URDANETA CITY UNIVERSITY

San Vicente West, Urdaneta City

1st Semester, A. Y. 2019-2020

DALUMAT

 Ayon kay Panganiban (1973), ang salitang “dalumat” ay kasingkahulugan ng

“paglilirip” at “panghihiraya”. Sa Ingles na kahulugan, ganito ang ibig sabihin: very deep
thought, abstract conception. Ang dindalumat ay salita na may implikasyong abstrakto
at pilosopikal.
 Ginagamit ang salita hindi sa payak na paraan bagkus sa mataas na antas ng pag-iisip.
Sa ganitong paliwanag, samakatuwid, ginagamit ang salita bilang konsepto sa larangan
ng pagteteorya.
 Humihiwalay sa lexical o diksyunaryong kahulugan lamang ang salita at nililirip ito sa
antas ng interpretasyon.
 Gumagabay sa mananaliksik na unawain, ipaliwanag at i-interpret ang isang pangyayari
(phenomenon), teksto at diskurso na saklaw ng kanyang pag-aaral.
 Ito ay binubuo ng:

KONSEPTO o TEORYA
IDEYA

Ito ay sistematikong binubuo ng

Tawag sa paliwanag o pananaw na
nabuo bunga ng malalim o
masusing pag-iisip.
konsepto o ideya upang ipaliwanag
ang relasyon ng mga bagay, sanhi-
bunga ng pangyayari at penomenong
malaki ang saklaw o epekto sa tao,
kapaligiran, kultura, at lipunan.

MGA GABAY SA APLIKASYON NG DALUMAT

1. Kilalanin ang pinagkuhanan ng dalumat / konsepto / ideya o teorya.
2. Kailangan malinaw ang datos na kakalapanin. Ang paksa magdidikta sa datos na
hahanguin at hindi ang teorya o dalumat na gagawin.
3. Ipaliwanag ang dalumat kung paano ito gagamitin sa pag-aaral. Minsan nagiging
komplikado ang mga teoryang isinusulat kaya mas mainam na ipaliwanag ito sa
simpleng pagsulat.

Marami ang nagtangka’t nagtagumpay sa masinop at mataas na paggamit ng Filipino sa

akademya. Sa ginawang paglilinaw ni I.R. Cruz (2003) sa Critical Practice ni Belsey (1980),
lumitaw ang apat na konsiderasyong ito.

3. Ipaliwanag kung ano ang

1. Linawin ang bagong
mga bagong palagay na
konsepto na nais
naghahari sa diskors ng
ipaliwanag ng teorista
teorista

2. Ituro ang mga bagong

salita, kung mayroon man, 4. Hindi lamang nilalaman
na nilikha ng teorista para kundi pati na ang estilo o
maipaliwanag ang kanyang estrstehiys ng pagsulat nito.
bagong konsepto.
 “Ang denims (maong sa Pinas) ay isang uri ng
matibay at makapal na telang buhat sa sinulid
na bulak.”
DENOTATIBO
Nakabatay sa talatinigan
Literal na kahulugan
“Dahil sa original na kulay indigo ay naging
angkop ito sa gawaing pampabrika.”
Ang ngalan ng tela ay buhat sa Serge de
Nimes, o telang buhat sa Nimes, na isang
pook sa Pransya. Kalaunan, mas nakilala ito sa
pinaikling denims.”
KONOTATIBO
Lampas sa talatinigan
Kahulugang nakakabit sa salita

PAGBIBIGAY-KATUTURAN
(pagbibigay) (kahulugan)

“Tungkol sa kung ano ang isang bagay o salita.”

“Pagpapaliwanag ng isang KONSEPTO o DALUMAT na nakapaloob sa isang

salita”

BAKIT ITO MAHALAGA?

 Dahil ito ang pundasyon ng argumento.
 Nasisiguradong pareho ang pagkakaunawa ng salita ng mambabasa at ng manunulat.
 Nagbibigay ng ekspektasyon ng nilalaman ng paksa
 Nagpapaliwanag ng teknikal at mahirap na salita

PAANO ITO GINAGAMIT?

 Binibigyang-diin ang denotatibo at konotatibo
 Gumamit ng mga salitang mauunawaan
 Ipahayag ang pagkakaiba ng salita sa ibang mga salita
 Gumamit ng paglalarawan, paghahalimbawa, pagtutulad at paghahambing, pagsusuri,
sanhi at bunga, atbp.