UNIVERZITET U SARAJEVU

FAKULTET ZDRAVSTVENIH STUDIJA

STUDIJ: LABORATORIJSKE TEHNOLOGIJE

SEMINARSKI RAD
TEMA:
LABORATORIJSKA DIJAGNOSTIKA I ODREĐIVANJE MAGNEZIJA I HLORA

Sarajevo, decembar, 2019.

SADRŽAJ
1. UVOD......................................................................................................................2
2. MAGNEZIJ..............................................................................................................3
2.1.1. HIPOMAGNEZEMIJA................................................................................3
2.1.2. UZROČNI MEHANIZMI............................................................................3
2.1.3. KLINIČKA SLIKA......................................................................................4
2.1.4. DIJAGNOZA................................................................................................5
3. HIPERMAGNEZEMIJA..........................................................................................5
3.1.1. UZROČNI MEHANIZMI............................................................................5
3.1.2. KLINIČKA SLIKA......................................................................................5
3.1.3. DIJAGNOZA...............................................................................................5
4. PROCJENA STATUSA MAGNEZIJA U ORGANIZMU.....................................6
5. HLOR.......................................................................................................................7
5.1.1. HLORIDI KRVI..........................................................................................7
5.1.2. HIPOKLOREMIJA.....................................................................................8
5.1.3. HIPERKLOREMIJA...................................................................................8
5.1.4. METODE ODREĐIVANJA KONCENTRACIJE KLORIDA...................8
5.1.5. ODREĐIVANJE KONCENTRACIJE KLORIDA U ZNOJU....................8
6. ZAKLJUČAK...........................................................................................................9
7. LITERATURA........................................................................................................10
 1. UVOD

Magnezij je hemijski element iz grupe zemnoalkakanih metala. U prirodi vrlo raširen samo u
spojevima. Ima ga u prirodnim vodama, osobito u morskoj, u biljkama (sastojak je klorofila) i
životinjama (u kostima, krvi i mlijeku). U elementarnom stanju magnezij je metal bijel poput
srebra, na vlažnom zraku se brzo pokriva slojem hidroksida, u kisiku izgara i daje blještavo
bijelo svjetlo od usijanog oksida. Otapa se lako u većini kiselina, pa i u slabima. Obično se
proizvodi elektrolizom rastaljenog klorida, koji se dobiva iz magnezita, dolomita ili morske
vode, iz posljednje preko magnezij-hidroksida koji se iz nje taloži vapnenim mlijekom.
Upotrebljava se najviše za proizvodnju lakih legura.

Metalni magnezij upotrebljava se također u fotografiji za bljeskalice u proizvodnji el. baterija,

kao reproduktivno sredstvo u hemiji i u vojne svrhe kao sastojina zapaljivih smjesa za
osvjetljavanje ciljeva pri zračnim napadima.

Hlor je hemijski element iz grupe halogenih elemenata. U prirodi se nalazi slobodan jedino u
vulkanskim ekshalacijama, ali je vrlo raširen u spojevima, npr. kao natrij-klorid (kuhinjska sol),
kalij-klorid, magnezij-klorid i dr. Elementarni klor je zelenkastožut plin oštra mirisa, dva i pol
puta teži od zraka; pritiskom i hlađenjem lako se pretvara u žutu tekućinu normalnog vrelišta. I
u vrlo malim koncentracijama nadražuje dišne organe, a 0,5-1% klora u udisanom zraku brzo
djeluje smrtonosno.

Elementarni je hlor poslije fluora najreaktivnija supstancija: izravno se spaja sa svim drugim
elementima osim dušika, kisika, ugljika, plemenitih plinova i iridija. Smjesa klora i vodika
eksplozivno se spaja u hlorovodik, ako se osvijetli (klorni praskavac); fosfor, bor i silicij u
doticaju s klorom sami se zapale; mnogi drugi elementi (npr. cink, željezo, živa i dr.) gore u
kloru (tj. spajaju se u kloride uz pojavu svjetla i topline) ako se prethodno zagriju.

