pdf.tarikhema.

ir

www.Pdf.Tarikhema.ir
‫‪pdf.tarikhema.ir‬‬

‫ﻓﻬﺮﺳﺖ‬
‫ﻧﻮﻳﺴﻨﺪﻩ ی ﮐﺘﺎب ‪ :‬روح اﷲ ﺧﺎﻟﻘﯽ‬ ‫‪z‬‬

‫ﭼﺮا اﻳﻦ ﺳﺮﮔﺬﺷﺖ را ﻣﻴﻨﻮﻳﺴﻢ ؟‬ ‫‪z‬‬

‫ﭼﻨﺪ ﻧﮑﺘﻪ‬ ‫‪z‬‬

‫ﻣﻘﺪﻣﻪ ی ﺕﺎرﻳﺨﯽ )ﻧﻈﺮی ﺑﮕﺬﺷﺘﻪ(‪:‬‬ ‫‪z‬‬

‫ارزش ﻣﻮﺳﻴﻘﯽ اﻳﻦ دورﻩ‬ ‫{‬

‫ﻣﻮﺳﻴﻘﯽ ﻣﺠﺎﻟﺲ ﻋﺮوﺳﯽ و ﻣﻬﻤﺎﻧﯽ‬ ‫{‬

‫ﺗﺸﺨﻴﺺ ﻣﻮﺳﻴﻘﯽ و ﺗﺄﺛﻴﺮﺁن‬ ‫{‬

‫ﻣﻮﺳﻴﻘﯽ درﺑﺎری و اﻧﺪرون ﺵﺎهﯽ‬ ‫{‬

‫ﭘﺎﻳﺎن ﻣﻘﺪﻣﻪ‬ ‫{‬

‫ﺁﻏﺎز ﺳﺮﮔﺬﺷﺖ‬ ‫‪z‬‬

‫ﺗﺄﺛﻴﺮﺳﺮودهﺎ‬ ‫{‬

‫وﻳﻮﻟﻦ هﻤﺴﺎﻳﻪ‬ ‫‪z‬‬

‫ﮐﻤﺎﻧﭽﻪ ﭼﻴﺴﺖ؟ ﺳﺮﮔﺬﺷﺖ ﻧﻮازﻧﺪﮔﺎن اﻳﻦ ﺳﺎز‪:‬‬ ‫‪z‬‬

‫ﺳﺎﺑﻘﻪ ی ﮐﻤﺎﻧﭽﻪ‬ ‫{‬

‫ﺕﺎرﻋﻤﻮﺟﺎن‪:‬‬ ‫‪z‬‬

‫اﺳﺘﺎد زﻣﺎﻧﻪ‬ ‫{‬

‫ﻧﻮای ﺗﺎر‬ ‫{‬

‫ﮔﺎردن ﭘﺎرﺗﯽ‬ ‫{‬

‫ﮐﻨﺴﺮﺕﻬﺎی اﻧﺠﻤﻦ اﺧﻮت‪:‬‬ ‫‪z‬‬

‫ﻣﺤﻞ اهﻞ ﺻﻔﺎ‬ ‫{‬

‫ﻧﻐﻤﻪ ی دروﻳﺸﺎن‬ ‫{‬

‫دﻧﺒﺎﻟﻪ ی ﺳﺮﮔﺬﺷﺖ‪:‬‬ ‫‪z‬‬

‫‪pdf.tarikhema.ir‬‬

‫دﻳﺮوز و اﻣﺮوز‬ ‫{‬

‫ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ی ﺁهﻨﮕﻬﺎ‬ ‫{‬

‫ﺧﺎﻧﺪان هﻨﺮ )ﻣﺸﻬﻮرﺕﺮﻳﻦ ﺕﺎرزﻧﻬﺎ(‪:‬‬ ‫‪z‬‬

‫ﺁﻗﺎ ﻋﻠﯽ اﮐﺒﺮ‬ ‫{‬

‫ﺁﻗﺎ ﻏﻼﻣﺤﺴﻴﻦ‬ ‫{‬

‫ﺵﺎﮔﺮدان ﺁﻗﺎ ﻏﻼﻣﺤﺴﻴﻦ‬ ‫{‬

‫ﻣﻴﺮزاﻋﺒﺪاﷲ‬ ‫{‬

‫روش اﺳﺘﺎد‬ ‫{‬

‫درﮔﺬﺵﺖ‬ ‫{‬

‫ﺁﻗﺎﺡﺴﻴﻨﻘﻠﯽ‬ ‫{‬

‫ﺳﺒﮏ اﺳﺘﺎد‬ ‫{‬

‫ﭘﺮﮐﺮدن ﺻﻔﺤﻪ‬ ‫{‬

‫ﻣﻌﺎﺻﺮﻳﻦ ﺁﻗﺎ ﺡﺴﻴﻨﻘﻠﯽ‬ ‫{‬

‫ﺵﺎﮔﺮدان ﺁﻗﺎ ﺡﺴﻴﻨﻘﻠﯽ‬ ‫{‬

‫ﺥﺎﻧﻮادﻩ ی ﺁﻗﺎ ﺡﺴﻴﻨﻘﻠﯽ‬ ‫{‬

‫ﻓﻮت اﺳﺘﺎد‬ ‫{‬

‫ﺳﺎﺑﻘﻪ ی ﺗﺎرﻳﺨﯽ‬ ‫{‬

‫ﺳﻨﺘﻮر زن )ﺳﺮﮔﺬﺷﺖ اﻳﻦ ﺳﺎز(‪:‬‬ ‫‪z‬‬

‫ﻣﺠﻠﺲ اﻧﺲ‬ ‫{‬

‫ﺳﻨﺘﻮرﺥﺎن‬ ‫{‬

‫ﻣﺤﻤﺪ ﺻﺎدﻗﺨﺎن‬ ‫{‬

‫ﻋﻠﯽ اﮐﺒﺮﺵﺎهﯽ‬ ‫{‬

‫ﺡﺴﻦ ﺳﻨﺘﻮری‬ ‫{‬

‫‪pdf.tarikhema.ir‬‬

‫ﺳﻤﺎع ﺡﻀﻮر‬ ‫{‬

‫ﺳﺎزﻧﺪﮔﺎن ﺁﻻت ﻣﻮﺳﻴﻘﯽ‬ ‫‪z‬‬

‫ارﮐﺴﺘﺮﺳﻪ ﻧﻔﺮی ‪:‬‬ ‫‪z‬‬

‫اوﻟﻴﻦ ﺳﻔﺮ‬ ‫{‬

‫ﺑﺴﻮی ﺵﻴﺮاز‬ ‫{‬

‫ﺷﻬﺮ ﮔﻞ و ﺑﻠﺒﻞ ‪:‬‬ ‫‪z‬‬

‫ﻣﺪرﺳﻪ ی دﻳﺮوز واﻣﺮوز‬ ‫{‬

‫ﻣﺤﻀﺮﻓﺮﺻﺖ‬ ‫{‬

‫ﺑﺤﻮراﻻﻟﺤﺎن‬ ‫{‬

‫ﻣﻮزﻳﮑﭽﻴﻬﺎ‬ ‫{‬

‫ﻗﺎﻧﻮن زن‬ ‫{‬

‫ﻧﻮازﻧﺪﮔﺎن ﻗﺎﻧﻮن‬ ‫{‬

‫ﻣﻮﺳﻴﻘﯽ ﻧﻈﺎﻣﯽ )ﻧﻘﺎرﻩ ﺧﺎﻧﻪ ‪ ،‬ﻣﺪرﺳﻪ ی ﻣﻮزﻳﮏ(‪:‬‬ ‫‪z‬‬

‫ﺳﺮود ﺝﻨﮓ‬ ‫{‬

‫ﻧﻘﺎرﻩ ﺥﺎﻧﻪ‬ ‫{‬

‫هﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻪ ﻧﻘﺎرﻩ ﻣﯽ ﮐﻮﻓﺘﻨﺪ‬ ‫{‬

‫وﻓﺎ داری ﻧﻘﺎرﻩ چﻴﺎن ﺑﺮﺳﻢ ﮔﺬﺵﺘﻪ‬ ‫{‬

‫اﻧﺘﻘﺎل ﻧﻘﺎرﻩ ﺥﺎﻧﻪ‬ ‫{‬

‫ﻣﻮﺳﻴﻘﯽ ﻗﺮاوﻻن ﺵﺎهﯽ‬ ‫{‬

‫ﺁﻻت ﻧﻘﺎرﻩ‬ ‫{‬

‫ﻣﺪرﺳﻪ ی داراﻟﻔﻨﻮن‬ ‫{‬

‫ﻣﻮزﻳﮏ داراﻟﻔﻨﻮن‬ ‫{‬

‫ﻣﻮاردﻳﮑﻪ ﻣﻮزﻳﮏ ﻧﻮاﺥﺘﻪ ﻣﻴﺸﺪ‬ ‫{‬

‫‪pdf.tarikhema.ir‬‬

‫ﮐﺎرهﺎی ﻟﻮﻣﺮ‬ ‫{‬

‫ﺳﻠﻴﻤﺎن ﺥﺎن‬ ‫{‬

‫ﻏﻼﻣﺮﺽﺎ ﺥﺎن )ﺳﺎﻻر ﻣﻌﺰز(‬ ‫{‬

‫ﺡﺴﻴﻦ هﻨﮓ ﺁﻓﺮﻳﻦ‬ ‫{‬

‫ﻧﺎﺻﺮهﻤﺎﻳﻮن‬ ‫{‬

‫اﺑﺮاهﻴﻢ ﺁژﻧﮓ‬ ‫{‬

‫ﻧﺼﺮاﷲ ﺑﺎﺵﻴﺎن‬ ‫{‬

‫ﺳﺎﻳﺮ رؤﺳﺎی ﻣﻮزﻳﮏ‬ ‫{‬

‫ﻣﺪرﺳﻪ ی ﻣﻮزﻳﮏ‬ ‫{‬

‫دﻳﭙﻠﻤﻪ هﺎی ﻣﺪرﺳﻪ ی ﻣﻮزﻳﮏ‬ ‫{‬

‫ﻣﻮﺳﻴﻘﯽ اﻳﺮاﻧﯽ ﺑﺎﺳﺎزهﺎی اروﭘﺎﺋﯽ‪:‬‬ ‫‪z‬‬

‫ﻧﻮازﻧﺪﮔﺎن ﭘﻴﺎﻧﻮ‬ ‫{‬

‫ﻣﻌﺘﻤﺪاﻟﻤﻠﮏ ﻳﺤﻴﺎﺋﻴﺎن‬ ‫{‬

‫ﻣﺤﻤﻮد ﻣﻔﺨﻢ‬ ‫{‬

‫ﻣﺸﻴﺮهﻤﺎﻳﻮن‬ ‫{‬

‫ﺵﺎﮔﺮدان ﻣﻔﺨﻢ‬ ‫{‬

‫ﺡﺴﻴﻦ اﺳﺘﻮار‬ ‫{‬

‫ﻣﺮﺗﻀﯽ ﻣﺤﺠﻮﺑﯽ‬ ‫{‬

‫ﻧﻮازﻧﺪﮔﺎن وﻳﻮﻟﻦ‬ ‫{‬

‫ﺗﻘﯽ داﻧﺸﻮر )اﻋﻠﻢ اﻟﺴﻠﻄﺎن(‬ ‫{‬

‫ﺝﻬﺎﻧﮕﻴﺮﻣﺮاد‬ ‫{‬

‫ﺑﺮﻣﮑﯽ‬ ‫{‬

‫ﻧﻮازﻧﺪﮔﺎن ﻓﻠﻮت‬ ‫{‬

‫‪pdf.tarikhema.ir‬‬

‫ﻧﻮازﻧﺪﮔﺎن ﻗﺮﻧﯽ‬ ‫{‬

‫ﺑﺎزﮔﺸﺖ‪:‬‬ ‫‪z‬‬

‫ﻣﻨﺰل ﺑﻤﻨﺰل‬ ‫{‬

‫ﻗﺼﻪ ی ﮐﻮﺗﺎﻩ‬ ‫{‬

‫دراﺻﻔﻬﺎن‬ ‫{‬

‫ﻧﻤﺎﻳﺶ رﺳﺘﺎﺧﻴﺰ‪:‬‬ ‫‪z‬‬

‫ﺵﺎﻋﺮﻧﺎﮐﺎم‬ ‫{‬

‫ﻧﺘﻴﺠﻪ‬ ‫{‬

‫داﺳﺘﺎن ﻧﯽ زن‪:‬‬ ‫‪z‬‬

‫ﻃﺎق ﻧﺼﺮت‬ ‫{‬

‫ﺝﺸﻦ ﻋﺮوﺳﯽ‬ ‫{‬

‫ﺁهﻨﮓ ﻧﯽ‬ ‫{‬

‫ﻧﺎﻳﺐ اﺳﺪاﷲ‬ ‫{‬

‫چﻨﺪ ﻧﯽ زن‬ ‫{‬

‫ﻧﯽ چﻴﺴﺖ؟‬ ‫{‬

‫ﻳﺎ ﭘﻴﺮﺟﺎن ‪:‬‬ ‫‪z‬‬

‫ﮐﻮدﮐﯽ دروﻳﺶ‬ ‫{‬

‫ﻣﻮزﻳﮏ ﻣﻠﻴﺠﮏ‬ ‫{‬

‫ﺵﺎﮔﺮدی ﺁﻗﺎ ﺡﺴﻴﻨﻘﻠﯽ‬ ‫{‬

‫دروﻳﺶ و ﺵﻌﺎع اﻟﺴﻠﻄﻨﻪ‬ ‫{‬

‫ﻣﻮﺳﻴﻘﯽ ﺽﺮﺑﯽ زﻣﺎن دروﻳﺶ‬ ‫{‬

‫داﺳﺘﺎن ﭘﻴﺶ درﺁﻣﺪ‬ ‫{‬

‫ﺁﺛﺎر دروﻳﺶ‬ ‫{‬

‫‪pdf.tarikhema.ir‬‬

‫ﭘﻴﺶ درﺁﻣﺪهﺎ‬ ‫{‬

‫رﻧﮓ هﺎ‬ ‫{‬

‫ﺗﺼﻨﻴﻔﻬﺎ‬ ‫{‬

‫ﻗﻄﻌﺎت ﻣﺘﻔﺮﻗﻪ‬ ‫{‬

‫ﭘﺮﮐﺮدن ﺻﻔﺤﻪ‬ ‫{‬

‫ﮐﻨﺴﺮﺗﻬﺎ‬ ‫{‬

‫ﺥﺼﻮﺻﻴﺎت هﻨﺮی‬ ‫{‬

‫ﺥﻮاص اﺥﻼﻗﯽ‬ ‫{‬

‫ﻣﺮگ دروﻳﺶ‬ ‫{‬

‫ﺑﻴﺎد دروﻳﺶ‬ ‫{‬

‫ﮔﻔﺘﮕﻮﺋﯽ درﺑﺎرﻩ ی ﻳﮏ ﺁهﻨﮕﺴﺎز‪:‬‬ ‫‪z‬‬

‫ﻣﻮﺳﻴﻘﯽ ﻣﺬهﺒﯽ‪:‬‬ ‫‪z‬‬

‫ﻣﺬهﺐ و ﻣﻮﺳﻴﻘﯽ‬ ‫{‬

‫ﺵﺮوع ﻋﺰاداری‬ ‫{‬

‫دورﻩ ی ﺻﻔﻮﻳﻪ‬ ‫{‬

‫دورﻩ ی ﻗﺎﺝﺎرﻳﻪ‬ ‫{‬

‫ﺗﻌﺰﻳﻪ هﻨﺮ ﻣﻴﺸﻮد‬ ‫{‬

‫ﺵﺒﻴﻪ هﺎ ﻣﺘﻨﺎﺳﺐ ﺑﻮدﻧﺪ‬ ‫{‬

‫ﺗﻌﺰﻳﻪ ﮔﺮدان‬ ‫{‬

‫ﺗﺸﺮﻳﻔﺎت ﺗﻌﺰﻳﻪ‬ ‫{‬

‫ﻋﻠﻢ ﺵﺎﻩ‬ ‫{‬

‫ﺥﻠﻌﺖ و ﭘﻴﺸﮑﺶ‬ ‫{‬

‫ﻧﻘﺶ ﺗﻌﺰﻳﻪ درﻣﻮﺳﻴﻘﯽ ﻣﺎ‬ ‫{‬

‫‪pdf.tarikhema.ir‬‬

‫ﺗﻌﺰﻳﻪ ﺥﻮاﻧﻬﺎی ﺥﻮش ﺁواز ﮐﻪ ﺵﻬﺮت ﻳﺎﻓﺘﻪ اﻧﺪ‬ ‫{‬

‫اﺑﻮاﻟﺤﺴﻦ اﻗﺒﺎل ﺁذر‬ ‫{‬

‫روﺽﻪ ﺥﻮاﻧﯽ‬ ‫{‬

‫روﺽﻪ ﺥﻮاﻧﻬﺎی ﺥﻮش ﺁواز‬ ‫{‬

‫ﻧﻮﺡﻪ ﺥﻮاﻧﯽ‬ ‫{‬

‫اﺵﻌﺎرﻧﻮﺡﻪ‬ ‫{‬

‫اذان و ﻣﻨﺎﺝﺎت‬ ‫{‬

‫ﺁوازﺧﻮاﻧﯽ ‪:‬‬ ‫‪z‬‬

‫ﺵﻌﺮ و ﻣﻮﺳﻴﻘﯽ‬ ‫{‬

‫ﺁواز‬ ‫{‬

‫ﺥﻮاﻧﻨﺪﮔﺎن ﻗﺪﻳﻢ‬ ‫{‬

‫ﻣﺘﺄﺥﺮﻳﻦ‬ ‫{‬

‫ﺵﻴﺦ ﻣﺤﻤﻮد ﺥﺰاﻧﻪ‬ ‫{‬

‫ﺳﻴﺪ ﻋﺒﺪاﻟﺮﺡﻴﻢ‬ ‫{‬

‫ﻋﻠﯽ ﺥﺎن‬ ‫{‬

‫ﻃﺎهﺮزادﻩ‬ ‫{‬

‫ﺁﻣﺪن ﺑﺘﻬﺮان‬ ‫{‬

‫داﺳﺘﺎن ﺳﻴﺪ رﺡﻴﻢ‬ ‫{‬

‫ﻣﺴﺎﻓﺮﺗﻬﺎ‬ ‫{‬

‫ﺳﺒﮏ ﻃﺎهﺮزادﻩ‬ ‫{‬

‫ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﺥﺎﻃﺮﻩ‬ ‫{‬

‫ﺳﻠﻴﻤﺎن اﻣﻴﺮﻗﺎﺳﻤﯽ‬ ‫{‬

‫ﺳﺨﻨﯽ از ﺕﺼﻨﻴﻔﻬﺎ‪:‬‬ ‫‪z‬‬

‫‪pdf.tarikhema.ir‬‬

‫ﻧﻤﻮﻧﻪ ی ﺗﺼﻨﻴﻔﻬﺎﺋﯽ ﮐﻪ ﺁهﻨﮕﺸﺎن را ﻧﻤﻴﺪاﻧﻢ‬ ‫{‬

‫ﺁﻧﭽﻪ ﻋﺎرف ذﮐﺮ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‬ ‫{‬

‫ﻧﻤﻮﻧﻪ ی ﺗﺼﻨﻴﻔﻬﺎی ﻗﺪﻳﻤﯽ ﮐﻪ ﺁهﻨﮕﺸﺎن را ﻣﯽ داﻧﻢ‬ ‫{‬

‫ﻋﻠﯽ اﮐﺒﺮ ﺵﻴﺪا‬ ‫{‬

‫ﺧﻮاﻧﻨﺪﮔﺎن ﺕﺼﻨﻴﻒ ‪:‬‬ ‫‪z‬‬

‫اهﻤﻴﺖ ﺗﻨﺒﮏ‬ ‫{‬

‫ﺳﻠﻴﻘﻪ ی ﺗﻤﺒﮏ زن‬ ‫{‬

‫ﺽﺮب و ﺗﺼﻨﻴﻒ‬ ‫{‬

‫ﺁﻗﺎﺝﺎن‬ ‫{‬

‫ﺗﻘﯽ ﺥﺎن‬ ‫{‬

‫ﺡﺎﺝﯽ ﺥﺎن‬ ‫{‬

‫ﻋﻴﺴﯽ ﺁﻗﺎ ﺑﺎﺵﯽ‬ ‫{‬

‫ﻋﺒﺪاﷲ دواﻣﯽ‬ ‫{‬

‫ﺕﺼﻨﻴﻔﻬﺎی وﻃﻨﯽ ‪:‬‬ ‫‪z‬‬

‫ﮐﻨﺴﺮت ﻋﺎرف‬ ‫{‬

‫ﺗﺼﻨﻴﻔﻬﺎی ﻋﺎرف‬ ‫{‬

‫ﻣﻘﺎم ﻋﺎرف‬ ‫{‬

‫ﺗﻠﻔﻴﻖ ﺵﻌﺮ و ﻣﻮﺳﻴﻘﯽ‬ ‫{‬

‫ﺷﺎﮔﺮدان دروﻳﺶ ‪:‬‬ ‫‪z‬‬

‫ﺡﺴﻴﻨﻘﻠﯽ ﻏﻔﺎری‬ ‫{‬

‫ﺵﮑﺮی‬ ‫{‬

‫ﻋﻠﻴﻤﺤﻤﺪ ﺻﻔﺎﺋﯽ‬ ‫{‬

‫ﻋﺒﺪاﷲ دادور‬ ‫{‬

‫‪pdf.tarikhema.ir‬‬

‫ﻣﻮﺳﯽ ﻣﻌﺮوﻓﯽ‬ ‫{‬

‫ﻣﺮﺗﻀﯽ ﻧﯽ داود‬ ‫{‬

‫اﺑﻮاﻟﺤﺴﻦ ﺻﺒﺎ‬ ‫{‬

‫ﺡﺴﻴﻦ ﺳﻨﺠﺮی‬ ‫{‬

‫ارﺳﻼن درﮔﺎهﯽ‬ ‫{‬

‫ﻧﻮازﻧﺪﮔﺎن دﻳﮕﺮ‪:‬‬ ‫‪z‬‬

‫ﻋﻠﯽ اﮐﺒﺮ ﺵﻬﻨﺎزی‬ ‫{‬

‫اﺡﻤﺪ ﻋﺒﺎدی‬ ‫{‬

‫رﺽﺎ ﻣﺤﺠﻮﺑﯽ‬ ‫{‬

‫ﺡﺴﻴﻦ ﻳﺎﺡﻘﯽ‬ ‫{‬

‫زن و هﻨﺮ ‪:‬‬ ‫‪z‬‬

‫زﻧﺎن هﻨﺮﻣﻨﺪ‬ ‫{‬

‫زﻧﻬﺎی ﻧﻮازﻧﺪﻩ‬ ‫{‬

‫ﻣﻄﺮﺑﺎن‬ ‫{‬

‫ﺥﻮاﻧﻨﺪﮔﺎن‬ ‫{‬

‫رﻗﺎﺻﺎن‬ ‫{‬

‫اﻧﻮاع رﻗﺺ‬ ‫{‬

‫رﻗﺺ ﺑﺎزﻧﮓ‬ ‫{‬

‫رﻗﺺ ﺑﺎ ﮔﻴﻼس‬ ‫{‬

‫ﻣﻌﻠﻖ زدن‬ ‫{‬

‫رﻗﺺ ﺑﺎ ﺵﻤﻌﺪان و ﻻﻟﻪ‬ ‫{‬

‫اﺝﺮای رﻗﺺ‬ ‫{‬

‫ﭘﺎﻳﺎن ﻣﻮﺽﻮع‬ ‫{‬

‫‪pdf.tarikhema.ir‬‬

‫ردﻳﻒ ﻣﻮﺳﻴﻘﯽ اﻳﺮان‬ ‫‪z‬‬

‫ﭘﺎﻳﺎن ﺳﺨﻦ‬ ‫‪z‬‬

‫‪pdf.tarikhema.ir‬‬

‫روح اﷲ ﺧﺎﻟﻘﯽ در ﺳﺎل ‪ ١٢٨٥‬ﺧﻮرﺷﻴﺪی در ﮐﺮﻣ ﺎن ﺗﻮﻟ ﺪ ﻳﺎ ﻓﺖ‪ .‬ﻣﻮ ﺳﻴﻘﯽ را ﺑ ﺎ ﺗ ﺎر ﺁ ﻏﺎز ﮐ ﺮد و‬
‫ﺳﭙﺲ ﻧﺰد ﻣﻴﺮزا رﺣﻴﻢ ﮐﻤﺎﻧﭽﻪ ﮐﺶ ﺑﻪ ﻓﺮاﮔﻴﺮی وﻳﻠﻦ ﭘﺮداﺧﺖ‪ .‬ﻣﺪﺗﯽ ﻧﻴﺰ ﻧﺰد رﺿﺎ ﻣﺤﺠﻮﺑﯽ ﺗﻌﻠ ﻴﻢ‬
‫دﻳ ﺪ و در ﺳ ﺎل ‪ ١٣٠٢‬وارد ﻣﺪرﺳ ﻪ ﻣﻮﺳ ﻴﻘﯽ وزﻳ ﺮی ﺷ ﺪ‪ .‬ﺧ ﺎﻟﻘﯽ در اﻳ ﻦ ﻣﺪرﺳ ﻪء ﻧﻮﺑﻨﻴ ﺎد‪ ،‬ﻧ ﺰد‬
‫ﻋﻠﻴﻨﻘﯽ وزﻳﺮی ﮐﻪ ﺑﻪ ﺗﺎزﮔﯽ از اروﭘﺎ ﺑﺎزﮔﺸﺘﻪ ﺑﻮد ﺑﻪ ﺁﻣﻮﺧﺘﻦ ﺷﻴﻮﻩ ﺻﺤﻴﺢ وﻳﻠﻦ ﻧ ﻮازی و ﺗ ﺌﻮری‬
‫ﻣﻮﺳﻴﻘﯽ ﻣﺸﻐﻮل ﺷﺪ‪ .‬ﮐ ﻤﯽ ﺑ ﻌﺪ ﺑ ﻪ ﻋﻨ ﻮان ﻧﻮاز ﻧﺪﻩ وﻳ ﻠﻦ ﺑﻪ ارﮐﺴ ﺘﺮ ﻣﺪر ﺳﻪ ﭘﻴﻮ ﺳﺖ و ﺑﻪ ﭘﻴﺸﻨ ﻬﺎد‬
‫وزﻳﺮی‪ ،‬ﻋﻼوﻩ ﺑﺮ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﮐﺘﺎب هﺎی هﺎرﻣﻮﻧﯽ رﺑﺮ و دﺑﻮا‪ ،‬از راﻩ ﻧﺎ ﻣﻪ ﻧﮕ ﺎری ﺑﺎ داﻧﺸﮕ ﺎهﯽ در‬
‫ﭘ ﺎرﻳﺲ‪ ،‬ﺁﻣ ﻮﺧﺘﻦ رﺷ ﺘﻪ ه ﺎی ه ﺎرﻣﻮﻧﯽ و ﺳﺎزﺷﻨﺎﺳ ﯽ را ﻓﺮاﮔﺮﻓ ﺖ‪ .‬ﮐﻮﺷ ﺶ ه ﺎی ﭘ ﯽ ﮔ ﻴﺮ ﺧﺎﻟﻘ ﯽ‬
‫ﺑﺮای رﻓﺘﻦ ﺑﻪ اروﭘﺎ و ﺁﻣﺮﻳﮑﺎ ﺑﺮای ﻓﺮاﮔﻴﺮی ﺝﺪی اﻳﻦ رﺷﺘﻪ هﺎ ﺑﻪ ﺝﺎﻳﯽ ﻧﺮﺳﻴﺪ‪.‬‬

‫ﺧ ﺎﻟﻘﯽ از ﻧ ﻮزدﻩ ﺳ ﺎﻟﮕﯽ ﺑ ﻪ ﺗ ﺪرﻳﺲ وﻳﻠ ﻦ و ﺗﺌ ﻮری ﻣﻮﺳ ﻴﻘﯽ در ﻣﺪرﺳ ﻪ ﻣﻮﺳ ﻴﻘﯽ ﭘﺮداﺧ ﺖ و ﺑ ﻪ‬
‫ﻣﻮازات ﺁن‪ ،‬در داﻧﺸﺴﺮای ﻋﺎﻟﯽ ﺗﺤﺼﻴﻼت ﺧﻮد را ﺗﺎ درﻳﺎﻓﺖ ﻟﻴﺴﺎﻧﺲ در رﺷﺘﻪ ادﺑﻴ ﺎت و ﭘﺎرﺳ ﯽ‬
‫اداﻣ ﻪ داد‪ .‬وی در ‪ ١٣٢٣‬ﺑ ﺎ هﻤﮑ ﺎری ﺷ ﻤﺎری از دﻳﮕ ﺮ هﻨﺮﻣﻨ ﺪان‪» ،‬اﻧﺠﻤ ﻦ دوﺳ ﺘﺪاران ﻣﻮﺳ ﻴﻘﯽ‬
‫ﻣﻠﯽ« را ﺗﺸﮑﻴﻞ داد‪ .‬اﻳﻦ اﻧﺠﻤﻦ ﮐﻨﺴﺮت ه ﺎﻳﯽ را ﺗﺮﺗ ﻴﺐ داد ﮐ ﻪ ﻣﻮرد ﺗﻮ ﺝﻪ دوﺳ ﺘﺪاران ﻣﻮﺳ ﻴﻘﯽ‬
‫اﻳﺮاﻧﯽ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬ﺧﺎﻟﻘﯽ در ﻧﻬﺎﻳﺖ در ‪ ١٣٢٨‬در ز ﻣﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﺗ ﺪرﻳﺲ ﻣﻮ ﺳﻴﻘﯽ اﻳﺮاﻧ ﯽ از ﺑﺮﻧﺎ ﻣﻪ‬
‫ﮐﺎر هﻨﺮﺳﺘﺎن ﻣﻮﺳﻴﻘﯽ ﺣﺬف ﺷﺪﻩ ﺑﻮد هﻨﺮﺳﺘﺎن ﻣﻮﺳﻴﻘﯽ ﻣﻠﯽ را ﺑﻨﻴﺎن ﻧﻬﺎد‪.‬‬

‫»او ﺑﻪ ﻣﺪد ﻳﮏ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ رﻳﺰی ﺻﺤﻴﺢ و ﻣﻨﻄﻘﯽ و ﺑﺎ ﺗﻤﺎم ﻧﻴﺮو و ﺗﻮاﻧ ﯽ ﮐﻪ داﺷ ﺖ ﮐ ﻤﺮ ﺑ ﻪ ﺗﺮﺑ ﻴﺖ‬
‫ﻣﻮﺳﻴﻘﯽ داﻧﺎن ﺝﻮان ﺑﺴﺖ و در زﻣﺎﻧﯽ ﻧﻪ چﻨﺪان ﻃﻮﻻﻧﯽ ﻣﻮﻓﻖ ﺷﺪ چﻬﺮﻩ واﻻﻳ ﯽ از ﻣﻮ ﺳﻴﻘﯽ ﻣﻠ ﯽ‬
‫و ﺗﺤﺼﻴ ﻞ ﮐ ﺮدﻩ ه ﺎی ﺁن ﻣﻌﺮﻓ ﯽ ﮐﻨ ﺪ‪ .‬ﮔ ﺮوﻩ ﮐﺜ ﻴﺮی از هﻨﺮﻣﻨ ﺪان ﻣﻌﺎﺻ ﺮ ﻣﻮﺳ ﻴﻘﯽ اﻳ ﺮان داﻧ ﺶ‬
‫ﺁﻣﻮﺧﺘﻪ هﻤﻴﻦ هﻨﺮﺳﺘﺎن هﺴﺘﻨﺪ و ﺑﺮای ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ ﺑﻨﻴﺎﻧﮕﺬار ﺁن‪ ،‬ﺷﺎهﺪی زﻧﺪﻩ اﻧﺪ‪١«.‬‬

‫»روح اﷲ ﺧﺎﻟﻘﯽ ﺗﺎ ﺳﺎل ‪ ١٣٣٨‬رﻳﺎﺳﺖ هﻨﺮﺳﺘﺎن ﻣﻮﺳﻴﻘﯽ ﻣﻠﯽ را ﺑﻪ ﻋﻬﺪﻩ داﺷ ﺖ و ﭘ ﺲ از ﮐ ﻨﺎرﻩ‬
‫ﮔﻴﺮی از اﻳﻦ ﺳﻤﺖ‪ ،‬در رادﻳﻮ ﺑﻪ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ هﺎی ﺧﻮد اداﻣﻪ داد‪ .‬رهﺒﺮی ارﮐﺴﺘﺮ ﮔﻠﻬﺎ‪ ،‬ﺗﻬﻴﻪ و اﺝ ﺮای‬
‫دو ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ )ﻳﺎدی از هﻨﺮﻣﻨﺪان( و ) ﺳﺎز و ﺳ ﺨﻦ(‪ ،‬ﺗﻨﻈ ﻴﻢ ﺁﺙ ﺎر ﻧﻐﻤ ﻪ ﭘ ﺮدازان ﭘﻴﺸﻴ ﻦ ﻣﺎﻧﻨ ﺪ‪ :‬ﻋ ﺎرف‬
‫ﻗﺰوﻳ ﻨﯽ‪ ،‬ﻋﻠ ﯽ اﮐ ﺒﺮ ﺷ ﻴﺪا و ‪) ...‬ﺑ ﻪ ﺻ ﻮرت چﻨ ﺪ ﺻ ﺪاﻳﯽ ﺑ ﺮای ارﮐﺴ ﺘﺮ(‪ ،‬از ﺝﻤﻠ ﻪ ﻓﻌﺎﻟﻴ ﺖ ه ﺎی‬
‫ﮔﺴﺘﺮدﻩ ﺧﺎﻟﻘﯽ در ﺳﺎزﻣﺎن رادﻳﻮ ﺑﻮد‪ « .‬وی ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻣﺠﻠﻪ هﺎی چﻨﮓ و ﭘﻴﺎم ﻧﻮﻳﻦ را ﻧﻴﺰ ﺑﻪ ﻋﻬﺪﻩ‬
‫داﺷﺖ‪.‬‬

‫»ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ اﺻﻠﯽ ﺧ ﺎﻟﻘﯽ در ﻣﻮﺳ ﻴﻘﯽ‪ ،‬ﺁهﻨﮕﺴ ﺎزی ﺑ ﻮد‪ .‬او در ﺁهﻨﮕﺴ ﺎزی از ﺳ ﺒﮏ ا ﺳﺘﺎدش ﻋﻠﻴﻨﻘ ﯽ‬
‫وزﻳﺮی ﭘﻴﺮوی ﻣﯽ ﮐﺮد و ﺁهﻨﮓ هﺎی ﺧﻮد را ﺑﺎ ه ﻤﺎهﻨﮕﯽ} هﺎرﻣﻮﻧﯽ{ ﺑﺮای ارﮐ ﺴﺘﺮ ﻣ ﯽ ﻧﻮ ﺷﺖ‪.‬‬
‫ﺧﺎﻟﻘﯽ ﻣﻌﺘﻘﺪ ﺑﻮد وزن در ﻣﻮﺳﻴﻘﯽ اﻳﺮاﻧﯽ ﺑﺎﻋﺚ ﺗﺤﺮک اﺳﺖ و از ﺳﻮی دﻳﮕﺮ ا ﮔﺮ ﻗﻄﻌ ﻪ ﻣﻮﺳ ﻴﻘﯽ‬
‫ﺑﻪ ﺻﻮرت چﻨﺪﺻﺪاﻳﯽ ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺷﻮد ﺣﺰن و اﻧﺪوﻩ و ﻳﮑﻨﻮاﺧﺘﯽ ﺁن ﮐﺎهﺶ ﻣﯽ ﻳﺎﺑﺪ‪ .‬ﺧﻮد او ﺑﺎ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ‬
‫در ﺁﺙﺎر وزﻳﺮی )ﭘﻴﺸﮕﺎم چﻨﺪﺻﺪاﻳﯽ در ﻣﻮﺳﻴﻘﯽ اﻳﺮا ﻧﯽ( و ﺗﺠﺮﺑﻴ ﺎت ﺷﺨﺼﯽ روﺷ ﻬﺎﻳﯽ را ﺑ ﺮای‬
‫هﻤﺎهﻨﮓ ﮐﺮدن ﻣﻮﺳﻴﻘﯽ اﻳﺮاﻧﯽ ﻳﺎﻓﺘﻪ ﺑﻮد و ﺑﻪ ﮐﺎر ﻣﯽ ﺑﺴﺖ‪ .‬ﻧﺨﺴﺘﻴ ﻦ ﮐﺘ ﺎب اﺻ ﻮل هﺎرﻣﻮﻧﯽ ﻧﻴ ﺰ‬
‫ﺑﻪ ﮐﻮﺷﺶ او ﺑﻪ زﺑﺎن ﭘﺎرﺳﯽ ﺑﺮﮔﺮدان و ﻣﻨﺘﺸﺮ ﺷﺪ‪٣«.‬‬
‫‪pdf.tarikhema.ir‬‬

‫روح اﷲ ﺧﺎﻟﻘﯽ ﺑﻪ هﻤﺮاﻩ دﺧﺘﺮش ﮔﻠﻨﻮش‬

‫ﺧﺎﻟﻘﯽ اﻇﻬﺎر ﻣﯽ داﺷﺖ‪» :‬ﻓﻦ هﻤﺎهﻨﮕﯽ در ﻣﻮﺳﻴﻘﯽ ﻣﺎ ﺳﺎﺑﻘﻪ ﻧﺪاﺷ ﺘﻪ و اﻳ ﻦ ﻋﻠ ﻢ را اروﭘﺎﻳﻴ ﺎن ﭘﺲ‬
‫از ﺗﺠﺮﺑﻴ ﺎت ﺑﺴﻴ ﺎر از روی ﻣ ﻮازﻳﻦ ﻋﻠﻤ ﯽ از ﻃﺒﻴﻌ ﺖ اﺳ ﺘﺨﺮاج ﮐ ﺮدﻩ و ﺑ ﺮ ﻟﻄ ﻒ و ﻣﻼﺣ ﺖ‬
‫ﻣﻮﺳﻴﻘﯽ ﺑﺴﯽ اﻓﺰودﻩ اﻧﺪ و ﺑﻪ ﻃﻮری ﮐﻪ ﺗﺠﺮﺑﻪ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ ﺑﺎ ﺗﻮﺝﻪ ﺑﻪ وﻳﮋﮔ ﯽ هﺎی ﻣﻮﺳ ﻴﻘﯽ ﻣ ﺎ ﮐﻪ‬
‫اهﻞ ﻓﻦ از ﺁن ﺑﻬﺮﻩ دارﻧﺪ ﮐﺎﻣﻼ ﺑﺮای ﻣﻮﺳﻴﻘﯽ اﻳﺮاﻧﯽ هﻢ ﻣﻨﺎ ﺳﺐ و ﻣﻔﻴ ﺪ ا ﺳﺖ‪ .‬ﮐﺎر ﻣ ﺎ ﺑ ﻪ ﻣﺮاﺗ ﺐ‬
‫ﻣﺸﮑ ﻞ ﺗ ﺮ از ﮐﺴ ﺎﻧﯽ اﺳ ﺖ ﮐ ﻪ در ﮐﺸﻮره ﺎی دﻳﮕ ﺮ اﻳ ﻦ ﻓ ﻦ را اﻋﻤ ﺎل ﻣ ﯽ ﮐﻨﻨ ﺪ زﻳ ﺮا ﻣﻮﺳ ﻴﻘﯽ‬
‫هﻤﺎهﻨﮓ در ﻣﻐﺮب زﻣﻴﻦ ﺻﺪهﺎ ﺳﺎل ﺳﺎﺑﻘﻪ دارد وﻟﯽ در ﮐﺸﻮر ﻣﺎ دوران ﺁن ﺑﺴﻴﺎر ﮐﻮﺗ ﺎﻩ اﺳ ﺖ و‬
‫هﻨﻮز ﺗﻮدﻩ ﻣﻠﺖ ﮐﻪ ﺳﻬﻞ اﺳﺖ اﺷﺨﺎص ﺗﺤﺼﻴﻞ ﮐﺮدﻩ ﻧﻴﺰ ﻣﺘﻮﺝﻪ ﻟﻄﻒ اﻳﻦ ﻧﮑﺎت ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﻣﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ‬
‫ﺗﺪرﻳﺞ از ﺁﻧﭽﻪ ﻣﻄﻠﻮب ﺗﺮ و ﻣﻄﺒ ﻮع ﺗﺮ ا ﺳﺖ ﺷﺮوع ﮐﻨﻴ ﻢ و در ﺑ ﺎدی ا ﻣﺮ ﺧ ﻮد را ﺗﺎﺑﻊ ﻣﻮﺳ ﻴﻘﯽ‬
‫داﻧﺎن ﻣﻌﺎﺻﺮ اروﭘﺎ ﻗﺮار ﻧﺪهﻴﻢ ﺑﻠﮑﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﺎﻳﺪ از ﻣﻮﺳﻴﻘﯽ دا ﻧﺎن ﮐﻼ ﺳﻴﮏ ﭘﻴﺮوی ﮐﻨ ﻴﻢ و در اﺙ ﺮ‬
‫ﮔﺬﺷﺖ زﻣﺎن ذوق هﺎ را راهﻨﻤﺎﻳﯽ و ﻣﺮدم را ﻣﺘﻮﺝﻪ درک ﻟﺬت ﻧﻐﻤﻪ هﺎی هﻤﺎهﻨﮓ ﻧﻤﺎﻳﻴﻢ‪٤«.‬‬

‫ﺁﺙ ﺎر ﻣﻮﺳ ﻴﻘﺎﻳﯽ ﺧ ﺎﻟﻘﯽ را ﺷ ﺎﻳﺪ ﺑﺘ ﻮان در ﺳ ﻪ ﮔ ﺮوﻩ ﮐﺎره ﺎی ﺑ ﺎﮐﻼم )هﻤﭽ ﻮن »ﻣ ﯽ ﻧ ﺎب« روی‬
‫ﺳ ﺮودﻩ ه ﺎی ﺣ ﺎﻓﻆ‪» ،‬ﺣ ﺎﻻ چ ﺮا« روی ﺳ ﺮودﻩ ه ﺎی ﺷ ﻬﺮﻳﺎر‪ ،(...‬ﺁهﻨ ﮓ ه ﺎی ﺑ ﺪون ﮐ ﻼم‬
‫) »رﻧﮕﺎرﻧﮓ« ‪ ،‬اﺗﻮدهﺎی وﻳﻠﻦ‪ ،‬رﻧﮓ و ﭘﻴﺶ درﺁﻣﺪ‪ (...‬و ﺳﺮودهﺎ )ﻣﺎﻧﻨ ﺪ ﺳﺮود »ای ا ﻳﺮان« ﺑﺎ‬
‫ﺷﻌﺮ ﺣﺴﻴﻦ ﮔﻞ ﮔﻼب( ردﻩ ﺑﻨﺪی ﮐﺮد‪.‬‬

‫ﺁﺙ ﺎر ﭘﮋوهﺸ ﯽ وی ﻋ ﻼوﻩ ﺑ ﺮ ﺗﻌ ﺪاد زﻳ ﺎدی ﻣﻘﺎﻟ ﻪ‪ ،‬ﺳ ﻪ ﮐﺘ ﺎب ﺑ ﻪ ﻧ ﺎم ه ﺎی »ﺳﺮﮔﺬﺷ ﺖ ﻣﻮﺳ ﻴﻘﯽ‬
‫اﻳ ﺮان« )ﻣﻨﺒ ﻊ ﮐﻠﻴ ﻪ ﺗﺤﻘﻴﻘ ﺎت ﺗ ﺎرﻳﺦ ﻣﻮﺳ ﻴﻘﯽ اﻳ ﺮان در دورﻩ ﻣﻌﺎﺻ ﺮ(‪» ،‬ﻧﻈ ﺮی ﺑ ﻪ ﻣﻮﺳ ﻴﻘﯽ«‪،‬‬
‫»ﻣﻮﺳﻴﻘﯽ اﻳﺮان« و »ﺁﻣﻮزش وﻳﻠﻦ« اﺳﺖ‪.‬‬

‫روح اﷲ ﺧﺎﻟﻘﯽ در ‪ ٢١‬ﺁ ﺑﺎن ‪ ١٣٤٤‬ﺑﺮ اﺙ ﺮ ﺑﻴﻤ ﺎری ز ﺧﻢ ﻣﻌ ﺪﻩ در ﻳ ﮑﯽ از ﺑﻴﻤﺎرﺳ ﺘﺎن ه ﺎی ﺷ ﻬﺮ‬
‫ﺳﺎﻟﺰﺑﻮرگ در اﺗﺮﻳﺶ درﮔﺬﺷﺖ‪ .‬از وی ﺳﻪ ﻓﺮزﻧ ﺪ ﺑﻪ ﻧ ﺎم ه ﺎی ﮔﻠ ﻨﻮش‪ ،‬ﻓﺮ هﺎد و ﻓﺮخ ﺑ ﻪ ﻳﺎدﮔ ﺎر‬
‫ﻣﺎﻧ ﺪﻩ اﺳ ﺖ‪ .‬ﮔﻠﻨ ﻮش ﺧ ﺎﻟﻘﯽ داﻧ ﺶ ﺁﻣﻮﺧﺘ ﻪ هﻨﺮﺳ ﺘﺎن ﻣﻮﺳ ﻴﻘﯽ ﻣﻠ ﯽ و هﻨﺮﺳ ﺘﺎن ﻋ ﺎﻟﯽ ﻣﻮﺳ ﻴﻘﯽ در‬
‫رﺷﺘﻪ ﭘﻴﺎﻧﻮ‪ ،‬ﮐﺎﻟﺞ اوﺑﺮﻟﻴﻦ و داﻧﺸﮕﺎﻩ وﻳﺴﮑﺎﻧﺴﻴﻦ در رﺷﺘﻪ رهﺒﺮی ﮐُﺮ ا ﺳﺖ‪ .‬وی در واﭘﺴ ﻴﻦ ﺳ ﺎل‬
‫ه ﺎی ﭘﻴ ﺶ از اﻧﻘ ﻼب ره ﺒﺮی ﮔ ﺮوﻩ ُﮐ ﺮ رادﻳ ﻮ و ﺗﻠﻮﻳﺰﻳ ﻮن ﻣﻠ ﯽ اﻳ ﺮان )ﮔ ﺮوﻩ ه ﻢ ﺁوازان( را در‬
‫دﺳﺖ داﺷﺖ و چﻨﺪﻳﻦ ﺳﺎل ﭘﺲ از ﻣﻬﺎﺝﺮت ﺑﻪ ﺁﻣﺮﻳﮑﺎ در ﺳ ﺎل ‪ ١٣٦٤‬ارﮐ ﺴﺘﺮ روح اﷲ ﺧ ﺎﻟﻘﯽ را‬
‫در واﺷﻴﻨﮕﺘﻦ ﭘﺎﻳﻪ ﮔﺬاری ﮐﺮد ﮐﻪ ﻣﺘﺎﺳﻔﺎﻧﻪ ﭘﺲ از چﻨﺪﻳﻦ ﺳ ﺎل ﺑ ﻪ ﻋﻠ ﺖ ﻣﺸﮑ ﻼت ﻣ ﺎﻟﯽ ﻣﻨ ﺤﻞ ﺷﺪ‪.‬‬
‫ﮔﻠﻨﻮش در ﺳﺎل ‪ ١٣٦٩‬در ﺑﻴﺴﺖ و ﭘﻨﺠﻤﻴﻦ ﺳﺎﻟﺮوز درﮔﺬﺷﺖ ﭘﺪر ﺑﻪ اﻳﺮان ﺳ ﻔﺮ ﮐﺮد و دو ﮐﺎ ﺳﺖ‬
‫ﺑﺎ ﻋﻨﻮان »ﻣﯽ ﻧﺎب« ﻣﻨﺘﺸﺮ ﺳﺎﺧﺖ‪ .‬در ا ﻳﻦ ﺁﻟ ﺒﻮم ﺗﻌ ﺪادی از ﻣﺸﻬﻮر ﺗﺮﻳﻦ ﺁﺙ ﺎر ﺧﺎﻟﻘﯽ ﺑﺎ ﺗﻨﻈﻴ ﻤﯽ‬
‫‪pdf.tarikhema.ir‬‬

‫ﺗﺎزﻩ ﺑﺮای ارﮐﺴﺘﺮ‪ ،‬ﺁواز ﮔﺮوهﯽ و ﺁواز )ﮐﺎوﻩ دﻳﻠﻤﯽ( اراﺉﻪ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪ .‬وی ﺑﻪ ﺗﺎزﮔﯽ ﻳﮏ ﭘﺎﻳ ﮕﺎﻩ‬
‫اﻳﻨﺘﺮﻧﺘﯽ ﺑﻪ ﺁدرس ‪ www.rkac.com‬ﭘﺪﻳﺪ ﺁوردﻩ ﮐﻪ هﺪف از ﺗﺸﮑﻴﻞ ﺁن ﺣﻔﻆ و اﺷﺎﻋﻪ ﺁﺙﺎر روح‬
‫اﷲ ﺧﺎﻟﻘﯽ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ ﺗﺎزﮔﯽ چﻬﺎر ﺳﯽ دی ﻧﻴﺰ ﺑﻪ ﮐﻮﺷﺶ ﮔﻠﻨﻮش ﺧﺎﻟﻘﯽ از اﺝﺮای اﺻﻠﯽ ﺁﺙﺎر ﺧﺎﻟﻘﯽ‬
‫ﺑﻪ ﺑﺎزار ﻋﺮﺿﻪ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪pdf.tarikhema.ir‬‬

‫ﭼﺮا اﻳﻦ ﺳﺮﮔﺬﺷﺖ را ﻣﯽ ﻧﻮﻳﺴﻢ؟‬

‫ﺟﻮاﻧﺎن ا ﻣﺮوز ‪ ،‬دا ﺳﺘﺎن ﮔﺬﺷ ﺘﻪ ی ﻣﻮﺳ ﻴﻘﯽ ﻣ ﺎ را ﻧﻤ ﯽ داﻧﻨ ﺪ ز ﻳﺮا در ﻳﻦ ﺑ ﺎرﻩ ﮐﺘ ﺎﺑﯽ ﻧﻮﺷ ﺘﻪ ﻧﺸ ﺪﻩ‬
‫اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺨﻮاﻧﻨﺪ‪.‬ﻣﻮﺳﻴﻘﯽ ﻣﺎ هﻢ ﺑﻪ ﻣﻘﺘﻀﺎی ﻃﺒﻴﻌﺖ ‪ ،‬در ﻣﺤﻴﻄﯽ اﺥﺘﺼﺎﺻﯽ ﺑﻮﺟﻮد ﺁﻣﺪﻩ و ﻧﺸﻮ و‬
‫ﻧﻤﺎﻳﺎﻓﺘﻪ ﮐﻪ ﺑﻪ ﻣﺰاج اﺟﺘﻤﺎع اﻣﺮوز ‪ ،‬درﺳﺖ ﻧﻤﯽ ﺳﺎزد‪.‬ﻣﺮدم ‪ ،‬ﻧﻐﻤﻪ و ﺁهﻨﮕﯽ را ﻃﺎﻟﺒﻨﺪ ﮐﻪ دل ﺑ ﻪ‬
‫ﺁن ﺑﻨﺪﻧﺪ و ﺳﺮﮔﺮم ﺷﻮﻧﺪ وﻟﯽ ﭼﻴﺰی را ﮐﻪ ﻣ ﯽ ﺥﻮا ﻧﺪ ‪ ،‬ﻧﻤ ﯽ ﺟﻮﻳ ﻨﺪ‪ .‬ﭘﺲ دﺳ ﺖ ﺑﻪ داﻣ ﺎن ﻣﻮﺳ ﻴﻘﯽ‬
‫اروﭘﺎﺋﯽ ﻣﯽ ﺑﺮﻧﺪ‪.‬اﻣﺎ ﭼﻮن در هﻤ ﻪ ﮐ ﺲ ﻣﺎ ﻳﻪ ی ﮐﺎﻓﯽ ﺑ ﺮای ﻓﻬ ﻢ ﺁن ه ﻢ ﭘ ﻴﺪا ﻧﻤ ﯽ ﺷ ﻮد ‪ ،‬ﺑ ﻪ ﺳ ﺎدﻩ‬
‫ﺕﺮﻳﻦ ﻧﻮع ﺁن ﮐﻪ )ﺟﺎز( اﺳﺖ دل ﺥﻮش ﻣﯽ دارﻧﺪ‪.‬ﻧﻮازﻧﺪﮔﺎن و ﺥﻮاﻧﻨﺪﮔﺎﻧﯽ هﻢ ﮐ ﻪ رگ ﺥﻮاب ﺁﻧﻬ ﺎ‬
‫را ﭘﻴﺪا ﮐﺮدﻩ اﻧﺪ اﻟ ﺤﺎن ﻣ ﺎ را ﺑﺎ ﺁن ﺳ ﺒﮏ ‪ ،‬ﺑ ﻪ ﮔﻮش ﻣﯽ رﺳ ﺎﻧﻨﺪ و ﺑﺎ اﻳ ﻦ ﺕﺮﺕ ﻴﺐ ﻣﻮﺳ ﻴﻘﯽ ﻣ ﺎ را‬
‫ﺽﺎﻳﻊ و ﻓﺎﺳﺪ ﻣﯽ ﺳﺎزﻧﺪ‪.‬ﺷﻨﻴﺪن ﺁهﻨﮕﻬﺎﺋﯽ از اﻳﻦ ﻗﺒﻴﻞ ﮐﻪ ﻣﺘﺎﺳﻔﺎﻧﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮﻳﻦ ﺑﺨﺶ ﻣﻮﺳ ﻴﻘﯽ رادﻳ ﻮی‬
‫ﻣﺎ را ﺕﺸﮑﻴﻞ ﻣﯽ دهﺪ از ﻃﺮﻓﯽ و ﻓﺮاهﻢ ﻧﺒﻮدن وﺳﺎﺋﻞ و ﻣﻮﺟﺒﺎﺕﯽ ﮐﻪ ﺑ ﺘﻮان ﻣﻮ ﺳﻴﻘﯽ ﺡﻘﻴﻘ ﯽ را ﺑ ﻪ‬
‫ﮔﻮش ﻣﺮدم رﺳﺎﻧﻴﺪ از ﻃﺮف دﻳﮕﺮ ﻣﺮا ﺑﺮ ﺁن داﺷﺖ ﮐﻪ و ﺽﻊ ا ﻳﻦ هﻨﺮ را ﺑ ﺎ روﺷ ﯽ ﮐ ﻪ داﺷ ﺘﻪ و‬
‫ﺕﻐﻴﻴﺮاﺕ ﯽ ﮐ ﻪ ﺑ ﻪ ﺕ ﺪرﻳﺞ در ﺁن راﻩ ﻳﺎﻓﺘ ﻪ ‪ ،‬در ﮐﺘ ﺎﺑﯽ ﺑﻨﮕ ﺎرم و در دﺳ ﺘﺮس ﻋﻼﻗﻤﻨ ﺪان هﻨ ﺮ‬
‫ﺑﮕﺬارم‪.‬اﻳﻨﮏ ﺑﻪ ﺷﺮح ﻋﻠﻠﯽ ﻣﻴﭙﺮدازم ﮐﻪ ﻣﻮﺟﺐ ﺷﺪ اﻳﻦ ﺕﺎرﻳﺨﭽﻪ ﺑﻪ ﺷﻴﻮﻩ ی ﺥﺎﺻﯽ ﻧﮕﺎﺷﺘﻪ ﺷﻮد‪.‬‬
‫اﻳ ﻦ ﮐﺘ ﺎب ﺷ ﺎﻣﻞ ﺕﺎرﻳﺨﭽ ﻪ ﻣﻮﺳ ﻴﻘﯽ اﻳﺮاﻧﺴ ﺖ در ﭘﻨﺠ ﺎﻩ ﺳ ﺎﻟﻪ ی اﺥ ﻴﺮ ﮐﻪ ﺷﺎﻳﺪ ﺑﻴﺸ ﺘﺮ از زﻣﺎﻧﻬ ﺎی‬
‫ﮔﺬﺷﺘﻪ ﺕﻐﻴﻴﺮاﺕﯽ در ﺁن راﻩ ﻳﺎﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬ﻳﻌﻨﯽ اﻳﻦ داﺳﺘﺎن از ﺳﺎل ‪ ١٢٨٥‬هﺠ ﺮی ﺷ ﻤﺴﯽ ﺷﺮوع ﻣﯽ‬
‫ﺷﻮد ﮐﻪ ﻣﺼﺎدف ﺑﺎ ﺑﻴﺪاری ﻣﻠﺖ و دورﻩ ی ﻣﺸﺮوﻃﻴﺖ اﺳﺖ‪ .‬ﺷﺎﻳﺪ ﺑﻌﻀ ﯽ ﺻ ﺎﺡﺐ ﻧﻈ ﺮان ﺑﮕﻮﻳﻨ ﺪ‬
‫ﮐﻪ ﭼﺮا ﮐﺘﺎب ﻓﻘﻂ ﺑﻪ اﻳﻦ زﻣﺎن ﮐﻮﺕﺎﻩ ﻣﺤﺪود ﺷ ﺪﻩ اﺳ ﺖ؟ ﻧﮕﺎر ﻧﺪﻩ در هﻔ ﺪﻩ ﺳ ﺎل ﻗﺒ ﻞ در ﺑ ﺨﺶ دوم‬
‫ﮐﺘﺎب ﻧﻈﺮی ﺑﻪ ﻣﻮﺳﻴﻘﯽ ‪ ،‬اﺷﺎراﺕﯽ ﺑﻪ ﺕﺎرﻳﺦ ﻗﺪﻳﻢ ﻣﻮﺳﻴﻘﯽ اﻳﺮان ﻧﻤﻮدﻩ اﺳ ﺖ و از ا ﻳﻦ ﺟﻬ ﺖ ﭘﻨ ﺠﺎﻩ‬
‫ﺳﺎل اﺥﻴﺮ را ﺑﺮای اﻳﻦ ﮐﺘﺎب در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ ام ﮐﻪ ﻣﻘﺎرن دوران زﻧﺪﮔﺎﻧﯽ ﺥﻮدم ﺑﻮدﻩ اﺳﺖ ﺕ ﺎ ﺁﻧ ﭽﻪ‬
‫را ﺑﻪ ﭼﺸﻢ دﻳﺪﻩ ام ‪ ،‬ﺑﻴﺎن ﮐﻨﻢ‪.‬اﻣﺎ ﺑﺮای ﺡﮑﺎﻳﺖ ﺳﺎﻟﻬﺎی اوﻟﻴﻪ ی ﻋﻤﺮم ﮐﻪ ﻃﻔﻞ ﺑﻮدﻩ و ﻗﺎﺑﻠﻴﺖ درک‬
‫ﺑﻌﻀﯽ ﻧﮑﺎت دﻗﻴ ﻖ را ﻧﺪاﺷ ﺘﻪ ام و در ﺁن زﻣ ﺎن ﻧ ﻴﺰ ﻣﻮ ﺳﻴﻘﯽ ﻣ ﺎ ﺥﺎﻟﯽ از داﺳ ﺘﺎﻧﻬﺎﺋﯽ ﻧﻤ ﯽ ﺑﺎ ﺷﺪ ‪،‬‬
‫ﮔﻔﺘﻪ هﺎﺋﯽ را ﮐﻪ از زﺑﺎن اﺷﺨﺎص ﺳﺎﻟﺨﻮردﻩ ﺷﻨﻴﺪﻩ ام ﺑﺎزﮔﻮ ﮐﺮدﻩ ام و درﻳﻦ ﻗﺴﻤﺖ هﻢ ﮔﻔﺘ ﻪ هﺎی‬
‫ﺁﻧﻬﺎ را در ﺕﺮازوی ذوق و اﻧﺪﻳﺸﻪ و اﺡﺴ ﺎس ﮔﺬاردﻩ ‪ ،‬ﺁﻧ ﭽﻪ را ﮐﻪ ﺑ ﻪ ﻧ ﻈﺮم ﻗﺎﺑ ﻞ ﻗﺒ ﻮل و در ﺳﺖ‬
‫ﺁﻣ ﺪﻩ اﺳ ﺖ ﻧﮕﺎﺷ ﺘﻪ ام و ﺕﺎ ﭼ ﻴﺰی ﺑ ﺮاﻳﻢ روﺷ ﻦ و ﺛﺎﺑ ﺖ ﻧﺒ ﻮدﻩ اﺳ ﺖ ‪ ،‬ﺑ ﻪ ر ﺷﺘﻪ ی ﺕﺤﺮ ﻳﺮ ﻧﻴ ﺎوردﻩ‬
‫ام‪.‬در ﺁﻧﭽﻪ هﻢ ﮐﻪ ﺥﻮد دﻳﺪﻩ ام ‪ ،‬ذرﻩ ای از ﺡﻘﻴﻘﺖ و اﻧﺼﺎف دور ﻧﺸﺪﻩ ام ‪ ،‬ﺑﻪ ﻃﻮری ﮐﻪ ﺥﻮاﻧ ﻨﺪﻩ‬
‫ی ﻋﺰﻳﺰﻣﯽ ﺕﻮاﻧﺪ ﺑﺎ اﻃﻤﻴﻨﺎن ﺥﺎﻃﺮ اﻳﻦ ﮐﺘﺎب را ﮐﻪ ﺟﺰ راﺳﺖ در ﺁن ﭼﻴﺰی ﻧﻴ ﺴﺖ ‪ ،‬ﺑﺨﻮاﻧ ﺪ و از‬
‫ﮔﺬﺷﺘﻪ ی ﻣﻮﺳﻴﻘﯽ ﮐﺸﻮرش ﺑﻪ درﺳﺘﯽ اﻃﻼع ﺡﺎﺻﻞ ﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫وﻗﺘﯽ ﺥﻮاﺳﺘﻢ ﺕﺎرﻳﺦ ﻣﻮﺳﻴﻘﯽ اﻳﻦ ﭘﻨﺠﺎﻩ ﺳﺎل را ﺑﻨﻮﻳﺴﻢ ‪ ،‬اﻳﻦ اﻧﺪﻳﺸﻪ از ﺥﺎﻃﺮم ﮔﺬﺷﺖ ﮐﻪ اﮔﺮ ﮐﺘﺎب‬
‫ﻣﻨﺤﺼﺮا ﺟﻨﺒﻪ ی ﺕﺎرﻳﺨﯽ داﺷ ﺘﻪ ﺑﺎ ﺷﺪ ﺷ ﺎﻳﺪ در دﻳ ﺪﻩ ی ﺑﻌ ﻀﯽ از ﺥﻮاﻧﻨ ﺪﮔﺎن ‪ ،‬ﺥﺸ ﮏ و ﺑﯽ ﻣ ﺰﻩ‬
‫ﺟﻠﻮﻩ ﮐ ﻨﺪ‪ .‬ﺑﺎﻳﻦ ﺟ ﻬﺖ ﭼﻨﻴ ﻦ در ﻧ ﻈﺮم ﺁ ﻣﺪ ﮐ ﻪ ﮐ ﺘﺎب را ﺑ ﻪ ﺻﻮرت ﻗ ﺼﻪ و ﺡﮑﺎ ﻳﺖ درﺁورم و ﻧ ﺎم‬
‫ﺳﺮﮔﺬﺷﺖ ﺑﺮ ﺁن ﮔﺬارم و ﺁن را ﺑﺎ داﺳﺘﺎن زﻧﺪﮔﺎﻧﯽ ﺥﻮد هﻤﺮاﻩ ﮐﻨﻢ ‪ ،‬ﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ ﺑﺎﻳﻦ ﺕﺮﺕﻴﺐ ﺥﻮاﻧﺪﻧﺶ‬
‫ﺟﺎﻟﺐ ﺕ ﺮ ﺁﻳ ﺪ‪.‬ا ﻳﻦ را ه ﻢ ﺑﮕ ﻮﻳﻢ ‪ :‬ﮔﺮﭼ ﻪ اﻳ ﻦ ﮐ ﺘﺎب ﺳﺮﮔﺬﺷ ﺖ ز ﻧﺪﮔﯽ ﻣﻦ ه ﻢ ه ﺴﺖ ‪ ،‬اﻣ ﺎ ﻧﻪ ﺕﻨﻬ ﺎ‬
‫ﺳﺮﮔﺬﺷﺖ ‪ ،‬ﺑﻠﮑﻪ ﺁﻧﭽﻪ را ﮐﻪ ﺑﺎ ﻣﻮﺳﻴﻘﯽ ارﺕﺒﺎط ﻧﺰدﻳﮏ داﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬ﺑ ﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﺷ ﺮح ﺡﺎل ﺥﻮﻳﺶ را‬
‫ﻧﻤ ﯽ ﻧ ﻮﻳﺴﻢ ﮐ ﻪ ﺥﻮدﻧﻤ ﺎﺋﯽ ﮐﻨ ﻢ ‪ ،‬ﻣﻮﺳ ﻴﻘﯽ ﺁن زﻣ ﺎن را ﺡﮑﺎﻳ ﺖ ﻣ ﯽ ﮐﻨ ﻢ ﺕ ﺎ ﺷ ﻤﺎ ه ﻢ اﻳ ﻦ ﻗﺼ ﻪ را‬
‫ﺑﺸﻨﻮﻳﺪ‪ .‬ﺷﺎﻳﺪ ﻣﺎﻧﻨﺪ دﻳﮕﺮ ﻗﺼﻪ هﺎ ﺷﻴﺮﻳﻦ و دﻟﭽﺴﺐ ﻧﺒﺎﺷ ﺪ وﻟ ﯽ ﺳﻌﯽ ﻣﻴﮑﻨ ﻢ ﮐ ﻪ ﺥﺴﺘ ﻪ و ﻣﻠ ﻮل ه ﻢ‬
‫ﻧﺸﻮﻳﺪ‪.‬ﺁﻳﺎ ﺕﻮاﻧﺴﺘﻪ ﺑﺎﺷﻢ از ﻋﻬﺪﻩ ی اﻳﻦ ﮐﺎر ﺑﺮﺁﻳﻢ؟ اﻳﻦ ﺷ ﻤﺎ هﺴﺘﻴ ﺪ ﮐ ﻪ ﻣ ﯽ ﺕﻮاﻧﻴ ﺪ در ﭘﺎ ﻳﺎن ﮐ ﺘﺎب ‪،‬‬
‫ﻣﺮا درﺥﻮر ﺁﻧﭽﻪ ﻣﯽ داﻧﻴﺪ ﺑﻪ ﻧﻴﮑﯽ ﻳﺎ ﺑﺪی ﻳﺎد ﮐﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫‪pdf.tarikhema.ir‬‬

‫ﭼﻨﺪ ﻧﮑﺘﻪ‬
‫ﻗﺒﻞ از ﺷﺮوع ﻣﻄﻠﺐ از ذﮐﺮ ﭼﻨﺪ ﻧﮑﺘﻪ ﻧﺎﮔﺰﻳﺮم‪:‬‬
‫‪ -١‬درﻳﻦ ﮐﺘﺎب هﺮ ﺟﺎﺳﻨﻪ ای ﺏﻪ ﻃﻮر ﻣﻄﻠﻖ ذﮐﺮ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ ﺏﻪ ﺳﺎل هﺠﺮی ﺷﻤﺴﯽ اﺳﺖ‪.‬ﻣﻤﮑﻦ‬
‫اﺳﺖ در ﺕﺒﺪﻳﻞ ﺳﻨﻮات هﺠﺮی ﻗﻤﺮی ﺏﻪ ﺷﻤﺴﯽ ﭼﻨﺪ ﻣﺎهﯽ اﺧﺘﻼف ﭘﺪﻳﺪ ﺁﻳﺪ ؛ ﻣﻦ ﮐﻮﺷﻴﺪﻩ ام ﮐﻪ هﻤﻪ‬
‫را ﺏﻪ ﻳﮏ ﻧﻮع ﺕﺎرﻳﺦ ذﮐﺮ ﮐﻨﻢ ﮐﻪ درک زﻣﺎن ﺏﺮای ﺧﻮاﻧﻨﺪﻩ ﺁﺳﺎﻧﺘﺮ ﺏﺎﺷﺪ‪.‬اﮔﺮ ذﮐﺮ ﺳﻨﻮات ﻣﻴﻼدی‬
‫ﻳﺎ ﻗﻤﺮی ﺏﺮای ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﺿﺮورت داﺷﺘﻪ اﺳﺖ ﺳﻨﻪ ی هﺠﺮی ﻗﻤﺮی را ﺏﺎ ﻋﻼﻣﺖ ﻩ‪.‬ق‪ .‬وﺳﻨﻪ ی‬
‫ﻣﻴﻼدی را ﺏﺎ ﺣﺮف )م( ﻧﺸﺎن دادﻩ ام ﮐﻪ اﺷﺘﺒﺎهﯽ ﺣﺎﺻﻞ ﻧﺸﻮد‪.‬‬
‫‪ -٢‬ﻧﺎم اﺷﺨﺎص را هﻤﺎن ﻃﻮر ﮐﻪ در زﻣﺎن ﺧﻮد ﻣﻌﺮوف ﺏﻮدﻩ اﻧﺪ ‪ ،‬ﻧﮕﺎﺷﺘﻪ ام و ﺏﻪ ﺕﺮﺕﻴﺒﯽ ﮐﻪ‬
‫ﭘﻴﺶ ﺁﻣﺪﻩ ام اﮔﺮ ﻓﯽ اﻝﻤﺜﻞ ﮐﻠﻤﻪ ی ﻣﻴﺮزا و ﺧﺎن از اﺳﻢ ﺁﻧﻬﺎ ﺣﺬف ﮔﺮدﻳﺪﻩ و ﺏﻪ اﺳﻢ ﺳﺎدﻩ ی‬
‫ﺧﻮدﺷﺎن ﺧﻮاﻧﺪﻩ ﺷﺪﻩ اﻧﺪ هﻤﺎن ﻃﻮر ﮐﻪ دوﺳﺘﺎﻧﺸﺎن ﺧﻄﺎب ﻣﯽ ﮐﺮدﻩ اﻧﺪ ﻧﺎﻣﺸﺎن را ﻧﻮﺷﺘﻪ ام‬
‫ﭼﻨﺎﻧﮑﻪ هﻨﻮز هﻢ ﮐﺴﺎﻧﯽ ﺣﻴﺎت دارﻧﺪ ﮐﻪ اهﻞ ﻣﻮﺳﻴﻘﯽ ﻧﺎم ﺁﻧﻬﺎ را ﺏﺪون ﻣﺘﻌﻠﻘﺎت ﻧﻤﯽ ﺏﺮﻧﺪ ‪ ،‬ﺏﻨﺎﺏﺮﻳﻦ‬
‫ﭼﻨﺎﻧﮑﻪ ﺷﻬﺮت دارﻧﺪ از ﺁﻧﻬﺎ ﻧﺎم ﻣﯽ ﺏﺮم‪.‬‬
‫‪ -٣‬درﻳﻦ ﮐﺘﺎب ‪ ،‬رﻓﺘﮕﺎن را ﺏﺎ ﮐﻠﻤﻪ ی )ﻣﺮﺣﻮم( و ﻧﺎم زﻧﺪﮔﺎن را ﺏﺎ ﮐﻠﻤﺎت ﺁﻗﺎ و ﺧﺎﻧﻢ ذﮐﺮ ﻧﻤﯽ‬
‫ﮐﻨﻢ ‪ ،‬ﭼﻮن ﻣﯽ داﻧﻢ ﮐﻪ اهﻞ هﻨﺮ ﺏﺎ ﺳﺎدﮔﯽ ﺧﻮﺷﺘﺮﻧﺪ ‪ ،‬ﭘﺲ ﺏﺮای اﻳﻨﮑﻪ ﺕﺴﺎوی را رﻋﺎﻳﺖ ﮐﺮدﻩ‬
‫ﺏﺎﺷﻢ اﺷﺨﺎص دﻳﮕﺮی را هﻢ ﮐﻪ اهﻞ ﻣﻮﺳﻴﻘﯽ ﻧﺒﻮدﻩ و ﻧﺎﻣﺸﺎن ﺏﻪ ﻣﻨﺎﺳﺒﺘﯽ در اﻳﻨﺠﺎ ﺁﻣﺪﻩ اﺳﺖ ﺏﻪ‬
‫هﻤﻴﻦ ﺕﺮﺕﻴﺐ ﻧﺎم ﺏﺮدﻩ ام‪.‬اﻣﻴﺪوارم اﻳﻦ رﺳﻢ ﮐﻪ ﺏﺮﺧﻼف ﻣﻌﻤﻮل ﻣﺎﺳﺖ ﺏﺮ ﮐﺴﯽ ﮔﺮان ﻧﻴﺎﻳﺪ ‪ :‬هﻤﻪ‬
‫ﺁﻗﺎ و ﺳﺮور ﻣﻦ هﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫‪ -۴‬اﮔﺮ از هﻨﺮﻣﻨﺪاﻧﯽ ﻧﺎم ﺏﺮدﻩ ام ﮐﻪ ﻋﮑﺴﺸﺎن را درﻳﻦ ﮐﺘﺎب ﻧﻤﯽ ﺏﻴﻨﻴﺪ ‪ ،‬ﻣﻦ هﻢ ﻧﺪاﺷﺘﻪ ام‪.‬اﮔﺮ‬
‫دوﺳﺘﺎﻧﺸﺎن داﺷﺘﻪ ﺏﺎﺷﻨﺪ و ﺏﺮاﻳﻢ ﺏﺎ ﺷﺮح ﺣﺎل ﺏﻴﺸﺘﺮی ﺏﻔﺮﺳﺘﻨﺪ ﻧﻪ ﺕﻨﻬﺎ ﻣﻤﻨﻮن ﻣﯽ ﺷﻮم ﺏﻠﮑﻪ در‬
‫ﺏﺨﺶ دوم ﺏﻪ ﻧﻈﺮ ﻋﻤﻮم ﺧﻮاهﻴﺪ رﺳﻴﺪ و هﻤﻪ ﺷﮑﺮ ﮔﺰار ﺧﻮاهﻨﺪ ﺷﺪ‪.‬ﻣﻦ درﻳﻦ ﻗﺴﻤﺖ ﺏﺮای اﻳﻨﮑﻪ‬
‫اﻳﺮادی ﺏﺎﻗﯽ ﻧﻤﺎﻧﺪ در روزﻧﺎﻣﻪ ی اﻃﻼﻋﺎت و ﻣﺠﻠﻪ ی ﻣﻮزﻳﮏ اﻳﺮان ﻣﻨﻈﻮرم را ﺁﮔﻬﯽ ﮐﺮدم و‬
‫از ﮐﺴﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﺷﺮح ﺣﺎل ﻳﺎ ﻋﮑﺲ ﻣﻮﺳﻴﻘﯽ داﻧﻬﺎ را دارﻧﺪ ﺕﻘﺎﺿﺎی هﻤﮑﺎری ﮐﺮدم وﻝﯽ اﮐﻨﻮن ﮐﻪ‬
‫ﭼﻨﺪ ﻣﺎﻩ ﻣﯽ ﮔﺬرد ﮐﺴﯽ هﻨﻮز ﭼﻴﺰی ﺏﺮاﻳﻢ ﻧﻔﺮﺳﺘﺎدﻩ اﺳﺖ و ﺁﻧﭽﻪ درﻳﻦ ﮐﺘﺎب ﻣﻼﺣﻈﻪ ﻣﯽ ﮐﻨﻴﺪ‬
‫ﻣﻄﺎﻝﺐ و ﻋﮑﺴﻬﺎﺋﻴﺴﺖ ﮐﻪ ﺏﻪ زﺣﻤﺖ و ﺏﺎ رﻓﺖ و ﺁﻣﺪهﺎی ﺏﺴﻴﺎر ﺏﻪ دﺳﺖ ﺁوردﻩ ام و درﻳﻦ ﻗﺴﻤﺖ‬
‫ﻣﺪﻳﻮن ﺏﺮﺧﯽ دوﺳﺘﺎن ﺻﻤﻴﻤﯽ و هﻨﺮﻣﻨﺪ هﺴﺘﻢ ﮐﻪ هﺮ ﭼﻪ از دﺳﺘﺸﺎن ﺏﺮﺁﻣﺪ در راهﻨﻤﺎﺋﯽ و‬
‫هﻤﮑﺎری ﮐﻮﺕﺎهﯽ ﻧﮑﺮدﻧﺪ و ﭼﻮن ﻧﺎم ﺁﻧﻬﺎ ﺏﻪ ﺕﺪرﻳﺞ درﻳﻦ ﮐﺘﺎب ﺧﻮاهﺪ ﺁﻣﺪ از ذﮐﺮ اﺳﻤﺸﺎن درﻳﻦ‬
‫ﺟﺎ ﺧﻮدداری ﻣﯽ ﮐﻨﻢ ﺕﺎ ﺣﻤﻞ ﺏﺮرﻳﺎ و ﺕﻤﻠﻖ ﻧﺸﻮد‪.‬‬
‫‪ -۵‬وﻗﺘﯽ ﻧﻮﺷﺘﻦ ﮐﺘﺎب را ﺁﻏﺎز ﮐﺮدم در ﻧﻈﺮ داﺷﺘﻢ ﮐﻪ ﺕﻤﺎم ﺁن را در ﻳﮏ ﺟﻠﺪ اﻧﺘﺸﺎر دهﻢ وﻝﯽ‬
‫ﭼﻮن ﻣﻄﻠﺐ ﺏﺴﻴﺎر و ﻗﻄﺮ ﮐﺘﺎب زﻳﺎد ﻣﯽ ﺷﺪ و ﺏﺎ ﻗﻴﻤﺖ ﮔﺮان در دﺳﺘﺮس ﺷﻤﺎ ﻗﺮار ﻣﯽ ﮔﺮﻓﺖ‬
‫ﻧﺎﭼﺎر ﺁﻧﺮا ﺏﻪ ﭼﻨﺪ ﺏﺨﺶ ﺕﻘﺴﻴﻢ ﮐﺮدم‪.‬ﻣﻌﻤﻮل ﭼﻨﻴﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ ﮐﺘﺎﺏﻬﺎی ﺕﺎرﻳﺨﯽ را ﺏﺎ ﺷﺮوع و ﺧﺎﺕﻤﻪ‬
‫ی ﻳﮏ ﺣﺎدﺙﻪ ی ﻣﻬﻢ ﺳﻴﺎﺳﯽ ﺕﻄﺒﻴﻖ ﻣﯽ دهﻨﺪ و هﺮ ﭼﻨﺪ اﻳﻦ ﮐﺘﺎب ‪ ،‬ﺕﺎرﻳﺦ ﻣﻮﺳﻴﻘﯽ ﻧﻴﺴﺖ اﻣﺎ ﭼﻮن‬
‫ﺳﺮﮔﺬﺷﺘﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﭼﻨﺪان هﻢ ﺏﺎ وﻗﺎﻳﻊ ﺕﺎرﻳﺦ ﺏﯽ راﺏﻄﻪ ﻧﻤﯽ ﺏﺎﺷﺪ ‪ ،‬ﺏﻨﺎﺏﺮﻳﻦ ﺏﺨﺶ اول را از ﺁﻏﺎز‬
‫دورﻩ ی ﻣﺸﺮوﻃﻪ ﻳﻌﻨﯽ ﺳﺎل ‪ ١٢٨٥‬ﺷﺮوع و در ﺁﺏﺎن ‪ ١٣٠٤‬ﮐﻪ زﻣﺎن اﻧﻘﺮاض ﻗﺎﺟﺎرﻳﻪ اﺳﺖ ‪،‬‬
‫ﺕﻤﺎم ﻣﯽ ﮐﻨﻢ وﻝﯽ ﭼﻮن اﺷﺎراﺕﯽ ﺏﻪ زﻣﺎن ﻗﺒﻞ هﻢ ﻣﯽ ﺷﻮد ؛ ﻣﯽ ﺕﻮان اﻳﻦ ﺏﺨﺶ را )ﻣﻮﺳﻴﻘﯽ دورﻩ‬
‫ﻗﺎﺟﺎرﻳﻪ( ﻧﺎﻣﻴﺪ‪.‬‬
‫‪pdf.tarikhema.ir‬‬

‫اﮐﻨﻮن ﺏﺮای روﺷﻦ ﺷﺪن ﻣﻄﻠﺐ ﻳﮏ ﻣﻘﺪﻣﻪ ﺕﺎرﻳﺨﯽ ﻣﯽ ﻧﮕﺎرم ﺳﭙﺲ ﺳﺮﮔﺬﺷﺖ را ﺁﻏﺎز ﻣﻴﮑﻨﻢ‪.‬وﻝﯽ‬
‫در ﺿﻤﻦ ﮐﺘﺎب هﺮ ﺟﺎ ﻻزم ﺏﺎﺷﺪ ﺏﺎزهﻢ ﺏﺰﻣﺎن ﮔﺬﺷﺘﻪ ﺏﺮﻣﻴﮕﺮدﻳﻢ و ﺳﻮاﺏﻖ ﺕﺎرﻳﺨﯽ را ﻧﻴﺰ ﻣﻴﻨﻮﻳﺴﻢ‬
‫ﺕﺎ رﺷﺘﻪ ی ﻣﻄﻠﺐ ﺏﻬﻢ ﭘﻴﻮﺳﺘﻪ ﺷﻮد و ﻧﮑﺎت ﺕﺎرﻳﺦ ﻧﺎﮔﻔﺘﻪ ﻧﻤﺎﻧﺪ‪.‬‬
‫‪pdf.tarikhema.ir‬‬

