Barayti Ng Wika

Ang wika ay bahagi ng kultura at kasaysayan ng bawat lugar. Ito rin

ay isang simbolismo tungo sa pagkakakilanlan ng bawat indibidwal.
Sa pamamagitan ng wika, ay nailalabas o napapahayag natin ang ating
mga emosyon at saloobin, masaya man o malungkot. Ginagawa natin ito
sa pamamaraan ng pagsusulat, pakikipagtalastasan at iba pa.
Ang ating wika ay may iba’t-ibang barayti. Ito ay sanhi ng pagkakaiba ng
uri ng lipunan na ating ginagalawan, heograpiya, antas ng edukasyon,
okupasyon, edad at kasarian at uri ng pangkat etniko na ating
kinabibilangan. Dahil sa pagkakaroon ng heterogenous na wika tayo ay
nagkaroon ng iba’t-ibang baryasyon nito, at dito nag-ugat ang mga variety
ng wika, ayon sa pagkakaiba ng mga indibidwal.

1.) Idyolek – bawat indibidwal ay may sariling istilo ng pamamahayag at

pananalita na naiiba sa bawat isa. Gaya ng pagkakaroon ng personal na
paggamit ng wika na nagsisilbing simbolismo o tatak ng kanilang
pagkatao. Ito ay mga salitang namumukod tangi at yunik.
Mga halimbawa ng Idyolek:
“Magandang Gabi Bayan” ni Noli de Castro
“Hindi ka namin tatantanan” ni Mike Enriquez

2.) Dayalek – Ito ay varayti ng wika na nalililkha ng dimensiyong

heograpiko. Ito ang salitang gamit ng mga tao ayon sa partikular na
rehiyon o lalawigan na kanilang kinabibilangan. Tayo ay may iba’t-ibang
uri ng wikang panrehiyon na kung tawagin ay wikain. Meron tatlong uri ng
Dayalek:
Dayalek na heograpiko (batay sa espasyo)
Dayalek na Tempora (batay sa panahon)
Dayalek na Sosyal (batay sa katayuan)
Mga halimbawa ng Dayalek:
Tagalog = Bakit?
Batangas = Bakit ga?
Bataan = Baki ah?
Ilocos = Bakit ngay?
Pangasinan = Bakit ei?

3.) Sosyolek – na minsan ay tinatawag na “Sosyalek” Ito ay

pansamantalang barayti lamang. Ito ay uri ng wika na ginagamit ng isang
partikular na grupo. Ang mga salitang ito ay may kinalaman sa katayuang sosyo ekonomiko at kasarian ng indibidwal na
gumagamit ng mga
naturang salita.
Mga halimbawa ng Sosyolek:
Repapips, ala na ako datung eh (Pare, wala na akong pera)
Oh my God! It’s so mainit naman dito. (Naku, ang init naman dito!)

4.) Etnolek – Isang uri ng barayti ng wika na nadebelop mula sa salita ng

mga etnolonggwistang grupo. Dahil sa pagkakaroon ng maraming pangkat
etniko sumibol ang ibat ibang uri ng Etnolek. Taglay nito ang mga wikang
naging bahagi nang pagkakakilanlan ng bawat pangkat etniko.
Mga Halimbawa ng Etnolek:
Vakuul – tumutukoy sa mga gamit ng mga ivatan na pantakip sa
kanilang ulo tuwing panahon ng tag-init at tag-ulan
Bulanim – salitang naglalarawan sa pagkahugis buo ng buwan

5.) Ekolek – barayti ng wika na kadalasang ginagamit sa loob ng ating

tahanan. Ito ang mga salitang madalas na namumutawi sa bibig ng mga
bata at mga nakatatanda, malimit itong ginagamit sa pang araw-araw na
pakikipagtalastasan.
Mga Halimbawa ng Ekolek:
Palikuran – banyo o kubeta
Silid tulogan o pahingahan – kuwarto

6.) Pidgin – Ito ay barayti ng wika na walang pormal na estraktura. Ito ay

binansagang “nobody’s native language” ng mga dayuhan. Ito ay
ginagamit ng dalawang indibidwal na nag uusap na may dalawa ring
magkaibang wika. Sila ay walang komong wikang ginagamit. Umaasa
lamang sila sa mga “make-shift” na salita o mga pansamantalang wika
lamang.
Mga Halimbawa ng Pigdin:
Kayo bili alak akin. (Kayo na ang bumili ng alak para sa akin.)

7.) Creole – mga barayti ng wika na nadebelop dahil sa mga pinaghalohalong

salita ng indibidwal, mula sa magkaibang lugar hanggang sa ito ay
naging pangunahing wika ng partikular na lugar. Halimbawa dito ay
pinaghalong salita ng Tagalog at Espanyol (ang Chavacano), halong Arican
at Espanyol (ang Palenquero), at ang halong Portuguese at Espanyol (ang
Annobonese).
Mga Halimbawa ng Creole:
Mi nombre – Ang pangalan ko
Di donde lugar to? – Taga saan ka?

8.) Register – minsan sinusulat na “rejister”, ito ay barayti ng wikang

espisyalisadong ginagamit ng isang partikular na domeyn. Ito ay may
tatlong uri ng dimension
a.) Field o larangan – ang layunin at paksa nito ay naayon sa larangan ng
mga taong gumagamit nito.
b.) Mode o Modo – paraan kung paano isinasagawa ang uri ng
komunikasyon.
c.) Tenor – ito ay naayon sa relasyon ng mga nag-uusap.
Mga Halimbawa ng Register:
Mga salitang jejemon
Mga salitang binabaliktad