2
 2. MAGNEZIJ

Magnezijum je koesencijalni element tj. neophodan je za pravilno funkcionisanje ljudskog

organizma. Predstavlja drugi glavni intracelularni katjon [poslije kalijuma] i četvrti
najzastupljeniji jon u organizmu [pored natrijuma, kalijuma i kalcijuma]. Magnezijum ima
brojne fiziološke uloge u organizmu, koje se grubo mogu podijeliti na intracelularne i
ekstracelularne. Intracelularni magnezijum je kofaktor u više od 300 enzimskih reakcija u
kojima učestvuje u aktivaciji enzima, prometu energije u organizmu, održavanju membranskog
potencijala u nervnim i mišićnim ćelijama, reguliše nivo jona kalcijuma u citoplazmi glatkog,
srčanog i skeletnog mišića, reguliše kontrakciju glatkog i poprečno-prugastog mišića, pomaže
apsorpciju kalcijuma u GIT-u, kalijuma u bubregu, održava građu i funkciju DNK i RNK,
reguliše metabolizam glukoze, masti, proteina, učestvuje i u aerobnoj i anaerobnoj proizvodnji
energije, sprečava stvaranje kristala u urinu i ispoljava antiagregaciono dejstvo. Ekstracelularni
magnezijum ima ulogu u održavanju električnog potencijala membrane nerava i mišića i
reguliše nervno-mišićnu spojnicu. Magnezijum reguliše rad jonskih kanala na membrani ćelije.
On je antagonist kalcijuma.

Poremećaji metabolizma magnezijuma se ispoljavaju kao:

 hipomagnezemija (nedostatak magnezijuma)

 hipermagnezemija (višak magnezijuma)

2.1.1. HIPOMAGNEZEMIJA

Hipomagnezemija se definiše kao koncentracija magnezijuma u krvnom serumu < 0.75 mmol/l.
Obično hipomagnezemija nije uočena iako je već prisutna, a njeno značenje se uveliko
potcjenjuje, jer se sam magnezijum prerijetko određuje. Prevalenca u opštoj populaciji se kreće
u rasponu od 2,5%-15% .

2.1.2. UZROČNI MEHANIZMI

Nedostatak magnezijuma može proizaći iz smanjenog unosa uzrokovanog lošom prehranom ili
parenteralnim infuzijama bez magnezijuma, od smanjene apsorpcije i povećanog
gastrointestinalnog gubitka, kao što su hronični proliv, malapsorpcija ili resekcija
crijeva/zaobilaznica.

3
Nedostaci se takođe mogu podstaknuti povećanim izlučivanjem magnezijuma u nekim
medicinskim uslovima kao što su šećerna bolest, hiperkalcemija, hipertireoza ili aldosteronizam
ili tokom prekomjernog dojenja ili upotrebe diuretika.

2.1.3. KLINIČKA SLIKA

Povezanost metabolizma magnezijuma sa drugim elektrolitima često čini poteškoće u

razlikovanju simptoma deficita magnezijuma od simptoma deficita drugih elektrolita. Kao
rezultat toga, često je teško pripisati specifične kliničke manifestacije isključivo na
hipomagnezemiju. Manifestacije hipomagnezemije mogu uključivati tremor, agitaciju,
fascikulaciju mišića, depresiju, srčanu aritmiju i hipokalemiju. Rani znaci nedostatka
magnezijuma uključuju gubitak apetita, mučninu, povraćanje, umor i slabost. Kako se
nedostatak magnezijuma pogoršava, jaljaju se ukočenost, peckanje, kontrakcija mišića, grčevi,
konvulzije, iznenadne promjene u ponašanju 4 uzrokovane pretjeranom električnom aktivnošću
u mozgu. Mogu se pojaviti abnormalni srčani ritam i koronarni spazmi.

Od mogućih srčanih komplikacija hipomagnezemije opisani su: „Torsade de pointes“, različite

druge aritmije, simptomatski prolaps mitralne valvule, srčani infarkt, promjene na
elektrokardiogramu (produženje PR/QT intervala, smanjen napon P talasa, prisustvo U talasa,
proširenje QRS kompleksa, te zaravnjenje T talasa).

Torsade de pointes predstavlja jedinstvenu ventrikularnu tahikardiju najčešće uzrokovanu

lijekovima koji produžavaju QT interval (npr. Kinidin), ali i neravnotežom elektrolita
(hipokalijemija i hipomagnezemija). Ta aritmija može spontano prestati ili degenerisati u
ventrikularnu fibrilaciju.