‫ﻣﻘﺪﻣﻪ ﺗﺎرﻳﺨﯽ‬
‫ﻧﻈﺮی ﺑﻪ ﮔﺬﺷﺘﻪ‬
‫ﭼﻨﺎﻧﮑﻪ اﺷﺎرﻩ ﺷﺪ ﺁﻏﺎز اﻳﻦ ﺳﺮ ﮔﺬﺷﺖ از دورﻩ ﻣﺸﺮوﻃﻪ اﺳﺖ و ﻟﯽ ﭼ ﻮن ﻣﻤﮑ ﻦ اﺳ ﺖ ﻧﺎم ﺑﻌﻀ ﯽ از‬
‫ﻧﻮازﻧ ﺪﮔﺎﻧﯽ ﺑ ﻪ ﻣﻴ ﺎن ﺁﻳ ﺪ ﮐ ﻪ ﻗﺒ ﻞ از دورﻩ زﻧ ﺪﮔﺎﻧﯽ ﻣ ﯽ ﮐ ﺮدﻩ اﻧ ﺪ و ردﻳ ﻒ ﻣﻮﺳ ﻴﻘﯽ و ﺳ ﺒﮏ ﺁﻧﻬ ﺎ در‬
‫زﻣﺎﻧﯽ ﮐﻪ داﺳﺘﺎﻧﺶ را ﻣﯽ ﻧﻮﻳﺴﻢ ﺑﯽ اﺛﺮ ﺑ ﻮدﻩ ا ﺳﺖ ﺑﻪ ا ﻳﻦ ﺟﻬ ﺖ ﺑﯽ ﻓﺎﻳ ﺪﻩ ﻧﺨﻮاه ﺪ ﺑﻮد ا ﮔﺮ ﭘ ﻴﺶ از‬
‫ﺷﺮوع ﺳﺮﮔﺬﺷﺖ ‪ ،‬ﻳﮏ ﻧﻈﺮ اﺟﻤﺎﻟﯽ هﻢ ﺑﻪ وﺽﻊ ﻣﻮﺳﻴﻘﯽ اﻳﺮان در ﺳﺎﻟﻬﺎی ﻗﺒﻞ از ‪ ١٢٨٥‬ﺑﻴﻔﮑﻨﻴﻢ‪.‬‬
‫ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻣﻄﺎﻟﺐ اﻳﻦ ﻓﺼﻞ ‪ ،‬اﻗﺘﺒﺎس از ﮐﺘﺎﺑﻬﺎﺋﻴﺴﺖ ﮐﻪ راﺟﻊ ﺑﻪ ﺁن زﻣﺎن ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺷﺪﻩ و ﻣﻮﻟﻔﺎن ﺁن ﮐ ﺘﺐ ‪،‬‬
‫ﺷ ﺮح ﻣﺸﺎه ﺪات و ﻧﻈﺮﻳ ﺎت ﺥ ﻮد را دادﻩ اﻧ ﺪ‪.‬ﺽ ﻤﻨﺎ اﻳ ﻦ ﻧﮑﺘ ﻪ را ﻧ ﻴﺰ ﻣﺘ ﺬﮐﺮ ﻣ ﯽ ﺷ ﻮم ﮐ ﻪ از ﻧﻈ ﺮ‬
‫ﻧﻮﻳﺴﻨ ﺪﮔﺎن اﻳﺮاﻧ ﯽ ‪ ،‬ﻣﻮﺳ ﻴﻘﯽ را ﺁن ارزش و اﻋﺘﺒ ﺎر ﻧﺒ ﻮدﻩ اﺳ ﺖ ﮐ ﻪ در ﻧﻮﺷ ﺘﻪ ه ﺎی ﺥ ﻮد ازﻳ ﻦ ﻓ ﻦ‬
‫ﭼﻴﺰی ﺑﻨﻮﻳﺴﻨﺪ وﻟﯽ ﺽﻤﻦ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﮔﺎﻩ ‪ ،‬ﺑﻪ اﺷﺎراﺕﯽ ﻣﯽ رﺳﻴﻢ ﮐﻪ ﺕﺎ اﻧﺪازﻩ ای ﻣﺎ را ﺑﻪ وﺽﻊ ﻣﻮ ﺳﻴﻘﯽ‬
‫ﺁن زﻣﺎن ﺁﺷﻨﺎ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪.‬اﻣﺎ ﻧﻮﻳﺴﻨﺪﮔﺎن ارو ﭘﺎﺋﯽ ﺑﻴﺸ ﺘﺮ از او ﺽﺎع ﺳﻴﺎﺳ ﯽ ﮔﻔﺘ ﮕﻮ ﮐ ﺮدﻩ ا ﻧﺪ و در ﺽ ﻤﻦ‬
‫ﺑﺤﺚ اﻣﻮر اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﭼﻮن اهﻞ ﻣﻮﺳﻴﻘﯽ ﻧﺒﻮدﻩ اﻧﺪ ‪ ،‬ﺕﻮﺟﻪ زﻳﺎدی ﺑﻪ اﻳﻦ ﻗﺴﻤﺖ ﻧﺪاﺷﺘﻪ اﻧﺪ ‪ ،‬وﻟﯽ ﺑﻪ هﺮ‬
‫ﺡﺎل ﻧﮑﺎت ﮐﻮﭼﮑﯽ را از ﻟﺤﺎظ اﻳﻦ هﻨﺮ ﺕﺬﮐﺮ دادﻩ اﻧﺪ ﮐﻪ ﻣﻮرد ﺕﻮﺟﻪ ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬ﺑﺮای ﻣﺜﺎل ﻣﺘ ﺬﮐﺮ ﻣ ﯽ‬
‫ﺷﻮم ﮐﻪ در ﻣﻮﻗﻊ ﺥﻮاﻧﺪن ﻳﮏ ﮐﺘﺎب ﺳﻴﺼﺪ ﺹ ﻔﺤﻪ ای ‪ ،‬ﺷﺎﻳﺪ ﺑﺘ ﻮان ﻧﮑ ﺘﻪ ای را ﺟﻊ ﺑﻪ ﻣﻮ ﺳﻴﻘﯽ ﭘﻴ ﺪا‬
‫ﮐﺮد ‪ ،‬ﺑﻨﺎﺑﺮ اﻳﻦ اﮔﺮ ﻣﯽ ﺥﻮاﺳﺘﻢ ﮐﺎﻣﻼ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻗﺴﻤﺖ وارد ﺷ ﻮم ﺑﺎ ﻳﺪ ﺳﺎﻟﻬﺎ ﻣﻄﺎﻟﻌ ﻪ و ﺕﺠﺴ ﺲ ﻧﻤ ﺎﻳﻢ ﺕ ﺎ‬
‫ﺑﺘﻮاﻧﻢ هﺮ ﭼﻪ درﻳﻦ ﻣﻮﺽﻮع ﻧﮕﺎﺷﺘﻪ ﺷﺪﻩ ﺟﻤ ﻊ ﺁوری ﮐﻨ ﻢ ‪ ،‬و ﻟﯽ ﭼ ﻮن درﻳ ﻦ ﺟ ﺎ ﻣﻘ ﺼﻮدم ﻳﮏ ﻧﻈ ﺮ‬
‫اﺟﻤﺎﻟﻴﺴﺖ ‪ ،‬ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت ﻓﻌﻠﯽ ﻣﻦ درﻳﻦ ﻗﺴ ﻤﺖ ﺷﺎﻳﺪ ﮐ ﺎﻓﯽ ﺑﺎ ﺷﺪ‪.‬اﻟﺒﺘ ﻪ ﺡﺎل ﮐ ﻪ ﺑ ﻪ ا ﻳﻦ ﻣﻴ ﺪان وﺳ ﻴﻊ ﻗ ﺪم‬
‫ﮔﺬاردﻩ ام ﺕﻔﺤﺼﺎت ﺥﻮد را ﺕﻌﻘﻴﺐ ﺥﻮاهﻢ ﻧﻤﻮد ‪ ،‬ﺷﺎﻳﺪ ﺑﺘﻮان ﺑﻌﺪهﺎ رﺳﺎﻟﻪ ﮐﺎﻣﻠﺘﺮی راﺟ ﻊ ﺑ ﻪ ﻣﻮ ﺳﻴﻘﯽ‬
‫ﺁن دورﻩ ﻧﮕﺎﺷﺖ‪.‬‬
‫ارزش ﻣﻮﺳﻴﻘﯽ اﻳﻦ دورﻩ ‪ -‬ﺁﻧ ﭽﻪ ﻣﺴ ﻠﻢ اﺳ ﺖ ﻣﻮ ﺳﻴﻘﯽ ﻣﺎ ﺕﺎ اوا ﺳﻂ ﻗﺮن ﻧ ﻬﻢ هﺠ ﺮی ﺟﻨﺒ ﻪ ی ﻋﻠ ﻤﯽ‬
‫داﺷﺘﻪ اﺳﺖ ‪ ،‬ﭼﻨﺎﻧﮑﻪ ﮐﺘﺎﺑﻬﺎﺋﯽ ﺕﺎ ﺁن زﻣﺎن در دﺳﺖ ﻣﺎ ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻧﻮﺷﺘﻪ هﺎی ﻓﺎراﺑﯽ ‪ -‬ا ﺑﻦ ﺳ ﻴﻨﺎ ‪-‬‬
‫ﺹﻔﯽ اﻟﺪﻳﻦ ارﻣ ﻮی ‪ -‬ﻗﻄ ﺐ ا ﻟﺪﻳﻦ ﺷﻴﺮازی و ﻋﺒ ﺪاﻟﻘﺎدر ﻣﺮاﻏ ﻪ ای‪.‬وﻟ ﯽ از ﺁن ﺑﻪ ﺑ ﻌﺪ ﻧ ﻪ ﺕﻨ ﻬﺎ ﮐﺘﺎﺑ ﯽ‬
‫درﻣﻮﺳﻴﻘﯽ ﻧﻈﺮی ﻧﻮﺷﺘﻪ ﻧﺸﺪﻩ ‪ ،‬از ﻟﺤ ﺎظ ﻋﻤﻠ ﯽ ه ﻢ ﺑﻪ وا ﺳﻄﻪ ی ﻣﺴﺎ ﻋﺪ ﻧﺒ ﻮدن او ﺽﺎع اﺟﺘ ﻤﺎﻋﯽ و‬
‫ﻣﻮاﻧ ﻊ ﻣ ﺬهﺒﯽ ‪ ،‬ﺕﺸﻮﻳﻘ ﯽ از اه ﻞ اﻳ ﻦ ه ﻨﺮ ﺑ ﻪ ﻋﻤ ﻞ ﻧﻴﺎﻣ ﺪﻩ و ﺑ ﻪ ﺕ ﺪرﻳﺞ هﻨﺮﻣﻨ ﺪان واﻗﻌ ﯽ ‪ ،‬دﻟﺴ ﺮد و‬
‫اﻓﺴﺮدﻩ ﺷﺪﻩ و ﮐﻤﺘﺮ ﮐﺴﯽ ﺑﻪ ﻓﺮا ﮔﺮﻓﺘﻦ اﻳﻦ ﻓﻦ رﻏﺒﺖ ﻳﺎﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬در ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻣﻮﺳﻴﻘﯽ ﻣﺎ ﺑﻪ د ﺳﺖ ﻣ ﺮدم‬
‫ﺑﯽ ﺳﻮاد ﻧﺎدان اﻓﺘﺎدﻩ ﮐﻪ از ﺁن اﺳﺘﻔﺎدﻩ ی ﻣﻄﺮﺑﯽ ﮐﺮدﻩ اﻧﺪ‪.‬هﺮ ﭼﻨﺪ ﮔﺎﻩ ﺑﻴﮕ ﺎﻩ ﮐ ﺴﺎﻧﯽ ﭘﺪ ﻳﺪ ﺁ ﻣﺪﻩ ا ﻧﺪ ﮐ ﻪ‬
‫ﻋﻼﻗﻪ ای ﺑﻪ اﻳﻦ هﻨﺮ داﺷﺘﻪ اﻧﺪ وﻟﯽ ﺕﺎ ﺁﻧﺠﺎ ﮐﻪ ﺕﺎرﻳﺦ ﻧﺸﺎن ﻣﯽ دهﺪ ‪ ،‬ﻣﺨﺼﻮﺹ ﺎ از ﺁ ﻏﺎز ﺹﻔﻮﻳﻪ ﮐﻪ‬
‫ﺕﻮﺟﻪ ﺳﻼﻃﻴﻦ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻣﻌﻄﻮف ﺑﻪ ﺕﺤﮑﻴﻢ ﭘﺎﻳﻪ هﺎی اﺳﺘﻘﻼل ا ﻳﺮان ﺑﻮدﻩ اﺳ ﺖ و از ﻣ ﺒﺎﻧﯽ ﻣﺬهﺒﯽ ﺑ ﺮای‬
‫اﻧﺠﺎم ﻧﻴﺎت ﺥﻮد اﺳﺘﻔﺎدﻩ ﮐﺮدﻩ اﻧﺪ و در اﺳﻼم هﻢ ﻣﻮﺳﻴﻘﯽ را در ﺥﻮر ﻣﻘﺎﻣﯽ ﻧﻤﯽ داﻧﺴﺘﻨﺪ ؛ ﺳﻬﻞ اﺳ ﺖ‬
‫ﺁن را ﻧﻴﺰ ﺡﺮام ﺕﺼﻮر ﻣﯽ ﻧﻤﻮدﻧﺪ ‪ ،‬اﻳﻦ هﻨﺮ رو ﺑ ﻪ ﺽﻌﻒ ﻧ ﻬﺎد ‪ ،‬ﭼﻨﺎﻧ ﮑﻪ ﺕﺎﻟﻴ ﻔﺎت ﺷ ﺎﻳﺴﺘﻪ ی ذﮐ ﺮی‬
‫درﻳﻦ ﺑﺎب ﻧﺸﺪ‪.‬ﺕﻨﻬﺎ ﺑﺮﺥﯽ ا هﻞ ﻋ ﻤﻞ ﺑ ﻮدﻩ و ﻧﻮاز ﻧﺪﮔﯽ ﻣ ﯽ ﮐ ﺮدﻩ اﻧ ﺪ ‪ ،‬ﺁﻧ ﻬﻢ در ﺥﻔ ﺎ ﮐﻪ ﻣ ﻮرد ﺕﮑﻔﻴ ﺮ‬
‫واﻗ ﻊ ﻧﺸﻮﻧ ﺪ و اﻳ ﻦ ﺑﺰرﮔ ﺘﺮﻳﻦ ﻟﻄﻤ ﻪ اﻳﺴ ﺖ ﮐ ﻪ ﺑ ﻪ ﻣﻮﺳ ﻴﻘﯽ ﻣ ﺎ رﺳ ﻴﺪﻩ و ﺟﻠ ﻮی ﭘﻴﺸﺮﻓ ﺖ ﺁﻧ ﺮا ﮔﺮﻓﺘ ﻪ‬
‫اﺳﺖ‪.‬ادوارد ﺑﺮاون اﻧﮕﻠﻴﺴﯽ ﻣﯽ ﻧﻮﻳﺴﺪ‪:‬‬
‫‪pdf.tarikhema.ir‬‬

‫ﺳﻠﻄﺎن اﺑﺮاهﻴﻢ ﻣﻴﺮزا ﺷﺎﻋﺮ و ﺹ ﻨﻌﺘﮕﺮ و ﻣﻮ ﺳﻴﻘﯽ دان و ﺥﻮﺷ ﻨﻮﻳﺲ ﺑ ﻮدﻩ ﮐ ﻪ ﺑﻪ دﺳ ﺖ ﺑ ﺮادر ﺥﻮد‬
‫ﺷﺎﻩ اﺳﻤﺎﻋﻴﻞ دوم ﺹﻔﻮی در ﺳﺎل ‪ ٩٨٤‬ﻗﻤﺮی )‪ (٩٨٤‬ﮐﺸﺘﻪ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪pdf.tarikhema.ir‬‬

‫از ﻧﻮازﻧ ﺪﮔﺎن دورﻩ ی ﺻ ﻔﻮﻳﻪ اﻳ ﻦ اﺷ ﺨﺎص را ﻧ ﺎم ﻣ ﯽ ﺑﺮﻧ ﺪ ‪ :‬ﺣ ﺎﻓﻆ اﺣﻤ ﺪ ﻗﺰوﻳ ﻨﯽ ‪ -‬ﺣ ﺎﻓﻆ ﺟﻼﺟ ﻞ‬
‫ﺑﺎﺥﺮزی ‪ -‬ﺣﺎﻓﻆ ﻣﻈﻔﺮﻗﻤﯽ ‪ -‬ﺣﺎﻓﻆ هﺎﺷﻢ ﻗﺰوﻳﻨﯽ ﻣﻴﺮزا ﻣﺤﻤﺪ ﮐﻤﺎﻧﭽﻪ ای ‪ -‬اﺳﺘﺎد ﻣﺤﻤﺪ ﻣﻮﻣﻦ ‪ -‬اﺳﺘﺎد‬
‫ﺷﻬﺴﻮارچﻬﺎرﺕﺎری ‪ -‬ا ﺳﺘﺎد ﺷﻤﺲ ﺷﺘﺮ ﻏﻮه ﯽ وراﻣﻴ ﻨﯽ ‪ -‬ا ﺳﺘﺎد ﻣﻌﺼ ﻮم ﮐﻤﺎﻧ ﭽﻪ ای ‪ -‬ا ﺳﺘﺎد ﺳﻠﻄﺎن‬
‫ﻣﺤﻤﺪ ﻃﻨﺒﻮرﻩ ای ‪ -‬ﻣﻴﺮزا ﺣﺴﻴﻦ ﻃﻨﺒﻮرﻩ ای ‪ -‬اﺳﺘﺎد ﺳﻠﻄﺎن ﻣﺤﻤﺪ چﻨﮕﯽ‪.‬‬
‫در زﻣﺎن ﮐﺮﻳﻢ ﺥﺎن زﻧﺪ ﺷﺨﺼﯽ ﺑﻪ ﻧﺎم ﭘﺮﻳﺨﺎن و در ﺳﻠﻄﻨﺖ ﻓﺘﺤﻌﻠ ﯽ ﺷﺎﻩ ﻗﺎﺟ ﺎر ﻧﻮازﻧ ﺪﻩ ای ﻣﺮﺳ ﻮم‬
‫ﺑﻪ ﭼﺎﻻﻧﭽﯽ ﺥﺎن و در دورﻩ ی ﻣﺤﻤﺪ ﺷﺎﻩ ﻗﺎﺟﺎر دو اﺳﺘﺎد ﺑﻨﺎم زهﺮﻩ و ﻣﻴﻨﺎ هﻤﭽﻨ ﻴﻦ ﻓﺘ ﺢ اﷲ ﻣﻴﺮزای‬
‫ﺷﻌﺎع اﻝﺴﻠﻄﻨﻪ ‪ ،‬ﻓﻴﺮوزﻩ ﻣ ﻴﺮزای ﻧ ﺼﺮت اﻝﺪوﻝ ﻪ در ﮐﻤﺎﻧﭽ ﻪ و ﻋﺒ ﺪاﻟﻌﻠﯽ ﻣﻌﺘﻤ ﺪ اﻝﺪو ﻝﻪ در ﺕ ﺎر دﺳ ﺖ‬
‫داﺷﺘﻪ اﻧﺪ‪.‬‬

‫)ﺷﻤﺎرﻩ ی ‪ (١‬از ﮐﺘﺎب ﺥﻤﺴﻪ ی ﻧﻈﺎﻣﯽ )ﻧﺴﺨﻪ ی ﺥﻄﯽ ﮐﺘﺎﺑﺨﺎﻧﻪ ی ﺳﻠﻄﻨﺘﯽ(‬

‫ﺑﻨ ﺎﺑﺮ ﻧﻮﺷ ﺘﻪ ی ﻣﻮﻝ ﻒ ﺕ ﺎرﻳﺦ ﻋﻀ ﺪی اﺳ ﺘﺎد ﻣﻴﻨ ﺎ زن ﻣﺼﻄﻔ ﯽ ﺥ ﺎن ﻋﻤ ﻮ و ﺷ ﺎﮔﺮد ﻣﻬ ﺮاب ارﻣﻨ ﯽ‬
‫اﺻﻔﻬﺎﻧﯽ ﺑﻮد و اﺳﺘﺎد زهﺮﻩ زوﺟﻪ ی ﺟﻌﻔﺮ ﻗﻠﯽ ﺥﺎن ﻋ ﻤﻮ و ﺷﺎﮔﺮد ر ﺳﺘﻢ ﻳ ﻬﻮدی ﺷﻴﺮازی اﺳ ﺖ و‬
‫هﺮ ﻳﮏ ازﻳﻦ دو زن در ﻋﻠﻢ ﻣﻮﺳﻴﻘﯽ ﺑﯽ ﻧﻈﻴﺮ ﺑﻮدﻧﺪ و ﻣﻬﺮاب و رﺳﺘﻢ اﺳﺘﺎد ﺁﻧﻬﺎ از ﻣﻌﺎرف اهﻞ اﻳﻦ‬
‫ﻓ ﻦ ﺑ ﻪ ﺷ ﻤﺎرﻣﯽ ﺁﻳﻨ ﺪ و ﺑ ﺮ ﺁﻗ ﺎ ﻣﺤﻤ ﺪ رﺿ ﺎ و رﺟﺒﻌﻠ ﯽ ﺥ ﺎن و ﭼ ﺎﻻﻧﭽﯽ ﺥ ﺎن ﻣﻐﻨﻴ ﺎن ﺁن ﻋﻤ ﺮ ﺳ ﻤﺖ‬
‫اﺳﺘﺎدی داﺷﺘﻨﺪ‪.‬ﺑﺎزﻳﮕﺮهﺎ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺣﺴﺐ ﺕﻌﺪاد ﻣﺘﺠﺎوز از ﭘﻨﺠﺎﻩ ﺑﻮدﻧﺪ ﺳﭙﺮدﻩ ﺑﻪ اﺳﺘﺎد ﻣﻴﻨﺎ و ا ﺳﺘﺎد ز هﺮﻩ‬
‫ﺑ ﻮد و در ﺣﻘﻴﻘ ﺖ دو دﺳ ﺘﻪ ﺑﻮدﻧ ﺪ ﮐ ﻪ ﺑ ﺎ ﺕﻤ ﺎم اﺳ ﺒﺎب ﻃ ﺮب از ﺕ ﺎر و ﺳ ﻪ ﺕ ﺎر و ﮐﻤﺎﻧﭽ ﻪ و ﺳ ﻨﺘﻮر و‬
‫ﺽﺮب و ﺥﻮاﻧﻨﺪﮔﺎن و رﻗﺎﺻﺎن ﻧﺼﻒ در دﺳﺘﻪ ی ﻣﻴﻨﺎ و ﻧﺼﻒ دﻳﮕﺮ در دﺳ ﺘﻪ ی زه ﺮﻩ ﺥﻮا ﻧﺪﻩ ﻣﯽ‬
‫ﺷﺪﻧﺪ‪.‬ﺻﺒﺢ هﺎ ﺁﺛﺎ ﻣﺤﻤﺪرﺽﺎ و رﺟﺒﻌﻠﯽ ﺥ ﺎن و چﺎﻻﻧﭽﯽ ﺥ ﺎن ﺑ ﻪ ﻣﻌ ﻠﻢ ﺥﺎﻧ ﻪ ﻣ ﯽ ﺁﻣﺪ ﻧﺪ‪..‬ﺥﻮاﺟﻬ ﺎ ﻣﯽ‬
‫ﻧﺸﺴﺘﻨﺪ و ﺷﺎﮔﺮدان ﻣﺪﺕﯽ ﭘﻴﺶ اﺳﺘﺎد ﻣﺮداﻧﻪ ﻣﯽ ﮐﺮدﻧﺪ‪.‬ﺑﻌﺪ از ﺁﻣﺪن ﻣﻨﺰل ‪ ...‬اﺳﺘﺎد ﻣﻴﻨﺎ و اﺳﺘﺎد زه ﺮﻩ‬
‫هﺮ ﻳﮏ ﻣﺸﻐﻮل ﺕﻌﻠﻴﻢ دﺳﺘﻪ ی ﺥﻮد ﻣﯽ ﺷﺪﻧﺪ‪.‬‬
‫هﻤﭽﻨﻴﻦ ﻣﯽ ﻧﻮﻳﺴﺪ‪ :‬ﺡﺎﺟﯽ ﻋﻠﯽ ﻣﺤﻤﺪ ﷲ ﺣﻀﻮر ﺥﻮش ﺁواز ﺑﻮد و ﺕﻤﺎم ﻧ ﮑﺎت و ﻣﻘﺎﻣ ﺎت و اﻝ ﺤﺎن را‬
‫ﺑﮑﺎر ﻣﯽ ﺑﺮد و در ﻋﻠﻢ ﻣﻮﺳﻴﻘﯽ‬
‫‪pdf.tarikhema.ir‬‬

‫)ﺷﻤﺎرﻩ ی ‪ (٢‬رﻗﺎﺻﻪ ی دورﻩ ی ﻓﺘﺤﻌﻠﻴﺸﺎﻩ ﻧﻘﺎﺷﯽ از ﻣﻮزﻩ ی هﻨﺮهﺎی زﻳﺒﺎی ﺑﺮﻝﻴﻦ‬

‫ﻣﻬﺎرﺕﺶ ﺑﻪ اﻋﻠﯽ درﺟﻪ ﺑﻮد وﻝﯽ ﺟﺰ اوﻗﺎﺕﯽ ﮐﻪ ﺥﻴ ﻠﯽ ﺥ ﻠﻮت ﺑ ﻮد اﻳ ﻦ ه ﻨﺮ ﺥﻮد را در ﺥﺪﻣﺖ ﺥﺎ ﻗﺎن‬
‫)ﻣﻘﺼﻮد ﻓﺘﺤﻌﻠﯽ ﺷﺎﻩ اﺳﺖ( ﺟﻠﻮﻩ ﻧﻤﯽ داد ﮔﻮﻳﺎ ﮐﻤﺘﺮ ﮐﺲ ﻣﯽ داﻧﺴﺖ ﮐﻪ ﺣ ﺎﺟﯽ ﻋﻠ ﯽ ﻣﺤ ﻤﺪ ﺑ ﻪ ﻋﻼوﻩ‬
‫ی ﺳﺎﻳﺮ ﮐﻤﺎﻻت دارای اﻳﻦ ﻓﻦ ﺷﺮﻳﻒ ﻧﻴﺰ هﺴﺖ‪.‬‬
‫‪pdf.tarikhema.ir‬‬

‫ﻗﺎﺁﻧﯽ ﺷﺎﻋﺮ ﻗﺼﻴﺪﻩ ﺳﺮای دورﻩ ی ﻣﺤﻤﺪ ﺷﺎﻩ و اواﺋ ﻞ ﻧﺎ ﺻﺮ ا ﻟﺪﻳﻦ ﺷﺎﻩ ‪ ،‬ﻗﺼ ﻴﺪﻩ ی ﺷ ﻴﻮاﺋﯽ در ﻣﺪح‬
‫ﻣﺤﻤﺪ ﺷﺎﻩ دارد ﮐﻪ در ﺁن ﻧﺎم ﭼﻨﺪ ﻧﻮازﻧﺪﻩ را ذﮐﺮ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬ﺷﺮح ﻗﺼ ﻴﺪﻩ اﻳﻨ ﺴﺖ ﮐﻪ ﺷﺎﻋﺮ از دل ﺧ ﻮد‬
‫ﮐﻪ روزی ﺑﻪ ﺑﺎزار رﻓﺘﻪ و دﻟﺒﺮی ﺑﻪ ﭼﻨﮓ ﺁوردﻩ اﺳﺖ ﮔﻔﺘﮕﻮ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪:‬‬
‫ﻋﻤﻠﺶ ﻋﺸﻖ‬ ‫دﻟﮑﯽ هﺴﺖ ﻣﺮا ﺷﻴﻔﺘﻪ و هﺮ ﺟﺎﺋﯽ‬
‫ﭘﺮﺳﺘﯽ هﻨﺮش ﺷﻴﺪاﺋﯽ‬
‫ﺷﺐ ﭼﻪ ﭘﻨﻬﺎن‬ ‫ﭘﻴﺸﻪ اش روز ﺑﻪ دﻧﺒﺎل ﻧﮑﻮﻳﺎن رﻓﺘﻦ‬
‫زﺕﻮ ﺕﺎ ﺻﺒﺢ ﻗﺪح ﭘﻴﻤﺎﺋﯽ‬
‫هﻤﻪ ﮔﻮﻳﻨﺪ ﺷﮕﻔﺘﺎ‬ ‫ﻗﺼﻪ هﺎ دارم ازﻳﻦ دل ﮐﻪ اﮔﺮ ﺷﺮح دهﻢ‬
‫ﮐﻪ ﻧﻤﯽ ﻓﺮﺳﺎﺋﯽ‬
‫ﮐﻪ اﮔﺮ ﺑﺸﻨﻮی‬ ‫هﻤﻪ ﺑﮕﺬار ﻳﮑﯽ ﺕﺎزﻩ ﺡﮑﺎﻳﺖ دارم‬
‫اﻧﮕﺸﺖ ﺕﺤﻴﺮ ﺧﺎﺋﯽ‬
‫دﻟﺒﺮی دﻳﺪ دﻟﻢ‬ ‫ﻣﻦ و دل هﺮ دو درﻳﻦ هﻔﺘﻪ ﺑﻪ ﺑﺎزار ﺷﺪﻳﻢ‬
‫رﺷﮏ ﮔﻞ از رﻋﻨﺎﺋﯽ‬
‫ﻣﻴﮑﯽ ﭘﻴﺶ‬ ‫دل ﻧﺪاﻧﻢ ﺑﻪ ﭼﻪ ﻣﮑﺮش ﺑﺴﻮی ﺧﺎﻧﻪ ﮐﺸﻴﺪ‬
‫ﻧﻬﺎدش ﭼﻮن ﮔﻞ از ﺡﻤﺮاﺋﯽ‬
‫ﻣﺴﺘﯽ ﺁﻏﺎز‬ ‫ﻣﻦ ﻧﺸﺴﺘﻢ ﺑﻪ ﮐﻨﺎری دل و او ﻣﺴﺖ ﺷﺪﻧﺪ‬
‫ﻧﻬﺎدﻧﺪ ﺑﻪ ﺻﺪ رﺳﻮاﺋﯽ‬
‫ﮐﻪ ﻣﺮا در‬ ‫دل ﺳﺮ ﺁورد ﺑﻪ ﮔﻮﺷﻢ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺟﺎن و ﺳﺮﺷﺎﻩ‬
‫ﺑﺮ اﻳﻦ ﺕﺮک ﺧﺠﻞ ﻧﻨﻤﺎﺋﯽ‬
‫رو ﺑﻪ ﻣﻦ‬ ‫اﻳﻦ ﺳﺨﻦ ﮔﻔﺖ و زﺟﺎﺟﺴﺖ و ﺑﻪ ﮐﺮﺳﯽ ﺑﻨﺸﺴﺖ‬
‫ﮐﺮد ﮐﻪ ﮐﻮﭼﻨﮕﯽ و ﭼﻮن ﺷﺪﻧﺎﺋﯽ‬
‫ﺿﺮب ﮔﻴﺮ‬ ‫ﺕﺎر زن زاﻏﯽ و رﻳﺤﺎن و ﻣﻠﻴﺨﺎی ﻳﻬﻮد‬
‫اﮐﺒﺮی و اﺡﻤﺪی و ﺑﺎﺑﺎﺋﯽ‬
‫ﺡ ﺎﻻ ﻣﻌﻠ ﻮم ﻧﻴﺴ ﺖ ﮐ ﻪ زاﻏ ﯽ ﺕ ﺎرزن و رﻳﺤ ﺎن و ﻣﻠﻴﺨ ﺎی ﻳﻬ ﻮد هﻤﭽﻨﻴ ﻦ اﮐ ﺒﺮی و اﺣﻤ ﺪی و ﺏﺎﺏﺎﺋ ﯽ‬
‫ﺿﺮب ﮔﻴﺮ از ﻣﻄﺮﺑﺎن دورﻩ ﮔﺮد ﺑﺎزاری ﺑﻮدﻩ ﻳﺎ ﺑﻪ راﺳﺘﯽ در ﻧﻮازﻧﺪﮔﯽ هﻨﺮی داﺷﺘﻪ اﻧﺪ‪.‬‬
‫در دورﻩ ی ﻧﺎﺻﺮاﻟﺪﻳﻦ ﺷﺎﻩ ‪ ،‬ﻣﻼﻋﺒ ﺪاﻟﺠﻮاد ﺧﺮا ﺳﺎﻧﯽ رﻳﺎ ﺿﻴﺪان ﻣﻌ ﺮوف ﮐﻪ ﻣﺤ ﻞ ا ﻗﺎﻣﺘﺶ ا ﺻﻔﻬﺎن‬
‫ﺑﻮدﻩ و ﻋﺪﻩ ی زﻳﺎدی ﺷﺎﮔﺮد و ﻣﺮ ﻳﺪ داﺷ ﺘﻪ در ﻣﻮ ﺳﻴﻘﯽ ﺧﻴ ﻠﯽ ورزﻳ ﺪﻩ ﺑ ﻮدﻩ و ﺕ ﺎر را ﺧ ﻮب ﻣﯽ زدﻩ‬
‫اﺳﺖ وﻟﯽ ﻧﻈﺮ ﺑﻪ اﻳﻨﮑﻪ زدن ﺕﺎر در ﻣﺬهﺐ اﺳﻼم ﺡﺮام ﺑﻮدﻩ ‪ ،‬ﺕﺎر او را ﮐﺴﯽ ﻧﺸﻨﻴﺪﻩ اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪pdf.tarikhema.ir‬‬

‫ﺑﻨﺎ ﺑﻪ ﮔﻔﺘﻪ ی ﮔﻮﺑﻴﻨﻮ ‪ :‬ﺁﺧﻮﻧﺪ ﻣﻼﻋﻠﯽ ﻣﺤﻤﺪ ﻳﮑﯽ دﻳﮕﺮ از رﻳﺎﺿﯽ دان هﺎی ﻣ ﻌﺮوف اﻳ ﻦ دورﻩ ا ﺳﺖ‬
‫ﮐ ﻪ در ﻣﻮﺳ ﻴﻘﯽ ﻧﻈ ﺮی )ﻧ ﻪ ﻋﻤﻠ ﯽ( ﺧﻴﻠ ﯽ اﺳ ﺘﺎد ﺑ ﻮدﻩ وﻟ ﯽ هﻴ ﭻ ﻳ ﮏ از ادوات ﻣﻮﺳ ﻴﻘﯽ را ﻧﻤ ﯽ‬
‫ﻧﻮاﺧﺘﻪ‪.‬ﮔﻮﺑﻴﻨﻮ ﻣﯽ ﻧﻮﻳﺴﺪ‪:‬ﺑﻪ ﻃﻮر ﮐﻠﯽ در اﻳﺮان ﺁﻧﻬﺎﺋﯽ ﮐﻪ ﺕﺎر ﻣﯽ زﻧ ﻨﺪ و در ﻣﻮﺳ ﻴﻘﯽ اﺳ ﺘﺎد هﺴﺘ ﻨﺪ ‪،‬‬
‫ﻏﻴﺮ از ﻃﺒﻘﻪ ی اول و دوم ﻣﯽ ﺑﺎﺷﻨﺪ و ﻧﺠﺒﺎ و اﺷﺮاف اﻳﺮاﻧﯽ ﺕﺎر زدن را ﻳﮏ ﻧﻮع ﻋﻴﺐ ﻣﯽ داﻧﻨ ﺪ و‬
‫ﻳﺎ اﻗﻼ ﺑﺎﻋﺚ ﺳﺒﮑﯽ ﺧﻮد ﻣﯽ ﺷﻤﺎرﻧﺪ‪.‬‬
‫اوژن ﻓﻼﻧ ﺪن ﮐ ﻪ در زﻣ ﺎن ﻣﺤﻤ ﺪ ﺷ ﺎﻩ ﻗﺎﺟ ﺎر ﺑ ﻪ اﻳ ﺮان ﺁﻣ ﺪﻩ اﺳ ﺖ در ﺳ ﻔﺮ ﻧﺎﻣ ﻪ ی ﺧ ﻮد ﻣ ﯽ ﻧﻮﻳﺴ ﺪ‪:‬‬
‫اﻳﺮاﻧﻴﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﺑﺴﻴ ﺎر دوﻟﺘﻤﻨﺪﻧ ﺪ ﺑﻪ ﺳﺮ ﻧ ﻬﺎر‪ ،‬دو ﺳﻪ ﻣﻄ ﺮب ﻣ ﯽ ﺁورﻧ ﺪ‪.‬ﻳﮑ ﯽ از ﺁﻧ ﻬﺎ ﺧﻮاﻧﻨ ﺪﻩ ا ﺳﺖ ﮐﻪ‬
‫ﭘﻴﻮﺳﺘﻪ ﺁوازه ﺎی ﻳﮑﻨﻮاﺧ ﺖ ﻣ ﯽ ﺧﻮاﻧ ﺪ و ا ﺷﻌﺎرش ﺑﻴﺸ ﺘﺮ از ﻋﺸ ﻖ ‪ ،‬ﺷ ﺮاب و ﺷ ﺠﺎﻋﺖ ﺻﺤﺒﺖ ﻣﯽ‬
‫دارد‪.‬ﺳﺎزهﺎﺋﯽ ﮐﻪ ﺑﺎ اﻳﻦ ﺁواز هﻤﺮاهﺴﺖ ﻳﮏ داﻳﺮﻩ زﻧ ﮕﯽ اﺳ ﺖ ‪ ،‬ﻳﮏ ﭼ ﻨﮓ و ﻳﮏ ﻧﻮع وﻳ ﻮﻟﻦ ﮐﻪ‬
‫ﺁﻧﺮا ﮐﻤﺎﻧ ﭽﻪ ﻣ ﯽ ﮔﻮﻳ ﻨﺪ‪.‬ﮐﻨﺴﺮﺕ ﯽ ﮐ ﻪ اﻳ ﻦ ﺳﺎزهﺎ ﺕﺸﮑ ﻴﻞ ﻣ ﯽ دهﻨ ﺪ ز ﻳﺎد ﺧ ﻮش ﺁه ﻨﮓ ﻧﻴﺴ ﺖ‪.‬ﻣﻮ ﺳﻴﻘﯽ‬
‫اﻳﺮان ﺑﺴﻴﺎر ﻋﻘﺐ اﺳﺖ و دو دﻟﻴﻞ دارد ﻳﮑﯽ اﻳﻨﮑ ﻪ ﻣﻮﺳ ﻴﻘﯽ ﻣﺎﻧﻨ ﺪ ﻧﻘﺎ ﺷﯽ ﺻﻨﻌﺘﯽ ﺕﻘﻠ ﻴﺪی ﻧﻴ ﺴﺖ ﺑﻠ ﮑﻪ‬
‫ﻋﻠﻤﯽ اﺳﺖ‪.‬دﻳﮕﺮ اﻳﻨﮑﻪ ﻣﻮﺳﻴﻘﯽ اﻳﺮاﻧﯽ ﺑﻪ دﺳﺖ ﻟﻮﻃﻴﺎن و اﺷﺨﺎص ﺑﯽ ﺳﺮو ﭘﺎ اﻓﺘﺎدﻩ ﮐﻪ ﮐ ﺎر دﻳ ﮕﺮی‬
‫از دﺳﺘﺸﺎن ﺑﺮﻧﻤﯽ ﺁﻳﺪ‪.‬ﺑﻪ اﻳﻦ ﺟﻬﺖ ﻗﺪر و ﻗﻴﻤﺖ ﻣﻮﺳﻴﻘﯽ ﺑﻪ ﮐﻠﯽ در اﻳﺮان از ﺑﻴﻦ رﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬ﺑﻪ ﻧ ﺪرت‬
‫اﺷﺨﺎص اﺳﻢ و رﺳﻢ داری ﻳﺎﻓﺖ ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ ﮐﻪ ﺑﺎ ﻣﻮﺳﻴﻘﯽ ﺁﺷﻨﺎﺋﯽ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬

‫)ﺷﻤﺎرﻩ ی ‪ (٣‬ﻧﻮازﻧﺪﻩ ی ﭼﻨﮓ )ﻣﻴﻨﻴﺎﺕﻮر ﻗﺮن ‪ ١٢‬هﺠﺮی(‬

‫‪pdf.tarikhema.ir‬‬

‫ﮔﻮﺑﻴﻨﻮ ﻣﯽ ﻧﻮﻳﺴﺪ ‪ :‬ﮐﻮﻻک ﺷﺪﻳﺪ ﺱﺒﺐ ﺷﺪ ﮐﻪ ﻣﺎ دو روز در ﻣﻴﺎﻧﻪ ﺗﻮﻗﻒ ﮐﺮدﻳﻢ ﻟﻴﮑﻦ در اﻳ ﻦ دو روز‬
‫ﺑﻪ ﻣﻦ ﺑﺪ ﻧﮕﺬﺷﺖ ﺑﺮای اﻳﻨﮑﻪ در اﻳﻦ ﻗ ﺼﻪ ﺱﺎزﻧﺪﮔﺎن و ﻧﻮاز ﻧﺪﮔﺎﻧﯽ هﺴﺘﻨ ﺪ ﮐﻪ از ﻗﺒﻴ ﻠﻪ ی ) ﺷﮑﺎری(‬
‫ﻣﯽ ﺑﺎﺷﻨﺪ و ﻧﺴﺒﺘﺎ ﺧﻮب ﺱﺎز ﻣﯽ زﻧﻨﺪ‪.‬اﻓﺮاد اﻳﻦ ﻗﺒﻴﻠﻪ هﺮ ﻧﻮع ﺣﺮﻓﻪ را ﻗﺒﻮل ﻣﯽ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪.‬ﺑﻌﻀﯽ از ﺁﻧﻬ ﺎ‬
‫ﭼﺎوش ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ و ﻳﮏ دﺱﺘﻪ ی دﻳﮕﺮ ﻋﻬﺪﻩ دار ﺣﻤﻞ ﺟﻨﺎزﻩ ﺑﻪ ا ﻣﺎﮐﻦ ﻣﻘﺪﺱﻪ ﻣﯽ ﮔﺮدﻧﺪ و ﻳﮏ د ﺱﺘﻪ‬
‫ه ﻢ ﺱ ﺎزﻧﺪﮔﯽ و ﻧﻮازﻧ ﺪﮔﯽ را ﭘﻴﺸ ﻪ ﻣ ﯽ ﻧﻤﺎﻳﻨ ﺪ‪.‬در ﻓﺼ ﻮل ﺧ ﻮش ﺱ ﺎل ‪ ،‬اﻓ ﺮاد ﻗﺒﻴﻠ ﻪ ی ﺷ ﮑﺎری در‬
‫اﻃﺮاف اﻳﺮان و ﮐﺸﻮرهﺎی ﻣﺠﺎور ﭘﺮاﮐﻨﺪﻩ هﺴﺘﻨﺪ ﻟﻴﮑﻦ هﻤﻴﻦ ﮐﻪ هﻮا رو ﺑﻪ ﺱ ﺮدی ﮔﺬا ﺷﺖ ﺑ ﻪ ﻣﺴﻘ ﻂ‬
‫اﻟﺮاس ﺧﻮد ﮐﻪ هﻤﻴﻦ ﺣﺪود اﺱﺖ ﺑﺎزﮔﺸﺖ ﻣﯽ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻳﮑﯽ دﻳﮕﺮ از اروﭘﺎﺋﻴﺎن ﭼﻨﻴﻦ ﻣﯽ ﻧﮕﺎرد‪:‬‬
‫ﺹﻨﻌﺖ و ﺣﺮﻓﻪ ی ﻣﻮﺱﻴﻘﯽ و رﻗﺺ و ﺁواز ه ﻢ در اﻳ ﻦ ﻣﻤﻠ ﮑﺖ ﺑﻪ ﻃ ﻮر اﻧﺤ ﺼﺎر در د ﺱﺖ ﻳﻬﻮدﻳﻬ ﺎ‬
‫واﻗﻊ ﮔﺮدﻳﺪﻩ ‪ ،‬ﻣﺸﻬﻮر اﺱﺖ ﮐﻪ ﻣﻠﻞ ﺷﺮﻗﯽ اﺷ ﺘﻐﺎل ﺑ ﺪﻳﻦ ﻗﺒ ﻴﻞ ﺣ ﺮف و ﺹ ﻨﺎﻳﻊ را ﺑ ﺮای ﺧ ﻮد ﭘ ﺴﺖ و‬
‫ﺣﻘﻴﺮ داﻧﺴﺘﻪ و ﺑﻄﻮر اﻧﺤ ﺼﺎر ﺁﻧ ﺮا ﺑﻪ ﻣ ﻠﻞ ﺱ ﺎﺋﺮﻩ وا ﮔﺬار ﮐ ﺮدﻩ ا ﻧﺪ‪.‬اﻳﺮاﻧﻴﻬ ﺎ هﻢ دارای هﻤ ﻴﻦ ﻧﻈﺮﻳ ﻪ‬
‫هﺴﺘﻨﺪ و از اﺷﺘﻐﺎل ﺑﻪ ﺹﻨﺎﻳﻊ ﻣﻮﺱﻴﻘﯽ و ﺁواز و رﻗﺺ ﻋﺎر دارﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺮاون ﻣﯽ ﻧﻮﻳﺴﺪ ‪ :‬ﻣﻴﺰﺑﺎن ‪ ،‬ﻣﻴﻬ ﻤﺎﻧﯽ را ﮐﻪ از ﺣﻴ ﺚ ﺷﺨﺼﻴﺖ و ﻣ ﻘﺎم ﺑﺰرﮔ ﺘﺮ از دﻳﮕ ﺮان ا ﺱﺖ در‬
‫ﺹﺪر ﺱﻔﺮﻩ ﻣﯽ ﻧﺸﺎﻧﺪ‪.‬ﻣﻮﺱﻴﻘﯽ دان هﺎ و ﺧﻮاﻧﻨﺪﮔﺎن و رﻗﺎﺹﺎن هﻢ ﭘﺎی ﺱﻔﺮﻩ ﻣﯽ ﻧﺸﻴﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫اﻳﻦ ﺑﻮد ﭼﻨﺪ ﺟﻤﻠﻪ از ﻧﻮﺷﺘﻪ هﺎی ﺧﺎرﺟﯽ هﺎ‪.‬ﺣﺎﻻ ﺑﺒﻴﻨ ﻴﻢ ﻣﻮ ﺱﻴﻘﯽ دان ه ﺎ از ﻧﻈ ﺮ ﺧﻮدﻣ ﺎن ﭼﻪ ﻗ ﺪر و‬
‫ﻣﻨﺰﻟﺘﯽ داﺷﺘﻪ اﻧﺪ‪ :‬در دورﻩ ی ﻧﺎﺹﺮاﻟﺪﻳﻦ ﺷﺎﻩ ‪ ،‬ﻧﻮازﻧﺪﮔﺎن را ﻋﻤﻠﻪ ی ﻃﺮب ﻣ ﯽ ﻧﺎﻣﻴﺪ ﻧﺪ‪.‬واﻗ ﻌﺎ زه ﯽ‬
‫ﺗﺎﺱﻒ ﮐﻪ هﻨﺮﻣﻨﺪ هﻢ ردﻳﻒ ﻋﻤﻠﻪ ﺑﺎﺷ ﺪ ‪ :‬اﻟﺒﺘ ﻪ ﺑﺎﻳ ﺪ داﻧﺴ ﺖ ﮐ ﻪ ﻧﻮاز ﻧﺪﮔﺎن در ﺑﺎری ﮐ ﻪ در ﺑﺎر ﮔﺎﻩ ﺷﺎﻩ‬
‫ﺣﻖ ﺟﻠﻮس و ﻧﻮاﺧﺘﻦ داﺷﺘﻨﺪ ‪ ،‬ﺑﻪ اﻳﻦ ﻟﻘﺐ ﭘﺮاﻓﺘﺨﺎر ﻧﺎﺋ ﻞ ﺁ ﻣﺪﻩ ﺑﻮدﻧ ﺪ و ﺁﻧﻬ ﺎ را ﻋﻤ ﻠﻪ ی ﻃﺮب ﺧﺎﺹ ﻪ‬
‫ﻣﯽ ﻧﺎﻣﻴﺪﻧﺪ‪.‬اﻳﻨﻬﺎ ﮐﺴﺎﻧﯽ ﺑﻮدﻧﺪ ﮐﻪ از ﻃﺮف ﺷﺎﻩ وﻇﻴﻔﻪ و ﻣ ﻘﺮری دا ﺷﺘﻪ اﻧ ﺪ و ﮔﺮﻧ ﻪ ﻧﻮاز ﻧﺪﮔﺎن ﻋﺎدی‬
‫را ﻡﻄﺮب ﻣﯽ ﮔﻔﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺤﻤﺪ ﺣﺴﻦ ﺧﺎن اﻋﺘﻤﺎد اﻟﺴﻠﻄﻨﻪ وزﻳ ﺮ اﻧﻄﺒﺎﻋ ﺎت ‪ ،‬رﺋﻴ ﺲ داراﻟﺘﺮﺟﻤ ﻪ و رﺋﻴ ﺲ ادارﻩ ی روزﻧﺎ ﻣﻪ ی‬
‫دوﻟﺘﯽ و ﭘﻴﺶ ﺧﺪﻣﺖ ﻣﺨﺼﻮص و روزﻧﺎﻣﻪ ﺧﻮان درﺑﺎر ﻧﺎﺹﺮی ﮐﻪ ﭼﻨﺪ ﺱﺎل هﻢ در ﭘ ﺎرﻳﺲ ﺗﺤﺼﻴ ﻞ‬
‫ﮐﺮدﻩ و ﻣﺮد ﻣﺘﺠﺪدی ﺑﻮدﻩ و ﻗﺎﻳﻊ روزاﻧ ﻪ ی درﺑ ﺎر ﻧﺎﺹ ﺮ اﻟ ﺪﻳﻦ ﺷﺎﻩ را در ﭘ ﺎﻧﺰدﻩ ﺱﺎل ﺁ ﺧﺮ ﻋ ﻤﺮش‬
‫ﻧﻮﺷﺘﻪ ﮐﻪ ﻳﺎدداﺷﺖ هﺎی ﺱﻪ ﺱﺎﻟﺶ ﺑﻪ ﻧﺎم )وﻗﺎﻳﻊ درﺑﺎر( ﺑﻪ ﭼﺎپ رﺱﻴﺪﻩ و در ا ﻳﻦ ﻳﺎددا ﺷﺖ ه ﺎ ﻣ ﮑﺮر‬
‫از ﻋﻤﻠﻪ ی ﻃﺮب ﻳﺎد ﺷﺪﻩ اﺱﺖ‪.‬از ﺟﻤﻠﻪ ﻣﯽ ﻧﻮﻳﺴﺪ‪ :‬در ﻗﺼﺮ ﻗﺎﺟﺎر ﺑﻌﺪ از ﻧﺎهﺎر ‪ ،‬ﺷﺎﻩ ﻣﺎ را ﺧﻮاﺱﺖ‬
‫‪ ،‬وارد ﺑﺎغ ﺷﺪﻳﻢ ‪ ،‬ﻋﻤﻠﻪ ی ﻃﺮب ﺑﻮدﻧﺪ‪.‬درﺟﺎی دﻳﮕﺮ ﻣﯽ ﻧﻮﻳﺴﺪ‪ :‬ﺷﺶ ﺑﻪ ﻏ ﺮوب ﻣﺎﻧ ﺪﻩ وارد ﺱﻠﻄﻨﺖ‬
‫ﺁﺑﺎد ﺷﺪﻳﻢ ‪ ،‬در ﺱﺮﻗﻨﺎت ‪ ،‬ﺁﻓﺘﺎب ﮔﺮدان زدﻩ ﺑﻮدﻧﺪ ‪ ،‬ﺷﺎﻩ ﻧﺎهﺎر ﺧﻮردﻧﺪ‪.‬ﻋﻤﻠﻪ ی ﻃﺮب ﺧﺒﺮ ﮐﺮدﻩ ﺑﻮدﻧﺪ‬
‫از ﺷﻬﺮ ﺁﻣﺪﻧﺪ‪.‬زﻳﺮ درﺧﺘﻬﺎی ﺁﻟﻮﺑﺎﻟﻮ ﮐﻪ ﺗﺎزﻩ ﺷﮑﻮﻓﻪ ﮐﺮدﻩ ﺑﻮد ﺷﺎﻩ ﻧﺸﺴﺖ ‪ ،‬ﻗﺪری ﺱﺎز زدﻧﺪ‪ ...‬اﻣﺮوز‬
‫هﻢ ﺷﺎﻩ ﺱﻮار ﺷﺪﻧﺪ ﻣﯽ ﺧﻮاﺱﺘﻨﺪ ﻣﻴﺎن ﺟﻨﮕﻞ رﻓﺘﻪ ﺁﻧﺠﺎ ﻧﻬﺎر ﺹﺮف ﻓﺮﻣﺎﻳﻨﺪ و ﻋﻤﻠﻪ ی ﻃ ﺮب ه ﻢ ﺧ ﺒﺮ‬
‫ﮐﺮدﻧﺪ‪...‬در ﺷﻬﺮ ﺱﺘﺎﻧﮏ ﺁش ﭘﺰان ﺑﻮد ‪ ،‬ﻋﻤﻠ ﻪ ی ﻃ ﺮب هﻢ ﺑﻮدﻧ ﺪ‪...‬درب ﺧﺎ ﻧﻪ رﻓ ﺘﻢ ‪ ،‬دﻳ ﮓ زﻳ ﺎد و‬
‫اﻗﺴﺎم ﻟﺤﻮم و ادوﻳﻪ و ﺱﺒﺰی ﺁﻻت! ﺣﺒﻮﺑﺎت ‪ ،‬ﻗﻨﺪ و ﺷﮑﺮ و ﻏﻴﺮﻩ و ﻏﻴﺮﻩ ﺣﺎﺽﺮ ﺑﻮد ﻋﻤﻠ ﻪ ی ﻃ ﺮب‬
‫ﺧﺎﺹﻪ ﻃﺮﻓﯽ ﻧﺸﺴﺘﻪ و ﺱﺎز ﻣﯽ زدﻧﺪ‪.‬ﻋﻤﻠﻪ ی ﺧﻠﻮت از ﻧﺎﻇﺮ و اﻣﻴﻦ اﻟﻤ ﻠﮏ و ﻏﻴﺮه ﺎ ﻃﺮ ﻓﯽ ﻧﺸﺴﺘ ﻪ‬
‫ﺱﺒﺰی و ﺑﺎدﻧﺠﺎن ﭘﺎک ﻣﯽ ﮐﺮدﻧﺪ‪.‬ﺧﻮد ﭘﺎدﺷﺎﻩ هﻢ ﮔﻮﺷﻪ ای ﺧﺰﻳ ﺪﻩ و ﺗﻤﺎﺷ ﺎ ﻣﯽ ﻓﺮﻣﻮد ﻧﺪ ﻣﺠ ﻠﺲ ﺧﺎ ﻟﯽ‬
‫‪pdf.tarikhema.ir‬‬

‫از ﺷﮑﻮﻩ و ﺗﻤﺎﺷﺎ ﻧﺒﻮد‪.‬‬

‫ﻋﺒﺪاﷲ ﻣﺴﺘﻮﻓﯽ ﻣﯽ ﻧﻮﻳﺴﺪ ‪ :‬ﭼﻮن اﮐﺜﺮ اﻳﻦ ﺁش ﭘﺰان در ﻣﺎﻩ ﻣﻬﺮ ﺑﻮد و ﻣﺎﻩ ﻋﺰاداری ﻧﺒ ﻮد ‪ ،‬ﻋﻤﻠ ﻪ ی‬
‫ﻃﺮب درﺑﺎری هﻢ ﻳﮏ ﻗﺴﻤﺖ اﻳﻦ ﻣﺤﻮﻃﻪ را اﺷﻐﺎل ﮐﺮدﻩ ﺑﺎ ﺁﻻت ﺧﻮد ﺣﺎﺽﺮ ﺑﻮدﻧ ﺪ‪ .‬ﺷﺎﻩ ﺑ ﺮ ﺹﻨﺪﻟﯽ‬
‫ﺧﻮد ﺟﻠﻮس ﮐﺮدﻩ ﻋﻤﻠﻴﺎت ﺁﺷﭙﺰان ﺑﺎ ﻧﻮای ﻣﻮﺱﻴﻘﯽ ﺷﺮوع ﻣﯽ ﮔﺸﺖ‪.‬‬
‫‪pdf.tarikhema.ir‬‬

‫دوﺳﺘﻌﻠﯽ ﻣﻌﻴﺮاﻟﻤﻤﺎﻟﮏ ﻣﯽ ﻧﻮﻳﺴﺪ‪ :‬در روز ﺁش ﭘﺰان ‪ ،‬ﻣﻴﺎن ﺳﻔﺮﻩ ﺕﻨﯽ ﭼﻨﺪ از ﺧﻮاص ﻧﻮاز ﻧﺪﮔﺎن ﺟﺎ‬
‫ﻣﯽ ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ و ﺑﻌﻀﯽ از دﻟﻘﮏ هﺎ و ﺑﺬﻟﻪ ﮔﻮﻳﺎن از ﻗﺒﻴﻞ ﺣﺎﺟﯽ ﻟ ﺮﻩ و ﺣ ﺴﻦ ﮐ ﻤﺎﺟﯽ و ﻏﻴﺮﻩ در ﮔﻮ ﺷﻪ‬
‫و ﮐﻨ ﺎر اﻳﺴﺘ ﺎدﻩ و ﮔ ﺎﻩ ﺑ ﻪ ﺣﺮﮐ ﺘﯽ ﺧ ﻮش ﺑﺎﻟﻄﻴﻔ ﻪ ای ﻣﻨﺎﺳ ﺐ ﺣﻀ ﺎر را ﺑ ﻪ ﺳ ﺮور و اﻧﺒﺴ ﺎط ﻣ ﯽ‬
‫ﺁوردﻧ ﺪ‪...‬ﻣﻠ ﮏ اﻟﺸﻌ ﺮا ﺑﻴ ﺘﯽ ﭼﻨ ﺪ ‪ ...‬ﺧﻮاﻧ ﺪﻩ ‪ ...‬ﺁﻧﮕ ﺎﻩ ﻧﻮازﻧ ﺪﮔﺎن ﺁهﻨ ﮓ ﻋ ﺮاق و ﺣﺠ ﺎز ﮐ ﺮدﻩ ﺑ ﻪ‬
‫اﺻﻔﻬﺎن ﺑﺎزﻣﯽ ﮔﺸﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻣﻮﺳﻴﻘﯽ ﻣﺠﺎﻟﺲ ﻋﺮوﺳﯽ و ﻣﻬﻤﺎﻧﯽ ‪ -‬هﺮ ﭼﻨﺪ ﻣﻮﺳﻴﻘﯽ را در اﺳﻼم ﺕﺤ ﺮﻳﻢ ﮐﺮد ﻧﺪ وﻟ ﯽ در دو ﻣﻮرد‬
‫ﺑﻪ ﮐﺎر ﺑﺮدﻧﺶ ﻣﺎﻧﻌﯽ ﻧﺪاﺷﺘﻪ اﺳﺖ ﻳﮑﯽ در ﺟﻨﮓ و دﻳﮕﺮی در ﻋﺮوﺳﯽ‪.‬‬
‫ﻣﻮﺽﻮع ﻣﻮﺳﻴﻘﯽ ﺟﻨﮕﯽ داﺳﺘﺎن دﻳﮕﺮی دارد ﮐﻪ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻣﻮزﻳﮏ ﻧﻈﺎم اﺳﺖ و در ﺟﺎی ﺧﻮد اﺷﺎرﻩ‬
‫ﺧﻮاهﺪ ﺷﺪ‪.‬در ﻣﺠﺎﻟﺲ ﻋﺮوﺳﯽ هﻢ ﭼﻨﺎﻧﮑﻪ هﻨﻮز ﻣﻌﻤﻮﻟﺴﺖ ﻣﻄﺮب دﻋﻮت ﻣﯽ ﮐﺮدﻩ اﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻣﻄﺎﺑﻖ ﻧﻮﺷﺘﻪ ی اوژن ﻓﻼﻧﺪن ‪ ،‬درﻣﻮﻗﻌﯽ ﮐﻪ وی در ﺕﺨﺖ ﺟﻤﺸﻴﺪ ﻣﺸﻐﻮل ﻧﻘﺸﻪ ﮐﺸﯽ و ﻃﺮاﺣﯽ ﺑﻮدﻩ‬
‫‪ ،‬ﺷ ﺎهﺰادﻩ ی ﻓﺮه ﺎد ﻣ ﻴﺮزا ﺑ ﺮادر ﭘﺎدﺷ ﺎﻩ و واﻟ ﯽ ﻓ ﺎرس ‪ ،‬از ﺷ ﻴﺮاز ﺑ ﻪ ﺕﻤﺎﺷ ﺎی ﺕﺨ ﺖ ﺁﻣ ﺪﻩ و از‬
‫ﮐﺎرهﺎی او ﺕﻤﺠﻴﺪ ﻧﻤﻮدﻩ اﺳﺖ‪.‬ﭘﺲ از ﻣﺮاﺟﻌﺖ واﻟﯽ ‪ ،‬در ﺁن ﺣﻮاﻟﯽ ﺟﺸﻦ ﻋﺮوﺳﯽ ﺑﻮدﻩ ﮐﻪ ﻣﻨﻈ ﺮﻩ ی‬
‫ﺁن را ﭼﻨﻴﻦ وﺻﻒ ﮐﺮدﻩ ‪ :‬در اﻳﻦ وﻗ ﺖ ﺳﺮور و ﺷ ﺎدی از ﺧﻴ ﻤﻪ ه ﺎی ﺳ ﻴﺎﻩ ﺑﻪ اﻃ ﺮاف ﭘﺮاﮐ ﻨﺪﻩ ﻣﯽ‬
‫ﮔﺸﺖ و ﻣﺮد و زن و ﺑﭽﻪ هﻤﻪ ﺧﻮﺷﺤﺎل و ﺑﺸﺎش ﺑﻮدﻧﺪ‪.‬ﭼ ﻮن ﻣ ﺎ ﻋﻴﺴ ﻮی ﺑﻮدﻳﻢ ﺧﻮش ﻧﺪاﺷ ﺘﻨﺪ ﻣ ﺎ را‬
‫دﻋ ﻮت ﮐﻨﻨ ﺪ‪.‬ﻣ ﺎ ه ﻢ ﺑ ﻪ ﺧﻮ ﺷﯽ ﺁﻧﻬ ﺎ ﺧ ﻮش ﺑ ﻮدﻳﻢ و از ﺻ ﺪای ﻧ ﯽ ﻟﺒ ﮏ و ﺕﻤﺒ ﻮر و ﺳ ﺎﻳﺮ ﺳ ﺎزهﺎﻳﺸﺎن‬
‫اﺳﺘﻔﺎدﻩ ﺑﺮدﻳﻢ‪.‬اﻳﻦ ﺷﺎدی ‪ ،‬دو ﺷﺒﺎﻧﻪ روز اداﻣﻪ داﺷ ﺖ ﺑﺪون اﻳﻨ ﮑﻪ ﺳﺮ ﺳ ﻮزﻧﯽ از ﺳﺮ و ﺻ ﺪا ﮐﺎ ﺳﺘﻪ‬
‫ﺷﻮد ﻳﺎ دﻗﻴﻘﻪ ای ﺻﺪای ﺳﺎزﺷﺎن ﻗﻄ ﻊ ﮔ ﺮدد‪ .‬ﺳﺎﻋﺖ ﻋﺮوﺳ ﯽ در رﺳ ﻴﺪ ‪ ،‬در ﺟﻠ ﻮ ‪ ،‬ﻣﻄﺮﺑ ﺎن و ﺳﭙﺲ‬
‫ﻋﺮوس و داﻣﺎد ﺑﻪ ﺣﻤﺎم دهﺴﺘﺎن ﻣﺠﺎور ﻣﯽ رﻓﺘﻨﺪ‪.‬ﻣﻄﺮﺑﺎن ﭘﻴﻮﺳﺘﻪ در ﺳﺎزهﺎی ﺧﻮد ﻣﯽ ﮐﻮﺑﻴﺪﻧﺪ‪.‬ﭘﺸﺖ‬
‫ﺳﺮ داﻣﺎد ‪ ،‬ﭘﺪرش ﻓﻠﻮت )ﻣﻘﺼﻮد ﻧﯽ اﺳﺖ( ﻣﯽ زد و ﺳﭙﺲ ﻋﺮوس ﮐﻪ ﺑ ﺮ ﺳﺮش ﭼﺎرﻗ ﺪی اﻧﺪاﺧ ﺘﻪ و‬
‫ﺑﺮ اﻻﻏﯽ ﺳﻮارش ﮐﺮدﻩ ﺑﻮدﻧﺪ ؛ در اﻃﺮاﻓﺶ زن و ﻣﺮد رﻗﺺ ﮐﻨﺎن ﺣﺮﮐﺖ ﻣﯽ ﮐﺮدﻧﺪ‪.‬‬
‫دﻳﮕﺮی ﻣﯽ ﻧﻮﻳﺴﺪ ‪ :‬در ﻣﺠﻠﺲ ﻋﺮوﺳﯽ ﮐﻤﺘﺮ اﺕﻔﺎق ﻣﯽ اﻓﺘﺪ ﻣﻄﺮب دﻋﻮت ﻧ ﺸﻮد و ﮔﺎهﯽ ﺁواز ﺧﻮان‬
‫ه ﻢ دﻋ ﻮت ﻣ ﯽ ﮐﻨﻨ ﺪ‪.‬در ﻣﺠﻠ ﺲ ﻋﺮوﺳ ﯽ ﺑ ﺰن و ﺑﮑ ﻮب و ﺳ ﺎز و ﺁواز و رﻗ ﺺ داﺋﻤ ﺎ ﻣﻬﻤﺎﻧ ﺎن را‬
‫ﻣﺸﻐﻮل ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪.‬درﻳﻦ ﺑﺤﺒﻮﺣﻪ ﺻﺪای دﻧﺒﮏ و ﺁواز ﻟﻮﻃﯽ هﻢ ﺑﻠﻨﺪ اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪pdf.tarikhema.ir‬‬
‫)ﺷﻤﺎرﻩ ی ‪ (٤‬ﻧﻮازﻧﺪﮔﺎن و رﻗﺎﺻﺎن ﻣﺤﻠﯽ در ﻧﺰدﻳﮑﯽ ﮐﺮﻣﺎﻧﺸﺎﻩ‬

‫)از ﮐﺘﺎب ﻓﺮدرﻳﮏ روزن ﺁﻟﻤﺎﻧﯽ(‬

‫اﻋﺘﻤ ﺎد اﻟﺴﻠﻄﻨﺘ ﻪ ﻣ ﯽ ﻧﻮﻳﺴ ﺪ ‪ :‬اﻣﺸ ﺐ اﻣﻴ ﻦ اﻟﻤﻠ ﮏ ﺳ ﻔﺮ را دﻋ ﻮت ﮐ ﺮدﻩ اﺳ ﺖ ‪ ،‬ﻣ ﻦ ه ﻢ ﺑ ﻮدم‪.‬ﺧﻴﻠ ﯽ‬

‫ﻣﻬﻤﺎﻧﯽ ﻇﺮﻳﻒ و ﺧﻮﺑﯽ ﺑﻮد‪.‬ﻣﻄﺮب اﻳﺮاﻧﯽ هﻢ ﺑﻮد‪.‬رﻗﺎﺻﯽ داﺷﺖ ﮐ ﻪ ﭼﻨ ﮕﯽ ﺑﺪل ﻣ ﯽ زد‪ ...‬ﺁ ﻗﺎ ﻋﻠ ﯽ‬
‫ﺕﺎرزن ﮐﺎﺷﯽ ﺁﻣﺪ ﺕﺎر زد و ﺁواز ﺧﻮاﻧﺪ‪.‬ﮐ ﺠﺎ دل ﻓﺴ ﺮدﻩ ی ﮐ ﺴﻞ ﻣﺎ درک ا ﻳﻦ ﻋﻮا ﻣﻞ را ﻣ ﯽ ﮐﻨ ﺪ ؟ دﻩ‬
‫ﺕﻮﻣﺎن اﻧﻌﺎم دادم ‪ ،‬ﺻﺒﺢ رﻓﺖ‪.‬‬
‫‪pdf.tarikhema.ir‬‬

‫ﺑﺎزهﻢ ﺑﺎﻳ ﺪ ﮔﻔ ﺖ ﻋ ﺠﺐ ﻣﺮد ﺑ ﺬال و ﺑﺨﺸﻨ ﺪﻩ ای ﺑﻮدﻩ ا ﺳﺖ زﻳ ﺮا دﻩ ﺗﻮﻣ ﺎن هﻔ ﺘﺎد ﺳ ﺎل ﭘ ﻴﺶ ‪ ،‬ارزش‬

‫ﭼﻬﺎر ﺻﺪ ﺗﻮﻣﺎن اﻣﺮوز را داﺵﺘﻪ ﮐﻪ اﻋﺘﻤﺎد اﻟﺴﻠﻄﻨﻪ در ﻳﮏ ﺵﺐ ﺑﻪ ﺗﺎر زﻥ ﯽ ﮐ ﻪ ﺑﻪ ﻣﻨﺰﻟﺶ دﻋ ﻮت‬
‫ﮐﺮدﻩ ‪ ،‬دادﻩ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻣﺴﺘﻮﻓﯽ ﻣﯽ ﻥﻮﻳﺴﺪ ‪ ،‬ﻳﮏ دﺳﺘﻪ ﻣ ﻄﺮب د هﺎﺗﯽ ﺥ ﺒﺮ ﮐ ﺮدﻩ ﺑﻮدﻥ ﺪ ﮐ ﻪ ﮔﺬ ﺵﺘﻪ از ﺁوازﻩ ﺥﻮان و ﮐﻤﺎﻥ ﭽﻪ‬
‫ﮐﺶ و ﺿﺮب ﮔﻴﺮ و رﻗﺎص ‪ ،‬ﻃﺒﺎل و ﺑﺎ ﻃﺒﻞ ﺑﺰرگ و ﺳﺮﻥﺎﭼﯽ هﻢ داﺵﺘﻨﺪ ﺗﺎ ﺑﺮای ﻣﻮﻗﻊ ﺣﻤ ﺎم رﻓ ﺘﻦ‬
‫داﻣﺎد و ﺁوردن ﻋﺮوس هﻢ ﺑﻪ اﺻﻄﻼح ﻣﺤﻠﯽ ) ﺳﺎزﻥﺪﻩ( داﺵ ﺘﻪ ﺑﺎﺵ ﻨﺪ‪ ...‬ﻣﻄﺮﺑﻬ ﺎ ﻳﺎ ﺑ ﻪ ﻗ ﻮل ﻣﺤﻠ ﯽ هﺎ‬
‫ﺳﺎزﻥﺪﻩ هﺎ ﺑﺎ دهﻞ و ﻃﺒﻞ ﮔﻨ ﺪﻩ و ﺳﺮﻥﺎی ﺥﻮد ﺝﻠ ﻮس ﻋﺮوس ﻣ ﯽ رﻓﺘ ﻨﺪ و اﻳ ﻦ ﻋﺮوﺳ ﯽ در ﻳﮑ ﯽ از‬
‫دهﺎت ﺑﻮدﻩ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ادوارد ﺑﺮاون ﻣﯽ ﻥﻮﻳﺴﺪ ‪ :‬ﻣﻴﺰﺑﺎن ﺑ ﺮای ﺳ ﺮﮔﺮﻣﯽ ﻣﻬﻤﺎﻥ ﻬﺎ هﻴﺌ ﺖ ارﮐ ﺴﺘﺮ هﻢ ﻣ ﯽ ﺁورد و اﻳ ﻦ هﻴ ﺌﺖ‬
‫ﺝﺰ در ﻣﻬﻤﺎﻥﻴﻬﺎی ﺑﺰرگ درﺑﺎری ﻣﺮﮐﺐ از ﺳﻪ ﻥﻔﺮ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻳﮑﯽ از ﺁﻥﻬﺎ ﺗﺎزﻣﯽ زﻥﺪ و دﻳﮕﺮی ﻃﺒﻠﯽ‬
‫ﻣﻮﺳﻮم ﺑ ﻪ دﻥ ﺒﮏ را ﻣ ﯽ ﻥ ﻮازد و ﺳ ﻮﻣﯽ ﺁواز ﻣ ﯽ ﺥﻮاﻥ ﺪ ‪ ...‬ﮔﺎهﯽ ﻋ ﻼوﻩ ﺑﺮ ا ﻳﻦ ﺳ ﻪ ﻥ ﻔﺮ ‪ ،‬ﭘﺴ ﺮان‬
‫رﻗﺎص هﻢ در ﻣﺠﻠﺲ ﺣﻀﻮر ﻣﯽ رﺳﺎﻥﻨﺪ و اﻳﺮاﻥﻴﻬﺎ از رﻗﺺ ﺁﻥﻬﺎ ﺥﻴﻠﯽ ﻟ ﺬت ﻣ ﯽ ﺑﺮﻥ ﺪ و ﺁﻥ ﭽﻪ ﺑﻴﺸ ﺘﺮ‬
‫ﺁﻥﻬﺎ را ﻣﺤﻔﻮظ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ ﻋﻤﻠﻴﺎت ﺁﮐﺮوﺑﺎﺳﯽ رﻗﺎﺻﻬﺎﺳﺖ ﻥﻪ زﻳﺒﺎﺉﯽ ﺥﻮد رﻗﺺ‪.‬ﺵﻴﺮازﻳﻬﺎ ﺑﻴﺶ از اهﺎﻟ ﯽ‬
‫ﺗﻬﺮان ﺑﻪ ﭘﺴﺮان رﻗﺎص ﻋﻼﻗﻤﻨﺪ هﺴﺘﻨﺪ و ﮔﺎهﯽ ﺥﻮاﻥﻨﺪﻩ ی هﻴﺌ ﺖ ارﮐ ﺴﺘﺮ ﻥ ﻴﺰ ﻳﮏ ﭘ ﺴﺮ اﺳ ﺖ و هﺮ‬
‫ﮔ ﺎﻩ ﺻ ﺪاﺉﯽ دﻟﭙ ﺬﻳﺮ و وﺿ ﻌﯽ ﺥ ﻮب داﺵ ﺘﻪ ﺑﺎﺵ ﺪ ‪ ،‬ﺑﻴﺸ ﺘﺮ ﻣﻮﻓﻘﻴ ﺖ ﺣﺎﺻ ﻞ ﻣ ﯽ ﮐﻨ ﺪ و در ﻳﮑ ﯽ ازﻳ ﻦ‬
‫ﻣﺠ ﺎﻟﺲ ﮐ ﻪ ﻣ ﻦ ﺣﻀ ﻮر داﺵ ﺘﻢ ﻣﻴﻬﻤﺎﻥ ﺎن از ﺁواز ﺁن ﭘﺴ ﺮ ﺑ ﻪ ﻃ ﻮری ﻣﺤﻔ ﻮظ ﺵ ﺪﻥﺪ ﮐ ﻪ هﻤ ﻪ از ﺝ ﺎ‬
‫ﺑﺮﺥﺎﺳﺘﻨﺪ و در اﻃ ﺮاف ﺁن ﭘ ﺴﺮ داﺉ ﺮﻩ ای ﺑﻮﺝ ﻮد ﺁورد ﻥﺪ و ﺵ ﺮوع ﺑﻪ ر ﻗﺺ ﮐﺮدﻥ ﺪ و هﻨﮕ ﺎم رﻗ ﺺ‬
‫ﻣﺮﺗﺒﺎ ﺑﻪ ﺁه ﻨﮓ ﻣﺨ ﺼﻮص ﻣ ﯽ ﮔﻔﺘ ﻨﺪ ‪ ) :‬ﺑﺎرک اﷲ ﮐﻮﭼﻮ ﻟﻮ( و اﻳ ﻦ ﺁهﻨ ﮓ و رﻗ ﺺ د ﺳﺘﻪ ﺝﻤﻌ ﯽ ﺑﻪ‬
‫ﻗﺪری اداﻣﻪ داﺵﺖ ﺗﺎﺗﻤﺎم ﺁﻥﻬﺎ ﺥﺴﺘﻪ ﺵﺪﻥﺪ و از ﺣﺮﮐﺖ ﺑﺎز اﻳﺴﺘﺎدﻥﺪ‪.‬‬
‫‪pdf.tarikhema.ir‬‬
‫)ﺵﻤﺎرﻩ ‪ (٥‬رﻗﺎص در ﺣﺎل ﻣﻌﻠﻖ )دورﻩ ﻓﺘﺤﻌﻠﯽ ﺵﺎﻩ(‬

‫ﻥﻘﺎﺵﯽ از ﻣﻮزﻩ ی ﺑﺮﻟﻴﻦ ﮐﻨﺰﻳﻨﮕﺘﻮن ﻟﻨﺪن‬

‫در هﻤﺎن ﮐﺘﺎب از ﻳﮏ ﻣﺠﻠﺲ ﻣﻴﻬﻤﺎﻥﯽ دﻳﮕﺮ در ﺵﻴﺮاز ﺻﺤﺒﺖ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ ﮐﻪ دو ﻥﻮازﻥ ﺪﻩ ی ﻳﻬ ﻮدی ﮐﻪ‬
‫در ﺵﻐﻞ ﺥﻮد ﻣﻌﺮوﻓﻴﺖ و ﻣﻬﺎرت داﺵﺘﻨﺪ و ﻳﮑﯽ از ﺁﻥﻬﺎ ﻣﻮﺳﻮم ﺑﻪ ارزاﻥﯽ ﺑﻮد ‪ ،‬ﺳﺎز ﻣﯽ زدﻩ و ﭘ ﺴﺮ‬
‫رﻗﺎص دﻩ ﺳﺎﻟﻪ ای ﻣﯽ رﻗﺼﻴﺪﻩ‪.‬ﺑﻌﺪ ﻣﯽ ﻥﻮﻳﺴﺪ ‪ :‬رﻗﺎص ﭘﺎﻳ ﻪ ی ﮔﻴ ﻼس ﺵﺮاﺑﺨﻮاری را ﺑﻪ د ﻥﺪان ﻣ ﯽ‬
‫ﮔﺮﻓﺖ و ﺑﻌﺪ ﺁهﺴﺘﻪ ﺑﻪ هﺮ ﻳﮏ از ﻣﻬﻤﺎﻥﺎن ﻥﺰدﻳﮏ ﻣﯽ ﺵﺪ و از ﭘﺸﺖ ‪ ،‬ﮐﻤﺮ را ﺥﻢ ﻣ ﯽ ﮐ ﺮد ﺑﻄ ﻮری‬
‫ﮐ ﻪ ﮔﻴ ﻼس ﺵ ﺮاب ﮐ ﻪ در وﺳ ﻂ دﻥ ﺪاﻥﻬﺎی او ﺑ ﻮد ﺗ ﺎ ﺑ ﻪ ﻥﺰدﻳ ﮏ ﻟ ﺐ ﻣﻬﻴﻤﺎﻥ ﺎن ﻣ ﯽ رﺳ ﻴﺪ ﺑ ﺪون اﻳﻨﮑ ﻪ‬
‫ﺵﺮاب ﺑﺂﻥﻬﺎ دادﻩ ﺵﻮد و درﻳﻦ ﻥﻤ ﺎﻳﺶ ﭼﻴﺰی ﮐ ﻪ ﺗﻮﻟﻴ ﺪ ﺣ ﻴﺮت ﻣ ﯽ ﮐﺮد ‪ ،‬ﻥﺮﻣ ﯽ ا ﺳﺘﺨﻮاﻥﻬﺎی ﮐ ﻤﺮ او‬
‫ﺑﻮد‪.‬ﺑﻌﻀﯽ از ﻣﻴﻬﻤﺎﻥﻬﺎ ازﻳﻦ ﺣﺮﮐﺖ ﺁﮐﺮوﺑﺎﺳﯽ ﭼﻨﺎن ﺑﻪ وﺝﺪ ﻣﯽ ﺁﻣﺪﻥﺪ ﮐﻪ ﭘﻴﺸﺎﻥﯽ او را ﻣﯽ ﺑﻮﺳﻴﺪﻥﺪ‪.‬‬
‫‪pdf.tarikhema.ir‬‬

‫اﻳﻦ ﻧﻮع رﻗﺺ ﮐﻪ ادوارد ﺑﺮاون از ﺁن ﺻﺤﺒﺖ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ در ﻣﻴﺎن رﻗﺎﺻﺎن دﺳﺘﻪ ه ﺎی ﻣﻄﺮﺑ ﻬﺎ ﻣﻌ ﻤﻮل‬
‫ﺑﻮد و ﻣﻦ ﺑﻪ ﻳﺎد دارم ﮐﻪ در ﻗﺪﻳﻢ ﮐﻪ ﺑﺮای ﻣﺠﺎﻟﺲ ﻋﺮوﺳ ﯽ ‪ ،‬ﻣ ﻄﺮب دﻋ ﻮت ﻣ ﯽ ﮐﺮدﻧ ﺪ ‪ ،‬ﻋﻼوﻩ ﺑﺮ‬
‫ﮐﺎر ﻧﻮازﻧﺪﮔﯽ و ﺧﻮاﻧﻨﺪﮔﯽ و رﻗﺺ ‪ ،‬ﻣﻄﺮﺑﻬﺎ ﻧﻤﺎﻳﺶ هﻢ ﻣ ﯽ داﻧ ﻨﺪ و ﺻﻨﺪوﻗﯽ داﺷ ﺘﻨﺪ ﮐ ﻪ هﻤ ﺮاﻩ ﻣﯽ‬
‫ﺁوردﻧﺪ و درﻣﻮﻗﻊ ﻧﻤﺎﻳﺶ ‪ ،‬ﻟﺒﺎس هﺎی ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻣﯽ ﭘﻮﺷﻴﺪﻧﺪ و ﺻﻮرت ﺧ ﻮد را ﺑ ﺎ رﻧ ﮓ ه ﺎ ﺕﻐ ﻴﻴﺮ ﻣﯽ‬
‫دادﻧﺪ و ﺑﻪ اﺻﻄﻼح اﻣﺮوز )ﮔﺮﻳﻢ( ﻣﯽ ﮐﺮدﻧﺪ و ﭼ ﻮن د ﺳﺘﻪ هﺎی ﻣﻄ ﺮب ﮐﻪ ﺑﻪ ﻣ ﺠﺎﻟﺲ ﻣﺮداﻧ ﻪ ﻣﯽ‬
‫ﺁﻣﺪﻧﺪ ﻓﻘﻂ از ﻣﺮدان ﺕﺸﮑﻴﻞ ﻣﯽ ﺷﺪ رﻗﺺ ﺑﺮ ﻋﻬﺪﻩ ی ﭘﺴﺮان ﮐﻢ ﺳﺎﻟﯽ ﺑﻮدﮐﻪ ﺑﺮای هﻤ ﻴﻦ ﮐ ﺎر ﺕﺮﺑ ﻴﺖ‬
‫ﻣﯽ ﺷﺪﻧﺪ‪.‬هﻨﻮز هﻢ از اﻳﻦ دﺳﺘﻪ هﺎ در ﺷﻬﺮهﺎ ﺡﺘﯽ در ﺕﻬﺮان هﻢ وﺝﻮد دارد‪.‬‬
‫ﺑﻨﺎ ﺑﻪ ﻧﻮﺷﺘﻪ ی ﻣﻌﻴﺮاﻟﻤﻤﺎﻟﮏ در اواﺧﺮ دورﻩ ی ﻧﺎﺻﺮاﻟﺪﻳﻦ ﺷﺎﻩ دو دﺳﺘﻪ ﻣﻄﺮب ﺑﻮدﻩ اﻧﺪ ﮐﻪ ﻳ ﮑﯽ را‬
‫دﺳﺘﻪ ی ﮐﻮرهﺎ و دﻳﮕﺮی را دﺳﺘﻪ ی ﻣﻮﻣﻦ ﻣﯽ ﻧﺎﻣﻴﺪ ﻧﺪ د ﺳﺘﻪ ی ﮐﻮره ﺎ ﻣﺮﮐ ﺐ ﺑﻮد از ﭼﻬ ﺎر ﻣ ﺮد و‬
‫دو زن‪.‬رﺋﻴﺲ ﺁﻧﻬﺎ ﮐﺮﻳﻢ ﻧﺎم داﺷﺖ و ﺕﺎر و ﮐﻤﺎﻧﭽﻪ ﻣﯽ زد‪.‬ﺳﻪ ﻣﺮد دﻳﮕﺮ ﻳﮑﯽ ﺿﺮب ﻣﯽ ﮔﺮﻓ ﺖ و دو‬
‫ﺕﻦ دف ﻣﯽ زدﻧﺪ دﺧﺘﺮ ﮐ ﺮﻳﻢ ﮐﻤﺎﻧﭽ ﻪ ﻣ ﯽ ﮐﺸﻴ ﺪ ‪ ،‬زن دﻳﮕ ﺮ ه ﻢ ﻣ ﯽ ﺧﻮاﻧ ﺪ‪.‬در دﺳ ﺘﻪ ی ﻣ ﻮﻣﻦ ‪ ،‬ﺧ ﻮد‬
‫ﻣﻮﻣﻦ داﻳﺮﻩ ﻣﯽ زﻧﺪ و ﻣﯽ ﺧﻮاﻧﺪ و در ﻋﻠﻢ ﻣﻮﺳﻴﻘﯽ و درﺳ ﺖ ﺧﻮاﻧ ﺪن ﻣﻬ ﺎرت دا ﺷﺖ‪.‬او را دو دﺧﺘ ﺮ‬
‫ﺑﻮد ﮐﻪ ﻳﮑﯽ ارگ دﺳﺘﯽ ﻣﯽ ﻧﻮاﺧﺖ و دﻳﮕﺮی ﻣﯽ رﻗﺼﻴﺪ‪.‬ﻣﺎدرﺷﺎن هﻢ ﺿﺮب ﻣﯽ ﮔﺮﻓﺖ‪.‬‬
‫از ﻗﺮار ﻣﻌﻠﻮم ﻳﮏ دﺳﺘﻪ ﻧﻮازﻧﺪﻩ هﻢ از ﮐﺸﻤﻴﺮ ﺁﻣﺪﻩ ﺑﻮدﻧﺪ ﮐﻪ ﻣﻌﻴﺮاﻟﻤﻤﺎﻟﮏ ﺷﺮح ذﻳﻞ را درﺑﺎرﻩ ی‬
‫ﺁﻧﻬﺎ ﻧﻮﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪:‬‬
‫ﻓ ﺮدا ﻣ ﺎدرم ﺑ ﻪ اﻧ ﺪرون رﻓ ﺖ و ﻋﺼ ﺮ هﻤ ﺎن روز ﺑﺴ ﺎط ﺑ ﺰم در اﻃ ﺎق ﺑﺮﻟﻴ ﺎن ﺳ ﺎز ﮔﺸ ﺖ‪.‬ﻣﻄﺮﺑﻬ ﺎ‬
‫دوازدﻩ ﻧﻔﺮ ﺑﻮدﻧﺪ و ﻣﻴﺎن ﺁﻧﻬﺎ دو ﻣﺮد ﻗﻮی هﻴﮑﻞ ‪ ...‬ﺕﻨﺒﮏ دو ﺳﺮی ﺑﻪ ﮔﺮدن ﺁوﻳﺨﺘﻪ ﺑﻮدﻧﺪ و در ﺡﻴﻦ‬
‫رﻗﺺ و ﭼﺮﺧﻴﺪن ﺑﺎ ﺡﺎﻟﺘﯽ ﺕﻤﺎﺷﺎﺋﯽ ﺿﺮب ﻣﯽ ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ‪...‬ﭘﺴﺮﮐﯽ ﺳﻴﻪ ﭼﺮدﻩ ﺑ ﻪ ﺳ ﻦ ‪ ١٥‬ا ﻟﯽ ‪ ١٦‬ﺳﺎل‬
‫ﻣﺸﺘﯽ ﺳﻮزن ﺑﻪ زﻣﻴﻦ ﻣﯽ ﭘﺎﺷﻴﺪ ودرﺑﻴﻦ رﻗﺺ ﺧﻢ ﺷﺪﻩ ﺑﺎ ﭘﻠﮏ ﭼﺸﻢ ﺁﻧﻬﺎ را ﻳ ﮏ ﻳﮏ ﺑﺮ ﻣﯽ ﭼﻴ ﺪ‪...‬‬
‫اﻧﻮاع ﺳﺎزهﺎی ﻋﺠﻴﺐ ﺧﻮش ﺻﺪا داﺷﺘﻨﺪ و ﻧﻮاهﺎی ﭘﺴﻨﺪﻳﺪﻩ ﻣﯽ ﺧﻮاﻧﺪﻧﺪ ﮐﻪ ﺑﺴﻴﺎر دﻟﻨﺸﻴﻦ ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﻣﻌﻴﺮاﻟﻤﻤﺎﻟﮏ از ﭼﻨﺪ دﺳﺘﻪ ﻧﻮازﻧﺪﮔﺎن زﻧﺎﻧﻪ ی دﻳﮕﺮ هﻢ ﺻﺤﺒﺖ ﻣﯽ ﮐﻨ ﺪ ﺑﻪ ﻧﺎم دﺳ ﺘﻪ ی ﮔﻞ ر ﺷﺘﯽ ‪-‬‬
‫دﺳﺘﻪ ی ﻃﺎووس و دﺳﺘﻪ ی ﻣﺎﺷﺎءاﷲ ﮐﻪ ﺁﻧﻬﺎ ﻧﻴﺰ در اواﺳﻂ ﺑﻬﺎر روزی ﮐﻪ ﺷﺎﻩ ﺑ ﺎ زﻧ ﻬﺎ و دﺧ ﺘﺮان‬
‫و ﺧﺎﻧﻤﻬﺎی ﺷﺎهﺰادﮔﺎن در ﻗﺼﺮ ﻗﺎﺝﺎر ﺑﻮدﻧﺪ و ﺁش رﺷﺘﻪ ﻣﯽ ﭘﺨﺘﻨﺪ ‪ ،‬ﻧﻮازﻧﺪﮔﯽ ﻣﯽ ﮔﺮدﻧﺪ‪.‬‬
‫دﻳﮕﺮی ﻣﯽ ﻧﻮﻳﺴﺪ‪ :‬ﺷﺐ ﻧﺸﻴﻨﯽ ﺑﻪ ﻃﺮز ﺧﻮﺷﯽ ﺑﺮ ﮔﺬارﻣﯽ ﺷﺪ‪.‬ﻋﺪﻩ ی زﻳﺎدی ﻣ ﯽ ﺁﻣﺪ ﻧﺪ و ﺑﺎ ارﮐﺴﺘ ﺮ‬
‫اﻳﺮاﻧ ﯽ ﺳ ﺮ ﮔ ﺮم ﺑﻮدﻧ ﺪ‪.‬ارﮐﺴ ﺘﺮ را ﺡﮑﻮﻣ ﺖ از روی ﻟﻄ ﻒ و ﺻ ﻤﻴﻤﻴﺖ ﺑ ﺮای ﻣ ﺎ ﻓ ﺮاهﻢ ﻣ ﯽ‬
‫ﮐﺮد‪.‬ﻣﻄﺮﺑﻬﺎ ﻧﻴﺰ ﺑ ﺎ رﻏﺒ ﺖ ﻣﺸﻐ ﻮل ﮐ ﺎر ﺷﺪﻩ ﺡ ﻀﺎر را ﻣﺸﻐ ﻮل ﻣ ﯽ ﮐﺮد ﻧﺪ و ﻣ ﺎ ه ﻢ از ﺁﻧﻬ ﺎ اﻇﻬ ﺎر‬
‫اﻣﺘﻨﺎن ﻣﯽ ﮐﺮدﻳﻢ‪.‬‬
‫ﻧﻮﻳﺴﻨ ﺪﻩ ی ﻣﺰﺑ ﻮر در ﭼﻨ ﺪ ﺻ ﻔﺤﻪ ی دﻳﮕ ﺮ ﻣ ﯽ ﻧﻮﻳﺴ ﺪ ‪ :‬ﺷ ﺐ ه ﻢ ﺑﺎﻳ ﺪ در ﻣﺠﻠ ﺲ ﭘ ﺬﻳﺮاﺋﯽ ﺡﮑﻮﻣ ﺖ‬
‫ﺡﻀﻮر ﻳﺎﻓﺖ ﮐ ﻪ ا ﺳﺒﺎب ﺳﺮﮔﺮﻣﯽ از هﺮ ﺡ ﻴﺚ ﻓﺮاهﻢ اﺳ ﺖ از ﻗﺒﻴ ﻞ ﻣﻄ ﺮب و ﻣ ﺸﺮوب و ﻣﺄﮐﻮل و‬
‫ﻣﺨﺼﻮﺻًﺎ ﺁﺕﺶ ﺑﺎزی ﮐﻪ اﻳﺮاﻧﻴﺎن در ﻓﺮاهﻢ ﮐﺮدن ﺁن ﻣﻬﺎرت ﻓﻮق اﻟﻌﺎدﻩ ای دارﻧﺪ‪.‬ﻣﻄﺮﺑﺎن ﺑﻪ ﻧﻮاﺧﺘﻦ‬
‫ﺕﺎر و ﺕﻨﺒﮏ و ﺳﺎﻳﺮﺁﻻت ﻣﻮﺳﻴﻘﯽ ﻣﺸﻐﻮﻟﻨﺪ و ﭘﺴﺮهﺎی ﮐﻮﭼﮏ ﺑﻪ ﺕﻘﻠﻴﺪ دﺧﺘﺮان ‪ ،‬ﮔﻴﺴﻮان ﺑﻠ ﻨﺪی دار ﻧﺪ‬
‫و ﺑ ﺎ ﺁهﻨ ﮓ ﺳ ﺎزﻣﯽ رﻗﺼﻨ ﺪ‪.‬اﻳ ﻦ ﺳ ﺮﮔﺮﻣﯽ ه ﺎ در ﻧﻈ ﺮ ﻣ ﺎ ﻏﺮﺑ ﯽ ه ﺎ ﻳﮑﻨﻮاﺧ ﺖ اﺳ ﺖ اﻣ ﺎ اﮔ ﺮ زﺑ ﺎن‬
‫ﻓﺎرﺳﯽ را ﺑﺪاﻧﻴﻢ ﮐﺴﻞ ﻧﻤﯽ ﺷﻮﻳﻢ‪.‬‬
‫‪pdf.tarikhema.ir‬‬

