Fil111(Barayti at Barasyon ng Wika)

2/05/24

Pagpapakahulugan ng mga sumusunod:

1. Barayti
2. Barayti ng Wika
3. Baryasyon
4. Kahalagahan ng Barayti ng Wika

Ba ráy ti
Baráytí
Variety
The Spanish-derived Filipino synonym is baryedád.

Mga Kahulugan sa Tagalog

Baryedad: pangkat ng iba't ibang uri, lalo na ang nakapaloob sa isang pangkalahatang
pag-uuri halimbawa baryedad ng mga prutas.

Baryedad: iba't ibang anyo, kalagayan, at yugto ng isang bagay. Halimbawa: baryedad
ng tinapay

Baryedad: uri ng hayop o halaman na likha sa

pamamagitan ng siyentipikong pamamaraan Ang barayti ng wika ay maaaring sanhi
ng heograpiya, edukasyon, okupasyon, uring panlipunan, edad, kasarian, o kaligirang
etniko.

Barayti ng Wika

 Ang wika ay bahagi ng kultura at kasaysayan ng bawa lugar. Ito rin ay isang
simbolismo tungo sa pagkakakilanlan ng bawat indibidwal. Sa pamamagitan ng
wika, ay nailalabas o napapahayag natin ang ating mga emosyon at saloobin,
masaya man o malungkot. Ginagawa natin ito sa pamamaraan ng pagsusulat,
pakikipagtalastasan at iba pa.
 Ang ating wika ay may iba't-ibang barayti. Ito ay sanhi ng pagkakaiba ng uri ng
lipunan na ating ginagalawan, heograpiya, antas ng edukasyon, okupasyon, edad
at kasarian at uri ng pangkat etniko na ating kinabibilangan. Dahil sa
pagkakaroon ng heterogenous na wika tayo ay nagkaroon ng iba't ibang
baryasyon nito, at dito nag-ugat ang mga variety ng wika, ayon sa pagkakaiba ng
mga indibidwal.

Kahulugan at mga Halimbawa:

Idyolek
 Bawat indibidwal ay may sariling istilo ng pamamahayag at pananalita na naiiba
sa bawat isa. Gaya ng pagkakaroon ng personal na paggamit ng wika na
nagsisilbing simbolismo o tatak ng kanilang pagkatao. Ito ay mga salitang
namumukod tangi at yunik.
Hal.
"Magandang Gabi Bayan" ni Noli de Castro
"Hindi ka namin tatantanan" ni Mike Enriquez
"Ito ang iyong ka-Igan" ni Arnold Clavio
"Hoy Gising!" ni Ted Failon

Dayalek
 Ito ay barayti ng wika na nalilikha ng dimensiyong heograpiko. Ito ang salitang
gamit ng mga tao ayon sa partikular na rehiyon o lalawigan na kanilang
kinabibilangan. Tayo ay may iba't-ibang uri ng wikang panrehiyon na kung
tawagin ay wikain.
Meron tatlong uri ng Dayalek:
 Dayalek na heograpiko (batay sa espasyo)
 Dayalek na Tempora (batay sa panahon)
 Dayalek na Sosyal [batay sa katayuan)
Mga halimbawa ng Dayalek:
Tagalog = Bakit?
Batangas = Bakit ga?
Bataan = Baki ah?
Ilocos = Bakit ngay?
Pangasinan = Bakit ei?
Tagalog = Nalilito ako
Bisaya = Nalilibog ako(Bas2s)

Dayalek na sosyal
 Kahit nasa iisang lugar daw ang mga tao at mayroong wika o diyalektong
kinalakihan, nagkakaroon pa rin daw ng pagkakaiba sa ginagamit na wika ang
mga tao ayon sa katayuan sa lipunan o trabaho nito. Para bang nagkakaroon ng
antas ang isang salita ayon sa kalagayan sa buhay.
Hal.
Sa wikang Tagalog ang salitang kotse ay may iba't ibang katawagan:
 kotse
 oto
 Tsekot

Dayalek na Heograpiya(Wala di na picturan ni Ruzzel kase tinawag)

