Republika ng Pilipinas

Kagawaran ng Edukasyon
Rehiyon IV-A (CALABARZON)
Sangay ng Batangas

Baitang: Baitang VII - Mga salitang ginagamit na pang-ugnay sa

Larangan: Filipino paglalahad
Markahan: Ikalawa
Tema: Repleksiyon ng Kabisayaan Pagbibigay Hinhuha sa Mahahalagang Тanong
Blg ng Sesyon: 1 1. Ano ang kaugnayan ng kultura ng isang lugar sa
panitkan nito?
2. Bakit mahalaga ang pang-ugnay sa paglalahad
Petsa Oras Araw Seksyon
ng mga pangyayari?

Pagbibigay ng Inaasahang Pagganap

Mga Kompetensi
F7PN- IIg- h- 10: Natutukoy ang mahahalagang
detalye sa napakinggang teksto tungkol sa epiko ng
Kabisayaan
F7PB-IIg-h-10:Nailalarawan ang natatanging
aspetong pangkultura na nagbibigay-hugis sa
panitikan ng KAbisayaan (halimbawa:heograpiya,
uri ng pamumuhay at iba pa.)
Aralin 2.4
A. Panitikan: Epiko ng Bisaya
Hinilawod: Unang Bahagi: Labaw Donggon
B. Gramatika: Mga salitang ginagamit na pang-
ugnay sa paglalahad
Kagamitan ng Guro:laptop, speaker, cartolina
Sanggunian: youtube, google
TUKLASIN
AKTIBITI 1
Paglalahad ng kultura ng Bisaya. (Batay sa
nasaliksik) (Kalakip 1)
Kultura ng Bisaya
Sa pagtatapos ng aralin ay inaasahang
makasusulat ng isang tekstong naglalahad tungkol
sa pagpapahalaga ng mga taga- Bisaya sa
kinagisnang kultura na ginagamitan ng mga salitang
pang- ugnay sa paglalahad.
AKTIBITI 2
Gawain 1.Pagpapabasa ng teksto tungkol sa epiko
ng Kabisayaan.
MGA EPIKO NG KABISAYAAN
Apat ang kinikilalang epiko ng mga Bisaya: Haraya,
Lagda, Maragtas at Hinilawod. Sa apat Hinilawod
lang ang pinakamalapit sa epiko.
HARAYA-katipunan ng mga tuntunin ng kabutihang
asal at ng mga salaysay na panghalimbawa sa
nasabing tuntunin.
LAGDA – isa lamang kalipunan ng mga tuntunin
ukol sa mabuting pagtupad sa tungkulin sa
pamahalaan na napapaloob sa mga salaysayin at
pangyayari. Ang Kodigo ni Kalantiao ay isa sa
matatagpuan sa Lagda. Ang Kodigo ni Kalantiao ay
naglalaman ng mga batas na dapat sundin ng mga
mamamamayan at namumuno. May 18 batas ang
kodigong ito.
MARAGTAS-hinggil sa sampung datung Malay na
tumakas sa kalupitan ng Sultang Makatunaw ng
Borneo at sama-samang nakarating sa Panay. Ang
pulong ito ay binili nila sa haring Agta na si
Marikudo.
HINILAWOD-tungkol sa Panay na pinagmulan ng
Capiz, Iloilo at Antique. Ito ay binubuo ng
pakikipagsapalaran ng tatlong anak na lalaki ng
bathalang babae na si Alusina at ng mortal na si
Paubari
http://www.slideshare.net/charissebognot/mga-
epiko-sa-pilipinas

Gawain 2. Pangkatang Gawain.

ANALISIS 1
1. Ano-ano ang kultura ng Bisaya?
2. Ilahad ang kanilang paniniwala?
3. Paano ito nakaapekto sa kanilang pamumuhay?
Paglalahad ng Aralin
- Epiko ng Bisaya
Hudhud: Ang Kuwento ni Aliguyon
Ipaliwanag ang mga sumusunod.
Pangkat 1. Heograpiya
Pangkat 2. Uri ng Pamumuhay
Pangkat 3 at 4. Iba pang aspetong pangkultura,
tradisyon at pagpapahalagang
ANALISIS 2
 Republika ng Pilipinas
Kagawaran ng Edukasyon
Rehiyon IV-A (CALABARZON)
Sangay ng Batangas