‫ﺕﺸﺨﻴﺺ ﻣﻮﺳﻴﻘﯽ و ﺕﺄﺛﻴﺮ ﺁن ‪ -‬ﻣﻮﺳﻴﻘﯽ اﻳﺮاﻧﯽ ﺧﻮاﺻﯽ دارد ﮐﻪ ﺕﺸﺨﻴﺺ ﺁن ﺑﺮای ﮐﺴﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﻋ ﺎدت‬
‫ﻧﺪارﻧ ﺪ ﻣﺸﮑ ﻞ اﺳ ﺖ ﺑﻨ ﺎﺑﺮاﻳﻦ اروﭘﺎﺋﻴ ﺎﻧﯽ ﮐ ﻪ ﺑ ﻪ اﻳ ﺮان ﺁﻣ ﺪﻩ اﻧ ﺪ ﺡ ﻖ داﺷ ﺘﻪ اﻧ ﺪ اﮔ ﺮ ﻧﻮﺷ ﺘﻪ اﻧ ﺪ ﻣ ﺎ از‬
‫ﻣﻮﺳ ﻴﻘﯽ اﻳﺮاﻧ ﯽ ﻟ ﺬت ﮐﺎﻣ ﻞ ﻧ ﺒﺮدﻳﻢ‪.‬ﻋﮑ ﺲ ﻣﻄﻠ ﺐ ﻧ ﻴﺰ ﺻ ﺤﻴﺢ اﺳ ﺖ ﭼﻨﺎﻧﮑ ﻪ اﻳﺮاﻧﻴ ﺎن ه ﻢ از ﻣﻮﺳ ﻴﻘﯽ‬
‫اروﭘﺎﺋﯽ ﻧﻤﯽ ﺕﻮاﻧﺴﺘﻨﺪ اﺳﺘﻔﺎدﻩ ی روﺡﯽ ﮐﻨﻨﺪ و ﻟﺬت ﺑﺮﻧﺪ ﭼﻮن ﺑﻪ ﺁن ﻧﻮع ﻣﻮﺳﻴﻘﯽ ﻣﺄﻧﻮس ﻧﺒﻮدﻧﺪ‪.‬‬
‫‪pdf.tarikhema.ir‬‬

‫دﻳﻮﻻﻓ ﻮا در ﺳ ﻔﺮ ﻧﺎﻣ ﻪ ی ﺧ ﻮد ﺷ ﺮﺣﯽ راﺟ ﻊ ﺑ ﻪ ﺣ ﺎﮐﻢ ﮐﺎﺷ ﺎن ﮐ ﻪ ﺑ ﺮای دﻳ ﺪن او ﺑ ﻪ ﻣ ﻨﺰل رﺋﻴ ﺲ‬

‫ﺗﻠﮕﺮاﻓﺨﺎﻧﻪ ﺁﻣﺪﻩ ﻣﯽ ﻧﻮﻳﺴﺪ ﮐﻪ ﺧﺎﻟﯽ از ﺗ ﻔﺮﻳﺢ ﻧﻴ ﺴﺖ‪ :‬ﺑﺮادرزن ﺷ ﺎﻩ ﺑﻪ ﻣﺤ ﺾ ورود ‪ ،‬روی ﺻﻨﺪﻟﯽ‬
‫ﻧﺸﺴﺖ و در ﺣﺎل ﺑﻠﻌﻴﺪن ﭼﺎی ﺑﻪ ارگ ﮐﻮﭼﮑﯽ ﮐﻪ در ﮐﻨﺎر اﻃﺎق ﺑﻮد ‪ ،‬ﺑﻪ دﻗ ﺖ ﻧﮕ ﺎﻩ ﮐﺮد و ﺑﺎﻻﺧﺮﻩ‬
‫ﭘﺮﺳﻴﺪ ﮐﻪ اﻳﻦ ﭼﻴﺴﺖ و ﭼﻮن ﺑﻪ او ﮔﻔﺘﻢ ﮐﻪ اﻳﻦ ﻳﮑﯽ از ﺁﻻت ﻣﻮﺳﻴﻘﯽ اﺳﺖ ﺑﺎﺣﺮارت زﻳﺎدی ﮔﻔﺖ ﻣﻦ‬
‫ﺧﻴﻠ ﯽ ﻣﻴ ﻞ دارم ﮐ ﻪ ﺻ ﺪای ﺁن را ﺑﺸﻨ ﻮم‪.‬رﺋﻴ ﺲ ﺗﻠﮕﺮاﻓﺨﺎﻧ ﻪ ﻣﻌ ﺬرت ﺧﻮاﺳ ﺖ ﮐ ﻪ ﻣﺒﺘ ﺪی اﺳ ﺖ و ﻧ ﺰد‬
‫اﺳﺘﺎد ﻣﺸﻖ ﻧﮑﺮدﻩ اﺳﺖ و ﻧﻤﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﺁهﻨﮕﯽ ﮐﻪ ﻗﺎﺑﻞ ﺷﻨﻴﺪن ﺑﺎﺷ ﺪ ‪ ،‬ﺑﻨ ﻮازد و ﻟﯽ ﺣﺎﮐﻢ ﮔﻔ ﺖ ﻧﻤ ﯽ ﺷ ﻮد‬
‫ﺣﺘﻤًﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﻣﻦ ﺻﺪای ﺁن را ﺑﺸﻨﻮم ﺧﻼﺻﻪ ﺑﻨﺎﺑﺮ ﺧﻮاهﺶ ﻣﻴﺰﺑﺎن ﻣﻬﺮﺑ ﺎن ‪ ،‬ﻣ ﻦ در ﻣﻘﺎ ﺑﻞ ارگ ﻧﺸﺴ ﺘﻢ‬
‫و درﻳﻦ ﻓﮑﺮ ﺑﻮدم ﮐﻪ ﭼﻪ ﺁهﻨ ﮕﯽ را ﺷ ﺮوع ﮐﻨ ﻢ زﻳ ﺮا ﮐﻪ اوﻻ ﻣﺴﺘﻌﻤ ﻴﻦ ﻣﻦ ﺑ ﻪ ﺁه ﻨﮓ ه ﺎی اروﭘﺎ ﺋﯽ‬
‫ﺁﺷﻨﺎ ﻧﺒﻮدﻧﺪ و ﺛﺎﻧﻴًﺎ ﻣﻦ از ﺳﺮودهﺎ و ﺁوازه ﺎی اﻳﺮا ﻧﯽ ا ﻃﻼع ﻧﺪاﺷ ﺘﻢ‪ .‬ﭘﺲ از ﻣ ﺪﺗﯽ ﻓ ﮑﺮ و ﺳ ﺮﮔﺮداﻧﯽ‬
‫ﺑﺎﻻﺧﺮﻩ دل ﺑﻪ درﻳﺎ زدﻩ و ﻳﮏ ﺁهﻨﮓ اروﭘﺎﺋﯽ را ﺷﺮوع ﮐﺮدم‪.‬ﺣﺎﮐﻢ ﮔﻔﺖ‪:‬‬
‫اﻳﻦ ﺁهﻨﮓ ﺑﺴﻴﺎر ﺧﻮب اﺳﺖ وﻟﯽ ﺷﻤﺎ ﺗﻨﺪ ﻣﯽ زﻧﻴﺪ ﺧﻮاهﺶ ﻣﯽ ﮐﻨﻢ ﻗﺪری ﺁرا ﻣﺘﺮ ﺑﺰﻧﻴ ﺪ‪.‬ﺑ ﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﻣ ﻦ‬
‫از ﻗﺎﻋﺪﻩ ﺧﺎرج ﺷﺪﻩ و ﺁهﺴﺘﻪ ﺗﺮ ﺁهﻨﮕﻬﺎی ﺑ ﯽ رﺑ ﻄﯽ ﻣ ﯽ زدم وﻟ ﯽ ﺑﺮﻋﮑﺲ دﻳ ﺪم ﻧﺸ ﺎﻃﯽ در او ﭘﻴ ﺪا‬
‫ﺷﺪ و ﺳﺮ را ﺑﺎﻻ و ﭘﺎﺋﻴﻦ ﻣﯽ اﻧﺪاﺧﺖ ﮐﻪ ﻋﻼﻣﺖ ﺗﺤﺴﻴﻦ و ﺗﻤﺠﻴﺪ ﺑﻮد!)اﻳﻦ ﺣﺎﮐﻢ ‪ ،‬ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ ی ﺧﻮا هﺮ‬
‫ﺧﻮد اﻧﻴﺲ اﻟﺪوﻟﻪ ﻳﮑﯽ از زﻧﺎن ﺳﻮ ﮔﻠﯽ ﻧﺎﺻﺮاﻟﺪﻳﻦ ﺷﺎﻩ ﺑﻪ اﻳ ﻦ ﻣ ﻘﺎم رﺳ ﻴﺪﻩ ا ﺳﺖ( ‪ ...‬در ﺟﺎی دﻳﮕ ﺮ‬
‫وﻗﺘﯽ از ﻳﮏ ﺟﺸﻦ ﻋﺮوﺳﯽ در ﺟﻠﻔﺎی اﺻﻔﻬﺎن ﺻﺤﺒﺖ ﻣﯽ ﮐﻨ ﺪ ‪ ،‬ﭼﻨ ﻴﻦ ﻣ ﯽ ﻧﻮﻳ ﺴﺪ ‪ :‬ﻳﮏ ﻧ ﻔﺮ ﺁﻣ ﺪ و‬
‫ﺟﻌﺒﻪ ای ﭼﻮﺑﯽ ﮐﻪ ﺁﻧﺮا ﺳﻨﺘﻮر ﻣﯽ ﮔﻮﻳﻨﺪ در ﺟﻠﻮی ﺧﻮد ﮔﺬارد و ﺑﺎ ﻣﻀﺮاﺑﻬﺎی ﭼﻮﺑﯽ ﺷﺮوع ﺑ ﻪ زدن‬
‫ﺁن ﮐﺮد‪.‬اﻳﻦ هﻨﺮﻣﻨﺪ ﻣﺎهﺮ ﺑﺮای ﻧﺸﺎن دادن اﺳﺘﺎدی ﺧﻮد ﺑﺎ ﮐﻤﺎل ﺗﻨﺪی ﻣﻀﺮاب را روی ﺳﻴﻢ ﻓﺮود ﻣﯽ‬
‫اورد‪.‬ﻣﻦ ﻣﺪﺗﯽ ﺗﻤﺎﺷﺎ ﮐﺮدم وﻟﯽ ﻧﺘﻮاﻧﺴﺘﻢ ﺁن را ﺑﺎ ﭘﻴﺎﻧﻮ ﻳﺎ ﺳﺎز دﻳﮕﺮی ﮐﻪ ﻧﻐﻤ ﺎت ﺧﻮش ﺁهﻨﮕ ﯽ از ﺁن‬
‫ﺷ ﻨﻴﺪﻩ ﻣ ﯽ ﺷ ﻮد ﺗﺸﺒﻴ ﻪ ﮐﻨ ﻢ‪.‬اﻟﺒﺘ ﻪ ﻣﻌﻠﻮﻣ ﺎت دﻗﻴﻘ ﯽ ﻻزم اﺳ ﺖ ﺗ ﺎ ﺑﺘ ﻮان ارزش واﻗﻌ ﯽ اﻳ ﻦ ﻣﻮﺳ ﻴﻘﯽ‬
‫ﺳﺤﺮاﻧﮕﻴﺰ را درک ﮐﺮد و از اﺳﺘﻤﺎع ﺁن ﻟﺬت ﺑﺮد وﻟﯽ ﻣﻦ ﺑﺎ ﮐﻤﺎل ﺧﺠﻠﺖ اﻋﺘﺮاف ﻣﯽ ﮐ ﻨﻢ ﮐﻪ از ﺁن‬
‫ﭼﻴﺰی ﻧﻔﻬﻤﻴﺪم و از ﻟﺬت اﻳﻦ ﻧﻐﻤﺎت دﻟﮑﺶ ﻣﺤﺮوم ﻣﺎﻧﺪم‪.‬‬
‫ﺑ ﻪ ﻗ ﺮار ﻧﻮﺷ ﺘﻪ ی ادوارد ﺑ ﺮاون ‪) ،‬ﺁﻟﻤﺎاﺳ ﺘﺮﺗﻞ( ﮐ ﻪ ﺗﺮﺟﻤ ﻪ ی ﺗﺼﻨﻴ ﻒ ه ﺎی اﻳﺮاﻧ ﯽ ﻣﺮﺗ ﺐ ﺷ ﺪﻩ ی‬
‫ﺗﻮﺳﻂ )ﺑﻠﻴﺮﻓﻴﺮﭼﺎﻳﻠﺪ( را ﺑﻪ ﻋﻬﺪﻩ داﺷﺘﻪ ﺑﻪ ﻗﺪری ﻓﺮﻳﻔﺘﻪ ی ﻟﺬت و ﺗ ﺎﺛﻴﺮ و ﺻﻒ ﻧ ﺸﺪﻧﯽ ﺁواز ﻣﻄﺮﺑ ﺎن‬
‫اﻳﺮاﻧﯽ ﺑﻮدﻩ اﺳﺖ ﮐﻪ اﻳﻦ ﺟﻤﻼت را در دﻳﺒﺎﭼﻪ ی ﺁن ﺟﺰوﻩ ﻧﻮﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪:‬‬
‫اﻣﺎ ﺑﺮای اﻳﻨﮑﻪ ﺷﺨﺺ ﮐﺎﻣﻼ ﺑﺪاﻧﺪ ﮐﻪ اﻳﻦ ﺗﺼﻨﻴ ﻒ هﺎ ﭼﻴﺴ ﺖ ‪ ،‬ﺑﺎﻳ ﺪ در ﻣ ﺸﺮق زﻣ ﻴﻦ اﻗﺎﻣ ﺖ ﮔﺰﻳﻨ ﺪ ‪:‬‬
‫ﺷﺐ ﮔﺮم و روﺷﻦ اﻳﺮان ‪ ،‬ﺷﻌﺎع ﭼﺮاﻏﻬﺎﻳﯽ ﮐﻪ ﺑﺮ ﻟ ﺒﺎس ﺑﺮاق و رﻧﮕﺎرﻧ ﮓ ﺣﻀ ﺎر اﻓﺘ ﺎدﻩ ‪ ،‬ﺗﺎرﻳ ﮑﯽ‬
‫اﻃﺮاف ﮐﻪ ﺷﺒﺢ هﺎی ﺗﻴﺮﻩ ﻓﺎم در ﺁن ﭘﺮواز و رﻗﺺ ﻣﯽ ﮐﻨ ﻨﺪ ‪ ،‬ﻧﻮای ﻋﺠﻴ ﺐ ﻣﻮﺳ ﻴﻘﯽ ‪ ،‬ﺁه ﻨﮓ هﺎ ﺋﯽ‬
‫ﮐﻪ ﮔﺎهﯽ ﺑﺴﻴﺎر دﻟﭙﺬﻳﺮ اﺳﺖ و ﺑﺎ ﺗﺸﺎﺑﻪ و ﺗﮑﺮار داﺋﻤﯽ اوج ﮔﺮﻓﺘﻪ و ﻓ ﺮود ﻣ ﯽ ﺁﻳ ﻨﺪ‪.‬ﺗ ﻤﺎم اﻳ ﻦ ه ﺎ ﻗﺎ ﺑﻞ‬
‫ﺗﺮﺟﻤﻪ ﻧﻴﺴﺖ اﻣﺎ ﺗﺎﺛﻴﺮی ﮐﻪ در ﺷ ﺨﺺ ﻣ ﯽ ﮐ ﻨﺪ ﺑﻪ ﻗﺪری زﻧ ﺪﻩ و ﻣﺤﺴ ﻮس و ﺑ ﻪ ا ﻧﺪازﻩ ای ﺳﺤﺎر و‬
‫ﻓﺘﺎن اﺳﺖ ﮐﻪ ﺷﺨﺺ ﺁرزو ﻣﯽ ﮐﻨﺪ ﺑﻪ هﺮ ﺷﮑﻠﯽ هﺴﺖ ﺁﻧﺮا ﺛﺎﺑﺖ و ﭘﺎﻳﺪار ﻧﻤﺎﻳﺪ‪.‬‬
‫ﮔﻮﺑﻴﻨﻮ ﻣﯽ ﻧﻮﻳﺴﺪ‪ :‬ﻳﮏ ﺷﺐ ﻣﺎ در ﻳﮏ ﻣﺠﻠﺲ ﺷﺎم دﻋﻮت داﺷﺘﻴﻢ و ﺟﻤﻌ ﯽ از ﻧﺠ ﺒﺎی اﻳﺮا ﻧﯽ از ﺟﻤ ﻠﻪ‬
‫ﻣﻴﺮزا ﺗﻘﯽ ﻟﺴﺎن اﻟﻤﻠﮏ ﻣﻌﺮوف ﺑﻪ ﺳﭙﻬﺮ ﺣﺎ ﺽﺮ ﺑ ﻮد ﻟﺴ ﺎن ﺳﭙﻬﺮ ﮔ ﻔﺖ ﻧﮑﺘ ﻪ ی دﻳ ﮕﺮی ﮐ ﻪ ﻣﻮ ﺟﺐ‬
‫ﺣ ﻴﺮت ﻣ ﻦ ﺷ ﺪﻩ ﻣﻮ ﺳﻴﻘﯽ اروﭘﺎﺋ ﻴﺎن ا ﺳﺖ و ﺗﻌﺠ ﺐ ﻣ ﯽ ﮐﻨ ﻢ ﻣ ﻠﻞ اروﭘ ﺎﺋﯽ ﺑ ﺎ اﻳ ﻦ ه ﻮش ﺳﺮ ﺷﺎر ﭼﺮا‬
‫ﻣﻮﺳ ﻴﻘﯽ دﻟﭽﺴ ﺒﯽ ﻧﺪارﻧ ﺪ ﮐ ﻪ ﺷ ﺨﺺ از ﺁهﻨ ﮓ ﺁن ﻣﺤﻔ ﻮظ ﺷ ﻮد‪.‬در ﭘﺎﺳ ﺦ ﮔﻔﺘ ﻢ ﺑ ﺮﺧﻼف ﺗﺼ ﻮر ﺷ ﻤﺎ‬
‫‪pdf.tarikhema.ir‬‬

‫اروﭘﺎﺋﻴﺎن ﻣﻮﺳﻴﻘﯽ ﺧﻮب و ﺟﺎﻟﺐ ﺗﻮﺟﻬﯽ دارﻧﺪ‪.‬ﻟﺴﺎن ﺳﭙﻬﺮ ﭘﺮﺳﻴﺪ ﺁ ﻳﺎ ﻣﻮﺳ ﻴﻘﯽ ارو ﭘﺎﺋﯽ در ﺷ ﻨﻮﻧﺪﮔﺎن‬
‫ﺗﺄﺛﻴﺮ ﻣﯽ ﻧﻤﺎ ﻳﺪ؟ ﮔﻔ ﺘﻢ ﺑ ﺪﻳﻬﯽ اﺳ ﺖ‪.‬ﻟ ﺴﺎن اﻟﻤﻠ ﮏ ﮔﻔ ﺖ ﻣﻘﺼ ﻮد ﺷ ﻤﺎ از ﻳﻦ ﺗ ﺄﺛﻴﺮ ﭼﻴ ﺴﺖ؟ ﮔﻔﺘ ﻢ ﻣﻘﺼ ﻮد‬
‫اﻳﻨﺴ ﺖ ﮐ ﻪ ﻣﻮﺳ ﻴﻘﯽ اروﭘ ﺎﺋﯽ ﮔ ﺎهﯽ ﭼﻨ ﺎن اﻧﺴ ﺎن را ﻣﺘ ﺄﺛﺮ و ﻣﺤ ﺰون ﻣ ﯽ ﮐﻨ ﺪ ﮐ ﻪ اﺷ ﮏ از دﻳ ﺪﮔﺎن‬
‫ﺳ ﺮازﻳﺮ ﻣ ﯽ ﮔ ﺮدد و زﻣ ﺎﻧﯽ ﭼﻨ ﺎن ﺑ ﻪ ﻧﺸ ﺎط ﻣ ﯽ ﺁﻳ ﺪ ﮐ ﻪ ﺑ ﯽ اﺧﺘﻴ ﺎر از ﺟ ﺎ ﺑﺮﺧﺎﺳ ﺘﻪ و ﺑ ﺮﻗﺺ ﻣ ﯽ‬
‫اﻓﺘﺪ‪.‬ﺣﺎﺻﻞ اﻳﻨﮑﻪ ﺗﺄﺛﻴﺮ ﻣﻮﺳﻴﻘﯽ اروﭘﺎﺋﯽ ﺑﻪ ﻗﺪری ا ﺳﺖ ﮐ ﻪ ﺣﺘﯽ و ﻗﺎﻳﻊ ﺣﻘﻴﻘ ﯽ زﻧ ﺪﮔﯽ هﻢ ﻧ ﻤﯽ ﺗﻮاﻧ ﺪ‬
‫ﭼﻨﻴﻦ اﺛﺮاﺗﯽ ﺑﻮﺟﻮد ﺁورد‪.‬‬
‫‪pdf.tarikhema.ir‬‬

‫ﻟﺴ ﺎن اﻟﻤﻠ ﮏ ﮔﻔ ﺖ ﺑ ﺎ اﻳ ﻦ وﺻ ﻒ ﻣﻮﺳ ﻴﻘﯽ اﻳﺮاﻧ ﯽ ﺗ ﺄﺛﻴﺮش ﺧﻴﻠ ﯽ زﻳ ﺎدﺗﺮاز ﻣﻮﺳ ﻴﻘﯽ اروﭘﺎﺋﻴﺴ ﺖ‬
‫واﮔﺮﻣﻮﺳﻴﻘﯽ ﺷﻤﺎ ﻓﻘﻂ در اﻧﺴﺎﻧﻬﺎ اﺛﺮ‬

‫)ﺷﻤﺎرﻩ ‪ (٦‬ﻧﺎزﻧﻴﻦ )ﺗﺎﺑﻠﻮ ﻧﻘﺎﺷﯽ از ﮐﻠﮑﺴﻴﻮن اﻳﻤﺮی اﻧﮕﻠﻴﺴﯽ(‬

‫ﻣﯽ ﻧﻤﺎﻳﺪ ﻣﻮﺳﻴﻘﯽ ﻣﺎ در ﺣﻴﻮاﻧﺎت هﻢ ﺗﺄﺛﻴﺮ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ ﻣﺜﻼ ﻣﻦ دوﺳﺘﯽ داﺷﺘﻢ ﮐﻪ ﭼﻨﺪﻳﻦ ﻗﻄﺎر ﺷ ﺘﺮ داﺷ ﺖ‬
‫و ﺷﺘﺮان ﺧﻮد را ﺑﺮای ﺑﺎر ﮐﺸﯽ ﮐﺮاﻳﻪ ﻣﯽ داد‪.‬اﻳﻦ ﺷﺨﺺ ﺧﻴﻠﯽ ﺧﻮب ﻧﯽ ﻣﯽ زد و ﺑﻪ ﻗ ﺪری در ﻧﯽ‬
‫زدن ﻣﻬﺎرت داﺷﺖ ک ﺑﻪ وﺻﻒ درﻧﻤﯽ ﺁﻳﺪ و ﺑﺮای اﻳﻨﮑﻪ هﻨﺮ ﺧﻮد را ﻧﺸﺎن ﺑﺪهﺪ ﺷﺘﺮان ﺧﻮد را ﺳﻪ‬
‫روز ﺗﻤﺎم در ﮐﺎرواﻧﺴﺮا ﻧﮕﺎﻩ ﻣﯽ داﺷﺖ و ﻣﺎﻧﻊ از ﺧﺮوج ﺁﻧﻬﺎ ﻣﯽ ﺷﺪ ﺑﻪ ﻃﻮری ﮐﻪ ﺷ ﺘﺮان از ﺷﺪت‬
‫ﺗﺸﻨﮕﯽ ﺑﯽ ﺗﺎب ﻣﯽ ﺷﺪﻧﺪ و روز ﭼﻬﺎرم در ﮐﺎرواﻧﺴﺮا را ﻣﯽ ﮔﺸﻮد و ﺷﺘﺮان را رهﺎ ﻣﯽ ﮐﺮد ﮐ ﻪ ﺑﻪ‬
‫ﻃﺮف ﺟﻮی رﻓﺘﻪ ﺁب ﺑﻴﺎﺷﺎﻣﻨﺪ‪ .‬ﺑﺪﻳﻬﯽ ا ﺳﺖ ﺷ ﺘﺮان ﺗﺸﻨ ﻪ ﺑ ﺎ ﺷﺘﺎب زﻳ ﺎد ﺧ ﻮد را ﺑ ﻪ ﺁب ﻣﯽ رﺳ ﺎﻧﻴﺪﻧﺪ‬
‫وﻟﯽ هﻨﻮز ﺷﺮوع ﺑﻪ ﺁﺷﺎﻣﻴﺪن ﻧﮑﺮدﻩ ﺑﻮدﻧﺪ ﮐﻪ دوﺳﺖ ﻣﻦ ﻧﯽ ﺧﻮد را ﺑﻴﺮون ﻣﯽ ﺁورد و ﺷﺮوع ﺑﻪ ﻧﯽ‬
‫زدن ﻣ ﯽ ﮐ ﺮد‪.‬ﺁن وﻗ ﺖ ﺷ ﺘﺮان از ﺁب ﺧ ﻮردن ﺻ ﺮف ﻧﻈ ﺮ ﮐ ﺮدﻩ و ﻣﺮاﺟﻌ ﺖ ﻣ ﯽ ﻧﻤﻮدﻧ ﺪ و اﻃ ﺮاف‬
‫دوﺳﺖ ﻣﺮا ﻣﯽ ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ و ﮔﺮدن هﺎ را ﻣﯽ ﮐﺸﻴﺪﻧﺪ و ﻣﺜﻞ اﻳﻦ ﺑﻮد ﮐﻪ از ﺷﻨﻴﺪن ﺁهﻨﮓ ﻧﯽ ﻟﺬت ﻣﯽ ﺑﺮﻧﺪ‬
‫و هﻤﻴﻦ ﮐﻪ دوﺳﺖ ﻣﻦ از ﻧﯽ زدن ﺑﺎز ﻣﯽ اﻳﺴﺘﺎد ﺷﺘﺮان ﻣﺠﺪدًا ﺑ ﻪ ﻃ ﺮف ﺟﻮی ﺁب ﻣ ﯽ رﻓﺘﻨ ﺪ و ر ﻓﻊ‬
‫ﻋﻄﺶ ﻣﯽ ﻧﻤﻮدﻧﺪ‪ ...‬ﺑﻌﺪ ﮔﻮﺑﻴﻨﻮ ﻣﯽ ﻧﻮﻳﺴﻴﺪ ‪ :‬در اﻳﻦ ﮐﻪ ﻣﻮﺳﻴﻘﯽ در ﺣﻴﻮاﻧﺎت ﺗﺄﺛﻴﺮ ﻣﯽ ﻧﻤﺎ ﻳﺪ ﺗﺮدﻳ ﺪی‬
‫ﻧﻴﺴﺖ وﻟﯽ ﻟﺴﺎن اﻟﻤﻠﮏ ﻣﺒﺎﻟﻐﻪ ﮔﻮﺋﯽ ﻣﯽ ﮐﺮد و از ﺷﺨﺼﯽ ﻣﺜﻞ اوﺑﻌﻴﺪ ﺑﻮد ﮐﻪ اﻏﺮاق ﺑﮕﻮﻳﺪ‪.‬‬
‫اوژن ﻓﻼﻧﺪن در ﮐﺘﺎب ﺧﻮد ﺷﺮح ﻣﺒﺴﻮﻃﯽ راﺟﻊ ﺑﻪ ﻣﻼﻗﺎت ﺑﺎ ﻣ ﻠﮏ ﻗﺎ ﺳﻢ ﻣ ﻴﺮزا ﻓﺮزﻧ ﺪ ﻓﺘﺤﻌ ﻠﯽ ﺷﺎﻩ‬
‫ﮐ ﻪ او را ﻳﮑ ﯽ از ﻣ ﺮدان ﺑ ﺰرگ ﻣﺸ ﺮق زﻣﻴ ﻦ ﻣ ﯽ داﻧ ﺪ ‪ ،‬ﻧﻮﺷ ﺘﻪ اﺳ ﺖ‪.‬ﭼ ﻮن ﻗﺼ ﻪ ی ﺷ ﻴﺮﻳﻨﻴﺴﺖ و‬
‫ﻧﮑﺎﺗﯽ راﺟﻊ ﺑﻪ ﻣﻮﺳﻴﻘﯽ دارد ﺑﻪ ﻃﻮر ﺧﻼﺻﻪ ﺑﻪ ﺁن اﺷﺎرﻩ ﻣﯽ ﮐﻨﻢ‪.‬ﻣﯽ ﻧﻮﻳﺴﺪ‪ :‬اﻳﻦ ﺷﺎهﺰادﻩ در ﮐﺸﻮر‬
‫ﻓﺮاﻧﺴ ﻪ ﺗﺮﺑﻴ ﺖ ﺷ ﺪﻩ و زﺑﺎﻧﻬ ﺎی ﻣﺘﻌ ﺪد از ﺟﻤﻠ ﻪ ﻓﺮاﻧﺴ ﻪ و اﻧﮕﻠﻴﺴ ﯽ و روﺳ ﯽ را ﺧ ﻮب ﻣ ﯽ داﻧﺴﺘ ﻪ و‬
‫‪pdf.tarikhema.ir‬‬

‫ﺑﺴﻴﺎر روﺷﻦ ﻓﮑﺮ ﺑﻮدﻩ و ﻧﻘﺎﺷﯽ را زﻳﺎد دوﺳﺖ ﻣﯽ داﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬اوژن ﻣﺎ ﻳﻞ ﺑ ﻮدﻩ اﺳ ﺖ ﺻﻮرت ز ﻧﯽ‬
‫را ﺑﮑﺸﺪ وﻟﯽ ﭼﻮن ﺧﺎﻧﻤﻬﺎ ﺣﺠﺎب دا ﺷﺘﻪ اﻧ ﺪ ﻣﻘﺼ ﻮدش ﺣﺎﺻ ﻞ ﻧﺸ ﺪﻩ ﺗ ﺎ اﻳﻨﮑ ﻪ از ﺷ ﺎهﺰادﻩ ﻳﺎری ﻣﯽ‬
‫ﻃﻠﺒ ﺪ و او ه ﻢ وﻋ ﺪﻩ ﻣ ﯽ ده ﺪ ﮐ ﻪ ﺑ ﻪ زودی ﻣﻨﻈ ﻮر ﻧﻘ ﺎش را ﺑ ﺮﺁورد‪.‬ﺑﻌ ﺪ از ﭼﻨ ﺪ ﺷ ﺐ ‪ ،‬ﻣﺴﺘﺨ ﺪم‬
‫ﻣﺨﺼ ﻮص ﻣﻠ ﮏ ﻗﺎﺳ ﻢ ﻣ ﻴﺮزا ‪ ،‬او را ﻣﺨﻔﻴﺎﻧ ﻪ ﺑ ﻪ اﻧ ﺪرون ﺷ ﺎهﺰادﻩ ﻣ ﯽ ﺑ ﺮد و ﭘ ﺲ از ﮔﺬﺷ ﺘﻦ از‬
‫راهﻬﺎی ﭘﺮﭘﻴﭻ و ﺧﻢ وارد ﻗﺼﺮ ﻣﯽ ﺷﻮد‪.‬در اﻳﻨ ﺠﺎ ﺑﻪ ﺣ ﻴﺮت اﻓ ﺘﺎدﻩ ز ﻳﺮا ﺧ ﻮد را در ﺗﺎﻻری ﺑ ﺰرگ‬
‫دﻳﺪﻩ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻧﻘﺎﺷﯽ هﺎی درودﻳﻮار‪،‬درﭘﺮﺗﻮ ﭼﺮاﻏﻬﺎ‬

‫)ﺷﻤﺎرﻩ ‪ (٧‬ﻟﻄﻴﻔﻪ اﺻﻔﻬﺎﻧﯽ )از ﮐﻠﮑﺴﻴﻮن ﻧﻘﺎﺷﻴﻬﺎی اﻳﻤﺮی اﻧﮕﻠﻴﺴﯽ(‬

‫‪pdf.tarikhema.ir‬‬

‫و ﺁﺋﻴﻨﻪ هﺎ ﻣﯽ درﺧﺸﻴﺪﻩ و زﻧﺎن ﺷﺎهﺰادﻩ از دﻳﺪن او ﺷﺮوع ﺑﻪ ﺟﻴﻖ و ﻓﺮﻳﺎد ﮐﺮدﻩ اﻧﺪ‪.‬وﻟﯽ ﺷﺎهﺰادﻩ از‬
‫ﺗ ﻪ ﺗ ﺎﻻر ﺟﻠ ﻮ ﺁﻣ ﺪﻩ و ﺁﻧﻬ ﺎ را ﺁرام ﻧﻤ ﻮدﻩ و ﺑ ﻪ اوژن ﻓﻼﻧ ﺪن ﮔﻔﺘ ﻪ ‪ :‬ﺑ ﺮای ﺧﺸﻨ ﻮد ﮐ ﺮدن ﺗ ﻮ ﻧﺘﻮاﻧﺴﺘ ﻢ‬
‫ﻣﺤﻠﯽ دﻳﮕﺮ ﺑﻪ ﺟﺰ اﻧﺪرون ﺧﻮد ﺑﻴﺎﺑﻢ‪.‬اﮔﺮ ﻣﺮدم ﻣﯽ ﻓﻬﻤﻴﺪ ﻧﺪ ﮐ ﻪ ﺷ ﺎهﺰادﻩ ﻳ ﮏ ﻋﻴ ﺴﻮی ﻧ ﺎﻣﺤﺮم را ﺑ ﻪ‬
‫ﺡﺮﻣﺴﺮاﻳﺶ ﭘﺬﻳﺮﻓﺘﻪ ‪ ،‬وی را در ﻣﻌﺮض ﺧﺸﻢ ﭘﺎدﺷﺎﻩ ﻗﺮار ﻣﯽ دادﻧﺪ وﻟﯽ ﺷﺎهﺰادﻩ دارای ﺻﻔﺎﺗﯽ ﺑﻮد‬
‫ﮐﻪ از ﻳﮏ ﻣﺴﻠﻤﺎن ﺑﻪ دور اﺱﺖ ﭼﻨﺎﻧﮑﻪ ﺑﺮای اﺷﺨﺎص ﺑﺰرگ ‪ ،‬ﻋﺎﻟﻢ و هﻨﺮﻣﻨ ﺪ اﺡ ﺘﺮام ﺧﺎﺻ ﯽ ﻗﺎﺋ ﻞ‬
‫ﺑ ﻮد و ﺧﺮاﻓ ﺎت و ﺗﻌﺼﺒ ﺎت ﻣ ﺬهﺒﯽ ﻧﺪاﺷ ﺖ‪.‬اوژن و ﻣﺤﺴ ﻦ ﻣ ﻴﺮزا ﭘﺴﺮﻋﻤ ﻮی ﻣﻠ ﮏ ﻗﺎﺱ ﻢ ﻣ ﻴﺮزا و‬
‫ﻣﻴﺰﺑﺎن در ﺁن ﺗﺎﻻر ‪ ،‬دور ﻣﻴﺰ ﮐﻮﭼﮑﯽ ﮐﻪ ﺷﺎﻣﯽ ﻣﻄﺒﻮع رو ﻳﺶ ﭼ ﻴﺪﻩ ﺑﻮدﻧ ﺪ ‪ ،‬ﻣﯽ ﻧﺸﻴﻨﻨ ﺪ و در ﺗﻤ ﺎم‬
‫ﻣﺪت ﺻﺮف ﻏﺬا ﺁهﻨﮕﻬﺎی ﻣﻮﺱﻴﻘﯽ و رﻗﺺ رﻗﺎﺻﺎن اداﻣﻪ داﺷﺘﻪ اﺱﺖ‪.‬اﺑﺘﺪا ﻳﮏ زن ﺗﻨﻬﺎ ﻣﯽ رﻗﺼ ﻴﺪ‬
‫و ﭘ ﺲ از اﻧ ﺪک ﻣ ﺪت زﻧ ﯽ دﻳﮕ ﺮ ﺑ ﻪ او ﻣﻠﺤ ﻖ ﻣ ﯽ ﺷ ﺪ‪.‬در اﻧﮕﺸﺘ ﺎن رﻗﺎﺻ ﺎن ‪ ،‬زﻧﮕﻬ ﺎی ﮐﻮﭼ ﮏ و‬
‫ﻗﺎﺷﻘﮏ هﺎ ﺑﻪ ﺻﺪا در ﻣﯽ ﺁﻣﺪ ﮐﻪ ﺑﺎ ﺁﻻت ﻣﻮﺱﻴﻘﯽ هﻤﻨﻮا ﺑﻮد‪.‬ﻧﻮازﻧﺪﮔﺎن ﺑﻪ اﺱ ﺘﺜﻨﺎی ﮐﻤﺎﻧﭽ ﻪ ﮐ ﺶ ‪ ،‬از‬
‫ﺧﺎﻧﻤﻬﺎ ﺑﻮدﻩ اﻧﺪ‪.‬ﻳﮑﯽ از ﺱﺎزهﺎ ﮐﻤﺎﻧﭽـﻪ ﺑﻮد ﮐ ﻪ از اﺱﺘﺨـ ﻮان ﻣ ﺎهﯽ ﺱ ﺎﺧﺘﻪ ﺷ ﺪﻩ و د ﺱﺘﻪ ی درازی ﺑ ﺎ‬
‫ﺱ ﻪ ﺱ ﻴﻢ داﺷ ﺖ و روی ﭘﺎﻳ ﻪ ای ﻗ ﺮار ﮔﺮﻓﺘ ﻪ ﺑ ﻮد ﮐ ﻪ از ﮐﺸﻴ ﺪن ﺁرﺷ ﻪ روی ﺱ ﻴﻤﻬﺎ ‪ ،‬ﺻ ﺪاﺋﯽ ﮐﻤ ﯽ‬
‫دﻟﺨﺮاش ﺷﻨﻴﺪﻩ ﻣﯽ ﺷﺪ و ﻣﺮدی ﮐﻪ اﻳﻦ ﺱﺎز را ﻣﯽ ﻧﻮاﺧﺖ ﮐﻮر ﺑﻮد‪.‬در ﮐﻨﺎرش زﻧﯽ ﺑﺎﻣﻀﺮاب ﻓﻠ ﺰی‬
‫ﭼﻨﮓ ﻣﯽ ﻧﻮاﺧﺖ )ﻣﻘﺼ ﻮد ﺗ ﺎر اﺱ ﺖ( زﻧ ﯽ دﻳﮕ ﺮ ﺗﻨﺒﮑ ﯽ ﮐﻮﭼ ﮏ در زﻳ ﺮ ﺑﺎزوی ﭼ ﭗ داﺷ ﺖ ﮐﻪ ﺑﺎ‬
‫دودﺱﺖ ﻣﯽ ﻧﻮاﺧﺖ و زن دﻳﮕﺮی داﻳﺮﻩ ﻣﯽ زد‪.‬زﻧﺎن ﺑﺮای ﺧﻮش ﺁﻣ ﺪ ارﺑﺎﺑ ﺸﺎن ﻣﯽ رﻗﺼﻴﺪﻧ ﺪ‪.‬وﻗ ﺘﯽ‬
‫رﻗ ﺺ ﻣ ﯽ ﺧﻮاﺱ ﺖ ﺧﺎﺗﻤ ﻪ ﻳﺎﺑ ﺪ ارﮐﺴ ﺘﺮ ﺑ ﺎ ﻗ ﻮت و ﻋﺠﻠ ﻪ ﻣ ﯽ ﻧﻮاﺧ ﺖ و رﻗﺎﺻ ﺎن را ﮐ ﺎﻣﻼ ﮔﻴ ﺞ ﻣ ﯽ‬
‫ﺱﺎﺧﺖ‪.‬اﮔﺮ ﭼﻪ اﻳﻦ ﻧﻮع رﻗﺺ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﻦ ﺗﺎزﻩ ﻣﯽ اﻣﺪ وﻟﯽ ﻣﺮا ﺧﻮش ﻧﻴﺎﻣ ﺪ ﭼﻪ ﺡﺮﮐ ﺎت ‪ ،‬ﺧ ﺸﮏ و‬
‫ﻧﺎﻣﺮﺗﺐ ﺑﻮد و ﻣﻦ ﺡﺎل ﻋﺎدی رﻗﺎ ﺻﻪ هﺎ را ﺑﺪﻳﻦ وﺽ ﻊ ﺗﺮﺟﻴﺢ ﻣ ﯽ دادم‪ .‬ﮐﻢ ﮐﻢ و ﻗﺖ دﻳ ﺮ ﺷ ﺪ‪ .‬ﺑﺎ دو‬
‫ﺷﺎهﺰادﻩ و ﺧﺎﻧﻤﻬﺎ ﺧﺪاﺡﺎﻓﻈﯽ ﮔﻔﺘﻪ ﺑﺎزﮔﺸﺘﻴﻢ و در ﺑﺴ ﺘﻪ ﺷ ﺪ و ﺷ ﺎﻳﺪ دﻳ ﮕﺮ اﻳ ﻦ در ﺑﻪ روی ﻣﺮده ﺎ ﺑﻪ‬
‫وﻳﮋﻩ ﻓﺮﻧﮕﯽ هﺎ ﺑﺎز ﻧﺸﻮد‪.‬‬
‫)ﻓﺮدرﻳﮏ ﻓﻮن روزن( ﺁﻟﻤﺎﻧﯽ ﮐﻪ در دورﻩ ی ﻣﻈﻔﺮاﻟﺪﻳﻦ ﺷﺎﻩ ﺱﻔﻴﺮ ﺁﻟﻤﺎن در ﺗﻬ ﺮان ﺑ ﻮدﻩ درﮐ ﺘﺎﺑﯽ ﺑﻪ‬
‫ﻧﺎم )اﻳﺮان درﮐﻠﻤﻪ و ﻋﮑﺲ( ﻣﯽ ﻧﻮﻳﺴﺪ‪ :‬ﻏﺰﻟﻴ ﺎت ﻓﺎر ﺱﯽ ﺑﺮای ﺁوازﻩ ﺧﻮا ﻧﯽ ﺱﺮودﻩ ﺷ ﺪﻩ و ﭼﻨ ﻴﻦ ﺑ ﻪ‬
‫ﻧﻈﺮ ﻣﯽ ﺁﻣﺪ ﮐﻪ ﺁواز اﻳﺮاﻧ ﯽ ﺗﻘﻠ ﻴﺪ ﻧ ﻮای ﺑﻠ ﺒﻞ اﺱ ﺖ‪.‬ﻏﺰﻟﻬ ﺎی ﺡ ﺎﻓﻆ را اﮔ ﺮ ﺑﺨﻮاهﻨ ﺪ ﺑ ﻪ زﺑ ﺎن دﻳ ﮕﺮی‬
‫ﺗﺮﺟﻤﻪ ﮐﻨﻨﺪ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﻃﻮری اﻳﻦ ﮐﺎر ﺑﺎ ﻣ ﻬﺎرت اﻧﺠ ﺎم ﺷﻮد ﮐ ﻪ در ﺁن زﺑ ﺎن ه ﻢ ه ﻤﺮاﻩ ﻣﻮ ﺱﻴﻘﯽ اﻳﺮا ﻧﯽ‬
‫ﺑﺘﻮان ﺧﻮاﻧﺪ‪.‬ﻧﻐﻤﻪ هﺎی اﻳﺮان ﺷﻨﻮﻧﺪﻩ را واﻟﻪ و ﺷﻴﺪا ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪.‬درک ﻟ ﻄﺎﺋﻒ اﻳ ﻦ ﻣﻮﺱ ﻴﻘﯽ ﺑﺴﻴ ﺎر ﻣﺸ ﮑﻞ‬
‫اﺱﺖ و اﺷﺨﺎص ﺧﺎرﺟﯽ ﺑﺎﻳﺪ ﺁن را زﻳﺎد ﺑﺸﻨﻮﻧﺪ و ﺧﻮب ﺑﻪ ﺁن ﻣﺄﻧﻮس ﺷﻮﻧﺪ ﺗﺎ ﺑﺘﻮاﻧﻨﺪ ﺑﻪ ﻟﻄﻒ ﺁن ﭘﯽ‬
‫ﺑﺮﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺮاون ﻣﯽ ﻧﻮﻳﺴﺪ ‪ :‬ﺁهﻨﮕﻬﺎی ﻣﻮ ﺱﻴﻘﯽ ا ﺙﺮی ﺑ ﺰرگ در ﻣﻔ ﺮح ﻧﻤ ﻮدن ﺁﻧ ﻬﺎ دارد‪ ....‬ﻳﮑ ﯽ از ﺧ ﺎﻃﺮات‬
‫ﺧﻮش او ﺷﺒﯽ ﺑﻮدﻩ اﺱﺖ ﮐﻪ در ﻣﻨﺰل رﺋﻴﺲ ﺗﻠﮕﺮاف ﮐﺎﺷﺎن ﺑﻮدﻩ و ﻣﻴﺮزا ﺡﺴ ﻴﻦ ﺧﺎن رﺋﻴ ﺲ ﮔﻤ ﺮک‬
‫هﻢ ﮐﻪ اﻓﺴﺎﻧﻪ هﺎی ﺷﻴﺮﻳﻦ ﻧﻘﻞ ﻣﯽ ﮐﺮدﻩ ﺡﻀﻮر داﺷﺘﻪ اﺱﺖ‪.‬ﻣﯽ ﻧﻮﻳﺴﺪ ‪ :‬ﺑﻌﺪ از ﺻﺮف ﺷﺎم ﻗﺪری ﺱﻪ‬
‫ﺗﺎر زدﻧﺪ و ﺁواز ﺧﻮاﻧﺪﻧﺪ و ﻣﻦ دﻳﺪم ﮐﻪ ﺗﻤﺎم اهﻞ ﻣﺠﻠﺲ هﺮ ﻳﮏ ﺑﻪ ﻃﺮﻳﻘﯽ در ﻣﻮﺱﻴﻘﯽ ﺷﺮﮐﺖ دار ﻧﺪ‬
‫و ﻓﻘﻂ ﻣﻦ هﺴﺘﻢ ﮐﻪ ﺷ ﺮﮐﺘﯽ در ﻣﻮ ﺱﻴﻘﯽ ﻧﺪارم‪.‬وﻗ ﺘﯽ ﮐ ﻪ ﻣﻴﻬﻤﺎﻧﻬ ﺎ از ﺟ ﺎ ﺑﺮﺧﺎﺱ ﺘﻨﺪ ﮐ ﻪ ﺑﺮوﻧ ﺪ ﻣ ﻦ ﺑ ﺎ‬
‫ﺡﻴﺮت ﻣﺘﻮﺟﻪ ﺷﺪم ﮐﻪ ﻧﻴﻤﻪ ﺷﺐ ﺷﺪﻩ زﻳﺮا ﺑﻪ ﻗﺪری ﺑﻪ ﻣﻦ ﺧﻮش ﮔﺬﺷﺘﻪ ﺑﻮد ﮐﻪ ﻣﺘﻮﺟﻪ ﻣ ﺮور ﺱ ﺎﻋﺎت‬
‫ﻧﺸﺪﻩ ﺑﻮدم‪ ....‬ﺑﺮاون در ﺗﻬ ﺮان ﻣ ﻨﺰل ﻧﻮاب ﻣ ﻴﺮزا ﺡﺴ ﻦ ﻋﻠ ﯽ ﺧ ﺎن ﮐﻪ در ﻟ ﻨﺪن ﺑﺎ ه ﻢ دو ﺱﺖ ﺷ ﺪﻩ‬
‫ﺑﻮدﻧﺪ اﻗﺎﻣﺖ داﺷﺘﻪ و اﻳﻦ ﺷﺨﺺ ﺑﺎ اﻳﻨﮑﻪ ﻣﺮد ﻣﺤﺘﺮﻣﯽ ﺑﻮدﻩ ﺱﺎز ﻣﯽ زدﻩ ﭼﻨﺎﻧﮑ ﻪ ﻣﯽ ﻧﻮﻳ ﺴﺪ‪ :‬ﺷﺒﻬﺎ‬
‫‪pdf.tarikhema.ir‬‬

‫وﻗﺘﯽ ﺑﺎ او ﺗﻨ ﻬﺎ ﺑﻮدم و ﮔ ﺎهﯽ ﺑ ﺮادرش ﮐﻪ در ار ﺗﺶ ا ﻳﺮان در ﺟﻪ ی ﺱ ﺮهﻨﮕﯽ دا ﺷﺖ ﺑﺎ ﺑ ﺮادرزادﻩ‬

‫هﺎﻳﺶ ﺁﻧﺠﺎ ﺑﻮدﻧﺪ و راﺟﻊ ﺑﻪ ﻣﺒﺎﺡﺚ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺻﺤﺒﺖ ﻣﯽ ﮐﺮدﻧﺪ ﮔﺎهﯽ ﻧﻮاب ﺱﻪ ﺗﺎر ﺧﻮد را ﮐﻪ ﺧﻮب‬
‫ﻣﯽ ﻧﻮاﺧﺖ ﺑﻪ دﺱﺖ ﻣﯽ ﮔﺮﻓﺖ و ﻗﺪری ﻧﻮازﻧﺪﮔﯽ ﻣﯽ ﮐﺮد‪ ...‬در ﺷﻴﺮاز هﻢ ﻣﻨﺰل ﻧﻮاب اﻗﺎﻣ ﺖ دا ﺷﺘﻪ‬
‫ﮐﻪ از ﻓﻀﻼ ﺑﻮدﻩ و از ﺷﺨﺼﯽ ﺑﻪ ﻧﺎم ﺷﮑﺮاﷲ ﺧﺎن ﻧﺎم ﻣﯽ ﺑﺮد ﮐﻪ ﺑﺮادرش از ﺧﺎﺻﺎن ﻧﻮاب ﺑ ﻮدﻩ و‬
‫اﻳﻦ ﺷﮑﺮاﷲ ﺧﺎن ﺧﻮب ﺱﻪ ﺗﺎر ﻣﯽ زدﻩ و ﺑﺎ ﺻﺪای ﺧﻮﺷﯽ ﺁواز ﻣﯽ ﺧﻮاﻧﺪﻩ اﺱﺖ‪.‬‬
‫اﻳﻦ ﭼﻨﺪ ﺟﻤﻠﻪ ﻣﯽ رﺱﺎﻧﺪ ﺑﺎ اﻳﻨﮑﻪ ادوراد ﺑ ﺮاون ﺗﻮﺟ ﻪ زﻳ ﺎدی ﺑ ﻪ هﻨﺮ هﺎی زﻳﺒ ﺎ ﻧﺪاﺷ ﺘﻪ و ﻣﻄﺎﻟﻌ ﺎت او‬
‫در ادﺑﻴﺎت اﻳﺮاﻧﺴﺖ وﻟﯽ ﭼﻮن اﺡﺴﺎﺱﺎت ﺧﻮد را ﺑﺎ اﻳﺮاﻧﻴﻬ ﺎ ه ﻢ ﻧﻮاﺧ ﺖ ﮐ ﺮدﻩ و ﺑﻪ ﺧ ﻮاص روﺡﻴ ﺎت‬
‫اﻳﺮاﻧﯽ ﺧﻮب ﺁﺷﻨﺎ ﺷﺪﻩ از ﻣﺠﺎﻟﺲ ﻣﻴﻬﻤﺎﻧﯽ اﻳﺮاﻧﯽ هﺎ و ﺷﻨﻴﺪن اﻟ ﺤﺎن ﻣﻮﺱ ﻴﻘﯽ ﺑﻴ ﺸﺘﺮ ﻟﺬت ﺑ ﺮدﻩ اﺱ ﺖ‬
‫ﻣﻘﺼﻮد اﻳﻨﺴﺖ ﮐﻪ ﺑﺮای ﻓﻬﻢ ﻣﻮﺱ ﻴﻘﯽ ﻳ ﮏ ﻣ ﻠﺖ ﺑﺎﻳ ﺪ ﺑ ﻪ اﻓ ﮑﺎر و ﮐﻴﻔ ﻴﺎت رو ﺡﯽ ﺁن ﻣﺮدم ﮐ ﺎﻣﻼ ﺁﺷ ﻨﺎ‬
‫ﺷﺪ‪.‬‬
‫اﮐﻨﻮن ﻣﯽ ﺧﻮاهﻢ ﻣﻄﻠﺒﯽ را ﺑﻨﻮﻳﺴﻢ ﮐﻪ در ﮐﺘﺎﺑﯽ ﻧﺨﻮاﻧﺪﻩ ام وﻟﯽ ﺷﻬﺮت ﺑﺴﻴ ﺎر دارد و از ز ﺑﺎن ﻣ ﺮدم‬
‫ﺷ ﻨﻴﺪﻩ ام ﮐ ﻪ ﻣ ﯽ ﮔﻮﻳﻨ ﺪ وﻗ ﺘﯽ ﻣﻈﻔﺮاﻟ ﺪﻳﻦ ﺷ ﺎﻩ در ﺱ ﻔﺮ ﻓﺮﻧ ﮓ ﺑ ﻪ ﮐﻨﺴﺮﺗ ﯽ رﻓﺘ ﻪ و ﭘ ﺲ از ﺧﺎﺗﻤ ﻪ ی‬
‫ﻣﻮﺱ ﻴﻘﯽ ﺗﻘﺎﺽ ﺎ ﮐ ﺮدﻩ اﺱ ﺖ ﮐ ﻪ ﻗﺴﻤ ﺖ اول را ﺗﮑ ﺮار ﮐﻨﻨ ﺪ و ﻣﻌﻠ ﻮم ﺷ ﺪ ﮐ ﻪ ﺗﺠﺪﻳ ﺪ ﮐ ﻮک ارﮐﺴ ﺘﺮ را‬
‫ﻃﺎﻟﺐ ﺑﻮدﻩ اﺱﺖ‪.‬ﺑﻨﺎﺑﺮﻳﻦ از ﻧﻐﻤﺎت ‪ ،‬ﭼ ﻴﺰی درک ﻧﻨ ﻤﻮدﻩ زﻳ ﺮا ا ﺻﻮات دره ﻢ ﺱﺎزهﺎ در ﻣﻮﻗﻌ ﯽ ﮐ ﻪ‬
‫ﮐﻮک ﻣﯽ ﮐﺮدﻩ اﻧﺪ ﭼﻮن ﻣﻼﻳﻤﺘﺮ ﺑﻮدﻩ او را ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻣﻄﻠﻮب ﺁﻣﺪﻩ اﺱﺖ‪.‬داﺱﺘﺎن دﻳﮕ ﺮی ﻋ ﺒﺪاﷲ ﻣﺴﺘﻮ ﻓﯽ‬
‫در ﮐﺘﺎب ﺧﻮد ﻧﻮﺷﺘﻪ ﮐﻪ ﺷﺨﺼﺎ ﺷﺎهﺪ ﺁن ﺑﻮدﻩ زﻳﺮا در ﺁن زﻣﺎن ﻋﻀﻮ ﺱﻔﺎرت اﻳ ﺮان در ﭘﻄﺮزﺑ ﻮرغ‬
‫ﺑﻪ ﺷﻤﺎر ﻣﯽ ﺁﻣﺪﻩ‪.‬ﺑﻪ ﻗﺮاری ﮐﻪ اﺷﺎرﻩ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ ‪ :‬در ﺱﻔﺮ ﺱﻮم ﻓﺮﻧﮓ ﮐ ﻪ اﻳ ﻦ ﭘﺎد ﺷﺎﻩ هﻤ ﺮاﻩ اﻣ ﭙﺮاﻃﻮر‬
‫روس و درﺑﺎرﻳﺎن درﻳﮏ ﻣﺠﻠﺲ ﮐﻨﺴﺮت ﺡﺎﺽﺮ ﺷﺪﻩ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ی ﮐﻨﺴﺮت را ﺑﺎ ﻧﻘﺶ و ﻧﮕﺎر ﺧﻴﻠ ﯽ زﻳﺒ ﺎ‬
‫ﭼﺎپ ﮐﺮدﻩ ﺑﻮدﻧﺪ و هﺮ ﮐﺲ ﻳﮏ ﻧﺴﺨﻪ از ﺁن در دﺱﺖ داﺷﺘﻪ اﺱﺖ‪.‬در اواﺱ ﻂ ﮐﻨﺴ ﺮت ‪ ،‬اﻋﻠﻴﺤ ﻀﺮت‬
‫ﺷﺎﻩ ﭼﺮت ﻣﺨﺘﺼ ﺮی زدﻧ ﺪ و اﻓﺘ ﺎدن ﮐ ﺎرت از د ﺱﺘﺸﺎن اﻳﺸ ﺎن را ﺑﻪ هﻮش ﺁورد اﻣ ﭙﺮاﻃﻮر ﺧﻢ ﺷ ﺪﻩ‬
‫ﮐﺎرت را ﺑﺮداﺷﺖ و ﺑﺎ ﮐﻤﺎل ادب ﺗﻘﺪﻳﻢ ﻣﻬﻤﺎن ﺗﺎﺟﺪار ﺧﻮد ﻧﻤﻮد‪.‬‬
‫‪pdf.tarikhema.ir‬‬

‫واﺿ ﺢ اﺳ ﺖ او از ﻣﻮﺳ ﻴﻘﯽ اروﭘ ﺎﺋﯽ ﭼ ﻴﺰی ﻧﻤ ﯽ ﻓﻬﻤﻴ ﺪﻩ زﻳ ﺮا ﺑ ﻪ ﺁن ﻣ ﺄﻧﻮس ﻧﺒ ﻮدﻩ در ﺻ ﻮرﺗﻴﮑﻪ‬
‫ﻣﻮﺳﻴﻘﯽ اﻳﺮاﻧﯽ را ﮐﻪ از ﮐﻮدﮐﯽ ﺷﻨﻴﺪﻩ دوﺳﺖ ﻣﯽ داﺷﺖ ﭼﻨﺎﻧﮑﻪ ﻣ ﻄﺎﺑﻖ ﻧﻮ ﺷﺘﻪ ی ﻣﺴﺘﻮﻓ ﯽ در ه ﻤﺎن‬
‫ﮐﺘ ﺎب ‪ :‬رﺳ ﺘﻮران )ارﻧﺴ ﺖ( در ﺁن ﻣﻮﻗ ﻊ در ﭘﻄﺮزﺑ ﻮزغ ﻳ ﮏ دﺳ ﺘﻪ ی ارﮐﺴ ﺘﺮی داﺷ ﺖ و رﺋﻴ ﺲ‬
‫ارﮐﺴﺘﺮ ﻣﻮﺳﻮم ﺑﻪ )اﮐﻪ اﻟﺒﯽ( ﺳﻪ ﻗﻄﻌﻪ ﺑﻪ ﻧﺎم ﻣﺎهﻮر ‪ -‬ﺑﻴﺎت ﺗﺮک و ﺑﻴﺪاد ﻣﯽ ﻧﻮا ﺧﺖ‪.‬روزی ﮐ ﻪ ﺷ ﺎﻩ‬
‫در ﺳﻔﺎرت ﻧﻬﺎر ﻣﻬﻤﺎن ﻣﻴﺮزا ﺣﺴﻦ ﺧﺎن ﻣﺸﻴﺮاﻟﻤﻠﮏ )ﺣﺴﻦ ﻣﺸﻴﺮاﻟﺪوﻟﻪ ی ﺁﺗ ﻴﻪ( وزﻳ ﺮ ﻣﺨﺘ ﺎر ا ﻳﺮان‬
‫ﺑﻮد ‪ ،‬ارﮐﺴﺘﺮ هﻢ ﺁن ﻗﻄﻌﺎت را ﻧﻮاﺧﺖ و ﺷﺎﻩ از ﺷﻨﻴﺪن ﻣﻮ ﺳﻴﻘﯽ اﻳﺮاﻧ ﯽ ﺧﻴ ﻠﯽ ﺧﻮﺷ ﻮﻗﺖ ﺷ ﺪ ﭼﻨﺎﻧ ﮑﻪ‬
‫در ﺁﺧﺮ هﺮ ﻗﺴﻤﺖ ﺑﺮای هﺌﻴﺖ ارﮐﺴﺘﺮ دﺳﺖ ﻣ ﯽ زد و در ﭘﺎ ﻳﺎن ه ﻢ ﻳﮏ ﻣ ﺪال ﻃﻼ ﺑﺮﺋﻴﺲ ارﮐﺴ ﺘﺮ‬
‫ﺟﺎﻳﺰﻩ دادﻩ ﺷﺪ‪.‬‬
‫هﻴ ﭻ ﻣﻌﻠ ﻮم ﻧﻴﺴ ﺖ اﻳ ﻦ ﺁهﻨﮕﻬ ﺎ ﮐ ﻪ در ﺁن وﻗ ﺖ ﺑ ﻪ ﻧ ﺎم ﻣﻮﺳ ﻴﻘﯽ اﻳ ﺮان ﻧﻮاﺧﺘ ﻪ ﺷ ﺪﻩ ﭼ ﻪ ﺑ ﻮدﻩ ﺷ ﺎﻳﺪ‬
‫ﻧﻐﻤﺎﺗﻴﺴﺖ ﮐ ﻪ ﻗ ﺒﻼ ﺗﻮﺳ ﻂ )ﻟﻮﻣ ﺮ( و ﻧﺎﺻ ﺮ ه ﻤﺎﻳﻮن ﭼ ﺎپ ﺷﺪﻩ اﺳ ﺖ و در ﺁﺗ ﻴﻪ ﺑﻪ ﺁﻧﻬ ﺎ ا ﺷﺎرﻩ ﺧﻮاه ﻢ‬
‫ﮐﺮد‪.‬وﻟﯽ ﻣﻨﻈﻮر از ذﮐﺮ ﺣﮑﺎﻳﺖ اﻳﻦ ﺑﻮد ﮐﻪ ﺑ ﺮای درک ﻣﻮ ﺳﻴﻘﯽ ﺳ ﺎﺑﻘﻪ ی ﺁ ﺷﻨﺎﺋﯽ ﻻزﻣﺴ ﺖ ﭼﻨﺎﻧﮑ ﻪ‬
‫اﻣﺮوز هﻢ در ﻣﻴﺎن اﻳﺮاﻧﻴﺎن ﺑﻌﻀﯽ ﻣﻮﺳﻴﻘﯽ اروﭘﺎﺋﯽ را ﺧﻮب درک ﻣ ﯽ ﮐﻨﻨ ﺪ و ﺑ ﻪ ﺁن ﻣ ﺄﻧﻮس هﺴﺘ ﻨﺪ‬
‫ﻋﺪﻩ ی زﻳﺎدی هﻢ ﺑﺪون اﻳﻨﮑﻪ ﺑﻔﻬﻤﻨﺪ ﺗﻈﺎهﺮ ﺑﻪ ﻓﻬﻤﻴﺪن ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ ﭼﻮن ﺷﻨﻴﺪن ﻣﻮﺳ ﻴﻘﯽ ﻓﺮﻧ ﮕﯽ ﻣ ﺪ ﺷﺪﻩ‬
‫و ﺑﺴﻴﺎری هﻢ اﺻﻼ ﺁن را ﺧﻮش ﻧﺪارﻧﺪ زﻳﺮا ﺑﻪ رﻣﻮز و ﻟﻄﺎﺋﻒ و زﻳﺒﺎﺋﻴ ﻬﺎی ﺁن ﭘ ﯽ ﻧ ﻤﯽ ﺑﺮ ﻧﺪ‪.‬ه ﻤﺎن‬
‫ﻣﻈﻔﺮاﻟﺪﻳﻦ ﺷﺎﻩ ﮐﻢ ذوق هﻢ ﭼﻨﺎﻧﮑﻪ از ﺳﻔﺮﻧﺎﻣﻪ اش ﭘﻴﺪاﺳﺖ ه ﺮ و ﻗﺖ در ﻣﺴﺎﻓﺮﺗﻬ ﺎی اروﭘ ﺎ ﺁهﻨﮕﻬﺎ ﺋﯽ‬
‫ﺷﻨﻴﺪﻩ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺷﺒﻴﻪ ﺑﻪ ﻧﻐﻤﺎت اﻳﺮاﻧﯽ ﺑﻮدﻩ ﻟﺬت ﺑﺮدﻩ اﺳﺖ ﭼﻨﺎﻧﮑ ﻪ ﻣ ﯽ ﻧﻮﻳ ﺴﺪ‪:‬ﺳﺮ ﺷﺎم هﻢ ﺳ ﺎز ﮐ ﻪ ﺑ ﻪ‬
‫ﻧﻮای اﻳﺮﻧﯽ ﻣﯽ زدﻧﺪ ﺧﻮب ﺑﻮد‪.‬هﻤﭽﻨﻴﻦ در ﺟﺎی دﻳﮕﺮ ﻣﯽ ﻧﮕﺎرد ‪ :‬در ﺑﻴﻦ ﺷﺎم ﻣﻮزﻳﮏ ﻣﺠﺎر را ﻣﯽ‬
‫زدﻧﺪ ﺑﺴﻴﺎر ﺧﻮب ﺑﻮد و ﺑﻪ ﮔﻮش ﻣﺎ ﻟﺬت ﻣﯽ داد زﻳﺮا ﺷﺒﻴﻪ ﺑﻪ ﻣﻮزﻳﮏ اﻳﺮاﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬
‫ﻣﻮﺳﻴﻘﯽ درﺑﺎری و اﻧﺪرون ﺷﺎهﯽ‬
‫ﻣﺠﻠﺲ ﺑﺰم و اﻧﺲ ﻓﺘﺤﻌﻠﻴﺸ ﺎﻩ در اﻧ ﺪرون از ﻟﺤ ﺎظ ﻣﻮﺳ ﻴﻘﯽ ﺷﺎﻳﺴﺘﻪ ی ذﮐ ﺮ ا ﺳﺖ و اﻳ ﻦ ﻣﻮ ﺿﻮع در‬
‫ﮐﺘﺎب ﺗﺎرﻳﺦ ﻋﻀﺪی ﻧﮕﺎﺷﺘﻪ ﺷﺪﻩ ﮐﻪ ﻋﻴﻨًﺎ در اﻳﻨﺠﺎ ﻧﻘﻞ ﻣﯽ ﺷﻮد‪:‬‬
‫از ﻧﻮروز ﺑﺎﺳﺘﺎﻧﯽ ﺗﺎ ﺳﻴﺰدهﻢ ﻋﻴﺪ ‪ ،‬ﺧﺎﻗ ﺎن ‪ ...‬ﺑﺎ ﺗ ﻤﺎم اه ﻞ ﺣﺮﻣﺨﺎ ﻧﻪ ‪ ...‬ﻣﻬﻤ ﺎن ﺗﺎج اﻟﺪو ﻟﻪ )ﻳﮑ ﯽ از‬
‫زﻧﺎن ﺷﺎﻩ( ﻣﯽ ﺷﺪﻧﺪ و درﻳﻦ ﺳﻴﺰدﻩ روز‪ ...‬ﺗﻤﺎﻣًﺎ ﺑﻪ ﻋﻴ ﺶ و اﺳ ﺘﻤﺎع ﺳ ﺎز و ﻧ ﻮا‪ ...‬ﻣﺸﻐ ﻮل ﺑﻮدﻧ ﺪ ‪...‬‬
‫دﺧﺘﺮ ﺁﻗﺎ ﻣﺤﻤﺪرﺿﺎی ﻣﻮﺳ ﻴﻘﯽ دان ﺷ ﺎﻩ وردی ﺧﺎن ﺑﻴﮕ ﻢ رﺳ ﺘﻢ ﺁﺑﺎد یﻪ ﻣﻠﻘﺒ ﻪ ﺑ ﻪ یﺎر ﺷﺎﻩ ﺑ ﺎ ﭼ ﻨﺪ ﻧ ﻔﺮ‬
‫دﺧﺘﺮان ﺟﻮاهﺮ ﭘﻮش ﮐﻪ ﮐﺎرﺷﺎن زدن ﺳـﺎز و ﺧﻮاﻧـﺪن ﺁواز ﺑـﻮد‪ ...‬داﺧﻞ ﺧﺪﻣﻪ ی ﺣـﺮم‬
‫‪pdf.tarikhema.ir‬‬

‫)ﺷﻤﺎرﻩ ‪ (٨‬رﻗﺎﺻﻪ )دورﻩ ﻓﺘﺤﻌﻠﯽ ﺷﺎﻩ(‬

‫از ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ی ﭘﺮﻧﺲ ارﻓﻊ در ﻣﻨﺎ ﮐﻮ ‪ -‬ﻃﺮح از ﻋﻠﯽ هﺎﻳﻨﺒﺎل‬

‫ﻣﺰوﺟﺎت ﺑﻮدﻧﺪ‪.‬دﺧﺘﺮ ﺁﻗﺎ ﻣﺤﻤﺪ رﺿﺎ درﻓﻦ ﻣﻮﺳﻴﻘﯽ اﺳﺘﺎد و از ﺷﺎﮔﺮدی ﭘﺪرﺧﻮد ﻧﺎ ﺋﻞ ﺑﻪ ا ﻳﻦ اﺳ ﺘﻌﺪاد‬
‫ﺷﺪﻩ ﺑﻮد‪.‬وﻟﯽ اﻳﻨﻬﺎ دﺧﻠﯽ ﺑﻪ دﺳﺘﮕﺎﻩ ﺑﺎزﻳﮕﺮﺧﺎن و ﺑﺎزﻳﮕﺮان‪ ...‬ﻧﺪاﺷﺘﻨﺪ‪.‬دﺳﺘﮕﺎﻩ ﺑﺎزﻳﮕﺮ ﺧﺎﻧ ﻪ ی ﺧﺎ ﻗﺎن‬
‫ﻳ ﮏ ﻓﺼ ﻞ ﺑﺴﻴ ﺎر ﻣﻔﺼﻠ ﯽ ﻣ ﯽ ﺑﺎﺷ ﺪ‪.‬وﺿ ﻊ ﺁﻧﻬ ﺎ و اﺳ ﻢ و رﺳ ﻤﺸﺎن و ﺷ ﺌﻮﻧﺎت و ﻣﺨﺎرﺟﺸ ﺎن ﺷ ﺮح‬
‫ﻋﻠﻴﺤﺪﻩ ﻣﯽ ﺧﻮاهﺪ و هﺮﮔﺎﻩ ﺧﻮف ﻣﻼﻣﺖ ﻧﺒﻮد ﺗﻔﺼﻴﻞ ﻧﮕﺎرش ﮔﺰارش ﻣﯽ داد‪.‬‬
‫ﺑ ﺎ اﻳﻨﮑ ﻪ ﻣﺆﻟ ﻒ ﺁن ﮐﺘ ﺎب از ﮔ ﺰارش اﻳ ﻦ ﻣﻮﺿ ﻮع ﺧ ﻮف داﺷ ﺘﻪ وﻟ ﯽ در ﭼﻨ ﺪ ﺻ ﻔﺤﻪ ی ﺑﻌ ﺪ ﺑﻨ ﺎ ﺑ ﺮ‬
‫ﻣﻨﺎﺳﺒﺖ ﺷﺮﺣﯽ ﻧﻮﺷﺘﻪ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﻌﻠﻮم ﻣﯽ ﺷﻮد ﺟﺰﺋﯽ از ﺑﺴﻴﺎر اﺳﺖ و ﺑﻪ هﺮ ﺣﺎل ﺑﻪ ﺧﻮﺑﯽ ﺛﺎﺑﺖ ﻣﯽ‬
‫ﮐﻨﺪ ﮐﻪ ﻣﻮﺳﻴﻘﯽ را در ﺁن دﺳﺘﮕﺎﻩ ﺗﺸﺮﻳﻔﺎت ﻣﻔﺼﻞ ﺑﻮدﻩ اﺳﺖ‪:‬‬
‫‪pdf.tarikhema.ir‬‬

‫ودﺳﺘﻪ ی اﺳﺘﺎد زهﺮﻩ ﺑﺎ دﺳﺘﻪ ی اﺳﺘﺎد ﻣﻴﻨﺎ ﭘﻴﻮﺳﺘﻪ ﺑﺎ ه ﻢ رﻗﺎﺑ ﺖ و ﻋ ﺪاوت داﺷ ﺘﻨﺪ ﺑﻠ ﮑﻪ درﻣ ﻴﺎن ﺣﺮم‬
‫ﺧﺎﻥﻪ ﺿﺮب اﻝﻤﺜﻞ ﺑﻮدﻥﺪ‪.‬اﮔﺮ ﺧﺼﻮﺻﻴﺘﯽ ﻣﻴﺎن دو ﻥﻔﺮ ﻣﯽ دیﺪﻥﺪ ﻣ ﯽ ﮔﻔﺘ ﻨﺪ ﻣﺜ ﻞ د ﺳﺘﻪ ی اﺳ ﺘﺎد ﻣﻴ ﻨﺎ و‬
‫اﺳﺘﺎد زهﺮﻩ ﻣﻨﺎزﻋﻪ ﻣﯽ ﻥﻤﺎیﺪ‪)...‬هﺮ دﺳﺘﻪ ﺳﭙﺮدﻩ ﺑﻪ یﮑﯽ از زﻥﺎن ﺷﺎﻩ ﺑﻮد( ﻋﻤﺎرت و ﻣﺴﮑ ﻦ و ﺟ ﻴﺮﻩ‬
‫و ﻣﻮاﺟﺐ و ﻥﻮﮐﺮ و ﺧﻮاﺟﻪ ﺑﺮای ﺑﺎزیﮕﺮان ﺣﺘﯽ اﺳﺐ ﺳ ﻮاری و ﻃﻮی ﻠﻪ و ﺟﻠﻮدار ﺷﺎن از ا هﻞ ﺣﺮم‬
‫ﺧﺎﻥﻪ ﺧﺎرج ﺑﻮد‪ ...‬ﻣﺒﻠﻎ ﮐﻠﯽ در ﺳﺎل ﻣﻮاﺟﺐ و ﻣﺨﺎرج ﺑﺎزیﮕﺮهﺎ و ﺑﺎزیﮕﺮﺧﺎﻥﻪ ﺑﻮد‪.‬هﺮ وﻗﺖ اﺣﻀ ﺎر‬
‫ﻣﯽ ﺷﺪﻥﺪ اﺣﺪی از ﺳﺎیﺮهﺎ اهﻞ ﺣﺮم ﺧﺎﻥﻪ ﻥﺨﻮاﺳﺘﻪ ﺣﻖ ﺣﻀﻮر ﻥﺪاﺷﺘﻨﺪ‪.‬اﮐﺜﺮ اوﻗﺎت ﺑﺎغ ﻗ ﺮق ﻣﯽ ﺷﺪ‬
‫و ﺑﺎزیﮕﺮان ﺁﻥﺠﺎ ﻣﯽ رﻓﺘﻨﺪ‪ ...‬ﺕﻤﺎم رﻗﺎﺻﻬﺎ یﮏ ﻗﺒﺎی اﺷﺮﻓﯽ ﮐﻪ هﺰار ﻋﺪد ﺑﺎ ﺟﺎﻗﻠﯽ ﺑ ﺮﺁن دوﺧﺘ ﻪ ﺷ ﺪﻩ‬
‫ﺑ ﻮد داﺷ ﺘﻨﺪ ‪ ،‬ﮐﻤﺮه ﺎ و ﻋ ﺮﻗﭽﻴﻦ ه ﺎ ﺕﻤ ﺎم ﺟﻮاه ﺮ و ﺑ ﺎ ﮔﻠﻮﺑﻨ ﺪهﺎی ﺧ ﻮب و ﮔﻮﺷ ﻮارهﺎی ﻣﻤﺘ ﺎز‪ ...‬در‬
‫ﻣﺠﻠﺲ هﻢ دو ﺳﻤﺖ ﻣﯽ ﻥﺸﺴﺘﻨﺪ ‪ :‬ا ﺳﺘﺎد زه ﺮﻩ و ا ﺳﺘﺎد ﻣﻴ ﻨﺎ ﺳﺮﺻ ﻒ ﺑﻮد ﻥﺪ ‪ ...‬در ﻗ ﺼﺮ ﻗﺎﺟ ﺎر اﮐ ﺜﺮ‬
‫اوﻗﺎت ﺑﺎزیﮕﺮهﺎ ﺳﻮار ﻣﯽ ﺷﺪﻥﺪ و ﺳﺮﺳﻮاری ﻣﯽ زدﻥﺪ و ﻣﯽ ﺧﻮاﻥﺪ ﻥﺪ‪.‬رﻗﺎﺻ ﻬﺎ اﺳ ﺐ ﻣ ﯽ ﺕﺎﺧﺘﻨ ﺪ‪ .‬ﻣﯽ‬
‫ﮔﻮیﻨﺪ ﺑﺎزیﮕﺮان هﺮ وﻗﺖ ﻣﯽ ﺧﻮاﺳﺘﻨﺪ از ﻋﻤﺎرت ﺧﻮدﺷﺎن ﺣﺮﮐﺖ ﮐﻨﻨﺪ ‪ ،‬هﺎی و هﻮی ﺁﻥﻬ ﺎ ‪ ...‬ﻗﺴﻤ ﯽ‬
‫ﺑﻠﻨﺪ ﺑﻮد ﮐﻪ ﻗﻄﻊ ﻣﯽ ﻥﻤﻮدﻥﺪ ﭘﺎدﺷﺎﻩ ‪ ،‬ﺑﺎزیﮕﺮهﺎ را اﺣﻀﺎر ﻥﻤﻮدﻩ‪.‬ﻣﻌﻠ ﻮم اﺳ ﺖ ﭘﻨ ﺠﺎﻩ ﻥﻔ ﺮ ﺧ ﺎﻥﻢ ﮐ ﻪ ا ﻗﻼ‬
‫ﭘﻨﺠﺎﻩ ﮐﻨﻴﺰ هﻢ داﺷﺘﻨﺪ یﮑﺼﺪ ﻥﻔﺮ زن هﻤﻪ ﮐﺎرﺷﺎن ﻣﻨﺤﺼﺮ در ﻋﻴﺶ ﺑﺎﺷﺪ ﺕﺎ چﻪ ﺣﺪ ﻗﻴﻞ و ﻗﺎل ﺧﻮاهﻨﺪ‬
‫داﺷﺖ‪.‬‬
‫در ﺟﺎی دیﮕﺮ ﻣﯽ ﻥﻮیﺴﺪ ‪ :‬یﮑﯽ از زﻥﺎن ﺷﺎﻩ ‪ ،‬ﻣﺸﺘﺮی ﺧﺎﻧﻢ اهﻞ ﺷﻴﺮاز اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑ ﻌﺪ از ﻓﻮت ﺧﺎ ﻗﺎن‬
‫هﻔﺖ ﻓﺮزﻥﺪ داﺷﺖ‪.‬وی در ﻋﻠﻢ ﻣﻮﺳﻴﻘﯽ ﻣﻬﺎرت ﮐﺎﻣﻞ و ﺁوازی ﺳﺮﺷﺎر داﺷﺖ‪.‬ﮔﻮیﻨﺪ ﺷﺒﯽ ﺧﺎﻗﺎن ‪ ...‬ﺑﺎ‬
‫زن دیﮕﺮش در ﻃﺒﻘﻪ ی اول ﺑﺮج ﺟﻬﺎن ﻥﻤﺎ ﺑﻪ ﻋﺸﺮت ‪ ...‬ﺑﻪ ﺳﺮ ﻣﯽ ﺑﺮدﻥﺪ ﻣﺸﺘﺮی ﺧ ﺎﻥﻢ در ﻃﺒﻘ ﻪ ی‬
‫دوم ﺑﻮد‪.‬ایﻦ ﺷﻌﺮ را ﺑﻪ ﺁواز ﺑﻠﻨﺪ ﺧﻮاﻥﺪﻩ ﺑﻮد‪:‬‬
‫هﻢ چﺎرﻩ ﺁﻥﮑﻪ‬ ‫ﺑﺎﻻی ﺑﺎم دوﺳﺖ چﻮ ﻥﺘﻮان ﻥﻬﺎد ﭘﺎی‬
‫ﺳﺮﺑﻨﻬﻢ زیﺮﭘﺎی دوﺳﺖ‬
‫ﺷﺨﺼﯽ ﮐﻪ ﺑﺴﻴﺎر دور ﺑﻮد ﺷﻌﺮ را ﺷ ﻨﻴﺪ و ﻥﻮﺷ ﺖ‪.‬ا یﻦ ﺧﺎﻥﻢ ﻗﺮی ﺐ ﺻ ﺪ ﺳ ﺎل ﻋﻤ ﺮ ﮐ ﺮد‪.‬در ﺁ ﺧﺮ هﻢ‬
‫ﺣﺎﻝﺖ ﻃ ﺮب و ﻣ ﺴﺮت از او ﻥﻤﺎی ﺎن ﺑﻮد هﻴﭽﻮﻗ ﺖ او را ﻣﻬﻤ ﻮم و اﻓﺴ ﺮدﻩ ﻥﺪیﺪﻥ ﺪ‪ .‬هﺮ و ﻗﺖ ﺧﺎ ﻗﺎن ﺑ ﻪ‬
‫ﺳﻔﺮی ﻋﺰیﻤﺖ ﻣﯽ ﻓﺮﻣﻮد‪ ...‬ﻣﺸﺘﺮی ﺧﺎﻥﻢ ﺑﺎیﺪ ﻣﺸﻐﻮل ﺧﻮاﻥﺪن ﺑﺎﺷﺪ‪.‬در ﺳﻔﺮ ﺁﺧ ﺮ ﮐﻪ ﺕﺸﺮی ﻒ ﻓﺮﻣ ﺎی‬
‫اﺻﻔﻬﺎن ﻣﯽ ﺷﺪﻥﺪ ﻣﺸﺘﺮی ﺧﺎﻥﻢ ﺑﻪ رﺳﻢ ﻣﺄﻝﻮف ﻣﺸﻐﻮل ﺧﻮاﻥﺪن ایﻦ ﺑﻴﺖ ﺷﺪ‪:‬‬
‫از ﻓﺮاق ﺕﻮ‬ ‫ﺕﻮ ﺳﻔﺮی ﮐﺮدی و ﺧﻮﺑﺎن هﻤﻪ ﮔﻴﺴﻮ ﮐﻨﺪﻥﺪ‬
‫ﻋﺠﺐ ﺳﻠﺴﻠﻪ هﺎ ﺑﺮهﻢ ﺧﻮرد‬
‫ﺧﺎﻗﺎن ﻣﻀﻤﻮن ﺑﻴﺖ را ﺑﻪ ﻓﺎل ﺑﺪ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﺴﯽ اﺧﺘﻴﺎر ﻓﺮﻣﻮدﻥﺪ‪:‬اﻥﺎﷲ و اﻥﺎاﻝﻴﻪ راﺟﻌ ﻮن و در ه ﻤﺎن ﺳﻔﺮ‬
‫از ﺳﺎﺣﺖ اﺻﻔﻬﺎن ﺑﻪ ﮔﻠﺰار ﺟﻨﺎن رﻓﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫‪pdf.tarikhema.ir‬‬