Dayalektikal na baryasyon
 May mga lugar sa Pilipinas na kahit magkaiba ng lugar ay pareho naman ng
wikang binibigkas ngunit nagkakaiba sa paraan ng pagbigkas. Ito ang ikatlong uri
ng dayalek na tinatawag na diyalektikal na baryasyon. Najiba ang aksent, punto, o
tono ng pagbigkas ng salita kahit pareho naman ang wikang sinasalita.
Hal.
Ang mga naninirahan sa Quezon Province, Batangas, at Bulacan ay pare-parehong
gumagamit ng salitang Tagalog. Nagkakaiba lamang sila sa aksent o punto. Ang mga
taga Quezon ay gumagamit ng 'baga' sa kanilang Tagalog, habang ang mga
Batangueñno naman ay may matigas na pagbigkas at diin sa mga salita. Ang mga
Bulakenyo naman ay mayroong malumanay na pagsasalita ng wikang Tagalog.

Sosyolek
 Minsan ay tinatawag na "Sosyalek" Ito ay pansamantalang barayti lamang. Ito ay
uri ng wika na ginagamit ng isang partikular na grupo. Ang mga salitang ito ay
may kinalaman sa katayuang sosyo ekonomiko at kasarian ng indibidwal na
gumagamit ng mga naturang salita.
Hal.
 Repapips, ala na ako datung eh (Pare, wala na akong pera)
 Oh my God! It's so mainit naman dito. (Naku, ang init naman dito!)
 Wa facelak girlash mo (walang mukha o itsura ang gelpren mo o kaya ay pangit
ng gelpren mo)
 Sige ka, jujumbagin kita! (sige ka, bubugbugin kita!)
 May amats na ako 'tol (may tama na ako kaibigan/kapati o kaya ay lasing na ako
kaibigan/kapatid)

Etnolek
 Isang uri ng barayti ng wika na nadebelop mula sa salita ng mga
etnolonggwistang grupo. Dahil sa pagkakaroon ng maraming pangkat etniko
sumibol ang ibat ibang uri ng Etnolek. Taglay nito ang mga wikang naging
bahagi nang pagkakakilanlan ng bawat pangkat etniko.

Ekolek
 Barayti ng wika na kadalasang ginagamit sa loob ng ating tahanan. Ito ang mga
salitang madalas na namumutawi sa bibig ng mga bata at mga nakatatanda,
malimit itong ginagamit sa pang araw- araw na pakikipagtalastasan.
Hal.
Palikuran - banyo o kubeta
Silid tulugan o pahingahan - kuwarto
Pamingganan - lalagyan ng plato
Pappy-ama/tatay
Mumsy-nanay/ina

Pidgin
 Ito ay barayti ng wika na walang pormal na estraktura. Ito ay binansagang
"nobody's native language" ng mga dayuhan. Ito ay ginagamit ng dalawang
indibidwal na nag uusap na may dalawa ring magkaibang wika. Sila ay walang
komong wikang ginagamit. Umaasa lamang sila sa mga "make-shift" na salita o
mga pansamantalang wika lamang.
Hal.
 Ako kita ganda babae. (Nakakita ako ng magandang babae.)
 Kayo bili alak akin. (Kayo na ang bumili ng alak para sa akin.)
 Ako tinda damit maganda. (Ang panindang damit ay maganda.)
 Suki ikaw bili akin ako bigay diskawnt. (Suki, bumili ka na ng paninda ko.
Bibigyan kita ng diskawnt.)
 Ikaw aral mabuti para ikaw kuha taas grado. (Mag-aral ka ng mabuti upang
mataas ang iyong grado.)

Creole
 Mga barayti ng wika na nadebelop dahil sa mga pinaghalo-halong salita ng
indibidwal, mula sa magkaibang lugar hanggang sa ito ay naging pangunahing
wika ng partikular na lugar.
Hal.
Pinaghalong salita ng Tagalog at Espanyol (ang Chavacano), halong Arican at
Espanyol (ang Palenquero), at ang halong Portuguese at Espanyol (ang Annobonese).
 Mi nombre-Ang pangalan ko
 Di donde lugar to? - Taga saan ka?
 Buenas dias - Magandang umaga
 Buenas tardes-magandang hapon
 Buenas noches - Magandang gabi