Anong mahalagang detalye ang nakuha mo tungkol Likas na Masiyahin

sa kultura ng mga Bisaya? Ang mga Pilipino ay kilala bilang mga taong masiyahin.
Kahit anong klase ng problema at paghihirap pa ang
ABSTRAKSYON kinakaharap ay nagagawa pa ng mga Pilipinong tumawa
at ngumiti. At isa sa mga masayahing Pilipino ay ang
Itala ang natatanging katangian ng epiko ng
mga Bisaya. Kahit walang pera ay nagagawa pa rin ng
Bisaya sa pamamagitan ng concept map. mga Bisayang magdiwang ng kapyestahan.
Sinulog Festival ng Cebu
APLIKASYON Ati-atihan Festival ng Panay
Paano nakakaapekto sa pamumuhay ng tao Sandugo ng Bohol
o sarili ang mga pagpapahalaga sa epiko?
Patunayan. Ang mga Bisaya ay......
Mga Magigiting na Tagapagtangol
Ebalwasyon Bago naging mga debotong Kristyano, ang mga Bisaya
Tukuyin kung tama o mali ang mga ang unang nagtanggol ng kasarinlan ng Pilipinas laban
sa mga dayuhang mananakop. Ito ay unang
sumusunod na detalye tungkol sa epiko sa
natunghayan sa Labanan ng Isla ng Mactan.
Kabisayaan. Lapu-Lapu
1. Ang Lagda ay tungkol sa kasaysayan ng Panay.
2. May limang kinikilalang epiko ng mga Bisaya. Mga Uri nga Linggwaheng Bisaya
3. Ang Maragtas ay tungkol sa Kodigo ni Kalantiao. Ang una at ang may pinakamaraming gumagamit na uri
4. Ang Hinilawod ang pinakamalapit sa estraktura ay ang Cebuano. Ito ang ginagamit sa Gitnang Visayas
ng epiko. at sa Mindanao liban nalang sa mga Muslim. Ayon sa
5. Ang epiko ng mga Bisaya ay repleksyon ng Philippine Census 2010, may mahigit na 33 milyong
kultura ng Kabisayaan. Pilipino ang gumagamit nito.
Ang pangalawa ay ang Hiligaynon. Ito ay ginagamit sa
Negros Occidental, Bacolod, Iloilo, Aklan at Capiz. At
Seksyon Bilang Puna/Blg Puna/Blg. ayun sa Philippine Census 2010, may mahigit na 7
ng . ng mag- ng mag- Тakd milyong Pilipino ang gumagamit nito.
mag- aaral na aaral na ang- Ang pangatlo at huli ay ang Waray. Ito ay ginagamit sa
aaral: nasa nangangaila Arali Samar, Hilagang Samar, Silangang Samar at Biliran.
antas ng ngan ng n Ayun pa rin sa Philippine Census 2010, may mahigit na 3
pagkadal “remediation milyong Pilipino ang gumagamit nito.
ubhasa: / Halimbawa ng mga Salitang Bisaya
Takd
reinforceme Tagalog: Magandang Umaga!
nts”: ang-
Cebuano: Maayong Buntag!
Arali Hiligaynon: Maayo Aga!
n Waray-waray: Maupay na Aga!

Tagalog: Tao po.....

