Bài 4: Mạch cầu H, mạch xung áp 1 chiều dùng transistor

1. Cấu tạo nguyên lý làm việc của transistor thuận,ngược

Transistor hay còn gọi là tranzito là một loại linh kiện bán dẫn chủ động.
Thường được sử dụng như một phần tử khuếch đại hay khóa điện tử. Với
khả năng đáp ứng nhanh, chính xác nên transistor được sử dụng nhiều
trong ứng dụng tương tự và số như: mạch khuếch đại, điều chỉnh điện áp,
tạo dao động và điều khiển tín hiệu.

Về mặt cấu tạo, tranzito được tạo thành từ hai lớp bán dẫn điện ghép lại
với nhau. Như hình trên chúng ta có thể thấy có hai loại bán dẫn điện là
loại p và loại n. Khi ghép một bán dẫn điện âm nằm giữa hai bán dẫn điện
dương ta được Transistor loại PNP. Còn khi ghép một bán dẫn điện
dương nằm giữa hai bán dẫn điện âm ta được Tranzito NPN. Chính vì thế
Transistor được chia ra làm 2 loại là NPN và PNP.
Transistor gồm ba lớp bán dẫn ghép với nhau hình thành hai mối tiếp giáp
P-N, nếu ghép theo thứ tự PNP ta được Transistor thuận, nếu ghép theo
thứ tự NPN ta được Transistor ngược. Về phương diện cấu tạo Transistor
tương đương với hai Diode đấu ngược chiều nhau. Cấu trúc này được gọi
là Bipolar Junction Transitor (BJT) vì dòng điện chạy trong cấu trúc này
bao gồm cả hai loại điện tích âm và dương (Bipolar nghĩa là hai cực tính).
 Ba lớp bán dẫn được nối ra thành ba cực, lớp giữa gọi là cực gốc ký hiệu
là B (Base), lớp bán dẫn B rất mỏng và có nồng độ tạp chất
thấp.[separator]. Hai lớp bán dẫn bên ngoài được nối ra thành cực phát
(Emitter) viết tắt là E, và cực thu hay cực góp (Collector) viết tắt là C, vùng
bán dẫn E và C có cùng loại bán dẫn (loại N hay P) nhưng có kích thước
và nồng độ tạp chất khác nhau nên không hoán vị cho nhau được.

-datasheet của transistor: TIP41C,TIP42C

Lúc in thì dán tờ datasheet vào đây nhé

-Cách đo kiểm tra transistor:

Để xác định được transistor là loại nào và thứ tự các chân thì chúng ta cần có
một VOM kim để xác định. Các bước xác định như sau:

 Bước 1 xác định chân B: Tiến hành các phép đo ở hai chân bất kỳ,
trong các phép đo đó sẽ có 2 phép đo kim đồng hồ dịch chuyển. Chân
chung cho 2 phép đo đó là chân B.
 Bước 2 xác định PNP hay NPN: sau khi đã xác định được chân B,
quan sát que đo nối với chân B là đỏ hay đen để xác định. Nếu chân nối
với chân B là đỏ, đó là PNP và ngược lại.
 Bước 3 xác định chân C và chân E: chuyển đồng hồ về đo ôm thang
x100
–Đối với PNP: hãy giả thiết một chân là chân C và một chân còn lại là
chân E. Đưa que đen tới chân C, que đỏ tới chân E(que đỏ nối với cực
âm của pin trong đồng hồ). Trong khi để 2 chân kia tiếp xúc như vậy,
chạm chân B vào que đen, nếu kim dịch chuyển nhiều hơn so với cách
giả thiết chân ngược lại thì giả thiết ban đầu là đúng, nếu không thì tất
nhiên giả thiết ban đầu là sai và phải đổi lại chân.
–Đối với NPN làm tương tự nhưng với màu ngược lại.

2. Đọc datasheet TIP41C,TIP42C và tìm ra các thông tin:

Thông số kỹ thuật:
Điện áp cực đại: UC = 100V
Dòng cực đại: 6A
Hệ số khuếch đại: 15 ~ 75
Nhiệt độ làm việc: -65oC ~ 150oC

Transistor TIP41C là một transistor lưỡng cực – BJT, TIP41C gồm 3 lớp bán
dẫn loại P và loại N ghép lại với nhau tạo thành transistor phân cực ngược NPN.
 Sơ đồ chân TIP41C

Transistor TIP41C được đóng gói theo chuẩn TO-220, thứ tự chân từ trái qua
phải là B C E. TIP41C là transistor công suất có hệ số khuếch đại trong khoảng từ
15 đến 75, công suất lên đến 65W.

TIP41C được ứng dụng rộng rãi trong các mạch điện tổng quát, mạch khuếch
đại âm thanh, mạch khuếch đại công suất tuyến tính.
 Sơ đồ cấu tạo và kích thước TIP41C

Thông số kỹ thuật:
Điện áp cực đại: UC = -100V
Dòng cực đại: - 6A
Hệ số khuếch đại: 15 ~ 75
Nhiệt độ làm việc: -65oC ~ 150oC

Transistor TIP42C là một phiên bản bổ sung cho TIP41C, là transistor lưỡng
cực – BJT. TIP42C có cấu tạo và hoạt động tương tự Tip41C nhưng Tip42C phân
cực thuận PNP.
 Sơ đồ chân TIP42C

Transistor TIP42C được đóng gói theo chuẩn TO-220, thứ tự chân từ trái qua
phải là B C E. TIP42C là transistor công suất có hệ số khuếch đại trong khoảng
từ 15 đến 75, công suất lên đến 65W.

TIP42C được ứng dụng rộng rãi trong các mạch điện tổng quát, mạch khuếch
đại âm thanh, mạch khuếch đại công suất tuyến tính.
 Sơ đồ cấu tạo và kích thước TIP42C
3. Vẽ mạch động lực

4. Giai thích nguyên lý hoạt động của mạch động lực

Ban đầu khóa B sẽ không có dòng điện chạy từ C E .Khi kích mở xung vào
chân B thì sẽ có dòng điều khiển chạy qua B C E. Đèn sẽ sáng

5. Vẽ mạch điều khiển

6. Lắp mạch điều khiển