Slika 1. Torsade de pointes

4
 2.1.4. DIJAGNOZA

Procjena koncentracije magnezijuma u serumu i sakupljanje 24-h uzorka urina za izlučivanje

magnezijuma su trenutno najvažniji laboratorijski testovi za dijagnozu hipomagnezemije.
Predlaže se test koncentracije drugih jona u krvi, posebno kalijuma, kalcijuma i fosfata, kao i
praćenje promjena na elektrokardiogramu.

3. HIPERMAGNEZEMIJA

Hiperarmagnezemija, naročito simptomatska, je rijedak poremećaj. O njoj govorio kada

koncentracija magnezijuma u serumu prelazi nivo od 1,1 mmol/l.[6] Prevalenca
hipermagnezemije varira od oko 5,7% do oko 9,3% .

3.1.1. UZROČNI MEHANIZMI

Kako bubrezi igraju ključnu ulogu u homeostazi magnezijuma, u naprednoj hroničnoj

bubrežnoj bolesti, kompenzacioni mehanizmi počinju postajati neadekvatni i može se razviti
hipermagnezemija. Simptomatska hipermagnezemija može biti uzrokovana i prekomjernom
oralnom primjenom magnezijumovih soli ili ljekova koji sadrže magnezijum, kao što su neki
laksativi i antacidi, posebno kada se upotrebljavaju u kombinaciji kod starijih osoba i kada
bubrežna funkcija pada.

3.1.2. KLINIČKA SLIKA

Klinički se hipermagnezemija predominantno manifestuje neuromuskularnim i

kardiovaskularnim simptomima, odnosno znacima. Simptomi i znaci hipermagnezemije zavise
od nivoa serumske koncentracija magnezijuma. Napadi crvenila, mučnina i/ili povraćanje mogu
biti rani znaci hipermagnezemije. Duboki tetivni refleksi mogu biti oslabljeni, ili potpuno
ugašeni, jednako kao i disanje, a poremećaji stanja svijesti mogu se kretati od pospanosti do
duboke kome. Kardiovaskularne abnormalnosti se mogu manifestovati u vidu hipotenzije,
poremećaja provođenja impulsa, bradikardije pa čak do zastoja rada srca.

3.1.3. DIJAGNOZA

Hipermagnezemija se dijagnostifikuje pomoću testa krvi za procjenu koncentracije

magnezijuma u serumu. Osim magnezijuma, treba odrediti koncentracije drugih jona u krvi,
posebno kalijuma, kalcijuma i fosfata. Potrebno je uraditi i EKG test.

5
 4. PROCJENA STATUSA MG U ORGANIZMU

Klinički i laboratorijski testovi koji se koriste za procjenu statusa magnezijuma mogu se

podijeliti na:

Klinička laboratorijska ispitivanja:

 Ukupna koncentracija Mg u serumu-pri ovoj procjeni, nepouzdani rezultati mogu

nastati iz nekoliko razloga. Povećane koncentracije bilirubina u serumu, kao i prisustvo
hemolize eritrocita, prouzrokovaće apsorpciju svijetla, pojavu koju koristimo pri
spektofotometrijskom određivanju magnezijuma. Nadalje, akutna acidoza dovodi do
naglog otpuštanja magnezijuma iz ćelija, te povećanja njegovih vrijednosti u serumu.
Bolesnici sa hipoalbuminemijom često imaju snižen ukupan magnezijum u serumu, dok
su vrijednosti jonizovanog magnezijuma [Mg²+] u granicama normale.
 Koncentracija Mg u serumu- jonizovana-mjerenje jonizovanog magnezijuma danas
nije standardna praksa. Jedina dokazana prednost određivanja jonizovanog, u odnosu na
ukupni magnezijum, jeste njegovo određivanje kod bubrežnih bolesnika.
 Dvadesetčetvorosatbo izlučivanje Mg u urinu- test mjerenja ekskrecije magnezijuma
ima svoje ograničenje, jer količina magnezijuma u urinu nam više govori o izlučenom
magnezijumu, nego o njegovoj ukupnoj tjelesnoj zalisi.

Istraživački testovi:

 Ispitivanje retencije Mg-test opterećenja magnezijumom-Kod testa opterećenja

magnezijumom zadržavanje više od 50% apliciranog magnezijuma se uzima kao
dokaz njegovog nedostatka, dok pri zadržavanju manjem od 20% unesenog
magnezijuma malo je vjerojatno da se radi o njegovom nedostatku. Međutim sama
složenost izvođenja testa [venozna aplikacija magnezijuma] čini ga nepraktičnim, a
test se izvodi uz pretpostavku uredne funkcije bubrega.