Register
 Minsan sinusulat na “rejister", ito ay barayti ng wikang espisyalisadong
ginagamit ng isang partikular na domeyn. Ito ay may tatlong uri ng dimensyon.
 Field o larangan - ang layunin at paksa nito ay naayon sa larangan ng mga taong
gumagamit nito.
 Mode o Modo- paraan kung paano isinasagawa ang uri ng komunikasyon.
 Tenor - ito ay naayon sa relasyon ng mga nag-uusap
Hal.
 Mga salitang jejemon
 Mga salitang binabaliktad
 Mga salitang ginagamit sa teks
 Mga salitang ginagamit ng mga iba't-ibang propesyon gaya ng mga doktor

Ang wika ay makapangyarihan, ito ay nagsisilbing tulay tungo sa

pagkakaunawaan at nagbibigay ito ng kapayapaan at katahimikan.
Pero ito rin ay pwedeng magdulot ng polarisasyon o ang pagtanaw ng mga iba't-ibang
bagay sa magkakasalungat na paraan, na pwedeng lumikha ng hidwaan dahil sa
maling paggamit ng mga salita. Tunay nga na ang wika ay buhay.

Dalawang Uri ng Barayti

 Permanente
 Pansamantala

Permanente
 Ang una ay Permanente na nauukol sa tagapagsalita/tagabasa (performer).
Binubuo ng ideolek at diyalekto ang permanenteng barayti.
Permanente: Idyolek
 Ang Idyolek ay ang barayti ng wikang kaugnay sa personal na kakayahan o
katangian ng tagapagsalita gaya ng nakagawiang pamamaraan sa pagsasalita ng
isang indibidwal o ng isang pangkat ng mga tao.
Permanente: Diyalekto
 Ang Diyalekto ay ang barayting batay sa lugar, panahon at katayuan sa buhay.
Nakikita ito kaugnay ng pinanggagalingang lugar ng tagapagsalita o grupo ng
tagapagsalita sa isa sa tatlong dimension: espasyo, panahon at katayuang sosyal.
Hal.
Pakiurong nga po ng plato (bulacan hugasan) Pakiurong nga po ng plato (Manila
iusog)

Pansamantala
 Ang ikalawa ay Pansamantala dahil nagkakaroon ito ng pagbabago kung
nagbabago ang sitwasyon ng pahayag gaya ng kung sino o anong pangkat ng mga
 tao ang kinakausap at ano ang paraan ng pakikipagusap. Ang register, mode at
estilo ay mga barayting kabilang dito.
Pansamantala: Register
 Isang varyasyon sa wika na may kaugnayan sa taong nagsasalita o gumagamit ng
wika o pagkakaroon ng pagbabago ng wika sa taong nagsasalita o gumagamit ng
wika ayon sa: Tono ng kausap, Paksa ng pinag uusapan at Paraan o paano nag
uusap.
 Tono ng kausap-naaayon ang wika sa sino ang nag- uusap
 Paksa ng pinag-uusapan-batay sa larangan na tinatalakay at sa panahon
 Paraan o paano nag-uusap- pasalita o pasulat pagtalima sa mga panunturang
dapat sundin batay sa uri ng piniling paraan ng pag-uusap.

Pansamantala: Mode
 Ang Mode ay barayting nauugnay sa midyum na ginagamit, maaaring pasalita o
pasulat.
Hal.
Mas pormal na naipahahayag mo sa iyong wika kung ito ay nakasulat kaysa sa
sinasabi lamang.

Pansamantala: Estilo
 Ang Estilo ay barayting kaugnay sa bilang at katangian ng nagsasalita at ng
relasyon nito sa kanila.
Hal.
Iba ang estilo mo sa usapan ninyo ng iyong kaibigan kaysa ng iyong guro.