1.
Cebuano: Ayo.... o Ajo....
Basa Hiligaynon: Tagbalay....
Kabuuan hin at Waray-waray: Maupay....
MPS unaw
Alam nyo ba na....?
ainangepikong Hinilawod: Unang Bahagi: Labaw Alam nyo ba na ang dahilan kung bakit may Ati-atihan
Donggon Festival? Ito ay dahil noong unang panahon may 10 Datu
2. Sagutinangmgatanong: galing Borneo na napadpad sa isla ng Panay. Dahil likas
a. Sino angpangunahing tauhan? Ilarawan. na mababait ang mga Ati, isang tribu sa Panay, binigyan
sila ng lupain ng mga ito at pinahintulutang mamuhay
b. Anu- ano ang mga kakaibang pangyayari sa doon ng mapayapa habang ang mga Ati ay namundok.
kuwento? Dumating ang panahon na masama ang ani ng mga Ati
kaya bumaba ulit sila. Dahil tumatanaw ng utang na loob
ang mga datu, binigyan rin nila ng matiwasay na
pamumuhay ang mga Ati sa kapatagan at bilang tanda
Kalakip 1 ng pasasalamat ay naghandog ang mga Ati ng isang
Ang Mga Bisaya sayaw para sa mga datu.
Mga Tapat na Mananampalataya Naaalala nyo pa ba si...?
Ang mga Bisaya ay kilala rin sa kanilang pagiging Naaalala nyo pa ba si Francisco Dagohoy?
relihiyoso. Sila ang unang nakatanggap ng handog ng Siya lang naman ang naglunsad ng pinakamahabang
pananampalatayang Kristyano na dinala ng mga Kastila. rebolusyon laban sa mga Kastila. Umabot ito ng higit 84
Isa sa mga pinakakilalang paraan ng pagpapakita nito ay taon. Nagsimula ito sa taong 1744 hanggang 1828.
ang pagdiriwang ng kapyestahan ng mga santo.
 Republika ng Pilipinas
Kagawaran ng Edukasyon
Rehiyon IV-A (CALABARZON)
Sangay ng Batangas
Dahil sa migrasyon ng mga Pilipino sa ibang bansa at ng
likas na pagmamahal sa sariling kultura't bansa, nabuo
ng mga Bisaya ang tinatawag nating Tigum Bisaya
Tibuok Kalibutan [TBTK] na ang ibigsabihin ay
pagsasama-sama ng lahat ng mga Bisaya sa isang lugar
upang ipagdiwang ang mga kapyestahan ng mga lugar
kung saan sila nanggaling. Nasa dugo na talaga ng mga
Bisaya ang pagkahilig sa pyesta at pagsasalo-salo.
likas namapagmahal sa bayan at kultura
likas na mabait at masiyahin
likas na relihiyoso
KULTURANG BISAYA
KATUTUBONG PANINIWALA
[1] Ang personipikasyon ng mga pwersa ng kalikasan at
ang pagtatakda ng sagradong espasyo ang bumubuo sa
katutubong pagsamba. Kinikilala ang mga diwata bilang
mga diyos at ang mga umalagad bilang mga ispirito ng
mga yumaong kamag-anak.
[2] Karaniwang kinakabit ang diwata sa siklo ng buhay.
Nariyan ang pagsasatauhan ng hangin para sa mabuting
panahon, at ng ilog para sa maalwat na paglalakbay.
May
mga bukod ring saklaw gaya ng mga sakit sa mata sa
ilalim ng diwatang maraming mata Dalikmata, at
paghahatid sa mga kaluluwa sa kabilang buhay sa ilalim
ni Magwayen.
[3] Tinatawag at inaalayan (“maniwata”) ang diwata at
umalagad para sa mabuting kalusugan at masaganang
− Ito ay maaring mawala. Pinaniniwalaan na ang
pagkawala ng ulirat ng mananambal ay dahil sa
pagkawala ng tuga.
*Sinasabi naman ng ilan na nakukuha ang
kapangyarihan sa ritwal ng tahas, ang pag-iisa sa mga
ispirito ng sementeryo, yungib, o kagubatan tuwing
Biyernes Santo
[5] Obligasyon ng mananambal
− di smaaring tumanggi sa mga pasyente o tumanggap
ng bayad
− kailangan ring angalap ng higit 200 na klase ng
halaman
tuwing Biyernes Santo (sinkretismo ng Katolisismo).
− ang pagkamananambal ay isang bokasyon ng
pagtawid sa daigdig ng mga ispirito at pagpatunay ng
kapangyarihan
laban sa pagdududa ng komunidad.
[6] manoghiwit (Pan)/ mamalaktol (Ceb): kontrahin ang
hiwit, mga orasyon na nagbisa ng sakit sa isang tao.
− ang prinsipyong “do to undo”
− panganib dahil maaring malipat ang sumpa sa kanila o
balikan sila.
− mga kuwento ng hiwit ay di bukas na pinag-uusapan sa
komunidad at madalas ay limitado sa pagkontra kaysa
pagsasagawa.
[8] Para sa mga karamdamang walang malinaw na
sintomas at di magamot agad ay ipinapalagay sa mga
diwata at umalagad na napasakitan (pasok). Tungkulin
ng
babaylan na magsagawa ng ritwal ng pagsasayaw at pag-
aalay upang payapain ang mga ispirito.
[9] Ang pangunahing gamot ay pinaghalong langis ng
lubing-bugtong at mga halaman mula sa tahas.
Minamasahe ang apektadong bahagi habang nag-
oorasyon.
− iba pang hal.: dumi ng tuko para sa mata, buto ng
paniki para sa gilagid
− banawan: paiinumin ang maysakit ng pinakuluang
tubig na may halaman at asukal, ang matitira sa banga
ay may anyo ng nilalang na nagbuhat ng sakit
− tawasan: isang batong alum ang ihahagis sa brazier na
may nagbabagang uling; kapag natunaw ang bato,
mabubuo ang anyo ng may dahilan ng sakit.
PISTA AT DEBOSYON
[1] Pagsamba sa Santo Niño
− bagaman Kastila ang nagpakilala, sinasabing ang
debosyon ay may katutubong ugat sa fanatisismo ng
mga katutubo sa Prodigious Child
− huli na nga ang simula ng debosyon sa Santo Niño sa
Europa.
− unang nasilayan ng mga katutubong Sebuano ang
Santo Niño nang ibigay ito ni Magellan kay Reyna Juana,
asawa ng Datu Homonhon noong 1521.
− Alamat: May isang mangingisdang paulit-ulit
nanakakasabit ng sunog na panggatong sa lambat. Kapag
dinadala niya ito sa dagat, mas dumadami ang huli nito.
Iniuwi ito sa bahay kung saan hindi ito ginagalaw ng mga
hayop. Pagkatapos ng isang panaginip, naging imahe ng
Santo ang kahoy.