 Ispitivanje ukupne i slobodne koncentracija Mg u ćelijama krvi

 Ispitivanje koncentracija Mg u tkivima mišića, kostima itd
 Određivanje slobodnog magnezijuma u tkivima nuklearnom magnetnom
rezonancom NMR i različitim izotopnim metodama

6
 5. HLOR

Hlor se kao i natrijum u organizam unosi u obliku natrijum-hlorida, koji se dodaje hrani, jer ga
hrani sadrži u nedovoljnim količinama. Hloridi se dobro i brzo resorbuju iz crijevnog sadržaj,
tako da feces gotovo i ne sadrži hlorida. Obično se fecesom izbacuje ne više od 1% hlora koji
dospije u organizam. Veće lučenje hlorida u sastavu fecesa vrši se u slučaju oboljenja
probavnog trakta, pri kojima je resorpcija smanjena. Poslije resorpcije, hlor portalnim
krvotokom odlazi u jetru, a preko nje u sve organe uz neznatno povišenje koncentracije hlorida
u krvi. Osnovni depo hlorida je koža, koja deponuje od 30 do 60% unesenog hlora. U koži se
hlor deponuje u obliku hlorida, koji se lahko ekstrahuje vodom. Dosta se hlora deponuje u
plućno tkivo, koje igra važnu ulogu u regulaciji nivoa hlora u krvi. Mišići sadrže malo hlora,
osim glatkih mišićnih crijeva koja su bogata njime.

Na nivo hlorida u krvi utiče i želudačno varenje hranje. Za vrijeme želudačnog varenja hrane
lučenje hlora preko bubrega je sniženo, premda se hlor želudačnog soka ne izlučuje iz
organizma, nego iz crijevnog sadržaja ponovo resorbuje u krv.

Pri želudačnom varenju javlja se sniženje hlorida u plazmi. Zbog povećanja količine ugljične
kiseline u krvi, hlor iz krvi odlazi u eritrocite i tkiva. U slučaju hiperacidnog gastritisa obično
se javlja smanjena koncentracija hlora u krvi ili hipohloremija, a pri anacidnom gastritisu
susreće se hiperhloremija.

5.1.1. HLORIDI KRVI

Hloridi krvi su neravnomjerno raspoređeni između krve plazme i eritrocita. Plazma ih sadrži
3400 do 3800mg/L, eritrociti 2000 do 2400 mg/L, a ukupna krv 2900 do 3200 mg/L. Raspodjela
hlora između eritrocita i plazme kao i plazme i tkiva pokorava se Donanovoj ravnoteži i zavis
od acidobaznog statusa. Pri acidozi, kada je koncentracija ugljik-dioksida u plazmi povećana,
hlor odlazi u eritrocite. Nasuprot, pri alkalozi dolazi do sniženja koncentracije ugljik-dioksida
u krvi i hlor iz eritrocita prelazi u plazmu. Po prestanku acidoze smanjuje se koncentracija
ugljik-dioksida u tkivima, hlor prelazi iz krvi u tkiva i smanjuje se lučenje hlora preko bubrega.

Dijabetična acidoza dovodi do prelaska hlora iz krvi u tkiva. Sličnu pojavu susrećemo i kod
slučaja bubrežnih oboljenja. Nefritis, koji dovodi do acidoze, izaziva sniženje nivoa hlora u krvi
i njegovo zadržavanje u tkivima. Ispitivanje odnosa hlorida u eritrocitima i plazmi omogućava
ustanovljenje stepena acidoze. Što je acidoza teža, to je više hlora prešlo iz plazme u eritrocite.

7
 5.1.2. HIPOKLOREMIJA

Hipokloremija pojavljuje se kod raznih gastrointestinalnih poremećaja praćenih proljevima i

povraćanjem. Pri proljevima smanjena je apsorpcija Cl- iz crijeva, a pri povraćanju se gube
kloridi koji su glavni anion želučanog soka. Smanjena koncentracija klorida može se naći i kod
nekih infektivnih bolesti, osobito upale pluća, zbog gubitka Cl- znojenjem i stvaranjem
pleuralnog eksudata. Stvaranjem eksudata i transudata općenito se smanjuje koncentracija
klorida u serumu zbog njihova prelaska zajedno s tekućinom u međjustanični prostor. U
dijabetičkoj i bubrežnoj acidozi, hipokloremija se pojavljuje zbog prisutnosti većih
koncentracija drugih aniona, npr. ketonskih spojeva ili fosfata. Kod kroničnih bubrežnih bolesti,
kroničnoga glomerulonefritisa ili kroničnoga pijelonefritisa, hipokloremija nastaje zbog
poliurije, smanjene reapsorpcije u tubulima i pratećeg povraćanja. Koncentracija klorida u
serumu smanjuje se i za vrijeme kriza kod Addisonove bolesti zbog smanjene reapsorpcije
natrija i klorida u tubulima.

