BARAYTI NG WIKA

Ang ating wika ay may iba’t-ibang barayti.

Ito ay sanhi ng pagkakaiba ng uri ng lipunan na
ating ginagalawan, heograpiya, antas ng
edukasyon, okupasyon, edad at kasarian at uri
ng pangkat etniko na ating kinabibilangan. Dahil
sa pagkakaroon ng heterogenous na wika tayo
ay nagkaroon ng iba’t-ibang baryasyon nito, at
dito nag-ugat ang mga variety ng wika, ayon sa
pagkakaiba ng mga indibidwal.
BARAYTI AT BARYASYON
◦ ay tinuturing na higit na mas masaklaw na
konsepto kasa sa tinatawag na istilo ng prosa o
istilo ng wika.
◦ isang pagkakaroon ng pagkakaiba depende sa
istilo, punto at iba pang salik pangwika na
ginagamit ng isang lipunan.
1. Idyolek
◦ bawat indibidwal ay may sariling istilo ng
pamamahayag at pananalita na naiiba sa
bawat isa. Gaya ng pagkakaroon ng personal
na paggamit ng wika na nagsisilbing simbolismo
o tatak ng kanilang pagkatao. Ito ay mga
salitang namumukod tangi at yunik.
“Magandang gabi bayan!”
- Noli de Castro

“Hindi naming kayo tatantanan”

- Mike Enriquez

“Ang buhay ay weather weather lang!”

- Kim Atienza
2. Dayalek
◦ Ito ay varayti ng wika na nalililkha ng
dimensiyong heograpiko.
◦Ito ang salitang gamit ng mga tao ayon sa
partikular na rehiyon o lalawigan na kanilang
kinabibilangan.
◦Tayo ay may iba’t-ibang uri
ng wikang panrehiyon na kung tawagin ay
wikain.
◦Tagalog = Bakit?
Batangas = Bakit ga?
Bataan = Baki ah?
Ilocos = Bakit ngay?
Pangasinan = Bakit ei?

◦Tagalog = Nalilito ako

Bisaya = Nalilibog ako
 3 uri ng dayalekto

 Dayalektong Heograpiko (batay sa espasyo)