− Kuwentong-bayan: binabantayan nito ang isla mula sa
mga mananakop sa pamamagitan ng pagtalukbong dito
− Kuwentong-bayan: isang bata ang bumili ng isang
taling isda sa isang puwesto malapit sa simbahan ng
Santo Niño; sinabi ng batang ang kura ang singilin; nakita
ang tali ng
isda sa tabernakulo ng imahe
[2] Ang mga pista ay pasasalamat sa mga patron para sa
mga pabor na natanggap, pagtupad sa mga panata
(pana-
ad), at pakikisalamuha sa mga kaibigan at pamilya.
− ispiritwal na debosyon ay pangunahin kaysa
ekonomikong limitasyon dahil may paniniwalang ang
pagbali ng panata ay magbubuhat ng malas
[3] Pista ng Santo Niño at pagsasayaw ng sinulog
− may ugat sa katutubong pagsamba
− lumawig ang komunal na sayaw sa magarbong pista ng
Enero sa kasalukuyang Cebu
− ang imahe ay bibihisan ng matingkad na pula at
kokoronahan nang may mga mamahaling bato
 Republika ng Pilipinas
Kagawaran ng Edukasyon
Rehiyon IV-A (CALABARZON)
Sangay ng Batangas
− palabas ng tagumpay ng mga Kristiyano laban sa
mgaMoro.
− Iloilo: Dinagyang; Aklan: Ati-atihan (nagsimula bilang
isang animistikong ritwal ng pagsamba sa isang anito;
inangkop sa Katolisismo)
[4] Ang mga sayaw ng mga Waray
− kuratsa: tandang sayaw ng mga pista
*di katulad ng ibang mga katutubong sayaw na
pangkatan ay batay sa indibidwal na unawaan sa pagitan
ng lalaki at babaeng sumasayaw nito
*naglalatag ng panyo kung saan ibinabato ng
mga manunuod ang gala bilang pagkilala sa mga
sumayaw na ibibigay sa babae
− tinikling: mula sa tikling, isang ibon sa mga palayan na
pinaghalawan ng mga galaw ng sayaw; nagsilbi itong
pahinga sa mga katutubo sa pagitan ng pagbayo ng palay
bilang paghahanda sa pista o libing.
PANLILIGAW AT KASAL
[1] panininguha: susuyuin ng lalaki ang babae sa
paghahandog at pagsisilbi (pangagad) ng lalaki upang
makuha ang loob ng pamilya ng nililigawan
[2] Gampanin ng magulang
− sa babae: huling salita kung tatanggapin ang lalaki. – sa
lalaki: nanunuyo at nakikipag-usap sa pamilya ng babae
sa mga kondisyon ng kasal
[3] Itatakda sa sayud ang kabuuang bugay (dowry) na
dapat ibigay ng lalaki.
4− bugay: karaniwan ay lupa, kalabaw, kayamanan,
bahay, o alipin; halaga ay batay sa estado ng babae
− bigay suso/himiraw: paghahandog ng ginto o pilak sa
ina at lola ng pakakasalan bilang pasasalamat sa pag-
aalaga at pagkakaroon ng gatas ng babae
− di maaring bawiin ang bugay matapos ng kasal, kahit
pa mamatay ang babae o hindi ito magkaanak, liban na
lang kung gustuhin ng pamilya na tumulong sa
pagsisimula ng
pamilya.
[5] Nagbibigay ang ama ng babae ng sibat o bolo bilang
tanda na hindi tatanggap ng ibang manliligaw. Maaring
putulin ang gayong ayos kung di makabayad ng bugay, di
masiyahan ang pamilya sa pangagad, o magbago ng isip
ang lalaki.
[6] Itinatakda ang araw ng kasal sa kalakihan ng buwan
para sa kasaganahan. Ang seremonya sa mga Waray ay
ang pagtatali ng mga buhok ng lalaki at babae sa isa’t
isa. Sa mga Sebuano naman, liban sa karaniwang kasal-
simbahan,
tumatapak ang babae sa paa ng lalaki upang maging
pantay sila. Bawal ang mag-itim o maglaglag ng gamit
dahil malas ito.
[7] Kasalan bilang pagdiriwang ng bayan
− ang bagong kasal ay sasayaw ng kuratsa
− mga pamahiin: pagsusuklay ng babae para sa kaayusan
ng buhay; pagsasaboy ng biga: para sa kasaganahan;
pag- inom sa iisang baso para sa payapang buhay
[8] Maaring maghiwalay ang mag-asawa lalo na sa
batayan ng pagtataksil. Pinakikita sa kalayaang ito ang
pagkakapantay ng babae sa lalaki.
MATERYAL NA KULTURANG YAMAN
Pagmimina at Pagpapanday
[1] Mismong mga ulat ng mga Kastilang mananakop ang
kumilala sa mayamang karunungan ng mga katutubong
Bisaya sa pagpapanday lalo na ng bulawan (ginto).
Palasak
ang pagsusuot ng aksesoryang ginto. Higit pa ay ang
halaga ng pandayan sa produksyon ng mga instrumento
para sa
pagsasaka at digmaan.
[2] Kinukuha ang ginto mula sa ilog o sa kalihan bulawan
(aktwal na excavation). Ang pagkuha ng ginto ay iyong
nakasasapat lamang sa lahat.
[3] Mataas na kamalayang metal ay sinalamin ng mga
gawa ng mga katutubo.
− kamagi: gintong tanikala na may mahigpit na
pagdurugtong ng mga yunit kaya mukhang ahas;
simbolo ng estado, pamana ng pamilya,
inililibing kasama ng datu
− pag-solder ng titing na ginto sa iskalang 100
cm
− paggamit ng buto na istandard ng timbang ng
ginto na kinikilala ng merkado ng ngayong
Timog Silangang Asya
[4] Sa pagdating ng mga Kastila, winasak ang mataas na
kalidad ng pagpapanday dahil sa pagpasok ng
Mehikanong pilak at pagbabagong pananaw sa ginto
mula sa isang palasak tungo sa luhong gamit.
[5] Nanatili ang karunungan sa pagpapanday hanggang
sa kasalukuyan lalo na sa mga kinikilalang sentro sa
Basak sa
Cebu at Carigara at Padre Burgos sa Leyte. Ang pagtaas
ng agrikultural na produksyon, ang pangangailangan ng
armas
noong giyera, at ang paglaki ng populasyong
nangangailangan ng mga gamit ang bumuhay at
nagpataw ng bagong gampanin ng mga pandayan.
Paggawa ng Bangka at Paglalakbay
[1] Kinikilala ang tubig bilang batayan ng direksyon. Kabit
ang pamumuhay sa tubig at lakip nito ay ang pagtatayo
ng
 Republika ng Pilipinas
Kagawaran ng Edukasyon
Rehiyon IV-A (CALABARZON)
Sangay ng Batangas