Baryasyon ng Wika
 Ang dayalekto ay wika ng tao noong natutong magsalita, Ito ang wikang
ginagamit sa tahanan ng isang pamilya, ang wikang ginagamit sa limitadong pook
o pamayanan.
 Ang dayalekto ay varyasyon ng wika. Sa dayalekto nakikita na may
pagkakaibaang salita, ang bigkas, ang tunog at sa tono o intonasyon, pagbuo ng
pangungusap. Maaaring mali ang istruktura at iba ang mga salita ngunit ang mga
gumagamit aymagkakaintindihan at magkakaunawaan.
 Samantala ang wika ay may higit na malawak ang nasasakupan at higit na
marami angmga gumagamit. Ang wika gaya ng Filipino at Ingles ay higit na
maunlad dahil sa mayma-agham na pag- aaral sa wika, may sariling tuntunin sa
istruktura sa grammar at sintaksis.
 Nagkakaroon ng pagbabago ang wika batay sa ibat ibang sitwasyon gaya ng
pook, antas ng buhay, propesyon o pinagaralan at lipunang ginagalawan o
kinabibilangan.

Istandard na Dayalekto
 Ang wikang ginagamit ay katanggap-tanggap sa lahat ng antas ng lipunan sa mga
pormal na usapan, sa paaralan, unibersidad, pamamahayag o broadcast o ng
anumang pagpupulong.

02/07/24

Idyolek
 Nagpapakilala ng kakayahan ng nagsasalita bunga ng kaalaman, karanasan o pag-
aaral, paraan ng pagsasalita o uri ng wikang ginamit, timbre ng boses o kwaliti ng
boses o paboritong ekspresyon ng nagsasalita.
Hal.
Ano, alright, okay, actually, by the way, as a matter of fact. Maaring makilala ang
nagsasalita kung si Pangulong Ramos, Pangulong Estrada o Pangulong Arroyo, ayon
sa tono o timbre ng boses.

Dayalektong Pampook
 Ang mga salita ay nagkakaibaiba dahil sa pook na pinagmulan.
Hal.
Sa Batangas “Mabanas” pero sa Bulacan “Mainit. Malibag sa Batangas pero sa
Bulacan Marumi

Dayalektong Pamanahon
 Ang wika ay nababago sa paglipas ng panahon. Ang mga panitikan na nasulat sa
panahon nina Balagtas, Rizal, Lope K. Santos ay naiiba sa kasalukuyang
panahon. Maliban sa nabagong istruktura, maligoy ang mga pangungusap at may
mga salitang hindi na ginagamit sa pagsasalita at pagsulat.
Hal.
Pinipintuho - minamahal
Kaisang dibdib - mag-asawa
Marikit - maganda
Iniiro- iniibig

Dayalektong Sosyal o Panlipunan

 Nakikita rito ang mga salita na ginagamit sa iba't ibang antas ng buhay.
Hal.
May hika, asthma - may allergy
Mahina ang isip o matalino - special child
Sasakyan-wheels
Tunog o musika - sounds

Rehistro ng Wika
 Nagkakaroon ng pagbabago ang wika sa taong nagsasalita o gumagamit ng wika.
Kung sino ang kausap o tagapakinig (tenor of discourse) anong paksa ang pinag-
uusapan (field of discourse) at paraan o paano nag-uusap (mode of discourse).
-------------------------------------------------------------------------------------------------------
Paraan o Paano nag-uusap(Mode of Discourse)
 Usapang pasalita o usapang pasulat. Sa usapang pasulat mas pormal ang mga
salita, sumusunod sa mekaniks ng pagsulat, gumagamit ng bantas at sa pagsulat.
Kung pasalita maaring nangangatwiran, may pagkamagalang, nagliligawan, nag-
aaway, balita, showbiz.
Hal.
 Nagbayad po kami nang tama at nasa oras, bakit po kami pinutulan ng linya ng
ilaw?
 Magandang araw po. Kami po ay kasapi ng Kabataang Barangay, naatasan po
kami na gumawa ng sensus tungkol sa bilang ng mgananinirahan sa ating pook.
 Mag-aral kayong mabuti para sa inyong kinabukasan
 Nakalulungkot isipin na pumanaw na ang pinagpipitaganan at hinahangaan
naalagad ng sining.

Paksan ng Pinag-uusapan(Field of Discourse)

 Ang mga salita ay batay sa larangan na tinatalakay o pinag-uusapan.
Hal.
 Kung ang pinag-uusapan ay tungkol sa Komunikasyon ang paksa ng usapan ay
tungkol sa radyo, telebisyon, cellphone, e-mail, internetat wika.
 Kung ang paksa ay tungkol sa elektroniks, ang pag- uusapan ay tungkol sa
transmitter, alternator, automatic control regulator, boltahe at iba pa.