‫)ﺷﻤﺎرﻩ ‪ (٩‬ﮔﻞ ﺁرا ‪ -‬از ﮐﻠﮑﺴﻴﻮن ﺕﺎﺑﻠﻮهﺎی ﻥﻘﺎﺷﯽ ایﻤﺮی اﻥﮕﻠﻴﺴﯽ‬

‫هﻤﭽﻨﻴﻦ ﻣﯽ ﻥﻮیﺴﺪ‪:‬ﺷﺒﯽ ﺧﺎﻗﺎن ‪ ...‬یﮑﯽ از ﺧﻮاﺟﻪ ﺳﺮایﺎن را ﺑﺮای ﻣﻄﻠﺒﯽ ﻥﺰد ذواﻝﻔﻘﺎر ﺧﺎن ﻓﺮﺳ ﺘﺎدﻩ‬
‫ﺑﻮدﻥﺪ‪.‬ﺑﻌﺪ از ﻣﺮاﺟﻌﺖ ﭘﺮﺳﻴﺪﻥﺪ ﺳﺮدار چﻪ ﻣﯽ ﮐﺮد؟ ﻋﺮض ﮐﺮد ﺕﻨﻬ ﺎ ﻥﺸﺴ ﺘﻪ ﻣﺸ ﻐﻮل ﺧ ﻮردن ﺷﺮاب‬
‫ﺑﻮد ﻓﺮﻣﻮدﻥﺪ چﻬﺎر ﻥﻔﺮ از زﻥﺎﻥﯽ را ﮐﻪ ﺟﺰء ﻋﻤﻠﻪ ی ﻃﺮب هﺴﺘﻨﺪ ﺁﻻن ﻣﻄﻠﻘﻪ ﮐﺮد ﺑﺎ ﺕ ﻤﺎم ﺟﻮا هﺮ‪...‬‬
‫ﮐﻪ دارﻥﺪ ‪ ...‬ﺑﺮدﻩ ﺑﮕﻮ ‪ ...‬روا ﻥﻤﯽ دارم ﺑﺮﺕﻮ ﺑﺪ ﺑﮕﺬرد‪.‬ایﻦ چﻬﺎر زن ﻣﻄﺮﺑﻪ ﺑﻪ ﺕﻮ ﺑﺨﺸﻴﺪﻩ ﺷﺪ‪.‬‬
‫‪pdf.tarikhema.ir‬‬

‫ﻣﻌﻠﻮم ﻣﯽ ﺷﻮد ﻋﺪﻩ ی زﻳﺎدی در اﺧﺘﻴﺎر داﺷﺘﻪ ﮐﻪ ﭼﻬﺎر ﺗﺎی ﺁﻧﻬﺎ را ﺑﻪ ﺳﺮداری ﺑﺨ ﺸﺶ ﮐﺮدﻩ اﺳ ﺖ!‬
‫راﺳﺘﯽ ﭘﺎدﺷﺎهﺎن ﻗﺪﻳﻢ ﻳﻌﻨﯽ هﻤﺎن هﺎ ﮐﻪ ﭼﺸﻢ ﻣﻴﻞ ﻣﯽ ﮐﺸﻴﺪﻧ ﺪ و ﺗﻨ ﻪ راﻩ ﻣ ﯽ ﮐﺮدﻧ ﺪ و ﺳ ﺮ ﻣ ﯽ ﺑﺮﻳﺪﻧ ﺪ‬
‫ﮔﺎهﯽ هﻢ ﭼﻘﺪر ﺑﺬال و ﻣﻬﺮ ﺑﺎن ﺑﻮد ﻧﺪ! ﺷﺎﻳﺪ ﭘﻴﺸﻴﻨﻴ ﺎن هﻤ ﻴﻦ را دﻳ ﺪﻩ ا ﻧﺪ ﮐ ﻪ ﮔﻔﺘ ﻪ ا ﻧﺪ ﻋﻄﺎﻳﺸ ﺎن را ﺑ ﻪ‬
‫ﻝﻘﺎﻳﺸﺎن ﺑﺨﺸﻴﺪم‪.‬‬
‫در دورﻩ ی ﻧﺎﺻﺮاﻝﺪﻳﻦ ﺷﺎﻩ ﻣﻮﺳﻴﻘﯽ درﺑﺎری دو ﻗﺴ ﻤﺖ ﺑﻮدﻩ‪.‬ﻳﮑ ﯽ در ﺳ ﻼم هﺎی رﺳ ﻤﯽ و روزه ﺎی‬
‫ﻋﻴﺪ و ﺟﺸﻦ ﺑﮑﺎر ﻣﯽ رﻓﺘﻪ و دﻳﮕﺮی ﮐﻪ در ﻣﺠﺎﻝﺲ ﺧﺼﻮﺻﯽ در ﺑﺎری ﻧﻮاﺧﺘ ﻪ ﻣ ﯽ ﺷ ﺪﻩ‪.‬ﻗﺴﻤ ﺖ اول‬
‫ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ ی ﻣﻮزﻳﮏ ﻧﻈﺎﻣﯽ ﺑﺎ ﺁﻻت ﺑ ﺎدی اﺟ ﺮا ﻣﯽ ﺷﺪﻩ و در ﻗﺴ ﻤﺖ دوم از ﻋﻤ ﻠﻪ ی ﻃ ﺮب ﺧﺎ ﺻﻪ‬
‫ﮐﻪ ﻗﺒﻼ اﺷﺎرﻩ ﺷﺪ اﺳﺘﻔﺎدﻩ ﻣﯽ ﮐﺮدﻩ اﻧﺪ‪.‬اﻳﻦ ﻧﻮازﻧﺪﮔﺎن ﮐﻪ در ﻃﻮل ﭘﻨﺠﺎﻩ ﺳﺎل ﺳﻠﻄﻨﺖ ﻧﺎ ﺻﺮاﻝﺪﻳﻦ ﺷ ﺎﻩ‬
‫ﻳﮑﯽ ﺑﻌﺪ از دﻳﮕﺮی ﺑﻪ درﺑﺎر رﻓﺖ و ﺁﻣﺪ داﺷﺘﻪ اﻧﺪ از اﻳﻦ ﻗﺮارﻧﺪ‪:‬‬
‫ﺁﻗﺎ ﻋﻠﯽ اﮐﺒﺮ ‪ ،‬ﺁﻗﺎ ﻏﻼﻣﺤﺴﻴﻦ و ﻣﻴﺮزاﻋﺒﺪاﷲ ﻧﻮازﻧﺪﻩ ی ﺗﺎر‪.‬‬
‫ﺳﻨﺘﻮر ﺧﺎن ‪ ،‬ﻣﺤﻤﺪ ﺻﺎدق ﺧﺎن و ﺳﻤﺎع ﺡﻀﻮر ﻧﻮازﻧﺪﻩ ی ﺳﻨﺘﻮر‪.‬‬
‫ﺧﻮﺷﻨﻮاز ‪ ،‬ﻣﻄﻠﺐ ﺧﺎن و ﺟﻮادﺧﺎن ﻗﺰوﻳﻨﯽ ﻧﻮازﻧﺪﮔﺎن ﮐﻤﺎﻧﭽﻪ‪.‬‬
‫از اﻳ ﻦ اﺷ ﺨﺎص ﺑﻌ ﺪهﺎ ﺑ ﻪ ﺗﻔﺼﻴ ﻞ ﺑﻴﺸ ﺘﺮی ﺻ ﺤﺒﺖ ﺧ ﻮاهﻢ ﮐ ﺮد‪.‬ﻧﺎﺻ ﺮاﻝﺪﻳﻦ ﺷ ﺎﻩ در اﻧ ﺪرون ﮔﺎه ﯽ‬
‫ﻣﺠﺎﻝﺲ ﺑﺰم داﺷﺘﻪ اﺳﺖ ﮐﻪ از ﻧﻮازﻧﺪﮔﺎن دﻳﮕﺮ هﻢ اﺳﺘﻔﺎدﻩ ﻣﯽ ﺷﺪﻩ‪ .‬ﺑﺮای ا ﻃﻼع از ﻳﻦ ﻗﺴ ﻤﺖ ﺑﻬﺘﺮﻳ ﻦ‬
‫ﮐﺘﺎب ‪ ،‬ﻳﺎدداﺷﺖ هﺎی ﻣﻌﻴﺮاﻝﻤﻤﺎﻝﮏ اﺳﺖ زﻳﺮا ﻣﺎدرش ﻋﺼ ﻤﺖ اﻝﺪوﻝ ﻪ دﺧ ﺘﺮ ﻧﺎﺻ ﺮاﻝﺪﻳﻦ ﺷﺎﻩ ﺑ ﻮدﻩ و‬
‫ﺧﻮدش هﻢ ﺗﺎ ﺑ ﭽﻪ ﺑﻮدﻩ ﺑﻪ اﻧ ﺪرون ﺁﻣ ﺪ و ر ﻓﺖ داﺷ ﺘﻪ ا ﺳﺖ‪.‬اﻳﻨ ﮏ ﺁن ﻗﺴﻤ ﺖ از ﮐﺘ ﺎب ﻣﺰﺑ ﻮر را ﮐﻪ‬
‫ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻣﻮﺳﻴﻘﯽ اﻧﺪورن ﺷﺎهﯽ اﺳﺖ از ﻧﻈﺮ ﺷﻤﺎ ﻣﯽ ﮔﺬراﻧﻢ‪:‬‬
‫روزی ﺷﺎﻩ ﺑﻪ ﻣﺎدرﭘﺪرم ﻣﺎﻩ ﻧﺴﺎء ﺧﺎﻧﻢ ﻣﯽ ﮔﻮﻳﺪ ﮐﻪ دوازدﻩ دﺧﺘﺮ زﻳﺒﺎ ﺡﺎﺽﺮ ﻧﻤﺎﻳﺪ و ﺁﻧﻬﺎ را ﺑﻪ ﻋﻤ ﻠﻪ‬
‫ی ﻃﺮب ﺑﺴﭙ ﺎرد ﺗﺎ اﻧ ﻮاع ﺳﺎز و ﺁواز رﻗ ﺺ ه ﺎ را ﺑﻴﺎﻣﻮز ﻧﺪ و ﭘ ﺲ از ﺗﮑﻤﻴ ﻞ ‪ ،‬ﺑ ﻪ اﻧ ﺪرون ﻓﺮﺳ ﺘﺎد‬
‫ﺷﻮﻧﺪ ‪.‬ﻣﺎﻩ ﻧﺴﺎء ﺧﺎﻧﻢ در ﻇﺮف ﭼﻨﺪ ﻣﺎﻩ دﺧﺘﺮهﺎ را ﮔﺮد ﺁوردﻩ ﺁﻧﻬﺎ را ﺑﻪ اﺳﺎﺗﻴﺪ ﻣﻮﺳﻴﻘﯽ زﻣﺎن ‪ ...‬ﻣﯽ‬
‫ﺳﭙﺎرد و ﻣﺪت دو ﺳﺎل دﺧﺘﺮهﺎ ﺑﻪ ﺁﻣﻮﺧﺘﻦ ﻓﻦ ﻣﻮﺳ ﻴﻘﯽ و ا ﻧﻮاع ﺳ ﺎزهﺎ ﻣﺸ ﻐﻮل ﻣﯽ ﺷ ﻮﻧﺪ‪.‬روزی ﻣ ﺎﻩ‬
‫ﻧﺴﺎء ﺧﺎﻧﻢ ﻣﺠﻠﺴ ﯽ ﺁراﺳ ﺘﻪ ﺷ ﺎﻩ را از ﺻﺒﺢ ﺑ ﻪ ﻣﻨﺰل ﺧﻮد د ﻋﻮت ﻣ ﯽ ﮐﻨ ﺪ و ﺑﻌ ﺪ از ﻧﺎ هﺎر ‪ ...‬ﺑ ﺴﺎط‬
‫ﺑﺰﻣﯽ ﻣﯽ ﺁراﻳﺪ و راﻣﺸﮕﺮان ﻣﺎﻩ ﭘﻴﮑﺮ در ﺡﻀﻮر ﺷﺎﻩ ﺑﻪ ﺳﺎزﻧﺪﮔﯽ ﻣﺸﻐﻮل ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫اﻳﻦ ﺡﺎل ﺳﺨﺖ ﭘﺴﻨﺪ ﺧﺎﻃﺮ ﺧﺴﻮراﻧﻪ ﻣﯽ اﻓﺘﺪ‪.‬اﻧﮕﺸﺘﺮی ‪ ...‬ﺑﻪ ﻣﺎﻩ ﻧﺴﺎء ﺧﺎﻧﻢ ﻣﺮﺡﻤﺖ ﻣﯽ ﮐﻨ ﺪ و اﻧﻌ ﺎم‬
‫ﺷﺎﻳﺎﻧﯽ در ﺡﻖ اﺳﺎﺗﻴﺪ ﻧﻮازﻧﺪﮔﺎن ﻣﺒﺬول داﺷﺘﻪ دﺧﺘﺮهﺎ را ﺑﻪ اﻧﺪرون ﻣ ﯽ ﻓﺮﺳ ﺘﺪ‪ ...‬ﺑﺮﺧ ﯽ از ﺁﻧ ﻬﺎ ﻧ ﻴﺰ‬
‫ﮐﻪ ﻣﻄﺒﻮع ﻃﺒﻊ ﻣﻠﻮﮐﺎﻧﻪ واﻗﻊ ﺷﺪﻩ ﺑﻮدﻧﺪ ﺻﻴﻐﻪ ﺷﺪﻩ در ﺟﺮﮔﻪ ی ﺧﺎﻧﻤﻬﺎ درﺁﻣﺪﻧﺪ‪.‬‬
‫اﺳﺎﻣﯽ ﺑﻌﻀﯽ از دوﺷﻴﺰﮔﺎن ﻃﺮب ﺳ ﺎز و ﻧﻐﻤ ﻪ ﭘ ﺮداز ازﻳ ﻦ ﻗﺮار اﺳ ﺖ ‪ :‬دﻝﺒﺮ ﺧﺎﻧﻢ ‪ -‬دﻝﭙﺴ ﻨﺪ ﺧﺎﻧﻢ ‪-‬‬
‫ﻋﺎﻝﻴﻪ ﺧﺎﻧﻢ‪.‬ﻓﺎﻃﻤﻠﻪ ﺳﻠﻄﺎن ﺧﺎﻧﻢ ‪ -‬ﺧﺎور ﺳﻠﻄﺎن ﺧﺎﻧﻢ ‪ -‬زﻳﻨﺐ ﺧﺎﻧﻢ و ﻏﻴﺮهﺎ‪.‬‬
‫ﻣﺎهﯽ ﭼﻨﺪ ﺷﺐ دﻳﻮان ﺧﺎﻧﻪ را ﻗﺮق ﻣﯽ ﮐﺮدﻧﺪ و ﺷﺎﻩ ﺑﺎ اهﻞ ﺡﺮم ﺑﻪ ﮔﺮدش ﺑﺎغ و ﮔﻠﺴﺘﺎن رﻓﺘﻪ ﺷﺎم را‬
‫ﻧﻴﺰ هﻤﺎن ﺟﺎ ﺻﺮف ﻣﯽ ﻧﻤﻮدﻧﺪ و در ﺗﻤﺎم ﻣﺪت ‪ ،‬راﻣﺸﮕﺮان و ﺧﻨﻴﺎ ﮔ ﺮان ﺑﻪ ﺳﺎزﻧﺪﮔﯽ و ﻧﻮازﻧﺪ ﮔﯽ‬
pdf.tarikhema.ir

.‫ﻣﺸﻐﻮل ﺑﻮدﻧﺪ‬
‫‪pdf.tarikhema.ir‬‬

‫)ﺷﻤﺎرﻩ ‪ (١٠‬رﻗﺎﺻﻪ در ﺣﺎل ﺑﺸﮑﻦ زدن ‪ -‬ﻧﻘﺎﺷﯽ دورﻩ ی ﻧﺎﺻﺮاﻟﺪﻳﻦ ﺷﺎﻩ ‪-‬‬

‫از ﻡﻮزﻩ ی ﻟﻨﻴﻦ ﮔﺮاد ﮐﭙﻴﻪ ی ﻋﻠﯽ هﺎﻧﻴﺒﺎل‬

‫پﺲ از پﺎﻳﺎن ﺗﻔﺮج زﻧﻬﺎ ﮔﺮوﻩ ﮔﺮوﻩ ‪ ...‬رو ﺑﻪ ﻋﻤﺎرت ﻡﯽ ﺁوردﻧﺪ‪.‬در وﺳﻂ اﻃﺎق ﺑﺮﻟﻴﺎن ‪ ،‬ﭼﻴﻖ ﺑﺴﻴﺎر‬
‫زﻳﺒﺎﺋﯽ ﻡﯽ ﮐﺸﻴﺪﻧﺪ در ﻳﮏ ﻃﺮف ﻧﻮازﻧﺪﮔﺎن و در ﻃﺮف دﻳﮕﺮ ﺧﺎﻧﻤ ﻬﺎ ﻡ ﯽ ﻧﺸﺴﺘ ﻨﺪ و ﺻﻨﺪﻟﯽ ﺷﺎﻩ را‬
‫ﭼﻨﺎن ﻡﯽ ﮔﺬاﺷﺘﻨﺪ ﮐﻪ ﺑﻪ هﺮ دو ﺳﻮ ﻧﮕﺮان ﺑﺎﺷﺪ‪ ...‬ﺑﻪ اﺷﺎرﻩ ی وی ﺑﺰم ﺁﻏﺎز ﻡﯽ ﮔﺸﺖ‪.‬‬
‫ﻡﺴﺘﻮﻓﯽ ﻡﯽ ﻧﻮﻳﺴﺪ‪ :‬ﮔﺎهﯽ ﺷﺎﻩ اﻡﺮ ﻡﯽ داد در ﮔﻮﺷﻪ ی اﻳﻦ ﺗﺎﻻر ﻡﺤﻮ ﻃﻪ ای از ﺗ ﺠﻴﺮ ﻡﯽ ﺳ ﺎﺧﺘﻨﺪ و‬
‫ﻋﻤﻠﻪ ی ﻃﺮب را ﺑﺎ ﭼﺸﻢ ﺑﺴﺘ ﻪ ﺑ ﻪ اﻳ ﻦ ﻡﺤﻮﻃ ﻪ وارد و در ﻳﻦ ﺝ ﺎ ﭼﺸﻤﻬ ﺎی ﺁﻧﻬ ﺎ را ﺑ ﺎز ﻡ ﯽ ﮐﺮدﻧ ﺪ و‬
‫ﻡﺠﻠﺲ ﺻﺤﺒﺖ ﺑﻪ ﻡﺠﻠﺲ ﺳﻤﺎع ﻡﺒﺪل ﻡﯽ ﺷﺪ‪.‬‬
‫ﻡﻌﻴﺮ ﻡﯽ ﻧﻮﻳ ﺴﺪ‪ :‬ﺧﻮاﺑ ﮕﺎﻩ ﺷ ﺎﻡﻞ ﭼﻬ ﺎر در ﺑﻪ اﻃ ﺮاف داﺷ ﺖ ﮐﻪ ﻳﮑ ﯽ ﺑ ﻪ ا ﻃﺎق راﻡﺸﮕ ﺮان ﺑ ﺎز ﻡ ﯽ‬
‫ﺷﺪ‪.‬ﻧﻘﻴﺐ اﻟﻤﻤﺎﻟﮏ ﮐﻪ دارای ﺑﻴﺎﻧﯽ ﺷﻴﺮﻳﻦ و در ﻓﻦ داﺳﺘﺎن ﺳﺮاﺋﯽ ﺑﯽ ﻡﺎﻧﻨﺪ ﺑﻮد در ﻳﮑﯽ از اﻃﺎﻗﻬﺎ ﻡﯽ‬
‫ﻧﺸﺴ ﺖ و در را اﻧ ﺪﮐﯽ ﺑ ﺎزﻡﯽ ﮔﺬاﺷ ﺖ ﺗ ﺎ ﺷ ﺎﻩ ﺻ ﺪاﻳﺶ را ﺑﺸﻨ ﻮد‪ ...‬ﻗﺒ ﻞ از ﺁن ﻳﮑ ﯽ از ﻧﻮازﻧ ﺪﮔﺎن‬
‫ﻡﺨﺼﻮص ﮐﻪ ﺟﻮاد ﺧ ﺎن ﻗﺰوﻳ ﻨﯽ ﺑﻮد و ﮐﻤﺎﻧ ﭽﻪ ی ﺑﺴﻴ ﺎر ﮐﻮﭼﮑ ﯽ ﺗﺮﺗﻴ ﺐ دادﻩ و هﻤﻴﺸ ﻪ ﺁن را زﻳ ﺮ‬
‫ﻟﺒﺎدﻩ داﺷﺖ ﭼﻨﺪ پﻨﺠﻪ ی ﻧﺮم ﻧﻮاﺧﺘﻪ و ﺳﺎﮐﺖ ﻡﯽ ﺷﺪ و در ﺧﻼل داﺳ ﺘﺎن ‪ ...‬ﻧﻘ ﻴﺐ اﻟﻤﻤﺎﻟ ﮏ ﺑ ﻴﺘﯽ ﭼ ﻨﺪ‬
‫ﻡﻨﺎﺳﺐ ﺣﺎل ﺑﻪ ﺁهﻨﮕﯽ ﺧﻮش ﺁهﺴﺘﻪ ﻡﯽ ﺳﺮود و ﺝﻮادﺧﺎن ﺑﺎ ﻡﻼﺣﺘﯽ وﻳﺮا ﺑﻪ هﻤﺎن ﻧﺮﻡ ﯽ ﺝﻮاب ﻡﯽ‬
‫داد ‪ ،‬ﮔﺎﻩ ﻧﻴﺰ رﺑﺎﻋﯽ ﻡﺆﺛﺮ ﺑﻪ اﺷﻌﺎر ﻏﻢ اﻧﮕﻴﺰ دﻳﮕﺮی ﻡﯽ ﺧﻮاﻧﺪ و اﻏﻠﺐ در ﺁن ﺣﺎل اﺷﮏ از دﻳﺪﮔﺎن‬
‫ﻓﺮو ﻡﯽ رﻳ ﺨﺖ ز ﻳﺮا در روزﮔ ﺎر ﺝﻮا ﻧﯽ ﺑ ﻪ ﻟﻴ ﻠﯽ ﻧ ﺎﻡﯽ دل ﺑﺎﺧﺘ ﻪ و پﻴ ﺶ از ﺁﻧ ﮑﻪ و ﺻﻞ دﺳ ﺖ ده ﺪ‬
‫ﻡﻌﺸﻮﻗﻪ اش از دﺳﺖ رﻓﺘﻪ ﺑﻮد ﺑﺎ ﺁﻧﮑﻪ ﺷﺎﻩ هﺮﮔﺰ ﻧﻤﯽ ﺧﻮاﺳﺖ ﺁهﻨﮕﻬﺎی ﺣﺰن اﻧﮕﻴﺰ ﺑﺸﻨ ﻮد و پﻴﻮ ﺳﺘﻪ‬
‫ﺧﺎﻃﺮ ﺧﻮد را ﺷﺎدﻡﺎن ﻡﯽ ﺧﻮاﺳﺖ ﺷﻮرﻳﺪﮔﯽ ﺝﻮاد ﺧﺎن را دوﺳﺖ ﻡﯽ داﺷﺖ و ﺑﻌﻀﯽ ﺷﺐ هﺎ هﻢ ﺑﻪ‬
‫‪pdf.tarikhema.ir‬‬

‫وی اﻡﺮ ﻡﯽ ﮐﺮد ﮐﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﺑﺰﻧﺪ و ﺑﺨﻮاﻧﺪ‪.‬‬

‫از ﻧﻮازﻧﺪﮔﺎن ﻡﻮﻗﻊ ﺧﻮاب ﻳﮑﯽ ﺳﺮوراﻟﻤﻠﮏ ﮐ ﻪ ﺧﺪاوﻧ ﺪ ﻡﻮ ﺳﻴﻘﯽ و ﻡﺸﻬ ﻮر ﺑ ﻮد ‪ ،‬د ﺳﺘﻤﺎﻟﯽ ﺑ ﺮ روی‬
‫ﺳ ﻨﺘﻮر ﻡ ﯽ ﮔﺴ ﺘﺮد و ﺑ ﻪ ﻗ ﺪری ﺻ ﺪای ﻡﻠﻴﺤ ﯽ ﻡ ﯽ داد ﮐ ﻪ ﺑﻬ ﺘﺮ از ﺁن ﻧﻤ ﯽ ﺷ ﺪ‪.‬دﻳﮕ ﺮﺁﻗﺎﻏﻼﻣﺤﺴﻴ ﻦ‬
‫ﺗﺎرزن ﺑﻮد‪ ...‬دﻳﮕﺮی اﺱﻤﻌﻴﻞ ﺧﺎن ﮐﻤﺎﻥﭽﻪ ﮐﺶ ﮐﻪ ﺑﯽ ﻧ ﻈﻴﺮ‪ ،‬دﻳ ﮕﺮی ﺡﺎﺟﯽ ﺡﮑ ﻴﻢ ﺁوازﻩ ﺧﻮان ﺑ ﻮد‬
‫ﮐﻪ دو داﻧﮓ را ﮐﺲ ﺑﺪان ﺧﻮﺑﯽ ﻧﺨﻮاﻧﺪ‪.‬در ﻡﻮﻗﻌﯽ ﮐﻪ ﺝﻮاب اﺷﻌﺎر ﻧﻘﻴﺐ اﻟﻤﻤﺎﻟﮏ را ﻡﯽ دادﻧﺪ ﮔﺎﻩ ﺑﻪ‬
‫هﻴﺌﺖ اﺝﺘﻤﺎع ﺝﻮاب دادﻩ و ﮔﺎﻩ ﺗﮏ ﺗﮏ ﺗﻘﺮﻳﺒًﺎ ﺳﺎﻋﺘﯽ ﻡﯽ زدﻧﺪ و ﺳﺎﮐﺖ ﻡﯽ ﺷﺪﻧﺪ‪.‬هﺮ ﮔﺎﻩ ﺻ ﺪاﺋﯽ از‬
‫ﺷﺎﻩ ﺑﺮﻡﯽ ﺁﻡﺪ دوﺑﺎرﻩ اداﻡﻪ ﻡﯽ دادﻧﺪ و هﺮﮔﺎﻩ ﺻﺪاﺋﯽ ﻧﻤﯽ ﺁﻡﺪ ﻡﺮﺧﺺ ﻡﯽ ﺷﺪﻧﺪ‪.‬‬
‫ﭘﺎﻳﺎن ﻣﻘﺪﻣﻪ ﻡﻨﻈﻮر ﻧﮕﺎرﻧﺪﻩ از ذﮐﺮ اﻳﻦ ﻡﻘﺪﻡﻪ ﺁﺷﻨﺎﺋﯽ ﺧﻮاﻧﻨ ﺪﮔﺎن ﺑﻪ و ﺽﻊ ﻡﻮﺳ ﻴﻘﯽ ﺁن زﻡﺎﻧ ﺴﺖ ﮐ ﻪ‬
‫ﺳﺮﮔﺬﺷ ﺖ ﻡ ﺎ دﻧﺒﺎﻟ ﻪ ی ﺁن ﻡ ﯽ ﺑﺎﺷ ﺪ‪.‬اﮐﻨ ﻮن ﮐ ﻪ ﺗ ﺎ اﻧ ﺪازﻩ ای ﺑ ﻪ ﮐﻴﻔﻴ ﺖ اﻳ ﻦ ه ﻨﺮ در دورﻩ ی ﻗﺎﺝﺎرﻳ ﻪ‬
‫ﺁﮔﺎهﯽ ﻳﺎﻓﺘﻪ اﻳ ﺪ دا ﺳﺘﺎن را ﺁ ﻏﺎز ﻡﯽ ﮐﻨ ﻢ و ﭼﻨﺎﻧﮑ ﻪ ا ﺷﺎرﻩ ﮐﺮدم ه ﺮ ﺝ ﺎ ﺽﺮورت اﻳﺠ ﺎب ﮐﻨ ﺪ ﺑ ﺮای‬
‫درک ﮐﺎﻡﻞ ﻡﻄﻠﺐ ﺑﻪ ﺳﻮاﺑﻖ اﻡﺮ ﻧﻴﺰ اﺷﺎرﻩ ﻡﯽ ﻧﻤﺎﻳﻢ‪.‬‬
‫‪pdf.tarikhema.ir‬‬

‫ﺁﻏﺎز ﺳﺮﮔﺬﺷﺖ‬
‫در ﺳﺎل ‪١٣٢٤) ١٢٨٥‬هـ‪.‬ق‪ (.‬ﻣﻮﻗﻌﯽ ﮐﻪ ﭘ ﺪرم ﻣﻴﺮزاﻋﺒ ﺪاﷲ ﺧﺎن در ﮐﺮﻣ ﺎن ﻣﻨﺸ ﯽ ﻓﺮﻣﺎﻧﻔﺮﻣ ﺎ وا ﻟﯽ‬
‫ایﺎﻟﺖ ﺏﻮد ‪ ،‬ﺏﻪ دﻧﻴﺎ ﺁﻣﺪم‪.‬هﻨﻮز ﭼﻨﺪ ﻣﺎهﯽ از ﺗﻮﻟﺪم ﻧﮕﺬﺵﺘﻪ ﺏﻮد ﮐﻪ ﻣﺎﻣﻮر یﺖ ﭘ ﺪرم ﺏ ﻪ ﺳﺮ ﺁ ﻣﺪ و ﺏ ﺎ او‬
‫ﺏﻪ ﺗﻬﺮان ﻣﺮاﺟﻌﺖ ﮐﺮدیﻢ و در ﺧﺎﻧﻪ ای ﮐﻪ ﭘﺸﺖ ﭘﺎرک ﻣﺨﺘﺎر اﻟﺴﻠﻄﻨﻪ ﺏﻮد ‪ ،‬در ﺧﻴﺎﺏﺎن اراﻣﻨﻪ ﻣﻨﺰل‬
‫ﻧﻤﻮدیﻢ‪ .‬ﺳﺎﻟﻬﺎی اوﻟﻴﻪ ی دوران ﮐﻮدﮐ ﯽ را در ﺳﺖ ﺏ ﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﻧ ﺪارم وﻟ ﯽ از ﺳ ﻦ ﭘﻨ ﺞ ﺵ ﺶ ﺳ ﺎﻟﮕﯽ را‬
‫ﺧﻮب ﺏﻪ یﺎد ﻣﯽ ﺁورم ﮐﻪ در هﻤﺎن ﺧﺎﻧﻪ ﺏﺎ ﻣﺎدر و ﺧﻮاهﺮ و ﺏﺮادر ﺏﺰر ﮔﺘﺮم زﻧ ﺪﮔﯽ ﻣ ﯽ ﮐ ﺮدیﻢ‪ .‬ﭘﺪرم‬
‫اﻏﻠﺐ اوﻗﺎت در ﻣﺴﺎﻓﺮت ﺏﻮد وﻟﯽ هﺮ وﻗﺖ ﺏ ﻪ ﺗﻬ ﺮان ﻣ ﯽ ﺁﻣ ﺪ ‪ ،‬ﻣﺠﻠ ﺲ اﻧ ﺴﯽ ﺏ ﺎ ﭼ ﻨﺪ ﺗ ﻦ از دوﺳ ﺘﺎن‬
‫ﺧﻮد داﺵﺖ ﮐﻪ هﻤﮕﯽ اهﻞ ذوق و ﻣﻮﺳﻴﻘﯽ ﺏﻮدﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺏﻪ ﻃﻮری ﮐﻪ ﻣﯽ ﮔﻔﺖ ﻣﺪﺗﯽ ﻧﺰد ﺁﻗﺎ رﺿﺎ ﺧﺎن ‪ ،‬داﻣﺎد ﻣ ﻴﺮزا ﺣﺴﻴﻨﻘﻠ ﯽ و ز ﻣﺎﻧﯽ ﭘ ﻴﺶ ﺧﻮد ﻣﻴﺮزا و‬
‫ﭼﻨﺪی هﻢ در ﮐﻼس درویﺶ ﺧﺎن ﺳ ﺎز زدﻩ ﺏﻮد‪ .‬ﺵﺐ ه ﺎ ﮐﻪ ﺏﻪ ﻣ ﻨﺰل ﻣﯽ ﺁ ﻣﺪ ﺗ ﺎری را ﮐﻪ ﮐﺎ ﺳﻪ ی‬
‫ﺏﺰرگ زردی داﺵﺖ ‪ ،‬ﺏﻪ دﺳﺖ ﻣﯽ ﮔﺮﻓﺖ و ﺏﻪ ﻧﻮاﺧﺘﻦ ﻣﺸﻐﻮل ﻣﯽ ﺵﺪ‪.‬‬
‫دری ﻦ هﻨﮕ ﺎم ‪ ،‬ﻣ ﺮاهﻢ ﻣﺎﻧﻨ ﺪ ﺧﻮاه ﺮم )ﻣﺨﻠﻮﺻ ﻪ( و ﺏ ﺮادرم )ﮐ ﺮیﻢ( ﺏ ﻪ ﻣﺪرﺳ ﻪ ی اﻣﺮیﮑﺎﺋ ﯽ‬
‫ﻓﺮﺳﺘﺎدﻧﺪ‪.‬ﺻﺒﺤﻬﺎ ﺏﺎ دﺳﺘﻤﺎل ﺏﺴﺘﻪ ی ﮐﺘﺎب و ﻗﺎﺏﻠﻤﻪ ی ﻧﻬﺎر‪ ،‬هﻤﮕﯽ راﻩ ﻣﺪرﺳﻪ را ﮐ ﻪ در ﺧﻴﺎ ﺏﺎن ﻗ ﻮام‬
‫اﻟﺴﻠﻄﻨ ﻪ واﻗ ﻊ ﺏ ﻮد ‪ ،‬ﭘﻴ ﺶ ﻣ ﯽ ﮔ ﺮﻓﺘﻴﻢ و از هﻤ ﻪ ی ﻣ ﺎ ﺏﺰرﮔ ﺘﺮ ﺧﺎﻟ ﻪ ام )ﻣ ﺮیﻢ( ﺏ ﻮد ﮐ ﻪ هﻤ ﺮاﻩ او ﺏ ﻪ‬
‫ﻣﺪرﺳﻪ ﻣﯽ رﻓﺘﻴ ﻢ‪ .‬یﮏ ﺳ ﺎل ازی ﻦ ﺗﺎریﺦ ﮔﺬ ﺵﺖ و ﺧﺎ ﻟﻪ ام ﻣﺪرﺳ ﻪ را ﺗ ﻤﺎم ﮐ ﺮد و زن ) ﻣﻴﺮزا ﺟﻌﻔ ﺮ‬
‫ﺧﺎن ﺵﻴﺮازی( ﺵﺪ ﮐﻪ در )ﺵﺒﺎﻧﮑﻬﺎی( ﺗﺠﺎرﺗﺨﺎﻧﻪ داﺵﺖ و از راﻩ ﺏﻨﺪر اﻧﺰﻟﯽ ﺏﻪ رو ﺳﻪ و ارو ﭘﺎ رﻓ ﺖ‬
‫و ﭘﺲ از یﮏ دور ﮔﺮدش در ﻓﺮﻧﮕﺴﺘﺎن ﺏﻪ ﭼﻴﻦ رهﺴﭙﺎر ﺵﺪ‪.‬ﺏﻌﺪهﺎ ﺵﻮهﺮش ﺗﺠ ﺎرت را ﺗ ﺮک ﮐ ﺮد و‬
‫ﺏﻪ اروﭘﺎ رﻓﺖ و اﮐﻨﻮن هﻢ در ﺵﻬﺮ )ﻧﻴﺲ( در ﮐﺸﻮر ﻓﺮاﻧﺴﻪ زﻧﺪﮔﯽ ﺁراﻣﯽ دارد‪.‬ﺵﻴﺮازی اهﻞ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ‬
‫اﺳﺖ ﮐﺘﺎب ﻣﯽ ﺧﻮاﻧﺪ و ﭼﻮن ﺏﻪ ﻣﺤﻴﻂ ﻓﺮهﻨﮓ ﺧﻮ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺏﻪ ﻓﮑﺮ ﺏﺎزﮔﺸﺖ ﺏﻪ وﻃ ﻦ ﻧﻴﻔﺘ ﺎدﻩ ا ﺳﺖ‪ .‬ﭘﺲ‬
‫از ﻋﺰیﻤﺖ ﺧﺎﻟﻪ ام ‪ ،‬ﺧﻮاهﺮم در ﻣﻮﻗﻌﯽ ﮐﻪ ﺏﻪ ﻣﺪرﺳﻪ ﻣﯽ رﻓﺘﻴﻢ ازﻣﺎ ﺳﺮﭘﺮﺳﺘﯽ ﻣﯽ ﮐﺮد و در دا ﻣﺎن‬
‫ﻣﺎدرم )ﻣﺨﻠﻮﻗﻪ( ﮐﻪ ﺏﺴﻴﺎر اهﻞ ذوق هﻢ ﺏﻮد ﭘﺮورش ﻣﯽ یﺎﻓﺘﻴﻢ‪.‬‬
‫‪pdf.tarikhema.ir‬‬

‫)ﺷﻤﺎرﻩ ی ‪ (١١‬ﻧﻤﻮﻧﻪ ای از ﻟﺒﺎس ﺧﺎﻧﻤﻬﺎ در ﭼﻬﻞ ﺳﺎل ﻗﺒﻞ‪.‬‬

‫از راﺳﺖ ﻧﻔﺮ اول ﻡﺎدرم‪.‬ﻧﻔﺮ دوم ﺧﻮاهﺮم‪.‬ﻧﻔﺮ ﺳﻮم ﺧﺎﻟﻪ ام‪.‬‬

‫ﺗﺎﺛﻴﺮ ﺳﺮودهﺎ ‪ -‬ﻡﺪرﺳﻪ ی ﻡﺎ ﺗﺎﻻر ﺏﺰرﮔﯽ داﺷﺖ ﮐﻪ ﺷﺎﮔﺮدان هﺮ روز ﺻﺒﺢ ﻗﺒﻞ از رﻓﺘﻦ ﺏﻪ ﮐ ﻼس‬
‫در ﺁن ﺟﻤﻊ ﻡﯽ ﺷﺪﻧﺪ‪).‬ﻡﺴﺘﺮﺟﺮدن( رﺋﻴﺲ ﻡﺪر ﺳﻪ ﺏﻪ ﻟﻬ ﺠﻪ ی ﻡﺨ ﺼﻮص ﻓﺎرﺳ ﯽ ﺧ ﻮد اول دﻋ ﺎ ﻡﯽ‬
‫ﺧﻮاﻧﺪ ‪ ،‬ﺏﻌﺪ )ﺧﺎﻧﻢ ﺟﺮدن( ﭘﺸﺖ ارگ ﻡﯽ ﻧﺸﺴﺖ و ﺁهﻨﮕﯽ ﻡﯽ ﻧﻮاﺧﺖ و ﻡﺎ هﻤﮕﯽ ﺏﺎ او ه ﻢ ﺁواز ﻡ ﯽ‬
‫ﺷﺪیﻢ و ﺳﺮود ﻡﯽ ﺧﻮاﻧﺪیﻢ‪.‬اﺷﻌﺎر ﺳﺮودهﺎ هﻢ در ﮐﺘﺎﺏﯽ ﭼﺎپ ﺷﺪﻩ ﺏﻮد ﺗﺎ هﺮ ﮐ ﺪام از ﺷ ﺎﮔﺮدان ﮐﻠﻤ ﺎت‬
‫را از ﺣﻔ ﻆ ﻧﺪاﺷ ﺘﻨﺪ از روی ﮐﺘ ﺎب ﺏﺨﻮاﻧﻨ ﺪ‪.‬ﺁهﻨ ﮓ ﺏﻌﻀ ﯽ ازی ﻦ ﺳ ﺮودهﺎ را هﻨ ﻮز ه ﻢ ﺏ ﻪ ی ﺎد دارم و‬
‫یﮑﯽ از ﺁﻧﻬﺎ ﮐﻪ ﺏﻴﺸﺘﺮ ﺧﻮاﻧﺪﻩ ﻡﯽ ﺷﺪ ﺏﺎ ایﻦ ﺷﻌﺮ ﺁﻏﺎز ﻡﯽ ﮔﺮدیﺪ‪:‬‬
‫ﮐﻴﻤﻴ ﺎی‬ ‫زیﻨ ﺖ ﻧﻄ ﻖ و ﺏﻴ ﺎن ﻋﻠ ﻢ اﺳ ﺖ ﻋﻠ ﻢ‬
‫ﻋﻘﻞ و ﺟﺎن ﻋﻠﻢ اﺳﺖ ﻋﻠﻢ‬
‫ﻓ ﺨﺮ روز‬ ‫روح ﺟﺎﻧﺎن ﻋﻠﻢ اﺳ ﺖ ﻋ ﻠﻢ‬
‫اﻡﺘﺤﺎن ﻋﻠﻢ اﺳﺖ ﻋﻠﻢ‬
‫ﺏﻌﻀ ﯽ از ﺳ ﺮودهﺎ ﺁهﻨ ﮓ ﻓﺮﻧﮕ ﯽ داﺷ ﺖ ﮐ ﻪ ﺏ ﻪ ﻓﺎرﺳ ﯽ ﺗﺮﺟﻤ ﻪ ﺷ ﺪﻩ ﺏ ﻮد و ﺏﺮﺧ ﯽ را ه ﻢ ﺻ ﺎﺣﺐ‬
‫ﻡﻨﺼﺒﺎن ﻡﻮزیﮏ ﻧﻈﺎم ایﺮان ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺏﻮدﻧﺪ‪.‬رﺳﻢ ﻡﺪرﺳﻪ ایﻦ ﺏ ﻮد ﮐﻪ در ﺁﺧ ﺮ ﺳﺎل ﺗﺤﺼﻴﻠ ﯽ ﺟﺸ ﻨﯽ در‬
‫ﺳﺎﻟﻦ ﮐﻠﻴﺴﺎ ﺏﺮﭘ ﺎ ﻡﯽ ﮐﺮدﻧ ﺪ و ﭼﻨ ﺪ ﺗﻦ از ﻓﺎرغ اﻟﺘﺤﺼﻴ ﻞ ه ﺎ ﺏﻴﺎﻧ ﺎﺗﯽ ﻡ ﯽ ﻧﻤﻮد ﻧﺪ‪ .‬ﺏﺮای ه ﺮ دورﻩ ه ﻢ‬
‫ﺳﺮودی ﺁﻡﺎدﻩ ﻡﯽ ﺷﺪ و ﺏﻴﺸﺘﺮ ایﻦ ﺁهﻨﮕﻬﺎ را ﻏﻼﻣﺮﺿﺎ ﺧﺎن ﺳﺎﻻر ﻣﻌﺰز ﻡﯽ ﺳﺎﺧﺖ ﮐﻪ رﺋﻴﺲ ﻡﺪرﺳﻪ‬
‫ی ﻡﻮزیﮏ ﺏﻮد‪.‬ا ﺷﻌﺎر ﺁن را ی ﺎ ﺷ ﺎﮔﺮداﻧﯽ ﮐﻪ ﻃﺒ ﻊ ﺷﻌﺮ داﺷ ﺘﻨﺪ ﻡﯽ ﺳﺮودﻧﺪ ی ﺎ از ﺷﻌﺮای ﻡﻌﺎﺻ ﺮ‬
‫‪pdf.tarikhema.ir‬‬

‫اﺳﺘﻤﺪاد ﻡﯽ ﮐﺮدﻧﺪ‪.‬ﻧﺨﺒﻪ ی ایﻦ ﺳﺮودﻩ هﺎ در ﺁن ﮐﺘﺎﺏﭽﻪ ﭼﺎپ ﺷﺪﻩ ﺏﻮد و ﻡﺎ ﻡﯽ ﺧﻮاﻧﺪیﻢ‪.‬‬

‫اﻟﺒﺘﻪ ﻡﻦ در ﺁن ﻡﻮﻗﻊ ﻡﻨﻈﻮر اوﻟﻴ ﺎی ﻡﺪر ﺳﻪ را از ای ﻦ اﺟﺘ ﻤﺎع و ﺳﺮود ﺧﻮا ﻧﺪن و ﺟﺸ ﻦ ه ﺎ در ﻧ ﻤﯽ‬
‫یﺎﻓﺘﻢ‪.‬ﺏﻌﺪهﺎ ﮐﻪ ﺏﻪ هﺪﻓﻬﺎی ﺗﻌﻠﻴﻢ و ﺗﺮﺏﻴﺖ ﺁﺷﻨﺎ ﺷﺪم ﺏﻪ ﺧﻮﺏﯽ درک ﮐ ﺮدم ﮐ ﻪ هﻤﻴ ﻦ ﮐ ﺎر ﮐﻮﭼ ﮏ ﭼﻘ ﺪر‬
‫ﺏ ﺮای ایﺠ ﺎد ﺣ ﺲ هﻤﮑ ﺎری و ﺏ ﻪ ﻧﺸ ﺎط ﺁوردن روح ﺟﻮاﻧ ﯽ ﮐﻤ ﮏ ﺏﺰرﮔ ﯽ ﺏ ﻮدﻩ اﺳ ﺖ‪.‬ﭼﻨﺎﻧﮑ ﻪ در ﺁن‬
‫ﻡﻮﻗﻊ ‪ ،‬ﻡﺎ ﺏﻌﺪ از ﺳﺮود ﺧﻮاﻧﺪن ‪ ،‬ﺧﻮش و ﺧﻨﺪان ﺏﻪ ﮐﻼﺳﻬﺎی درس ﻡﯽ رﻓﺘﻴﻢ ﺏﺪون ایﻨﮑﻪ ﺗﻮﺟﻪ ﮐﺮدﻩ‬
‫ﺏﺎﺷﻴﻢ ﮐﻪ ای ﻦ ﺁه ﻨﮓ ﻡﻮﺳ ﻴﻘﯽ و وزﻧ ﻬﺎی ﺷ ﺎدی ﺏﺨ ﺶ ﺳﺮودهﺎﺳ ﺖ ﮐﻪ ﻡﺎ را ﺳ ﺮﺧﻮش و ﺧﺮم ﮐﺮدﻩ‬
‫اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪pdf.tarikhema.ir‬‬

‫ﭼﻬﻞ ﺳﺎل ﻗﺒﻞ اﻣﺮﻳﮑﺎﺋﻴﻬﺎ در ﻣﺪرﺳ ﻪ ی ﺧﻮد ﺷﺎن اﻳ ﻦ رﺳ ﻢ را داﺷ ﺘﻨﺪ‪.‬وزارت ﻣﻌ ﺎرف ه ﻢ ﻣﯽ دﻳ ﺪ و‬
‫ﻣﯽ ﺷﻨﻴﺪ اﻣﺎ در ﻣﺪارس اﻳﺮاﻥﯽ اﻳﻦ ﮐﺎر را ﺕﻘﻠﻴﺪ ﻥﻤﯽ ﮐﺮدﻥﺪ و ﺳﺎﻟﻬﺎ ﻃﻮل ﮐﺸﻴﺪ ﺕﺎ ﺳ ﺮود ﺟﺰء ﺏﺮﻥﺎ ﻣﻪ‬
‫ی ﻣﺪارس ﺷﺪ‪.‬هﺮ ﭼﻨﺪ ﻣﺜﻞ هﻤﻪ ی ﮐﺎرهﺎ ‪ ،‬اول ﻣﻌﻨﻮﻳﺘﯽ داﺷﺖ وﻟﯽ ﺏﻪ ﺕﺪرﻳﺞ ﻓ ﻘﻂ اﺳ ﻢ ﺁن ﺏ ﺎﻗﯽ ﻣﺎﻥ ﺪ‬
‫و ﻣﻌﻨﺎﻳﺶ از ﺏﻴﻦ رﻓﺖ‪.‬‬
‫از ﺁﻣﻮزﮔﺎران ﺳ ﺮود ﮐ ﻪ ﺏ ﻪ دﺏﺴﺘﺎﻥ ﻬﺎی ﺟ ﻨﻮب ﺷﻬﺮ ﺕ ﻬﺮان ﻣﯽ رو ﻥﺪ ﻣ ﮑﺮر ﺷﻨﻴﺪﻩ ام ﮐﻪ ﻣﯽ ﮔﻮﻳﻨ ﺪ‬
‫ﻣﺤﻴﻂ ﻣﺎ ﻣﺴﺎﻋﺪ ﺏﺎ اﻳﻦ درس ﻥﻴﺴﺖ‪ :‬ﻣﺪﻳﺮ ﻣﺪرﺳﻪ ﻣﯽ ﮔﻮﻳ ﺪ ﺳﺎز هﻤ ﺮاﻩ ﻥﻴﺎورد ﻳﺪ! در اﻳ ﺎم ﻋ ﺰاداری‬
‫هﻢ ﮐﻪ ﭼﻨﺪﻳﻦ ﻣﺎﻩ ﺳﺎل ﺕﺤﺼﻴﻠﯽ را در ﺏﺮدارد ﺏﺎﻳﺪ در ﮐﻼس ﺏﻪ ﺟﺎی درس ﺳﺮود ‪ ،‬اﻣﻼء ﻓﺎرﺳﯽ ﮔﻔﺘﻪ‬
‫ﺷﻮد‪.‬ﺡﺘﯽ در ﺏﻌﻀﯽ از ﺷﻬﺮهﺎ ﺏﻪ اﺡ ﺘﺮام ﻣ ﻘﺎﺏﺮ ﻣ ﺘﺒﺮ ﮐ ﻪ ا ﺹﻼ ﻣﻌﻠ ﻢ ﺳ ﺮود وﺟ ﻮد ﻥ ﺪارد! ﻥ ﻤﯽ داﻥ ﻢ‬
‫ﭼﺮا ﻣﺸﺎهﺪﻩ ی ﻣﻨ ﺎﻇﺮ ﺷ ﻬﻮت اﻥ ﮕﻴﺰ ﺹ ﺤﻨﻪ ه ﺎی ر ﻗﺺ )داﻥﺴﻴ ﻨﮓ هﺎ( و ﺳﻴﻨﻤﺎهﺎ و ﭘﻮ ﺷﻴﺪن ﻟ ﺒﺎس‬
‫)دﮐﻮﻟﺘﻪ( ﺏﺮای ﺧﺎﻥﻤ ﻬﺎ در ﻣﻴﻬﻤﺎﻥﻴ ﻬﺎی رﺳ ﻤﯽ و و ﺟﻮد )ﻥﺎﺡ ﻴﻪ ی دﻩ( در ﺏﻴﺮون دروازﻩ ی ﻗ ﺰوﻳﻦ و‬
‫ﻥﺸﺮﻳ ﺎت ﺧ ﻼف اﺧ ﻼق و ﻣﺒﺘ ﺬل ﻣﺠ ﺎز اﺳ ﺖ وﻟ ﯽ ﺧﻮاﻥ ﺪن ﺳ ﺮودهﺎﺋﯽ ﮐ ﻪ ﺏ ﺎ اﺷ ﻌﺎر ﻥﺼﻴﺤ ﺖ ﺁﻣﻴ ﺰ‬
‫ﻓﺮدوﺳﯽ و ﺳﻌﺪی هﻤﺮاهﺴﺖ ﻣﻮﺟﺐ ﺳﺴﺘﯽ اﻳﻤﺎن ﻣﯽ ﺷﻮد !هﻤﭽﻨﻴﻦ ﻥﻤﯽ داﻥﻢ ﭼﺮا رادﻳﻮی ﺕ ﻬﺮان در‬
‫اﻳ ﺎم ﻣ ﺎﻩ رﻣﻀ ﺎن ﻣﻮﺳ ﻴﻘﯽ ﭘﺨ ﺶ ﻥﻤ ﯽ ﮐﻨ ﺪ وﻟ ﯽ در هﻤ ﺎن ﻣﻮﻗ ﻊ ﺷ ﻨﻴﺪن ﻥﻐﻤ ﺎت ‪ ،‬از ﺏﻠﻨ ﺪﮔﻮی داﺧ ﻞ‬
‫ﺳﻴﻨﻤﺎهﺎ ﻣﺎﻥﻌﯽ ﻥﺪارد ! ﮔﻤﺎن ﻣﯽ ﮐﻨﻢ اﻳﻦ وﺽﻊ ﻥﻈﻴﺮ هﻤﺎن داﺳﺘﺎن ﻗﺪﻳﻤﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﯽ ﮔﻔﺘﻨﺪ‪:‬‬
‫ﻳﮏ ﺏﺎم و دو هﻮا را‬ ‫ﻗﺮﺏﺎن ﺏﺮم ﺧﺪا را‬
‫ﺷﺎﻳﺪ هﻢ اﺙﺮات ﺳﻴﺎﺳﺘﻬﺎی ﭘﺮدﻩ ﭘﻮﺷﯽ و ﻇﺎهﺮ ﺳﺎزی و ﻋﻮام ﻓﺮﻳﺒﯽ اﺳﺖ ﺕﺎ ﺏ ﺪﻳﻦ و ﺳﻴﻠﻪ ﻣ ﺸﺘﯽ ﻣ ﺮدم‬
‫ﻇ ﺎهﺮاﻟﺼﻼح و رﻳﺎﮐ ﺎر ﺏ ﺎ اﺳ ﺘﻔﺎدﻩ از ﺡﺮﺏ ﻪ ی دﻳ ﻦ ‪ ،‬ﻣ ﺎﻥﻊ ﺕﺮﻗ ﯽ و ﭘﻴﺸﺮﻓ ﺖ ﺟﺎﻣﻌ ﻪ ی ﻣ ﺎ ﺷ ﻮﻥﺪ و‬
‫ﺟﻠﻮی رﺷﺪ ﻓﮑ ﺮ اﺟﺘ ﻤﺎع را ﺏﮕﻴﺮﻥ ﺪ‪.‬ﻣﻤﮑ ﻦ ا ﺳﺖ ﺳ ﺮ دﻳﮕ ﺮی ه ﻢ در ﮐ ﺎر ﺏﺎ ﺷﺪ ز ﻳﺮا ﭼﻮن ﺳﺮودهﺎ‬
‫ﺷﺎدی ﺏ ﺨﺶ و ﻓﺮح اﻥﮕ ﻴﺰ اﺳ ﺖ ‪ ،‬ﺧﻮا ﻥﺪﻥﺶ ﺕﻮ ﺹﻴﻪ ﻥ ﻤﯽ ﺷ ﻮد ؛ اﮔ ﺮ ﺏﻪ ﺳﺒﮏ ﻥﻮ ﺡﻪ ‪ ،‬ﻏ ﻢ اﻥﮕ ﻴﺰ و‬
‫اﻥﺪوهﻨﺎک ﺏﻮد ‪ ،‬ﻣﻨﺎﺳﺒﺘﺮ ﻣﯽ ﻥﻤﻮد‪.‬زﻳﺮا ﻣﻠﺘﯽ ﮐﻪ ﻗﺮﻥﻬ ﺎ در ﻗ ﻴﺪ ﺧﺮا ﻓﺎت اﺳ ﻴﺮ اﺳ ﺖ ‪ ،‬ﺏﺎ ﻳﺪ ه ﻤﻮراﻩ ﺏ ﻪ‬
‫ﺡﺎل زار ﺧﻮد ﺏﮕﺮﻳﺪ و رﺳﻢ دﻳﺮﻳﻦ ﺳﻮﮔﻮاری را از دﺳﺖ ﻥﺪهﺪ و ﺷﺎدی ﻥﻴﺎ ﺏﺪ ﮐ ﻪ ﭘﺸﺘﮑ ﺎر ﭘ ﻴﺪا ﮐ ﻨﺪ و‬
‫هﻤﺮاﻩ ﻏﺎﻓﻠﻪ ی ﺕﻤﺪن ﺏﻴﺶ رود !‬
‫‪pdf.tarikhema.ir‬‬

‫وﻳﻮﻟﻦ هﻤﺴﺎﻳﻪ‬
‫ﺷﺐ هﺎی ﺗﺎﺑﺴﺘﺎن ‪ ،‬در ﺁﺟﺮ ﻓﺮش ﺟﻠﻮی اﻃﺎق ﭘﻨﺞ دری ‪ ،‬روی ﻗﺎﻟﻴﭽﻪ ای ﮐﻪ ﺑﺎ ﮐﺘﺎن ﺁﺑﯽ رﻧﮓ ﻓﺮش‬
‫ﺷﺪﻩ ﺑﻮد ‪ ،‬ﻣﯽ ﻧﺸﺴﺘﻴﻢ‪ .‬یﮏ ﻓﺎﻧﻮس ﻗﺸﻨﮓ هﻢ در ﮐﻨﺎر ﺣﻮض ﺑﺰرگ ﻣﺮ ﺑﻊ ﻣﺴﺘﻄﻴ ﻠﯽ ﮐﻪ ﻧﻤ ﺎی ﺁن از‬
‫ﺱﻨﮓ ﺑﻮد ‪ ،‬ﻗﺮار داﺷﺖ و ﻧﻴﻤﯽ از ﺣﻴﺎط را روﺷﻦ ﻣﯽ ﮐﺮد و ﻋﻄﺮ ﮔﻠﻬﺎی در هﻢ اﻃﻠﺴﯽ و ﺷﺎﻩ ﭘﺴﻨﺪ‬
‫ﻣﺸ ﺎم ﺟ ﺎن را ﺗ ﺎزﻩ ﻣ ﯽ ﻧﻤ ﻮد‪.‬ﭘ ﻴﺮ زن اﺻ ﻔﻬﺎﻧﯽ ﺧ ﻮش ﺻ ﺤﺒﺘﯽ در ﺧﺎﻧ ﻪ ی ﻣ ﺎ ﺑ ﻮد ﮐ ﻪ ﻗﺼ ﻪ ﻣ ﯽ‬
‫ﮔﻔﺖ‪.‬ﺑﻌﻀﯽ ﺷﺒﻬﺎ هﻢ ﺑﻪ ﺱﺒﮏ وﻻی ﺘﺶ )ﺑﺮ یﺎﻧﯽ( در ﺱﺖ ﻣﯽ ﮐﺮد‪.‬رﺱ ﻤﺶ ا یﻦ ﺑ ﻮد ﮐﻪ ﺑﺎ یﺪ ه ﺮ ﮐ ﺲ‬
‫ﺑﺸﻘﺎﺑﺶ را دﺱﺖ ﺑﮕﻴﺮد ﺗﺎ او یﮏ ﮐﻔﮕﻴﺮ از ﺑﺮیﺎﻧﯽ را ﺑﺎ ﭘﻴﺎز ﺧﺮد ﺷﺪﻩ ﻻی ﻧﺎن ﺱ ﻨﮕﮏ ﺗ ﺎزﻩ ﺑﮕ ﺬارد‬
‫و ﺑﻪ او ﺑﺪهﺪ‪.‬ﺑﻌﺪ از ﺷﺎم روی ﺗﺨﺖ ﺑﺰر ﮔﯽ ﮐﻪ چﻨ ﺪیﻦ رﺧﺘ ﺨﻮاب رو یﺶ ﺟ ﺎ ﻣ ﯽ ﮔﺮﻓ ﺖ ‪ ،‬دراز ﻣ ﯽ‬
‫ﮐﺸﻴﺪیﻢ و ﭘﻴﺮ زن ﻗﺼﻪ را ﺁﻏﺎز ﻣﯽ ﮐﺮد‪ .‬ﮔﺎهﯽ ﮐﻼم ﺧ ﻮد را ﻧﺎﮔ ﻬﺎن ﻣﯽ ﺑﺮی ﺪ و ﻣ ﯽ ﮔ ﻔﺖ ‪ :‬ﺑ ﭽﻪ ه ﺎ‬
‫ﮔﻮش ﮐﻨﻴﺪ ‪ ،‬ﺻﺪای ویﻮﻟﻦ ﺑﻠﻨﺪ ﺷﺪ‪.‬ﻣﺎ هﻢ ﻃﻮری ﺑﻪ ا یﻦ ﺻﺪا ﻣﺎﻧﻮس ﺑ ﻮدیﻢ ﮐ ﻪ ﺱﮑﻮت ﻣ ﯽ ﮐﺮدیﻢ و‬
‫ﮔﻮش ﻣﯽ دادیﻢ و ﺑﺎ ﻧﻐﻤﻪ ی ﺱﺎز ﺑﻪ ﺧﻮاب ﻣﯽ رﻓﺘﻴﻢ‪.‬‬
‫ﻧﻮازﻧﺪﻩ ی ویﻮﻟﻦ یﮏ ﺻﺎﺣﺐ ﻣﻨﺼﺐ ﻧﻈﻤﻴﻪ ﺑﻮد ﮐﻪ ﭘﺸﺖ ﻣﻨﺰل ﻣﺎ در ﭘﺎرک ﭘﺪرش ﻣ ﻨﺰل داﺷ ﺖ‪ .‬ﻣﻦ‬
‫ﺁن ﻣﻮﻗ ﻊ هﻨ ﻮز ﺷ ﮑﻞ وی ﻮﻟﻦ را ﻧﺪی ﺪﻩ ﺑ ﻮدم وﻟ ﯽ ﻣ ﺎدرم ﺑ ﺮایﻢ ﮔﻔﺘ ﻪ ﺑ ﻮد ﮐﻪ وی ﻮﻟﻦ ﺱ ﺎزی اﺱ ﺖ ﺷﺒﻴﻪ‬
‫ﮐﻤﺎﻧﭽ ﻪ ﮐ ﻪ ﺑ ﻪ ﻋ ﻮض ایﻨﮑ ﻪ روی زاﻧ ﻮ ی ﺎ زﻣﻴ ﻦ ﺑﮕﺬارﻧ ﺪ زی ﺮ چﺎﻧ ﻪ ﻣ ﯽ ﻧﻬ ﻨﺪ و ﺑ ﺎ ﮐﻤ ﺎﻧﯽ ﮐ ﻪ ﺁن را‬
‫ﺗﻔﺎوت دارد و ﻗﺒﻼ ﺱﺎدﻩ ﺗﺮ ﺑﻮدﻩ و ﺑﻴﺶ از دو ﺱﻴﻢ ﻧﺪاﺷﺘﻪ اﺱﺖ‪.‬ﺑﻪ ﻃﻮریﮑﻪ ﻻﻧ ﺪ در ﮐﺘ ﺎب ﺗﺠﺴ ﺲ در‬
‫ﮔﺎﻣﻬﺎی ﻋ ﺮب ﻣﯽ ﻧﻮیﺴ ﺪ ﺑﻌﻴ ﺪ ﺑ ﻪ ﻧﻈ ﺮ ﻣﯽ رﺱ ﺪ ﮐ ﻪ ا یﻦ ﺱﺎز ﻗﺒ ﻼ ﺁر ﺷﻪ ای ﺑﺎ ﺷﺪ‪ .‬ﻓﺎراﺑﯽ در ﮐﺘ ﺎب‬
‫ﻣﻮﺱﻴﻘﯽ ﺧﻮد ﻧﺎﻣﯽ از ﻏﮋک ﻧﻤﯽ ﺑﺮد‪.‬وﻟﯽ از ﺱﺎز دیﮕﺮی ﮔﻔﺘﮕﻮ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ ﮐﻪ ﺷﺒﺎهﺖ ﮐﺎﻣ ﻞ ﺑ ﻪ ﻏ ﮋک‬
‫داﺷ ﺘﻪ و دارای دو ﺱ ﻴﻢ ﺑ ﻮدﻩ و ﺑ ﯽ ﮐﻤ ﺎن ﻧﻮاﺧﺘ ﻪ ﻣ ﯽ ﺷ ﺪﻩ اﺱ ﺖ‪.‬ﻧ ﺎم ای ﻦ ﺱ ﺎز رﺑ ﺎب اﺱ ﺖ ﮐ ﻪ ﺑﻌﺪه ﺎ‬
‫ﺷﺎﻋﺮان ﻣﺎ زیﺎد از ﺁن یﺎد ﮐﺮدﻩ اﻧﺪ‪.‬چﻨﺎﻧﮑﻪ ﺣﺎﻓﻆ ﮔﻔﺘﻪ اﺱﺖ‪:‬‬
‫ﮐﻪ ﮔ ﻮش‬ ‫رﺑﺎب و چﻨﮏ ﺑﻪ ﺑﺎﻧﮏ ﺑﻠﻨ ﺪ ﻣ ﯽ ﮔﻮیﻨ ﺪ‬
‫هﻮش ﺑﻪ ﭘﻴﻐﺎم اهﻞ راز ﮐﻨﻴﺪ‬
‫ﻣﻮﺱﻴﻘﯽ داﻧﻬ ﺎی ﻗﺪیﻢ ا یﺮان در ﮐﺘﺎﺑ ﻬﺎی ﺧ ﻮد ‪ ،‬ﺱﺎزهﺎ را دو دﺱ ﺘﻪ ﮐ ﺮدﻩ ا ﻧﺪ‪ :‬یﮑ ﯽ ذوات اﻻو ﺗ ﺎر ی ﺎ‬
‫ﺁﻻت ﺱﻴﻤﯽ و زهﯽ ‪ ،‬دیﮕﺮی ذوات اﻟﻨﻔﺦ یﺎ ﺁﻻت ﺑﺎدی‪.‬ذوات اﻻوﺗ ﺎر دو ﻧ ﻮع ﺑﻮدﻩ ‪ :‬یﮑ ﯽ ﺁﻧ ﮑﻪ ﻣﺜ ﻞ‬
‫چﻨﮓ و ﻗﺎﻧﻮن و ﺱﻨﺘﻮر ﺑﺮای هﺮ ﺻﺪاﺋﯽ یﮏ ﺱﻴﻢ روی ﺱﺎز ﺑﺴﺘ ﻪ ﻣ ﯽ ﺷ ﺪﻩ و در روی ﺁن ر ﺷﺘﻪ هﺎ‬
‫اﻧﮕﺸﺖ ﻧﻤﯽ ﮔﺬارﻧﺪ‪.‬ﻧﻮع دوم ﺁﻧﻬﺎﺋﻴﮑﻪ روی رﺷﺘﻪ هﺎ ﮐﻪ هﺮ یﮏ از ﺁﻧﻬ ﺎ را وﺗ ﺮ ﻣ ﯽ ﻧﺎﻣﻴﺪ ﻧﺪ اﻧﮕﺸ ﺖ‬
‫هﺎی دﺱﺖ چﭗ ﻧﻮازﻧﺪﻩ ‪ ،‬ﺗﮑﻴﻪ ﻣﯽ ﮐﺮدﻩ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺑﺮﺑﻂ )ﻋ ﻮد( و ﻃﻨﺒ ﻮر و رﺑ ﺎب‪ .‬ﺱﺎز ا ﺧﻴﺮ ﮐ ﻪ اول دو‬
‫ﺱﻴﻢ داﺷﺘﻪ ﺑﻌﺪهﺎ یﮏ ﺱ ﻴﻢ دی ﮕﺮ ﺑ ﻪ ﺁن ا ﺽﺎﻓﻪ ﺷﺪﻩ و ﺑﺎ ﮐﻤﺎ ﻥﻪ ﺑ ﻪ ﺻﺪا درﺁ ﻣﺪﻩ و هﻤ ﺎن اﺱ ﺖ ﮐ ﻪ ﻣ ﺎ‬
‫اﻣﺮوز ﮐﻤﺎﻥﭽﻪ ﻣﯽ ﮔﻮﺋﻴﻢ‪.‬‬
‫‪pdf.tarikhema.ir‬‬

‫)ﺷﻤﺎرﻩ ی ‪ (١٢‬رﺑﺎب ﺱﺎز ﻗﺪیﻢ ایﺮان و ﮐﻤﺎﻧﻪ ی ﺁن‬

‫‪pdf.tarikhema.ir‬‬

‫در ﺗ ﺎﻻر ﻋﻤ ﺎرت ﭼﻬ ﻞ ﺳ ﺘﻮن اﺻ ﻔﻬﺎن ‪ ،‬ﺟ ﺰء ﻧﻮازﻧ ﺪﮔﺎن ‪ ،‬ﻳﮑ ﯽ ه ﻢ ﮐﻤﺎﻧﭽ ﻪ ﻣ ﯽ ﻧ ﻮازد‪.‬از دورﻩ ی‬
‫ﺻﻔﻮﻳﻪ ﺑﻪ ﺑﻌﺪ ﮐﻤﺎﻧﭽﻪ ﻳﮑﯽ از ارﮐ ﺎن ﻣﻮ ﺳﻴﻘﯽ ا ﻳﺮان ﺑ ﻪ ﺷ ﻤﺎر ﺁ ﻣﺪﻩ اﺳ ﺖ ﮐﻪ ﮐ ﻤﺎن ﺁن ﭘﺲ از اﻳﻨ ﮑﻪ‬
‫ﺑﻌﺪهﺎ در دورﻩ ی ﻣﻈﻔﺮاﻟﺪﻳﻦ ﺷﺎﻩ وﻳﻮﻟﻦ ﺑﻪ اﻳﺮان ﺁﻣﺪ ‪ ،‬ﻧﺎم ﺧﻮد را از دﺳ ﺖ داد و ﺑﻪ ﺁرﺷ ﻪ ﮐﻪ ﮐﻠﻤ ﻪ‬
‫ی ﻓﺮاﻧﺴﻮی اﺳﺖ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺷﺪ‪.‬‬
‫ﭼﻮن ﮐﻤﺎن را در روی اﻳﻦ ﺳﺎز ﻣﯽ ﮐﺸﻨﺪ و ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻣﻀﺮاب ﺑﻪ ﺗﺎر و ﺳﻨﺘﻮر ﻧﻮاﺧﺘﻪ ﻧ ﻤﯽ ﺷ ﻮد ‪ ،‬ﮐ ﺴﯽ‬
‫ﮐﻪ ﻧﻮازﻧﺪﻩ ی اﻳﻦ ﺳﺎز ﺑﻮدﻩ ﺑﻪ ﮐﻤﺎﻧﭽﻪ ﮐﺶ ﻣﺮﺳﻮم ﺷﺪﻩ و ﺑﺮای ﻋﻤﻞ ﻧ ﻮاﺧﺘﻦ ‪ ،‬ﮐﻤﺎﻧ ﭽﻪ ﮐﺸ ﻴﺪن ﮔﻔ ﺘﻪ‬
‫اﻧﺪ ﻧﻪ ﮐﻤﺎﻧﭽﻪ زدن وﻟﯽ ﺣﺎﻻ هﺮ دو را اﺳﺘﻌﻤﺎل ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫اﻳﻦ ﺳﺎز ﭼﻮن روی ﮐﺎ ﺳﻪ اش ﭘﻮﺳ ﺖ ﮐﺸﻴ ﺪﻩ ﺷ ﺪﻩ و ﺧ ﺮک ‪ ،‬روی ﭘﻮﺳ ﺖ ﻗ ﺮار دارد ‪ ،‬در ا ﺛﺮ ﺗﻐﻴ ﻴﺮ‬
‫هﻮا ﺻﺪای ﺁن هﻢ ﻋﻮض ﻣﯽ ﺷﻮد وﻟﯽ از ﺁﻧﺠﺎ ﮐﻪ ﭘﻮﺳﺖ ﮐﻤﺎﻧﭽﻪ ﮐﻠﻔﺖ ﺗ ﺮ از ﺗ ﺎر ا ﺳﺖ ‪ ،‬ﺣﺮارت و‬
‫رﻃﻮﺑﺖ ﮐﻤﺘﺮ در ﺁن ﺗﺎﺛﻴﺮ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪.‬ﺻﺪای ﮐﻤﺎﻧﭽﻪ ﮐ ﻤﯽ ﺗﻮ دﻣ ﺎﻏﯽ ا ﺳﺖ در ﺻﻮرﺗﻴﮑﻪ ﺁه ﻨﮓ وﻳﻮﻟ ﻦ‬
‫ﺑﻪ ﻃﺒﻴﻌﺖ ﻧﺰدﻳﮑﺘﺮ اﺳﺖ‪.‬وﻗﺘﯽ وﻳﻮﻟﻦ ﺑﻪ اﻳﺮان ﺁﻣﺪ ‪ ،‬ﭼﻮن دارای ﭼﻬﺎرﺳﻴﻢ ﺑ ﻮد ‪ ،‬ﮐﻤﺎﻧﭽ ﻪ ﮐ ﺶ هﺎ ه ﻢ‬
‫ﻳﮏ ﺳﻴﻢ ﺁﺧﺮ را ﺑﻪ ﺗﻘﻠﻴﺪ وﻳﻮﻟﻦ اﺽﺎﻓﻪ ﮐﺮدﻧﺪ و ﭼﻮن در ﻃﺮز ﻧﻮاﺧﺘﻦ ‪،‬‬

‫)ﺷﻤﺎرﻩ ی ‪ (١٣‬ﮐﻤﺎﻧﭽﻪ ﮐﺶ )ﺗﺎﺑﻠﻮی ﻧﻘﺎﺷﯽ ﻣﻮزﻩ ی ﻣﺮدم ﺷﻨﺎﺳﯽ ﺗﻬﺮان(‬

‫ﺧﻴﻠﯽ ﺷﺒﻴﻪ ﺑﻪ وﻳﻮﻟﻦ ﺑﻮد ‪ ،‬ﮐﻤﺎﻧﭽﻪ ﮐﺶ هﺎ ﻣﻌﻠﻢ وﻳﻮﻟﻦ ﺷﺪﻧﺪ‪.‬از ﺁﻧ ﺠﺎ ﮐ ﻪ وﻳ ﻮﻟﻦ ﺳ ﺎزی ﮐﻮﭼ ﮑﺘﺮ و از‬
‫ﻟﺤﺎظ ﺣﻤﻞ و ﻧﻘﻞ راﺣﺖ ﺗﺮ و از ﺟﻬﺖ ﺻﻮرت ﻇﺎهﺮ ‪ ،‬ﻗﺸﻨﮕﺘﺮ ﺑﻮد ‪ ،‬ﺑﻪ ﺗﺪرﻳﺞ ﺟﺎی ﮐﻤﺎﻧﭽ ﻪ را در‬
‫اﻳﺮان ﮔﺮﻓﺖ ﺑﻪ ﻃﻮری ﮐﻪ دﻳﮕﺮ ﺣﺎﻻ ﮐﺴﯽ ﮐﻤﺎﻧ ﭽﻪ ﻧ ﻤﯽ ﮐﺸ ﺪ‪.‬ﻃﺒﻴ ﻌﯽ ا ﺳﺖ هﻤﻴﺸ ﻪ ﺳ ﺎز ﮐﺎﻣ ﻞ ﺟﺎی‬
‫ﺳﺎز ﻧﺎﻗﺺ را ﻣﯽ ﮔﻴﺮد ﭼﻨﺎﻧﮑﻪ ﻓﻠﻮت ﺟﺎی ﻧﯽ را ﮔﺮﻓﺖ و هﻮﺑﻮا ﺑﻪ ﻋﻮض ﺳﺮﻧﺎ ﻧﻮاﺧﺘﻪ ﻣﯽ ﺷﻮد‪.‬در‬
‫ﻣﻴﺎن ﺳﺎزهﺎی ﻣﻀﺮاﺑﯽ ﮐﻪ در اروﭘﺎ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪﻩ ه ﻨﻮز ﺳﺎزی ﻧﺘﻮاﻧﺴﺘ ﻪ اﺳ ﺖ ﺟ ﺎﻧﺸﻴﻦ ﺗﺎر ﺷ ﻮد زﻳ ﺮا‬
‫ﻣﺎﻧﺪوﻟﻴﻦ و ﮔﻴﺘﺎر ﭼﻮن ﺳﻴﻤﺸﺎن ﮐﻠﻔﺖ ﺗﺮ اﺳﺖ‪.‬ﻟﻄﺎﻓﺖ و ﻃﻨﻴﻦ ﺁهﻨﮓ ﺗﺎر را ﻧﺪارد‪.‬‬
‫‪pdf.tarikhema.ir‬‬

‫اﻳﻦ ﻧﮑﺘﻪ را ﺑﺎ ﻳﺪ ﺗ ﺬﮐﺮ ده ﻢ ﮐﻪ ﺷﺮح و ﺗﻮ ﺻﻴﻒ ﺳﺎزهﺎ ﻣﺮﺑ ﻮط ﺑ ﻪ اﻳ ﻦ ﺳﺮﮔﺬﺷ ﺖ ﻧﻤ ﯽ ﺑﺎﺷ ﺪ وازﻳ ﻦ‬
‫ﻣﻄﻠﺐ در ﮐﺘﺎب ﺳﺎز ﺷﻨﺎﺳﯽ ﮔﻔﺘﮕﻮ ﻣﯽ ﺷﻮد وﻟﯽ ﭼﻮن در اﻳﻦ اﻳﺎم ﮐﻤﺘﺮ ﮐﺴﯽ دﻧﺒﺎل ﻧﻮاﺧﺘﻦ اﻳ ﻦ ﺳﺎز‬
‫ﻣ ﯽ رود ‪ ،‬ﺧﻮاﺳ ﺘﻢ ﻣﺨﺘﺼ ﺮی از ﺳ ﺎﺑﻘﻪ ی ﺁن ﺑﻨ ﻮﻳﺴﻢ ﮐ ﻪ درﻳ ﻦ ﮐﺘ ﺎب ه ﻢ اﺛ ﺮی از ﺁن ﺑ ﻪ ﻳ ﺎد ﮔ ﺎر‬
‫ﺑﻤﺎﻧﺪ‪.‬ﻣﺮدم هﻤﻴﺸﻪ ﭼﻴﺰهﺎی ﺗﺎزﻩ و ﻧﻮ را ﻃﺎﻟﺒﻨﺪ و ﮐﻬﻨﻪ هﺎ را ﮐﻨﺎر ﻣﯽ ﮔﺬار ﻧﺪ ﺗ ﺎ ﮐﻬﻨ ﻪ ﭘﺮﺳ ﺖ ﻧﺒﺎ ﺷﻨﺪ‬
‫وﻟ ﯽ ﺑﻌﻀ ﯽ ه ﻢ ﮐﻬﻨ ﻪ ه ﺎ را ﮐ ﻪ ﻧﻮﺟﻮﻳ ﺎن ﺑ ﻪ دور اﻓﮑﻨ ﺪﻩ اﻧ ﺪ ﺑﻴﺸ ﺘﺮ ﻗﺎﺑ ﻞ ﻣﻄﺎﻟﻌ ﻪ و ﺑﺤ ﺚ ﻣ ﯽ داﻧﻨ ﺪ‬
‫ﻣﺨﺼﻮﺻﺎ در ﺁﺛﺎر ﻣﻠﯽ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺁﻧﻬﺎ را ﺟﺴﺘﺠﻮ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫‪pdf.tarikhema.ir‬‬