5.1.3. HIPERKLOREMIJA

Hiperkloremija pojavljuje se u stanjima dehidracije i hemokoncentracije, dekompenziranih

srčanih bolesti, zbog smanjene filtracije u glomerulima, a isti uzrok može biti i kod
hiperkloremije u nefritisu. Može se pojaviti u respiracijskoj alkalozi, jer zbog smanjenog CO,
kloridi izlaze iz eritrocita u serum. Hiperkloremija uz hipernatrijemiju pojavljuje se kod
hiperfunkcije nadbubrežne žlijezde, kao i kod prekomjernog davanja NaCl-a prilikom terapije
hipertoničnom otopinom soli. Uglavnom, promjene koncentracije klorida u serumu prate iste
promjene natrija.

5.1.4. METODE ODREĐIVANJA KONCENTRACIJE KLORIDA

Za određivanje koncentracije klorida u tjelesnim tekućinama (serum, plazma, mokraća,

pleuralni izljev, likvor) preporučuje se potenciometrija, koja je ujedno i referentna metoda za
određivanje klorida, dok je definitivna metoda neutronska aktivacija. Za određivanje klorida u
znoju preporučena je merkurimetrijska titracija sa živinim nitratom.

5.1.5. ODREĐIVANJE KONCENTRACIJE KLORIDA U ZNOJU

Postupak određivanja klorida u znoju obavlja se u tri koraka.

To su: poticanje znojenja, skupljanje znoja i određivanje klorida u prikupljenom znoju.

8
Za poticanje znojenja primjenjuje se pilokarpinska iontoforeza kod koje se iskorištava
kationsko svojstvo kolinergitnog lijeka pilokarpina da u krugu istosmjerne struje prodire u kožu
i tako potiče žlijezde znojnice na izlučivanje znoja. Postupak mora biti siguran za ispitanika, te
se mora dobiti kvalitetan uzorak znoja. Ispitanik ne smije biti akutno bolestan, dehidriran, ne
smije imati vrućicu ili edem. Koža treba biti bez posjekotina, osipa ili upale, bez znakova
atopijskog dermatitisa odnosno ekcema, tako da ne bi došlo do zagađivanja uzorka serumskom
tekućinom. Iontoforeza ne bi trebala biti primjenjivana na bolesnicima koji primaju kisik putem
otvorenog sustava. Ti bolesnici bi trebali privremeno primati kisik putem maske ili nazalne
kanile. Iontoforeza se provodi na ruci. Ako ruke nisu raspoložive ispitivanje se može učiniti na
unutrašnjoj strani butine. Nikada struja ne smije prelaziti preko bolesnikovih prsa. Prije početka
poticanja znojenja uvijek treba djetetu i roditelju objasniti cijeli postupak. Osoba koja provodi
postupak mora dobro oprati ruke, isprati ih i posušiti papirnatim ručnikom.