Tono ng Kausap(Tenor of Discourse)

 Nagbabago ang wikang ginagamit depende sakausap. Nagkakaroon ng pagbabago
kung ama sa anak, magkaibigan, professor sa estudyante, magkasintahan, pangulo
ng kompanya at empleyado.
Hal.
 Anak pagbutihin mo ang iyong pag-aaral, ikaw ang modelo ng iyong mgakapatid.
 Itay, sana kung maaari dagdagan po ang baon ko dahil tumaas na angpamasahe at
iba pang gamit.
-------------------------------------------------------------------------------------------------------
Kahalagahan ng Barayti
 Nagagawa nitong mapaunlad ang isang wika sa pamamagitan ng pagdaragdag ng
salitang gagamitin sa isang lipunan.
 Mapararami nito ang iba’t ibang katawagan ng isang salita.

“Magalaga ang wika/barayti ng wika sa atin, dahil dito nagkakaroon ng

pagkakaunawaan at pagkakaisa ang lahat ng tao. Kung wala ito mawawalan ng
saysay ang lahat ng ating sinasabi. Mahalagang pag-aralan ang iba't ibang barayti
ng wika upang maintindihan natin ang ating kapwa”.

2/12/24

Barayti
 Ang pagkakaroon nito ay bunga ng paniniwala ng mga linggwistika na ang wika
ay heterogeneous o nagkakaiba- iba. Sala ito ng nagkakaibang pangkat ng tao na
may iba't ibang lugar na tinirahan, interes, gawain, pinag-aralan atbp.
 Ito ay mula sa sariling salitang "heterous" na nangangahulugang magkaiba at
"genos" naman ay uri o lahi. Sinasabi na ang bawat wika ay mayroong mahigit
isang barayti.

Baryasyon
 Sa pagdaan ng panahon nagiging ispesyalisado ang gawain at tungkulin ng tao at
ito ay nagreresulta ng pagkakaiba-ibang kultura at wika na siyang nagiging
panukat sa progreso ng tao.

Dalawang Uri ng Barayti

Permanente
 Likas na gamit at linang sa sinumang tagapagsalita o tagabasa.
 Dayalek, Idyolek, Etnolek, Ekolek
Dayalek
 Ang dayalek ay isang barayti ng wika na tumutukoy sa mga salita at paraan ng
pananalita ng mga tao ayon sa kanilang lokasyong heograpikal.
Hal:
Cebuano-Gihigugma ko ikaw
Waray-Maupay nga adlaw
Hiligaynon-Nagakadlaw na siya
-------------------------------------------------------------------------------------------------------
May tatlong Uri ng Dayalek
 Dayalek na Sosyal
 Diskretong Dayalek
 Dayalektikal na Barasyon
Sabi ni Curtis McFarland

Dayalek na Sosyal
 Kahit nasa iisang lugar daw ang mga tao at mayroong wika o diyalektong
kinalakihan, nagkakaroon pa rin daw ng pagkakaiba sa ginagamit na wika ang
mga tao ayon sa katayuan sa lipunan o trabaho nito. Para bang nagkakaroon ng
antas ang isang salita ayon sa kalagayan sa buhay.

Diskretong Dayalek
 Ito ay sumasalamin sa direktang pagkakaiba ng mga diyalekto o wika mula sa
iba't ibang mga lugar. Nakaaapekto na sa uring ito ang lokasyon o heograpiya ng
isang lugar. Sa bansa, madaling malalaman ang pagkakaiba ng mga wika dahil
laganap ito sa maraming lugar sa Pilipinas.