‫هﺮ ﭼﻨﺪ اﻣﺮوز هﻤﻪ ﺑﻪ وﻳﻮﻟﻦ ﻣﺸﺘﺎﻗﻨﺪ وﻟﯽ ﻧﮑﺘﻪ ای را ﻧﺒﺎﻳﺪ از ﻧﻈﺮ دور داﺷﺖ ﮐﻪ اﮔﺮ اﺳﺘﻌﺪاد ﺑﺴﻴﺎر‬
‫و وﺳﺎﺋﻞ ﺑﯽ ﺷﻤﺎر ﺕﺤﺼﻴﻞ ﻣﻮﺳﻴﻘﯽ در ﻣﻤﻠﮑﺖ ﻣﺎ ﻓﺮاهﻢ ﺑﺎﺷﺪ ﺑﺮای اﻳﻨﮑﻪ ﮐﺴﯽ ﺑﺘﻮاﻧﺪ هﻨﺮﻣﻨﺪ ﺕﻮاﻧﺎﺋﯽ‬
‫در ﻧﻮاﺧﺘﻦ وﻳﻮﻟﻦ ﺑﺸﻮد اﻗﻼ دﻩ دوازدﻩ ﺳﺎل ﮐﻮﺷﺶ و ﺕﻤﺮﻳﻦ و زﺡﻤﺖ ﻣﯽ ﺧﻮا هﺪ‪ .‬ﺕﺎزﻩ ﭼﻨ ﻴﻦ ﻧﻮاز ﻧﺪﻩ‬
‫ای در دﻧﻴﺎی اﻣﺮوز ﮐﻪ وﻳ ﻮﻟﻦ ﺑﻪ ﮐﻤ ﺎل ر ﺳﻴﺪﻩ ا ﺳﺖ هﻨﺮﻣﻨ ﺪ ﻗ ﺎﺑﻠﯽ در اﻧﻈ ﺎر ﺟﻬﺎﻧ ﻴﺎن ﺟﻠ ﻮﻩ ﻧﺨﻮاه ﺪ‬
‫ﮐﺮد‪.‬در ﺹﻮرﺕﻴﮑﻪ اﮔﺮ ﻧﺼﻒ اﻳﻦ زﻣﺎن را ﮐﻤﺎﻧﭽﻪ ﺑﮑ ﺸﺪ ‪ ،‬ارزش ﺑﻴ ﺸﺘﺮی ﺧﻮا هﺪ دا ﺷﺖ‪.‬ﮐ ﺴﺎﻧﯽ ﮐ ﻪ‬
‫ﺑﻪ وﻳﻮﻟﻦ ﺁﺷﻨﺎﺋﯽ دارﻧﺪ ؛ ﻣﯽ ﺕﻮاﻧﻨﺪ ﺑﺎ ﻳﮑﯽ دو ﺳﺎل ﺹﺮف وﻗﺖ ‪ ،‬ﮐﻤﺎﻧﭽﻪ را ﻧﻴﺰ ﺑ ﻪ ﺧﻮ ﺑﯽ ﺑﻨﻮاز ﻧﺪ و‬
‫ﺟﺎی ﺁن دارد ﮐﻪ ﺑﺮﺧﯽ هﻢ ﺑﻪ دﻧﺒﺎل اﻳﻦ ﺳ ﺎز ﺑﺮو ﻧﺪ ﺕ ﺎ ﺑﻌ ﺪهﺎ اﻳ ﻦ ﺳ ﺎز ﻣﻠ ﯽ ﻣﺎ ازﺑ ﻴﻦ ﻧﺮود زﻳ ﺮا در‬
‫ﺹﺪای ﺁن ﮐﻴﻔﻴﺖ و ﺡﺎﻟﺘﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﺨﺼﻮص اﻳﻦ ﺳﺎز اﺳﺖ و ﺧﺎﻟﯽ از ﻟﻄﻒ و زﻳﺒﺎﺋﯽ ﻧﻤﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫اﮐﻨﻮن ﮐﻪ ﺕﺎ ا ﻧﺪازﻩ ای از ﺳ ﺎﺑﻘﻪ ی ﮐﻤﺎﻧ ﭽﻪ ﮔﻔﺘﮕ ﻮ ﮐﺮدم ﻣﻮﻗ ﻊ ﺁﻧ ﺴﺖ ﮐﻪ از ﻧﻮاز ﻧﺪﮔﺎن اﻳ ﻦ ﺳﺎز ه ﻢ‬
‫ﺳﺨﻨﯽ ﺑﻪ ﻣﻴﺎن ﺁورم و ﮐﻤﺎﻧﭽﻪ ﮐﺸﺎﻧﯽ را ﮐﻪ اﻳﻦ ﺁﻟﺖ ﻣﻮﺳﻴﻘﯽ را در ﻗﺪﻳﻢ ﺧﻮب ﻣﯽ زدﻩ اﻧ ﺪ ﺑﺸﻨﺎ ﺳﺎﻧﻢ‬
‫زﻳ ﺮا اﮐ ﺜﺮ در ﮔﺬﺷ ﺘﻪ اﻧ ﺪ و اﮔ ﺮ ﻣﻌ ﺪودی از ﺁﻧﻬ ﺎ ﺡﻴ ﺎت دارﻧ ﺪ ‪ ،‬ﻋﻤ ﺮ ﺧ ﻮد را ﮐ ﺮدﻩ و ﭘ ﻴﺮی و‬
‫ﻓﺮﺳﻮدﮔﯽ ‪ ،‬ذوﻗﯽ در ﺁﻧﻬﺎ ﺑﺎﻗﯽ ﻧﮕﺬاردﻩ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺁهﻨﮓ ﺳﺎزﺷﺎن ﺑﻪ ﮔﻮش ﮐﺴﯽ ﺑﺮﺳﺪ ‪ ،‬ﭘﺲ ﭼﻪ ﺑﻬ ﺘﺮ‬
‫ﮐﻪ ﻳﺎدی از ﺁﻧﻬﺎ ﺑﮑﻨﻢ و ﻧﺎﻣﺸﺎن درﻳﻦ دﻓﺘﺮ ﺑﻪ ﻳﺎدﮔﺎر ﺑﺎﻗﯽ ﻣﺎﻧﺪ‪.‬‬
‫ﮐﻤﺎﻧﭽﻪ ﮐﺶ هﺎ ‪ -‬ﺳﺎﺑﻘﺎ ﻧ ﺎﻣﯽ از دو ﮐﻤﺎﻧ ﭽﻪ ﮐ ﺶ دورﻩ ی ﺹ ﻔﻮﻳﻪ ﻣ ﻴﺮزا ﻡﺤ ﻤﺪ ﮐﻤﺎﻧﭽ ﻪ ای و اﺳ ﺘﺎد‬
‫ﻡﻌﺼﻮم ﮐﻤﺎﻧﭽﻪ ای ﺑﺮدﻩ ﺷﺪ ﮐﻪ ﻣﺘﺎﺳﻔﺎﻧﻪ اﻃﻼع ﺑﻴﺸﺘﺮ از ﺁﻧﻬﺎ ﻧﺪارم‪.‬ﻣﻌﺮوﻓﺘﺮﻳﻦ ﮐﻤﺎﻧﭽﻪ ﮐﺶ دورﻩ ی‬
‫ﻧﺎﺹﺮی ﺧﻮﺷﻨﻮاز ﺑﻮدﻩ اﺳﺖ ﮐ ﻪ )ﮐ ﻨﺖ دو ﮔﻮﺑﻴ ﻨﻮی( ﻓﺮاﻧ ﺴﻮی او را دﻳ ﺪﻩ و ﮐﻤﺎﻧﭽ ﻪ اش را ﺷﻨﻴﺪﻩ و‬
‫در ﮐﺘﺎب ﺧﻮد ﻣﻮﺳﻮم ﺑﻪ )ﺳﻪ ﺳﺎل دراﻳﺮان( از او ﻧﺎم ﺑﺮدﻩ اﺳﺖ‪.‬دو ﺳﺘﻌﻠﯽ ﺧﺎن ﻣﻌﻴﺮاﻟﻤﻤﺎﻟ ﮏ هﻢ در‬
‫ﮐﺘ ﺎب ﺧ ﻮد از او ذﮐ ﺮی ﺑ ﻪ ﻣﻴ ﺎن ﺁوردﻩ وﻟ ﯽ ﭼ ﻮن اﻳ ﻦ ﻧﻮازﻧ ﺪﻩ ﻣﻌﺎﺹ ﺮ ﻣ ﺎدر ﭘ ﺪرش ﺑ ﻮدﻩ و از او‬
‫اﻃﻼﻋﯽ ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺷﺮﺡﯽ در ﺑﺎرﻩ اش ﻧﻨﻮﺷﺘﻪ‪ .‬ﺑﻪ هﺮﺡﺎل ﻃﺒﻖ ﻧﻮﺷﺘﻪ ی ﮔﻮﺑﻴﻨﻮ اﻳﻦ ﺷﺨﺺ ﻣﻌﺎﺹ ﺮ ﺁﻗ ﺎ‬
‫ﻋﻠﯽ اﮐﺒﺮ و در اواﺋﻞ دورﻩ ی ﻧﺎﺹﺮاﻟﺪﻳﻦ ﺷﺎﻩ از ﻧﻮازﻧﺪﮔﺎن درﺑﺎری ﺑﻮدﻩ و ﺷﻬﺮت ﺑﻪ ﺳﺰاﺋﯽ دا ﺷﺘﻪ‬
‫و از ﻣﻌﻤﺮﻳﻦ اﻣﺮوز هﻢ ﮐﺴﯽ او را ﻧﺪﻳﺪﻩ اﺳﺖ‪.‬‬

‫)ﺷ ﻤﺎرﻩ ی ‪ (١٤‬ردﻳ ﻒ ﻧﺸﺴﺘ ﻪ از راﺳ ﺖ‪ -١:‬ﺡﺴ ﻦ ﺳ ﻨﺘﻮر ﺧ ﺎن ‪ -٢‬ﺁﻗ ﺎ ﻣﻄﻠ ﺐ ﭘ ﺪر ﻣﺤﻤ ﺪ ﺹ ﺎدق ‪ -٣‬ﻣ ﻴﺮزا ﻋﺒ ﺪاﻟﻤﻮﻟﯽ )ﺕ ﺎر( ‪-٤‬‬
‫ﺁﻗﺎﻏﻼﻣﺤﺴﻴﻦ )ﺑﺮادرزادﻩ ی ﺁﻗﺎ ﻋﻠﯽ اﮐﺒﺮ( ‪ -٥‬ﺡﺴﻦ ﺧﺎن )ﮐﻤﺎﻧﭽﻪ( ‪ -٦‬ﻣﻴﺮزا ﺡﺴﻦ ﺑﺮادر ﺑﺰرگ ﻣﻴﺮزا ﻋ ﺒﺪاﷲ ‪ -٧‬ﻣﺤﻤ ﺪ ﺹ ﺎدق ﺧ ﺎن‬
‫ﺳﺮوراﻟﻤﮑﻠﮏ‪.‬‬

‫ردﻳﻒ اﺳﺘﺎدﻩ از راﺳﺖ‪ -١:‬ﺁﻗﺎ ﻋﻠﯽ ﮐﺎﺷﯽ ‪ -٢‬ﻣﻴﺮزا ﺡﺴﻦ ﮐﺎﺷﯽ )ﻣﻌ ﺮوف ﺑﺤﺴ ﻦ ﻓﮑﻠ ﯽ( ‪ -٣‬رﺿ ﺎﻗﻠﯽ ﺕﺠﺮﻳﺸ ﯽ ‪ -٤‬ﺳ ﻴﺪ زﻳ ﻦ اﻟﻌﺎﺑﺪﻳ ﻦ‬
‫‪pdf.tarikhema.ir‬‬
‫ﻗﺮاب )هﺮﭼﻬﺎرﺕﻦ ﺧﻮاﻧﻨﺪﻩ هﺴﺘﻨﺪ(‪.‬‬

‫ﺑﻌﺪ از ﺧﻮﺷﻨﻮاز ﻣﻌﺮوﻓﺘﺮﻳﻦ ﮐﻤﺎﻧﭽﻪ ﮐﺶ دورﻩ ی ﻧﺎﺹﺮی ﺁﻗﺎ ﻡﻄﻠﺐ ﭘﺪر ﻣﺤﻤﺪ ﺹﺎدق ﺧﺎن اﺳ ﺖ ﮐ ﻪ‬
‫ﻧﻮازﻧﺪﻩ ی زﺑﺮدﺳﺘﯽ ﺑﻮدﻩ ‪ ،‬اﻳﻦ ﺷﺨﺺ ﻧﻴﺰ ﻣﻌﺎﺹﺮ ﺁﻗﺎ ﻋﻠﯽ اﮐﺒﺮ و ﺡﺴﻦ ﺳﻨﺘﻮر ﺧﺎن اﺳﺖ ﮐﻪ ﻋ ﮑﺲ‬
‫او در ﺑﻴﻦ ﻧﻮازﻧﺪﮔﺎن درﺑﺎری دﻳﺪﻩ ﻣﯽ ﺷﻮد‪.‬در هﻤﻴﻦ ﻋﮑﺲ ﻧﻮازﻧ ﺪﻩ ی دﻳﮕﺮﻳﺴ ﺖ ﺑﻪ ﻧ ﺎم ﺡﺴ ﻦ ﺧﺎن‬
‫ﮐﻪ ﮐﻤﺎﻧﭽﻪ ﻣﯽ ﮐﺸﺪ و از ﺷﺮح ﺡﺎل او ﺑﯽ ﺧﺒﺮم‪.‬‬
‫‪pdf.tarikhema.ir‬‬

‫دﻳﮕ ﺮ از ﮐﻤﺎﻧﭽ ﻪ ﮐ ﺶ ه ﺎی ﻣﻌ ﺮوف ﺁن دورﻩ اﺳ ﻤﻌﻴﻞ ﺧ ﺎن اﺳ ﺖ ﮐ ﻪ ﻧﻮازﻧ ﺪﻩ ی ﺧﻮﺑ ﯽ ﺑ ﻮدﻩ و در‬

‫ﺗ ﺎﺑﻠﻮی دﻳﮕ ﺮی ﮐ ﻪ از ﻧﻮازﻧ ﺪﮔﺎن دورﻩ ی ﻧﺎﺻ ﺮی در دﺳ ﺖ اﺳ ﺖ ﺑ ﺎ ﺳ ﺎﻳﺮ اه ﻞ ه ﻨﺮ دﻳ ﺪﻩ ﻣ ﯽ‬
‫ﺷﻮد‪.‬اﺳﻤﻌﻴﻞ ﺧﺎن ﺑﺮادر ﮐﻮچﮑﺘﺮی داﺷﺘﻪ اﺳﺖ ﺑﻪ ﻧﺎم ﻗﻠﯽ ﺧﺎن ﮐﻪ او هﻢ ﮐﻤﺎﻧﭽﻪ ﻣﯽ ﮐﺸﻴﺪﻩ و ﻋ ﮑﺲ‬
‫او را در ﻣﻴﺎن ﺳﺎﻳﺮ ﻧﻮازﻧﺪﮔﺎن ‪ ،‬ﺑﻌﺪا ﻣﻼﺣﻈﻪ ﻣﯽ ﻧﻤﺎﺋﻴﺪ ‪ ،‬ﺑﻪ ﻃﻮرﻳﮑﻪ ﻣﯽ ﮔﻮﻳﻨﺪ ﻣﻬﺎرت ﻗﻠﯽ ﺧ ﺎن از‬
‫ﺑﺮادرش اﺳﻤﻌﻴﻞ ﮐﻤﺘﺮ ﺑﻮدﻩ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﮐﻤﺎﻧﭽﻪ ﮐﺶ ﻣﺸﻬﻮر دﻳﮕﺮی ﻣﻮﺳﯽ ﮐﺎﺷﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﮐﻠﻴﻤﯽ ﺑﻮدﻩ و اﻏﻠﺐ در ﮐﺎﺷ ﺎن اﻗﺎﻣ ﺖ داﺷ ﺘﻪ‪.‬ﺁوازﻩ‬
‫ی ﺷﻬﺮت او ﺑﻪ ﮔﻮش ﻇﻞ اﻝﺴﻠﻄﺎن رﺳ ﻴﺪﻩ و او را ﺑ ﻪ اﺻ ﻔﻬﺎن ﺧﻮا ﺳﺖ و ﻣ ﺪﺗﻬﺎ در دﺳ ﺘﮕﺎﻩ او ﺟ ﺰء‬
‫ﻧﻮازﻧ ﺪﮔﺎن ﻣﺨﺼ ﻮص ﺑ ﻮد‪.‬ﮐﻤﺎﻧﭽ ﻪ ی او ﺷ ﺶ ﺳ ﻴﻢ داﺷ ﺘﻪ ﺑ ﻪ اﻳ ﻦ ﺗﺮﺗﻴ ﺐ ﮐ ﻪ ﺳ ﻴﻤﻬﺎی اول و دوم ﺁن‬
‫ﻣﻀﺎﻋﻒ ﺑﻮدﻩ وﺳﻴﻢ چﻬﺎرم هﻢ از زﻣﺎن او ﻣﻌﻤﻮل ﺷﺪﻩ زﻳﺮا ﺗﺎ ﻗﺒﻞ از او ﮐﻤﺎﻧﭽﻪ ﻓ ﻘﻂ ﺳ ﻪ ﺳﻴﻢ دا ﺷﺘﻪ‬
‫اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﮐﻤﺎﻧﭽﻪ ﮐﺸﻬﺎی دﻳﮕﺮی ﻧﻴﺰ ﮐﻢ و ﺑﻴﺶ ﺷﻬﺮت داﺷ ﺘﻪ ا ﻧﺪ ﻣﺎﻧ ﻨﺪ ‪ :‬ﻡ ﻴﺮزا ﻋ ﻠﯽ ﺟ ﺎن ﮔﻨ ﺪﻩ و ﺳﻪ ﭘﺴ ﺮش‬
‫رﺽﺎ و اﮐﺒﺮ و ﺣﺴﻦ‪.‬رﺽﺎ ﺑﻌﺪهﺎ ﺑ ﻪ ﺷﻴﺮاز رﻓ ﺘﻪ و در ﻧ ﺰد ﻗ ﻮام اﻝﻤﻠ ﮏ ﺷﻴﺮازی ﻣﻘﻴ ﻢ ﺁن ﺷﻬﺮ ﺷ ﺪﻩ‬
‫اﺳﺖ‪.‬اﮐﺒﺮ هﻢ از ﺣﺴﻦ ﺑﻬﺘﺮ ﻣﯽ ﻧﻮاﺧﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬دﻳﮕﺮ ﺣﺴﻴﻦ ﻣﻌﺮوف ﺑﻪ ﮐﺮیﻢ ﮐﻮر اﺳ ﺖ ﮐ ﻪ در ﻋﮑ ﺴﯽ‬
‫ﮐﻪ ﺑﻌﺪ ﺧﻮاهﻴﺪ دﻳﺪ ﺳﻤﺖ راﺳﺖ ﻧﻔﺮ اول از راﺳﺖ ﻧﺸﺴﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬ا ﻳﻦ ﻧﻮاز ﻧﺪﻩ ﺟﺰء دﺳ ﺘﻪ ی ﻣﻄﺮﺑﻬ ﺎی‬
‫ﺳﻴﺪ اﺣﻤﺪ ﺑﻮدﻩ اﺳﺖ‪.‬دﻳﮕﺮ ﻣﺸﻬﺪی ﻋﻠﯽ ﺣﺴﻦ ﻣﻌﺮوف ﺑﻪ ﺑﻨﺎ ﮐﻪ ﻧﻮازﻧﺪﻩ ی ﺧﻮﺑﯽ ﺑﻮدﻩ و ﻣﻴﺮزا رﺣﻴﻢ‬
‫ﺳﺎﺑﻖ اﻝﺬﮐﺮ ﮐﻪ ﺗﻌﺰﻳﻪ ﺧﻮان ﺑﻮدﻩ و ﮐﻤﺎﻧﭽﻪ هﻢ ﺧﻮش ﻣﯽ ﻧﻮاﺧﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬
‫هﻤﭽﻨﻴﻦ ﻡﻴﺮزا ﻏﻼﻡﺤﺴﻴﻦ ﭘﺪر ﺳﻤﺎع ﺣﻀﻮر اﺳﺖ ﮐﻪ ﮐﻤﺎﻧﭽﻪ ی ﻣﺨﺼﻮﺻ ﯽ ه ﻢ ا ﺧﺘﺮاع ﮐ ﺮدﻩ و از‬
‫او ﺑﺎز هﻢ ﺳﺨﻦ ﮔﻔﺘ ﻪ ﺧﻮا هﺪ ﺷ ﺪ‪.‬ﻧﻮازﻧ ﺪﻩ ی دﻳﮕ ﺮی ه ﻢ در د ﺳﺘﮕﺎﻩ ﻧﺎﻳ ﺐ اﻝﺴﻠﻄ ﻨﻪ ﺑﻮدﻩ اﺳ ﺖ ﺑ ﻪ ﻧﺎم‬
‫ﺻﻔﺪرﺧﺎن ﮐﻪ ﺑﺎ ﻋﻠﯽ ﺧﺎن ﻧﺎﻳﺐ اﻝﺴﻠﻄﻨﻪ ﺧﻮاﻧﻨﺪﻩ ی ﻧﺎﻣﯽ هﻤﺮاهﯽ ﻣﯽ ﮐﺮدﻩ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﮐﻤﺎﻧﭽﻪ ﮐﺶ ﻣﻌﺮوف دﻳﮕﺮ ﮐﻪ در درﺑﺎر ﻧﺎﺻﺮی ﻃﺮف ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻮدﻩ ﺟﻮاد ﺧﺎن ﻗﺰویﻨﯽ اﺳ ﺖ‪.‬او ﺗﻌﺰﻳ ﻪ‬
‫ﺧﻮان ﺑﻮدﻩ و ﺁوازی ﺧﻮش داﺷﺘﻪ و ﮐﻤﺎﻧﭽﻪ هﻢ ﺧﻮب ﻣﯽ زدﻩ ﻣﺨﺼﻮﺻﺎ وﻗﺘﯽ ﺑﻪ هﻤﺮا هﯽ ﺳﺎز ﺧﻮد‬
‫ﻣﯽ ﺧﻮاﻧﺪﻩ اﺳﺖ ﺑﺴﻴﺎر ﻣﻄﻠﻮب و دﻝﻨﺸﻴﻦ ﺑﻮدﻩ‪.‬‬
‫ﺣﺴﻴﻦ ﺧﺎن ‪ -‬ﻧﻮزاﻧﺪﻩ ی دﻳﮕﺮی ﮐﻪ در دورﻩ ی اﺧﻴﺮ ﺷﻬﺮت ﺑﺴﻴﺎر دا ﺷﺖ ﺣﺴﻴ ﻦ ﺧﺎن ا ﺳﻤﻌﻴﻞ زادﻩ‬
‫ﻓﺮزﻧﺪ اﺳﻤﻌﻴﻞ ﺧﺎن ﮐﻤﺎﻧﭽﻪ ﮐﺶ ﺳﺎﺑﻖ اﻝﺬﮐﺮ اﺳﺖ‪.‬ﺣﺴﻴﻦ ﺧﺎن ﺷﺎﮔﺮد ﻋﻤﻮی ﺧﻮد ﻗﻠﯽ ﺧﺎن و در ﺁﻏﺎز‬
‫اﻣﺮ ﺟﺰء دﺳﺘﻪ ی ﻣﻄﺮﺑﻬﺎی ﺳﺮﭘﻮﻝﮏ ﺗﻬﺮان ﺑﻮدﻩ ﻧﻈﺮ ﺑﻪ اﻳﻨﮑ ﻪ در ﻧﻮاﺧﺘﻦ اﻳ ﻦ ﺳ ﺎز ﻣﻬ ﺎرت ﺑﺴ ﻴﺎر‬
‫ﭘﻴﺪا ﮐﺮدﻩ و ﺑﺎ هﻨﺮﻣﻨﺪان اﻧﺠﻤﻦ اﺧﻮت ﺁﺷﻨﺎ ﺷﺪﻩ ﺑ ﻮد ﺑﻪ ﺗﺸﻮﻳ ﻖ ﻇﻬﻴﺮاﻝﺪوﻝ ﻪ در ﺳﻠﮏ اﺧ ﻮان ﺻ ﻔﺎﺋﯽ‬
‫درﺁﻣﺪ ﺗﺎ روش ﻣﻄﺮﺑﯽ را ﮐﻨﺎر ﺑﮕﺬارد و ﺑﻪ هﻤﻴ ﻦ ﻣﻨﻈ ﻮر ﮐ ﻼس ﻣﺸ ﻖ ﮐﻤﺎﻧ ﭽﻪ داﺋ ﺮ ﮐﺮد و ﻣﺸ ﻐﻮل‬
‫ﺗﻌﻠﻴﻢ ﺷﺪ‪.‬در ﺟﻠﺴﺎت اﻧﺠﻤﻦ‪.‬اﺧﻮت هﻢ چﻨﺎﻧﮑﻪ ﺑﻌﺪ ﺧﻮاهﻢ ﻧﻮﺷ ﺖ ﺷ ﺮﮐﺖ ﻣ ﯽ ﮐﺮد و ﺳ ﻮﻝﻴﺴﺖ ﺁﺗﻴ ﻪ ی‬
‫ﮐﻨﺴﺮﺗﻬﺎی دروﻳﺶ و ﻋﺎرف ﺑﻪ ﺷﻤﺎر ﺁﻣﺪﻩ اﺳﺖ‪.‬ﻣﯽ ﮔﻮﻳﻨﺪ ﺑﻪ هﻤ ﺎن ا ﻧﺪازﻩ ﮐﻪ ﻣﻴﺮزاﺣﺴﻴﻨﻘ ﻠﯽ در ﺗ ﺎر‬
‫ﻣﻬﺎرت داﺷﺖ ‪ ،‬ﺣﺴﻴﻦ ﺧﺎن در ﮐﻤﺎﻧﭽﻪ ﻣﺴﻠﻂ ﺑﻮد‪.‬درﻳﻦ زﻣﺎن چﻮن ﻧﻮاﺧﺘﻦ و ﻳﻮﻝﻦ ﻣﺮﺳ ﻮم ﺷ ﺪ اﻏ ﻠﺐ‬
‫ﮐﺴﺎﻳﻦ ﮐﻪ ﻣﯽ ﺧﻮاﺳﺘﻨﺪ وﻳﻮﻝﻦ ﺑﺰﻧﻨﺪ از ﻣﺤﻀﺮ او اﺳﺘﻔﺎدﻩ ﻣﯽ ﮐﺮدﻧﺪ‪.‬از ﺷﺎﮔﺮدان او ﮐﺴﯽ ﮐﻤﺎﻧﭽﻪ زدﻩ‬
‫‪ ،‬ﺣﺴﻴﻦ ﻳﺎ ﺣﻘﯽ اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪pdf.tarikhema.ir‬‬

‫)ﺷﻤﺎرﻩ ی ‪ (١٥‬ﺣﺴﻴﻦ اﺳﻤﻌﻴﻞ زادﻩ اﺳﺘﺎد ﮐﻤﺎﻧﭽﻪ‬

‫ﺳﺎیﺮیﻦ ﮐﻪ ویﻮﻟﻦ ﻡﯽ زدﻧﺪ و ﺷﻬﺮت یﺎﻓﺘﻪ اﻧﺪ ازیﻦ ﻗﺮارﻧﺪ ‪ :‬رﮐﻦ اﻟﺪیﻦ ﺧﺎن ‪ -‬اﺑﻮاﻟﺤﺴﻦ ﺻﺒﺎ ‪ -‬رﺿﺎ‬
‫ویﻮﻟﻨﯽ )ﺑﺮادر ﻡﺮﺕﻀﯽ ﻡﺤﺠﻮﺑﯽ( ﺷﻬﺒﺎز ﺑﺮﻡﮑﯽ ﭘﺴﺮ ﻧﺎﺻﺮ هﻤﺎیﻮن ‪ -‬ا ﺑﺮاهﻴﻢ ﻡﻨﺼ ﻮری و ﺑﺴ ﻴﺎری‬
‫دیﮕﺮ ﮐﻪ ذﮐﺮ ﻧﺎﻡﺸﺎن ﺑﺎﻋﺚ ﻃﻮل ﮐﻼﻡﺴﺖ‪.‬‬
‫راﻣﺸﮕﺮدیﮕﺮ از ﻧﻮازﻧﺪﮔﺎن ایﻦ ﺳﺎز ﺑﺎﻗﺮﺧﺎن راﻣﺸﮕﺮ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺷﺎﮔﺮد ﻡﻮﺳ ﯽ ﮐﺎﺷ ﯽ ﺑﻮدﻩ‪ .‬ﺑﺎﻗﺮ ﺧ ﺎن‬
‫اﺻ ﻼ اﺻ ﻔﻬﺎﻧﻴﺴﺖ و در ﺝﻮاﻧ ﯽ در هﻤ ﺎن ﺷ ﻬﺮ ﻧ ﺰد اﺳ ﺘﺎد ﮐﻤﺎﻧﭽ ﻪ زدﻩ ﺳ ﭙﺲ وارد دﺳ ﺘﮕﺎﻩ ﺑ ﺎﻧﻮی‬
‫ﻋﻈﻤﯽ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪.‬ﺑﺎﻗﺮ ﺧﺎن ﻡﯽ ﮔﻮیﺪ ‪ :‬ﻡﻮﺳﯽ در ﻧﻮاﺧﺘﻦ ﺳﺎزﻡﻬﺎرت و ﺕﺴﻠﻂ داﺷﺖ وﻟﯽ ردیﻔﺶ ﻓﻮق‬
‫اﻟﻌﺎدﻩ ﻧﺒﻮد زیﺮا ﭘﺲ ازایﻨﮑﻪ راﻡﺸﮕﺮ داﻡﺎد ﺁﻗﺎ ﺣﺴﻴﻦ ﻗﻠﯽ ﺷﺪﻩ ردیﻒ را ﺑﻪ ﻃﻮر ﮐﺎﻡﻞ‬
‫‪pdf.tarikhema.ir‬‬

‫)ﺷﻤﺎرﻩ ‪ (١٦‬از راﺳﺖ و ﺑﺎﻻ‪ -١:‬ﻡﻮﺳﯽ ﮐﺎﺷﯽ اﺳﺘﺎد ﮐﻤﺎﻧﭽﻪ ‪ -٢ -‬ﺑﺎﻗﺮ راﻡﺸﮕﺮ ﺷﺎﮔﺮد ﻡﻮﺳﯽ‬

‫‪ -٣‬ﻡﺮدﺧﺎ ﮐﻠﻴﻤﯽ )ﺿﺮب ﮔﻴﺮ( ‪ -٤‬ﻋﻠﯽ اﮐﺒﺮ ﮐﺎﺷﯽ )ﺧﻮاﻧﻨﺪﻩ(‬

‫ازی ﻦ اﺳ ﺘﺎد ﺁﻡﻮﺧﺘ ﻪ اﺳ ﺖ‪ .‬ﺑﺎﻗﺮﺧ ﺎن در ﮐﻤﺎﻧﭽ ﻪ ﮐ ﺎﻡﻼ ﺕﺴﻠ ﻂ داﺷ ﺖ و ﻡﺨﺼﻮﺻ ﺎ در ﻧ ﻮاﺧﺘﻦ رﻧﮕﻬ ﺎ‬
‫ﺧﻴﻠﯽ ﺳﻠﻴﻘﻪ ﺑﻪ ﺧﺮج ﻡﯽ داد و ﺑﻪ ﺳﺮﻋﺖ و ﺑﺎ ﺁرﺷﻪ ای ﻡﺨﺼﻮص ﮐﻤﺎﻧﭽﻪ ‪ ،‬ﺑﻪ ﺕﻨﺪی اﺝﺮا ﻡﯽ ﮐﺮد‪.‬‬
‫‪pdf.tarikhema.ir‬‬

‫)ﺷﻤﺎرﻩ ی ‪ (١٧‬ﺑﺎﻗﺮ ﺧﺎن راﻡﺸﮕﺮ ﻧﻮازﻧﺪﻩ ی ﮐﻤﺎﻧﭽﻪ‬

‫وی ﺳﻪ ﺳﻔﺮ ﺑﺮای ﭘﺮ ﮐﺮدن ﺻﻔﺤﻪ ﺑﻪ ﺧﺎرج از اﻳﺮان ﻡﺴﺎﻓﺮت ﮐﺮدﻩ‪.‬ﺳﻔﺮ اول هﻤﺮاﻩ ﺁﻗﺎ ﺡﺴﻴﻨﻘﻠ ﯽ ﺑ ﻪ‬
‫ﭘﺎرﻳﺲ رﻓﺘﻪ‪.‬ﺳﻔﺮهﺎی دﻳﮕﺮ ﺑﻪ هﻤﺮاهﯽ دروﻳﺶ ﺧﺎن ﻳﮏ ﺑﺎر ﺑﻪ ﻝﻨﺪن و ﻳﮏ ﺑﺎر هﻢ ﺑﻪ ﺕﻔﻠﻴﺲ ﻋﺰﻳﻤﺖ‬
‫ﮐﺮدﻩ و ﺑﺎ ﺳﺎﻳﺮ ﻧﻮازﻧﺪﮔﺎن ﺁهﻨﮕﻬﺎﺋﯽ ﻧﻮاﺧﺘﻪ ﮐﻪ ﺿﺒﻂ ﺷﺪﻩ اﺳ ﺖ‪.‬ﮐﻤﺎﻧ ﭽﻪ ی ﺷ ﺶ ﺳ ﻴﻢ را ه ﻢ از اﺳ ﺘﺎد‬
‫ﺧﻮد ﻡﻮﺳﯽ اﻗﺘﺒﺎس ﮐﺮدﻩ اﺳﺖ‪.‬اﮐﻨ ﻮن ه ﻢ ﮐ ﻪ اﻳ ﻦ ﺳﻄﻮر را ﻡ ﯽ ﻧﻮﻳﺴﻢ در ﺳ ﻦ هﺸ ﺘﺎد ﺳ ﺎﻝﮕﯽ ﺡ ﻴﺎت‬
‫دارد وﻝﯽ ﻡﯽ ﮔﻮﻳﺪ در ﺡﺪود دﻩ ﺳﺎل اﺳﺖ ﮐﻪ دﻳﮕﺮ ﺳﺎز ﻧﻤﯽ زﻧﺪ‪.‬‬
‫چﻨﮕﯽ ﮐﻤﺎﻧﭽﻪ ﮐﺶ دﻳﮕﺮ ﻋﻠﻴﺮﺿﺎ ﺧﺎن چﻨﮕﯽ اﺳ ﺖ ﮐﻪ ﺷ ﺎﮔﺮد ﺟﻮاد ﺧﺎن ﻗﺰوﻳ ﻨﯽ ﺑﻮدﻩ‪ .‬ﺑﻪ ﻃﻮرﻳﮑ ﻪ‬
‫ﻡﯽ ﮔﻮﻳﺪ از ﺳﻦ ﺳ ﻴﺰدﻩ ﺳﺎﻝﮕﯽ ﻧﻮاﺧﺘﻦ ﺳﺎز را ﻧﺰد ا ﺳﺘﺎد ﺷﺮوع و هﻔ ﺪﻩ ﻡﺎﻩ ﻧ ﺰد وی ﮐﺎر ﮐﺮدﻩ و‬
‫هﻤ ﺮاﻩ ﺟ ﻮاد ﺧ ﺎن ﺑ ﻪ درﺑ ﺎر ﻡﻈﻔﺮاﻝ ﺪﻳﻦ ﺷ ﺎﻩ رﻓﺘ ﻪ و ﺟ ﺰء هﻴﺌ ﺖ ﻧﻮازﻧ ﺪﮔﺎن ﻡﺨﺼ ﻮص ﺷ ﺪﻩ‬
‫اﺳﺖ‪.‬ﻧﻮازﻧﺪﮔﺎن و ﺧﻮاﻧﻨﺪﮔﺎن درﺑﺎری اﻳﻨﻬﺎ ﺑﻮدﻩ اﻧ ﺪ‪ :‬ﺟ ﻮاد ﺧ ﺎن ‪ -‬ﻡﻴﺮزا ﻋ ﻠﯽ ا ﮐﺒﺮ ﺳﻨﺘﻮری ‪ -‬ﻡﺮاد‬
‫ﺧﺎن )ﻧﻮازﻧﺪﻩ ی ﺕﺎر( ﻏﻼم و ﺡﺒﻴﺐ )ﻧﻮازﻧﺪﮔﺎن ﺿ ﺮب( ﻗ ﻠﯽ ﺧﺎن و ﺡ ﺎج ﻗﺮﺑ ﺎن ﺧﻮاﻧ ﻨﺪﻩ‪.‬ﺑ ﻌﺪ هﻢ در‬
‫دﺳﺘﮕﺎﻩ ﻡﺤﻤﺪ ﻋﻠﯽ ﺷﺎﻩ ﺑﻮدﻩ و ﻧﻮازﻧﺪﮔﯽ ﮐﺮدﻩ اﺳﺖ‪.‬ﻋﻠﺖ رﻓﺘﻦ درﺑ ﺎر ﺑ ﻪ ﻡﻨﺎ ﺳﺒﺖ ا ﻳﻦ ﺑ ﻮدﻩ اﺳ ﺖ ﮐﻪ‬
‫ﭘﺪرش ﻡﺴﺘﻮﻓ ﯽ ﺁﺑ ﺪار ﺧﺎﻧ ﻪ ی د ﺳﺘﮕﺎﻩ ﺳ ﻠﻄﻨﺘﯽ ﺑ ﻮدﻩ ا ﺳﺖ‪ .‬ﻡﺪﺕﯽ هﻢ ﻧ ﺰد داود ﺷ ﻴﺮازی ﭘﺪر اﺳ ﻤﻌﻴﻞ‬
‫)ﻡﻌﺮوف ﺑﻪ ﺳﺎﻗﯽ( ﮐﺎر ﮐﺮدﻩ ﺑﻪ اﻳﻦ ﺕﺮﺕﻴﺐ ﮐﻪ داود ﺑﺎ ﺕﺎر ﻡﯽ ﻧﻮاﺧﺘﻪ و او ﺑﺎ ﮐﻤﺎﻧﭽ ﻪ ﺕﻘﻠﻴ ﺪ ﻡ ﯽ ﮐ ﺮدﻩ‬
‫اﺳﺖ‪.‬ﻋﻠﻴﺮﺿﺎ ﺧﺎن ﻡﯽ ﮔﻔﺖ اﺳﺘﺎدش ﺟﻮاد ﺧﺎن ﻡﺮد ﻡﺘﺪﻳﻦ ﺑﺎ اﻳﻤﺎﻧﯽ ﺑﻮد و در ﻧﻴﻤﻪ هﺎی ﺷﺐ ﺑ ﻪ ﺁواز‬
‫ﺧ ﻮش ﺡﺠ ﺎز ﻡ ﯽ ﺧﻮاﻧ ﺪ و ﮐﻤﺎﻧﭽ ﻪ ﻡ ﯽ زد و ﺑ ﺎ ﺧﺪاوﻧ ﺪ راز و ﻧﻴ ﺎز ﻡ ﯽ ﻧﻤ ﻮد‪.‬از ﺟﻤﻠ ﻪ ی ﮔﻔﺘ ﻪ ه ﺎی‬
‫اﺳ ﺘﺎدش اﺳ ﺖ ﮐ ﻪ هﺮﮔ ﺰ ﻧﮕﻮﺋﻴ ﺪ ﺧ ﻮب ﺳ ﺎز ﻡ ﯽ زﻧ ﻢ ‪ ،‬ﺑﺰﻧﻴ ﺪ ‪ ،‬ﺷ ﻨﻮﻧﺪﮔﺎن ‪ ،‬ﺧ ﻮد ﻗﻀ ﺎوت ﺧﻮاهﻨ ﺪ‬
‫ﮐﺮد‪.‬ﻋﻠﯽ رﺿﺎ ﺧﺎن ﮐﻼس ﻡﺸﻖ داﺷﺘﻪ و اﺳﻤﻌﻴﻞ زرﻳﻦ ﻓﺮ ﺧﻮاهﺮ زادﻩ اش ‪ ،‬ﺷﺎﮔﺮد اوﺳﺖ‪.‬اﻳﻨﮏ ﮐﻪ‬
‫ﺑﻴﺶ از هﻔﺘﺎد ﺳﺎل دارد هﻨﻮز هﻢ ﮐﻤﺎﻧﭽﻪ ﻡﯽ زﻧﺪ‪.‬‬
‫‪pdf.tarikhema.ir‬‬

‫ﻳﮏ اﺷﺎرﻩ ‪ -‬اﻳﻦ ﻧﮑﺘﻪ را ﻧﻴﺰ اﺷﺎرﻩ ﻡﯽ ﮐﻨﻢ ﮐﻪ ﺳﻴﻤﻬﺎی اول و دوم ﮐﻤﺎﻧﭽﻪ او از اﺑﺮﻳﺸﻢ ﺕﺎﺑﻴﺪﻩ ﺑﻮدﻩ و‬
‫ﺳﻴﻢ ﺳﻮم را ﺳﻴﻢ زرد ﻡﯽ اﻧﺪاﺧﺘﻨﺪ‪.‬ﺑﻌﺪ از اﻳﻨﮑﻪ و ﻳﻮﻝﻦ ﺑﻪ ا ﻳﺮان ﺁﻡ ﺪ ﺳﻴﻢ اول را ﻓ ﻨﺮی ﮐﺮدﻧ ﺪ و ﺳﻴﻢ‬
‫چﻬﺎرم را هﻢ از ﺳﻴﻢ هﺎی ﻡﺎﻧﺪوﻝﻴﻦ اﺳﺘﻔﺎدﻩ ﻧﻤﻮدﻧﺪ‪.‬ﻋﻠﺖ ﺕﻐﻴﻴﺮ ﺕﺎر هﺎی اﺑﺮﻳﺸ ﻤﯽ ﺑ ﻪ ﺳ ﻴﻢ اﻳ ﻦ ﺑﻮدﻩ ﮐﻪ‬
‫رﺷﺘﻪ هﺎی اﺑﺮﻳﺸﻤﯽ زود ﺑﻪ زود ﭘﺎرﻩ ﻡﯽ ﺷﺪ و ﮐﻮک را هﻤﻢ ﻧﻤ ﯽ ﺕﻮاﻧﺴﺘﻨ ﺪ ز ﻳﺎد ﺑ ﺎﻻ ﺑﺒﺮﻧ ﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﺟ ﺎی‬
‫ﮐﻠﻔﻦ هﻢ ‪ ،‬ﻡﺎدﻩ ای ﺑﻪ ﻧﺎم ﺣﺴﻦ ﻟﺒﻪ ﮐﻪ از راﺗﻴﺎﻧﺞ درﺳﺖ ﻡﯽ ﺷﺪ ﺑﻪ ﺁرﺷ ﻪ ﻡ ﯽ ﻡﺎﻝﻴﺪﻧ ﺪ و ﺁر ﺷﻪ را هﻢ‬
‫ﻣﻀﺮاب ﻡﯽ ﮔﻔﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫اﻳﻦ ﺑﻮد داﺳﺘﺎن ﮐﻤﺎﻧﭽﻪ و ﻧﻮازﻧﺪﮔﺎن اﻳﻦ ﺳﺎز‪.‬ﻋﺎرف در ﺷﺮح ﺡﺎل ﺧﻮد ﻡﯽ ﻧﻮﻳ ﺴﺪ‪ :‬ﻡﻮ ﺳﻴﻘﯽ ﻗﺪﻳﻢ و‬
‫ﺡﺘﯽ ﺑﻌﻀﯽ از ﺁﻻت ﻡﻮﺳﻴﻘﯽ اﻳﺮان در ﺳﺎﻳﻪ ی ﺑﯽ اﺡﺘﺮاﻡﯽ از ﻡﻴﺎن رﻓﺘﻪ اﺳ ﺖ و ﺕﻨ ﻬﺎ ا ﺛﺮی از ﺁﻧ ﻬﺎ‬
‫در داﺳﺘﺎﻧﻬﺎ ﻡﺎﻧﺪﻩ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺑﺤﮑ ﻢ ﺷ ﺮع‬ ‫ﮐﻤﺎﻧﭽﻪ ﻡﺎﻧﺪﻩ و ﺳﻨﺘﻮر و ﺕﺎر ﺕﺎزود ا ﺳﺖ‬
‫ﭘﺮ هﺮ ﺳﻪ زود ﺑﺎز ﮐﻨﻴﺪ‬
‫ﮐﻤﺎﻧﭽﻪ هﻢ دارد ﺟﺎی ﺧﻮد را ﺑﻪ وﻳﻠﻦ ﻡﯽ دهﺪ و ﺷﺎﻳﺪ ﻋﺎﻗﺒﺘﺶ ﺑﻌ ﺪ از ﺡﺴ ﻴﻦ ﺧ ﺎن و ﺑ ﺎﻗﺮ ﺧﺎن ه ﻤﺎن‬
‫ﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ ﻋﺎﻗﺒﺖ دﻳﮕﺮ اﻓﺘﺨﺎرات و ﺁﺛﺎر ﻡﻠﯽ‪.‬‬
‫ﻋ ﺎرف در دﻧﺒ ﺎل اﻳ ﻦ ﻡﻄﻠ ﺐ از اﻳﻨﮑ ﻪ ﺕﻮﺟﻬ ﯽ ﺑ ﻪ ﺡﻔ ﻆ ﺁﺛ ﺎر ﻡﻠ ﯽ ﻧﻤ ﯽ ﺷ ﻮد اﻇﻬ ﺎر ﺕﺎﺳ ﻒ ﻡ ﯽ‬
‫ﮐﻨﺪ‪.‬اﻡﻴﺪوارم هﻨﺮ دوﺳﺘﺎن اﻡﺮوز ﻧﮕﺬارﻧﺪ اﻧﺪﻳﺸﻪ هﺎی او ﺟﺎ ﻡﻪ ی ﻋ ﻤﻞ ﭘﻮ ﺷﺪ و ﮔﺬ ﺷﺘﻪ هﺎ را ﺟﺒﺮان‬
‫ﮐﻨﻨﺪ و از ﺡﻔﻆ و ﻧﮕﺎهﺪاری اﻳﻦ هﻨﺮ ﻡﻠﯽ ﻏﺎﻓﻞ ﻧﻤﺎﻧﻨﺪ ﺕﺎ ﺑﻌﺪهﺎ ﺁﻳﻨﺪﮔﺎن را دچﺎر ﺕﺎﺳﻒ ﻧﺴﺎزﻧﺪ‪.‬‬
‫‪pdf.tarikhema.ir‬‬

‫ﮐﻤﺎﻧﭽﻪ ﭼﻴﺴﺖ ؟‬
‫ﺱﺮﮔﺬﺷﺖ ﻧﻮازﻧﺪﮔﺎن ایﻦ ﺱﺎز‬
‫در ﻓﺼﻞ ﮔﺬﺷﺘﻪ از ﻣﻴﺮزا رﺣﻴﻢ ﮐﻤﺎﻧﭽﻪ ﮐﺶ ﺣﮑﺎﻳﺘﯽ ﺑﻪ ﻣﻴﺎن ﺁﻣﺪ‪.‬اﮐﻨﻮن ﺟﺎی ﺁﻧﺴﺖ ﮐﻪ ازﻳﻦ ﺳﺎز ﻣﻠﯽ‬
‫ﻧﻴﺰ ﮔﻔﺘﮕﻮﺋﯽ ﺑﺸﻮد‪.‬‬
‫ﺱ ﺎﺑﻘﻪ ی ﮐﻤﺎﻧﭽ ﻪ ‪ -‬ﮐﻤﺎﻧﭽ ﻪ ﻳﮑ ﯽ از ﺳ ﺎزهﺎﺋﻴﺴﺖ ﮐ ﻪ در ﻣﺸ ﺮق زﻣﻴ ﻦ ﺳ ﺎﺑﻘﻪ ی ﺑﺴﻴ ﺎر ﻗﺪﻳ ﻢ‬
‫دارد‪.‬ﻣﻮﺳﻴﻘﯽ دان ﻓﺮاﻧﺴﻮی ﻣﻮﺳﻮم ﺑﻪ ﻻوﻳﻦ ﻳﺎک در ﻳﮑﯽ از ﮐﺘﺎﺑﻬﺎی ﺧﻮد ﺑﻪ ﻧﺎم ﻣﻮﺳﻴﻘﯽ و ﻣﻮﺳ ﻴﻘﯽ‬
‫داﻧﻬﺎ ﻗﺪﻳﻢ ﺕﺮﻳﻦ ﺳﺎزی را ﮐﻪ ﺑﺎ ﺁرﺷﻪ ﻧﻮاﺧﺘﻪ ﻣﯽ ﺷﺪﻩ ﺑﻪ ﻧﺎم راواﻧﺴﺘﺮون ذﮐﺮ ﮐﺮدﻩ و ﻧﻮﺷﺘﻪ اﺳﺖ ﮐﻪ‬
‫اﻳﻦ ﺳﺎز در زﻣﺎﻧﻬﺎی ﺑﺴﻴﺎر ﻗﺪﻳﻢ در چﻴﻦ ﺑﻪ ﮐﺎر ﻣﯽ رﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬
‫در اﻳﺮان ﻗﺒﻞ از اﺳﻼم ﺳﺎزی ﻣﻮﺳﻮم ﺑﻪ ﻏﮋک ﻳﺎ ﻏﮋ ﻣﻌﻤﻮل ﺑﻮدﻩ‪.‬ﻧﻈﻴﺮ اﻳﻦ ﺳﺎز را ﻧﮕﺎرﻧ ﺪﻩ در ﺳ ﺎل‬
‫‪ ١٣١۵‬در ﺹ ﻔﺤﺎت ﺳ ﻴﺴﺘﺎن ﺑﻠﻮچﺴﺘ ﺎن دﻳ ﺪﻩ اﺳ ﺖ ﮐ ﻪ در ﺷ ﻬﺮهﺎی داورﭘﻨ ﺎﻩ و اﻳﺮاﻧﺸﻬ ﺮ ﺕﻮﺳ ﻆ‬
‫ﻧﻮازﻧﺪﮔﺎن ﻣﺤﻠﯽ ﻧﻮاﺧﺘﻪ ﻣﯽ ﺷﺪ و ﺁن را ﻏﻴﭽﮏ ﻣ ﯽ ﻧﺎﻣﻴﺪﻧ ﺪ‪.‬ﻧﻤﻮ ﻧﻪ ی ﺁن را در هﻤ ﺎن ﻣﻮ ﻗﻊ ادارﻩ ی‬
‫ﻓﺮهﻨ ﮓ ﻣﺤ ﻞ ﺑ ﻪ ﺕﻬ ﺮان ﻓﺮﺳ ﺘﺎد ﮐ ﻪ درﻣ ﻮزﻩ ی ﻣ ﺮدم ﺷﻨﺎﺳ ﯽ ﮐ ﻪ ﺕ ﺎزﻩ ﺕﺎﺳ ﻴﺲ ﺷ ﺪﻩ ﺑ ﻮد ﻧﮕﺎه ﺪاری‬
‫ﺷﻮد‪.‬ﺳﺎزﻳﺴﺖ ﺷﺒﻴﻪ ﮐﻤﺎﻧﭽﻪ و ﺑﺎ ﺁرﺷﻪ ای ﮐﻪ از چﻨﺪ ﺕﺎر ﻣﻮ ﺕﺸﮑﻴﻞ ﺷﺪﻩ ‪ ،‬ﻧﻮاﺧﺘ ﻪ ﻣ ﯽ ﺷ ﻮد و ﻋ ﺪﻩ ی‬
‫ﺳ ﻴﻤﻬﺎی ﺁن ﺑﻴ ﺶ از ﮐﻤﺎﻧﭽ ﻪ اﺳ ﺖ‪.‬اﻝﺒﺘ ﻪ ﺷ ﮑﻞ ﺁن ﺑ ﺎ ﻏ ﮋک اﺹ ﻠﯽ ﺁرﺷ ﻪ ﻣ ﯽ ﻧﺎﻣﻨ ﺪ ‪ ،‬ﻧﻮاﺧﺘ ﻪ ﻣ ﯽ‬
‫ﺷﻮد‪.‬چﻮن در ﮐﻮدﮐﯽ ﻣﮑﺮر ﺑﺎ ﺁواز وﻳ ﻮﻝﻦ ﺑ ﻪ ﺧﻮاب رﻓﺘ ﻪ ﺑ ﻮدم هﻤﻴ ﺸﻪ ﺁرزو ﻣﯽ ﮐ ﺮدم ﮐ ﻪ ﻣ ﻦ هﻢ‬
‫ﺑﺘﻮاﻧﻢ روزی اﻳﻦ ﺳﺎز را ﺑﺰﻧﻢ‪.‬ﺑﻪ ﻣﺎدرم ﮔﻔﺘﻢ چﻪ ﻣﯽ ﺷﻮد اﮔﺮ اﺟﺎزﻩ دهﯽ ﻧﺰد هﻤﻴ ﻦ هﻤﺴﺎ ﻳﻪ ﻧﻮاﺧ ﺘﻦ‬
‫وﻳﻮﻝﻦ را ﻓﺮا ﮔﻴﺮم ‪ -‬ﺕﺒﺴﻤﯽ ﮐﺮد و ﮔﻔﺖ ‪ :‬ﺣﺎﻻ ﺧﻴﻠﯽ زود اﺳﺖ ؛ ﺑﺎﻳﺪ درﺳﺖ را ﺑﺨﻮاﻧ ﯽ ؛ ﭘ ﺪرت ه ﻢ‬
‫در ﺳﻔﺮ اﺳﺖ و ﻣﻦ چﻨﻴﻦ ﮐﺎری را ﺑﯽ ﻣﺸﻮرت او ﻧﻤﯽ ﮐﻨﻢ ؛ ازﻳﻦ ﮔﺬﺷﺘﻪ اﻳ ﻦ ﺁﻗ ﺎی هﻤﺴﺎ ﻳﻪ ﮐﻪ ﻣﻌﻠ ﻢ‬
‫ﺳﺎز ﻧﻴﺴﺖ ؛ ﺷﻨﻴﺪن ﺹﺪای وﻳﻮﻝﻨﺶ هﻢ ﺑﺮای هﻤﻪ ﮐﺲ ﻣﻴﺴﺮ ﻧﻤﯽ ﺑﺎﺷﺪ ؛ از ﺣ ﺴﻦ ﺕ ﺼﺎدف ا ﺳﺖ ﮐﻪ‬
‫ﻣﺎ در ﺟﻮار او هﺴﺘﻴﻢ و ﺁهﻨﮓ ﺳﺎزش را ﮔﺎهﯽ ﻣﯽ ﺷﻨﻮﻳﻢ ؛ در اﻳﻦ ﺧﺼﻮص هﻢ ﺑ ﻬﺘﺮ اﺳ ﺖ ﺑ ﺎ ﮐ ﺴﯽ‬
‫ﺹﺤﺒﺖ ﻧﮑﻨﯽ ز ﻳﺮا وﺿ ﻊ اداری او اﻳ ﻦ ا ﺟﺎزﻩ را ﻧ ﻤﯽ د هﺪ ﮐ ﻪ ﺑﻪ ﻧﺎم ﺳ ﺎز زن ﮐﻪ در اذه ﺎن ﻣ ﺮدم‬
‫ﺷﻐﻞ ﺁﺑﺮوﻣﻨﺪی ﻧﻴﺴﺖ ﺷﻬﺮت ﭘﻴﺪا ﮐﻨﺪ ؛ ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﺑﻔﻬﻤﺪ و ﺕﺎﺑﺴﺘﺎﻧﻬﺎ درهﺎی اﻃﺎﻗﺶ را ﺑﺒﻨﺪد ﮐﻪ ﻣﺜ ﻞ‬
‫اﻳﺎم زﻣﺴﺘﺎن ﺹﺪای ﺳﺎزش ﺑﻪ ﮔﻮش ﻣﺎ ﻧﺮﺳﺪ‪.‬‬
‫‪pdf.tarikhema.ir‬‬

‫اﻳﻦ ﺧﺎﻃﺮﻩ در ذهﻦ ﻣﻦ ﻣﺎﻧﺪ ﺗﺎ ﺑﻌﺪ ازاﻳﻨﮑﻪ ﺑﻪ ﺗﺤﺼﻴﻞ ﻣﻮﺳﻴﻘﯽ ﭘﺮداﺧﺘﻢ ‪ ،‬ﻣﺘﻮﺟ ﻪ ﺷﺪم ﮐﻪ هﻤﺴﺎﻳ ﻪ ی‬
‫ﻗﺪﻳﻤﯽ ﻣﺎ ﻳﮑﯽ از هﻨﺮﻣﻨﺪان ﻋﻬﺪ ﺧﻮد ﺑﻮدﻩ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺎﻳ ﺪ در ﻳﻦ ﺳﺮﮔﺬ ﺷﺖ از او ﻧ ﺎم ﺑ ﺮد وﻟ ﯽ ﻣ ﻦ ه ﻢ‬
‫ﻣﺜﻞ ﻣﺎدرم ﺧﻮاهﻢ ﮔﻔﺖ ‪ :‬ﺡﺎﻻ زود اﺳﺖ ‪ ،‬ﻣﻮﻗﻊ ﺁن ﺧﻮاهﺪ رﺳﻴﺪ‪.‬‬
‫ﻗﺒﻼ اﺷﺎرﻩ ﮐﺮدم ﮐﻪ ﻣﺎدرم و ﻳﻮﻟﻦ را ﺑ ﻪ ﮐﻤﺎﻧ ﭽﻪ ﺗﺸﺒﻴ ﻪ ﮐ ﺮد‪.‬چ ﺮا؟ ﺑﺮای اﻳﻨ ﮑﻪ ﮐﻤﺎﻧﭽ ﻪ را ﺧ ﻮب ﻣﯽ‬
‫ﺷﻨﺎﺧﺘﻢ‪.‬دﺧﺘﺮ ﻋﻤﻪ ای داﺷﺘﻢ ﮐﻪ ﺷﻮهﺮش اﻳﻦ ﺳﺎز را ﺧﻮب ﻣﯽ زد‪.‬ﻣﺮدی ﺑﻮد ﻣﺴﻦ و ﻓﺮﺑﻪ و ﺑﺎ ﻗﺎﻣﺖ‬
‫ﻣﺘﻮﺳﻂ و رﻳﺶ هﺎی ﺡﻨﺎ ﺑﺴﺘﻪ ﮐﻪ دو زاﻧﻮ ﻣﯽ ﻧﺸﺴﺖ و ﮐﻤﺎﻧﭽﻪ ی زﻳﺒﺎﺋﯽ را ﮐﻪ روﻳﺶ ﺹ ﺪﻓﮑﺎری و‬
‫ﺧﺎﺗﻢ ﻧﮕﺎری داﺷﺖ ﺑﻪ دﺳﺖ ﻣﯽ ﮔﺮﻓﺖ و ﻣﯽ ﻧﻮاﺧﺖ‪.‬ﻣﯽ ﮔﻔﺘﻨﺪ در ﺟﻮاﻧﯽ در دﺳ ﺘﮕﺎﻩ ﺗﻌﺰ ﻳﻪ ی ﺷ ﺎهﯽ‬
‫ﺑﻮدﻩ و ﺹ ﺪای ﺧﻮﺷ ﯽ داﺷ ﺘﻪ‪.‬ﺑ ﻌﺪهﺎ در ﻧ ﻮاﺧﺘﻦ ﮐﻤﺎﻧ ﭽﻪ ﻣ ﻬﺎرت ﻳﺎﻓﺘ ﻪ‪.‬و در ﺷ ﻤﺎر ﻧﻮاز ﻧﺪﮔﺎن د ﺳﺘﮕﺎﻩ‬
‫ﻧﺎﻳ ﺐ اﻟﺴﻠﻄﻨ ﻪ درﺁﻣ ﺪﻩ اﺳ ﺖ‪.‬اﻣ ﺎ در اﻳ ﻦ ﻣﻮﻗ ﻊ ﮐ ﺎر ﻣﺮﺗ ﺒﯽ ﻧﺪاﺷ ﺖ و ﺑ ﺎ اﻧﺪوﺧﺘ ﻪ ای ﻣﺨﺘﺼ ﺮ زﻧﺪﮔ ﯽ‬
‫دروﻳﺸﺎﻧ ﻪ ای ﻣ ﯽ ﮐ ﺮد‪.‬ﺑ ﺎ دﺧ ﺘﺮ ﻋﻤ ﻪ ام زﻳ ﺎد ﺑ ﻪ ﻣ ﻨﺰل ﻣ ﺎ ﻣ ﯽ ﺁﻣ ﺪ‪.‬ﮐﻤﺎﻧﭽ ﻪ را ه ﻢ در ﮐﻴﺴ ﻪ ای ﻣ ﯽ‬
‫ﮔﺬاﺷ ﺖ و زﻳﺮﻋﺒ ﺎ ﻣ ﯽ ﮔﺮﻓ ﺖ و ﺑ ﺎ ﺧ ﻮد ﻣ ﯽ ﺁورد‪.‬ﻣ ﺎ ﻧ ﻴﺰ ﺑ ﻪ ﺁهﻨ ﮓ ﺳ ﺎزش ﺑﺴﻴ ﺎر ﻣ ﺎﻧﻮس ﺑ ﻮدﻳﻢ‪.‬از‬
‫ﻗﺪﻣﺎی ﻣﻮﺳﻴﻘﯽ ﺑﻮد ﮐﻪ دﺳﺘﮕﺎهﻬﺎ را ﺑﻪ ﺗﻔﻀﻴﻞ ﻣﯽ ﻧﻮا ﺧﺖ و ﺑ ﻪ هﻤ ﺎﻳﻮن ﻋﻼ ﻗﻪ ی ﺑﻴﺸ ﺘﺮی داﺷ ﺖ‪.‬از‬
‫اﻧﮕﺸﺘﺎﻧﺶ ﺹﺪای ﮔﺮم ﭘﺨﺘﻪ ی ﻣﻄﻠﻮﺑﯽ ﺑﻴﺮون ﻣﯽ ﺁﻣﺪ و هﻨﮕ ﺎﻣﯽ ﮐ ﻪ ه ﻤﺎﻳﻮن ﻣﯽ زد ‪ ،‬ﻣ ﺜﻞ ا ﻳﻦ ﺑ ﻮد‬
‫ﮐﻪ ﺑﺎ ﺁهﻨﮓ ﮐﻤﺎﻧﭽﻪ اش ﻧﺼﻴﺤﺖ ﻣﯽ داد و اﻳﻦ ﻣﻮﻋ ﻈﻪ ی ﺧﻮش ﺁهﻨ ﮓ در دﻟﻬ ﺎ ا ﺙﺮی ﻋﻤ ﻴﻖ دا ﺷﺖ‬
‫چﻪ هﻤﻪ ﺳﺮاﭘﺎ ﮔﻮش ﻣﯽ ﺷﺪﻧﺪ‪.‬ﻣﻦ ﻧﻴﺰ در ﮔﻮﺷﻪ ی اﻃﺎق ﻣﯽ ﻧﺸﺴﺘﻢ و ﺧﻴﺮﻩ ﺑ ﻪ اﻧﮕﺸﺘ ﺎن ﻣ ﻴﺮزا رﺣ ﻴﻢ‬
‫ﮐﻤﺎﻧﭽﻪ ﮐﺶ ﻣﯽ ﻧﮕﺮﻳﺴﺘﻢ‪.‬‬
‫ﺁن وﻳﻮﻟﻦ زن و ا ﻳﻦ ﮐﻤﺎﻧﭽ ﻪ ﮐ ﺶ اوﻟ ﻴﻦ ﻣﺮﺑﻴ ﺎن ﻣﻮﺳ ﻴﻘﯽ ﻣﻦ ﺑ ﻮدﻩ اﻧ ﺪ‪.‬اﮐﻨ ﻮن ﮐﻪ ا ﻳﻦ داﺳ ﺘﺎن را ﻣ ﯽ‬
‫ﻧﻮﻳﺴﻢ اوﻟﯽ هﻨﻮز هﻢ ﻣﯽ ﻧﻮازد وﻟﯽ دوﻣﯽ ﺑﻪ ﺧﻮاب اﺑﺪ رﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬ﻣﺎ هﻢ ﻣﯽ روﻳﻢ و ﻟﯽ چ ﻪ ﺑﻬ ﺘﺮ ﮐ ﻪ‬
‫در دل ﺁﻳﻨﺪﮔﺎن ﻳﺎد ﺑﻮدهﺎی ﺷﻴﺮﻳﻨﯽ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﻢ‪.‬‬
‫‪pdf.tarikhema.ir‬‬

‫ﺗﺎرﻋﻤﻮ ﺟﺎن‬
‫اﮐﻨﻮن ﮐﻪ ﮐﻤﺎﻧﭽﻪ ﮐﺸﻬﺎ و ﺷﺎﮔﺮدان ﺁﻧﻬﺎ را ﺷﻨﺎﺧﺘﻴﺪ دوﺑﺎرﻩ ﺑﻪ ﺳﺮﮔﺬﺷﺖ ﺧﻮد ﺑﺮﻣﻴﮕﺮدم‪:‬‬
‫ﭘﺪرم ازﻣﺴﺎﻓﺮت ﺑﺎزﮔﺸﺖ و ﻣﺠﺎﻟﺲ اﻧﺲ و ﻣﻮﺳﻴﻘﯽ ﻣﺎ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺷﺪ‪.‬ﻣﺎدرم ﻧﻴﺰ ﮐﻪ ﻋﻼﻗﻪ ی ﻣﻔﺮﻃﯽ ﺑﺎ یﻦ‬
‫هﻨﺮ داﺷﺖ ‪ ،‬ﺷﺒﻬﺎ از ﭘﺪرم ﻣﺸﻖ ﺕﺎر ﻣﻴﮕﺮﻓﺖ ‪ ،‬ﻋﻼوﻩ ﺑﺮ ﻣﻴﺮزا رﺣﻴﻢ ‪ ،‬ﺑﺎ یﮑﯽ از ﻧﻮازﻧﺪﮔﺎن ﻣﺸﻬﻮر‬
‫ﮐﻪ ﻣﺮد ﺑﺴﻴﺎر ﻣﻬﺮﺑﺎن و ﺧﻮش ﺻﺤﺒﺖ و ﻣﻮدﺑﯽ ﺑﻮد ﺁ ﺷﻨﺎ ﺷﺪ و ﺑﻤ ﻨﺰل ﻣ ﺎ ر ﻓﺖ و ﺁﻣ ﺪ ﭘﻴ ﺪا ﮐ ﺮد‪.‬ﺑ ﻤﺎ‬
‫ﺑﭽﻪ هﺎ ﮔﻔﺘﻨﺪ ﻡﻴﺮزا ﻏﻼﻡﺮﺿﺎی ﺷﻴﺮازی ﻋﻤﻮی ﺷﻤﺎﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻣﺎدرم ﻧﺰد ﻋﻤﻮ ﺝﺎن ﻧﻮاﺧﺘﻦ ﺕﺎر را اداﻣﻪ داد‪.‬ﺑﻘﺪری زود ﺑﺎ ﻣﻴﺮزا ﻏﻼﻣﺮﺿ ﺎ اﻧ ﺲ ﮔ ﺮﻓﺘﻢ ﮐ ﻪ ﺑﺎﻧ ﺪک‬
‫ﻣﺪت ﻣﺜﻞ ایﻦ ﺑﻮد ﮐﻪ او ﺳﺎﻟﻬﺎی دراز دریﻦ ﺧﺎﻧﻮادﻩ ﻋﻤﻮی ﺣﻘﻴﻘﯽ ﻣﺎ ﺑﻮدﻩ اﺳﺖ‪.‬‬
‫اﺳ ﺘﺎد زﻡﺎﻧ ﻪ ‪ -‬ﻋﻤ ﻮ ﺝ ﺎن ﻣﻴﮕﻔ ﺖ ‪ :‬در ﺷ ﻴﺮاز ﺳ ﺎز ﻣ ﻴﺰدم و هﻤ ﻪ ﻣ ﯽ ﮔﻔﺘﻨ ﺪ از ﻣ ﻦ ﺑﻬ ﺘﺮ ﮐﺴ ﯽ ﺕ ﺎر‬
‫ﻧﻤﻴﺰﻧﺪ‪.‬ﺑﻌﺪ ﺑﺎﺻﻔﻬﺎن ﺁﻣﺪم و ﺁﻧﺠﺎ هﻢ ﻣﻨﺤﺼﺮ ﺑﻔﺮد ﺑﻮدم‪.‬رواﻧﻪ ی ﺕﻬﺮان ﺷﺪم و در یﮑﯽ دو ﻣﺠﻠ ﺲ ﮐ ﻪ‬
‫ﺳﺎز زدم ه ﻤﻪ ﭘﺴﻨﺪیﺪ ﻧﺪ ﺧ ﻴﺎل ﮐ ﺮدم ﮐ ﻪ دیﮕ ﺮ ﮐﺴ ﯽ ﺑ ﻬﺘﺮ از ﻣﻦ ﺕ ﺎر ﻧﻤﻴﺰ ﻧﺪ‪ .‬ﺷﺒﯽ در ﻣ ﻨﺰل یﮑ ﯽ از‬
‫دوﺳﺘﺎن ﺑﻮدم‪.‬ﭘﻴﺮ ﻣﺮد ﻻ ﻏﺮ ا ﻧﺪاﻣﯽ از در وارد ﺷ ﺪ ﮐ ﻪ ﺣ ﻀﺎر ﻗﺪم او را ﮔﺮاﻣ ﯽ داﺷ ﺘﻨﺪ و در ﺻ ﺪر‬
‫ﻣﺠﻠ ﺲ ﺝ ﺎیﺶ دادﻧ ﺪ‪.‬ﻣ ﻦ ﺕﺼ ﻮر ﮐ ﺮدم ﺁن ﭘﻴﺮﻣ ﺮد یﮑ ﯽ از رﺝ ﺎل اﺳ ﺖ‪.‬چ ﻪ دﺳ ﺘﻬﺎی ﻻﻏ ﺮ و چ ﻪ‬
‫اﻧﮕﺸﺘﻬﺎی ﺑﻠﻨﺪی داﺷﺖ‪.‬اﮔﺮ اﺳﺘﻌﺪاد داﺷﺖ و در ﺝﻮاﻧﯽ ﺳﺎز زدﻩ ﺑﻮد ﺷﺎیﺪ ﺕﺎرزن ﺧﻮ ﺑﯽ هﻢ ﻣﻴ ﺸﺪ‪.‬ا ﻣﺎ‬
‫ﻣﻴﺨﻮاﺳﺖ چﮑﻨﺪ!ﻻﺑﺪ ﺙﺮوت یﺎ ﺷﻐﻞ ﻣﻬ ﻤﯽ دا ﺷﺖ ﮐ ﻪ ﺁﻧ ﻘﺪر ﻣﻮرد اﺣ ﺘﺮام ﺝﻤﺎ ﻋﺖ ﺑﻮد! هﻤﻴﻨ ﮑﻪ ﻣ ﻦ‬
‫ﮐﻤﯽ ﺕﺎرزدم و ﺳﺎز را زﻣﻴﻦ ﮔﺬاردم او دﺳﺖ دراز ﮐﺮد و ﺳﺎز را ﭘﻴﺶ ﮐﺸﻴﺪ‪.‬دل ﻣﻦ ﺑﻪ ﺕﺸ ﻮیﺶ اﻓ ﺘﺎد‬
‫ﮐﻪ اﻻن ایﻦ ﺝﻨﺎب ﺧﺎن ﭘﺮاﻓﺎدﻩ ﻣﻴﺨﻮاهﺪ ﻣ ﻀﺮاب ﺑﺴ ﻴﻢ ﺑﺰ ﻧﺪ و چﻮن ﻧﺎﺷ ﯽ اﺳ ﺖ ﭘﻮ ﺳﺖ ﺕ ﺎر‪ ،‬ﭘﺎرﻩ و‬
‫ﺳﺎزم ﺧﺮاب ﻣﻴﺸﻮد ‪ ،‬ﺕﻠﻨﮕﺮی ﺑﺴﻴﻢ هﺎ زد ﮐ ﻪ دل ﻣﻦ ﻓ ﺮو ری ﺨﺖ‪ .‬ﺑﺎ ﮐﻤ ﺎل ادب ﮔﻔﺘ ﻢ ﺁ ﻗﺎ دﺳ ﺖ ﺑﺴ ﺎز‬
‫ﻧﺰﻧﻴﺪ!ﻧﮕﺎﻩ ﺕﻨﺪی ﺑﻤﻦ ﮐﺮد و ﮔﻔﺖ واردم و ﺑﺎ یﮏ ﺣﺮﮐﺖ ﺕﺎر را در ﺑﻐﻞ ﮔﺮﻓﺖ و دﺳﺘﺶ ﺑﮕﻮﺷﯽ رﻓﺖ‬
‫و ﻣﺜﻞ ﺑﺮق ﮐﻮک ﮐ ﺮد و ﻧﻮا ﺧﺖ‪.‬هﻤﻴﻨ ﮑﻪ اﻧﮕﺸ ﺖ ه ﺎیﺶ ﺑﮑ ﺎر اﻓﺘ ﺎد و چ ﻨﺪ ﻣﻀ ﺮاب زد ‪ ،‬ﺕﻮ ﺝﻪ ﻣﺮا‬
‫ﺝﻠ ﺐ ﮐ ﺮد ﻧﻐﻤ ﻪ ه ﺎ ﺑ ﻮد ﮐ ﻪ چ ﻮن در از ﭘﻨﺠ ﻪ اش ﻣﻴﺮیﺨ ﺖ! در دل ﮔ ﺮیﺴﺘﻢ و ﺑ ﺎ ﺧ ﻮد ﮔﻔﺘ ﻢ ‪ :‬اﮔ ﺮ‬
‫ﺕﺎرزدن ایﻨﺴﺖ ‪ ،‬ﭘﺲ ﻣﻦ ﺕﺎ ﮐﻨﻮن ﻋﻤﺮی ﺕﻠﻒ ﮐﺮدﻩ ام ! وﻗﺘﯽ ﺳﺎزش ﺕﻤﺎم ﺷﺪ و ﺕﺎر را زﻣﻴ ﻦ ﮔﺬا ﺷﺖ‬
‫ﻣ ﻦ در راه ﺮو ﺑ ﻮدم ﮐ ﻪ از ﺧﺠﻠ ﺖ ﻣﻮﻗﻌ ﯽ ﮐ ﻪ ﺳ ﺎیﺮیﻦ ﺳ ﺮاﭘﺎ ﮔ ﻮش ﺑﻮدﻧ ﺪ از اﻃ ﺎق ﺑ ﻴﺮون ﺁﻣ ﺪﻩ‬
‫ﺑﻮدم‪.‬ﺧﻮدم رﻓﺘﻢ و ﺕﺎرم ﺑﺠﺎی ﻣﺎﻧﺪ‪.‬ﺕﻮی ﺧﻴﺎﺑﺎن ﺑﺎ ﻗﺪﻣﻬﺎی ﺕﻨﺪ راﻩ ﻣﻴﺮﻓﺘﻢ‪.‬وﻗﺘﯽ ﺑﻤﻨﺰل رﺳﻴﺪم در ا ﻃﺎق‬
‫ﻧﺸﺴﺘ ﻢ و ﺑﺴﺨ ﺘﯽ ﮔ ﺮیﺴﺘﻢ و دی ﮕﺮ از ﺧﺎﻧ ﻪ ﺑ ﻴﺮون ﻧﻴﺎ ﻣﺪم‪.‬دو روز ﺑﻌ ﺪ ی ﮑﯽ از دو ﺳﺘﺎن ﮐ ﻪ در ه ﻤﺎن‬
‫ﻣﺠﻠﺲ ﺣﻀﻮر داﺷﺖ ﺑﺴﺮاﻏﻢ ﺁﻣﺪ‪.‬ﻣﺎﺝﺮا را ﺑﺮ او ﮔﻔﺘﻢ و از ﻏﻢ ﻧﺎﻟﻴﺪم‪.‬ﺧﻨﺪیﺪ و ﮔﻔﺖ ﻣﮕﺮ ﺕﻮ اﺳ ﺘﺎد را‬
‫ﻧﺸﻨﺎﺧﺘﯽ ؟ ﮐﻴﺴﺖ ﮐﻪ ﻡﻴﺮزا ﺣﺴﻴﻨﻘﻠﯽ اﺳﺘﺎد زﻣﺎﻧﻪ را ﻧﺸﻨﺎﺳﺪ!ﮔﻔﺘﻢ ﻣﻦ ﺑﻴ ﻨﻮا ﮐ ﻪ ﺑ ﺎو ﮔﻔﺘ ﻢ دﺳ ﺖ ﺑﺴ ﺎزم‬
‫ﻧﺰﻧﺪ و ﺑﺎز ﮔﺮیﻪ ﮐﺮدم‪.‬رﻓﻴﻘ ﻢ ﮔ ﻔﺖ چ ﺮا ﮔﺮ یﻪ ﻣﻴﮑ ﻨﯽ؟ ﮔﻔ ﺘﻢ ﺑﻌﻤ ﺮ از د ﺳﺖ دادﻩ ﺕﺎﺳ ﻒ ﻣﻴ ﺨﻮرم و از‬
‫ﮐﺎری ﮐﻪ در ﭘﻴﺸﮕﺎﻩ چﻨﻴﻦ اﺳﺘﺎدی ﮐﺮدﻩ ام ﺳﺨﺖ ﺧﺠﻠ ﻢ‪.‬ﮔ ﻔﺖ ﻣ ﺎهﯽ را هﺮ وﻗ ﺖ از ﺁب ﺑﮕ ﻴﺮی ﺕ ﺎزﻩ‬
‫اﺳﺖ‪.‬ﮔﻔﺘﻢ ﻣﻴﮕﻮﺋﯽ چﮑﻨﻢ؟ﮔﻔﺖ ﺑﺮو ﻧﺰد اﺳﺘﺎد ‪ ،‬زاﻧﻮی ادب ﺑﺮ زﻣﻴﻦ زن و هﻨﺮ ﺑﻴﺎﻣﻮز‪.‬ﮔﻔﺘﻢ او از ﻣﻦ‬
‫دﻟﺘﻨﮏ اﺳﺖ چﮕﻮﻧﻪ ﻣﺮا ﺑﺸﺎﮔﺮدی ﻣﻴﭙﺬیﺮد؟‪ -‬ﮔﻔﺖ ایﻦ ﮐﺎر ﺑﺎ ﻣﻦ !‬
‫دریﻦ ﺝﺎ ﻋﻤﻮ ﺝﺎن ﺑﺘﻔﮑﺮ ﻓﺮو رﻓﺖ و ﺳﮑﻮت ﮐﺮد‪ ...‬ﻣﺎ ه ﻤﻪ اﻧﺘﻈ ﺎر ﭘﺎی ﺎن ﺣﮑﺎ یﺖ را دا ﺷﺘﻴﻢ‪.‬ﻋﺎﻗ ﺒﺖ‬
‫ﭘﺪرم ﺑﺴ ﺨﻦ ﺁﻣ ﺪ و ﮔ ﻔﺖ ﺧﻮب ﺑﻌ ﺪ چﻪ ﺷ ﺪ ؟ﻣ ﻴﺮزا ﻏﻼﻣﺮﺿ ﺎ ﮔ ﻔﺖ ﺁری ﺝ ﻮان ﺑﻮدم و ﮐ ﻢ ﺕﺠﺮ ﺑﻪ و‬
‫‪pdf.tarikhema.ir‬‬

‫ﻣﻐﺮور‪.‬ﺑﺎیﻦ اﻣﻴﺪ ﺑﺘﻬﺮان ﺁﻣﺪﻩ ﺑﻮدم ﮐﻪ ﺑﻬﺘﺮیﻦ ﺕﺎر زﻧﻢ‪.‬اﻣﺎ ﺕﻴﺮم ﺑﺴﻨﮓ ﺧﻮردﻩ ﺑ ﻮد ! ﺑﺎﻣﻴﺮزا ﺣﺴﻴﻨﻘ ﻠﯽ‬
‫ﺁﺷﻨﺎﺋﯽ ﻧﺪاﺷﺘﻢ‪.‬ﮐﺴﯽ را هﻢ ﻧﻤﯽ ﺷﻨﺎﺧﺘﻢ‪.‬اﻣﺎ دریﻦ اﻧﺪیﺸﻪ هﺎ ﺑﻮدم ﮐﻪ روز ﺑﻌﺪ هﻤﺎن دوﺳﺖ ﻧﺰدم ﺁﻣ ﺪ و‬
‫ﮔﻔ ﺖ ﺑﺮﺧ ﻴﺰ ﺕ ﺎ ﻧ ﺰد اﺳ ﺘﺎد ﺑ ﺮویﻢ‪.‬ﮔﻔﺘ ﻢ ﺷ ﺮﻣﻨﺪﻩ ام ! ﮔﻔ ﺖ ﻣ ﻦ ﻣ ﺎﺝﺮا را ﺑ ﺮای او ﮔﻔﺘ ﻪ ام ‪.‬ﭘﺮﺳ ﻴﺪم او‬
‫ﺳﺨﻨﯽ ﻧﮕﻔﺖ ؟ دوﺳﺘﻢ دیﮕﺮ ﺣﺮﻓﯽ ﻧﺰد و ﻣ ﺮا ﺑ ﻤﻨﺰل اﺳ ﺘﺎد ﺑ ﺮد‪ .‬ﺳﺮﺑﺰیﺮ اﻓﮑﻨ ﺪم و وارد ﺷﺪم‪ .‬ﻣﻴﺮزا‬
‫ﮔﻔﺖ ﺑﻨﺸﻴﻦ و از هﻤﺎن روز ‪ ،‬ﻣﺜﻞ یﮏ ﻃﻔﻞ اﺑﺠﺪ ﺧﻮان ‪ ،‬ﺷﺎﮔﺮد او ﺷﺪم و ﺁﻧﻘﺪر ﺕﻤﺮیﻦ ﮐﺮدم و ﺳﺎز‬
‫زدم ﺕﺎ ﺑﻌﺪ از ﺳﺎﻟﻴﺎن دراز اﺳﺘﺎد ﮔﻔﺖ ﺣﺎﻻ دیﮕﺮ ﺕﺎر ﻣﻴﺮزا ﻏﻼﻣﺮﺿﺎ ﺷﻨﻴﺪﻧﯽ اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪pdf.tarikhema.ir‬‬

‫ﻧﻮای ﺗﺎر ‪ -‬ﻋﻤﻮ ﺟﺎن در ﺑﻴﺮون دروازﻩ ی ﮔﻤﺮک ﺑﺎغ ﺑﺰرﮔﯽ داﺷﺖ‪.‬اواﺋﻞ ﭘ ﺎﺋﻴﺰ دو ﺳﺘﺎن ﺧﻮد را ﺑ ﻪ‬
‫ﻧﻬﺎر دﻋﻮت ﻡﻴﮑﺮد وﻟﯽ رﺳﻢ ایﻦ ﺑﻮد ﮐﻪ هﻤﻪ ﺻﺒﺢ زود ﺣﺎﺿﺮ ﺷ ﻮﻧﺪ‪.‬وﻗ ﺘﯽ وارد ﺑﺎغ ﻡﻴﺸ ﺪیﻢ ‪ ،‬دور‬
‫هﻢ ﻡﻴﻨﺸﺴﺘﻴﻢ و اﻧﮕ ﻮر ﭘ ﺎک ﻡﻴ ﮑﺮدیﻢ‪.‬ﺑ ﻌﺪ اﻧﮕﻮره ﺎ را ﺑ ﻪ ا ﻃﺎﻗﯽ ﮐ ﻪ یﮑ ﯽ دو ﭘﻠ ﻪ از ﺳﻄﺢ ﺑﺎغ ﭘﺎﺋ ﻴﻦ‬
‫ﻡﻴﺮﻓﺖ ﻡﻴﺒﺮدﻧﺪ و ﺕﻮی ﺧﻤﺮﻩ هﺎﺋﯽ ﮐﻪ دور ﺕﺎ دورﭼﻴﺪﻩ ﺑﻮدﻧﺪ ﻡﻴﺮیﺨﺘﻨﺪ‪.‬ﺁن روز ﺑﺨﻮﺷﯽ ﺑﺎ ﺷﻨﻴﺪن ﺳﺎز‬
‫ﻋﻤﻮ ﺟﺎن ﻡﻴﮕﺬﺷﺖ‪.‬دوﺑﺎرﻩ ﺑﻌﺪ از ﭼﻬﻞ روز ﻋﻤﻮ ﺟﺎن ﻡﻴﮕﺬﺷﺖ‪.‬دوﺑﺎرﻩ ﺑ ﻌﺪ از ﭼﻬ ﻞ روز ﻋﻤ ﻮ ﺟﺎن‬
‫ﻡﻴﺎﻡ ﺪ و دوﺳ ﺘﺎن را ﺑﺒ ﺎغ ﻡﻴ ﺒﺮد‪.‬هﻤ ﻪ وارد ﺁن اﻃ ﺎق ﻡﻴﺸﺪﻧ ﺪ و روی ﺳ ﮑﻮهﺎ ﻡ ﯽ ﻧﺸﺴﺘﻨ ﺪ‪.‬ﻋﻤ ﻮ ﺟ ﺎن‬
‫ﺟﺎﻡﻬﺎ را از ﻡﺎیﻊ زرد یﺎ ﻗﺮﻡﺰرﻧﮕﯽ ﮐﻪ در درون ﺧﻤ ﺮﻩ ه ﺎ ﺑ ﻮد‪.‬ﭘﺮﻡﻴﮑ ﺮد و ﺑﻬﻤ ﻪ ﻡﻴ ﺪاد و ﺳﻴﺒﯽ ه ﻢ‬
‫ﭘﻮﺳﺖ ﻡﻴﮑﻨﺪ و ﻗﻄﻌﺎت ﺁﻧﺮا ﺕﻮی ﻇـﺮف ﺧﻮد ﻡﻴـﺮیﺨـﺖ‪.‬ﻡﺎ ﺑﭽـﻪ هـﺎ‬

‫)ﺷﻤﺎرﻩ ‪ (١٨‬ﻡﻴﺮزا ﻏﻼﻡﺮﺿﺎی ﺷﻴﺮازی ﻧﻮازﻧﺪﻩ ﺕﺎر‬

‫ﻡﻴﺪاﻧﺴﺘﻴﻢ ﮐﻪ ﺁن ﻧﻮﺷﻴﺪﻧﯽ هﺎ ﺑﺪردﻡﺎن ﻧﻤﻴﺨﻮرد وﻟﯽ ﻡﺜﻞ ایﻨﮑﻪ از ﺕﻤﺎﺷﺎی ایﻦ ﻡﻨﻈﺮﻩ ﻟﺬت ﻡﻴ ﺒﺮدیﻢ و‬
‫ﺕﺎ ﻡﻴﺘﻮاﻧﺴﺘﻴﻢ از ﺁن ﺳﻴﺐ هﺎی ﺳﺮخ ﮐ ﻪ ﺕ ﻮی ﺳ ﻴﻨﯽ ﺑﺰرﮔ ﯽ روی ه ﻢ ریﺨﺘ ﻪ ﺑ ﻮد ﺑﺮﻡﻴﺪاﺷ ﺘﻴﻢ و ﺑ ﺮای‬
‫ﺑﺎزی ﺑ ﺒﺎغ ﻡﻴﺮﻓﺘﻴﻢ‪ .‬ﭘﺲ از ﺳ ﺎﻋﺘﯽ ﮐ ﻪ ﺑﺮﻡﻴﮕﺸﺘﻴﻢ هﻤ ﻪ ﺳ ﺎﮐﺖ دور ﻋﻤ ﻮ ﺟ ﺎن ﻧﺸﺴﺘ ﻪ ﺑﻮدﻧ ﺪ و ﮔ ﻮش‬
‫ﺑﺘﺎرش داﺷﺘﻨﺪ‪.‬ﺑﭽﻪ هﺎی ﺑﺎزیﮕﻮش ﭼﻮن ﻡﻴﺪیﺪﻧﺪ ﻡﺠﻠﺲ ﺟ ﺎی ﺷﻮﺧﯽ ﻧﻴ ﺴﺖ دوﺑ ﺎرﻩ ﺑ ﺒﺎغ ﺑﺮﻡ ﯽ ﮔﺸﺘ ﻨﺪ‬
‫وﻟﯽ ﻧﻤﻴﺪاﻧﻢ ﭼﻪ ﺳﺮی درﮐﺎر ﺑﻮد ﮐﻪ ﭘﺎیﻢ ﺳﺴﺖ ﻡﯽ ﺷﺪ و درﮔﻮﺷﻪ ای ﺁرام ﻡﯽ ﻧﺸﺴﺘﻢ ﺕﺎ ﺧﻮب ﺻﺪای‬
‫ﺕﺎر را ﺑﺸﻨﻮم‪.‬هﺮ ﭼﻨﺪ درﺳﺖ ﺕﺸﺨﻴﺺ ﻧﻤﻴﺪادم وﻟﯽ هﻤﻴﻨﻘﺪر ﻡﯽ ﻓﻬﻤﻴﺪم ﮐﻪ از ﻡﺎدر و ﭘﺪرم ﺧﻴﻠﯽ ﺑﻬﺘﺮ‬
‫ﻡﻴﺰد‪.‬‬
‫در ﺁن وﻗﺖ ﮔﺎهﯽ وﻗﺘﯽ در ﺑﺎغ ﻋﻤﻮ ﺟﺎن ﮔﺮدش ﻡﻴﮑﺮدم ‪ ،‬ﺁواز ﻡﯽ ﺧﻮا ﻧﺪم‪.‬روزی ﻋﻤﻮ ﺟﺎن ﺻﺪایﻢ‬
‫ﮐﺮد و ﮔﻔﺖ ﺧﻮدت ﻡﻴﺪاﻧﯽ ﭼﻪ ﻡﻴﺨﻮا ﻧﯽ ؟ اﻟﺒﺘ ﻪ ﻡﻦ ﻧﻤﻴ ﺪاﻧﺴﺘﻢ وﻟ ﯽ او ﮔ ﻔﺖ اوﻋﻄ ﺎ ﻡﻴﺨﻮا ﻧﺪی ؛ ﺣﺎﻻ‬
‫ﮔﻮش ﮐﻦ اوﺑﻮﻋﻄﺎ هﻤﻴﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺮایﺖ ﻡﻴﺰﻧﻢ‪.‬ﻋﻤﻮ ﺟ ﺎن ﻡﺪﺕﯽ اﺑﻮﻋ ﻄﺎ زد وﻟ ﯽ ﻡ ﻦ ﻧﻤﻴﺘ ﻮاﻧﺴﺘﻢ ﭘ ﺎی‬
‫‪pdf.tarikhema.ir‬‬