isang kamalayang-tubig – karunungan sa paggawa ng

sakayang-dagat at paglalakbay.

[2] Kayang gumawa ng katutubo ng karakoa, isang

sakayang-dagat na nangangailangan ng 100 tagasagwan.
Magaling ang mga Ilonggo sa pagpili ng materyal at
paghulma ng bangka, at pagsagawan, ayon ka Francisco
Alcina.

[3] Nabigasyon ay mula sa mga tanda sa kalangitan,

hulma ng dalampasigan, daloy ng tubig, at mga anyo ng
buhay.
Paghahabi
− popular na industriyang pantahanan sa Gitnang
Visayas
lalo na sa mga lokal ng Argao, Cebu; Baclayon, Bohol; at
Silangang Visayas
− pinatay sa pagtuon sa ibang industriya sa ika-20 na
dantaon
 Republika ng Pilipinas
Kagawaran ng Edukasyon
Rehiyon IV-A (CALABARZON)
Sangay ng Batangas

Baitang: Baitang VII Gawain 1.Pagpapabasa ng akda.Itala ang

Larangan: Filipino kapangyarihang taglay ng pangunahing tauhan.
Markahan: Ikalawa (Kalakip 1)
Tema: Repleksiyon ng Kabisayaan
Blg ng Sesyon: 1
Gawain 2. Paglinang ng Talasalitaan
(Etimolohiya)
Petsa Oras Araw Seksyon Ibigay ang pinagmulan ng mga sumusunod na
salita:
1. kapatagan
2. asawa
3. diwata
4. babaylan
5. kaharian
Mga Kompetensi
F7PT-IIg-h-10-Naipaliliwanag ang pinagmulan ng ANALISIS 2
salita (etimolohiya) Gawain 1.Ano ang kapangyarihan taglay ng
pangunahing tauhan?
P7PS-IIg-h-10-Naisasagawa ang Gawain 2.Ano ang kahulugan ng salita?Ibigay ang
isahan/pangkatang pagsasalaysay ng isang
pangyayari sa kasalukuyan na may pagkakatulad etimolohiya ng salita.
sa mga pangyayari sa epiko
AKTIBITI 3
P7PU-IIg-h-10-Naisusulat ang isang tekstong Pangkatang Gawain.
naglalahad tungkol sa pagpapahalaga ng mga taga- Punan ang talahanayan
Bisaya sa kinagisnang kultura
Mahalagang Pagkukumpara Kulturang
Aralin 2.4
A. Panitikan: Epiko ng Bisaya Pangyayari sa Pangyayari Nasasalamin
Hinilawod: Unang Bahagi: Labaw Donggon sa Epiko sa
B. Gramatika: Mga salitang ginagamit na pang- Kasalukuyan
ugnay sa paglalahad

Kagamitan ng Guro:laptop, speaker, cartolina

Sanggunian:
KAlinangan 7 , Rex Book Store, pp. 159-161
http://teksbok.blogspot.com/2010/11/labaw-
donggon.html ANALISIS
LINANGIN (Panitikan) 1. Anong mga pangyayari sa epiko ang
AKTIBITI 1 nangyayari pa rin sa kasalukuyan?
Pagganyak. Kwento Mo! Isalaysay Mo! 2. Alin sa mga pangyayari sa epiko ang may
Magsalaysay ng sariling karanasan o narinig kahalagahan sa realidad ng buhay?
na kwento tungkol sa kakaibang kapangyarihang
tinataglay ng kakilala ninyong tao. ABSTRAKSYON
ANALISIS 1 Patunayan ang pagpapahalagang
1. Sino ang kakilala ninyong may taglay na isinasagawa ng taga-bisaya sa kinagisnang kultura
kakaibang kapangyarihan? na nasasalamin sa akda?
2. Naniniwala ka ba sa kanya? Bakit? Patunayan sa
pamamagitan ng pagsasalaysay ng mga APLIKASYON
pangyayaring iyong narinig o nakita? Sumulat ng isang tekstong naglalahad
tungkol sa pagpapahalaga ng mga taga-bisaya sa
AKTIBITI 2 kinagisnang kultura.
Rubriks:
Kaisahan 5
 Republika ng Pilipinas
Kagawaran ng Edukasyon
Rehiyon IV-A (CALABARZON)
Sangay ng Batangas

Kaayusan 5
Nilalaman 5 Kalakip 1
Kabuuan 15

Ebalwasyon.
Hanapin sa hanay B ang mga pangyayari sa
kasalukuyan na may pagkakatulad sa mga
pangyayari sa epiko na nasa hanay A.
A B
1. Binigyan niya ng maraming regalo ang ina ni
Abyang Ginbitinan na si Anggoy Matang-ayon
upang pumayag lamang na makasal ang dalawa.

2. Sa tulong ng bolang kristal ni Buyung Barunugun

ay nalaman nlla na bihag siya ni Saragnayan.

3. Natalo si Labaw at siya ay itinali at ikinulong sa

kulungan ng baboy ni Saragnayan

4. At hindi nagtagal ay umibig siyang muli sa isang

magandang babae na nagngangalang Anggoy
Doronoon.
5. Nang makita ni Abyang Ginbitinan at Anggoy
Doronoon si Labaw ay napaiyak sila sa pighati.
Nalaman nilang hindi na makarinig si Labaw, hindi
na rin nito nagamit ang pag-iisip. Pinaliguan nila ito,
binihisan at pinakain. Inalagaan nila ito nang
mabuti.
A. Inaalagaan ang mga kapamilyang may sakit.
B. Nagpapahula sa mga manghuhula upang
malaman ang kapalaran.
C. Nakukulong ang sinumang matalo sa kaso.
D. Nagkakaroon ng higit sa isang asawa.
E. Nanunuyo sa pamilya ng nililigawan.

Seksyon Bilang Puna/Bl Puna/Blg.

ng g. ng ng mag-
mag- mag- aaral na
aaral: aaral na nangangail
nasa angan ng
antas ng “remediatio
pagkada n/
lubhasa: reinforcem
ents”:

Kabuua
n
MPS
 Republika ng Pilipinas
Kagawaran ng Edukasyon
Rehiyon IV-A (CALABARZON)
Sangay ng Batangas

Handa akong kalabanin ka, sagot ni Labaw kay

Saragnayan.

Naglaban sila ng maraming taon gamit ang kanilang

mga kapangyarihan ngunit hindi mapatay ni Labaw
si Saragnayan. Mas malakas ang kapangyarihan ni
Saragnayan kaysa kay Labaw.