Dayalektikal na Barasyon
 May mga lugar sa Pilipinas na kahit magkaiba ng lugar ay pareho naman ng
wikang binibigkas ngunit nagkakaiba sa paraan ng pagbigkas. Ito ang ikatlong uri
ng dayalek na tinatawag na diyalektikal na baryasyon. Najiba ang aksent, punto, o
tono ng pagbigkas ng salita kahit pareho naman ang wikang sinasalita.
-------------------------------------------------------------------------------------------------------

Idyolek
 Kahit na mayroong itinakdang pamantayan ang pagbigkas ng mga salita,
nagkakaroon pa rin iba't ibang paraan ang mga indibidwal sa pagsasalita.
Nagkakaiba-iba sa pagdiin sa mga salita, sa punto, at maging sa paraan ng
paggamit ng tono o ritmo sa pagbibigkas ng mga salita.
 Tumatatak ang kakaibang paraan ng pagsasalita, higit kung mga sikat na
personalidad ang nagbibigkas ng mga ito. Kahit hindi nila orihinal na likha ang
mga salita, parirala, pangungusap, o mga kasabihan, basta't nabanggit nila ito sa
isang kakaibang paraan ay tiyak na tatatak ito.
 Greek na 'idio' na ang ibig sabihin ay "pansarili o kakaiba," at 'lect' ang ibig
sabihin ay "pagkakaiba ng wika." Ayon sa mga linggiwistiko, wala raw kasing
dalawang tao ang may eksaktong paraan ng pananalita, maging sa mga pangkat
ng salitang ginagamit nito.
Hal.
Yung Alright ni Sir
Etnolek
 Bahagi ng tinatawag na barayti ng wika ang mga salita ng ilang pangkat etniko sa
bansa. Tinatawag itong etnolek na batay sa sinasabing etnolonggwistikong
pangkat sa Pilipinas.
 Ang mga salitang napapaloob sa etnolek ay ang mga salitang ginagamit ng mga
mamamayan sa isang lugar o pangkat na likas lamang sa kanila.
 Gayunman, dahil ang ilang pangkat etniko o mga katutubo sa bansa ay mayroong
kaugnayan, ang salitang salita na napapaloob sa kanilang wika ay mayroong
pagkakatulad, lalo na kung nasa iisang rehiyon, lalawigan, o bayan ang mga ito.
Hal.
Vakuul - salitang Ivatan na tumutukoy sa kanilang panakip sa ulo .
Palangga- Iniirog sa salitang Cebuano .
Solutan- tumutukoy sa pinuno ng isang komunidad o kaharian sa salitang Maranaw;
Sultan.
Munsala- - tawag sa isang uri ng tradisyonal na sayaw ng mga Ifugao.
Banas- tumutukoy sa mainit na pakiramdam o pagkabalisa sa wika ng mga Tagalog
Batuk.
isang uri o paraan ng paglalagay ng tradisyonal na marka sa katawan mula sa Kalinga
Adlaw- salitang Visaya na tumutukoy sa araw, panibagong umaga.
Bagnet- isang uri ng pinrosesong karne na kilala sa pagiging malinamnam kapag
niluto.

Etnolek sa Pilipinas
 Dahil likas sa Pilipinas ang iba't ibang pangkat ng mga katutubo, ang mga ito rin
ay tahanan ng iba't ibang wika sa bansa na isang magandang halimbawa ng
etnolek. Iba-iba ang mga pangkat mula Luzon hanggang Mindanao tulad ng mga
Tausug, T'boli, Mangyan, Tagalog, Kankanaey, Ifugao, at Maranaw.
Etnolek sa Ibang Bansa
 Ngunit hindi eksklusibo sa Pilipinas ang konsepto ng etnolek. Maging sa ibang
bansa ay kinikilala ang barayiti ng wika na ito. Basta mula sa isang pangkat na
mayroong pansariling wikang sinasalita, pasok ito sa konsepto ng etnolek.