‫ﺳﺎزش ﺑﺨﻮاﻧﻢ‪.‬ﻋﻤﻮ ﺟﺎن ﮔﻔﺖ ﺧﻮب ا ﺳﺖ روﺣ ﯽ ﺟ ﺎن هﻢ ﺕﺎرﺑﺰﻧ ﺪ ﺕ ﺎ ﺑ ﺘﻮاﻧﻢ ﺻﺪایﺶ را ﺕﺮﺑﻴ ﺖ ﮐ ﻨﻢ‬
‫وﻟ ﯽ ﭘ ﺪرم ﮔﻔ ﺖ ﺣ ﺎﻻ زود اﺳ ﺖ ؛ ﺑﺎﺷ ﺪ ﺑ ﺮای ﺑﻌ ﺪهﺎ و ﺑ ﺎز ه ﻢ از ی ﺎد ﮔ ﺮﻓﺘﻦ ﻡﻮﺳ ﻴﻘﯽ ﺑ ﯽ ﻧﺼﻴ ﺐ‬
‫ﻡﺎﻧﺪم‪.‬وﻗﺘﯽ ﮐﻪ ﺑﺎیﻦ هﻨﺮ ﻋﻼﻗﻪ ﻡﻨﺪ ﺕﺮ ﺷﺪم و ﺕﺤﺼﻴﻞ ﻡﻮﺳ ﻴﻘﯽ را ﺁ ﻏﺎز ﮐ ﺮدم ﺕﺎﺳ ﻒ ﺧ ﻮردم ﮐ ﻪ ﭼﺮا‬
‫زودﺕﺮ ﺑﺎیﻦ ﮐﺎر دﺳﺖ ﻧﺰدم و ﭼﻨﺪ ﺳﺎﻟﯽ از ﻋﻤﺮ ﺧﻮد را ﺕﻠﻒ ﮐﺮدم‪.‬اﻟﺒﺘﻪ ﻡﻦ ﺕﻘ ﺼﻴﺮ ﻧﺪا ﺷﺘﻢ ﭘﺪرم هﻢ‬
‫ﭘﺎی ﺑﻨﺪ رﺳﻮم زﻡﺎﻧﻪ ﺑﻮد‪.‬ﺁﻧﻮﻗﺖ ﮐﻤﺘﺮ ﻡﻮﺳﻴﻘﯽ را از ﮐﻮدﮐﯽ ﻡﻴﺂﻡﻮﺧﺘ ﻨﺪ ‪ ،‬وﻗ ﺘﯽ ﺑﺰﮔ ﺘﺮ ﻡﻴﺸﺪ ﻧﺪ ‪ ،‬ﺧﻮد‬
‫ﺑﺼﺮاﻓﺖ ﻃﺒﻊ ﺁﻏﺎز ﻡﻴﻨﻤﻮدﻧﺪ‪.‬ﻡﯽ ﮔﻔﺘﻨﺪ ﺳﺎز‪ ،‬ﻃﻔﻞ را ﺑﺨﻮد ﻡﺠﺬوب ﻡﻴﮑﻨ ﺪ و از درس ﺑ ﺎز ﻡ ﻴﺪاد‪ .‬ﺕﺎزﻩ‬
‫اﮔﺮ هﻢ ایﻨﻄﻮر ﺑﻮد ﭼﻪ ﻡﺎﻧﻌﯽ داﺷﺖ ؟ﻡﮕ ﺮ ﻡﻮﺳ ﻴﻘﯽ درس ﻧﺒ ﻮد؟ ﻧ ﻪ ‪ ،‬در ﺁن زﻡ ﺎن ﻡﻮﺳ ﻴﻘﯽ را ﺟ ﺰء‬
‫درس ﺣﺴ ﺎب ﻧﻤﻴﮑﺮدﻧ ﺪ زی ﺮا از ﺟﻨﺒ ﻪ ی ﻋﻠﻤ ﯽ ﺁن اﻃ ﻼع ﻧﺪاﺷ ﺘﻨﺪ و ﺁﻧ ﺮا ی ﮏ ﮐ ﺎر ﻋﻤﻠ ﯽ‬
‫ﻡﻴﺪاﻧﺴﺘﻨﺪ‪.‬ﺕﻌﺠﺐ در ایﻨﺠﺎﺳ ﺖ ﮐﻪ ه ﻨﻮز هﻢ هﻤﻴﻨﻄ ﻮر اﺳ ﺖ و ﻡﺮدم ﻡﻤﻠﮑ ﺖ ﻡ ﺎ ﻧﻤﻴﺪاﻧ ﻨﺪ ﮐ ﻪ ﻡﻮﺳ ﻴﻘﯽ‬
‫ﻡﺪﺕﻬﺎﺳﺖ ﻋﻠﻢ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ و ﺑﺎیﺪ ﺁﻧﺮا ﺳﺎﻟﻴﺎن دراز در ﻡﺪرﺳﻪ ﺁﻡﻮﺧﺖ و ﻓﺮا ﮔﺮﻓﺖ‪.‬ﺑﻨﺎﺑﺮایﻦ ﭼ ﻮن ﺑﺮای‬
‫ﻡﺸﻐﻮل ﺷﺪن ‪ ،‬ﺑﺴﺎز ﮔﻮش ﻡﻴﺪهﻨﺪ ﻡﻮﺳﻴﻘﯽ هﻢ ﺟﻨﺒﻪ ی ﺕﻔﺮیﺤﯽ یﺎﻓﺘﻪ و روش ﻋﻠﻤ ﯽ ﺧﻮد را از دﺳ ﺖ‬
‫دادﻩ اﺳﺖ‪.‬هﻨﺮ وﻗﺘﯽ ﺕﺮﻗﯽ ﻡﻴﮑﻨﺪ ﮐﻪ ﺟ ﺪی ﭘﻨﺪا ﺷﺘﻪ ﺷ ﻮد ﻧﻮاز ﻧﺪﮔﺎن ﻡﺎ ﻧﺒﺎی ﺪ ﺑ ﺎیﻦ دل ﺧﻮش دارﻧ ﺪ ﮐﻪ‬
‫ﺳﺎزﺷ ﺎن در ﻡﻴ ﺎن دوﺳ ﺘﺎن ﺷ ﻨﻮﻧﺪﮔﺎﻧﯽ دارد‪.‬ه ﺮ وﻗ ﺖ ﻡ ﺮدم ﻡﻮﺳ ﻴﻘﯽ ﺷ ﻨﺎس و هﻨﺮﻡﻨ ﺪ ﺁهﻨﮕ ﯽ را‬
‫ﭘﺴﻨﺪیﺪﻧﺪ ﺁن ﻧﻐﻤﻪ دارای ارزش اﺳﺖ‪.‬اﻡﺮوز ﻏﻴﺮ از دیﺮوز اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪pdf.tarikhema.ir‬‬

‫ﺑﺎری ﻣﻴﺮزا ﻏﻼﻣﺮﺿﺎی ﺷﻴﺮازی وﻗﺘﯽ ﺗﺎرﻣﻴﺰد هﻤﻪ را ﻓﺮﻳﻔﺘﻪ و ﻣﺠﺬوب ﻣﻴﮑﺮد‪.‬ﻟﻄﻒ و ﻣﻼﺣﺘﯽ در‬
‫ﭘﻨﺠ ﻪ داﺷ ﺖ و ﻣﻀ ﺮاﺑﺶ ﺁن ﭼﻨ ﺎن رﻳ ﺰ و ﻧ ﺮم و ﭘﻴﻮﺳ ﺘﻪ ﺑ ﻮد ﮐ ﻪ ﻧﺴﻴ ﻢ ﺳ ﺤﺮ ﮔﺎه ﺎن را ﺝﻠ ﻮﻩ ﮔ ﺮ‬
‫ﻣﻴﺴﺎﺧﺖ‪.‬ﻧﮕﻮﺋﻴﺪ ﺗﻮ ﮐﻮدک ﺑﻮدی ﭼﮕﻮﻧﻪ ﭼﻨﻴﻦ ﺗﺸﺨﻴﺺ دادی‪.‬هﻢ اﮐﻨﻮن اﺳﺘﺎداﻧﯽ هﺴﺘﻨ ﺪ ﮐ ﻪ ﻧﻮای ﺗ ﺎر‬
‫او را ﺷ ﻨﻴﺪﻩ اﻧ ﺪ‪.‬هﻤ ﻪ ی ﺁﻧﻬ ﺎ ﻣﻴﮕﻮﻳﻨ ﺪ ﻧﻐﻤ ﻪ ی ﺳ ﺎزش ﺷ ﻨﻮﻧﺪﻩ را ﺳ ﺎﮐﺖ و ﺧ ﺎﻣﻮش ﻣﻴﮑ ﺮد و ﺁهﻨ ﮓ‬
‫ﺗﺎرش ﻣﻠﻴﺢ و ﺝﺬاب ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﮔﺎردن ﭘﺎرﺗﯽ ‪ -‬ﻳﺎد دارم در ﺑﺎغ ﻋﻤﻮ ﺝﺎن ﺝﺸﻨﯽ ﺑﺮ ﭘﺎﮐﺮدﻧﺪ ﮐﻪ ﻧﺎﻣﺶ )ﮔﺎردن ﭘﺎرﺗﯽ( ﺑﻮد‪.‬از ﺝﻤﻠﻪ ی‬
‫ﻣﺘﺼﺪﻳﺎن اﻳﻦ اﻣﺮ‪ ،‬ﻣﺮد داﻧﺸﻤﻨﺪ ﺑﺎ ذوﻗﯽ ﺑﻮد ﮐﻪ ﻣﺎ او را )داﺋﯽ ﻣﺘﺮﺝﻢ( ﻣﻴﮕﻔﺘﻴﻢ ‪ ،‬ﭼﻪ ﺑﺎ ﻣ ﺎدرم د ﺳﺖ‬
‫ﺑﺮادری دادﻩ و ﺁﻣﺪ و ﺷﺪ ﺧﺎﻧﻮادﻩ ی ﻣﺎ ﺑﺎ او ﺑﺴﻴﺎر ﺑﻮد‪.‬اﻳﻦ داﺋﯽ ﻣﺘﺮﺝﻢ و ﺁن ﻋﻤﻮ ﻏﻼﻣﺮﺿﺎ ﺧ ﺎن در‬
‫ﺣﻘﻴﻘﺖ از ﺑﺴﺘﮕﺎن ﺑﺴﻴﺎر ﻧﺰدﻳﮏ ﻣﺎ ﻣﺤﺴﻮب ﻣﻴﺸﺪﻧﺪ و هﺮ دو هﻢ ﺑﺮاﺳﺘﯽ ﻣﺮدﻣﺎن ﻧﺎزﻧﻴﻨﯽ ﺑﻮدﻧﺪ‪.‬داﺋﯽ‬
‫ﻣﺘﺮﺝﻢ رﺋﻴﺲ ﻣﺪرﺳﻪ ی زردﺷﺘﻴﺎن و ﺑﻤﺘﺮﺝﻢ هﻤﺎﻳﻮن ‪ ،‬ﻣﻌﺮوف ﺑﻮد‪.‬هﻤﺎن ﮐﺲ اﺳ ﺖ ﮐﻪ ﺑﺮای اوﻟ ﻴﻦ‬
‫ﺑﺎر ﮐﺘﺎب ﺣﺴﺎب ﺑﺴﺒﮏ ﺝﺪﻳﺪ ﻧﻮﺷﺖ و ﺗﺎﻟﻴﻔ ﺎﺗﺶ ﺳﺎل ه ﺎ در ﻣ ﺪارس ﺗ ﺪرﻳﺲ ﻣﻴﺸ ﺪ‪.‬داﺋ ﯽ ﻣ ﺘﺮﺝﻢ ﻣﺮد‬
‫ﺧﻮش ﺹﺤﺒﺖ و ﻣﻬﺮﺑﺎﻧﯽ ﺑﻮد ﮐﻪ هﻴﭽ ﮑﺲ ازﻣﺠﺎﻟﺴ ﺖ او ﺳ ﻴﺮ ﻧﻤﻴﺸ ﺪ‪.‬ﺧﻴ ﻠﯽ هﻢ ﻣﺘ ﺠﺪد ﺑﻮد و ﺑ ﺮوش‬
‫ﺝﺪﻳﺪ ﺗﻌﻠﻴﻢ و ﺗﺮﺑﻴﺖ ﻋﻼﻗﻪ ی ﺑﺴﻴﺎر داﺷﺖ‪.‬ﭼﻨﺪ ﻧﻤﺎﻳﺸﻨﺎﻣﻪ هﻢ‬

‫)ﺷﻤﺎرﻩ ‪ (١٩‬ﻧﻔﺮ اول از راﺳﺖ‪ -١:‬ﻣﻴﺮزا ﻋﺒﺪاﷲ ﺧﺎن )ﭘﺪرﻧﮕﺎرﻧﺪﻩ( ‪ -٢‬ﮐﺮﻳﻢ ﺧﺎﻟﻘﯽ )ﺑﺮادرم(‬

‫‪ -٣‬ﻣﻴﺮزاﻏﻼﻣﺮﺿﺎ ﺷﻴﺮازی ﻧﻮازﻧﺪﻩ ﺗﺎر )ﻋﻤﻮﺝﺎن( ‪ -٤‬ﻣﺆﻟﻒ درﮐﻮدﮐﯽ )‪(١٢٩٤‬‬

‫ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺑ ﻮد و درﺁن ﻣﻮ ﻗﻊ ﮐﻪ ﮐ ﺴﯽ ﺗﺎﺗﺮی ﻧﻤﻴﺪﻳ ﺪ ‪ ،‬ﺧ ﻮد و دو ﺳﺘﺎﻧﺶ ﮐﻪ اﻏﻠ ﺐ ﺁﻧﻬ ﺎ ه ﻢ ﻣﻌﻠ ﻢ ﻣﺪرﺳ ﻪ‬
‫ﺑﻮدﻧﺪ اﻳﻦ ﻗﻄﻌﺎت را در ﺝﻠﺴﺎت دوﺳﺘﺎﻧﻪ ﮐﻪ ﺑﺎ ﺁﺷﻨﺎﻳﺎن ﺧﻮد داﺷﺘﻨﺪ ‪ ،‬ﺑﺎزی ﻣﻴﮑﺮدﻧﺪ‪.‬ﺣ ﺘﯽ ﮔ ﺎهﯽ ﻟﺒ ﺎس‬
‫ﺧﻮد را هﻢ ﺗﻐﻴ ﻴﺮ ﻣﻴﺪاد ﻧﺪ وﻟ ﯽ ﺹﺤﻨﻪ ای در ﮐﺎر ﻧﺒ ﻮد‪.‬در ﺧﺎ ﻧﻪ ای ﮐﻪ دور هﻢ ﺑﻮد ﻧﺪ ‪ ،‬هﻤ ﮕﯽ دور‬
‫اﻃﺎق ﻣﻴﻨﺸﺴﺘﻨﺪ و ﺑﺎزی ﮐﻨﺎن از اﻃﺎق دﻳﮕﺮی ﮐﻪ ﺑﺎﻳﻦ ﺳﺎﻟﻦ راﻩ دا ﺷﺖ ﺑﻨﻮﺑ ﺖ وارد ﺷﺪﻩ رﻟﻬ ﺎی ﺧﻮد‬
‫‪pdf.tarikhema.ir‬‬

‫را ﺑﺎزی ﻣﻴﮑﺮدﻧﺪ‪.‬ﻧﻤﺎﻳﺸﻨﺎﻣﻬﺎ ﺝﻨﺒﻪ ی اﺧﻼﻗﯽ و ﺗﺮﺑﻴﺘﯽ داﺷ ﺖ و در ﻣﻬﻤﺎﻧﻴ ﻬﺎی دوﺳ ﺘﺎﻧﻪ ه ﻤﻪ را ﻳ ﮑﯽ‬
‫دو ﺳﺎﻋﺖ ﻣﺸﻐﻮل ﻣﯽ ﮐﺮد‪.‬‬
‫ﺑ ﺎری ﺹ ﺤﺒﺖ ﮔ ﺎردن ﭘ ﺎرﺗﯽ ﺑ ﻮد‪.‬ﺑ ﺮای ﺗﺮﺗﻴ ﺐ دادن اﻳ ﻦ ﺝﺸ ﻦ از دو ﻣ ﺎﻩ ﻗﺒ ﻞ ﻣﺸﻐ ﻮل ﮐ ﺎر ﺷ ﺪﻧﺪ و‬
‫ﭼﻴﺰی ﮐﻪ از ﻧﻈﺮ ﻣﻦ ﺑﻴﺸﺘﺮ اهﻤﻴﺖ داﺷﺖ ارﮐﺴﺘﺮی ﺑﻮد ﮐﻪ زﻳﺮ ﻧﻈﺮ ﻋﻤﻮ ﺝﺎن ﺑﻨﺎ ﺑﻮد درﻳ ﻦ ﮔ ﺎردن‬
‫ﭘ ﺎرﺗﯽ ﻧﻮازﻧ ﺪﮔﯽ ﮐﻨ ﺪ‪.‬ﻋ ﺪﻩ ی ﻧﻮازﻧ ﺪﮔﺎن در ﺣ ﺪود دﻩ ﺗ ﻦ ﺑﻮدﻧ ﺪ ﮐ ﻪ ﺑ ﺎ ﺳ ﺎزهﺎی ﺧ ﻮد از ﻗﺒﻴ ﻞ ﺗ ﺎر و‬
‫ﮐﻤﺎﻧﭽ ﻪ و ﺿ ﺮب از ﻣ ﺪﺗﻬﺎ ﻗﺒ ﻞ هﻔﺘ ﻪ ای دو ﺳ ﻪ روز در ﺑ ﺎغ ﻋﻤ ﻮ ﺝ ﺎن ﺝﻤ ﻊ ﻣﻴﺸﺪﻧ ﺪ و ﺁهﻨﮕﻬ ﺎ را‬
‫ﺗﻤﺮﻳﻦ ﻣﻴﮑﺮدﻧﺪ‪.‬ﭼﻮن هﻨﻮز ﻧﺖ ﻣﻌﻤﻮل ﻧﺸﺪﻩ ﺑﻮد ﻧﻐ ﻤﺎت را ﺳﻴﻨﻪ ﺑﺴﻴ ﻨﻪ ﻓ ﺮا ﻣﻴﮕﺮﻓﺘ ﻨﺪ و هﻤﻴﻨﮑ ﻪ هﻤ ﻪ‬
‫ﺧﻮب ﻳﺎد ﻣﻴﮕﺮﻓﺘﻨﺪ‪.‬دﺳﺘﻪ ﺝﻤﻌﯽ ﺁﻧﻘﺪر ﻣﻴﻨﻮاﺧﺘﻨﺪ ﺗﺎ ﺁﻣﺎدﻩ و ﻣﻬﻴﺎ ﻣﻴﺸﺪ‪.‬در روز ﮔﺎردن ﭘ ﺎرﺗﯽ ﻳ ﮏ ﺳﻦ‬
‫ﻣﻮﻗﺘﯽ ﺑﺎ ﭼﻮب در ﺑﺎغ ﺳﺎﺧﺘﻨﺪ و ﺁﻧ ﺮا ﺑﺎ ﻗﺎﻟﻴﭽ ﻪ هﺎی ﻗﺸ ﻨﮓ ﺗ ﺰﻳﻴﻦ ﮐﺮدﻧ ﺪ و ارﮐ ﺴﺘﺮ در ﻳﻦ ﺳ ﻦ ﭼﻨ ﺪ‬
‫ﭘﺮدﻩ ﻧﻮازﻧﺪﮔﯽ ﻧﻤﻮد و ﻋﻤﻮ ﺝﺎن ﺑﻪ ﺗﻨﻬﺎﺋﯽ ﺗﺎر زد و هﻤﻪ را ﻣﺠﺬوب ﺳﺎﺧﺖ‪.‬‬
‫‪pdf.tarikhema.ir‬‬

‫ﮐﻨﺴﺮﺗﻬﺎی اﻧﺠﻤﻦ اﺧﻮت‬

‫ﻣﻮﺿﻮع ﮔﺎردن ﭘﺎرﺗﯽ و ﮐﻨﺴﺮت از اواﺋﻞ ﻣﺸﺮوﻃﻴﺖ در ﺗﻬ ﺮان رﺳ ﻢ ﺷﺪﻩ ﺑ ﻮد‪.‬از ﻗ ﺮاری ﮐ ﻪ ﺑﻌﺪه ﺎ‬
‫ﺗﺤﻘﻴ ﻖ ﮐ ﺮدم ‪ ،‬ﺻ ﻔﺎﻋﻠﯽ ﻇﻬﻴﺮاﻟﺪوﻟ ﻪ ﻗﻄ ﺐ درویﺸ ﺎن ﺻ ﻔﺎﺋﯽ ﮐ ﻪ ﻣ ﺮد وارﺳ ﺘﻪ ای ﺑ ﻮد و ﺟﻤﻌ ﯽ از‬
‫ﻥﻴﮑﺎن زﻣﺎﻥﻪ دﺳﺖ ارادت ﺑﻪ او دادﻩ ﺑﻮد ﻥﺪ اﻥﺠ ﻤﻦ ا ﺧﻮت را ﺗﺸﮑ ﻴﻞ ﮐﺮدﻩ و ی ﮑﯽ از اوﻟﻴ ﻦ ﻣﻮﺳ ﺴﻴﻦ‬
‫ایﻦ ﮐﺎر ﺑﻮدﻩ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻇﻬﻴﺮاﻟﺪوﻟﻪ از رﺟﺎل دورﻩ ی ﻥﺎﺻﺮاﻟﺪیﻦ ﺷﺎﻩ ﺑﻮد ﮐﻪ ﻣﻘﺎم ﭘ ﺪر را ﺑﻪ ارث ﺑﺮدﻩ و ﺑﺎ ایﻨﮑ ﻪ در ﻥ ﺎز و‬
‫ﻥﻌﻤﺖ ﺑﺰرگ ﺷﺪﻩ ﺑﻮد وﻟ ﯽ ﺧ ﺎﻃﺮات ﺧﻮ ﺷﯽ از دوران ا ﺳﺘﺒﺪاد ﻥﺪا ﺷﺖ و ﻃﺒ ﻊ ﺁزادﻩ اش ﻣﺨ ﺎﻟﻒ ا یﻦ‬
‫ﺑﻮد ﮐﻪ ﻣﺮدم ﻣﺎل و ﺟﺎﻩ و ﻥﺎﻣﻮس و ﺷﺮف را ﺑﻪ اﺧﺘﻴﺎر ﺷﺎهﯽ ﻣﺴﺘﺒﺪ ﺑﮕﺬارﻥﺪ و او هﺮﭼ ﻪ ﻣﯽ ﺧﻮاه ﺪ‬
‫ﺑﮑﻨﺪ و ﮐﺲ هﻢ ﺟﺮات دم زدن ﻥﺪاﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬هﻤﻴﻨﮑﻪ ﻥﺴﻴﻢ ﺧﻮش ﺁزادی وزیﺪ و ﻣﻠﺖ ﺑﺮای دریﺎﻓﺖ ﺡ ﻖ‬
‫ﺧﻮد ﺑﻪ ﻣﻈﻔﺮاﻟﺪیﻦ ﺷﺎﻩ ﻣﻠﺘﻤﺲ ﺷﺪ ‪ ،‬او ﻥﻴﺰ از اول ﮐﺴﺎﻥﯽ ﺑﻮد ﮐ ﻪ در ﭘﻴ ﺶ ﺑ ﺮدن ا یﻦ ﻥ ﻴﺖ ﺧ ﻴﺮ ﭘﻴ ﺶ‬
‫ﻗﺪم ﺷﺪ و ﭼﻮن ﺑﻪ درک ﻣﺤﻀﺮ ﻣﺮﺷﺪی ﻣﺎﻥﻨﺪ ﺻﻔﯽ ﻋﻠﻴﺸﺎﻩ رﺳﻴﺪﻩ و ﻣﺠ ﺬوب او ﮔﺮدی ﺪﻩ ﺑﻮد ‪ ،‬دری ﻦ‬
‫راﻩ از اﻥﻔﺎق ﻣﺎل ﺧﻮدداری ﻥﺪاﺷﺖ‪.‬وﻗﺘﯽ هﻢ ﺧﻮد ﺟﺎﻥﺸﻴﻦ ﻣﺮﺷ ﺪ ﮔﺮدی ﺪ ‪ ،‬ی ﺎران ﺑﺎ ﺡﻘﻴ ﻘﺖ را ﺑ ﻪ دور‬
‫ﺧﻮد ﮔﺮد ﺁورد و ﺑﻪ ﺗﺮﺑﻴﺖ و ﺗﺰﮐﻴﻪ ی ﻥﻔﻮس ﭘﺮداﺧﺖ‪.‬ﺿﻤﻨًﺎ ﭼﻮن ﻣﺮدی ﺁزادﻩ و ﺑﺎذوق و ﻣﺘﺠﺪد ﺑ ﻮد‬
‫وﺳﺎﺋﻠﯽ ﺟﺪیﺪ ﺑﺮای ایﺠﺎد ﻣﻬﺮ و ﺻﻔﺎ ﺑﺮاﻥﮕﻴﺨﺖ ﮐﻪ یﮑﯽ از ﺁﻥﻬﺎ اﺟﺘﻤﺎع ﻣﺮیﺪان ﺑﺎوﻓﺎ ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﻡﺤﻔﻞ اهﻞ ﺻﻔﺎ ‪-‬اﺧﻮان ﺻﻔﺎﺋﯽ دور ﻣﺮﺷﺪ ﺧﻮد ﻇﻬﻴﺮاﻟﺪوﻟﻪ ﺟﻤﻊ ﻣﯽ ﺷﺪﻥﺪ و از ﻣﺤﻀﺮ او اﺳﺘﻔﺎدﻩ ی‬
‫اﺧﻼﻗﯽ و روﺡﺎﻥﯽ ﻣ ﯽ ﮐﺮدﻥ ﺪ‪ .‬ﻣﻨﺰل ﻣﺮ ﺷﺪ ﮐﻪ ﺑ ﻌﺪهﺎ ﺑﻪ هﻤﻴ ﻦ ﻣﻨﻈ ﻮر و ﻗﻒ ﺷ ﺪ و ه ﻨﻮز در ﺧﻴﺎ ﺑﺎن‬
‫ﻓﺮدوﺳﯽ ﻣﺮﮐﺰ اﻥﺠﻤﻦ اﺧﻮت اﺳﺖ ﻣﺤﻞ ایﻦ اﺟﺘﻤﺎﻋﺎت ﺑﻮد‪.‬ﭼﻨﺪ ﺑﺎر هﻢ ایﻦ ﺟﻠﺴﺎت در ﺑﺎﻏﻬﺎی ﺑﻬﺠﺖ‬
‫ﺁﺑﺎد و ﻋﺸﺮت ﺁﺑﺎد ﺗﺸﮑﻴﻞ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪pdf.tarikhema.ir‬‬
‫)ﺷﻤﺎرﻩ ی ‪ (٢٠‬ﺻﻔﺎ ﻋﻠﯽ ﻇﻬﻴﺮاﻟﺪوﻟﻪ )ﺗﺎﺑﻠﻮ ﻥﻘﺎﺷﯽ ﮐﺎر اﺳﺘﺎد ﻋﻠﻴﻤﺤﻤﺪ ﺡﻴﺪریﺎن(‬

‫ﻣﻬﻤﺘﺮیﻦ روزی ﮐﻪ دوﺳﺘﺎن ﺻﻔﺎ ﺑﺮای ﺁن اهﻤﻴﺖ ﺑﺴﻴﺎر ﻗﺎﺋﻞ ﺑﻮدﻥﺪ و ﺟﺸﻨﯽ ﺑ ﺰرگ ﺑﺮﭘ ﺎ ﻣﯽ ﺳﺎﺧﺘﻨﺪ‬
‫‪ ،‬ﺳﻴﺰدهﻢ ﻣﺎﻩ رﺟﺐ یﻌﻨﯽ روز ﺗﻮﻟﺪ ﺡﻀﺮت ﻋﻠﯽ ﻋﻠﻴﻪ اﻟﺴ ﻼم ﺑ ﻮد‪.‬ﮔﻮی ﻨﺪ ﻣﺸﻬ ﺪی ﻋﺒ ﺎس ار ﺳﯽ دوز‬
‫از اﺧﻮان ﺻﻔﺎﺋﯽ ‪ ،‬ﻥﺼﻒ ﻋﻮاﺋﺪ ﺳﺎﻻﻥﻪ اش را ﺑﻪ ﻣﺼﺮف ﻣﺨﺎرج ا یﻦ ﺟﺸ ﻦ ﻣ ﯽ رﺳ ﺎﻥﻴﺪ و ﻟﯽ ﺑﻌﺪ هﺎ‬
‫ﺗﻬﯽ دﺳﺖ ﺷﺪﻩ و از ﻋﻬﺪﻩ ی اﻥﺠﺎم ایﻦ ﻥﻴﺖ ﺧﻴﺮ ﺑﺮﻥﻴﺎﻣﺪ‪.‬ﻇﻬﻴﺮاﻟﺪوﻟ ﻪ د ﺳﺘﻮر داد ﺑﻠﻴ ﻂ هﺎﺋﯽ ﺑ ﻪ ﻗﻴ ﻤﺖ‬
‫ﺳﻪ ﺗﻮﻣﺎن ﭼﺎپ ﮐﺮدﻥﺪ ﮐﻪ اﺧﻮان ﺑﺎ رﻏﺒﺘﯽ ﺗﻤﺎم ﺧﺮیﺪﻥﺪ‪.‬‬

‫)ﺷﻤﺎرﻩ ی ‪ (٢١‬یﮑﯽ از ﺟﻠﺴﺎت اﻥﺠﻤﻦ اﺧﻮت در ﺑﺎﻏﻬﺎی ﺷﻤﺎﻟﯽ ﺗﻬﺮان‬

‫‪pdf.tarikhema.ir‬‬

‫و وﺳ ﺎﺋﻞ ﺑﺮﮔ ﺰاری ﺟﺸ ﻦ ﻓ ﺮاهﻢ ﺷ ﺪ‪.‬در ﺣ ﺪود ﭘﺎﻧﺼ ﺪ ﺗ ﻦ درﻳ ﻦ ﺟ ﺸﻦ ﺷ ﺮﮐﺖ ﻣ ﯽ ﮐﺮدﻧ ﺪ و اﮔ ﺮ ه ﻢ‬
‫ﮐﺴﺎﻧﯽ ﺑﻮدﻧﺪ ﮐﻪ ﺗﻮاﻧﺎﺋﯽ ﭘﺮداﺧﺖ وﺟﻪ ﻧﺪاﺷﺘﻨﺪ ﻣﺠﺎﻧًﺎ ﺣﻀﻮر ﻣﯽ ﻳﺎﻓﺘﻨﺪ‪.‬درﻳﻦ ﺟﺸﻦ ﮐﻪ ﺑﻴﺴ ﺖ و ﭼﻬ ﺎر‬
‫ﺳﺎﻋﺖ ﺑﻪ ﻃﻮل ﻣﯽ اﻧﺠﺎﻣﻴﺪ و ﻣﺜﻼ از ا ﻣﺮوز ﻋ ﺼﺮ ﺗﺎ ﻓ ﺮدا ﻏ ﺮوب ادا ﻣﻪ داﺷ ﺖ ﺁﻗ ﺎﺋﯽ وﻧﻮ ﮐﺮی در‬
‫ﮐﺎر ﻧﺒﻮد و هﻤﻪ ﺧﺪﻣﺘﮕﺰار هﻢ ﺑﻮدﻧﺪ‪.‬ﺑﺮاﺑﺮی و ﻣﺴﺎوات ﺣﻘﻴﻘﯽ ﮐﻪ ﻳﮑ ﯽ از ﺁرﻣﺎﻧ ﻬﺎی ﺑﺰرگ ﺑﺸﺮ ﻳﺖ‬
‫درﻳﻦ ﺟﻠﺴﻪ ی ﭘﺮﻣﻬﺮ و ﺹﻔﺎ ﺑﺪون ﮐﻮﭼﮑﺘﺮﻳﻦ اﻣﺘﻴﺎزی ﺑﺮﻗﺮار ﺑﻮد‪.‬ﺁﻧﻬﺎ ﮐﻪ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺴﺘﻨﺪ ﻏﺬا ﻃﺒﺦ ﻣﯽ‬
‫ﮐﺮدﻧﺪ‪.‬ﺷﺎم و ﺹﺒﺤﺎﻧﻪ و ﻧﻬﺎر ﺑﻪ اﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﺗﻮزﻳﻊ ﻣﯽ ﺷﺪ ﮐﻪ هﻤﻪ ﺑﻪ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﺑﻪ ﺁﺷﭙﺰﺧﺎﻧﻪ ﻣ ﯽ رﻓﺘﻨ ﺪ و‬
‫ﻏﺬای ﺧﻮد را ﮐﻪ در ﻳﮏ ﺳﻴﻨﯽ ﮔﺬاردﻩ ﻣﯽ ﺷﺪ و ﻣﺨﺼﻮص دو ﻧﻔﺮ ﺑﻮد ‪ ،‬ﻣﯽ ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ و ﺑﺎ ه ﻢ ﻧﺸﺴ ﺘﻪ‬
‫ﻣﯽ ﺧﻮردﻧﺪ‪.‬ﺣﺘﯽ رﺟﺎل و اﻋﻴﺎن ﮐﻪ در ﺧﺎ ﻧﻪ ی ﺧ ﻮد ﻧﻮﮐﺮ هﺎ داﺷ ﺘﻨﺪ و هﺮﮔ ﺰ دﺳ ﺖ ﺑ ﻪ ﺳ ﻔﻴﺪ و ﺳ ﻴﺎﻩ‬
‫ﻧﻤﯽ زدﻧﺪ ‪ ،‬ﺳﻴﻨﯽ ﺑﻪ دﺳﺖ ﻣﯽ ﺁﻣﺪﻧﺪ و دو ﺑﻪ دو در اﻃﺮاف ﺑﺎغ ﻧﺸﺴﺘﻪ ﺑﺎ ﮐ ﻤﺎل ﺹﻔﺎ ﺑ ﻪ ﺧ ﻮردن ﻏ ﺬا‬
‫ﻣﺸﻐﻮل ﻣﯽ ﺷﺪﻧﺪ‪.‬هﻤﻪ ﺑﺎ هﻢ ﻳﺎراﻧﯽ ﻣﻬﺮﺑﺎن ﺑﻮدﻧﺪ و اﻳﻦ ﺑﺰرﮔﺘﺮﻳﻦ درﺳﯽ ﺑﻮد ﮐﻪ از ﭘﻴﺮ ﻣﺮﺷ ﺪ اﺳ ﺘﺎد‬
‫ﻓﺮا ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ‪.‬ﺽﻤﻨﺎ ﺑﺮای اﻳﻨﮑﻪ ﺷﺐ و روزی را ﺑ ﻪ ﺧﻮ ﺷﯽ و ﻣﺴ ﺮت ﺑﮕﺬراﻧﻨ ﺪ و ﻧﺎﻣﺮادﻳ ﻬﺎی زﻧﺪﮔﺎ ﻧﯽ‬
‫را ﻓﺮاﻣ ﻮش ﮐﻨﻨ ﺪ ﻋ ﻼوﻩ ﺑ ﺮ اﻳﻨﮑ ﻪ ه ﺮ ﮐ ﺲ اه ﻞ ﺳ ﺎزی ﺑ ﻮد ‪ ،‬وﺳ ﺎﺋﻞ ﮐ ﺎر را ﺑ ﺎ ﺧ ﻮد ﻣ ﯽ ﺁورد ‪،‬‬
‫ﺗﻔﺮﻳﺤﺎﺗﯽ ﻧﻴﺰ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺁﺗﺶ ﺑﺎزی و ﺳﻴﻨﻤﺎ ﺑﺮای ﻳﺎران ﻓﺮاهﻢ ﻣﯽ ﺷﺪ و ﭼﻮن ﺑﺮق ﻧﺒﻮد ﺳﻴﻨﻤﺎ هﻢ ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ‬
‫ی ﮔ ﺎز ﺑ ﻪ ﮐ ﺎر ﻣ ﯽ اﻓﺘ ﺎد‪.‬از هﻤ ﻪ ﻣﻬﻤ ﺘﺮ اﻳﻨﮑ ﻪ اﮐ ﺜﺮ ﻣ ﺮدم ﺑ ﺎذوق و ﻣﺨﺼﻮﺹ ﺎ ﻣﻮﺳ ﻴﻘﯽ ﺷﻨﺎﺳ ﺎن ﺁن‬
‫ﻋﺼﺮ درﻳﻦ ﺟﻠﺴﺎت ﺣﻀﻮر ﻣﯽ ﻳﺎﻓﺘﻨﺪ و ﮔﻮﺋﯽ ﺳﺮی ﺑﻮد ﮐﻪ هﻨﺮﻣﻨﺪان را ﺑﻪ اﻳﻦ ﺧﺎﻧﻪ ی اهﻞ دل ﻣﯽ‬
‫ﮐﺸﺎﻧﻴ ﺪ و در ﻧﺘﻴﺠ ﻪ ﮐﻨﺴﺮﺗﻬ ﺎﺋﯽ در اﻳ ﻦ ﺟﺸ ﻦ دادﻩ ﻣ ﯽ ﺷ ﺪ‪.‬ﮔ ﺎهﯽ ه ﻢ ﺑ ﻪ ﻏ ﻴﺮ از روز ﺟﺸ ﻦ ﻣ ﻮﻻی‬
‫ﻣﺘﻘﻴﺎن ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﮐﻤﮏ ﺑﻪ اﻣﻮر ﺧﻴﺮ ﮐﻨﺴﺮﺗﻬﺎﺋﯽ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﻣﯽ دادﻧﺪ‪ :‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﮐﻨﺴﺮﺗﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ ﻣﻨﻔ ﻌﺖ ﺣﺮﻳ ﻖ‬
‫زدﮔﺎن ﺁ ﻣﻞ )در ﻣﺠ ﻠﺲ ﺷ ﻮرای ﻣﻠ ﯽ( دادﻩ ﺷ ﺪ و ﮐﻨ ﺴﺮت دﻳﮕ ﺮی ﮐ ﻪ ﺑﺮای ﺗ ﺮﻣﻴﻢ ﺧﺮاﺑﻴ ﻬﺎی ﺣﺮ ﻳﻖ‬
‫ﺑﺎزار در ﺳﺎل ‪ ١٢٨٨‬در ﺧﺎﻧﻪ ی ﻇﻬﻴﺮاﻝﺪوﻝﻪ ﺗﺸﮑﻴﻞ ﮔﺮدﻳﺪ‪.‬‬
‫رﺋﻴﺲ ارﮐﺴﺘﺮ ‪ ،‬ﻏﻼﻣﺤﺴﻴﻦ ﺧﺎن دروﻳﺶ ﺑﻮد و ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﻧﻮازﻧﺪﮔﺎن و ﺧﻮاﻧﻨﺪﮔﺎن زﻣﺎﻧﻪ درﻳﻦ ﮐﻨﺴﺮﺗﻬﺎ‬
‫ﺷﺮﮐﺖ ﻣﯽ ﮐﺮدﻧﺪ‪.‬ﮔﻮﻳﻨﺪ ﮔﺎهﯽ هﺌﻴﺖ ارﮐﺴﺘﺮ ﺑﻪ ﺑﻴﺴﺖ ﻧﻔﺮ هﻢ ﻣﯽ رﺳﻴﺪ‪.‬از ﺟﻤﻠﻪ ی ﻧﻮازﻧﺪﮔﺎن ﺗﺎر ﮐﻪ‬
‫درﻳﻦ ﮐﻨﺴﺮﺗﻬﺎ ﺷﺮﮐﺖ ﻣﯽ ﮐﺮدﻧﺪ اﺷﺨﺎص زﻳﺮ را ﻧﺎم ﻣﯽ ﺑﺮﻧﺪ ‪:‬‬
‫دﮐﺘﺮ ﻣﻬﺪی ﻣﻨﺘﻈﻢ اﻝﺤﮑﻤﺎ و ﺣﺴﻴﻦ هﻨﮓ ﺁﻓﺮﻳﻦ ﻧﻮازﻧﺪﮔﺎن ﺳﻪ ﺗﺎر از ﺷﺎﮔﺮدان ﺧﺎص ﻣﻴﺮزا ﻋﺒ ﺪاﷲ ‪-‬‬
‫ﻣﺸﻴﺮهﻤﺎﻳﻮن و ﻏﻼﻣﺮﺽﺎ ﺳﺎﻻرﻣﻌﺰز و ﻳﻮﺳﻒ ﻓﺮوﺗﻦ ﻧﻮازﻧﺪﮔﺎن ﭘﻴﺎﻧﻮ ‪ -‬ار ﻓﻊ اﻝﻤﻠ ﮏ و ﻳﻮ ﺳﻒ ﺧﺎن‬
‫ﺹﻔﺎﺋﯽ و ﻳﺤﻴﯽ ﺧﺎن ﻗﻮام اﻝﺪوﻝ ﻪ ای و ﻓ ﺨﺎم اﻝﺪو ﻝﻪ ﻋﻠ ﯽ ﻧ ﻘﯽ وز ﻳﺮی و ا ﺳﻤﻌﻴﻞ ﻗﻬﺮﻣ ﺎﻧﯽ و ﺷ ﮑﺮاﷲ‬
‫ﻣﻌﺮوف ﺑﻪ ﺷﮑﺮی و ﺣﺎج ﻏﻼﻣﺮﺽﺎ ﻣﺸﻬﻮر ﺑﻪ ﮔﺎوی ﮐ ﻪ هﻤ ﻪ ﺗ ﺎر ﻣﯽ ﻧﻮاﺧﺘ ﻨﺪ‪.‬ﺣﺴ ﻴﻦ اﺳ ﻤﻌﻴﻞ زادﻩ‬
‫ﮐﻤﺎﻧﭽ ﻪ ﮐ ﺶ و ﺗﻘ ﯽ داﻧﺸ ﻮر )اﻋﻠ ﻢ اﻝﺴﻠﻄ ﺎن( و رﮐ ﻦ اﻝ ﺪﻳﻦ ﺧ ﺎن و ﺣﺴ ﺎم اﻝﺴﻠﻄﻨ ﻪ و ﺣﺸﻤ ﺖ دﻓﺘ ﺮ‬
‫ﻧﻮازﻧﺪﮔﺎن وﻳﻮﻝﻦ‪.‬ﺣﺎﺟﯽ ﺧﺎن ﺽﺮب ‪ -‬ر ﺽﺎ ﻗﻠﻴﺨ ﺎن ﻧﻮاز ﻧﺪﻩ ی ﺽ ﺮب و ﺁوازﻩ ﺧﻮان ‪ -‬ﻧﺎ ﻳﺐ ا ﺳﺪاﻝﻪ‬
‫ﮐﻪ او را ﻧﺎﻳﺐ ﻣﯽ ﮔﻔﺘﻨﺪ و ﺷﺎهﻴﺪی ﻧﻮازﻧﺪﮔﺎن ﻧ ﯽ ‪ -‬ﻧﺎﺹ ﺮ ﺳﻴﻒ و ﻣ ﻴﺮزا ﺣﺴﻴ ﻦ ﺳﺎﻋﺖ ﺳ ﺎز و ﺳ ﻴﺪ‬
‫ﺣﺴﻴﻦ ﻃﺎهﺮ زادﻩ ﮐﻪ ﺁواز ﻣﯽ ﺧﻮاﻧﺪﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻧﻐﻤﻪ ی دروﻳﺸﺎن ‪ -‬ﻧﻐﻤﺎﺗﯽ ﮐﻪ در ارﮐﺴﺘﺮ ﻧﻮاﺧﺘﻪ ﻣﯽ ﺷﺪ ﻋﺒﺎرت ﺑﻮد از ﭘﻴﺶ درﺁﻣ ﺪهﺎ و رﻧ ﮓ ه ﺎی‬
‫دروﻳﺶ ﺧﺎن و ﺗﺼﻨﻴﻒ هﺎی ﺷﻴﺪا‪.‬اﻳﻦ را هﻢ ﺑﮕﻮﻳﻢ ﮐﻪ ﻣﻴﺮزا ﻋﻠﯽ اﮐﺒﺮ ﻣﻌﺮوف ﺑﻪ )ﺵﻴﺪا( ﭼﻨﺎﻧﮑ ﻪ از‬
‫ﻧﺎﻣﺶ ﭘﻴﺪاﺳﺖ ﺧﻮد در ﺳﻠﮏ ا ﺧﻮان و ﻣﺮدی وارﺳ ﺘﻪ و ﺗ ﺎ ﻗﺒ ﻞ از ﭘﻴ ﺪاﻳﺶ ﻋ ﺎرف ﻣﻬﻤ ﺘﺮﻳﻦ ﺗﺼﻨ ﻴﻒ‬
‫ﺳﺎز ﺑﻮدﻩ و ﺑﺮای اﻳﻦ ﺟﺸﻦ هﻢ ﺗﺼﻨﻴﻔﯽ ﺑﻪ ﻧﺎم ﻣﻮﻝﻮد ﻧﺒﯽ در ﺳﻪ ﮔﺎﻩ ﺳﺎﺧﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪pdf.tarikhema.ir‬‬

‫)ﺷﻤﺎرﻩ ی ‪ (٢٢‬ﮔﻮﺷﻪ ای از ﮐﻨﺴﺮت اﻧﺠﻤﻦ اﺧﻮت )‪ ١٥‬رﺟﺐ ‪ ١٣٣١‬ﻩ‪.‬ق(‬

‫‪pdf.tarikhema.ir‬‬

‫زﻳ ﻦ‬ ‫ﻣﻮﻟ ﻮد ﻧ ﺒﯽ ﻣﺤﺒ ﻮب ﺧﺪاﺳ ﺖ‬

‫ﺡﺴﻦ ﻇﻬﻮر ﻋﻴﺪ ﻓﻘﺮاﺳﺖ‬
‫ﺏﺎ هﻢ‬ ‫ﻧﺎزم ﺏﻪ ﭼﻨﻴﻦ ﺏﺰﻣﯽ ﮐﻪ ﺏﭙﺎ ﺳﺖ‬
‫ﺏﻪ ﺻﻔﺎ ﺳﻠﻄﺎن و ﮔﺪاﺳﺖ‬
‫ﺏﻪ ﺏﻪ ﭼﻪ ﺻﻔﺎ‬ ‫ﺏﻪ ﺏﻪ ﭼﻪ ﺻﻔﺎ‬
‫ﺏﻪ ﺏﻪ ﭼﻪ ﮔﺪا‬ ‫ﺏﻪ ﺏﻪ ﭼﻪ ﺷﻬﯽ‬
‫دم از‬ ‫ﺳ ﺎز دو دف و ﻧ ﯽ ه ﻮ ﺡ ﻖ زﻧ ﺪا‬
‫دم هﻮ ﻣﻄﻠﻖ زﻧﺪا‬
‫ﮐﺰ‬ ‫زﻳ ﻦ ﻧﻐﻤ ﻪ ی ﺧ ﻮش ﻣﻨﻄ ﻖ زﻧ ﺪا‬
‫ﻣﻬﺮ ﻋﻠﯽ ذرات ﺏﻪ پﺎﺳﺖ‬
‫ﻋﺎﻟﻢ هﻢ از او پﺮﺷﻮر و ﻧﻮاﺳﺖ‬
‫ﺏﻪ ﺏﻪ ﭼﻪ ﺻﻔﺎ‬ ‫ﺏﻪ ﺏﻪ ﭼﻪ ﺻﻔﺎ‬
‫ﺏﻪ ﺏﻪ ﭼﻪ ﮔﺪا‬ ‫ﺏﻪ ﺏﻪ ﭼﻪ ﺷﻬﯽ‬
‫ﻋﻴ ﺶ و‬ ‫اﺡﺴﻨ ﺖ ﺏ ﺪﻳﻦ )اﺡﺴﻨ ﺖ ﺏ ﺪﻳﻦ(‬
‫ﻃﺮﺏﯽ )ﻋﻴﺶ و ﻃﺮﺏﯽ(‬
‫ﻋﺸ ﻖ‬ ‫وﺷﺎ ﺏﻪ ﭼﻨﻴﻦ )ﺧﻮﺷﺎ ﺏﻪ ﭼﻨﻴ ﻦ(‬
‫و ﻃﻠﺒﯽ )ﻋﺸﻖ و ﻃﻠﺒﯽ(‬
‫ﺏﻪ ﺏﻪ ﺏﻪ ﭼﻨﻴﻦ ﺏﺰم ادﺏﯽ‬
‫ﮐ ﺎﻳﻦ ﺟﺸ ﻦ‬ ‫ﮐ ﺰ ﻣﻬ ﺮو ﺻ ﻔﺎ و اﻟﻄ ﺎف ﺧﺪاﺳ ﺖ‬
‫ﭼﻨﻴﻦ ‪ ،‬ﺏﯽ رﻳﺐ و رﻳﺎﺳﺖ‬
‫ﺏﻪ ﺏﻪ ﭼﻪ ﺻﻔﺎ‬ ‫ﺏﻪ ﺏﻪ ﭼﻪ ﺻﻔﺎ‬
‫ﺏﻪ ﺏﻪ ﭼﻪ ﮔﺪا‬ ‫ﺏﻪ ﺏﻪ ﭼﻪ ﺷﻬﯽ‬
‫هﺴﺘﻨ ﺪ ﺏ ﻪ ه ﻢ‬ ‫ﻧﺎزم ﺏﻪ ﻣﻘﺎﻣﯽ ﮐﻪ در او ﺧﺴﺮو و دروﻳﺶ‬
‫ﻳﮑﺪل و هﻢ ﻣﺴﻠﮏ و هﻢ ﮐﻴﺶ‬
‫ﭼ ﻪ ﺧ ﻮش‬ ‫ﭼ ﻪ ﺧ ﻮش ﻓﮑ ﺮت دروﻳ ﺶ‬
‫ﻓﻄﺮت دروﻳﺶ‬
‫‪pdf.tarikhema.ir‬‬

‫ﭼ ﻪ ﺧ ﻮش‬ ‫ﭼ ﻪ ﺧ ﻮش ﻧﻴ ﺖ دروﻳ ﺶ‬
‫ﻋﺸﺮت دروﻳﺶ‬
‫**********‬
‫اﻳﻦ ﺁهﻨﮓ و اﺷﻌﺎر ﻣﺨﺼﻮص روز ﺕﻮﻟﺪ ﺡﻀﺮت ﻋﻠﯽ ﻋﻠ ﻴﻪ اﻟﺴ ﻼم اﺳ ﺖ ﮐ ﻪ هﻨ ﻮز هﻢ اﮔ ﺮ در روز‬
‫ﺳﻴﺰدهﻢ ﻣﺎﻩ رﺟﺐ ﺟﺸﻨﯽ ﺏﺮپﺎ ﮔﺮدد ‪ ،‬در اﻧﺠﻤﻦ اﺧ ﻮت ﺧﻮا ﻧﺪﻩ ﻣ ﯽ ﺷﻮد زﻳ ﺮا دروﻳ ﺸﺎن ﻇﻬﻴﺮاﻟﺪو ﻟﻪ‬
‫ای ﺏﺎ اﻳﻦ ﺷﻌﺮ و ﺁهﻨﮓ راز و ﻧﻴﺎزهﺎ دارﻧﺪ و ﮔﺬﺷﺘﻪ هﺎی ﺏﺎﺻﻔﺎﺋﯽ را از ﻳﺎران پﺮ ﻣﻬﺮ و وﻓﺎ ﺏ ﻪ ﻳ ﺎد‬
‫ﻣﯽ ﺁورﻧﺪ‪.‬‬
‫اﻧﺠﻤﻦ اﺧﻮت ﺳﺮودی هﻢ داﺷﺖ ﮐﻪ در ﺁﻏﺎز ﮐﻨﺴﺮت ﻧﻮاﺧﺘﻪ ﻣﯽ ﺷﺪ و ﻟﯽ ﺏ ﺎ ﺷ ﻌﺮ ﺕﻮام ﻧ ﺒﻮد و ﺁهﻨ ﮓ‬
‫ﺁن در ﻣﺎﻳﻪ ی دﺷﺘﯽ و ﺏﻪ وزن دوﺽﺮﺏﻴﺴﺖ‪.‬‬
‫درﺧﺎﺕﻤﻪ ی ﮐﻨﺴﺮﺕﻬﺎ ‪ ،‬ﻇﻬﻴﺮاﻟﺪوﻟﻪ ﺏﻪ رﺳﻢ پﺎداش ﻣ ﺪاﻟﯽ را ﮐﻪ ﺏﻪ هﻤ ﻴﻦ ﻣﻨ ﻈﻮر ﺳ ﺎﺧﺘﻪ ﺷ ﺪﻩ ﺏ ﻮد ﺏﻪ‬
‫ﻧﻮازﻧﺪﮔﺎن اﻋﻄﺎ ﻣﯽ ﮐﺮد و هﻤﻪ از اﻳﻨﮑﻪ از دﺳﺖ ﻣﺮﺷﺪ ﻃﺮﻳﻘﺖ ‪ ،‬ﻳﺎدﮔﺎری ﻣﯽ ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ ﺏﺴ ﯽ ﺧﺮ ﺳﻨﺪ‬
‫و ﻣﺸﻌﻮف و ﻣﻔﺘﺨﺮ ﻣﯽ ﺷﺪﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻧﺖ اﻳﻦ دو ﺁهﻨﮓ ﺏﻌﺪهﺎ ﺕﻮﺳﻂ ﻣﻮﺳﻴﻘﯽ داﻧﻬﺎﺋﯽ ﮐﻪ ﺏﻪ ﺧﻂ ﻣﻮﺳﻴﻘﯽ ﺁﺷ ﻨﺎ ﺏ ﻮدﻩ اﻧ ﺪ ﻧﮕﺎﺷ ﺘﻪ ﺷﺪ و ﺏ ﺮای‬
‫اﺳﺘﻔﺎدﻩ ی ﮐﺴﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﻋﻼﻗﻤﻨﺪ ﺏﻪ ﻓ ﺮا ﮔﺮﻓﺘﻦ ﺁﻧﻬ ﺎ ﺏﺎﺷ ﻨﺪ ﻣﻮ ﺟﻮد ﻣﯽ ﺏﺎ ﺷﺪ وﻟ ﯽ ﺏﻪ ﭼ ﺎپ ﻧﺮﺳ ﻴﺪﻩ اﺳ ﺖ‬
‫واﻟﺤﻖ اﺷﻌﺎر ﺕﺼﻨﻴﻒ ﻣﻮﻟﻮد ﻧﺒﯽ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﻩ ی روﺡﻴﻪ ی ﺧﺎص اهﻞ ﺻﻔﺎ و اﺟﺘ ﻤﺎع ﺁ ﻧﺎن ﭼﻨﺎﻧﮑ ﻪ ﮔﺬ ﺷﺖ‬
‫ﺏﻬﺘﺮﻳﻦ ﺟﻠﺴﻪ ی ﻣﺤﺒﺖ ﺁﻣﻴﺰ ﺏﯽ رﻳﺎی اﻳﻦ ﺳﻠﺴﻠﻪ اﺳﺖ‪.‬‬
‫اﻳﻦ ﺏﻮد اوﻟﻴﻦ ﮐﻨﺴﺮﺕﻬﺎﺋﯽ ﮐﻪ ﺏﻪ ﺕﺸﻮﻳﻖ ﻇﻬﻴﺮاﻟﺪوﻟﻪ دادﻩ ﻣﯽ ﺷﺪ و ﺧﺎﻃﺮﻩ هﺎی ﺷﻴﺮﻳﻨﯽ در ﮐ ﺴﺎﻧﯽ ﮐﻪ‬
‫ﺁن را دﻳﺪﻩ و ﺷﻨﻴﺪﻩ اﻧﺪ و اﮐﻨﻮن هﻢ ﺡﻴﺎت دارﻧﺪ ‪ ،‬ﺏﺎﻗﯽ ﮔﺬاردﻩ اﺳﺖ‪.‬ﺏﻌﺪهﺎ ﻧﻴﺰ ﮐﻨﺴﺮﺕ ﻬﺎی دﻳ ﮕﺮی دادﻩ‬
‫ﺷﺪﻩ ﮐﻪ ﺟﻨﺒ ﻪ ی ﻋﻤﻮﻣ ﯽ داﺷ ﺘﻪ و ﻣﺨﺼ ﻮص ا ﺧﻮان ﺻﻔﺎ ﻧﺒ ﻮدﻩ اﺳ ﺖ و در ﺟ ﺎی ﺧﻮد ﺏ ﻪ ﺁن اﺷ ﺎرﻩ‬
‫ﺧﻮاهﺪ ﺷﺪ‪.‬‬
‫‪pdf.tarikhema.ir‬‬

‫دﻧﺒﺎﻟﻪ ی ﺳﺮﮔﺬﺷﺖ‬
‫ﺻﺤﺒﺖ از ﺗﺎرﻋﻤﻮ ﺟﺎن و ﮔﺎردن ﭘﺎرﺗﯽ ﺑﺎغ او ﺑﻮد ﮐ ﻪ ﺑ ﻪ ﻣﻨﺎﺳ ﺒﺖ ﻣ ﺮا ﺑ ﻪ ﻣﻮﺿ ﻮع دﻳﮕ ﺮی ﮐﺸﺎﻧﻴ ﺪ‬
‫ﻣﺘﺎﺳﻔﺎﻧﻪ ﭘﺪرم در ﺳﻠﮏ اﺧﻮان ﻧﺒﻮد و ﺳﻦ ﻣﻦ هﻢ اﻳﻦ ﺗﻘﺎﺿﺎ را ﻧﺪا ﺵﺘﻪ ﮐ ﻪ ﺵﻨﻴﺪن ا ﻳﻦ ﮐﻨﺴﺮﺗ ﻬﺎ ﺑﺮاﻳ ﻢ‬
‫دﺳﺖ دادﻩ ﺑﺎﺵﺪ وﻝﯽ داﺳﺘﺎن ﺁن را ﻣﮑﺮر از زﺑﺎن ﻣﺮدم ﺻﺎﺡﺐ ذو ﻗﯽ ﮐﻪ ﺑﻌ ﺪهﺎ از دو ﺳﺘﺎﻧﻢ ﺑ ﻮدﻩ اﻧ ﺪ‬
‫ﺵ ﻨﻴﺪﻩ ام‪.‬ﺑ ﺎغ ﺑﻬﺠ ﺖ ﺁﺑ ﺎد را ﺑ ﺎ اﺳ ﺘﺨﺮ ﺑ ﺰرگ ﮐ ﻪ ﻗﻨ ﺎت ﺁﺑ ﯽ در ﺁن ﺟﺮﻳ ﺎن داﺵ ﺖ و درﺧﺘ ﺎن ﺳ ﺒﺰ و‬
‫ﺧﺮﻣﯽ ﺁن را اﺡﺎﻃﻪ ﮐﺮدﻩ ﺑﻮد ‪ ،‬ﺑﻪ ﺧﻮﺑﯽ ﺑﻪ ﻳﺎد ﻣﯽ ﺁورم ﮐﻪ ﮔﺮدﺵ ﮕﺎﻩ زﻳ ﺒﺎﺋﯽ ﺑﻪ ﺵ ﻤﺎر ﻣ ﯽ رﻓ ﺖ و‬
‫ﻣ ﺮدم ‪ ،‬اوﻗ ﺎت ﻓﺮاﻏ ﺖ ﺧ ﻮد را در ﺁن ﺡﻮاﻝ ﯽ ﺑ ﻪ ﺧﻮﺵ ﯽ و ﻣﺴ ﺮت ﻣ ﯽ ﮔﺬراﻧﺪﻧ ﺪ ‪ ،‬ﺑﻌ ﺪهﺎ ﺑ ﻪ دﺳ ﺖ‬
‫دﻳﮕﺮان اﻓﺘﺎد و ﺗﻘﺴﻴﻢ ﺑﻪ ﺧﺎﻧﻪ هﺎی ﮐﻮﭼﮑﺘﺮی ﺵﺪ ﮐ ﻪ ﺡ ﺎﻻ د ﺳﺘﯽ هﻢ ﺑﻪ داﻣﺎﻧﺸ ﺎن ﻧ ﻤﯽ ر ﺳﺪ‪.‬ﺁن روز‬
‫ﮔﺮدﺵﮕﺎﻩ ﻣﻠﺖ ﺑﻮد ‪ ،‬اﻣﺮوز ﺧﺎﻧﻪ ی ﺻﺎﺡﺒﺎن ﻋﺰت!‬
‫دﻳﺮوز و اﻣﺮوز ‪ -‬ﻣﻨﺰل ﻣﺎ هﻨﻮز در ﺵﻬﺮ ﺑﻮد‪ .‬ﭘﺪرم ذوق ﻓﻼ ﺡﺖ داﺵ ﺖ و ﻣ ﯽ ﺧﻮا ﺳﺖ ﺑﺎﻏﯽ دا ﺵﺘﻪ‬
‫ﺑﺎﺵﺪ و از ﮔﺎو و ﮔﻮﺳﻔﻨﺪ ﺧﻮد ﺵﻴﺮﺑﺪوﺵﺪ و ﺑﻪ ﻣﺎ ﺑﺨﻮرا ﻧﺪ‪ .‬ﺑﻪ راهﻨﻤ ﺎﺋﯽ ﻋﻤﻮ ﺟﺎن ﺑﺎغ ﺑﺰر ﮔﯽ ﺑ ﻴﺮون‬
‫دروازﻩ ی ﻗﺰوﻳﻦ ﺧﺮﻳﺪﻩ ﭘﺮ از درﺧﺘﺎن ﻣﻴﻮﻩ ﺑﻮد و ﺑﻪ ﺁﻧﺠﺎ اﻧﺘﻘ ﺎل ﻳﺎﻓﺘﻴﻢ‪.‬ﮔﺮﭼ ﻪ ﺑﺴﻴ ﺎر ﺑ ﻪ ﻣﺪرﺳ ﻪ دور‬
‫ﺑﻮد وﻝﯽ ﻣﺎ ﺑﭽﻪ هﺎی ﺁن دورﻩ ﺑﻪ راﻩ رﻓ ﺘﻦ ﻋ ﺎدت داﺵ ﺘﻴﻢ‪.‬ﺻ ﺒﺢ زود راﻩ ﻣﯽ اﻓﺘ ﺎدﻳﻢ و از ﺧﻴﺎﺑﺎﻧﻬﺎﺋ ﯽ‬
‫ﮐﻪ در زﻣﺴﺘﺎن ﻣﺴﺘﻮر از ﮔﻞ و ﺑﻬ ﺎر و ﭘ ﺎﺋﻴﺰ ﭘﺮ از ﮔ ﺮد و ﺧ ﺎک ﺑ ﻮد ﮔﺬﺵ ﺘﻪ ﺑﻌ ﺪ از ﻳﮏ ﺳ ﺎﻋﺖ ﺑﻪ‬
‫ﻣﺪرﺳﻪ ﻣﯽ رﺳﻴﺪﻳﻢ و ﻋﺼﺮ هﻢ ﺑﻪ هﻤﻴﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﺑﺮﻣﯽ ﮔﺸﺘﻴﻢ‪.‬هﻤﻴﺸ ﻪ هﻢ ﻗ ﺒﻞ از ز ﻧﮓ ‪ ،‬ﻗﺎﺑﻠﻤ ﻪ را در‬
‫ﻧﻬﺎرﺧﻮری ﮔﺬاردﻩ ﺑﺮای ﺧﻮاﻧﺪن ﺳﺮود در ﺳﺎﻝﻦ ﺡﺎﺿﺮ ﻣﯽ ﺵﺪﻳﻢ‪.‬ﮔﻮﺋﯽ ﻓﺮاهﻢ ﺑﻮدن وﺳ ﺎﺋﻞ ز ﻧﺪﮔﯽ ‪،‬‬
‫ﻣﺮدم را ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺳﺎﺑﻖ ﺗﻨﺒﻞ ﮐﺮدﻩ اﺳﺖ‪.‬هﻤﻴﻦ اﺳ ﺖ ﻧﺘﻴﺠ ﻪ ی ﺁﺛ ﺎر ﺗﻤ ﺪﻧﯽ ﮐ ﻪ ﺑ ﻪ ﻧﺎﻗﺺ ﺑﻪ ﻣ ﺎ ر ﺳﻴﺪﻩ‬
‫اﺳﺖ!اﮔﺮ ﺁن ﻃﻮر ﮐﻪ دﻳﮕﺮان دارﻧﺪ ﻣﺎ هﻢ داﺵﺘﻴﻢ ﻣﺜﻞ اﻣﺮوز ﺳﺮﮔﺮدان ﻧﺒﻮدﻳﻢ ! ﺁ ﻳﺎ ﺗﻘ ﺼﻴﺮ ﻣﺎ ﺳﺖ ﻳ ﺎ‬
‫ﮔﻨﺎﻩ ﺁﻧﻬﺎ ﮐﻪ ﻣﺎ را ﺑﻪ دﻧﺒﺎل ﺧﻮاﺳﺘﻪ هﺎی ﺧﻮد ﻣﯽ ﮐﺸﺎﻧﻨﺪ؟‬
‫در ه ﺮ ﺡ ﺎل ﺑ ﺎ هﻤ ﺎن وﺳ ﺎﺋﻞ ﻣﻮﺟ ﻮد ﮐ ﻪ هﻨ ﻮز ﺑﻬ ﺘﺮش را ﻧﺪﻳ ﺪﻩ ﺑ ﻮدﻳﻢ ‪ ،‬ﺧﻴﻠ ﯽ ه ﻢ ﺧ ﻮش ﺑ ﻮدﻳﻢ ‪،‬‬
‫ﺳﻼﻣﺘﻤﺎن هﻢ ﺑﻬﺘﺮ ﺑﻮد‪.‬اﺵﺘﻬﺎی ﺑﻴﺸﺘﺮی هﻢ داﺵﺘﻴﻢ ‪ ،‬ﭼﻪ از ﺻﺒﺢ ﺗﺎ ﻏﺮوب ﺗﻮی ﺑﺎغ ﻣﻴﻮﻩ ﻣﯽ ﺧﻮردﻳﻢ‬
‫وﻝﯽ ﺵﺎم و ﻧﻬﺎر هﻢ ﺗﺮک ﻧﻤﯽ ﺵﺪ ﺡﺎﻻ ﺑﭽﻪ هﺎی ﻣﺎ ﺑﺴﻴﺎر ﮐﻢ ﺧﻮراﮐﺘﺮﻧﺪ ‪ ،‬ﭼﻪ ﺳﺎﻋﺎت ﺗﻔﺮﻳﺤﺸ ﺎن را‬
‫ﺑﻪ ﺧﻮاﻧﺪن ﻣﺠﻼﺗﯽ ﻣﯽ ﮔﺬراﻧﻨﺪ ﮐﻪ ﺧﻮاﻧﻨﺪﻩ را ﺑﻬﺮﻩ ای ﻧﻤﯽ دهﺪ وﻝﯽ اﻝﺒ ﺘﻪ ﺻ ﺎﺡﺐ ﻣﺠ ﻠﻪ را ﺑ ﻪ ﺁب و‬
‫ﻧﺎﻧﯽ ﻣﯽ رﺳﺎﻧﺪ‪.‬اﮔﺮ ﺑﺮای ﺁﻧﻬﺎ ﻣﻀﺮ اﺳﺖ ﺑﺮای اﻳﻨﻬﺎ ﮐﻪ ﺑﯽ ﻓﺎﻳﺪﻩ ﻧﻴﺴﺖ!‬
‫ﺑﺎری ﻝﺬت ﻣ ﺎ ﺑ ﭽﻪ هﺎی ﺁن روز وﻗ ﺘﯽ ﺑﻪ ﺳﺮﺡﺪ ﮐﻤ ﺎل ﻣﯽ رﺳ ﻴﺪ ﮐﻪ ﺵﺒﻬﺎی ﺟﻤﻌ ﻪ در ﻣ ﯽ رﺳ ﻴﺪ و‬
‫ﭼﻨﺪﻳﻦ ﺧﺎﻧﻮادﻩ ﮐﻪ ﺑﺎ هﻢ ﻣﺎﻧﻮس ﺑﻮدﻳﻢ راﻩ ﺵﻤﻴﺮان را در ﭘﻴ ﺶ ﻣﯽ ﮔ ﺮﻓﺘﻴﻢ‪.‬در ﺁن روزه ﺎ ﻳ ﻴﻼق رﻓ ﺘﻦ‬
‫هﺮ ﭼﻨﺪ ﻣﻮﻗﺘﯽ و ﭼﻨﺪ روزﻩ ﺑﻮد ‪ ،‬ﺑﻪ ﻳﮏ ﻣ ﺴﺎﻓﺮت ﮐﺎﻣ ﻞ ﺵ ﺒﺎهﺖ داﺵ ﺖ‪.‬هﻤﻴﺸ ﻪ هﻢ ﻣﻮﺟﺒ ﺎﺗﺶ ﻓﺮا هﻢ‬
‫ﻧﻤﯽ ﺵﺪ‪.‬ﺵﺎﻳﺪ ﺳﺎﻝﯽ ﻳﮑﯽ دوﺑﺎر ﭘﻴﺶ ﻣﯽ ﺁﻣﺪ و ﭼﻮن ﺑﺴﻴﺎر از اﻣﺮوز ﻗ ﺎﻧﻊ ﺗﺮ ﺑ ﻮدﻳﻢ ﺧﻴﻠ ﯽ هﻢ ﺧﺸﻨ ﻮد‬
‫ﻣﯽ ﺵﺪﻳﻢ‪.‬ﭼﺮا؟ ﻋﻠﺘﺶ ﻣﻌﻠﻮم اﺳﺖ ‪ :‬ﮐﺎﻓﻪ ای ﻧﺒﻮد ﮐﻪ ﺑﺮوﻧﺪ و ﺧﻮدی ﺑﻪ هﻢ ﻧﺸﺎن ﺑﺪهﻨﺪ‪.‬داﻧﺴﻴ ﻨﮓ ﻧﺒ ﻮد‬
‫ﮐﻪ در ﺁﻏﻮش هﻢ ﺑﻴﻔﺘﺪ و ﺑﺮﻗﺼﻨﺪ و ﮐﺎرﺵﺎن ﺑﻪ رﺳﻮاﺋﯽ و ﺑﺪﻧﺎﻣﯽ ﺑﮑﺸﺪ‪.‬ﺳﻴﻨﻤﺎﺋﯽ ﻧﺒﻮد ﮐﻪ ﻣﻨﻈ ﺮﻩ ه ﺎی‬
‫ﺵﻬﻮت اﻧﮕﻴﺰ و هﻮﻝﻨ ﺎک را ﮐ ﻪ ﻣﺎﻳ ﻪ ی ﺗﺒ ﺎهﯽ ﻓ ﮑﺮ ﺟﻮا ﻧﺎن اﺳ ﺖ ﺑﺒﻴﻨ ﻨﺪ و ﺁروز هﺎی دور و دراز در‬
‫ﺳﺮ ﺑﭙﺮوراﻧﻨﺪ‪.‬ﺗﺠﺮﻳﺶ هﻢ ﺳﺮﭘﻞ ﻧﺪاﺵﺖ ﮐﻪ در ﺁن ﮔﺎراژ اﺗﻮﻣﺒﻴﻠﻬﺎی ﻝﻮﮐﺲ ﺗﻮی ﻣﺎﺵﻴﻦ ﺑﻨﺸﻴﻨﻨ ﺪ و ﻣ ﺎل‬
‫ﺧﻮد را ﺑﻪ رخ دﻳﮕﺮان ﺑﮑﺸﻨﺪ‪.‬ﺁن هﻢ ﻣﺎﻝﯽ ﮐﻪ ﻣﻌﻠﻮم ﻧﻴﺴﺖ از ﮐﺠﺎ ﺑﺪﺳﺖ ﺁﻣﺪﻩ! ﺁب ﻋﻠﯽ و راﻣﺴ ﺮ هﻢ‬
‫ﺑﻴﻐﻮﻝﻪ هﺎی ﺧﺮاﺑﯽ ﺑﻮد ﮐﻪ هﻨ ﻮز ﺁﺛ ﺎر ﺗﻤ ﺪن ﺑ ﻪ ﺁﻧﺠ ﺎ ﻧﺮﺳ ﻴﺪﻩ و ﻗﻤﺎرﺧﺎ ﻧﻪ ی ﺧﺎ ﻧﻪ ﺑﺮا ﻧﺪاز و ﻣﻴﻌﺎد ﮔﺎﻩ‬
‫‪pdf.tarikhema.ir‬‬

‫ﻋﺸﺎق ﻧﺸﺪﻩ ﺑﻮد! ﺡﺎﻻ ﺑﺒﻴﻨﻴﻢ ﺁن زﻣﺎن ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺑﻪ ﺵﻤﻴﺮان ﻣﯽ رﻓﺘﻴﻢ‪:‬‬

‫ﭼﻨ ﺪﻳﻦ ﻣﻔ ﺮش و رﺧﺘﺨ ﻮاب ﻣ ﯽ ﺑﺴﺘﻴ ﻢ و ﺑ ﺎ درﺵ ﮑﻪ ﺑ ﻪ ﻣﻴ ﺪان ﺳ ﺮﭼﺸﻤﻪ ﻣ ﯽ ﺁوردﻳ ﻢ‪.‬هﻤﺎﻧﺠ ﻪ ﮐ ﻪ‬
‫ﮐﺎرواﻧﺴﺮای اﻻغ هﺎی ﺵﻤﻴﺮاﻧﯽ ﺑﻮد‪.‬ﺑﺎره ﺎ را روی ﻗﺎﻃﺮ هﺎ ﻣﯽ ﮔﺬاردﻳﻢ‪.‬ﺧﻮد ﻣﺎن هﻢ ﺳﻮار ﺵ ﺪﻩ ﺑ ﻪ‬
‫ﻃﺮف دروازﻩ ی ﺵﻤﻴﺮان ﺑﻪ راﻩ ﻣﯽ اﻓﺘﺎدﻳﻢ‪.‬ﺑﻌﻀﯽ از ﺧﺎﻧﻤﻬﺎ ﮐﻪ از اﻻغ ﺳﻮاری ﻣ ﯽ ﺗﺮﺳ ﻴﺪﻧﺪ دهﺎ ﻧﻪ‬
‫ی اﻻﻏﺸ ﺎن را ﺧﺮﮐﭽ ﯽ ه ﺎ ﻣ ﯽ ﮔﺮﻓﺘﻨ ﺪ‪.‬ﻻاﻗ ﻞ ﻳ ﮏ ﺳ ﺎﻋﺖ ﻃ ﻮل ﻣ ﯽ ﮐﺸﻴ ﺪ ﺗ ﺎ ﺑ ﻪ اﺳ ﺘﺨﺮ ﻗﺼ ﺮ ﻣ ﯽ‬
‫رﺳﻴﺪﻳﻢ‪.‬هﻤﺎﻧﺠﺎﺋﯽ ﮐﻪ ﺡﺎﻻ اﻳﺴﺘﮕﺎﻩ ﻓﺮﺳﺘﻨﺪﻩ اﺳﺖ و ﺁهﻨﮕﻬ ﺎی ﻣﻮ ﺳﻴﻘﯽ را ﭘ ﺨﺶ ﻣﯽ ﮐ ﻨﺪ ﺧ ﻮاﻩ درﺳ ﺖ‬
‫ﺑﺎﺵﺪ ﺧﻮاﻩ ﻧﺎدرﺳ ﺖ!ﻣﻘﺼ ﻮد ﮐﺎری اﺳ ﺖ ﮐ ﻪ ﻣ ﺎ هﻢ راد ﻳﻮ دارﻳ ﻢ و ﻧﻐﻤ ﺎﺗﯽ ﻣ ﯽ ﻧ ﻮازﻳﻢ ﮐﻪ ﺡ ﺎﻻ ﻧﻤ ﯽ‬
‫ﺗﻮاﻧﻴﻢ ﺑﺰﻧﻴﻢ ﻳﺎ ﺑﺪ ﻣﯽ زﻧﻴﻢ و ﮔﻮش ﻣﺮدم را ﻣﯽ ﺧﺮاﺵﻴﻢ و ﻣﻮﺳﻴﻘﯽ اﻳ ﺮان را ﺗ ﺒﺎﻩ ﻣ ﯽ ﮐﻨ ﻴﻢ و ﺁ ﺑﺮوی‬
‫ﺧﻮد را ﻣﯽ ﺑﺮﻳﻢ اﻳﻨﻬﺎ ﻣﻄﺎﻝﺐ ﻣﻮرد ﺗﺎﻣﻠﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺡﺎﻻ ﻣﻮرد ﺑﺤﺚ ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬
‫‪pdf.tarikhema.ir‬‬

‫ﺻﺤﺒﺖ از رﻓﺘﻦ ﺷﻤﻴﺮان ﺑﻮد‪.‬در ﻗﺼﺮ ‪ ،‬ﻗﻬﻮﻩ ﺧﺎ ﻧﻪ ی ﺧﻮ ﺑﯽ ﺑﻮد ﮐ ﻪ اﺳ ﺘﺨﺮ ﺑﺰرﮔ ﯽ داﺷ ﺖ‪.‬در ﺁﻧ ﺠﺎ‬
‫ﭼﺎی ﻡﯽ ﺧﻮردیﻢ و رﻓﻊ ﺧﺴﺘﮕﯽ ﻡﯽ ﮐﺮدیﻢ ﺑﻌﺪ دوﺑﺎرﻩ ﺑﻪ راﻩ ﻡﯽ اﻓﺘﺎدیﻢ ﺕﺎ ﺑﻪ ﻗﻠﻬ ﮏ ﻡ ﯽ رﺳ ﻴﺪیﻢ‪.‬در‬
‫ﺑﺎغ یﮑﯽ از دوﺳﺘﺎﻧﻤﺎن ﺡﺎج ﻡﻴﺮزا ی ﺤﻴﯽ دوﻝ ﺖ ﺁﺑ ﺎدی ﮐﻪ ﻡﺮد ﺁزادی ﺧﻮاﻩ داﻧﺸﻤ ﻨﺪ ﻡ ﻌﺎرف دوﺳ ﺘﯽ‬
‫ﺑﻮد ﻡﻨﺰل ﻡﯽ ﮐﺮدیﻢ‪.‬ایﻦ ﺷﺨﺺ یﮑﯽ از ﻡﻔﺎﺧﺮ ﺁن زﻡﺎن ﺑﻮد ‪ ،‬ﻡﺮد هﺎ دور او ﻡ ﯽ ﻧﺸﺴﺘﻨ ﺪ و ﺻﺤﺒﺖ‬
‫ﻡ ﯽ ﮐﺮدﻧ ﺪ‪.‬ﻡﺤﻀ ﺮ ﺑﺴﻴ ﺎر ﮔﺮﻡ ﯽ داﺷ ﺖ‪.‬اﻡ ﺎ ﭼ ﻮن ﺑﺤ ﺚ ﺁﻧﻬ ﺎ در اﻃ ﺮاف ﻡﻄﺎﻝ ﺐ ﺳﻴﺎﺳ ﯽ ﺑ ﻮد ﻡ ﺎ از‬
‫ﺻﺤﺒﺘﻬﺎیﺸﺎن ﭼﻴﺰی ﻧﻤﯽ ﻓﻬﻤﻴﺪیﻢ‪.‬ﺑﻌﺪهﺎ داﻧﺴﺘﻢ ﮐﻪ او از ﺁزادیﺨﻮاهﺎن ﺻﺪر ﻡﺸﺮوﻃﻴﺖ ﺑﻮد ﮐ ﻪ ﺑﺴ ﻴﺎر‬
‫وﻃﻨﺶ را دوﺳﺖ ﻡﯽ داﺷﺖ و در ﻋﻘﻴﺪﻩ ی ﺧﻮد اﺳﺘﻮار و ﺛﺎﺑﺖ ﻗﺪم ﺑ ﻮد‪ .‬ﺕﺎ ﭘﺎی ﺝ ﺎن ﻡ ﯽ ایﺴ ﺘﺎد و از‬
‫راهﯽ ﮐﻪ راﺳﺖ ﺕﺼﻮر ﻡﯽ ﮐﺮد ﻡﻨ ﺤﺮف ﻧ ﻤﯽ ﺷ ﺪ ﭼﻨﺎﻧﮑ ﻪ در ﺁ ﺧﺮیﻦ دورﻩ ای ﮐ ﻪ ﻧﻤﺎیﻨ ﺪﻩ ی ﻡﺠﻠ ﺲ‬
‫ﺑﻮد ﺑﺎ وﺽﻌﯽ ﮐﻪ ﭘﻴﺶ ﺁوردﻧﺪ ﻡﺨﺎﻝﻔﺖ ﮐﺮد و ﺑﻪ هﻤﻴﻦ ﻡﻨﺎﺳﺒﺖ در دورﻩ هﺎی ﺑﻌ ﺪ دیﮕ ﺮ وﮐ ﻴﻞ ﻧﺸ ﺪ و‬
‫ﺕﺎ ﭘﺎیﺎن ﻋﻤﺮ ﻡﻐﻀﻮب و ﺧﺎﻧﻪ ﻧﺸﻴﻦ ﻡﺎﻧﺪ‪ ...‬ﻡﺮدم دیﺮوز ﭘﻴﺮو ﻡﺮام ﺑﻮدﻧﺪ ‪ ،‬اﻡﺮوز دﻧﺒﺎل ﻧﺎﻡﻨﺪ!‬
‫ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ی ﺁهﻨﮕﻬﺎ ‪ -‬روز ﺑﻌﺪ ﻡﺠﺪدا ﺑﻪ راﻩ ﻡﯽ اﻓﺘﺎدیﻢ و ﺑﻪ ﺕﺠﺮیﺶ ﻡﯽ رﻓﺘ ﻴﻢ ﮐﻪ ی ﺎ ﺑﻪ درﺑﻨ ﺪ و ﭘ ﺲ‬
‫ﻗﻠﻌﻪ ﺑﺮویﻢ یﺎ ﺑﻪ اویﻦ و درﮐﻪ روی ﺁوریﻢ‪.‬ﺡﻮاﻝﯽ ﻇﻬﺮ ﺑ ﻪ ﻡﻘ ﺼﺪ ﻡﯽ رﺳ ﻴﺪیﻢ و ﺑﺴ ﺎط ﺧ ﻮد را ﮐ ﻨﺎر‬
‫رودﺧﺎﻧﻪ ﭘﻬﻦ ﻡﯽ ﮐﺮدیﻢ‪.‬ﺷﺒﻬﺎ در ﻧﻮر ﻡﺎهﺘﺎب هﻤﻪ دور هﻢ ﻡﯽ ﻧﺸﺴﺘﻴﻢ و از ﻧﻮاهﺎی دﻝﭙﺬیﺮ ﮐﻤﺎﻧﭽﻪ ی‬
‫ﻡﻴﺮزا رﺡﻴﻢ و ﺕﺎر ﻡﻴﺮزا ﻏﻼﻡﺮﺽﺎ اﺳﺘﻔﺎدﻩ ﻡﯽ ﮐﺮدیﻢ‪.‬‬
‫دریﻦ ﻡﻮﻗﻊ ﺑﻪ ﺝﻤﻊ ﻡﺎ هﻨﺮﻡﻨﺪ دیﮕﺮی هﻢ اﻓﺰودﻩ ﺷﺪﻩ ﺑﻮد ﮐﻪ ﺳﻮت زیﺮی داﺷﺖ و او را ﺱ ﻴﺪ ﺣﺴ ﻴﻦ‬
‫ﻗﺮاب ﻡﯽ ﮔﻔﺘﻨﺪ‪.‬ﻡﺮدی ﺑﻮد ﮐﻮﺕﺎﻩ ﻗﺪ و ﭼﺎق و ﺳﺮخ رو و ﺧﻨﺪان ﮐﻪ ﺽ ﺮب هﻢ ﻡ ﯽ ﮔﺮ ﻓﺖ‪.‬دو ﭘﺴ ﺮش‬
‫ﻡﺤﻤﺪ و ﻗﺎﺳﻢ ﺡﺎﻻ هﺮ دو اهﻞ ﻡﻮﺳﻴﻘﯽ هﺴﺘﻨﺪ ؛ ﺑﺎ ﺕﺎر و ﺽﺮب ﺁﺷﻨﺎیﻨﺪ و ﺁواز هﻢ ﻡﯽ ﺧﻮاﻧﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺁهﻨﮕﻬ ﺎی ﻋ ﺎرف در ﺁن ﻡﻮﻗ ﻊ ﺑﺴﻴ ﺎر ﻡﻌﻤ ﻮل ﺑ ﻮد‪.‬اه ﻞ ذوق ﻧﺴﺨ ﻪ ی ﺕﺼﻨﻴ ﻒ ه ﺎ را ﺑﺮﻡ ﯽ داﺷ ﺘﻨﺪ و‬
‫درﮐﺘﺎﺑﭽﻪ ای ﮐﻪ هﻤﻮارﻩ در ﺝﻴﺐ‬
‫‪pdf.tarikhema.ir‬‬
‫)ﺷﻤﺎرﻩ ی ‪ (٢٣‬ﺳﻴﺪ ﺡﺴﻴﻦ ﻗﺮاب )ﺧﻮاﻧﻨﺪﻩ(‬