 Dayalek na Tempora (batay sa panahon)
 Dayalek na Sosyal (batay sa katayuan)
3. Sosyolek
◦ na minsan ay tinatawag na “Sosyalek”
◦Ito ay pansamantalang barayti lamang.
◦Ito ay uri ng wika na ginagamit ng isang
partikular na grupo. Ang mga salitang ito ay
may kinalaman sa katayuang sosyo-ekonomiko
at kasarian ng indibidwal na gumagamit ng
mga naturang salita.
◦ Repapips, ala na ako datung eh (Pare, wala na
akong pera)
◦ Oh my God! It’s so mainit naman dito. (Naku, ang
init naman dito!)
◦ Wa facelak girlash mo (walang mukha o itsura ang
gelpren mo o kaya ay pangit ng gelpren mo)
◦ Sige ka, jujumbagin kita! (sige ka, bubugbugin kita!)
◦ May amats na ako ‘tol (may tama na ako
kaibigan/kapatid o kaya ay lasing na ako
kaibigan/kapatid)
4. Etnolek
◦Isang uri ng barayti ng wika na nadebelop mula
sa salita ng mga etnolonggwistang grupo. Dahil
sa pagkakaroon ng maraming pangkat etniko
sumibol ang ibat ibang uri ng Etnolek.
◦Taglay nito ang mga wikang naging bahagi
nang pagkakakilanlan ng bawat pangkat
etniko.
◦Vakuul – tumutukoy sa mga gamit ng mga
ivatan na pantakip sa kanilang ulo tuwing
panahon ng tag-init at tag-ulan
◦Bulanim – salitang naglalarawan sa pagkahugis
buo ng buwan
◦Laylaydek Sika – Salitang “iniirog kita” ng mga
grupo ng Kankanaey ng Mountain Province
◦Palangga – iniirog, sinisinta, minamahal
◦Kalipay – tuwa, ligaya, saya
5. Ekolek
◦barayti ng wika na kadalasang ginagamit sa
loob ng ating tahanan.
◦Ito ang mga salitang madalas na namumutawi
sa bibig ng mga bata at mga nakatatanda,
malimit itong ginagamit sa pang araw-araw na
pakikipagtalastasan
◦Palikuran – banyo o kubeta
◦Silid tulogan o pahingahan – kuwarto
◦Pamingganan – lalagyan ng plato
◦Pappy – ama/tatay
◦Mumsy – nanay/ina
6. Pidgin
◦Ito ay barayti ng wika na walang pormal na
estraktura.
◦ Ito ay binansagang “nobody’s native
language” ng mga dayuhan.
◦Ito ay ginagamit ng dalawang indibidwal na
nag-uusap na may dalawa ring magkaibang
wika. Sila ay walang komong wikang ginagamit.
Umaasa lamang sila sa mga “make-shift” na
salita o mga pansamantalang wika lamang.
◦Ako kita ganda babae. (Nakakita ako ng
magandang babae.)
◦Kayo bili alak akin. (Kayo na ang bumili ng alak
para sa akin.)
◦Ako tinda damit maganda. (Ang panindang
damit ay maganda.)
◦Suki ikaw bili akin ako bigay diskawnt. (Suki,
bumili ka na ng paninda ko. Bibigyan kita ng
diskawnt.)
7. Creole
◦ mga barayti ng wika na nadebelop dahil sa mga
pinaghalo-halong salita ng indibidwal, mula sa
magkaibang lugar hanggang sa ito ay naging
pangunahing wika ng partikular na lugar.
Halimbawa dito ay pinaghalong salita ng Tagalog
at Espanyol (ang Chavacano), halong Arican at
Espanyol (ang Palenquero), at ang halong
Portuguese at Espanyol (ang Annobonese).
◦Mi nombre – Ang pangalan ko
◦Di donde lugar to? – Taga saan ka?
◦Buenas dias – Magandang umaga
◦Buenas tardes – magandang hapon
◦Buenas noches – Magandang gabi
 PIDGIN AT CREOL
◦Dalawang tao na ◦ ito ay produkto ng
nag-uusap at hindi pidgin na wika, kung
nagbabahagi ng saan, nadedebelop
parehong wika. Tulay naman ang pormal
sa gitna ng dalawang na estruktura ng wika
wika. sa puntong ito.
◦“no ones native
language”
Halimbawa:
◦ PIDGIN – “Ikaw bili ◦ CREOLE – Wikang
tinda, mura.” Chavacano na hindi
puro dahil
naiimpluwensyahan
ito ng katutubong
istruktura. s
8. Register/ Rejister
◦ ito ay barayti ng wikang espisyalisadong
ginagamit ng isang partikular na domeyn. Ito ay
ma tatlong uri ng dimensyon:
◦A. Field o Larangan
◦B. Mode o Modo
◦C. Tenor
A. Field o Larangan
◦ang layunin at paksa nito ay naayon sa
larangan ng mga taong gumagamit nito.
A. Mode o Modo
◦ paraan kung paano isinasagawa ang uri ng
komunikasyon.
A. Tenor
◦ ito ay naayon sa relasyon ng mga nag-uusap.
Halimbawa ng Register
◦Mga salitang jejemon
◦Mga salitang binabaliktad
◦Mga salitang ginagamit sa teks
◦Mga salitang ginagamit ng mga iba’t-ibang
propesyon gaya ng mga doktor
◦Ang wika ay makapangyarihan, ito ay
nagsisilbing tulay tungo sa pagkakaunawaan at
nagbibigay ito ng kapayapaan at katahimikan.
Pero ito rin ay pwedeng magdulot ng
polarisasyon o ang pagtanaw ng mga iba’t-
ibang bagay sa magkakasalungat na paraan,
na pwedeng lumikha ng hidwaan dahil sa
maling paggamit ng mga salita.
Tunay nga na ang wika ay buhay.
ANTAS NG WIKA
◦Ang tao ay nilalang na may pinakamataas na
antas ng kaanyuang pisikal at intelektwal. Dahil
dito tayo rin ay nabiyayaang ng kakayahan na
makapag-pahiwatig ng ating mga saloobin
gamit ang sari-saring uri ng wika.
◦Wika na daan sa pagkakaisa, pakikisalamuha,
pakikipagtalastasan at higit sa lahat, paglilinang
ng katalinuhan ng buong sangkatauhan