Ekolek
 Nagkakaroon ng barayti ang wika dahil sa mga lugar o pangkat na kinabibilangan
natin. Ang bawat lugar sa bansa ay mayroong tahanan. Sa loob ng tahanan ay
mayroong isa o higit pang pamilyang naninirahan.
 Ang maliit na yunit ng mga mamamayan na ito ay mayroon ding mga natatanging
wika na ginagamit sa loob ng bahay na sila-sila lang din ang nakagagamit sa
kanilang pamumuhay o pantawag sa bawat miyembro.
 Dito pumapasok ang barayti ng wika na ekolek. Ito ay tumutukoy sa mga salita,
kataga, o mga pararila na ginagamit ng bawat miyembro ng pamilya sa loob ng
bahay. Ito ay ang mga nakasanayang tawag sa bawat miyembro, bahagi ng
tahanan, o kanilang mga gawain sa loob ng bahay.
 May mga pagkakataon sa loob ng tahanan na nagiging hudyat upang makabuo ng
katawagan sa isang bagay tulad ng mga nakatutuwang pangyayari. Sakop din nito
ang tradisyon o paniniwala ng isang pamilya.
Kahalagahan
 Maging ang kanilang kultura sa lalawigang kinabibilangan ay isa ring
mahalagang salik ng ekolek. Kahit nasa ibang lugar sila, dala nila ang mga
nakasanayan at tradisyonal na wika sa kanilang probinsya na nagiging dahilan
upang maging kakaiba ang kanilang tawagan sa loob ng bahay.
Hal.
Nanay-mom-inay-nanay-mudra-mamshie
Tatay-dad-itay-tatay-pudra-pappy
Lababo-batalan-hugasan-urungan
bunso-baby-beh
lola-apo-inay-mamu-granny-inang-mommy
lolo-ingkong-itay-papu-lo-itang-papa
silid-room-guest room-kuwarto
banyo-palikuran-kubeta-CR
platuhan-pamingganan-dispenser - dishrack
kain-am-am-papa-lantak
diko-ditse-sangko-sanse-ate-kuya
Parusa-palo-sinturunin-pingutin-hatawin

Pansamantala
 Nagbabago batay sa pagbabago ng sitwasyon.
Sosyolek, Register, Pidgin, Creole

Sosyolek
 Karaniwang ginagamit ang sosyolek nang pansamantala lamang, at hindi talaga
malaking bahagi ng pamumuhay ng tao. Nag-iiba lamang daw kasi ang paggamit
natin sa wika, depende kung sino ang kausap natin. Inaayon ito sa kung sino ang
kaharap at kung may kapasidad ba itong intindihin ang wikang gagamitin.
Hal.
Wikang balbal/kanto:
"Lakas ng amats ko sa nomo natin kagabi. Galit si mudra ko at senglot na naman!"
(Ang lakas ng tama ko sa ininom natin kagabi. Nagalit ang nanay ko at lasing na
naman ako)

Wikang bekimon/gay linggo/Bading si J***:

"Ang chaka naman ng fez ng jowabels mo."
(Ang pangit naman ng mukha ng kasintahan mo)

Wikang conyo:
"OMG! Lakas naman the rain. And there is a baha na out there. So yuck talaga!
Sheeeeeeeeeeeeeesssshhhhhhhh”
(Ang lakas naman ng ulan at baha na sa labas. Nakakadiri talaga!)

Register
 Isa sa mga barayti ng wika ang register, rejister, o rehistro. Ayon sa mga eksperto
ng wika, ang register ay ang wikang espesyalisadong ginagamit ng isang
partikular na domeyn o isang teknikal na lipon ng mga salita sa isang larangan o
disiplina.
 Malawak ang maaaring maging saklaw ng register ng wika sapagkat maraming
maaaring maging larangan. Ito ang nagbibigay ng highlight o diin sa mga salitang
ginagamit sa iba't ibang propesyon, disiplina, o sangay ng paggawa.

Hal. Ng Register ng Wika sa iba’t ibang larangan

Dahil sinasabing ang register ng wika ay mahalaga sa iba't ibang larangan, bawat
propesyon ay may register o espesyalisadong salita o wikang ginagamit.
Maaaring sumaklaw ito sa mga eskperto at manggagawa ng teknolohiya, mga guro,
mga abogado, mga historyador, mga negosyante, mga politiko, at maging mga
inhinyero, iskolar, at mga siyentipiko.

