Barayti Ng Wika

Ang wika ay bahagi ng kultura at kasaysayan ng bawat lugar. Ito rin ay isang
simbolismo tungo sa pagkakilanlan ng bawat indibidwal. Sa pamamagitan ng wika, ay
nailalabas o napapahayag natin ang ating mga emosyon at salooobin, masaya man o
malungkot. Ginagawa natin ito sa pamamaraan ng pagsusulat, pakikipagtalastasan at
iba pa.
Ang ating wika ay may ibat-ibang barayti, Ito ay sanhi ng pagkakaiba ng uri ng
lipunan na ating ginagalawan, heograpiya, antas ng edukasyon, okupasyon, edad at
kasarian at uri ng pangkat etniko na ating kinabibilangan. Dahil sa pagkakaroon ng
heterogenous na wika tayo ay nagkaroon ng ibat-ibang baryasyon nito, at dito nag-ugat
ang mga variety ng wika, ayon sa pagkakaiba ng mga indibidwal.

Mga Barayti ng Wika

1. Idyolek – bawat indibidwal ay may sariling istilo ng pamamahayag at pananalita

na naiiba sa bawat isa. Gaya ng pagkakaroon ng personal na paggamit ng wika
na nasisilbing simbolismo o tatak ng kanilang pagkatao. Ito ay mga salitang
namumukod tangi at yunik.
Mga halimbawa:
“Magandang gabi bayan” ni Noli de Castro
“Hini ka naming tatantanan” ni Mike Enriquez
“Ito ang iyong Igan” ni Arnold Clavio
“I shall return” ni Doughlas MacArthur

2. Dayalek – Ito ay varayti ng wika na nalilikha ng dimensiyong heograpiko. Ito ang

salitang gamit ng mga tao ayon sa partikular na rehiyon o lalawigan na kanilang
kinabibilangan. Tayo ay may ibat-ibang uri ng wikang panrehiyon na kung
tawagin ay wikain. Meron tatlong uri ng dayalek.
a. Dayalek na heograpiko (batay sa espasyo)
b. Dayalek na tempora (batay sa panahon)
c. Dayalek na sosyal (batay sa katayuan)
Mga halimbawa:
Tagalog – Bakit?
Batangas – Bakit ga?
Bataan = Baki ah?
Ilocos – Bakit ngay?
Pangasinan = Bakit ei?
3. Sosyolek – na minsan ay tinatwag na “Sosyolek” Ito ay pansamantalang barayti
lamang. Ito ay uri ng wika na ginagamit ng isang particular na grupo. Ang mga
salitang ito ay may kinalaman sa katayuang sosyo ekonomiko at kasarian ng
indibidwal na gumagamit ng mga naturang salita.
Mga halimbawa:
Repapips, ala na akong datung eh (Pare, wala na akong perA)
Sige ka, jujumbagin kita! (sige ka, bubugbugin kita!)
May amats na ako ‘tol (lasing na ako kaibigan/kapatid)

4. Etnolek – Isang uri ng barayti ng wika na nadedebelop mula sa salita ng mga

etnolonggwistang grupo. Dahil sa pagkakaroon ng maraming pangkat etniko
sumibol ang ibat ibang uri ng Etnolek. Taglay nito ang mga wikang nagging
bahagi nang pagkakakilanlan ng bawat pangkat etniko.
Mga halimbawa:
Vakuul – tumutukoy sa mga gamit ng mga ivatan na pantakip sa kanilang ulo
tuwing panahon ng tag-init at tag-ulan.
Bulanim – salitang naglalarawan sa pagkahugis buo ng buwan.
Laylaydek Sika – Salitang “iniirog kita” ng mga grupo ng Kakanaey ng Mountain
Province.
Palangga – Iniirog, sinisinta, minamahal
Kalipay – tuwa, ligaya, saya

5. Ekolek – barayti ng wika na kadalasang ginagamit sa loob ng ating tahanan. Ito ang
mga salitang madalas na namumutawi sa bibig ng mga bata at mga nakakatanda,
malimit itong ginagamit sa pang araw-araw na pakikipagtalastasan.
Mga halimbawa: Palikuran
– banyo o kubeta
Silid tulogan o pahingahan – kuwarto
Pamingganan – lalagyan ng plato
Pappy – ama/tatay
Mumsy – nanay/ina

6. Pidgin – Ito ay barayti ng wika na walang pormal na estraktura. Ito ay binansagang

“nobody’s native language” ng mga dayuhan. Ito ay ginagamit ng dalawang
indibidwal na nag uusap na may dalawa ring magkaibang wika. Sila ay walang
komong wikang ginagamit. Umaasa lamang sila sa mga “make-shift” na salita o
mga pansamantalang wika lamang.
Mga halimbawa:
Ako kita ganda babae. (nakakita ako ng magandang babae)
Kayo bili alak akin. (Kayo na ang bumili ng alak para sa akin)
7. Creole – mga barayti ng wika na nadebelop dahil sa mga pinaghalo-halong salita
ng indibidwal, ula sa magkaibang lugar hanggang sa ito ay nagging pangunahing
wika ng particular a lugar. Halimbawa dito ay pinaghalong salita ng Tagalog at
Espanyol (ang Chavacano), halong Arican at Espanyol (ang Palengquero), at
ang halong Portuguese at Espanyol (ang Annobonese).
Mga halimbawa:
Mi nombre – Ang pangalan ko
Di donde lugar to? – Taga saan ka?
Buenas dias – magandang umaga
Buenas tardes – magandang hapon
Buenas noches – magandang gabi

8. Register – minsan sinusulat na “rejister”, ito ay barayti ng wikang

espisyalisyadong ginagamit ng isang particular na domeyn. Ito ay may tatlong uri
ng dimensyon.
a. Field o larangan – ang layunin at paksa nito ay naayon sa larangan ng mga
taong gumagamit nito.
b. Mode o modo – paraan kung paano isinasagawa ang uri ng komunikasyon.
c. Tenor – ito ay naayon sa relasyon ng mga nag uusap.
Mga halimbawa:
Mga salitang jejemon
Mga salitang binabaliktad
Mga salitang ginagamit sa teks
Mga salitang ginagamit ng mga ibat-ibang propesyon gaya ng mga doktor.

Ang wika ay makapangyarihan, ito ay nagsisilbing tulay tungo sa

pagkakaunawaan at nagbibigay ng kapayapaan at katahimikan.