‫داﺷﺘﻨﺪ هﻤﺮاهﺸ ﺎن ﺑﻮد‪.‬هﻤﻴ ﻦ ﮐ ﻪ ﻡﻮ ﻗﻊ ﺧﻮا ﻧﺪن ﺕﺼﻨ ﻴﻒ ﻡﯽ رﺳ ﻴﺪ ﮐﺘﺎﺑ ﭽﻪ را در ﻡﯽ ﺁورد ﻧﺪ و د ﺳﺘﻪ‬

‫ﺝﻤﻌﯽ ﻡﯽ ﺧﻮاﻧﺪﻧﺪ‪:‬‬
‫در ﺑﺎر ﺑﻬ ﺎری‬ ‫هﻨﮕﺎم ﻡﯽ و ﻓﺼﻞ ﮔﻞ و ﮔﺸﺖ ﭼﻤﻦ ﺷﺪ‬
‫ﺕﻬﯽ از زاغ و زﻏﻦ ﺷﺪ‬
‫دﻝﺘﻨ ﮓ ﭼ ﻮ‬ ‫از اﺑ ﺮ ﮐ ﺮم ﺧﻄ ﻪ ی ری رﺷ ﮏ ﺧﺘ ﻦ ﺷ ﺪ‬
‫ﻡﻦ ﻡﺮغ ﻗﻔﺲ ﺑﻬﺮ وﻃﻦ ﺷﺪ‬
‫ﻡﻦ از هﻤﺎن ﻡﻮﻗﻊ ﺑﻪ ﺕﺼﻨﻴﻒ هﺎی ﻋﺎرف ﻋﻼﻗﻤﻨﺪ ﺷﺪم‪.‬ﺁﻧﻬﺎ را در ﮐﺘﺎﺑﭽ ﻪ ای ﻧﻮﺷ ﺘﻪ و ازﺑ ﺲ ﺧﻮا ﻧﺪﻩ‬
‫ﺑﻮدم ﺁهﻨﮓ و ﺷﻌﺮ را ﺑﻪ ﺧﻮﺑﯽ از ﺡ ﻔﻆ داﺷ ﺖ‪.‬وﻗ ﺘﯽ ی ﺎد ﺧﻮاﻧ ﺪن د ﺳﺘﻪ ﺝﻤﻌ ﯽ ﻡ ﺮدم در ﺁن ای ﺎم ﻡﯽ‬
‫اﻓﺘﻢ و وﺽﻊ ﻓﻌﻠﯽ ﻡﺠﺎﻝﺲ دوﺳﺘﺎﻧﻪ را ﻡﯽ ﺑﻴﻨ ﻢ ﺑﻪ ﺧﻮ ﺑﯽ درﻡ ﯽ یﺎﺑﻢ ﮐ ﻪ در ﺁن زﻡ ﺎن ‪ ،‬ﻡﺮدم ذوق و‬
‫ﻧﺸﺎﻃﯽ داﺷﺘﻨﺪ و ﺁهﻨﮕﻬﺎی ﻡﻨﺎﺳﺒﯽ در دﺳﺘﺮﺳﺸﺎن ﺑ ﻮد ﮐﻪ ﻡ ﯽ ﺧﻮاﻧﺪﻧ ﺪ و ﻝ ﺬت ﻡ ﯽ ﺑﺮد ﻧﺪ‪.‬ﮐ ﺴﯽ ﻡﺎﻧ ﻨﺪ‬
‫ﻋﺎرف ﺕﺼﻨﻴﻒ ﺳﺎز ﺑﻮد ﮐﻪ هﻢ ﺁهﻨﮕﺶ دﻝﺮﺑﺎ ﺑﻮد و هﻢ ﺷﻌﺮش ﻡﻀﺎﻡﻴﻦ ﺧﻮب داﺷ ﺖ‪.‬ﺡ ﺎﻻ ﺑ ﺎ ا یﻦ ﮐﻪ‬
‫ﺑﺎیﺪ ﺕﺮ ﻗﯽ ﮐﺮدﻩ ﺑﺎﺷ ﻴﻢ ﻡﺜ ﻞ ایﻨﮑ ﻪ ﺑﻪ اﻧﺤﻄ ﺎط رﻓ ﺘﻪ ای ﻢ‪:‬ﺁهﻨﮕ ﻬﺎی ﮐﻨﻮ ﻧﯽ ﺁن ﺷ ﻮر و ﺝﺬﺑ ﻪ را ﻧ ﺪارد ‪،‬‬
‫اﺷﻌﺎر هﻢ دور از ﻝﻄﻒ و ﻡﻔﻬﻮم اﺳ ﺖ ‪ ،‬ﮐﻤ ﺘﺮ ﮐﺴ ﯽ ﻧﻴﺰ ﻡ ﯽ ﺕﻮاﻧ ﺪ ﺑﺨﻮاﻧ ﺪ‪.‬ﺧ ﻮب راد یﻮ هﺴ ﺖ ‪ ،‬هﺮ‬
‫وﻗﺖ ﺧﻮاﺳﺘﻴﻢ ﭘﻴﭽﺶ را ﺑﺎز ﻡﯽ ﮐﻨﻴ ﻢ اﻡ ﺎ ﺡﻴ ﻒ ﮐﻪ ا ﮐﺜﺮ ﺧ ﺎرج ﻡ ﯽ ﺧﻮا ﻧﺪ‪.‬ﺕ ﺼﻮر ﻧﮑﻨﻴ ﺪ ﮔﻔﺘ ﻪ ی ﻡ ﻦ‬
‫اﺳﺖ‪.‬از زﺑﺎن هﻤﻪ ﮐ ﺲ ﻡﯽ ﺷ ﻨﻮم اﻡ ﺎ ﻡﺜ ﻞ ایﻨ ﮑﻪ ﻡﺘ ﺼﺪیﺎن ا یﻦ د ﺳﺘﮕﺎﻩ هﻢ از ﺑﺲ ﺁهﻨ ﮓ ﺑ ﯽ رو یﻪ‬
‫ﺷ ﻨﻴﺪﻩ اﻧ ﺪ ﮔﻮﺷ ﺸﺎن ﺧ ﺎرج ﺷ ﺪﻩ اﺳ ﺖ واز ﮐﺴ ﯽ ه ﻢ ﮐ ﻪ ﮔﻮﺷ ﺶ درﺳ ﺖ ﺑﺎﺷ ﺪ ﭼ ﺎرﻩ اﻧ ﺪیﺸﯽ ﻧﻤ ﯽ‬
‫ﮐﻨﻨﺪ‪.‬ﻧﺘﻴﺠ ﻪ ایﻨﺴ ﺖ ﮐ ﻪ ﻡ ﻦ و ﺷ ﻤﺎ ه ﻢ ﺑﺎ یﺪ ای ﻦ ﺻ ﺪاهﺎی ﻧﺎﻡﻮزون را ﺑﺸﻨ ﻮیﻢ!ه ﻤﻪ ﻡ ﯽ داﻧ ﻨﺪ ﻋ ﻴﺐ از‬
‫ﮐﺠﺎﺳﺖ ‪ ،‬هﻤﻪ هﻢ ﻡﯽ ﺧﻮاهﻨﺪ ﻧﻮاﻗﺺ ﻡﺮﺕﻔﻊ ﺷﻮد‪.‬ﭘﺲ ﭼﺮا درﺳﺖ ﻧﻤﯽ ﺷﻮد؟‪ ...‬یﺎ ﺕﻨﺒﻠﻴﻢ و ﺑ ﯽ ﻋﻼﻗ ﻪ‬
‫‪ ،‬یﺎ ﻧﺎﺕﻮاﻧﻴﻢ و ﺑﯽ اﺧﺘﻴﺎر!‬
‫درهﻤﻴﻦ ﻡﻮﻗﻊ ﮐﻪ ﻡﺸﻐﻮل ﭼﺎپ ایﻦ ﻗﺴﻤﺖ هﺴﺘﻢ ﺻﺤﺒﺖ از اﺻﻼح ﻡﻮﺳﻴﻘﯽ رادیﻮ ﺑﻪ ﻡﻴﺎن ﺁﻡﺪﻩ ا ﺳﺖ‬
‫و ﺝﻤﻌﯽ از اﺳﺘﺎدان ایﻦ هﻨﺮ را ﺑﺮای اﻧ ﺠﺎم ﻡﻨﻈ ﻮر د ﻋﻮت ﮐﺮدﻩ اﻧ ﺪ‪.‬اﻡﻴ ﺪوارم ﻡﺜ ﻞ ه ﻤﻪ ی ﮐﺎره ﺎی‬
‫ایﻦ ﮐﺸﻮر ﻓﻘﻂ ﺡﺮف ﻧﺒﺎﺷﺪ و ﻧﺘﻴﺠﻪ ی ﻋﻤﻠﯽ ﺡﺎﺻﻞ ﺷﻮد‪.‬اﻧﺸﺎءاﷲ!‬
‫‪pdf.tarikhema.ir‬‬

‫ﺧﺎﻧﺪان هﻨﺮ‬
‫ﻣﺸﻬﻮرﺗﺮﻳﻦ ﺗﺎرزﻧﻬﺎ‬
‫ﺗﺎ ﮐﻨﻮن ﭼﻨﺪ ﺟﺎ از ﺗﺎر ﺳﺨﻦ ﮔﻔﺘﻪ ام‪.‬ﺣﺎﻻ ﻣﻮﻗﻊ ﺁﻥﺴﺖ از ﺥﺎﻥﺪاﻥﯽ ﺻﺤﺒﺖ ﮐﻨﻢ ﮐﻪ هﻤﻪ در ﻥﻮاﺥﺘﻦ ا ﻳﻦ‬
‫ﺳﺎز اﺳﺘﺎد ﺏﻮدﻩ و ﺏﺎﻋﺚ رواج ﺁن ﺷﺪﻩ اﻥﺪ‪.‬‬
‫ﻣﯽ ﮔﻮﻳ ﻨﺪ ﻥﺎﺻ ﺮاﻟﺪﻳﻦ ﺷ ﺎﻩ ﻣ ﺮدی ﺏﺎذوق ﺏ ﻮدﻩ و از اه ﻞ ه ﻨﺮ ﺗﺸﻮﻳ ﻖ ﻣ ﯽ ﮐﺮدﻩ و ﺗﻮﺟ ﻪ ﻣﺨﺼﻮ ﺻﯽ‬
‫ﻥﺴﺒﺖ ﺏﻪ ﻥﻮازﻥﺪﮔﺎن و ﺥﻮاﻥﻨﺪﮔﺎن داﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬هﻤﭽﻨﻴ ﻦ ﺷﻌﺮ ﻣ ﯽ ﮔﻔﺘ ﻪ ‪ ،‬ﻥﻘﺎﺷ ﯽ ﻣﯽ ﮐ ﺮدﻩ و از ﺳ ﺎز و‬
‫ﺁواز ﺥﻮب ﺥﻮ ﺷﺶ ﻣﯽ ﺁﻣ ﺪﻩ اﺳ ﺖ‪.‬ا ﺷﻌﺎری از وی ﻥ ﻘﻞ ﺷ ﺪﻩ ﮐ ﻪ در ﮐﺘ ﺐ و ﺗ ﺬﮐﺮﻩ هﺎ ﻣﻮ ﺟﻮد ا ﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻥﻘﺎﺷ ﺎن زﺏﺮدﺳ ﺘﯽ ه ﻢ ﻣﺎﻥﻨ ﺪ ﺻ ﻨﻴﻊ اﻟﻤﻠ ﮏ و ﮐﻤ ﺎل اﻟﻤﻠ ﮏ و ﻣﺤﻤ ﻮد ﻣﻠ ﮏ اﻟﺸﻌ ﺮا و ﻣ ﺰﻳﻦ اﻟﺪوﻟ ﻪ در‬
‫دورﻩ ی او ﻣﯽ زﻳﺴﺘﻪ ﮐﻪ ﻃﺮف ﺗﻮﺟﻪ و اﻟﺘﻔﺎت ﺷﺎﻩ ﺏﻮدﻩ اﻥﺪ‪.‬‬
‫اﻣﺎ راﺟﻊ ﺏﻪ ذوق ﻣﻮﺳﻴﻘﯽ او ﺁﻥﭽﻪ ﺏﻪ ﻥ ﻈﺮ ﻣ ﯽ ﺁﻳ ﺪ و از ﺥﻮاﻥ ﺪن ﮐﺘﺎﺏﻬ ﺎﺋﯽ ﮐﻪ درز ﻣﺎﻥﺶ ﻥﻮ ﺷﺘﻪ ﺷ ﺪﻩ‬
‫اﺳﺘﻨﺒﺎط ﻣﯽ ﮔﺮدد ‪ ،‬او ﺏﻪ ﮔﺮدش واﺳﺐ‬

‫)ﺷﻤﺎرﻩ ‪ (٢٤‬اﻳﻦ ﺗﺎﺏﻠﻮ در ﻣﻮزﻩ ی ﮔﻠﺴﺘﺎن و در زﻳﺮ ﺁن ﻥﻮﺷﺘﻪ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ ‪ ١٢٧٥) :‬ﻣﺸﻖ ﺷﺪ ‪ ،‬ﻥﺎﺻﺮاﻟﺪﻳﻦ ﺷﺎﻩ ﻗﺎﺟﺎر(‪.‬‬

‫ﺗﻮﺿﻴﺢ اﻳﻨﮑﻪ ﮐﺎر ﺳﺎل ﻳﺎزدهﻢ ﺳﻠﻄﻨﺖ وی ﻣﻴﺒﺎﺷﺪ‪.‬ﺷﺎﻳﺪ او ﻃﺮح ﮐﺮدﻩ و ﻥﻘﺎش دﻳﮕﺮی ﺗﮑﻤﻴﻞ ﻥﻤﻮدﻩ اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺳﻮاری و ﺷﮑﺎر و ﺥﻮش ﮔﺬراﻥﯽ ﺏﻴﺶ از هﺮ ﭼﻴﺰ رﻏﺒ ﺖ داﺷ ﺘﻪ وﻟ ﯽ در ﺏﺎر ﺷ ﺎﻩ ه ﻢ ه ﻤﻮارﻩ دارای‬
‫ﻳﮏ دﺳﺘﻪ ﻋﻤﻠﻪ ی ﻃﺮب ﺥﺎﺻﻪ ﺏﻮدﻩ ﮐﻪ در ﻣﺠﺎﻟﺲ ﺏﺰم و ﺳﺮور و ﺷﺎدی ‪ ،‬ﻥﻮاز ﻥﺪﮔﯽ ﻣ ﯽ ﮐ ﺮدﻩ اﻥ ﺪ‬
‫ﭼﻨﺎﻥﮑﻪ ﺷﻬﺮت دارد او ﻥﺴﺒﺖ ﺏﻪ اهﻞ هﻨﺮ ﺏﯽ ﻋﻼﻗ ﻪ ﻥ ﺒﻮدﻩ و ﺁﻥ ﻬﺎ را ﻣﻮرد ﺗﺸﻮ ﻳﻖ ه ﻢ ﻗﺮار ﻣﯽ دادﻩ‬
‫‪pdf.tarikhema.ir‬‬

‫اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺁﻗﺎ ﻋﻠﯽ اﮐﺒﺮ ‪ -‬در دﻳﻮان ﻋﺎرف ﭼﻨﺪ ﺳﻄﺮی راﺟﻊ ﺏﻪ ﻣﻌﺮوف ﺗﺮﻳﻦ ﻥﻮزازﻥﺪﻩ ی ﺗ ﺎر درﺏ ﺎر ﻥﺎﺻ ﺮی‬
‫ﺁﻗﺎ ﻋﻠﯽ اﮐﺒﺮ ﻓﺮاهﺎﻥﯽ ﻥﻮﺷﺘﻪ ﺷﺪﻩ ﮐﻪ ﻣﺎﺥﺬ ﺁن را ذﮐﺮ ﻥﮑﺮدﻩ اﺳﺖ‪:‬‬
‫اﻳﻦ اﺳﺘﺎد ﮔﺮاﻣﯽ ﻥﻴﺰ ﻣﺎﻥﻨﺪ ﺏﻌﻀﯽ از ارﺏﺎب ﺣﺮﻓﻪ و هﻨﺮ ﻗﺮن اﺥﻴﺮ در درﺏﺎر ﻥﺎﺻﺮی ﺗﺮﺏﻴﺖ ﻳﺎﻓﺘ ﻪ و‬
‫ﺏ ﯽ اﻥ ﺪازﻩ ﻣ ﻮرد ﺗﺸﻮﻳ ﻖ و ﻣﺤﺒ ﺖ ﺷ ﺎﻩ ﺏ ﻮدﻩ اﺳ ﺖ‪.‬ﺏ ﻪ ﻃ ﻮری ﮐ ﻪ اﻏﻠ ﺐ وﻗ ﺖ را در ﻣﺼﺎﺣﺒ ﺖ ﺷ ﺎﻩ‬
‫ﮔﺬراﻥﻴﺪﻩ و او را از ﻥﻐﻤ ﺎت ﻋ ﺎﻟﯽ و ﺏ ﯽ ﻥ ﻈﻴﺮی ﮐ ﻪ ﺳﺎﺥﺘﻪ ی ﺥﻮد او ﺳﺖ ﺳﺮﻣﺴﺖ ﻥﮕ ﺎﻩ ﻣﯽ دا ﺷﺘﻪ‬
‫اﺳﺖ‪.‬از ﻋﺠﺎﻳﺐ اﻳﻨﮑﻪ درﺟﻪ و ﻣﻴﺰان هﻨﺮ ا ﺳﺘﺎد ﺏ ﻪ ﺣﺪی ﺏ ﻮد ﮐﻪ ﮐ ﺴﯽ را ﻳ ﺎرای ﻣﺨﺎﻟﻔ ﺖ ﻳ ﺎ ﺟ ﺮات‬
‫ﺣﺴﺎدت ﺏﺎ او ﻥﺒﻮدﻩ و اﺥﻼ ﻗﺎ هﻢ ﻃﻮری ﺏﺎ اﻃﺮاﻓ ﻴﺎن ﺷﺎﻩ ﻣﯽ زﻳﺴ ﺘﻪ ﮐ ﻪ ﻣﺤﺒ ﻮب هﻤ ﻪ واﻗ ﻊ و ﻣﻮرد‬
‫ﺗﻮﺟ ﻪ ﻋﻤ ﻮم ﻗ ﺮار ﮔﺮﻓﺘ ﻪ ﺏ ﻮدﻩ‪.‬ﺏ ﺎ ﺁﻥﮑ ﻪ ﻣﺎﻥﻨ ﺪ اﻣ ﺮوز ‪ ،‬ﺁن روز ه ﻢ ﺗ ﺎ اﻥ ﺪازﻩ ای وﺿ ﻌﻴﺖ زﻥﺪﮔﺎﻥ ﯽ‬
‫هﻨﺮﻣﻨﺪان ‪ ،‬ﺗﻴﺮﻩ و ﻥﺎرا ﺣﺖ ﺏﻮدﻩ ‪ ،‬وﻟ ﯽ زﻥ ﺪﮔﺎﻥﯽ اﺳ ﺘﺎد در ﻥﻬﺎ ﻳﺖ ﺥﻮﺷ ﯽ و ﺁ ﺳﺎﻳﺶ ﺏ ﻮدﻩ ا ﺳﺖ‪.‬زﻳ ﺮا‬
‫ﮔﺬﺷﺘﻪ از اﻳﻨﮑﻪ رﻗﻴﺒﯽ در ﻣﻘﺎﺏﻞ ﻥﺪاﺷﺘﻪ ‪ ،‬ﻣﻮرد ﻣﺤﺒﺖ و ﺗﺸﻮﻳﻖ ﻣﺨﺼﻮص ﺷﺎﻩ ﺏﻮدﻩ و اﺳﺘﺎد هﻢ ازﻳﻦ‬
‫ﻣﻬﺮﺏﺎﻥﯽ هﺎ ﺏﻬﺮﻩ ﻣﻨﺪ و ﮐﺎﻣﻴﺎب ﺏﻪ ﺳﺮ ﺏﺮدﻩ اﺳﺖ‪.‬ﺷﺎهﺪ ‪ ،‬ﻋﮑﺴﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ دﻳﺪﻩ ﻣﯽ ﺷﻮد و ﺏﻪ اﻣﺮ ﺷﺎﻩ‬
‫از ﺏﻬﺘﺮﻳﻦ ﺻﻮرت هﺎی دل ﻓﺮﻳﺐ ﮐﺸﻴﺪﻩ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪).‬اﻳﻦ ﻋﮑﺲ را ﺏﻌﺪ ﻣﻼﺣﻈﻪ ﺥﻮاهﻴﺪ ﮐﺮد(‪.‬‬
‫‪pdf.tarikhema.ir‬‬

‫ﺟﻤﻼت ﻓﻮق ﺑﺪون ذﮐﺮ ﻣﺎﺧﺬ ﮐﻪ روش ﻧﻮﻳﺴﻨﺪﮔﺎن ﻗﺪﻳﻢ ﻣﺎﺳﺖ اﮔﺮ هﻢ ﺷﺎهﺪ ﻋﻼ ﻗﻪ ﻣ ﻨﺪی و ﺗﻮ ﺟﻪ ﺷﺎﻩ‬
‫ﺑﻪ ﺁﻗﺎﻋﻠﯽ اﮐﺒﺮ ﺑﺎﺷﺪ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺳﺎﻟﻬﺎی اوﻟﻴ ﻪ ی ﺳﻠﻄﻨﺘﺶ ﻣﯽ ﺑﺎﺷ ﺪ ز ﻳﺮا ا ﻳﻦ ﺗﺎﺑﻠﻮی ﺁب و رﻧ ﮓ ﮐﻪ‬
‫اﺻﻞ ﺁن اﮐﻨﻮن ﻧﺰد ﻋ ﻠﯽ اﮐ ﺒﺮ ﺷﻬﻨﺎزی ) ﻧﻮﻩ ی ﺁ ﻗﺎ ﻋﻠ ﯽ ا ﮐﺒﺮ( ا ﺳﺖ ﺑ ﻪ ﺳﺎل ‪ ١٢٧٣‬ﻩ‪.‬ق‪ ).‬ﺳﺎل ﻧﻬ ﻢ‬
‫ﺳﻠﻄﻨﺖ ﻧﺎﺻﺮ اﻟﺪﻳﻦ ﺷﺎﻩ( ﮐﺸﻴﺪﻩ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪.‬در ﺻﻮرﺗﻴﮑﻪ اﻋﺘﻤﺎداﻟﺴﻠﻄﻨﻪ ﻋﻀﻮ درﺑ ﺎر ﻧﺎ ﺻﺮاﻟﺪﻳﻦ ﺷ ﺎﻩ‬
‫ﮐﻪ ﺳﺎﺑﻘﺎ ذﮐﺮش ﮔﺬﺷﺖ و وﻗﺎﻳﻊ روزاﻧﻪ ی درﺑﺎر را در ﭘﺎﻧﺰدﻩ ﺳﺎﻟﻪ ی ﺁﺧﺮ دورﻩ ی ﺁن ﭘﺎدﺷ ﺎﻩ ﻧﻮ ﺷﺘﻪ‬
‫ﺑﻪ ﮐﻠﯽ ﺑﺮﺧﻼف ﺁن اﻇﻬﺎر ﻧﻈﺮ ﻣﯽ ﻧﻤﺎﻳﺪ ﭼﻨﺎﻧﮑﻪ ﻣﯽ ﻧﻮﻳﺴﺪ‪:‬‬
‫ﺑﺮﺧﻼف ﻋﺎدت هﺎﺋﯽ ﮐﻪ اﻳﻦ ﭘﺎدﺷﺎﻩ دارﻧﺪ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺳﺎز و ﺻﺤﺒﺖ ﻣﻴﻞ ﻧﺪارﻧ ﺪ و ﺑ ﻪ ﺁﻧ ﭽﻪ ﺳﻼﻃﻴﻦ ﺳﻠﻒ‬
‫ﻣﺎﻳﻞ ﺑﻮدﻩ اﻧﺪ ‪ ،‬ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ و ﺟﺰ ﺷﮑﺎرهﺎی ﭘﺮ زﺡﻤﺖ هﻴﭻ ﻧﻤﯽ ﺧﻮاهﻨﺪ و ﻧﻤﯽ ﻃﻠﺒﻨﺪ ‪ ،‬ﻋﻤ ﻠﻪ ی ﻃ ﺮب را‬
‫اﺡﻀﺎر ﻓﺮﻣﻮدﻧﺪ‪.‬ﺑﻪ واﺳﻄﻪ ی ﺑﯽ ﻣﻴﻠﯽ ﭘﺎدﺷﺎﻩ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻃﺒﻘﻪ و ﻓﻘﺮ و ﭘﺮﻳﺸ ﺎﻧﯽ ﻣﺮدم و دﻣ ﺎغ ﺳﻮﺧﺘﮕﯽ‬
‫اهﻞ ﭘﺎﻳﺘﺨﺖ ﮐﻪ ﮐﺴﯽ ﻃﺎﻟﺐ ﺧﻮاﺳﺖ و اﺟﺮت دادن ﺑﻪ اﻳﻦ ﺳﻠﺴﻠﻪ ﻧﻴ ﺴﺖ ﻋﻤ ﻠﻪ ی ﻃ ﺮب ﺟ ﺰ ﻳ ﮏ ﻧ ﻔﺮ‬
‫ﮐﻪ ﺁﻗﺎ ﻣﺤﻤﺪ ﺻﺎدق ﺑﺎﺷﺪ ﺑﺎﻗﯽ ﺑﯽ ﻣﻌﻨﯽ و دوک ﺗﺮاش هﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻋﺎرف از ﻧﻐﻤﺎت ﻋﺎﻟﯽ و ﺑﯽ ﻧﻈﻴﺮی ﮐﻪ ﺁﻗﺎ ﻋﻠﯽ اﮐﺒﺮ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﮔﻔﺘﮕﻮ ﮐﺮدﻩ ‪ ،‬در ﺻﻮرﺗﻴﮑﻪ ﺁهﻨ ﮕﯽ در‬
‫دﺳﺘﺮس ﻣﺎ ﻧﻴﺴﺖ ﮐﻪ ﺑﻪ او ﻣﻨﺴﻮب ﺑﺎﺷﺪ وﻟﯽ ﻧﻮازﻧ ﺪﮔﺎن ﺳ ﺎﻟﺨﻮردﻩ ی ا ﻣﺮوز از ز ﺑﺎن ﭘ ﺪراﻧﺸﺎن ﻣﯽ‬
‫ﮔﻮﻳﻨﺪ ﮐﻪ ﺁﻗﺎﻋﻠﯽ اﮐﺒﺮ هﻨﺮﻣﻨﺪ ﺑﺰرﮔﯽ ﺑﻮدﻩ و در ﻧﻮاﺧﺘﻦ ﺗﺎر ﻣﻬﺎرت و اﺳﺘﺎدی ﺑﻪ ﺳﺰاﺋﯽ داﺷﺘﻪ و اﻳ ﻦ‬
‫ﮔﻔﺘﻪ ﮐﺎﻣﻼ ﻣﻮرد ﺗﺼﺪﻳﻖ اﺳﺖ زﻳﺮا ﮐﻨﺖ دو ﮔﻮﺑﻴﻨﻮی ﻓﺮاﻧﺴﻮی ﮐﻪ در زﻣﺎن ﺁﻗﺎ ﻋ ﻠﯽ اﮐ ﺒﺮ در ﺗ ﻬﺮان‬
‫ﺑﻮدﻩ ‪ ،‬او را دﻳﺪﻩ و ﺳﺎزش را ﺷﻨﻴﺪﻩ و ﭼﻨﺪ ﺟﻤﻠﻪ هﻢ راﺟﻊ ﺑﻪ او ﻧﻮﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪:‬‬
‫درﻣﻴﺎن ﻃﺒﻘﺎت ﻣﺘﻮﺳﻂ ﻣﻌﺮوﻓﺘﺮﻳﻦ ﻧﻮازﻧﺪﮔﺎن ﺗﺎر‪ ،‬ﻋﻠﯽ اﮐﺒﺮ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺧﻴﻠﯽ ﺧﻮب ﺗﺎر ﻣ ﯽ زﻧ ﺪ و ﻣ ﻦ‬
‫دﻳﺪﻩ ام اروﭘﺎﺋﻴﺎﻧﯽ ﮐﻪ هﻴﭻ ﺑﻪ ﻣﻮﺳﻴﻘﯽ ﻣﺸﺮق زﻣﻴﻦ ﺗﻮﺟﻪ ﻧﺪا ﺷﺘﻪ اﻧ ﺪ در ﻣﻮﻗ ﻊ ﺷ ﻨﻴﺪن ﺳ ﺎز ﻋﻠ ﯽ اﮐ ﺒﺮ‬
‫دﭼﺎر ﺗﺎﺛﺮ ﺷﺪﻩ اﻧﺪ ﻋﻠﯽ ا ﮐﺒﺮ ﺑﺎ روح و ﺡﺴﺎ ﺳﻴﺖ ﺧﻴ ﻠﯽ ز ﻳﺎد ﺗ ﺎر ﻣ ﯽ ز ﻧﺪ و ﻧﻪ ﺗﻨ ﻬﺎ ا ﻳﻦ ﺷ ﺨﺺ در‬
‫اﻳ ﺮان ه ﻨﺮ ﭘﻴﺸ ﻪ ی ﺑﺰرﮔ ﯽ اﺳ ﺖ ﺑﻠﮑ ﻪ در ﺗﻤ ﺎم ﮐﺸﻮره ﺎی ﺟﻬ ﺎن ه ﻢ ﭼﻨﻴ ﻦ ﺷ ﺨﺼﯽ ﻳ ﮏ ه ﻨﺮ ﭘﻴ ﺸﻪ‬
‫ﺑﺰرگ ﻣﺤﺴﻮب ﻣﯽ ﺷﻮد وﻟﯽ ﻧﻈﻴﺮ ﺑﻌﻀ ﯽ از هﻨﺮﭘﻴﺸ ﮕﺎن و ﻧﻮﻳﺴ ﻨﺪﮔﺎن اﺧﻼﻗ ﯽ ﻣﺨﺼﻮﺻ ﯽ دارد و‬
‫ﺗﻨﺪ ﺧﻠﻖ اﺳﺖ و ﺑﺎﻳﺴﺘﯽ ﺧﻴﻠﯽ اﺻﺮار ﮐﺮد ﺗﺎ او را ﻣﺠﺒﻮر ﺑﻪ ﺗﺎر زدن ﻧﻤﻮد‪.‬‬
‫ﻣﺴﺘﻮﻓﯽ در ﺷﺮح زﻧﺪﮔﺎﻧﯽ ﺧﻮد داﺳﺘﺎﻧﯽ دارد ﮐﻪ ﺑﻪ ﻣﻨﺎﺳﺒﺖ ‪ ،‬ﻧﺎم ﺁﻗﺎ ﻋﻠﯽ اﮐﺒﺮ هﻢ ﺑﻪ ﻣﻴﺎن ﺁ ﻣﺪﻩ اﺳ ﺖ‬
‫و ذﮐ ﺮ ﺁن درﻳ ﻦ ﺟ ﺎ ﺑ ﯽ ﻣﻮﻗ ﻊ ﻧﻴﺴ ﺖ ‪ :‬ﻣﻴﺮزاﻋﺒ ﺪاﻟﺠﻮاد اﺻ ﻔﻬﺎﻧﯽ از ﺧ ﻮش ﻧﻮﻳﺴ ﺎن ﺑ ﻮدﻩ و ﺷ ﻴﻮﻩ ی‬
‫ﻣﻴﺮﻋﻤﺎد را ﺑﺴﻴﺎر ﺧﻮب ﻣﯽ ﻧﻮﺷﺘﻪ ‪ ،‬ﺷﻌﺮ هﻢ ﻣﯽ ﮔﻔﺘﻪ و ﻋﻨﻘﺎ ﺗﺨﻠﺺ ﻣﯽ ﮐﺮدﻩ‪ .‬ﺑﻪ ﻣﻮ ﺳﻴﻘﯽ ﻋﻼﻗ ﻪ ی‬
‫ﻓﺮاواﻧﯽ ﻧﺸﺎن ﻣﯽ داد و در ﻣﺠﺎﻟﺲ اﻧﺲ ﺧﻴﻠﯽ ﻣﺤﺮﻣﺎﻧﻪ ﺽﺮب هﻢ ﻣﯽ ﮔﺮﻓﺖ وﻟﯽ از اﻳﻦ هﻨﺮ او ﺟﺰ‬
‫دو ﺳﻪ ﻧﻔﺮ ﮐﺴﯽ ﺧﺒﺮ ﻧﺪاﺷﺖ‪.‬ﻣﻴﺮزا ﻣﺤﻤﻮد وزیﺮهﻢ ﺧﻂ ﺧﻮب ﻣ ﯽ ﻧﻮﺷ ﺖ و ﺗﺎر و ﺳ ﻪ ﺗ ﺎر را ﺧ ﻮش‬
‫ﻣﯽ ﻧﻮاﺧﺖ‪.‬ﺑﻪ اﻳ ﻦ ﺟﻬ ﺖ اﻳ ﻦ دو ﺗ ﻦ ﺑﺎ ه ﻢ ﺧﻴﻠ ﯽ ﻣ ﺎﻧﻮس ﺑﻮد ﻧﺪ و ﻣ ﻴﺮزا ﻋ ﺒﺪاﻟﺠﻮاد ﭘﺎی ﺳﺎز ﻣﻴﺮزا‬
‫ﻣﺤﻤﻮد ﺽﺮب ﻣﯽ ﮔﺮ ﻓﺖ‪.‬روزی ﻣ ﻴﺮزا ﻣﺤ ﻤﻮد وزﻳ ﺮ و ﻣﻴﺮزا ﻋ ﺒﺪاﻟﺠﻮاد در ﻣﺠﻠ ﺲ دو ﻧﻔ ﺮی ﺧ ﻮد‬
‫ﺑﻮدﻧﺪ‪.‬ﻣﺴﺘﺨﺪم وارد ﺷﺪ و ﺁﻣﺪن ﺁﻗﺎ ﻋﻠ ﯽ ا ﮐﺒﺮ ﻧﻮازﻧ ﺪﻩ ی ﻣ ﻌﺮوف ﺗ ﺎر را اﻋ ﻼم دا ﺷﺖ‪.‬ورود هﻨﺮﻣﻨ ﺪ‬
‫ﻣﻮﺟﺐ ﺷﻌﻒ ﺁﻧﻬﺎ ﺷﺪ‪.‬اﺗﻔﺎﻗﺎ ﺟﻤﻌﯽ از دوﺳﺘﺎن ﻣﻴﺮزا ﻣﺤ ﻤﻮد هﻢ ﮐﻪ ورود ﺁﻧﻬ ﺎ ﺑﻪ اﻳ ﻦ ﻣﺠﻠ ﺲ ﻧﺪاﺷ ﺖ‬
‫رﺳﻴﺪﻧﺪ و ﻣﺠﻠﺲ دو ﻧﻔﺮی ‪ ،‬ﻣﺠﻠﺲ اﻧﺲ هﻔﺖ هﺸﺖ ﻧﻔ ﺮی ﺷ ﺪ‪.‬ﺑﻌ ﻀﯽ از ﻣﻬﻤﺎﻧ ﻬﺎ ﺗﻘﺎﺽ ﺎ ﮐﺮدﻧ ﺪ ﺳﺎز‬
‫اﺳﺘﺎد را ﺑﺸﻨﻮﻧ ﺪ‪.‬ﺑﺮﺧ ﯽ ه ﻢ ﮔﻔﺘﻨ ﺪ‪ :‬ﭼ ﻪ ﺧﻮب ﺑ ﻮد ﺽﺮﺑﯽ ه ﻢ ﻣ ﯽ دا ﺷﺘﻴﻢ‪.‬ﻳﮑ ﯽ از ﺁﻧ ﻬﺎ )اﻟﺒﺘ ﻪ ﻏ ﻴﺮ از‬
‫ﻣﻴﺮزاﻋﺒﺪاﻟﺠﻮاد( ﮔﻔﺖ ﻣﻦ ازﻳﻦ ﻓﻦ ﺑﯽ ﺑﻬﺮﻩ ﻧﻴﺴﺘﻢ ‪ ،‬اﮔﺮ ﺗﻨﺒﮑﯽ ﺑﺎﺷﺪ ﺡﺎﺽ ﺮم‪.‬ﺧ ﺪﻣﺘﮕﺰار ‪ ،‬ﺗ ﺎر را ﺑﻪ‬
‫‪pdf.tarikhema.ir‬‬

‫اﺳ ﺘﺎد داد و ﺗﻨﺒﮑ ﯽ ﺁوردﻩ ﺁن را ﻳﮑﺴ ﺮ ﺑ ﻪ داﻣ ﺎن ﻣ ﻴﺮزا ﻋﺒ ﺪاﻟﺠﻮاد ﮔ ﺬارد‪.‬ﻣ ﻴﺮزا ﮐ ﻪ ﭼﻨﻴ ﻦ اﻧﺘﻈ ﺎری‬
‫ﻧﺪاﺷﺖ ﺑﺮﺁﺷﻔﺖ و ﮔﻔﺖ‪.‬ﻣﻦ ﮐﻪ ﺽﺮب ﻧﻤ ﯽ ﮔ ﻴﺮم! ﻣﺴﺘﺨ ﺪم ﮐﻪ ﺑ ﻪ ﻣﻨﺎﺳ ﺒﺘﯽ از او دﻟﺘﻨﮕ ﯽ داﺷ ﺖ ﮔﻔ ﺖ‬
‫ﺑﺒﺨﺸﻴﺪ ‪ ،‬ﻧﻤﯽ داﻧﺴﺘﻢ ﺟﻠﻮی ﺁﻗﺎﻳﺎن ﻧﻤﯽ ﺧﻮاهﻴﺪ ﺗﻨﺒﮏ ﺑﺰﻧﻴﺪ‪.‬ا هﻞ ﻣﺠ ﻠﺲ ﻓﻬﻤﻴﺪﻧ ﺪ ﮐﻪ ﻣ ﻴﺮزا ﻋﺒ ﺪاﻟﺠﻮاد‬
‫ﺳﺎﺑﻘﻪ ی ﺽﺮب ﮔﺮﻓﺘﻦ داﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻣﻘﺼ ﻮد از ذﮐ ﺮ ﺡﮑﺎﻳ ﺖ اﻳ ﻦ ﺑ ﻮد ﮐ ﻪ در ﺁن دورﻩ ﻣﻮﺳ ﻴﻘﯽ را ﺁن ﻗ ﺪر و اﻋﺘﺒ ﺎر ﻧﺒ ﻮد ﮐ ﻪ داﻧﺴﺘ ﻦ ﺁن‬
‫ﺑﺮای ﻣﺮدم اﺳﺒﺎب اﻓﺘﺨﺎر ﺑﺎﺷﺪ و ﻣﻴﺮزا ﻋﺒﺪاﻟﺠﻮاد ﮐﻪ ﺧﻂ ﺧﻮش را هﻨﺮ ﺧﻮد ﻣ ﯽ داﻧ ﺴﺖ از ﻧﻮاﺧﺘ ﻦ‬
‫ﺽﺮب در ﭘﻴﺶ ﺟﻤﺎﻋﺖ اﻣﺘﻨﺎع داﺷﺖ و ﻧﻤﯽ ﺧﻮاﺳﺖ ﮐﺴﯽ ﺑﺪاﻧﺪ ﮐﻪ او از اﻳﻦ ﻓﻦ ﺑﻬﺮﻩ ای دارد‪.‬‬
‫‪pdf.tarikhema.ir‬‬

‫ﻣﻄﺎﻟﺐ زﻳﺮ را از ﻳﺎدداﺷﺘﻬﺎی ﺣﺎج ﺁﻗﺎ ﻣﺤﻤﺪ اﻳﺮاﻧﯽ ﻣﺠﺮد ﮐﻪ از ﻣ ﺮدان ﻣﻮﺳ ﻴﻘﯽ ﺷﻨﺎس و ا هﻞ ذوق‬
‫ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ و هﻤﻮارﻩ ﻣﺤﻔﻞ اﻳﺸﺎن ﻣﺮﮐﺰ هﻨﺮﻣﻨﺪان و اﺳﺘﺎدان ﻣﻮﺳﻴﻘﯽ اﺳﺖ و ه ﻤﻪ ی ﻋ ﻤﺮ را ﺑ ﻪ ﺟﻤ ﻊ‬
‫ﺁوری ﺁﺛ ﺎر ه ﻨﺮی و ﻣﺨﺼﻮﺻ ﺎ ﺳ ﺎزهﺎی ﮐ ﺎر دﺳ ﺖ اﺳ ﺎﺕﻴﺪ ﻣﻌ ﺮوف ﮐ ﻪ از ﻥﻈ ﺮ ارﺑ ﺎب ذوق ﻗ ﺪر و‬
‫ارزش ﺑﺴﻴﺎر دارد ﺻﺮف ﻥﻤﻮدﻩ اﺳﺖ ‪ ،‬اﺳ ﺘﻔﺎدﻩ ﮐﺮدﻩ ام و ا ﻳﻦ ﺳﻄﻮر ﺥﻼ ﺻﻪ اﻳ ﺴﺖ از اﻃﻼﻋﺎ ﺕﯽ‬
‫ﮐﻪ اﻳﺸﺎن در ﻣﻮرد ﺁﻗﺎ ﻋﻠﯽ اﮐﺒﺮ اﺳﺘﺎد ﻣﻌﺮوف ﺟﻤﻊ ﺁوری ﻥﻤﻮدﻩ در دﺳﺘﺮس ﻥﮕﺎرﻥﺪﻩ ﮔﺬاردﻩ اﻥﺪ‪:‬‬
‫هﻔﺖ ﻥﻔﺮی ﮐﻪ در ﺕﺎﺑﻠﻮ ﺁب و رﻥﮓ ﮐﺎر ﺻﻨﻴﻊ اﻟﻤﻠﮏ اﻃﺮاف اﺳﺘﺎد دﻳﺪﻩ ﻣ ﯽ ﺷ ﻮﻥﺪ ﺑ ﻪ اﻳ ﻦ ﺷﺮح ﻣﯽ‬
‫ﺑﺎﺷﻨﺪ‪:‬‬
‫‪ -١‬دﺥﺘﺮ ﺳﻤﺖ راﺳﺖ ﮐﻪ ﭼﻬﺎرﻗﺪ ﺑﻪ ﺳﺮ دارد ﮐﻮﮐﺐ ﺥﺎﻥﻢ اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪ -٢‬ﭘﺴﺮ ﻃﺮف راﺳﺖ ﺑﺎ ﮐﻼﻩ ﺑﻠﻨﺪ ﻣﻮﺳﻮﻣﺴﺖ ﺑﻪ ﻣﻴﺮزا ﻋﺒﺪاﷲ ﺥﺎن ﻋﻼءاﻟﻤﻠﮏ‪.‬‬
‫‪ -٣‬ﭘﺴﺮ وﺳﻄﯽ دﺳﺖ راﺳﺖ ﮐﻪ ﮐﻼﻩ ﭼﻠﻮاری ﻋﺮﻗﭽﻴﻦ ﺑﻪ ﺳﺮ دارد ﻋﻠﯽ اﮐﺒﺮ ﺑﺎزﻳﮕﺮ اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪ -۴‬ﭘﺴﺮ ﺳﺮﺑﺮهﻨﻪ ی ﺳﻤﺖ راﺳﺖ ‪ ،‬ﺡﺴﻦ ﺥﺎن اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪ -۵‬ﭘﺴﺮ دﺳﺖ ﭼﭗ ﺑﺎ ﮐﻼﻩ ﺑﻠﻨﺪ ‪ ،‬ﻣﺴﻌﻮد ﻣﻴﺮزاﺳﺖ‪.‬‬
‫‪ -۶‬دﺥﺘﺮ ﻃﺮف ﭼﭗ ﮐﻪ روﺳﺮی دارد ﻥ ﺎﻣﺶ ﺳﻠﻄﺎن ﺥ ﺎﻥﻢ ا ﺳﺖ ﮐ ﻪ ﺕﺼﻨﻴﻔ ﯽ ﺑﻪ ﻥﺎم او ﻣﻌﺮوﻓﺴ ﺖ و‬
‫ﺑﻌﺪ ذﮐﺮ ﺥﻮاهﺪ ﺷﺪ‪.‬اﻳﻦ ﺥﺎﻥﻢ در اﻥ ﺪرون ﻥﺎ ﺻﺮاﻟﺪﻳﻦ ﺷﺎﻩ ﻥﻮازﻥ ﺪﻩ ی ﺕ ﺎر و ﺳﻪ ﺕﺎر و ﻣﺎ ﻳﻪ دادن ﺑ ﻮدﻩ‬
‫اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪ -٧‬ﭘﺴﺮ ﺳﺮ ﺑﺮهﻨﻪ ی ﺳﻤﺖ ﭼﭗ ‪ ،‬ﻥﺎﻣﺶ ﻣﻴﺮزا ﺡﻴﺪر ﻋﻠﯽ ﺳﺮهﻨﮓ ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﭼﻨﺎﻥﮑﻪ ﻣﻼﺡﻈﻪ ﻣﯽ ﺷﻮد ﺳﻦ هﻴﭽﮑﺪام ازﻳﻦ ﺟﻮاﻥﺎن ﺑﻪ ﺑﻴﺴﺖ ﻥﻤﯽ رﺳﺪ و اﻳﻨﻬﺎ هﻤﻪ ﺷﺎﮔﺮدان ﺁﻗﺎ ﻋ ﻠﯽ‬
‫اﮐﺒﺮ ﺑﻮدﻩ ﮐﻪ از ﺕﻌﺎﻟﻴﻢ اﺳﺘﺎد ﺑﺮﺥﻮردار ﺷﺪﻩ اﻥﺪ‪.‬‬
‫ﺕﺎر دﺳﺖ اﺳﺘﺎد ﺑﻪ ﻥﺎم ﻗﻠﻨﺪر ﻣﻌﺮوف ﺑﻮدﻩ و اﮐﻨﻮن در دﺳﺘﺮس ﻥﻴﺴﺖ و اﺳﺘﺎد درﻳﻦ ﺕﺼﻮﻳﺮ ﻣﺮدی در‬
‫ﺡﺪود ﭼﻬﻞ ﺕﺎ ﭼﻬﻞ و ﭘﻨﺞ ﺑﻪ ﻥﻈﺮ ﻣﯽ رﺳﺪ‪.‬‬
‫اﻳ ﻦ ﺕ ﺎﺑﻠﻮ ﮐ ﻪ ﺑ ﻪ واﺳ ﻄﻪ ی ﻓ ﻮت ﻥﻘ ﺎش ‪ ،‬ﻥﺎﺕﻤ ﺎم ﻣﺎﻥ ﺪﻩ ﭘ ﺲ از ﺁﻗ ﺎﻋﻠﯽ اﮐ ﺒﺮ در اﺥﺘﻴ ﺎر ﻓﺮزﻥ ﺪش‬
‫ﻣﻴﺮزاﻋﺒﺪاﷲ ﺑﻮدﻩ ﮐﻪ او ﻥﻴﺰﺑﻪ ﭘﺴﺮ ﺥﻮد‬
‫‪pdf.tarikhema.ir‬‬

‫)ﺷﻤﺎرﻩ ‪ (٢٥‬ﺁﻗﺎ ﻋﻠﯽ اﮐﺒﺮ ﻓﺮاهﺎﻥﯽ اﺳﺘﺎد ﺕﺎر ‪.‬اﻳﻦ ﺕﺎﺑﻠﻮ ﮐﺎر ﺻﻨﻴﻊ اﻟﻤﻠﮏ اﺳﺖ‪.‬‬

‫اﺡﻤ ﺪ ﻋﺒ ﺎدی دادﻩ و در ﻥﮕﺎه ﺪاری ﺁن ﮐﻤ ﺎل ﺕﻮﺻ ﻴﻪ را ﮐ ﺮدﻩ اﺳ ﺖ و اﮐﻨ ﻮن در ﻣ ﻨﺰل ﻋﻠ ﯽ اﮐﺒ ﺮ‬
‫ﺷﻬﻨﺎزی ﻥﻮﻩ ی ﺁﻗﺎ ﻋﻠﯽ اﮐﺒﺮ ﻣﻮﺟﻮد ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﺑﻪ ﻗﺮار ﻣﻌﺮوف ‪ ،‬ﺁﻗﺎ ﻋﻠﯽ اﮐﺒﺮ‪ ،‬ﻣﺮدی ﺑﺎ ﺡﻘﻴﻘﺖ و دروﻳﺶ ﺳﻴﺮت و ﺑ ﺎ ا ﺥﻼص و ا هﻞ اﻳ ﻤﺎن ﺑﻮدﻩ‪.‬‬
‫ﮔﻮﻳﻨﺪ در ﺕﻌﻘﻴﺐ ﻥﻤﺎز ﻋﺸﺎء ﻳﮑﯽ از ﺳﻮرﻩ هﺎی ﻗﺮﺁﻥﯽ را ﻥﻮاﺥﺘﻪ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺷﻨﻮﻥﺪﮔﺎن ﺕﺸﺨﻴﺺ دادﻩ ا ﻥﺪ‬
‫ﮐﻪ ﺳﻮرﻩ ی ﻳﺴﻴﻦ اﺳﺖ‪.‬ﺷﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﻥﻈﺮ اﻏﺮاق ﺁﻳﺪ وﻟﯽ اهﻞ ﻓﻦ داﻥﻨﺪ ﮐﻪ وﻗﺘﯽ ﻣﻬﺎرت ﺑﻪ در ﺟﻪ ی ﮐ ﻤﺎل‬
‫رﺳﻴﺪ ﺑﺎ ﺳﺮاﻥﮕﺸﺖ هﻢ ﻣﯽ ﺕﻮان ﮔﻔﺘﮕﻮ ﮐﺮد‪.‬اﺳﺘﺎد ‪ ،‬اه ﻞ ﺷﻌﺮ و ادب ﺑ ﻮد و از ﺟﻤ ﻠﻪ ا ﻳﻦ دو ﺑﻴ ﺘﯽ را‬
‫ﻣﻴﺮزا ﻋﺒﺪاﷲ ﺑﻪ او ﻣﻨﺴﻮب ﻣﯽ داﻥﺴﺖ ﮐﻪ در ﺁواز ﻃﻮﺳﯽ )ﻣﺎهﻮر( ﻥﻮاﺥﺘﻪ ﻣﯽ ﺷﻮد‪:‬‬
‫ﺑﻪ‬ ‫اﮔ ﺮ از ﺕ ﻮ ﺟ ﺪا ﺑﺎﺷ ﻢ ‪ ،‬ﻥﺒﺎﺷ ﻢ‬
‫ﻏﻴﺮی ﺁﺷﻨﺎ ﺑﺎﺷﻢ ‪ ،‬ﻥﺒﺎﺷﻢ‬
‫ﺑﻪ‬ ‫ﻣ ﻦ ﺑ ﯽ دﺳ ﺖ و ﭘ ﺎ در زﻳ ﺮ ﺕﻴﻐ ﺖ‬
‫ﻓﮑﺮ دﺳﺖ و ﭘﺎ ﺑﺎﺷﻢ ‪ ،‬ﻥﺒﺎﺷﻢ‬
‫‪pdf.tarikhema.ir‬‬

‫از ﺁوازﺧﻮاﻧﻬﺎﺋﯽ ﮐﻪ ﻣﺠﻠﺲ اﺳﺘﺎد را درک ﮐﺮدﻩ اﻧﺪ و رﺿﺎ ﻗﻠﯽ ﺗﺠﺮﻳﺸﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺎ ﺳﻴﺪزﻳﻦ اﻟﻌﺎﺑﺪﻳﻦ‬
‫ﻗ ﺮاب ﮐﺎﺵ ﯽ ﻣﻌﺎﺻ ﺮ ﺑ ﻮدﻩ و ﻋﮑ ﺲ ه ﺮ دو در ﺗﺼﻮﻳ ﺮ ﺻ ﻔﺤﻪ ‪.٦٥‬هﻤﻴ ﻦ ﮐﺘ ﺎب دﻳ ﺪﻩ ﻣ ﯽ ﺵ ﻮد‪.‬از‬
‫رﺿﺎﻗﻠﯽ ﻣﻨﻘﻮل اﺳﺖ ﮐﻪ ﺧﺴﺮوﻧﺎﻣﯽ در زﻳﺒﺎﺋﯽ و ﺡﺴﻦ و ﺝﻤﺎل ‪ ،‬ﻳﻮﺳﻒ ﺵﻬﺮ ﺑﻮدﻩ و ﺑ ﻪ ﺑﺮ ﮐﺖ ﺳﺎز‬
‫اﺳﺘﺎد ﺑﺎ ﻣﺤﺒﻮب ﺧﻮد ﮐﻪ ﺳﺮﺳﺘﻴﺰ داﺵﺘﻪ ﺑﻪ ﻟﻄﻒ و ﻣﻬﺮﺑﺎﻧﯽ ﺁﻣﺪﻩ اﺳﺖ‪.‬‬
‫دﻳﺪار ﺵﺪ ﻣﻴﺴﺮ و ﺑﻮس و ﮐﻨﺎر هﻢ‬
‫ﺁﻗﺎ ﻋﻠﯽ اﮐ ﺒﺮ ﻋﻤ ﺮ ﻃﻮﻻﻧ ﯽ ﻧﮑ ﺮدﻩ و ﺑ ﻪ ﻃﻮرﻳ ﮑﻪ ﻣ ﯽ ﮔﻮﻳﻨ ﺪ در هﻨﮕ ﺎم ﻓ ﻮﺗﺶ ﺑ ﺎ ﻳﮑ ﯽ از هﻤﺴﺎﻳ ﮕﺎن‬
‫درﺑﺎرﻩ ی ﺻﺪای ﺳﺎز ﻣﺸ ﺎﺝﺮﻩ داﺵ ﺘﻪ اﺳ ﺖ ﺗﺎ ﺵ ﺒﯽ ﺑ ﺎ ﺗﺎر ﻗﻠﻨ ﺪر ﺑﻪ ﺑﺎم ﺧﺎﻧ ﻪ ﻣ ﯽ رود و ﺑ ﺎ ﺳﺎز ﺑﻪ‬
‫ﻣﻨﺎﺝﺎت و راز و ﻧﻴﺎز ﻣﺸﻐﻮل ﻣﯽ ﺵﻮد و هﻤﺎﻧﺠﺎ ﻣﯽ ﺧﻮاﺑﺪ‪.‬ﺑﺎﻣﺪادان او را ﻣﺘﻮﻓﯽ ﻣﯽ ﻳﺎﺑﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺗﺼﻨﻴﻒ ذﻳﻞ ﮐﻪ ﺑﺎ وزن ﺳﻨﮕﻴﻦ ﺳﻪ ﺿﺮﺑﯽ در ﭼﻬﺎر ﮔﺎﻩ ﺧﻮاﻧﺪﻩ ﻣﯽ ﺵﻮد و ﺁهﻨﮓ زﻳﺒﺎﺋﯽ دارد ﺳﺎﺧﺘﻪ‬
‫ی ﺳﻠﻄﺎن ﺧﺎﻧﻢ ﺵﺎﮔﺮد ﺁﻗﺎ ﻋﻠﯽ اﮐﺒﺮ اﺳﺖ ﮐﻪ در ﻗﺴﻤﺖ ﺁﺧﺮ‪ ،‬ﺗﻨﺪ و ﺵﺶ هﺸﺘﻢ ﻣﯽ ﺵﻮد ‪:‬‬
‫دﻳﺪﻩ ﭼﻮن ﺝﻴ ﺤﻮﻧﻢ ﻣ ﻦ‬ ‫ﺑﺘﺎ ﺑﺘﺎ ‪ ،‬ﻣﺠﻨﻮن و ﻣﻔﺘﻮﻧﻢ ﻣﻦ از ﻏﻢ ﺗﻮ )ﻣﻦ از ﻏﻢ ﺗﻮ(‬
‫از ﻏﻢ ﺗﻮ )ﻣﻦ از ﻏﻢ ﺗﻮ(‬
‫ﺑﮕﻮ ﻣﺠﻨﻮن ﻣﮑﻦ ﻣﺎ را‬ ‫ﺻﺒﺎ ﺁن ﺵﻮخ رﻋﻨﺎ را‬
‫ﺑﺎ ﻣﺪﻋﻴﺎن ﻣﻦ ﻧﺸﻴ ﻨﯽ ‪،‬‬ ‫ﺗﺎﮐﯽ ﺻﻨﻤﺎ ﺑﺎ ﻣﺎ ﺑﮑﻴﻨﯽ ‪ ،‬دﻟﺒﺮ‬
‫دﻟﺒﺮ‬
‫دﻳﺪﻩ ی ﺧﻮﻧﻴﻨﻢ‬ ‫رﺡﻤﯽ ﺑﻨﻤﺎ ﺑﺮ دل ﻣﺴﮑﻴﻨﻢ‬
‫ﺳﻴﻨﻪ ی ﻏﻤﮕﻴﻨﻢ‬ ‫اﺵﮏ ﭼﻮ ﭘﺮوﻳﻨﻢ‬
‫ورﻧ ﻪ ﺑ ﺮوم ﺑ ﺎ‬ ‫ورﻧ ﻪ ﺑ ﻪ ﺧ ﺪا ﺝ ﺎی ﺗ ﻮ ﻣ ﻦ ﻳ ﺎر دﮔ ﺮ ﺑﮕ ﺰﻳﻨﻢ‬
‫ﻣﺪﻋﻴﺎﻧﺖ ﺑﻨﺸﻴﻨﻢ‬
‫ای‬ ‫ﺑﺒﺮﭘﻴ ﺎﻣﯽ‬ ‫ﺑ ﻪ ﮐ ﻮی ﻟﻴﻠ ﯽ‬ ‫زﺳ ﻮی ﻣﺠﻨ ﻮن‬ ‫ﺑ ﻪ ﻏﻤﮕﺴ ﺎری‬ ‫ﺻ ﺒﺎ ﺑﻴ ﺎری‬
‫ﭘﻴﺶ ﺁروﻓﺎ را‬ ‫ﺑﮕﺬار ﺝﻔﺎ را‬ ‫ﻣﺸﮑﻦ دل ﻣﺎ را‬ ‫دوﺳﺖ ﺧﺪا را‬
‫ﺗﺎ اﻳﻨﺠﺎ از ﻳﺎدداﺵﺘﻬﺎی ﺡﺎج ﺁﻗ ﺎ ﻣﺤ ﻤﺪ ا ﺳﺘﻔﺎدﻩ ﺵﺪﻩ ا ﺳﺖ‪.‬اﻳﻨ ﮏ دﻧﺒﺎ ﻟﻪ ی ﻣﻄ ﻠﺐ ﻧ ﻘﻞ از ﮔﻔﺘ ﻪ ی ﺝﻮاد‬
‫ﻋﺒﺎدی ﻓﺮزﻧﺪ ﺑﺰرگ ﻣﻴﺮزاﻋﺒﺪاﷲ‪:‬‬
‫ﺁﻗﺎ ﻋﻠﯽ اﮐﺒﺮ ﻓﺮزﻧﺪ ﺵﺎﻩ و ﻟﯽ اﺳ ﺖ و ﻃﺒ ﻊ ﺵﻌﺮ ﻧ ﻴﺰ دا ﺵﺖ ﭼﻨﺎﻧ ﮑﻪ اﺑ ﻴﺎت ذﻳ ﻞ را ﺑ ﻪ او ﻣﻨ ﺴﻮب ﻣﯽ‬
‫داﻧﻨﺪ‪:‬‬
‫ﺗﺎ دوﺳﺖ ﺑﺎ ﻣﻦ ا ﺳﺖ‬ ‫ﻏﻤﻨﺎک از ﺁن ﻧﻴﻢ ﮐﻪ ﻓﻠﮏ دﺵﻤﻦ ﻣﻦ اﺳﺖ‬
‫ﭼﻪ ﭘﺮوای دﺵﻤﻦ اﺳﺖ‬
‫‪pdf.tarikhema.ir‬‬

‫ﭼﺸ ﻢ ﮐﺴ ﯽ ﻧﺪﻳ ﺪﻩ‬ ‫داﺋ ﻢ ﺧﻴ ﺎل روی ﺗ ﻮ ﻣ ﺎ راﺳ ﺖ در ﻧﻈ ﺮ‬

‫ﺑﻬﺸﺘﯽ ﮐﻪ ﺑﺎ ﻣﻦ اﺳﺖ‬
‫دﻳﮕ ﺮ ﭼ ﻪ ﻏ ﻢ ‪ ،‬از‬ ‫ﮔ ﺮ دوﺳ ﺖ ﭘ ﺎی ﻧﻨﻬ ﺪ ‪ ،‬از ﻣﻬ ﺮ ﺑ ﺮ ﺳ ﺮم‬
‫ﺁﻧﮑﻪ زﭘﯽ دﺳﺖ دﺵﻤﻦ اﺳﺖ‬
‫ﺑﺎ ﺗﻮ ﺡﮑﺎ ﻳﺖ ﻣ ﮕﺲ و‬ ‫ﺑﺎز ﺁﻳﻢ ار ﺑﺮاﻧﻴﻢ ﺧﻮﻳﺶ ‪ ،‬ﮐﺎﻳﻦ ﻣﺜ ﻞ‬
‫ﺑﺎد ﺑﻴﺰن اﺳﺖ‬
‫درﻣ ﺎن درد ﻋﺎﺵ ﻖ‬ ‫درﻣ ﺎن ﻣﺠ ﻮ ز درد دل ﻋﺎﺵ ﻖ ای ﻃﺒﻴ ﺐ‬
‫ﺑﻴﭽﺎرﻩ ‪ ،‬ﻣﺮدن اﺳﺖ‬
‫**********‬
‫ﺧﻄﺎ ﺑﻮد ﮐ ﻪ ﺑﺨﻮاﻧﻨ ﺪ‬ ‫هﺮ ﺁﻧﮑﻪ ﭼﺸﻢ ﺳﻴﺎﻩ ﺗﻮ دﻳﺪ ‪ ،‬ﺑﺎ ﺧﻮد ﮔﻔﺖ‬
‫‪ ،‬ﺁهﻮی ﺧﺘﻨﺶ‬
‫ﭼﻪ ﺡﺎﺝﺖ اﺳﺖ ﺑﻪ‬ ‫ﺑﻪ ﺑﺎغ ﻋﺎرض ﺗﻮ ‪ ،‬هﺮ ﮐﻪ دﺳﺘﺮس دارد‬
‫ﻧﺴﺮﻳﻦ و ﺳﻨﺒﻞ و ﺳﻤﻨﺶ‬
‫ﺁﻗﺎ ﻏﻼﻣﺤﺴﻴﻦ ‪ -‬ﻓﺮزﻧﺪ ﻣﺤﻤﺪرﺿﺎ و ﺑﺮادر زادﻩ ی ﺁﻗﺎ ﻋﻠﯽ اﮐﺒﺮ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺵﺎﮔﺮد ﻋﻤ ﻮی ﺧﻮد ﺑ ﻮدﻩ و‬
‫ﭘﺲ از وی هﻨﺮﻣﻨﺪی ﺑﺰرگ ﺑﻪ ﺵﻤﺎر ﺁﻣﺪﻩ و در درﺑ ﺎر ﻧﺎ ﺻﺮی ﻃﺮف ﺗﻮ ﺝﻪ و ﻋﻼﻗ ﻪ ی ﻣﺨ ﺼﻮص‬
‫ﺵﺎﻩ ﮔﺮدﻳﺪﻩ اﺳﺖ‪.‬اﻋﺘﻤﺎداﻟﺴﻠﻄﻨﻪ در ﻳﺎدداﺵ ﺘﻬﺎی ﺧﻮد ﻣﯽ ﻧﻮﻳ ﺴﺪ‪.‬در ﻏ ﻴﺎب ﻣﻦ ﺁ ﻗﺎ ﻏﻼﻣﺤﺴﻴ ﻦ ﺗﺎرزن‬
‫اﺡﻀﺎر ﺵﺪﻩ ﺑﻮد ﮐﻪ ﺗﺎر ﺑﺰﻧﺪ‪.‬‬
‫دوﺳﺘﻌﻠﯽ ﻣﻌﻴﺮی ﻣﯽ ﻧ ﮕﺎرد ‪ :‬ﻳﮑ ﯽ از ﻧﻮاز ﻧﺪﮔﺎن ‪ ،‬ﺁ ﻗﺎ ﻏﻼﻣﺤﺴﻴ ﻦ ﺗ ﺎرزن ﮐ ﻪ در ﻓﻦ ﺧﻮد از اﺳ ﺎﺗﻴﺪ‬
‫دهﺮ ‪ ...‬و از دﺳﺖ ﭘﺮوردﮔﺎن ﺁﻗﺎ ﻋﻠﯽ اﮐﺒﺮ ﻣﻌﺮوف ﺑﻮد‪.‬‬
‫‪pdf.tarikhema.ir‬‬

‫ﺁﻧﭽﻪ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﯽ رﺳﺪ ﺑﻌﺪ از ﺁﻗﺎ ﻋﻠﯽ اﮐﺒﺮ دو ﺗﻦ از ﻧﻮازﻧﺪﮔﺎن در درﺑﺎر ﻧﺎﺻﺮاﻟﺪﻳﻦ ﺷﺎﻩ دارای ﻣﻘ ﺎم‬
‫ﻣﻬﻤﯽ ﺑﻮدﻩ و ﻣﻮﺳﻴﻘﯽ داﻧﻬﺎی دﻳﮕﺮ ﺁﻧﻬﺎ را ﺑﻪ اﺳﺘﺎدی ﻗﺒﻮل داﺷﺘﻪ اﻧﺪ ‪ :‬ﻳﮑﯽ ﻣﺤﻤ ﺪ ﺻﺎدق ﺧﺎن اﺳ ﺖ‬
‫ﮐﻪ ﺑﻌﺪ ذﮐﺮش ﺧﻮاهﺪ ﺁﻣﺪ ؛ دﻳﮕﺮ ﺁﻗﺎ ﻏﻼﻣﺤﺴﻴﻦ ﮐﻪ ﭘ ﺲ از ﺁﻗ ﺎ ﻋ ﻠﯽ اﮐ ﺒﺮ زﺑﺮد ﺳﺖ ﺗ ﺮﻳﻦ ﻧﻮازﻧ ﺪﻩ ی‬
‫ﺗﺎر ﺑﻮدﻩ اﺳﺖ ‪ ،‬چﻨﺎﻧﮑﻪ ﻣﯽ ﮔﻮﻳﻨﺪ ﺑﻪ ﻗﺪری ﻣﻀﺮاﺑﺶ ﺗﻨﺪ و رﻳﺰ او ﺳﺮﻳﻊ و ﻣﺮﺗﺐ و ﻣﺘﻮاﻟﯽ ﺑ ﻮدﻩ ﮐﻪ‬
‫از ﺻﺪای ﺁرﺷﻪ ی ﮐﻤﺎﻧﭽﻪ را ﻣﯽ دادﻩ اﺳﺖ‪.‬از ﺁﻗﺎ ﺡﺴﻴﻨﻘ ﻠﯽ ﻣﻨﻘ ﻮل اﺳ ﺖ ﮐﻪ وﻗ ﺘﯽ از ه ﻨﺮش ﺗﺤﺴﻴ ﻦ‬
‫ﮐﺮدﻧﺪ ‪ ،‬ﮔﻔﺘﻪ اﺳﺖ اﮔﺮ ﺗﺎرزدن ﺁﻗﺎ ﻏﻼﻣﺤﺴﻴﻦ را ﺷﻨﻴﺪﻩ ﺑﻮدﻳﺪ ﺑﻪ ﺧﻮﺑﯽ در ﻣﯽ ﻳﺎﻓﺘﻴﺪ ﮐﻪ ﻣ ﻦ در ﻣﻘﺎ ﺑﻞ‬
‫او ذرﻩ ای ﺑﻴﺶ ﻧﻴﺴﺘﻢ‪.‬‬
‫هﺮ چﻨﺪ اﻳﻦ ﺑﻴﺎن ﺡﺎﮐﯽ از ﻧﮕﺎهﺪاری اﺡﺘﺮام ﻣﻘﺎم اﺳﺘﺎدی ﺑﺎﺷﺪ وﻟﯽ ﺑﻪ ه ﺮ ﺡ ﺎل ﺑ ﻪ ﺧﻮﺑ ﯽ ﻣ ﯽ ر ﺳﺎﻧﺪ‬
‫ﮐﻪ ﺁﻗﺎ ﻏﻼﻣﺤﺴﻴﻦ ﻧﻮازﻧﺪﻩ ی ﺑﺰرﮔﯽ ﺑﻮدﻩ اﺳﺖ‪.‬‬

‫)ﺷﻤﺎرﻩ ‪ (٢٦‬ﺁﻗﺎ ﻏﻼﻣﺤﺴﻴﻦ اﺳﺘﺎد ﺗﺎر‬

‫ﺁﻗﺎ ﻏﻼﻣﺤﺴﻴﻦ ﺷﺎﮔﺮدان ﺧﻮ ﺑﯽ ﺗﺮﺑﻴ ﺖ ﮐ ﺮدﻩ ﮐﻪ ﻋﻼوﻩ ﺑ ﺮ ﻣﻴﺮزاﻋﺒ ﺪاﷲ و ﺁﻗ ﺎ ﺡﺴﻴﻨﻘ ﻠﯽ ﮐ ﻪ ﻋ ﻤﻮزادﻩ‬
‫هﺎی او ﺑﻮدﻩ و هﺮ دو چﻨﺎﻧﮑﻪ ﺑﻌﺪ ﺧﻮاهﻢ ﻧﻮﺷﺖ ﻣﻘﺎم اﺳﺘﺎدی ﻳﺎﻓﺘ ﻪ اﻧ ﺪ ‪ ،‬ﺳ ﻪ ﺗ ﻦ دﻳ ﮕﺮ هﻢ ﻧﻮازﻧ ﺪﻩ ی‬
‫ﺧﻮﺑﯽ ﺑﻮدﻩ اﻧﺪ‪:‬‬
‫‪ -١‬ﻧﻌﻤﺖ اﷲ ﺧﺎن ﻣﻌ ﺮوف ﺑﻪ اﺗ ﺎﺑﮑﯽ ‪ -‬ا ﺳﺘﺎداﻧﯽ ﮐﻪ ﺳﺎز او را ﺷ ﻨﻴﺪﻩ و هﻨ ﻮز ﺡ ﻴﺎت دارﻧ ﺪ از وی‬
‫ﺑﺎاﺡﺘﺮام و ﺗﺤﺴﻴﻦ ﻳﺎد ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ‪.‬ﺑﺎﻗﺮ ﺧﺎن راﻣﺸﮕﺮ ﻣﯽ ﮔﻮﻳﺪ ‪ :‬ﻧﻌﻤﺖ اﷲ ﺧﺎن اهﻞ ﮐﺮ ﻣﺎن و ﻧﺨ ﺴﺖ در‬
‫دﺳ ﺘﮕﺎﻩ ﻓ ﻴﺮوز ﻣ ﻴﺮزای ﻧﺼ ﺮت اﻟﺪوﻟ ﻪ واﻟ ﯽ ﺁن اﻳﺎﻟ ﺖ ﺑ ﻮد ﮐ ﻪ ﺑﻌ ﺪ ﺑ ﻪ ﺗﻬ ﺮان ﺁﻣ ﺪ و ﻧ ﺰد ﻳﺤ ﻴﯽ ﺧ ﺎن‬
‫ﻣﺸﻴﺮاﻟﺪوﻟﻪ رﻓﺖ و ﺳﭙﺲ ﺑﻪ دﺳﺘﮕﺎﻩ اﺗﺎﺑﮏ ﻣﻨﺘﻘﻞ ﺷﺪ و ﺑﻪ هﻤﻴﻦ ﺟﻬﺖ ﺑﺎ ﺗﺎﺑﮑﯽ ﻣﻌﺮوف ﮔﺮدﻳﺪ‪.‬‬
‫‪ -٢‬ﻳﻮﺳﻒ ﺧﺎن ﺻﻔﺎﺋﯽ‪ -‬ﮐﻪ چﻮن ازﻣﻨﺴﻮﺑﻴﻦ ﻇﻬﻴﺮاﻟﺪوﻟﻪ ﺑﻮد ﺑﻪ ﻳﻮﺳﻒ ﺧﺎن ﻇﻬﻴﺮاﻟﺪو ﻟﻪ ای ﻣﻌ ﺮوف‬
‫‪pdf.tarikhema.ir‬‬

‫ﺷﺪ‪.‬ﻣﻮﺳﯽ ﻣﻌﺮوﻓﯽ ﮐﻪ هﻨﺮش‬

‫)ﺷﻤﺎرﻩ ‪ (٢٧‬از راﺳﺖ ﻧﻔﺮ اول ‪ :‬ﻧﻌﻤﺖ اﷲ ﺧﺎن ﻣﻌﺮوف ﺑﺎﺗﺎﺑﮑﯽ ‪ -‬ﻧﻔﺮ دوم اﮐﺒﺮ‬

‫ﺧﺎن )ﺧﻮاﻧﻨﺪﻩ( ‪ -‬ﻧﻔﺮ ﺳﻮم ﻧﻌﻤﺖ اﷲ ﺧﺎن‬

‫‪pdf.tarikhema.ir‬‬

‫را از ﻧﺰدﻳﮏ دﻳﺪﻩ اﺳﺖ اﻇﻬﺎر ﻣﯽ دارد ﮐﻪ ﺳﺒﮏ ﺳﺎز او ﺧﺼﻮﺻ ﻴﺘﯽ داﺷ ﺖ و در ﻣﻀ ﺮاب ﺗ ﮏ و‬
‫ﭼﭗ و راﺳﺖ ﺏﺴﻴﺎر ﻣﺴﻠﻂ ﺏﻮد و از ردﻳﻒ و ﻋﻠﻢ ﻣﻮﺳﻴﻘﯽ هﻢ ﺏﻪ ﺧﻮﺏﯽ اﻃﻼع داﺷﺖ و ﺏﺮﺧﯽ ﻧﻐﻤ ﺎت‬
‫ﻣﺨﺼ ﻮص ﺏ ﻪ ﺧ ﻮد ﻣ ﯽ ﻧﻮاﺧ ﺖ اﻣ ﺎ ﻣﻀ ﺮاب رﻳ ﺰ ﮐﻤ ﺘﺮ در ﺳ ﺎزش ﻣﺸﺎه ﺪﻩ ﻣ ﯽ ﺷ ﺪ و ﺷ ﻨﻴﺪن ﺳ ﺎز‬
‫ﺗﻨﻬﺎﻳﺶ ﺗﺮﺟﻴﺢ داﺷﺖ ﺗﺎ اﻳﻨﮑﻪ هﻤﺮاﻩ ﺁواز و ﺽﺮب ﺏ ﻪ ﮔ ﻮش ﺏﺮ ﺳﺪ‪.‬ﻧﮕﺎر ﻧﺪﻩ وی را در اوا ﺋﻞ ﺗﺎ ﺳﻴﺲ‬
‫ﻣﺪرﺳﻪ ی ﻋﺎﻝﯽ ﻣﻮﺳﻴﻘﯽ و رﻳﺰی )ﺳﺎل ‪ (١٣٠٢‬دﻳﺪﻩ ﺏ ﻮدم ﮐ ﻪ در ﺁن وﻗ ﺖ ﻣ ﺮد ﺳﺎﻝﺨﻮردﻩ ای ﺏ ﻮد و‬
‫ﺗﺎرهﺎی ﻣﺪرﺳﻪ را ﺗﻌﻤ ﻴﺮ و ﻣﺮﺗ ﺐ ﻣﯽ ﮐ ﺮد‪.‬اﻝﺒﺘ ﻪ در ﺁن هﻨﮕ ﺎم ﺗﻘﺮﻳﺒ ﺎ ﺏﺎ ﺳ ﺎز ﻣﺘ ﺎر ﮐﻪ ﺏﻮد و ﻗﺪرت‬
‫زﻳﺎدی در ﻧﻮاﺧﺘﻦ ﻧﺪاﺷﺖ وﻝﯽ ﺗﮏ ﻣﻀﺮاﺏﻬﺎ و ﭼﭗ و را ﺳﺘﻬﺎﻳﺶ ﺷ ﻤﺮدﻩ و ﺧ ﻮش ﺁهﻨ ﮓ ﺏ ﻮد‪ .‬ﻧﻮﻩ ی‬
‫او رﺣﻤﺖ اﷲ ﺻ ﻔﺎﺋﯽ اﺳ ﺖ ﮐﻪ اول ﻧﺰد ﭘ ﺪر ﺏﺰرﮔﺶ ﺗ ﺎر زدﻩ ﺳ ﭙﺲ ﺷﺎﮔﺮد ﻣﻮ ﺳﯽ ﻣﻌﺮوﻓ ﯽ ﺷﺪﻩ و‬
‫اﮐﻨﻮن ﻣﻌﻠﻢ ﻣﺪرﺳﻪ ی اﻳﺮاﻧﻴﺎن در ﺏﻐﺪاد اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪ -٣‬ﻣﺤﻤﺪ ﻋﻠﯽ ﺧﺎن ﻣﺴﺘﻮ ﻓﯽ ‪ -‬ﻳﮑ ﯽ دﻳ ﮕﺮ از ﺷﺎﮔﺮدان ﺁ ﻗﺎ ﻏﻼم ﺣﺴﻴ ﻦ ﺏ ﻮدﻩ ا ﺳﺖ ﮐ ﻪ ﭼ ﻮن ﺷ ﻐﻠﺶ‬
‫ﻣﻮﺳ ﻴﻘﯽ ﻧﺒ ﻮدﻩ از اﻳ ﻦ ﻝﺤ ﺎظ ﺷ ﻬﺮت ﻓﺮاواﻧ ﯽ ﮐﺴ ﺐ ﻧﮑ ﺮدﻩ اﺳ ﺖ ‪ :‬ﻧ ﺎﻣﺒﺮدﻩ از ﻣﺴﺘﻮﻓﻴ ﺎن ﻣﻌ ﺮوف و‬
‫ﺻﺎﺣﺐ ﻓﻀﺎﺋﻞ و ﮐﻤﺎﻻﺗﯽ هﻢ ﺏﻮدﻩ اﺳﺖ‪.‬‬

‫)ﺷﻤﺎرﻩ ‪ (٢٨‬ﻳﻮﺳﻒ ﺧﺎن ﺻﻔﺎﺋﯽ )ﻧﻮازﻧﺪﻩ ﺗﺎر ‪ -‬ﺷﺎﮔﺮد ﺁﻗﺎ ﻏﻼﻣﺤﺴﻴﻦ(‬

‫ﻓﺮزﻧﺪان ﺁﻗﺎ ﻋﻠﯽ اﮐﺒﺮ‪ -‬اﻳﻦ اﺳﺘﺎد ﺳﻪ ﭘﺴﺮ داﺷﺘﻪ اﺳﺖ ‪ :‬ﻣﻴﺮزا ﺡﺴﻦ ‪ :‬ﮐﻪ از ﺗﻌﻠﻴ ﻤﺎت ﭘﺪر ﺏﺮ ﺧﻮردار‬
‫ﺷﺪ و در ﻧﻮاﺧﺘﻦ ﺗﺎر و ﺳﻪ ﺗﺎر ﻧﻴﺰ ﻣﻬﺎرت ﻳﺎ ﻓﺖ ﭼﻨﺎﻧﮑ ﻪ در ﺳ ﻠﮏ ﻧﻮازﻧ ﺪﮔﺎن درﺏ ﺎی هﻢ درﺁ ﻣﺪ و ﻝﯽ‬
‫در ﺟﻮاﻧﯽ درﮔﺬﺷﺖ‪.‬‬
‫ﻓﺮزﻧﺪان دﻳﮕﺮ ﺁﻗﺎ ﻋﻠﯽ اﮐﺒﺮ اﺳﺘﺎدان ﻣﺸﻬﻮری هﺴﺘﻨ ﺪ ﮐﻪ ﺗﺎﮐﻨﻮن ﻳﮑ ﯽ دو ﺟ ﺎ ﻧ ﺎم ﺁﻧﻬ ﺎ ﺏ ﻪ ﻣﻨﺎﺳ ﺒﺖ ﺏﻪ‬
‫ﻣﻴﺎن ﺁﻣﺪﻩ اﺳﺖ و ﺏﻪ زودی از اﻳﻦ دوﺗﻦ ﻳﻌﻨﯽ ﻣﻴﺮزا ﻋﺒﺪاﷲ و ﺁﻗﺎ ﺣﺴﻴﻨﻘﻠﯽ ﮔﻔﺘﮕﻮ ﺧﻮاهﻢ ﮐﺮد‪.‬ﭼﻮن ﺁﻗﺎ‬
‫ﻋﻠﯽ اﮐﺒﺮ ﻋﻤﺮ زﻳﺎد ﻧﮑﺮدﻩ و اﻳﻦ دو ﭘ ﺴﺮ‪ ،‬ﮐﻮﭼ ﮏ ﺏ ﻮدﻩ ا ﻧﺪ ﻧﺘﻮاﻧﺴﺘ ﻪ اﻧ ﺪ ‪ ،‬از ﻣﻌﻠﻮﻣ ﺎت ﭘ ﺪر ﺧﻮﻳ ﺶ‬
‫‪pdf.tarikhema.ir‬‬

‫اﺳ ﺘﻔﺎدﻩ ﻧﻤﺎﻳﻨ ﺪ و ﻣﻮﺳ ﻴﻘﯽ را از ﭘﺴﺮﻋﻤ ﻮی ﺧ ﻮد ﺁﻗ ﺎﻏﻼﻣﺤﺴﻴﻦ ﻓﺮاﮔﺮﻓﺘ ﻪ اﻧ ﺪ‪.‬ﻣﻌﺮوﻓﺴ ﺖ ﮐ ﻪ ﺁﻗ ﺎ‬

‫ﻏﻼﻣﺤﺴﻴﻦ ﺗﻮﺟﻬﯽ ﺏﻪ ﺗﻌﻠﻴﻤﺎت ﻣﻮﺳﻴﻘﯽ ﻋﻤﻮ زادﻩ هﺎی ﺧﻮد ﻧﺪاﺷﺘﻪ و ﻣﺎﻧﻨﺪ اﻏﻠ ﺐ هﻨﺮﻣﻨ ﺪان ﺁن ز ﻣﺎن‬
‫‪ ،‬ﻣ ﺮدی ﺣﺴ ﻮد ﺏ ﻮدﻩ و ﻣﻴ ﻞ ﻧﺪاﺷ ﺘﻪ اﺳ ﺖ ه ﻨﺮ ﺧ ﻮد را ﺏ ﻪ دﻳﮕ ﺮان ﺣ ﺘﯽ ﻋﻤ ﻮزادﻩ ه ﺎی ﺧ ﻮﻳﺶ ه ﻢ‬
‫ﺏﻴﺎﻣﻮزد‪.‬‬
‫ردﻳﻒ د ﺳﺘﮕﺎهﻬﺎی ﻣﻮﺳ ﻴﻘﯽ ا ﻣﺮوز ﻣ ﺎ در ﺣﻘﻴﻘ ﺖ رواﻳ ﺖ ﺁﻗ ﺎ ﻋ ﻠﯽ اﮐ ﺒﺮ اﺳ ﺖ و ا ﮔﺮ ﺣ ﺴﻦ ﺗﺼﺎد ﻓﯽ‬
‫ﻧﺸﺪﻩ ﺏﻮد و ﺁﻗﺎ ﻏﻼﻣﺤﺴﻴﻦ ﻣﻌﻠﻮﻣﺎت ﺧﻮد را ﺏﻪ ﻋﻤﻮزادﻩ هﺎ ﻧﻤﯽ ﺁﻣﻮﺧﺖ ﺽﺮر ﺏﺰرﮔﯽ ﺏﻪ ﻣﻮﺳﻴﻘﯽ ﻣﺎ‬
‫وارد ﺷﺪﻩ ﺏﻮد‪.‬ﺣﺴﻦ ﺗﺼﺎدف اﻳﻦ ﺏﻮد ﮐ ﻪ ﭼﻮن ﻣﻴﺮزا ﻋ ﺒﺪاﷲ و ﺁ ﻗﺎ ﺣﺴﻴﻨﻘ ﻠﯽ ﻃﻔ ﻞ ﺏﻮدﻧ ﺪ و ﺳﺮﭘﺮ ﺳﺖ‬
‫ﻧﺪاﺷﺘﻨﺪ ﺁﻗﺎ ﻏﻼﻣﺤﺴﻴﻦ ﺏﻌﺪ از ﻓﻮت ﺁﻗﺎ ﻋﻠﯽ اﮐﺒﺮ زوﺟﻪ ی او را ﺏﻪ ﻋﻘﺪ ﺧ ﻮد درﺁورد و ﻧﺴﺒ ﺖ ﺏ ﻪ ا ﻳﻦ‬
‫ﺏﭽﻪ هﺎ ﺳ ﻤﺖ ﭘ ﺪری هﻢ ﭘﻴ ﺪا ﮐﺮد‪.‬ﻓﺮزﻧ ﺪان ﺁﻗ ﺎ ﻋﻠ ﯽ اﮐ ﺒﺮ ﻋﻼﻗ ﻪ ی ﺏﺴﻴ ﺎری ﺏﻪ ﻓ ﺮا ﮔ ﺮﻓﺘﻦ ﻣﻮ ﺳﻴﻘﯽ‬
‫داﺷﺘﻨﺪ ﭼﻨﺎﻧﮑﻪ در ﻣﻮﻗﻌﻴﮑﻪ ﭘﺴ ﺮ ﻋﻤﻮﻳ ﺸﺎن ﺳ ﺎز ﻣ ﯽ زد ‪ ،‬از ﭘﺸ ﺖ در‪ ،‬ﮔ ﻮش ﻣ ﯽ ﮐﺮدﻧ ﺪ و ﻧﻮاه ﺎ را‬
‫ﺽﺒﻂ ﻣﯽ ﻧﻤﻮدﻧﺪ و ﺏﻪ ذهﻦ ﻣﯽ ﺳﭙﺮدﻧﺪ ‪ ،‬ﻣﺎدر ﺁﻧﻬﺎ ﮐﻪ اﻳﻦ ﻋﺸﻖ ﻓﻮق اﻝﻌﺎدﻩ ی ﭘﺴﺮهﺎ را ﺣﺲ ﮐﺮد ‪،‬‬
‫از ﺁﻗﺎ ﻏﻼﻣﺤﺴﻴﻦ ﺧﻮاهﺶ ﻧﻤﻮد ﮐﻪ ﺁﻧﻬﺎ را از اﻳﻦ هﻨﺮ ﺏﯽ ﺏﻬﺮﻩ ﻧﮕﺬارﻧ ﺪ‪.‬او ﻧ ﻴﺰ ﻗ ﺒﻮل ﮐﺮد و ﺗﻌﻠﻴﻤ ﺎت‬
‫ﻣﻮﺳﻴﻘﯽ ﺁﻧﻬﺎ را ﺏﻪ ﻋﻬﺪﻩ ﮔﺮﻓﺖ‪.‬اﻳﻦ دو ﺏﺮادر ﺏﻌﺪهﺎ ﺟﺎﻧﺸﻴﻦ ﭘﺪر و ﭘﺴﺮ ﻋﻤﻮی ﺧﻮد ﺷﺪﻧﺪ و ﻧﮕﺬارد ﻧﺪ‬
‫ﮐﻪ ﺷﻬﺮت ﻣﻮﺳﻴﻘﯽ اﻳﻦ ﺧﺎﻧﻮادﻩ ﻳﺎ ﺏﻪ ﻋﺒﺎرت دﻳﮕﺮ ﺧﺎﻧﺪان ﺁ ﻗﺎ ﻋ ﻠﯽ اﮐ ﺒﺮ را ﮐﻪ ﻧﮕﺎر ﻧﺪﻩ ﺧﺎﻧ ﺪان ه ﻨﺮ‬
‫ﻧﺎﻣﻴﺪﻩ اﺳﺖ از ﺏﻴﻦ ﺏﺮود‪.‬در ﺣﻘﻴﻘﺖ اﻳ ﻦ دو ﺏﺮادر ﻧﺪ ﮐ ﻪ ﺁهﻨﮕﻬ ﺎی ﮔﺬ ﺷﺘﻪ را ﺣ ﻔﻆ ﮐﺮدﻩ و ﺏﺎ زﺣ ﻤﺎت‬
‫زﻳﺎد ﺁن را ﺗﮑﻤﻴﻞ ﻧﻤﻮدﻩ ﺏﻪ د ﺳﺖ ﻣﺎ ﺳﭙﺮدﻩ اﻧ ﺪ و اﻳﻨ ﮏ ﮐﻪ ﺳﺎﻝﻬﺎ ﺳﺖ ﺧﻮد ‪ ،‬از ﺏ ﻴﻦ رﻓﺘ ﻪ ا ﻧﺪ هﻨ ﻮز‬
‫داﺳﺘﺎﻧﺸﺎن ﺏﺮﺳﺮ زﺏﺎﻧﻬﺎ ﻣﯽ ﺏﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫‪pdf.tarikhema.ir‬‬

‫ﻣﻴﺮزاﻋﺒﺪاﷲ ‪ -‬اوﻟﻴﻦ ﺗﻌﻠﻴﻤﺎت ﻣﻮﺳﻴﻘﯽ را از ﺑﺮادر ﺑﺰرﮔﺘﺮ ﺧﻮد ﻣﻴﺮزا ﺣ ﺴﻦ ﻓ ﺮا ﮔﺮﻓ ﺖ و ﺑ ﻌﺪهﺎ در‬
‫ﻣﮑﺘﺐ ﭘﺴﺮﻋﻤﻮی ﺧﻮیﺶ ﺁﻗﺎ ﻏﻼﻣﺤﺴ ﻴﻦ ﮐ ﻪ اﺳ ﺘﺎد ﻣ ﻌﺮوف زﻣﺎ ﻧﻪ ﺑ ﻮد ‪ ،‬ﭘ ﺮورش یﺎﻓ ﺖ‪ .‬ﻣﯽ ﮔﻮیﻨ ﺪ ﺑﺎ‬
‫ﮐﻤﮏ ﺳﻴﺪ اﺣﻤﺪ ﻧﺎﻣﯽ ﮐﻪ ﺳﻪ ﺗﺎر ﻣﯽ زدﻩ و دﺳﺘﮕﺎﻩ دان ﺑﻮدﻩ ردیﻒ ﻣﻮﺳ ﻴﻘﯽ را ﻣﻨ ﻈﻢ و ﻣﺮﺗ ﺐ ﮐ ﺮدﻩ‬
‫اﺳﺖ‪.‬ﺑﻪ ﺑﺮادر ﮐﻮﭼﮏ ﺧﻮد ﺁﻗﺎ ﺣﺴﻴﻨﻘﻠﯽ هﻢ ﺗﺎر ﺁﻣﻮﺧﺖ ﺗﺎ ایﻨﮑﻪ او ﻧﻴﺰ ﺑﺰرﮔﺘﺮ ﺷﺪ و ﻣﺴﺘﻘﻴﻤﺎ از ﭘﺴﺮ‬
‫ﻋﻤﻮی ﺧﻮیﺶ ﺁﻗﺎ ﻏﻼﻣﺤﺴﻴﻦ اﺳﺘﻔﺎدﻩ ﮐﺮد‪.‬‬
‫ﻣﻴﺮزا ﻋﺒﺪاﷲ ﮐﻪ ﻣﻮﺳﻴﻘﯽ را ﺑﺎ ﮐﻮﺷﺶ و زﺣﻤﺖ ﺁﻣﻮﺧﺖ و از ﺣﺴﺎدﺗﻬﺎی اﺳﺘﺎدان زﻣﺎن ﺧﻮد دﻟ ﺨﻮش‬
‫ﻧﺒﻮد ‪ ،‬در اﺛﺮ اﺧﻼق ﮐﺮیﻤﺎﻧﻪ ی ﺟﺒﻠﯽ ﺗﺼﻤﻴﻢ ﮔﺮ ﻓﺖ ﮐ ﻪ ازی ﻦ ﭘﺴ ﺮ ه ﺮ ﭼﻪ ﻣ ﯽ ﺷﻨﻮد ﺑ ﻪ ﺧﻮﺑ ﯽ ﻓ ﺮا‬
‫ﮔﻴﺮد و دﺳﺘﮕﺎهﻬﺎ را ﮐﺎﻣﻞ و ﺑﯽ ﻧﻘﺺ ﺑﻪ ذه ﻦ ﺑﺴ ﭙﺎرد و ﺁﻧ ﭽﻪ ﺑﺎ ذوق و هﻤ ﺖ ﺧﺴﺘﮕ ﯽ ﻧﺎ ﭘﺬیﺮ ﮐﺴ ﺐ‬
‫ﮐ ﺮدﻩ اﺳ ﺖ و در ﻃﺒ ﻖ اﺧ ﻼص ﮔ ﺬاردﻩ ﺑ ﻪ ﺷ ﺎﮔﺮدان ﺧ ﻮد ﺑﻴ ﺎﻣﻮزد ﺗ ﺎ ﻣ ﻴﺮاث ﮔﺬﺷ ﺘﻪ را از دﺳ ﺘﺒﺮد‬
‫ﺣﻮادث زﻣﺎن ‪ ،‬ﻣﺼﻮن دارد و ﻋﻴﻨًﺎ ﺑﻪ ﺁیﻨﺪﮔﺎن ﺗﺤﻮیﻞ دهﺪ‪.‬او دیﺪﻩ ﺑﻮد ﮐﻪ اﺳ ﺘﺎدان ﻗ ﺪیﻢ ﻧ ﻤﯽ ﺧﻮاﺳ ﺘﻨﺪ‬
‫ﻣﻌﻠﻮﻣﺎت ﺧﻮد را ﺑﻪ دیﮕﺮان ﺑﻴﺎﻣﻮزﻧﺪ ﭼﻨﺎﻧﮑﻪ ﻣﺎ هﻢ ازیﻦ ﻃﺒﻴﻌﺖ هﺎی ﺣﺴﻮد داﺳﺘﺎﻧﻬﺎ ﺷﻨﻴﺪﻩ ایﻢ‪.‬‬
‫یﺎ اوﺿﺎع زﻣﺎﻧﻪ ایﻦ ﺣﺲ ﺑﺪﺑﻴﻨﯽ را در ﺁﻧﻬﺎ ﺑﺮاﻧﮕﻴﺨ ﺘﻪ ﺑ ﻮد ﻣ ﺒﺎدا ﺷﺎﮔﺮد ﺟ ﺎی ﻣﻌ ﻠﻢ را ﺑﮕ ﻴﺮد و ﻣﻘ ﺎم‬
‫اﺳﺘﺎد از ﺑﻴﻦ ﺑﺮود یﺎ ﭼ ﻮن ﺧﻮدﺷ ﺎن ر ﻧﺞ ﺑﺮدﻩ و ﮔﻨ ﺞ ﺑ ﻪ د ﺳﺖ ﺁوردﻩ ﺑﻮدﻧ ﺪ ‪ ،‬ﻧﻤ ﯽ ﺧﻮا ﺳﺘﻨﺪ ﺁﻧ ﺮا ﺑﻪ‬
‫رایﮕ ﺎن از دﺳ ﺖ ﺑﺪهﻨ ﺪ‪.‬ﻣﻴﺮزاﻋﺒ ﺪاﷲ ﺑ ﻪ ﺧﻮﺑ ﯽ دریﺎﻓ ﺖ ﮐ ﻪ ﻋﻤ ﺮ اﻧﺴ ﺎن اﺑ ﺪی ﻧﻴﺴ ﺖ و ﻏﻔﻠ ﺖ ه ﺎی‬
‫ﮔﺬﺷﺘﮕﺎن ﺑﺎیﺪ ﺑﺮای ﺁیﻨﺪﮔﺎن ‪ ،‬درس ﻋﺒﺮت ﺑﺎﺷﺪ‪.‬ﺑﺎ ایﻦ ﻓﮑﺮ دﺳـﺖ ﺑﻪ ﮐﺎرﺷﺪ و هﺮ ﺟـﺎ از اﺳـﺘﺎدی‬

‫)ﺷﻤﺎرﻩ ‪ (٢٩‬ﻣﻴﺮزاﻋﺒﺪاﷲ اﺳﺘﺎد ﺗﺎر و ﺳﻪ ﺗﺎر‬

‫ﭼﻴﺰی ﻣﯽ ﺷﻨﻴﺪ ﮐﻪ درﮔﻨﺠﻴﻨﻪ ی ذهﻦ ﺧﻮد ﻧﺪاﺷﺖ ﺁﻧﺮا هﻢ ﺑ ﻪ دی ﮕﺮ داﻧﺴﺘﻨﻴ ﻬﺎی ﺧ ﻮد ﻣﯽ ا ﻓﺰود و ﺑﻪ‬
‫ه ﺮ ﮐ ﺲ از او ﻣ ﯽ ﺧﻮاﺳ ﺖ ﻣ ﯽ ﺁﻣﻮﺧ ﺖ و هﻤﻴ ﻦ هﻤ ﺖ و ﻓﮑ ﺮ ﺑﻠﻨ ﺪ ﭘﺎی ﻪ ی اﺳ ﺘﺎد ﺑ ﻮد ﮐ ﻪ از زوال‬
‫ﻧﻐﻤﺎﺗﯽ ﮐﻪ ﺗﺎ ﺁن روز ﺑﻪ د ﺳﺘﺶ رﺳ ﻴﺪﻩ ﺑ ﻮد ‪ ،‬ﺟﻠﻮ ﮔﻴﺮی ﮐ ﺮد‪.‬ﻣﻴﺮزاﻋﺒ ﺪاﷲ ﺷ ﻨﻴﺪﻩ ﺑ ﻮد ﮐﻪ ﺑﺴﻴ ﺎری از‬
‫‪pdf.tarikhema.ir‬‬

‫ﻧﻐﻤﺎت دﻟﭙﺬیﺮ ﻗﺪیﻢ ﻣﻮﺳﻴﻘﯽ ﻣﺎ ‪ ،‬در اﺛﺮ هﻤﻴﻦ ﺣﺴﺎدت هﺎ و ﮐﻮﺗ ﺎﻩ ﺑ ﻴﻨﯽ هﺎ ﺑﻪ د ﺳﺖ ﻓﺮاﻣﻮ ﺷﯽ ﺳ ﭙﺮدﻩ‬
‫ﺷﺪﻩ اﺳﺖ و ﺧﻮاﺳﺖ ﻣﺎ اﻣﺮوز از او ﮐﻪ ﻣﻮﺟﺐ ﻧﮕﺎهﺪاری ﺁهﻨﮕﻬﺎی زﻣﺎﻧﻪ اش ﺑﻮدﻩ اﺳﺖ ﺑﺎ اﺣ ﺘﺮام و‬
‫ﻧﻴﮑﯽ یﺎد ﮐﻨﻴﻢ‪.‬از ایﻦ ﮔﺬﺷﺘﻪ وی ﻣﺮدی ﺑﻮد ﺧﻮش ﻃﻴﻨﺖ و ﻣﻬﺮﺑﺎن و هﻤﻪ را از ﮔﻨﺞ هﻨﺮش ﺑﻬﺮﻩ ﻣ ﯽ‬
‫رﺳﺎﻧﺪ‪.‬‬

‫)ﺷﻤﺎرﻩ ‪ (٣٠‬ﺷﺎﮔﺮدان ﮐﻼس ﻣﻴﺮزاﻋﺒﺪاﷲ ردیﻒ ﭘﺎﺋﻴﻦ از راﺳﺖ ‪ -١ :‬ﻋﻠﯽ اﮐﺒﺮ روﺣﺎﻧﯽ )ﻣﺤﺐ اﻟﺴﻠﻄﺎن( ‪ -٢‬ﺟﻮاد ﻋﺒﺎدی ﻓﺮزﻧﺪ‬
‫ﺑﺰرگ ﻣﻴﺮزاﻋﺒﺪاﷲ ‪ -٣‬ﻣﻴﺮزاﻋﺒﺪاﷲ )اﺳﺘﺎد( ‪ -٤‬ﺳﻴﺪ ﺣﺴﻴﻦ ﺧﻠﻴﻔﻪ ردیﻒ ﺑﺎﻻ از راﺳﺖ ‪ -١ :‬ﻣﺮﺗﻀﯽ ﺹﺒﺎ ‪ -٢‬ﻏﻼﻣﺤﺴﻴﻦ ﺧﺎن ‪-٣‬‬
‫رﺿﺎ هﻨﺪﻣﯽ ‪ -٤‬اﺳﻤﻌﻴﻞ ﻗﻬﺮﻣﺎﻧﯽ ‪ -٥‬ﻧﺎﺹﺮﺧﺎن‬

‫ﺧﻮاﻧﻨﺪﻩ ی ﻋﺰیﺰ ﻣﯽ داﻧﺪ ﮐﻪ ﺗﺎ ﺳﯽ و ﭼﻨﺪ ﺳﺎل ﭘﻴﺶ ﺗﻨﻬﺎ ﺹ ﺎﺣﺐ ﻣﻨﺼﺒ ﺎن و اﻓ ﺮاد ﻣﻮزی ﮏ ﻧﻈ ﺎم از‬
‫ﺧ ﻂ ﻣﻮﺳ ﻴﻘﯽ ﺑﻬ ﺮﻩ داﺷ ﺘﻨﺪ ؛ ﻣﺪرﺳ ﻪ ی ﻣﻮزی ﮏ ه ﻢ ﻣﺨﺼ ﻮص هﻤ ﺎن ﻃﺒﻘ ﻪ ﺑ ﻮد و دیﮕ ﺮان از ﻧ ﺖ‬
‫اﻃﻼﻋﯽ ﻧﺪاﺷﺘﻨﺪ‪.‬اﮔﺮ ﭼﻨﺪ ﺗﻦ دی ﮕﺮ از یﻦ ﺧﻂ ﺑ ﯽ ﻧﺼﻴ ﺐ ﻧﺒﻮدﻧ ﺪ ﭼﻨﺎﻧﮑ ﻪ ﺑ ﻌﺪ ﺧﻮاهﻴ ﺪ دی ﺪ ‪ ،‬ﺧﺎرج از‬
‫دﺳﺘﻪ ای ﺑﻮدﻧﺪ ﮐﻪ ﺣﺮﻓﻪ ی ﻣﻮﺳﻴﻘﯽ داﺷﺘﻨﺪ‪.‬ﻣﻄﻠﺐ ﺑﻪ ﺳﺎدﮔﯽ اﻣﺮوز ﻧﺒﻮد ﮐﻪ ﮐﺴﯽ ﻧﻐ ﻤﻪ ای را ﺑ ﻨﻮازد‬
‫‪ ،‬یﮑ ﯽ ه ﻢ ﺁن را ﺑﻨﻮی ﺴﺪ و ﺿ ﺒﻂ ﮐ ﻨﺪ‪.‬رﺳ ﻢ د یﺮیﻦ ﺑ ﻮد ﮐ ﻪ ﺁهﻨﮕﻬ ﺎ را در ﻟ ﻮح ﺳ ﻴﻨﻪ ﺑﻨﻮیﺴﻴ ﺪ و ﺁﻧﻘ ﺪر‬
‫ﺑﺰﻧﻨﺪ و ﺗﮑﺮار ﮐﻨﻨﺪ ﺗﺎ ﻣﺮﮐﻮز ذهﻦ ﺷﻮد و ﻓﺮاﻣﻮش ﻧﮕﺮدد‪.‬هﻤﻴﻦ ﮐﺎری ﺑ ﻮد ﮐ ﻪ ﻣ ﻴﺮزا ﻋ ﺒﺪاﷲ ﮐ ﺮد و‬
‫ردیﻒ ﻣﻮﺳﻴﻘﯽ ایﺮاﻧﯽ را در هﻔﺖ دﺳﺘﮕﺎﻩ ﮐﻪ ﻣﻌﻤﻮل اﻣﺮوز اﺳﺖ ﺑﻪ دﺳﺖ ﺷﺎﮔﺮدان ﺧ ﻮد ﺳ ﭙﺮد‪.‬ﺁﻧﻬ ﺎ‬
‫هﻢ ﺧﻮب ﻓﺮا ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ و ﺑﻪ دی ﮕﺮان ﺁﻣﻮﺧﺘﻨ ﺪ‪.‬ﺑﺮﺧ ﯽ ه ﻢ ﺑ ﺮای ایﻨ ﮑﻪ دیﮕ ﺮ ﻓﺮا ﻣﻮش ﻧﺸ ﻮد ﭼﻨﺎﻧ ﮑﻪ ﺑ ﻌﺪ‬
‫اﺷﺎرﻩ ﺧﻮاهﻢ ﮐﺮد ﻗﻠﻢ و ﮐﺎﻏﺬ ﺑﻪ دﺳﺖ ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ و ردیﻔﻬﺎ را ﻧﻮﺷﺘﻨﺪ و ﺣﺎﻻ اﻣﻴ ﺪواریﻢ ﻣ ﻴﺮاث ﮔﺬﺷ ﺘﮕﺎن‬
‫را هﻨﺮ‪ ،‬دوﺳﺖ اﻣﺮوز ﺑﻴﻨﺪ و ﺑﺨﻮاﻧﺪ و ﺑﻔﻬﻤﺪ و ﺑﻨﻮازد و از یﺎد ﻧﺒﺮد‪.‬‬
‫‪pdf.tarikhema.ir‬‬

‫ﺑﻴﺨﻮد ﻧﻴﺴﺖ ﮐﻪ از اﺧﻼق و رﻓﺘﺎر ﻣﻴﺮزا ﻋﺒﺪاﷲ هﻤﻪ ﮐﺲ ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻣﯽ ﮐﻨ ﺪ ‪ ،‬اﮔ ﺮ ﻣ ﺮد ﺷ ﺮﻳﻔﯽ ﻧﺒ ﻮد ‪،‬‬
‫او هﻢ رﺱﻢ ﮔﺬﺷﺘﻪ ی ﻧﻮازﻧﺪﮔﺎن را ﺗﻌﻘﻴﺐ ﻣﯽ ﮐﺮد وﻟﯽ ﺧﻮاﺱﺖ دﻳﮕ ﺮان ﮐ ﻪ دﻧ ﺒﺎل او ﻣﯽ ﺁﻳ ﺪ ﺟ ﺰ ﺑﻪ‬
‫ﻧﻴﮑﯽ از اوﺱﺨﻦ ﻧﮕﻮﻳﻨﺪ‪.‬اﻳﻦ ﺑﻮد ﺧﻠﻖ و ﺧﻮی ﻳﮏ هﻨﺮﻣﻨﺪ واﻗﻌ ﯽ ﮐ ﻪ ﺷﺎﻳﺴﺘﻪ ی ﺑ ﺴﯽ ﺗﻌﻈﻴ ﻢ اﺱ ﺖ‪.‬او‬
‫ﻣ ﺮدی دروﻳ ﺶ ﺑ ﻮد و ﮐﻨ ﺞ ﻓﺮاﻏ ﺖ و ﻣﺼﺎﺣﺒ ﺖ ﻳ ﺎران ﺻ ﻤﻴﻤﯽ را ﺑ ﻪ ﻣﺠ ﺎﻟﺲ ﻣﻬﻤ ﺎﻧﯽ ﺗ ﺮﺟﻴﺢ ﻣ ﯽ‬
‫داد‪.‬ﻳﮑﯽ از دوﺱﺘﺎن ﻣﯽ ﮔﻔﺖ ‪ :‬ﻃﻔﻞ ﺑﻮدم و ﺑﺎ ﻳﮑﯽ از هﻤﺒﺎزﻳﻬﺎی ﺧﻮد ‪ ،‬ﮔﺎهﯽ ﻋ ﺼﺮ ﺑﻪ ﮐ ﻨﺎر ﺧ ﻨﺪق‬
‫دوﻻب ﻣﯽ رﻓﺘ ﻴﻢ‪ .‬ﻣﻴﺮزا ﻋ ﺒﺪاﷲ و ﻋﻴﺴ ﯽ ﺁ ﻗﺎ ﺑﺎ ﺷﯽ ﮐ ﻪ در ﺁواز و ﺿ ﺮب دﺱ ﺖ داﺷ ﺖ ‪ ،‬روی ﺧﻨ ﺪق‬
‫دور از ﺟﻤﺎﻋﺖ ﻣﯽ ﻧﺸﺴﺘﻨﺪ‪.‬ﻣﻴﺮزا ﻋﺒﺪاﷲ ﺱﺎﻋﺘﻬﺎ ﺗﺎر ﻣﯽ زد و ﺁﻗﺎ ﺑﺎﺷﯽ ﮐﻪ ﭘﻴﺮ ﺷﺪﻩ ﺑﻮد و دﻳﮕﺮ ﻧ ﻤﯽ‬
‫ﺗﻮاﻧﺴﺖ ﺑﺨﻮاﻧﺪ زﻣﺰﻣﻪ ﻣﯽ ﮐﺮد ؛ ﻣﺎهﻢ ﭘﻬﻠﻮی ﺁﻧﻬﺎ ﻣﯽ ﻧﺸﺴﺘﻴﻢ و‬

‫)ﺷﻤﺎرﻩ ‪ (٣١‬ﻣﻴﺮزاﻋﺒﺪاﷲ‬

‫ﮔﻮش ﻣﯽ دادﻳﻢ‪.‬ﺑﻌﺪ ﺁﻗﺎ ﺑﺎﺷﯽ ﻣﺎ را ﺑﻪ دوش ﻣﯽ ﮔﺮﻓﺖ و ﺑﻪ ﻣﻨﺰل ﻣﯽ ﺁورد و ﺑﻪ ﭘﺪرﻣﺎن ﮐﻪ ﺑﺎ او ﺁﺷﻨﺎ‬
‫ﺑﻮد ﻣﯽ ﺱﭙﺮد‪.‬ﻣﻘﺼﻮد اﻳﻨﺴﺖ ﮐﻪ ﺁﻧﻬﺎ دور از اﻏﻴﺎر ‪ ،‬ﺑﺮای ﺧﻮدﺷﺎن ﺱﺎز ﻣﯽ زد ﻧﺪ و ﮐ ﻴﻒ ﻣﯽ ﺑﺮدﻧ ﺪ‬
‫ﻧﻪ ﺑﺮای ﺧﻮد ﻧﻤﺎﺋﯽ و ﺟﻠﺐ ﻣﻨﻔﻌﺖ ﻣﺎدی‪.‬‬
‫ﺷ ﺎﮔﺮدان ﻣ ﻴﺮزا ﻋﺒ ﺪاﷲ ‪ -‬اﻳ ﻦ اﺱ ﺘﺎد در ﺗﻌﻠﻴ ﻢ ﺷ ﺎﮔﺮد ‪ ،‬ﺣﻮﺻ ﻠﻪ ی ﺑﺴﻴ ﺎر داﺷ ﺖ ﭼﻨﺎﻧﮑ ﻪ ﻣﻌﺮوﻓﺴ ﺖ‬
‫اﺷﺨﺎص ﮐﻢ اﺱﺘﻌﺪادی هﻢ ﮐﻪ ﺑﻪ ﮐﻼس او ﻣﯽ ﺁﻣﺪﻧﺪ ﻣﺎﻳﻮس ﻧﻤﯽ ﺷﺪﻧﺪ و ا ﺱﺘﺎد ﺑﺎ ﺻﺒﺮ و ﺑﺮد ﺑﺎری ﺑﺎ‬
‫ﺁﻧﻬﺎ ﮐﺎر ﻣﯽ ﮐﺮد و هﺮﮔﺰ ﻃﺎﻟﺒﺎن ﻣﻮﺱﻴﻘﯽ را دﻟﺴ ﺮد و ﻧﺎاﻣﻴ ﺪ ﻧﻤ ﯽ ﻧ ﻤﻮد‪.‬از ﺟﻤ ﻠﻪ ﮐﺴ ﺎﻧﯽ ﮐ ﻪ ﻣﺤ ﻀﺮ‬
‫اﺱﺘﺎد را درک ﮐﺮدﻩ و ﮐﺴﺐ ﻓﻴﺾ ﻧ ﻤﻮدﻩ و هﺮ ﻳﮏ ﻣﻘ ﺎﻣﯽ ﻳﺎﻓﺘ ﻪ اﻧ ﺪ ا ﺷﺨﺎص زﻳ ﺮ را ﻣﯽ ﺗ ﻮان ﻧ ﺎم‬
‫ﺑﺮد‪:‬‬
‫‪ -١‬ﺳﻴﺪ ﺣﺴﻴﻦ ﺧﻠﻴﻔﻪ ﮐﻪ در ﮐﻼس اﺱﺘﺎد ‪ ،‬ﺱﻤﺖ ﺟﺎﻧﺸﻴﻨﯽ داﺷﺘﻪ و ﻣﺸﻘ ﻬﺎی ﺷﺎﮔﺮدان دﻳ ﮕﺮ را روان‬
‫ﻣﯽ ﮐﺮدﻩ و ﻣﺪﺗﯽ هﻢ ﺷﺎﮔﺮد ﺁﻗﺎ ﺣﺴﻴﻨﻘﻠﯽ ﺑﻮدﻩ اﺱﺖ‪.‬‬
‫‪pdf.tarikhema.ir‬‬

‫‪ -٢‬دﮐﺘﺮ ﻣﻬﺪی ﺻﻠﺤﯽ )ﻣﻨﺘﻈﻢ اﻟﺤﮑﻤﺎ( ﮐﻪ در ﻧﻮاﺧﺘﻦ ﺱﻪ ﺗﺎر ﻣ ﻬﺎرﺗﯽ ﺑ ﻪ ﺱﺰا داﺷ ﺘﻪ و ﭘﺲ از ﻓﻮت‬
‫ﻣﻴﺮزا ﻋﺒﺪاﷲ هﻤﻪ ی ﺷﺎﮔﺮدان ‪ ،‬او را ﺟﺎﻧﺸﻴﻦ اﺱﺘﺎد ﺧﻮد ﻣﯽ داﻧﺴﺘﻨ ﺪ‪.‬ﻣﻨﺘ ﻈﻢ ﻣ ﺪﺗﯽ هﻢ ﺷ ﺎﮔﺮد ﻣﺤﻤ ﺪ‬
‫ﺻﺎدﻗﺨﺎن ﺑﻮدﻩ و ﺑﻪ هﻤﻴﻦ ﺟﻬﺖ در ردﻳﻒ او ‪ ،‬ﺁﺛﺎری از ﺁن اﺱﺘﺎد دﻳﺪﻩ ﻣﯽ ﺷﻮد‪.‬ﻓﺮﺻﺖ ﺷ ﻴﺮازی در‬
‫ﮐﺘﺎب ﺏﺤﻮراﻻﻝﺤﺎن از اﻃﻼﻋﺎت ﻋﻠﻤﯽ و ذوق ﻣﻮﺱﻴﻘﯽ او ﺑﺴﻴﺎر ﺗﻤﺠﻴﺪ ﮐﺮدﻩ اﺱﺖ‪.‬‬
‫ﻣﻬﺪی ﻗﻠﯽ هﺪاﻳﺖ )ﻣﺨﺒﺮاﻟﺴﻠﻄﻨﻪ( هﻢ ﺱﺎﻟﻬﺎ از ﻣﺤﻀﺮ او اﺱﺘﻔﺎدﻩ ﮐﺮدﻩ و ﭼﻨﺎﻧﮑﻪ ﺑ ﻌﺪ ﮔﻔﺘ ﻪ ﺧﻮا هﺪ ﺷﺪ‬
‫ﺑﺎ او ﻣﺎﻧﻮس و ﻣﺼﺎﺣﺐ ﺑ ﻮدﻩ ا ﺱﺖ‪.‬ا ﻳﻦ هﻨﺮﻣ ﻨﺪ رد ﻳﻒ ا ﺱﺘﺎدش را ﺑﺎ ﺱ ﻪ ﺗ ﺎر ﻧﻮاﺧﺘ ﻪ و ه ﺪاﻳﺖ ﺗﻤ ﺎم‬
‫دﺱﺘﮕﺎهﻬﺎ را ﻃﺒﻖ رواﻳﺖ او ﺑﻪ ﺧﻂ ﻣﻮﺱﻴﻘﯽ ﻧﮕﺎﺷﺘﻪ و اﻳﻦ ﮐﺎر در ﺣﺪود هﻔﺖ ﺱﺎل ﺑﻪ ﻃﻮل اﻧﺠﺎﻣﻴ ﺪﻩ‬
‫اﺱﺖ و اﮐﻨﻮن ﻳﮑﯽ از ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻣﻮﺱﻴﻘﯽ اﻳﺮاﻧﯽ وردﻳﻒ ﻣﻴﺮزا ﻋﺒﺪاﷲ ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻣﻨﺘﻈﻢ‬

‫)ﺷﻤﺎرﻩ ‪ (٣٢‬دﮐﺘﺮﻣﻬﺪی ﺻﻠﺤﯽ )ﻣﻨﺘﻈﻢ اﻟﺤﮑﻤﺎ(‬

‫‪pdf.tarikhema.ir‬‬

‫اﻟﺤﮑﻤﺎء ﻋﻼوﻩ ﺑﺮ ﻣﻮﺳﻴﻘﯽ و ﺳﺮرﺷﺘﻪ از ﭘﺰﺷﮑﯽ ﻣﺮدی داﻧﺸﻤﻨﺪ ﺑﻮدﻩ اﺳﺖ‪.‬هﺮ روز ﺻﺒﺢ در ﻣ ﻄﺐ‬
‫ﺧﻮد ﻣﯽ ﻧﺸﺴﺘﻪ و ﺑﻴﻤﺎران را ﻣﻌﺎﻟﺠﻪ و ﻣﺪاوا ﻣﯽ ﻧﻤﻮدﻩ و ﻧﻈﺮ ﺑﻪ ﻋﻼﻗﻪ ای ﮐﻪ ﺑﻪ ﻓﻦ ﻣﻮ ﺳﻴﻘﯽ دا ﺷﺘﻪ‬
‫‪ ،‬هﻔﺘﻪ ای ﺳﻪ روز ﻋﺼﺮهﺎ ﮐﻼس ﻣﻮﺳﻴﻘﯽ داﺋﺮ ﮐﺮدﻩ اﺳﺖ‪.‬ﺡﺎﺝﯽ ﺁﻗﺎ ﻣﺤﻤﺪ ایﺮاﻧ ﯽ ﻣ ﺠﺮد و ا ﺳﻤﻌﻴﻞ‬
‫ﻗﻬﺮﻣﺎﻧﯽ و ﺳﻴﺪ ﻣﻬﺪی دﺑﻴﺮی ﻧﺨﺴﺖ ‪ ،‬ﺷﺎﮔﺮد او ﺑﻮدﻩ ﺳﭙﺲ ﺑﻪ ﻣﮑﺘﺐ ﻣﻴﺮزا ﻋﺒﺪاﷲ راﻩ یﺎﻓﺘﻪ اﻧﺪ‪.‬‬
‫‪ -٣‬اﺳ ﻤﻌﻴﻞ ﻗﻬﺮﻣ ﺎﻧﯽ ‪ -‬ﻓﺮزﻧ ﺪ اﺑ ﺮاهﻴﻢ ﻣﻠﻘ ﺐ ﺑ ﻪ ﻗﻬﺮﻣ ﺎن ﺕﻔﻨﮕ ﺪار ﻧﺎﺻ ﺮاﻟﺪیﻦ ﺷ ﺎﻩ ﺑ ﻮد ﮐ ﻪ ﺷ ﺎﻩ او را‬
‫)ارﻣ ﻦ( ﺧﻄ ﺎب ﻣ ﯽ ﮐ ﺮدﻩ اﺳ ﺖ‪.‬اﺳ ﻤﻌﻴﻞ در ﺳ ﺎل ‪ ١٢٥٨‬ﻣﺘﻮﻟ ﺪ ﺷ ﺪ‪.‬ﭘ ﺪرش ﭼ ﻮن در درﺑ ﺎر ﺑ ﻮد ﺑ ﺎ‬
‫ﻧﻮازﻧﺪﮔﺎﻧﯽ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻣﻴﺮزا ﻋﺒﺪاﷲ و ﺁﻗﺎ ﺡﺴﻴﻨﻘﻠﯽ دوﺳﺘﯽ ورﻓﺖ‬

‫)ﺷﻤﺎرﻩ ‪ (٣٣‬اﺳﻤﻌﻴﻞ ﻗﻬﺮﻣﺎﻧﯽ‬

‫و ﺁﻣﺪ داﺷﺖ و اﺳﻤﻌﻴﻞ از ﮐﻮدﮐﯽ ﺑﻪ ﺳﺎز اﺳﺘﺎدان ﻣﻮﺳﻴﻘﯽ ﺧﻮ ﮔﺮﻓﺖ‪.‬ﺳﻴﺪ ﺡﺴﻴﻦ ﺧﻠﻴﻔﻪ ﺑﻬﺘﺮیﻦ ﺷﺎﮔﺮد‬
‫ﻣﻴﺮزاﻋﺒﺪاﷲ ﺑﺎ ﻋﻤﻮی اﺳﻤﻌﻴﻞ ‪ ،‬هﻢ ﻣﻨﺰل ﺑﻮد و هﻤﻴﻦ ﻧﺰدیﮑﯽ ﻣﻮﺝﺐ ﺷﺪ ﮐﻪ اﺳ ﻤﻌﻴﻞ از ‪ ١٧‬ﺳﺎﻟﮕﯽ‬
‫ﻧﺰد او اوﻟﻴﻦ ﻣﺸﻘﻬﺎی ﺕﺎر را ﻓﺮا ﮔﺮﻓﺖ و ﭘﺲ از دو ﺳﺎل ﺑﻪ ﻣﺠﻠﺲ درس ﻣﻴﺮزاﻋﺒﺪاﷲ راهﻨ ﻤﺎﺋﯽ ﺷ ﺪ‬
‫و در ﺡﺪود ‪ ١٢‬ﺳﺎل از ﺁن اﺳﺘﺎد ﮐﺴﺐ هﻨﺮ ﮐﺮد و در یﻦ ای ﺎم ﺑ ﺎ ﻧﻮازﻧ ﺪﮔﺎن ﻣﻌ ﺮوف و ﻣ ﺮدم ﺑ ﺎ ذوق‬
‫ﺕﻬﺮان هﻤﻨﺸﻴﻦ ﮔﺮدیﺪ و ایﻦ ﻋﺸﻖ و ذوق ﻓﻮق اﻟﻌﺎدﻩ ﺕﺎ ﺳﻦ ﭼﻬﻞ ﺳﺎﻟﮕﯽ ﮐﻪ ﺕﻤ ﺎم او ﻗﺎﺕﺶ ﺑ ﻪ ﻣﻮ ﺳﻴﻘﯽ‬
‫ﻣﯽ ﮔﺬﺷﺖ اداﻣﻪ داﺷﺖ و ﺡﺘﯽ ﮐﻼس ﻣﺸﻖ هﻢ داﺋﺮ ﮐﺮد‪.‬ﺿﻤﻨًﺎ ﺑﻪ ﻣﺤﻀﺮ ﻣﺴﺘﻮﻓﯽ اﻟﻤﻤﺎﻟ ﮏ راﻩ یﺎﻓ ﺖ‬
‫و ﭼﻮن ﻋﻼﻗﻪ ﻣﻨﺪ ﺑﻪ ﺷﮑﺎر و ﺳ ﻮاری ﺑ ﻮد در ﺳ ﻠﮏ هﻤﺮاه ﺎن او درﺁ ﻣﺪ و ﻟﯽ هﻴﭽﮕ ﺎﻩ ﺳﺎز را ﮐ ﻨﺎر‬
‫ﻧﮕﺬارد و هﻤﻮارﻩ در اوﻗﺎت ﻓﺮاﻏﺖ ﺑﺎ ﻧﻮای ﺕﺎر ‪ ،‬دل ﺧﻮش ﻣﯽ داﺷﺖ‪.‬ﺑﻌﺪهﺎ وارد ﺧﺪﻣﺎت دوﻟ ﺘﯽ ﺷﺪ‬
‫و ﻣﺴﺎﻓﺮﺕﻬﺎﺋﯽ ﮐﺮد ﺕﺎ ﭼﻨﺪ ﺳﺎل ﻗﺒﻞ ﮐﻪ ﺑﺎزﻧﺸﺴ ﺘﻪ ﺷﺪ‪.‬وی اﮐ ﻨﻮن ﻧﻮازﻧ ﺪﻩ ی ﻣﻨﺤﺼ ﺮ ﺑﻪ ﻓﺮدیﺴ ﺖ ﮐﻪ‬
‫ردیﻒ اﺳﺘﺎدش ﻣﻴﺮزا ﻋﺒﺪاﷲ را ﮐﺎﻣﻼ ﻣﯽ داﻧﺪ و ﺑﺎ هﻤﺎن روش اﺳﺘﺎد ﻣﯽ ﻧﻮازد و هﻨ ﻮز هﻢ در دورﻩ‬
‫ی ﮐﻬﻮﻟﺖ هﺮ روز ﺻﺒﺢ ﻻاﻗﻞ یﮑﯽ دو ﺳﺎﻋﺖ ﺳﺎز ﻣﯽ زﻧ ﺪ ﺕ ﺎ ﻣﺤﻔﻮﻇ ﺎت ﺧﻮد را از دﺳ ﺖ ﻧﺪه ﺪ‪.‬از‬
‫‪pdf.tarikhema.ir‬‬

‫دﻩ ﺳﺎل ﻗﺒﻞ ﺑﺎ ﻧﻮرﻋﻠﯽ ﺑﺮوﻣﻨﺪ ﺁﺷﻨﺎﺋﯽ یﺎﻓﺘﻪ و ﻧﻈﺮ ﺑﻪ ﻋﻼﻗﻪ ای ﮐﻪ او ﺑﻪ ﻓ ﺮا ﮔﺮﻓﺘﻦ ردی ﻒ ﻣﻮ ﺳﻴﻘﯽ‬
‫ایﺮاﻧﯽ داﺷﺘﻪ یﮏ دورﻩ ی ﮐﺎﻣﻞ ﻧﺰد ﻗﻬﺮﻣﺎﻧﯽ ﺳﻴﻨﻪ ﺑﻪ ﺳﻴﻨﻪ ﻣﺸﻖ ﮐﺮدﻩ اﺳﺖ ﭼﻨﺎﻧﮑﻪ هﻢ اﮐﻨﻮن ﺑﺮوﻣﻨﺪ‬
‫ﻧﻤﻮﻧﻪ ی ﺑﺮﺝﺴﺘﻪ ای از زﺡﻤﺎت اﺳﺘﺎد ﺧﻮد ﻣﯽ ﺑﺎﺷ ﺪ‪.‬ا ﺧﻴﺮا ﻧ ﻴﺰ ﺑﻪ ﻓﮑ ﺮ اﻓ ﺘﺎدﻩ اﻧ ﺪ ﮐ ﻪ ا یﻦ ردی ﻒ را‬
‫ﺿﺒﻂ ﻧﻤﺎیﻨﺪ ﺕﺎ یﺎدﮔﺎری ﻧﻔﻴﺲ ﺑﺮای ﺁیﻨ ﺪﮔﺎن ﺑ ﺎﻗﯽ ﺑﻤﺎ ﻧﺪ و ﻧﻮاره ﺎﺋﯽ ﮐﻪ ﺑ ﻪ ﺳ ﻌﯽ و ه ﻤﺖ ﻗﻬﺮﻣ ﺎﻧﯽ و‬
‫ﺑﺮوﻧﺪ ﺁﻣﺎدﻩ ﺷﺪﻩ یﮑﯽ از ﺻﺤﻴﺢ ﺕﺮیﻦ ﻣﻨﺎﺑﻊ ردیﻒ ﻣﻮﺳﻴﻘﯽ ایﺮاﻧﯽ ﺑﻪ ﺷﻤﺎر ﻣﯽ ﺁیﺪ‪.‬ﻗﻬﺮﻣﺎﻧﯽ ﻣﺮدیﺴﺖ‬
‫ﺧﻮش ﻣﺤﻀﺮ و ﺑﺎذوق ﮐﻪ هﻤﻮارﻩ ﻣﺠﻠﺲ دوﺳﺘﺎن را ﺑﺎ ﻧﻘﻞ ﺡﮑﺎی ﺎت ﺷ ﻴﺮیﻦ و ﺧﺎﻃﺮات دﻟ ﭙﺬیﺮ ﺧﻮد‬
‫ﺷﺎد ﻣﯽ دارد‪.‬وی ﺑﻬﺘﺮیﻦ ﻧﻤﻮﻧﻪ ی ﻋﺸﻖ ﺑﻪ ه ﻨﺮ اﺳ ﺖ ﮐﻪ هﻤﻴ ﺸﻪ ﺳ ﺎز را ﻣﻮﻧﺲ ﺧﻮد داﻧﺴﺘ ﻪ و ا یﻦ‬
‫ﻣﺎی ﻪ ی دﻟﺒﺴﺘﮕ ﯽ را از ﺧ ﻮیﺶ دور ﻧﮑ ﺮدﻩ اﺳ ﺖ‪.‬ﺝﻮاﻧ ﺎن اﻣ ﺮوز ﺑﺎی ﺪ از ای ﻦ ﻗﺒﻴ ﻞ هﻨﺮﻣﻨ ﺪان ﻗﺪی ﻢ‬
‫ﺳ ﺮﻣﺸﻘﯽ ﺷ ﺎیﺴﺘﻪ ﮔﻴﺮﻧ ﺪ و ه ﺮ ﭼﻨ ﺪ ای ﺎم زﻧ ﺪﮔﺎﻧﯽ ﺑ ﻪ ﮐﺎﻣﺸ ﺎن ﻧﺒﺎﺷ ﺪ از ﺕﻤ ﺮیﻦ و ﮐ ﺎر ﻏﺎﻓ ﻞ ﻧﺸﻮﻧ ﺪ و‬
‫هﻨﺮی را ﮐﻪ ﺑﻪ زﺡﻤﺖ اﻧﺪوﺧﺘﻪ اﻧﺪ ﺕﺮک ﻧﮕﻮیﻨﺪ و دﻟﺴﺮدی ﭘﻴﺸﻪ ﻧﺴﺎزﻧﺪ ﭼ ﻪ ﺳ ّﺮ ﻣﻮﻓﻘ ﻴﺖ ‪ ،‬ﺝﺰ ای ﻦ‬
‫ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬
‫‪ -۴‬ﺳ ﻴﺪ ﻋﻠ ﯽ ﻣﺤﻤ ﺪ ﺧ ﺎن ﻣﺴﺘﻮﻓ ﯽ در ﺕ ﺎر از ﺷ ﺎﮔﺮدان ﻣﻴﺮزاﻋﺒ ﺪاﷲ و ﻣ ﻴﺮزا ﺡﺴﻴﻨﻘﻠ ﯽ و در ﻧﻘﺎﺷ ﯽ‬
‫ﺷﺎﮔﺮد ﮐﻤﺎل اﻟﻤﻠﮏ ﺑﻮد وﺧﻂ ﻧﺴﺘﻌﻠﻴﻖ و ﺕﺤﺮی ﺮ را هﻢ ﺑﺴ ﻴﺎر ﺧ ﻮب ﻣﯽ ﻧﻮ ﺷﺖ‪ .‬ﻣﺮدی ا هﻞ داﻧ ﺶ و‬
‫ذوق و از ﻣﺴﺘﻮﻓﻴﺎن ﻣﻌﺮوف ﺑﻮد ﮐﻪ در ﺁﺧﺮ ﻋﻤﺮ ﺳﻔﺮی هﻢ ﺑﻪ اروﭘﺎ رﻓﺖ و در ﺁﻧﺠﺎ ﻧﻴﺰ ﺑ ﻪ ﻧﻮاﺧﺘ ﻦ‬
‫ویﻮﻟﻦ ﺁﺷﻨﺎ ﺷﺪ وﻟﯽ ﻣﺘﺎﺳﻔﺎﻧﻪ ﻋﻤﺮش ﮐﻮﺕﺎﻩ ﺑﻮد و در ﺳﺎل ‪ ١٢٧٦‬ﻗﺒﻞ از ایﻨﮑﻪ ﺑﻪ ﭘﻨ ﺠﺎﻩ ﺳ ﺎﻟﮕﯽ ﺑﺮ ﺳﺪ‬
‫در ﺕﻬﺮان وﻓﺎت یﺎﻓﺖ‪.‬‬
‫ﻓﺮزﻧﺪ ﺑﺰرﮔﺶ ﺳﻴﺪ ﺑﺎﻗﺮدﺑﻴﺮی )ﺑ ﻴﺎن اﻟﺴﻠﻄ ﺎن( ﻧﻴﺰ ذوق ﻣﻮ ﺳﻴﻘﯽ و ﺧﻂ را از ﭘﺪر ارث ﺑ ﺮد و ﻧﺰد‬
‫ﻣﻴﺮزا ﻋﺒﺪاﷲ ﺑﻪ ﻧﻮاﺧﺘﻦ ﺕﺎر ﻣﺸﻐﻮل ﺑﻮد‪.‬‬
‫‪pdf.tarikhema.ir‬‬

‫ﺳﻴﺪ ﻣ ﻬﺪی دﺑ ﻴﺮی ﻓﺮز ﻧﺪ ﮐﻮﭼﮑ ﺘﺮ ﮐ ﻪ در ‪١٣١٣) ١٢٧٣‬ﻩ‪.‬ق( ﺕﻮﻟ ﺪ ﺷﺪﻩ ﺑ ﻮد ‪ ،‬درﻳ ﻦ ﻣﺤ ﻴﻂ ذوق و‬
‫هﻨﺮ ﭘﺮورش ﻳﺎﻓﺖ و ﻣﻮﻗﻌﯽ ﮐﻪ ﻣﺸﻐﻮل ﺕﺤﺼﻴﻞ ﺑﻮد ﭘﻴﺶ ﺧﻮد ‪ ،‬ﺕﺎر ﻣﯽ زد ﺕﺎ اﻳﻨﮑ ﻪ در هﻔ ﺪﻩ ﺳﺎﻟﮕﯽ‬
‫ﺷﺎﮔﺮدی ﻣﻨﺘﻈﻢ اﻟﺤﮑﻤﺎ را ﭘﺬﻳﺮﻓﺖ و ﺕﺎ وﻗﺘﯽ ﮐﻪ او ﺑﻪ اﺕﻔ ﺎق ﻣﺨﺒﺮاﻟﺴﻠﻄﻨ ﻪ ی هﺪاﻳﺖ ﺑ ﺸﻴﺮاز رﻓ ﺖ ﺕﺎ‬
‫اﻧﺪازﻩ ای ﻣﻀﺮاب و ﭘﻨﺠﻪ اش راﻩ اﻓﺘﺎد‪.‬ﺳﭙﺲ ﻧﺰد ﻣﻴﺮزاﻋ ﺒﺪاﷲ رﻓ ﺖ و ﭼ ﻨﺪ ﺳ ﺎﻟﯽ ﻧ ﻴﺰ در ﺧ ﺪﻣﺖ ﺁن‬
‫اﺳﺘﺎد ﺑﻪ درک رﻣﻮز ﻣﻮﺳﻴﻘﯽ ه ﻤﺖ ﮔﻤﺎﺷ ﺖ‪.‬وﻗ ﺘﯽ ﺳﺎزش ﺷ ﻨﻴﺪﻧﯽ ﺷ ﺪﻩ ﺑﻮد ‪ ،‬روزی ﺑ ﻪ دﻳ ﺪار اﺳ ﺘﺎد‬
‫رﻓ ﺖ ‪ ،‬ﺁﻗ ﺎ ﺡﺴﻴﻨﻘﻠ ﯽ ﻧ ﻴﺰ در ﺁﻧﺠ ﺎ ﺡﻀ ﻮر داﺷ ﺖ‪.‬ﻣ ﻴﺮزا ﻋﺒ ﺪاﷲ ﺷ ﺎﮔﺮدش را ﺑ ﻪ ﺑ ﺮادر ﺧ ﻮد ﻣﻌﺮﻓ ﯽ‬
‫ﮐﺮد‪.‬ﺳﻴﺪ ﻣﻬﺪی ﺧﺎن ﺑﺴﻴﺎر ﻣﺸﺘﺎق ﺑﻮد ﮐﻪ ﺳﺎز ﺝﻨﺎب ﻣﻴﺮزا را ﻧﻴﺰ ﺑﺸﻨﻮد‪.‬ﺁﻗﺎ ﺡﺴﻴﻨﻘﻠ ﯽ ﺕ ﺎری ﺑﺮداﺷ ﺖ‬
‫و ﺷﺮوع ﺑﻪ درﺁﻣﺪ ﭼﻬﺎر ﮔﺎﻩ ﮐﺮد و ﺑﻪ دﺑﻴﺮی ﮔﻔﺖ ﺕﺎر را ﺑﺮدار ﺕﺎ اﻳﻦ دﺳﺘﮕﺎﻩ را ﺑﺎ هﻢ ﺑ ﺰﻧﻴﻢ‪.‬د ﺑﻴﺮی‬
‫ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻣﺎﻳﻞ ﺑﻮد ﮔﻮش ﺑﺎﺷﺪ اﻣﺎ اﻣﺮ اﺳﺘﺎد را واﺝﺐ داﻧﺴﺖ و ﺕﺎری ﺑﻪ دﺳ ﺖ ﮔﺮ ﻓﺖ و ردﻳ ﻒ ﭼﻬﺎر ﮔﺎﻩ‬
‫را ﺑﻪ هﻤﺮاهﯽ اﺳﺘﺎد‪ ،‬ﺕﺎ ﺁﺧﺮ ﻧﻮاﺧﺖ و ﺁﻗﺎ ﺡﺴﻴﻨﻘﻠﯽ او را ﺑﺴﻴﺎر ﺕﺸﻮﻳﻖ ﮐﺮد‪.‬‬
‫دﺑﻴﺮی ﭘﺲ از اﻳﻨﮑﻪ دورﻩ ی درس را ﻧﺰد ﻣﻴﺮزا ﻋﺒﺪاﷲ ﺑﻪ ﭘﺎﻳﺎن رﺳﺎﻧﻴﺪ ‪ ،‬ﻧﺰد ﺧﻮد ﺑﻪ ﺕﻤﺮﻳﻦ ﺳ ﻪ ﺕﺎر‬
‫ﭘﺮداﺧﺖ‪.‬ﺷﺒﯽ ﻣﻨﺰل ﺡﺎج ﺁﻗﺎ ﻣﺤﻤﺪ ﺑﻮد ﮐﻪ دروﻳﺶ ﺧﺎن ﺡﻀﻮر داﺷﺖ‪.‬دروﻳﺶ ﭘﻴﺶ درﺁﻣﺪ اﻓ ﺸﺎری را‬
‫ﮐﻪ اﺧﻴﺮا ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺑﻮد ‪ ،‬ﻧﻮاﺧﺖ‪.‬ﺡﺎﺝﯽ ﺁﻗﺎ ‪ ،‬دﺑﻴﺮی را ﻣﻌﺮﻓ ﯽ ﮐ ﺮد و ﺑﺎ ﭘ ﻴﺮ ﺝﺎن ﻣﻴ ﻞ ﮐ ﺮد ﺳﺎز او را‬
‫ﺑﺸﻨﻮد‪.‬دﺑﻴﺮی اﻓﺸﺎری ﻧﻮاﺧﺖ و دروﻳﺶ ﺧﺎن ﭘﻴﺸﺎﻧﯽ او را ﺑﻮﺳﻴﺪ‪.‬‬

‫)ﺷﻤﺎرﻩ ‪ (٣٤‬ﺳﻴﺪ ﻣﻬﺪی دﺑﻴﺮی‬

‫دﺑ ﻴﺮی اوﻗ ﺎت ﻓﺮاﻏ ﺖ ﺧ ﻮد را هﻤ ﻮارﻩ ﺑ ﻪ ﻧ ﻮاﺧﺘﻦ ﺳ ﻪ ﺕ ﺎر ﺹ ﺮف ﻣ ﯽ ﻧﻤ ﻮد و از ﻣﺤﻀ ﺮ ﻣﻮﺳ ﯽ‬

‫ﻣﻌﺮوﻓﯽ ﮐﻪ ﺑﺎ او ﻧﻴﺰ ﻧﺴﺒﺘﯽ داﺷﺖ ﺑﺮﺧﻮردار ﻣﯽ ﺷﺪ و ﺁهﻨﮕﻬﺎی ﺽﺮﺑﯽ و ﭘﻴ ﺶ درﺁﻣ ﺪهﺎی ﺝﺪﻳ ﺪ را‬
‫از وی ﻣﯽ ﺁﻣﻮﺧﺖ‪.‬ﮔﺮﭼﻪ ﺧﺪﻣﺎت و ﻣﺸﺎﻏﻞ اداری ﺑ ﻪ او ﻓﺮ ﺹﺖ ﮐ ﺎر ﺑﺴﻴ ﺎر در ﻣﻮﺳ ﻴﻘﯽ ﻧ ﺪادﻩ اﺳ ﺖ‬
‫وﻟﯽ هﻨﻮز هﻢ ﮐﻪ در ﺡﺪود ﺷﺼﺖ ﺳﺎل دارد ‪ ،‬ﺳﺎز را ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﻣﻮﻧﺲ و ﻧﺪﻳﻢ ﺧﻮد ﻣﯽ داﻧﺪ و هﺮ وﻗ ﺖ‬
‫‪pdf.tarikhema.ir‬‬

‫ﻣﺠ ﺎل ﮐﻨ ﺪ ﺑ ﺎ ﺳ ﻪ ﺕ ﺎر ﺧ ﻮد ‪ ،‬راز و ﻧﻴﺎزه ﺎ دارد‪.‬ﻣﺮدﻳﺴ ﺖ ﺑﺴﻴ ﺎر ﺧ ﻮش ﻣﺤﻀ ﺮ و ﺳ ﻪ ﺕ ﺎرش ﮐﺎﻣ ﻼ‬

‫ﺷﻨﻴﺪﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬
‫ﺷﺎﮔﺮدان دیﮕﺮ‪ -‬از ﮐﺴﺎﻧﯽ ﮐﻪ در ﻣﮑﺘﺐ ﻣﻴﺮزا ﻋﺒﺪاﷲ هﻨﺮ اﻧﺪوﺧﺘﻪ اﻧﺪ اﺷﺨﺎص ذﻳ ﻞ را ﻣﯽ ﺕﻮان ﻧﺎم‬
‫ﺑﺮد ‪:‬‬
‫ﺑﺎﺹﺮ اﻟﺴﻠﻄﻨﻪ راد ‪ -‬ﻣﺤﺐ اﻟﺴﻠﻄﺎن روﺡﺎﻧﯽ ‪ -‬ﺑﺎﻗﺮﻓﻬﻴﻤﯽ ‪ -‬ﻣﺮﺕﻀﯽ ﺹﺒﺎ ‪ -‬ﺁﻗﺎ رﺿﺎ ﺧ ﺎن )ﻓﺮزﻧ ﺪ ﺁﻗ ﺎ‬
‫ﻏﻼﻣﺤﺴﻴﻦ( ﮐﻪ ﺑﻌﺪ ﺷﺎﮔﺮد و داﻣﺎد ﺁﻗﺎﺡﺴﻴﻨﻘﻠﯽ ﺷﺪ ‪ -‬ﺑﻴﺎن اﻟﻤﻤﺎﻟﮏ ﮐﻪ ﻣﺴﺘﻮﻓ ﯽ ﺑ ﺎ ﮐ ﻤﺎﻟﯽ ﺑﻮد و ﺧ ﻄﯽ‬
‫ﺑﺴﻴﺎر ﺧﻮش داﺷﺖ ‪ -‬اﺑﻮاﻟﺤﺴﻦ ﺹﺒﺎ ﮐﻪ داﺳﺘﺎن زﻧﺪﮔﯽ هﻨﺮی او ﺑﻌﺪهﺎ ﺑ ﻪ ﺕﻔﺼﻴ ﻞ ﻧﮕﺎﺷ ﺘﻪ ﺧﻮاه ﺪ ﺷ ﺪ‬
‫ﺣ ﺎج ﺁﻗ ﺎ ﻣﺤﻤ ﺪ ایﺮاﻧ ﯽ ﻣﺠ ﺮد ﮐ ﻪ ﺳ ﺎﺑﻘًﺎ ذﮐ ﺮش ﮔﺬﺷ ﺖ و ه ﺮ ﭼﻨ ﺪ در ﻧ ﻮاﺧﺘﻦ ﻣﻬ ﺎرﺕﯽ ﻧ ﺪارد وﻟ ﯽ‬
‫اﻃﻼﻋﺎت ردﻳﻔﯽ او ﺑﺴﻴﺎر ﺧﻮﺑﺴﺖ و ﻋﻼوﻩ ﺑﺮﺁوازهﺎ ﺑﻪ ﺕﺼﺎﻧﻴﻒ و ﺁهﻨﮕﻬﺎی‬

‫)ﺷﻤﺎرﻩ ‪ (٣٥‬ﺑﻴﺎن اﻟﻤﻤﺎﻟﮏ‬

‫‪pdf.tarikhema.ir‬‬

‫ﻗﺪﻳﻢ ‪ ،‬ﺁﮔﺎهﯽ ﺑﺴﻴﺎر دارد و اهﻞ ﻣﻮﺳﻴﻘﯽ ﻧﻈﺮﻳﺎت و اﻗﻮال او را ﺳﻨﺪی ﻣﻌﺘﺒﺮ ﻣﯽ داﻧﻨ ﺪ و ﻣﺼﺎﺣﺒ ﺖ او‬
‫را هﻤﻮارﻩ ﻣﻐﺘﻨﻢ ﻣﯽ ﺷﻤﺎرﻧﺪ‪.‬ﻧﺎﻣﺒﺮدﻩ هﻤﻴﺸﻪ ﺑﻪ اهﻞ ﻣﻮﺳﻴﻘﯽ ﻋﻼﻗﻪ ﻣﻨﺪ ﺑﻮدﻩ و ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ اوﻗ ﺎت ﺧ ﻮد را‬
‫در ﻣﺠﺎﻟﺴ ﺖ هﻨﺮﻣﻨ ﺪان داﻧﺴﺘ ﻪ اﺳ ﺖ ﻣﻮﺳ ﻴﻘﯽ داﻧﻬ ﺎ ‪ ،‬وی را ﺣ ﺎج ﺁﻗ ﺎ ﻣ ﯽ ﻧﺎﻣﻨ ﺪ و ﺑ ﻪ او ﮐ ﻪ هﻤ ﻮارﻩ‬
‫ﻋﺎﺷﻖ و ﻓﺮﻳﻔ ﺘﻪ ی ﻣﻮﺳ ﻴﻘﯽ ﺑ ﻮدﻩ اﺳ ﺖ اﺣ ﺘﺮام ﻓ ﺮاوان ﻣﯽ ﮔﺬارﻧ ﺪ‪.‬اﻟ ﺤﻖ ﻣﺮدﻳﺴ ﺖ ﺳﺰاوار ﺕ ﮑﺮﻳﻢ و‬
‫دوﺳﺖ داﺷﺘﻨﯽ ‪ ،‬ﭼﻪ در ادب و دوﺳﺘﯽ و ﺣﺴﻦ ﺕﺸﺨﻴﺺ و ﺁﮔﺎهﯽ ﺑﻪ رﻣﻮز ﻣﻮﺳ ﻴﻘﯽ ﻗﺪﻳﻢ ‪ ،‬ﮐﻤ ﺘﺮ ﻣﯽ‬
‫ﺕﻮان ﺑﺮاﻳﺶ ﺕﺎﻟﯽ و ﻧﻈﻴﺮی اﻧﺪﻳﺸﻴﺪ‪.‬‬
‫ﻓﺮزﻧﺪان ﻣﻴﺮزا ﻋﺒﺪاﷲ ‪ -‬اﻳﻦ اﺳﺘﺎد دو دﺧﺘﺮ و دو ﭘﺴﺮ دا ﺷﺘﻪ اﺳ ﺖ ﮐﻪ هﺮ ﭼﻬ ﺎر ﺕ ﻦ ‪ ،‬ذوق ﻣﻮﺳ ﻴﻘﯽ‬
‫داﺷﺘﻪ و ﺳﻪ ﺕﺎر زدﻩ اﻧﺪ‪.‬دﺧﺘﺮ ﺑﺰرﮔﺶ ﻣﻮﻟﻮد از دﻳﮕﺮان ‪ ،‬ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﻪ ردﻳ ﻒ ﭘ ﺪر وارد ﺑ ﻮد و ﻣﺘﺎﺳ ﻔﺎﻧﻪ‬
‫ﭼﻨﺪ ﻣﺎﻩ ﻗﺒﻞ درﮔﺬﺷﺖ‪ .‬دﺧﺘﺮ ﮐﻮﭼﮑﺶ ﻣﻠﻮک اﺳﺖ ﮐﻪ او ه ﻢ ﻧﺰد ﭘ ﺪر ﺧ ﻮد ‪ ،‬ﺳ ﻪ ﺕ ﺎر زدﻩ اﺳ ﺖ‪.‬ﭘ ﺴﺮ‬
‫ﺑﺰرﮔﺶ ﺟﻮاد ﻋﺒﺎدی اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﺴﺘﻘﻴﻤًﺎ از ﺕﻌﻠﻴﻤﺎت ﭘﺪر اﺳﺘﻔﺎدﻩ ﮐﺮد وﻟﯽ ﺑﻪ واﺳﻄﻪ ی ﻧﻘﺼﯽ‬

‫)ﺷﻤﺎرﻩ ‪ (٣٦‬ﺣﺎج ﺁﻗﺎ ﻣﺤﻤﺪ اﻳﺮاﻧﯽ ﻣﺠﺮد‬

‫ﮐﻪ ﺑﻪ دﺳﺘﺶ رﺳﻴﺪ ‪ ،‬از اداﻣﻪ ی ﮐﺎر ﻣﻮﺳﻴﻘﯽ ﻣﺤﺮوم ﻣﺎﻧﺪ و وارد ﺧﺪﻣﺎت دوﻟﺘﯽ ﺷﺪ‪.‬‬
‫ﮐﻮﭼﮑﺘﺮﻳﻦ ﻓﺮزﻧﺪ هﻢ اﺣﻤﺪ ﻋﺒﺎدی اﺳﺖ ﮐﻪ وﻗﺘﯽ ﭘ ﺪرش ﻓﻮت ﮐ ﺮد ‪ ،‬ﻃﻔ ﻞ ﺑ ﻮد و ﺑ ﻌﺪهﺎ از ﺧﻮا هﺮان‬
‫ﺧﻮد ﻣﺨﺼﻮﺹًﺎ ﻣﻮﻟﻮد ﺧﺎﻧﻢ ﺕﻌﻠﻴﻢ ﻣﻮﺳﻴﻘﯽ ﮔﺮﻓﺖ و اﮐﻨ ﻮن ﻧﻮاز ﻧﺪﻩ ی ﻣﺸﻬﻮرﻳﺴ ﺖ ﮐﻪ هﺮ ﮔﺎﻩ ﺹﺪای‬
‫ﺳ ﻪ ﺕ ﺎرش از رادﻳ ﻮ ﺷ ﻨﻴﺪﻩ ﺷ ﻮد ﻣﺸﺘﺎﻗ ﺎن ﺑﺴﻴ ﺎری دارد ﮐ ﻪ ﮔ ﻮش ﺑ ﻪ زﻧ ﮓ ﻧﺸﺴﺘ ﻪ اﻧ ﺪ ﺕ ﺎ از ﻧﻐﻤ ﺎت‬
‫دﻟﭙﺬﻳﺮش ﻣﺤﻔﻮظ ﺷﻮﻧﺪ‪.‬اﻟﺒﺘﻪ از او ﺑﻌﺪهﺎ ﺑﻪ ﺕﻔﺼﻴﻞ ﺑﻴﺸﺘﺮی ﺳﺨﻦ ﺧﻮاهﻢ ﮔﻔﺖ‪.‬‬
pdf.tarikhema.ir

‫( اﺣﻤﺪ ﻋﺒﺎدی‬٣٧ ‫)ﺷﻤﺎرﻩ‬

‫‪pdf.tarikhema.ir‬‬

‫روش اﺳﺘﺎد ‪ -‬ﻣﻴﺮزا ﻋﺒﺪاﷲ در ﻧﻮاﺧﺘﻦ ﺳﻪ ﺗ ﺎر ﻣﻬ ﺎرت ﺑﻴﺸ ﺘﺮی داﺷ ﺘﻪ ﻳ ﻌﻨﯽ هﻤ ﺎن اﻧ ﺪازﻩ ﮐﻪ ﺑﺮادر‬
‫ﮐﻮﭼﮑﺶ در ﺗﺎر ﻣﻌﺮوف ﺑﻮدﻩ او ﻧﻴﺰ در ﺳ ﻪ ﺗﺎر ﺷﻬﺮت دا ﺷﺘﻪ اﺳ ﺖ‪.‬ﻣﻌﺮوﻓ ﺴﺖ ﮐ ﻪ در ﻣﺠﻠﺴ ﯽ ﺑ ﻪ‬
‫ﻧﻮاﺧﺘﻦ ﻣﺸﻐﻮل ﺑﻮدﻩ و هﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻪ ﺑﺎ دﺳﺖ ﭼﭗ ‪ ،‬ﭘﻨ ﺠﻪ ﮐ ﺎری ﻣﯽ ﮐ ﺮدﻩ و ﺑ ﯽ ﻣ ﻀﺮاب ﻣ ﯽ ﻧﻮاﺧ ﺘﻪ‬
‫اﺑﻮاﻝﺤﺴﻦ ﻣﻴﺮزا ﺷﻴﺦ اﻝﺮﺋﻴﺲ ﺛﺎﻧﯽ ﺷﺎﻋﺮ ﻣﻌﺮوف ﮐﻪ در ﺝﻠﺴﻪ ﺣﻀﻮر داﺷﺘﻪ اﻳﻦ رﺑ ﺎﻋﯽ را ﺑﺎاﻝﺒﺪا هﻪ‬
‫ﺳﺮودﻩ اﺳﺖ ‪:‬‬
‫ﺑﺎ دﺳ ﺖ ﭼ ﭗ ‪،‬‬ ‫ﻋﺒﺪاﻝﻬﯽ ﮐﻪ ﺷ ﻮر‪ ،‬ز ﺳ ﺎزش هﻤ ﯽ ﺑ ﻪ ﭘﺎ ﺳﺖ‬
‫هﻤﯽ ﺑﻨﻮازد ﻧﻮای راﺳﺖ‬
‫ﺑﻴﻬﻮدﻩ ﮔﻔﺘ ﻪ ا ﻧﺪ‬ ‫هﺮ ﻧﻐﻤﻪ ای ﮐﻪ ﺧﻮاﺳﺖ ‪ ،‬ﺑﻪ ﻳﮏ دﺳﺖ ‪ ،‬ﻣﯽ زﻧﺪ‬
‫ﮐﻪ ﻳﮏ دﺳﺖ ‪ ،‬ﺑﯽ ﺻﺪاﺳﺖ‬
‫از ﻗﺮار ﮔﻔﺘﻪ ی ﺝﻮاد ﻋﺒﺎدی ‪ ،‬اﻳﻦ رﺑﺎﻋﯽ را دﮐﺘﺮ ﻣﻨﺘﻈﻢ اﻝﺤﮑﻤﺎ در وﺻﻒ اﺳﺘﺎد ﺧﻮد ﺳﺎﺧﺘﻪ اﺳﺖ‪:‬‬
‫ای ﺁﻧﮑﻪ ﺑﻪ ﻣﻠﮏ ﻋﻠﻢ و داﻧﺶ ‪ ،‬ﺷﺎهﯽ در ﺑﺮج ﺳﻤﺎء ﻣﻮﺳ ﻴﻘﺎری ‪ ،‬ﻣ ﺎهﯽ در ﺧﻠ ﻖ و ادب ﻓﺮدی و در‬
‫ﺗﺎر و ﺳﻪ ﺗﺎر هﺴﺘﯽ ﺗﻮ ﺧﺪا ‪ ،‬اﮔ ﺮ ﭼ ﻪ ﻋﺒ ﺪاﻝﻠﻬﯽ ﺣ ﺎج ﺁﻗ ﺎ ﻣﺤ ﻤﺪ رﺑ ﺎﻋﯽ ﻓﻮق را ه ﻢ ﻣﻨ ﺴﻮب ﺑ ﻪ ﺷ ﻴﺦ‬
‫اﻝﺮﺋﻴﺲ ﺛﺎﻧﯽ ﻣﯽ داﻧﺪ و ﺝﺎی ﺗﺎﺳﻒ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺗﺎﮐﻨﻮن دﻳﻮان اﻳﻦ ﺷﺎﻋﺮ ﺑﺰرگ ﭼﺎپ ﻧﺸﺪﻩ اﺳ ﺖ‪.‬دﻳﮕ ﺮی‬
‫درﺑﺎرﻩ ی ﻣﻴﺮزا ﻋﺒﺪاﷲ ﮔﻔﺘﻪ اﺳﺖ‪:‬‬

‫)ﺷﻤﺎرﻩ ‪ (٣٨‬ﺝﻮاد ﻋﺒﺎدی‬

‫اﮔﺮﺧﺴﺮو ﭘﺮوﻳﺰ ‪ ،‬ﺑﺪی ﻣﺎ را ﺷﺎﻩ ﻣ ﯽ ﮔ ﻔﺖ ﻧﮑﻴﺴ ﺎی ﻣ ﻦ ا ﺳﺖ ﻋ ﺒﺪاﷲ اﻳ ﻦ ﭘ ﺮدﻩ ‪ ،‬زﭘ ﺮدﻩ ﻣ ﯽ ﮐﺸ ﺪ ‪،‬‬
‫ﭘﺮدﮔﻴﺎن ﻻﺣﻮل و ﻻ ﻗﻮة اﻻ ﺑﺎ ﷲ‬
‫‪pdf.tarikhema.ir‬‬

‫ادﻳﺐ اﻝﻤﻤﺎﻝﮏ ﻗﺎﺋﻢ ﻣﻘﺎﻣﯽ ﻓﺮاهﺎﻧﯽ ‪ ،‬درﺑﺎرﻩ اش ﮔﻔﺘﻪ اﺳﺖ‪:‬‬

‫زﺁوازﻩ ی‬ ‫ﺗﺎ زﺧﻤﻪ ی ﺗﻮ ‪ ،‬ﺑﻪ ﻧﻐﻤﻪ دﻣﺴﺎز ﺷﻮد‬
‫ﺗﻮ ‪ ،‬ﺝﻬﺎن ﭘﺮﺁواز ﺷﻮد‬
‫در دﺳ ﺖ‬ ‫ﮔﻮﻳ ﻨﺪ ز ﺳﻴﻢ ‪ ،‬ﻣ ﯽ ﺷﻮد ﻗﻄ ﻊ ‪ ،‬زﺑ ﺎن‬
‫ﺗﻮ ‪ ،‬ﺳﻴﻢ را زﺑﺎن ﺑﺎز ﺷﻮد‬
‫درﮔﺬﺷﺖ ‪ -‬ﻳﮑﯽ از دوﺳﺘﺎن ﻣﻴﺮزاﻋﺒﺪاﷲ اﻳﻦ دو ﺑﻴﺖ را در ﻣﺮگ اﺳﺘﺎد ﺳﺮودﻩ اﺳﺖ‪:‬‬
‫رﻓ ﺖ از‬ ‫اﻳ ﻦ ﺑﻨ ﺪﻩ ی ﺧ ﺪا و ﺧﺪاوﻧ ﺪ ﻣﻮﺳ ﻘﯽ‬
‫ﺝﻬﺎن ﻓﺎﻧﯽ و ﻣﻴﺮﻧﺪ ﻣﺎ ﺑﻘﯽ‬
‫ﻋﻴﺪاﻝﻬﺴ ﺖ‬ ‫ای ﺧﺎک ﺗﻴﺮﻩ ﻣﺮﺷﺪ ﻣ ﺎ را ﻋﺰ ﻳﺰ دار‬
‫‪ ،‬ﭘﻴﺮ ﺝﻮاﻧﺎن ﻣﺘﻘﯽ‬
‫ﻣﺠﺪاﻝﻤﻠﮏ ‪ ،‬ﻣﺎدﻩ ﺗﺎرﻳﺦ ذﻳﻞ را در ﻓﻮت او ﺳﺎﺧﺘﻪ اﺳﺖ‪:‬‬
‫ﭼ ﻮن ﺑ ﻪ‬ ‫ﻓﺎرﻳ ﺎﺑﯽ ﻋﺼ ﺮ ﻋﺒ ﺪاﷲ‬
‫ﻣﻮﺳﻴﻘﯽ ‪ ،‬او ﺑﺪی اﺳﺘﺎد‬
‫زه ﺮﻩ در‬ ‫دورﻩ ی ﻣﺤﺒ ﺚ ﻣﻔﺼ ﻞ را‬
‫ﭼﺮخ از او ﮔﺮﻓﺘﯽ ﻳﺎد‬
‫روی‬ ‫هﻔ ﺖ ﺑﻌ ﺪ از ه ﺰار ﺳ ﻴﺼﺪ و ﺳ ﯽ‬
‫هﺠﺮت ‪ ،‬ﺑﻪ ﮐﻮی دوﺳﺖ ﻧﻬﺎد‬
‫‪pdf.tarikhema.ir‬‬

‫اﻟﺒﺘﻪ ﻣﻘﺼﻮد ﮔﻮﻳﻨﺪﻩ ی ﺷﻌﺮ )اﺏﻮﻥﺼﺮﻓﺎراﺏﯽ( اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﻮﺳ ﻴﻘﯽ ﺷ ﻨﺎس ﺏﻮدﻩ ﻥﻪ )ﻇﻬﻴﺮﻓ ﺎراﺏﯽ( ﺷﺎﻋﺮ‬
‫ﻗﺮن ﺷﺸﻢ هﺠﺮی‪.‬ﺏﻪ هﺮﺣﺎل ‪ ،‬ﺕﺎرﻳﺦ ﻓﻮت اﺳ ﺘﺎد ﺏ ﻪ ﺣﺴ ﺎب ﺷ ﻤﺴﯽ ﺳ ﺎل ‪) ١٢٩٧‬ﻣﻄ ﺎﺏﻖ ‪١٣٣٧‬ﻩ‪.‬ق(‬
‫درﺳﻦ ‪ ٧٥‬ﺳﺎﻟﮕﯽ ﺏﻮدﻩ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺁﻗﺎ ﺣﺴﻴﻨﻘﻠﯽ ‪ -‬ﻥﺨﺴﺖ ‪ ،‬ﻥﺰد ﺏﺮادر ﺧﻮد ﻣ ﻴﺮزا ﻋ ﺒﺪاﷲ و ﺳ ﭙﺲ ﭘﻴ ﺶ ﭘ ﺴﺮ ﻋ ﻤﻮﻳﺶ ﺁ ﻗﺎ ﻏﻼﻣﺤﺴ ﻴﻦ ﺏﻪ‬
‫ﻥﻮاﺧﺘﻦ ﺕﺎر ﻣﺸﻐﻮل ﺷﺪ و ﺁﻥﻘﺪر ﺕﻤﺮﻳﻦ و ﻣﻤﺎرﺳﺖ ﮐﺮد ﺕﺎ اﺳﺘﺎد ﻣﺸﻬﻮر زﻣ ﺎن ﺧ ﻮد ﮔﺮد ﻳﺪ‪.‬ﻋ ﺎرف در‬
‫دﻳﻮاﻥﺶ ﻣﯽ ﻥﻮﻳﺴﺪ‪:‬‬
‫)ﺕﺎر هﻢ ﺏﻌﺪ از ﻣﻴﺮزا ﺣﺴﻴﻨﻘﻠﯽ ﭼﺮاﻏﺶ ﺕﻘﺮﻳﺒﺎ ﺧﺎﻣﻮش ﺷﺪ و ﺏ ﺎ اﻳﻨﮑ ﻪ ﺣﺎﻻ ﻣﻌﻤﻮﻟ ﺘﺮﻳﻦ ﺁ ﻟﺖ ﻣﻮ ﺳﻴﻘﯽ‬
‫اﻳﺮاﻥﻴﺴﺖ ‪ ،‬ﺏﺎز ﺏﺰرﮔﺘﺮﻳﻦ اﺳﺘﺎد ﺁن ﮐﻪ ﻗﺮﻥﻬﺎ ﻻزﻣﺴﺖ ﮐﻪ دﺳﺖ ﻃﺒﻴﻌﺖ ﭘﻨﺠﻪ ای ﺏﺪان ﻗﺪرت ﺏﻪ وﺝﻮد‬
‫ﺁورد از ﻣﻴﺎن رﻓﺖ‪.‬ﭘﻨﺠﻪ ای ﮐﻪ هﺮ وﻗﺖ ﺏﻪ ﺣﺮﮐﺖ ﻣﯽ ﺁﻣﺪ ‪ ،‬ﻗﺮار از ﮐﻒ و ﺁرام ‪ ،‬از دل ﺷ ﻨﻮﻥﺪﮔﺎن‬
‫ﻣﯽ رﺏﻮد و ﻣﺎﻥﻨﺪ ﺹﻮرت ﺏﺮ دﻳﻮار ‪ ،‬ﺏﯽ اﺧﺘﻴﺎر ﻣﺠﺬوب ﺳﮑﻮت ﻣﯽ ﮔﺮدﻳﺪ‪(.‬‬
‫ﮐﻪ در‬ ‫ﮐﺎﺳﻪ ی ﺕﺎر ﺏﻌﺪ از او زﻳﺒ ﺪ‬
‫ﺁن ‪ ،‬ﻋﻨﮑﺒﻮت ﺏﻨﺪد ﺕﺎر‬
‫ﺱ ﺒﮏ اﺱ ﺘﺎد ‪ -‬ﺁﻗ ﺎ ﺣﺴﻴﻨﻘﻠ ﯽ در ﻥ ﻮاﺧﺘﻦ ﺕ ﺎر ﺏﺴﻴ ﺎر ﭼﺎﺏ ﮏ و زﺏﺮدﺳ ﺖ ﺏ ﻮد‪.‬ﻣﻀ ﺮاﺏﺶ ﻗ ﻮی و ﺧ ﻮش‬
‫ﻃﻨﻴﻦ و ﭼﭗ و راﺳﺘﻬﺎﻳﺶ ﻣﺮﺕﺐ و ﺷﻤﺮدﻩ و ﺹﺤﻴﺢ ادا ﻣﯽ ﺷﺪ‪.‬ﺏﻪ ردﻳﻒ ﻣﻮﺳﻴﻘﯽ و ﻥﻐﻤﺎت دﺳﺘﮕﺎهﻬﺎ‬
‫ﮐﺎﻣﻼ وارد ﺏﻮد و هﻤﻪ او را درزﻣﺎن ﺧﻮد ﺏﺰرﮔﺘﺮﻳﻦ اﺳﺘﺎد‬

‫)ﺷﻤﺎرﻩ ‪ (٣٩‬ﺁﻗﺎ ﺣﺴﻴﻨﻘﻠﯽ اﺳﺘﺎد ﺕﺎر‬

‫ﺕ ﺎر ﻣ ﯽ داﻥﺴﺘﻨ ﺪ‪.‬ﻣﺠﻠ ﺲ درﺳ ﺶ ﻣﻨﻈ ﻢ ﺏ ﻮد و در ﺕﻌﻠﻴ ﻢ ﺳ ﺎز ه ﺮ ﭼﻨ ﺪ ﻥﺴﺒ ﺖ ﺏ ﻪ ﺷ ﺎﮔﺮدان ﮐ ﻢ ﻣﺎﻳ ﻪ‬

‫ﻋﺼﺒﺎﻥﯽ ﻣﯽ ﺷﺪ ‪ ،‬وﻟﯽ ﮐﻤﺎل دﻗﺖ را ﺏﻪ ﮐﺎر ﻣﯽ ﺏﺮد ﮐﻪ هﻨﺮﺝﻮﻳ ﺎن ‪ ،‬ﺁهﻨﮕﻬ ﺎ را ﺹﺤﻴﺢ ﺏﻨﻮازﻥ ﺪ‪.‬در‬
‫ردﻳﻒ ‪ ،‬ﺳﺒﮑﯽ ﻣﺨﺼﻮص داﺷﺖ ﮐﻪ از روش ﺏﺮادرش ﭘﺮﮐﺎرﺕﺮ و در ﺕﻨﻈﻴﻢ ﺁن ذوق ﺏﻴﺸﺘﺮی ﺏ ﻪ ﮐﺎر‬
‫رﻓﺘﻪ ﺏﻮد‪.‬‬
‫‪pdf.tarikhema.ir‬‬

‫ﻧﺼﻴﺤﺖ اﺳﺘﺎد ‪ -‬وی هﻤﻮارﻩ ﺑﻪ ﺷﺎﮔﺮدان ﺧﻮد ﺳﻔﺎرش ﻣﯽ ﮐﺮد ﮐﻪ زﻳﺎد ﺗﻤﺮﻳﻦ ﮐﻨﻨﺪ و هﺮ روز ﺣﺘﻤﺎ‬
‫ﭼﻨﺪ ﺳﺎﻋﺘﯽ ﺑﺮای ﺧﻮد ﺳﺎز ﺑﺰﻥﻨﺪ‪.‬‬

‫)ﺷﻤﺎرﻩ ‪ (٤٠‬ردﻳﻒ ﻥﺸﺴﺘﻪ از راﺳﺖ ‪ -١ :‬ﺣﺴﻴﻦ ﮐﺮﻳﻢ ﮐﻮر ‪ -٢‬ﻗﻠﯽ ﺧﺎن ‪ -٣‬ﺳﻤﺎع ﺣﻀﻮر ‪ -٤‬ﻣﺤﻤﺪ ﺻﺎدق ﺳﺮوراﻝﻤﻠﮏ )رﺋﻴﺲ( ‪-٥‬‬
‫ﺁﻗﺎﺣﺴﻴﻨﻘﻠﯽ ‪ -٦‬ﻣﻴﺮزاﻋﺒﺪاﷲ ‪ -٧‬ﻣﻄﻠﺐ ﺧﺎن ﭘﺴﺮ ﻣﺤﻤﺪﺻﺎدق ﺧﺎن ‪ -٨‬ﻣﻴﺮزاﻏﻼﻣﺤﺴﻴﻦ ﭘﺪر ