MGA BARAYTI

NG WIKA
 A ng wika ay bahagi ng kultura at kasaysayan ng
bawat lugar. Ito rin ay isang simbolismo tungo sa
pagkakalilanlan ng bawat indibidwal.
Sa pamamagitan ng wika, ay nailalabas o
napapahayag natin ang ating mga emosyon at
saloobin, masaya man o malungkot.
Ginagawa natin ito sa pamamagitan ng
pagsusulat, pakikipagtalastasan at iba pa.
 Ang ating wika ay may iba’t-ibang barayti. Ito ay
sanhi ng pagkakaiba ng uri ng lipunan na ating
ginagalawan, heograpiya, antas ng edukasyon,
okupasyon, edad at kasarian at uri ng pangkat etniko
na ating kinabibilangan.
Dahil sa pagkakaroon ng heterogenous na wika
tayo ay nagkaroon ng iba’t-ibang baryasyon nito, at
dito nag-ugat ang mga variety ng wika, ayon sa
pagkakaiba ng mga indibidwal.
1. IDYOLEK
– bawat indibidwal ay may sariling istilo ng
pamamahayag at pananalita na naiiba sa bawat
isa. Gaya ng pagkakaroon ng perosnal na
paggamit ng wika na nagsisilbing simbolismo o
tatak ng kanilang pagkatao. Ito ay mga salitang
namumukod tangi at yunik.
HALIMBAWA
 “Magandang Gabi Bayan”
– Noli De Castro
 “Hindi ka namin tatantanan”
– Mike Enriquez
 “I shall return”
– Douglas MacArthur
2. DAYALEK
– ito ay barayti ng wika na nalilikha ng dimensyong
heograpiko. Ito ang salitang gamit ng mga tao ayon sa
partikular na rehiyon o lalawigan na kanilang
kinabibilangan. Tayo ay amy iba’t-ibang uri ng wikang
panrehiyon na kung tawagin wikain.
TATLONG URI NG DAYALEK

Dayalek na Heograpiko (batay sa espasyo)

Dayalek na Tempora (batay sa panahon)
Dayalek na Sosyal (batay sa katayuan)
HALIMBAWA

Tagalog = Bakit?
 Batangas = Bakit ga?
 Bataan = Baki ah?
3. SOSYOLEK
– na minsan ay tintawag na “sosyalek”. Ito ay
pansamantalang barayti lamang. Ito ay uri ng wika na
ginagamit ng isang partikular na grupo. Ang mga
salitang ito ay may kinalaman sa katayuang sosyo
ekonomiko at kasarian ng indibidwal na gumagamit ng
mga naturang salita.
4. ETNOLEK
– Isang uri ng barayti ng wika na nadebelop mula sa
salita ng mga etnolonggwistang grupo. Dahil sa
pagkakaroon ng maraming pangkat etniko sumibol ang
iba’t-ibang uri ng etnolek. Taglay nito ang mga wikang
naging bahagi nang pagkakakilanlan ng bawat pangkat
etniko.
HALIMBAWA
Repapips, ala na ako datung
 Oh my God! It’s so mainit naman dito
 Wa facelak girlash mo
HALIMBAWA
 Bulanim
– salitang naglalarawan sa pagkahugis buo ng
buwan
 Laylaydek Sika
– Salitang “iniirog kita” ng mga grupo ng
Kankanaey ng Mountain Province
 Palangga
– iniirog, sinisinta, minamahal
5. EKOLEK
– barayti ng wikana kadalasang ginagamit sa loob
ng ating tahanan. Ito ang mga salitang madalas na
namumutawi sa bibig ng mga bata at mga
nakatatanda, malimit itong ginagamit sa pang-araw-
araw na pakikipagtalastasan.
HALIMBAWA
 Palikuran – banyo o kubeta
 Mumsy – nanay/ina
 Papsy – ama/tatay
6. PIDGIN
– Ito ay barayti ng wika na walang pormal na
estraktura. Ito ay binansagang “nobody’s native
language” ng mga dayuhan. Ito ay ginagamit ng
dalawang indibidwal na nag uusap na may dalawa ring
magkaibang wika. Sila ay walang komong wikang
ginagamit. Umaasa lamang sila sa mga “make-shift” na
salita o mga pansamantalang wika lamang.
HALIMBAWA
 Ako kita ganda babae
 Kayo bibi alak akin
 Ako tinda damit maganda
7. CREOLE
– barayti ng wika na nadebelop dahil sa mga
pinaghalo-halong salita ng indibidwal, mula sa
magkaibang lugar hanggang sa ito ay naging
pangunahing wikang partikular na lugar.

Halimbawa:
Tagalog at Espanyol ( Chavacano)
African at Espanyol ( Palengquero)
Portugues at Espanyol ( Annobonese).
HALIMBAWA
 Mi nombre – Ang pangalan ko
 Buenas dias – Magandang umaga
 Buenas noches – Magandang gabi
8. REGISTER
– minsan sinusulat na “rejister”, ito ay
barayti ng wikang espisyalisadong ginagamit
ng isang partikular na domeyn.
TATLONG URI:
Field o larangan
– ang layunin at paksa nito ay naayon sa larangan ng
mga taong gumagamit nito.
 Mode o modo
– paraan kung paano isinasagawa ang uri ng
komunikasyon.
 Tenor
– ito ay naayon sa relasyon ng mga nag-uusap.
HALIMBAWA

 Mga salitang jejemon

 Mga salitang binabaliktad
 Mga salitang ginagamit sa teks