Natalo si Labaw at siya ay itinali at ikinulong sa

kulungan ng baboy ni Saragnayan. Samantala ang
kanyang mga asawa na si Abyang Ginbitinan at
Anggoy Doronoon ay nanganak sa kanilang
panganay. Tinawag ni Abyang ang kanyang anak
na Asu Mangga at si Anggoy Doronoon na Buyung
Baranugun. Gustong makita si Labaw ng kaniyang
dalawang anak at nagpasya na hanapin siya. Sa
tulong ng bolang kristal ni Buyung Barunugun ay
nalaman nlla na bihag siya ni Saragnayan. Ang
dalawang magkapatid ay nagtagumpay sa
pagpapalaya sa kanilang ama na napakatanda na
at ang kanyang katawan ay nababalutan na ng
mahabang buhok.

Kailangan nyo munang malaman ang sikreto ng

kapangyarihan ni Saragnayan bago ninyo siya
labanan! sabi ni Labaw sa kanyang dalawang anak.

Opo ama, sagot ni Baranugun. Ipapadala ko sina

Taghuy at Duwindi kay Abyang Alunsini upang
itanong ang sikreto ng kapangyarihan ni
Saragnayan.
Nalaman ni Batanugun kay Abyang na ang hininga
Si Labaw Donggon ay anak ni Anggoy Alunsina at
ni Saragnayan ay itinatago at pinangangalagaan ng
Buyung Paubari. Siya ay napakakisig na lalaki na
isang baboy ramo sa kabundukan. Siya at si Asu
umibig kay Abyang Ginbitinan. Binigyan niya ng
Mangga ay nagtungo sa kabundukan upang patayin
maraming regalo ang ina ni Abyang Ginbitinan na si
ang baboy ramo. Kinain nila ang puso nito na
Anggoy Matang-ayon upang pumayag lamang na
siyang buhay ni Saragnayan
makasal ang dalawa. Inimbita niya ang buong
bayan sa kanilang kasal. At hindi nagtagal ay
Biglang nanghina si Saragnayan. Alam niya kung
umibig siyang muli sa isang magandang babae na
ano ang nangyari. Nagpaalam na siya kay
nagngangalang Anggoy Doronoon. Niligawan niya
Nagmalitong Yawa. Handa na siyang upang
ito at hindi nagtagal ay nagpakasal.
kalabanin ang dalawang anak ni Labaw. Si
Baranugun lamang ang humarap sa kanya sa isang
At muli ay umibig si Labaw sa isa pang babae na
madugong laban. Napatay siya ni Baranugun sa
nagngangalang Nagmalitong Yawa Sinagmaling
isang mano-manong laban. Pagkatapos ng labanan
Diwata. Ngunit ang babae ay nakasal na kay
ay hinanap nila ang kanilang ama. Nakita nila na
Buyung Saragnayan na katulad niya na may
siya ay nakasilid sa lambat ni Saragnayan. Natakot
kapangyarihan din.
sila sa mga kapatid ni Saragnayan. Pinatay silang
lahat ni Baranugun at pinalaya si Labaw sa lambat.
Patayin mo muna ako bago mo makuha ang aking
asawa, sabi ni Buyung Saragnayan sa kanya.
 Republika ng Pilipinas
Kagawaran ng Edukasyon
Rehiyon IV-A (CALABARZON)
Sangay ng Batangas
Nang makita ni Abyang Ginbitinan at Anggoy
Doronoon si Labaw ay napaiyak sila sa pighati.
Nalaman nilang hindi na makarinig si Labaw, hindi
na rin nito nagamit ang pag-iisip. Pinaliguan nila ito,
binihisan at
pinakain. Inalagaan nila ito ng mabuti. Samantala, si
Buyung Humadapnon at Buyung Dumalapdap, mga
bayaw ni Anggoy Ginbitinan ay ikinasal kina
Burigadang Pada Sinaklang Bulawan at
Lubaylubyok Hanginon Mahuyukhuyukon. Ang
dalawang babae ay ang magagandang kapatid ni
Nagmalitong Yawa.
Nang malaman ni Labaw Donggon ang kasal sinabi
nito sa dalawang asawa na nais niyang
mapakasalan si Nagmalitong Yawa Sinagmaling
Diwata.
Gusto kong magkaroon ng isa pang anak na lalaki!
sabi ni Labaw Donggon.
Nagulat sina Abyang Ginbitinan at Anggoy
Doronoon sa sinabi ng asawa at dahil mahal na
mahal nila ang asawa ay tinupad nila ang kahilingan
nito. Humiga si Labaw sa sahig at pumatong ang
dalawang babae sa kanya, naibalik ang kanyang
lakas at sigla ng isip. Masayang-masaya si Labaw
at ang kanyang tinig ay umalingawngaw sa buong
lupain.
Baitang: Baitang VII
Larangan: Filipino
Markahan: Ikalawa
Tema: Repleksiyon ng Kabisayaan
Blg ng Sesyon: 2
Petsa Oras Araw Seksyon
Kompetensi
F7WG-IIg-h-10-Nagagamit nang wasto ang mga
pang-ugnay sa paglalahad (una, ikalawa,
halimbawa, at iba pa)
Aralin:
A. Panitikan: Epiko ng Bisaya
Hinilawod: Unang Bahagi: Labaw Donggon
B. Gramatika: Mga salitang ginagamit na pang-
ugnay sa paglalahad
Kagamitan ng Guro:laptop, speaker, cartolina
Sanggunian:youtube, google
LINANGIN (Wika)
AKTIBITI 1
Buuin at Ilahad mo!!
Bubuuin ng bawat pangkat ang mga pangyayari na
nakasulat sa hiwa- hiwalay na kapirasong papel upang
makabuo ng isang paglalahad.( Kalakip 1)
ANALISIS 2
Sagutin ang mga tanong.
1. Madali ninyo bang nabuo at napag- ugnay-
ugnay ang mga pangyayari?
2. Anu ang nakatulong sa inyo upang madali
ninyong mabuo ang paglalahad?
Pagbibigay ng input sa mabisang paglalahad
(Kalakip 2)
AKTIBITI 2
Pangkatang Gawain.
Pangkat 1-2 : Gamit ang pang-ugnay, maglahad ng
mga pangyayari sa kasalukuyan na nagpapakita ng
hidwaan sa pamilya.
Pangkat 3-4 : Muling isalaysay ang buod ng epiko
sa pamamagitan ng story map gamit ang pang-
ugnay.
ANALISIS 2
Ano ang ang nakatutulong upang maayos na
mailahad ang mga pangyayari?
ABSTRAKSYON
Paano nakatutulong ang mga pang-ugnay, para sa
mas mabisang paglalahad?
Nakatutulong ito upang __________
_________________________________________
_________________________________________
_____________________________
APLIKASYON
Isalaysay ang sariling karanasan tungkol sa
mga kababalaghan gamit ang pang-ugnay.
 Republika ng Pilipinas
Kagawaran ng Edukasyon
Rehiyon IV-A (CALABARZON)
Sangay ng Batangas

Rubriks: Kalakip 1
Kaisahan 5 Habang nakaratay si Enkido dahil sa matinding
Kaayusan 5 karamdaman, sa sama ng loob ay nasabi niya sa
Wastong gamit ng pang-ugnay 5 kanyang kaibigan ang ganito,”Una, ako ang pumutol
Kabuuan 15 sa punong Cedar, pangalawa ako ang nagpatag ng
kagubatan, gayundin, ako ang nakapatay kay
Humbaba at ngayon, tingnan mo kung ano ang
Ebalwasyon mangyayari sa akin. Ngayon, making ka kaibigan,
Punan ng mga angkop na pananda sa mabisang nanaginip ako noong isang gabi.Nagngangalit ang
paglalahad ang pahayag sa kasunod na talata. kalangitan at sinagot ito ng kalupaan.Sapagitan nila
Pumili ng sagot sa bilog ay nakatayoako at sa harap ng isang taong ibon.

Maraming epiko ang kumalat sa Kalakip 2

buong mundo. Bawat bansa ay may
__________ epiko. Mababasa sa
kasyasayan na ang ___________ Epiko ay
ang Gilgamesh.
Sa Europe, ______ ang kasaysayan
ng epiko sa Homer ng Greece _______ 800
B.C. ____________ ang The Illiad and
Odyssey.

Isang Noong unang

nagmula at kaya

Seksyon Bilang Puna/Bl Puna/Blg.

ng g. ng ng mag-
mag- mag- aaral na
aaral: aaral na nangangail
nasa angan ng
antas ng “remediatio
pagkada n/
lubhasa: reinforcem
ents”:

Kabuua
n
MPS
Тakdang-Aralin
Bumuo ng isang pagsasalaysay na gumagamit ng
limang (5) iba’t-ibang pang-ugnay sa paglalahad
tungkol sa di-malilimutang pagsubok na hinarap ng
inyong pamilya. Bilugan ang mga pang-ugnay na
ginamit.
 Republika ng Pilipinas
Kagawaran ng Edukasyon
Rehiyon IV-A (CALABARZON)
Sangay ng Batangas

Baitang: Baitang VII 1. Sequence Iskrip – Pagkakasunod-sunod

Larangan: Filipino ng mga pangyayari sa isang kuwento sa
Markahan: Ikalawa pelikula. Ipinamamalas nito ang tunay na
Tema: Repleksiyon ng Kabisayaan layunin ng kuwento.
Blg ng Sesyon: 2 2. Sinematograpiya – Pagkuha sa wastong
anggulo upang maipakita sa manonood ang
Petsa Oras Araw Seksyon tunay na pangyayari sa pamamagitan ng
wastong timpla ng ilaw at lente ng kamera.
3. Tunog at Musika – Pagpapalutang ng
bawat tagpo at pagpapasidhi ng ugnayan ng
tunog at linya ng mga diyalogo. Pinupukaw
ang interes at amdamin ng manonood.

Iba pang mga Elemento

Kompetensi
F7PD-IIg-h-10-Nasusuri ang isang indie film ng
Kabisayaan batay sa mga elemento nito
Aralin 2.4
A. Panitikan: Epiko ng Bisaya
Hinilawod: Unang Bahagi: Labaw Donggon
B. Gramatika: Mga salitang ginagamit na pang-
ugnay sa paglalahad
Kagamitan ng Guro:laptop, speaker, cartolina
Sanggunian:youtube, google
https://tnhsg7filipinobanawan.wordpress.com/2014/
11/05/elemento-ng-pelikula/#more-80 –Elemento ng
Pelikula
https://www.youtube.com/watch?v=yok9pcmfpi0-
Gasa
https://www.youtube.com/watch?v=uoiz8t2K4is-
Samuel, the silenced wanderer
https://www.youtube.com/watch?v=v0bWzpE-hOg -
ang kapuslunan
Panonood ng Indie Film
https://www.youtube.com/watch?v=YPPMdKLZg3c
Pangkatang Gawain. Graphic Organizer / Text
- Sinulog Short Film Festival 2009 Grand Winner
Frame sa pagsusuri ng Film batay sa kwento.
PAGNILAYAN
AKTIBITI 1
Pagpapanood ng palabas tungkol sa tunay na
buhay. (Maalaala Mo Kaya)
ANALISIS 1
1. Anong aspeto ng palabas ang lubos mong
naibigan?
2. Bakit lubos mo itong naibigan?
1. Pananaliksik o Riserts – Isang
mahalagang sangkap sa pagbuo at paglikha
ng dokumentaryo dahil sa pamamagitan nito
ay naihaharap nang mahusay at
makatotohanan ang mga detalye ng
palabas.
2. Disenyong Pamproduksyon –
Pagpapanatili sa kaangkupan ng lugar,
eksena, pananamit at sitwasyon para sa
masining na paglalahad ng biswal na
pagkukuwento.
3. Pagdidirihe – Mga pamaraan at diskarte ng
direktor kung paano patatakbuhin ang
kuwento sa telebisyon o pelikula.
4. Pag-eedit – Ito ay pagpuputol,
pagdudugtong-dugtong muli ng mga
negatibo mula sa mga eksenang nakunan
na. Dito ay muling sinusuri ang mga tagpo
upang tayain kung alin ang hindi na
nararapat isama ngunit di makaaapekto sa
kabuuan ng istorya ng pelikula dahil may
laang oras/panahon ang isang pelikula.
AKTIBITI 2
Paksa________________________
Kultura at
Тradisyon__________________________
____________________
Aral na
Natutunan_________________________
____________________