Mga terminong register na ginagamit sa paggawa ng software sa computer

 Prototype, Interface, Beta Testing, Event Log, Avatar, Platform, Bugs, Cache,
Pixels per inch, Resolution, User, Experience, Source Code, Cookies, Remote
Access

Mga terminong register na ginagamit sa akademya/ pag-aaral/ industriya

Kapital-Negosyo
Lalawigan- Heograpiya
Awit- Panitikan
Kurikulum- Akademya
Bahay-kalakal- Ekonomiks
Homiliya- Relihiyon
Take one- Pag-aartista
Antibacterial- Siyensiya/Produkto
Kabisera- Kasaysayan
Hearing- Batas
Veto- Batas

Mga terminong register na ginagamit sa Internet o social media

Hashtag
Like, share, and subscribe
Reaction/react
Trending/trending post
Followers/subscribers
Vlogger/Content creators
Basher/hater
Traffic/engagement/views
Post/timeline
PM/ personal message/private message/chat room
Video call/conference call

Kahalagahan
 Mahalaga ang register ng wika dahil ito ang nagbibigay ng mas malinaw o
espesyalisadong mga salita upang mas epektibong maipahayag ang damdamin,
ideya, o mga konsepto ng isang larangan.
 Dahil may mga salitang walang direktang salin sa wikang Filipino, at may mga
terminong teknikal man ay mas madaling maunawaan kung nasa anyong register,
 mas napadadali ang pagkuha ng kahulugan o konsepto ng mga nakikinig o
bumabasa.

Pidgin
 Sinasabing ang pidgin ay isang bagong wika na nabubuo kung mayroong
dalawang tao na magkaiba ang wika at naipagsasama ang paraan ng pagsasalita at
paggamit ng wika.
 Ang dalawang tao na may magkaibang wika at kultura ay pinagsisikapang
mairaos ang kanilang pag-uusap sa paghahalo ng wikang alam nila at likas sa
kanila at ang mga salitang madalas ding gamitin ng kausap.
 Taglish at salitang "barok" ang ilan sa mga sikat na halimbawa ng pidgin sa
Pilipinas. Ito ay ang pinaghalong mga wika na ginagamit ng mga Pilipino, mga
dayuhan, o mga Pilipinong may ibang lahi upang magkaunawaan. Habang ang
ilan namang hindi natural sa wikang Filipino, nakapagsasalita sila ng wika natin
ngunit utal-utal o hindi buo ang pagkakagamit ng wika.
Taglish
Grabe naman so init naman here. (Grabe naman, napakainit naman rito.)
I don't like nga sabi! (Ayaw ko nga, sabi!)
You're so funny talaga! (Nakakatawa ka talaga)
You make pili na sa mga dress here. (Pumili ka na sa mga damit dito.)
There is baha outside because of the ulan! (May baha sa labas dahil sa ulan!)

Barok na Pilipino
Ako bigay sa iyo discount pag bili ka dami. (Ako'y magbibigay sa tyo ng discount
kapag bumili ka nang marami.)
Ako punta muna banyo sakit tiyan ko. (Ako ay pupunta muna sa banyo dahil masakit
tiyan ko.)
Mas galing ako sa iyo sayaw. (Mas magaling akong sumayaw sa iyo.)
Saan ikaw punta kagabi ikaw bigla nawala? (Saan ka nagpunta kagabi at bigla ka na
lang nawala?)
Gusto ko punta Baguio init dito Manila. (Gusto kong pumunta sa Baguio dahil ang
init dito sa Manila.)

Kahalagahan
 Sa ibang konsepto, sinasabing ang pidgin ay nagiging makeshift language ng
dalawang taong hindi pareho ang wika upang maging tuloy-tuloy ang kanilang
usapan o komunikasyon. Sabi pa nga ng ilang eksperto sa wika, ang pidgin ay
"nobody's native language" o wikang hindi katutubo kanino man.

Creole
 Ang creole ay isang wika na sinasabing likas at nagmula sa mga salitang pidgin.
 Sa paglaon ng panahon, ang pidgin ay nagiging likas na wika o unang wika ng
ilang mga bahagi ng komunidad na isinisilang sa panahong umiiral na ang pidgin.
Sa madaling sabi, ang creole ay isang pidgin na naging likas sa paglipas ng
panahon.
Kahalagahan
Malaking bahagi ng pagiging creole ng isang wika ay ang madalas na paggamit ng
mga tao sa paligid. Ayon sa konsepto ng wika, nagiging native sa isang lugar ang
wika dahil sa madalas na pagsasalit at paggamit nito.
Sa bansang Pilipinas na nasakop ng ilang bansa na may ibang wika, mayroong mga
lugar na gumagamit na ng halong wika.