 Poticanje znojenja (iontoforeza)- vatom namočenom u destiliranu vodu očisti

se mjesto na unutarnjoj strani zapešća i na vanjskoj strani nadlaktice, a zatim se
posuši suhom vatom. Vateni jastučići namočeni pilokarpinom (2,62 mmol/L)
umetnu se u pozitivnu i negativnu elektrodu promjera 2,8 cm. Najprije se
pozitivna elektroda pričvrsti na unutarnju stranu zapešća, tik do šake. Zatim se
negativna elektroda stavlja na vanjsku stranu nadlaktice. Natopljeni jastučići
moraju čvrsto prianjati uz kožu, kako bi kontakt bio što bolji. Pomicanjem
sklopke pokreće se protok istosmjerne struje. Poticanje traje 7 minuta. Nakon
završetka iontoforeze najprije se skida negativna, a potom pozitivna elektroda.
Ne smije se rukom doticati mjesto s kojeg će se skupljati znoj. Područje
stimulacije pilokarpinom trebalo bi biti crvenkasto. Koža se potom ispere
destiliranom vodom i dobro osuši gazom ili vaticom u kojoj nema elektrolita.
Time je postupak poticanja znojenja završen.
 Prikupljanje znoja-ovaj dio postupka je ključno mjesto za moguće pogreške u
rezultatu. Znoj se skuplja sa zapešća gdje je bila pozitivna elektroda. Ako se uoči
urtikarije na tome mjestu postupak se prekida. Područje prikupljanja se ne smije
doticati golim prstima, nego se rabi hvataljka. Znoj se skuplja u prethodno, na
4/5 decimala, izvagani filtar-papir u kojem nema elektrolita. Zatim se zapešće
omota prozirnom plastičnom folijom, a rubovi zalijepe samoljepljivom trakom.
Važno je da zapešće bude gotovo hermetički omotano. U sljedećih 30 do 40
minuta znoj se apsorbira na filtar-papir. Produljivanje vremena prikupljanja neće

9
 znatno povećati izlučivanje znoja i može dovesti do isparavanja uzorka. Nakon
30 do 40 minuta ukloni se folija te vlažni filtar-papir brzo hvataljkom prenese u
posudicu za vaganje (prethodno izvagan čisti papir). Za analitički pouzdan
nalaz, potrebno je dobiti najmanje 75 mg znoja. Znoj se eluira s filtar-papira, a
nakon toga određuje koncentracija klorida. U tu se svrhu dodaje 3 mL
redestilirane vode u posudicu s izvagnim znojem na filtar-papiru. Eluiranje traje
najmanje 45 minuta.
 Određivanje klorida u znoju- kloridi u znoju mogu se određivati kvalitativnim
i kvantitativnim metodama. Kvalitativne metode (npr. Orion elektrode za
direktno mjerenje klorida na koži ili Wescorov analizator za mjerenje
provodljivosti ili određivanje osmolalnosti znoja) mogu se primjenjivati samo
kao metode probiranja u ustanovama gdje mali broj analiza ne može osigurati
provođenje kvantitativnih postupaka. Ako koncentracija klorida u znoju
određena tim metodama bude > 50 mmol/L, bolesnik se mora uputiti u
laboratorij koji kloride u znoju određuju kvantitativnom metodom. Uz
koncentraciju klorida na nalaz treba upisati i količinu dobivenoga znoja.
Preporučena metoda za određivanje koncentracije klorida u znoju je
merkurimetrijska titracija sa živinim nitratom uz difenilkarbazon kao indikator.

10
 6. ZAKLJUČAK

Iz svega navedenog vidljiva je važna uloga magnezijuma u ljudskoj fiziologiji kao i u

patofiziologiji raznih bolesti te je nužno osigurati unos adekvatnih količina magnezijuma za
održavanje normalne homeostaze u tijelu. Određivanje ukupnog magnezijuma u serumu, te
koncentracije magnezijuma u dvadesetčetvorosatnom urinu, ostaju najčešće određivani
parametri u kliničkoj medicini radi procjene njegovih zaliha u tijelu.

Što se tiče klorida, cijeli postupak analize znoja vrlo je složen proces, zahtijeva standardizirane
postupke i dobro osposobljeno osoblje koje će te standardizirane postupke dosljedno
primjenjivati u svim koracima. Najbolje je da postupke provodi uvijek ista osoba odnosno
najviše 2 osobe. Dobar program osiguranja kvalitete podrazumijeva kontrolu svih faza
postupka. Zbog znatnog broja predanalitičkih varijacija, preporučuje se ponovljeno određivanje
na drugoj ruci. Ponovljeno određivanje se koristi kao način kontrole kvalitete. O kontroli svih
postupaka vodi se dokumentacija. Sastavni dio dokumentacije su tri obrasca u kojima se upisuju
rezultati kontrole kvalitete rada. To su: 1. provjera kvalitete poticanja znojenja, 2. provjera
kvalitete skupljanja znoja i 3. provjera kvalitete određivanja klorida u znoju.

11
7. LITERATURA
1. Dubravka Č. i Ivana Č., Štrausova medicinska biohemija
2. Elin JR. Assessment of magnesium status for diagnosis and therapy. Magnesium
Research 2010
3. Long S, Romani AM. Role of Cellular Magnesium in Human Diseases. Austin J Nutr
Food Sci. 2014

12