Repleksyon ng
Input ng Guro
Nilalaman__________________________
Mga Elemento ng Pelikula
___________________
ANALISIS 2
 Republika ng Pilipinas
Kagawaran ng Edukasyon
Rehiyon IV-A (CALABARZON)
Sangay ng Batangas

ANALISIS 2
1. Bakit mahalaga ang pagsusuri ng isang pelikula?
2. Ano ang ipinapakita ng mga pelikula sa mga
nanonood nito?

ABSTRAKSYON
Bakit epektibong masasalamin ang tunay na
buhay sa mga Indie Film?
Pagsagot sa mahalagang tanong:

APLIKASYON
Magtanghal ng isang pangyayari batay sa
tunay na buhay

Ebalwasyon
Magbigay ng puna tungkol sa indie film na pinanood
batay sa elemento nito.
1. Iskrip_________________________
2. Sinematograpiya________________
3. Тunog at Musika________________
4. Disenyong Pamproduksyon_______
5. Pag-eedit______________________

Тakdang Aralin:
Magsaliksik at alamin ang mga pagpapahalagang
ng mga taga-Bisaya.

Seksyon Bilang Puna/Bl Puna/Blg.

ng g. ng ng mag-
mag- mag- aaral na
aaral: aaral na nangangail
nasa angan ng
antas ng “remediatio
pagkada n/
lubhasa: reinforcem
ents”:

Kabuua
n
MPS
 Republika ng Pilipinas
Kagawaran ng Edukasyon
Rehiyon IV-A (CALABARZON)
Sangay ng Batangas

Baitang: Baitang VII

Larangan: Filipino
Markahan: Ikalawa
Tema: Repleksiyon ng Kabisayaan
Blg ng Sesyon: 2 G- Makasulat ng isang tekstong
naglalahad tungkol sa
Petsa Oras Araw Seksyon pagpapahalaga ng mga taga-
Bisaya sa kinagisnang kultura
R- Manunulat na kalahok
A- Mag-aaral, Guro
S- Magkakaroon ng isang
paligsahan sa inyong paaralan
tungkol sa pagsulat ng isang
Mga Kompetensi tekstong naglalahad na may
F7PU-IIg-h-10- Naisusulat ang isang tekstong kaugnayan sa pagpapahalaga ng
naglalahad tungkol sa pagpapahalaga ng mga kinagisnang kultura ng mga taga-
Bisaya sa kinagisnang kultura Bisaya at ang mananalong
kalahok ay gagawing manunulat
F7WG-IIg-h-10-Nagagamit nang maayos ang
mga pang-ugna sa paglalahad (una, ikalwa, sa pahayagan ng inyong bayan.
halimbawa at iba pa) P-P. Pagsulat ng isang tekstong
naglalahad
Aralin: S-S. PamantayansaPaglalahad
A. Panitikan: Epiko ng Bisaya - Hindi maligoy at
Hinilawod: Unang Bahagi: Labaw Donggon maayosnapaglalahad 10
B. Gramatika: Mga salitang ginagamit na pang- puntos
ugnay sa paglalahad - Kaakit-
akitnasimula,magandang
Sanggunian:youtube, google wakas 5 puntos
https://www.youtube.com/watch?v=Mh1C0d27K1c - Wastonggamit ng mga pang-
ugnay
Kagamitan ng Guro 5 puntos
laptop, speaker KABUUAN-20 puntos

Sanggunian:
internet

Proseso ng Pagkatuto
ILIPAT C.Pagbuong mga mag-aaral ng tekstongnaglalahad

A. PAGGANYAK D.Presentasyon ng mga mag-aaral ng

Pagpapanood ng bidyo ng kalipunan ng kanilangawtput
kultura ng mga Pilipino.
E.Pagbibigay ng feedback ng guro at mga mag-
Тanong: aaral sa presentasyon.
1. Paano pahahalagahan ang mga kulturang ito
ng mga Pilipino? Takdang-Aralin
2. Bakit mahalaga ang pagpapanatili ng mga A. Ano ang katuturan ng maikling-kuwento?
ito? B. Ano-ano ang mga elemento ng maikling-
kuwento?

B.Paglalahad ng inaasahang pagganap

 Republika ng Pilipinas
Kagawaran ng Edukasyon
Rehiyon IV-A (CALABARZON)
Sangay ng Batangas
 Republika ng Pilipinas
Kagawaran ng Edukasyon
Rehiyon IV-A (CALABARZON)
Sangay ng Batangas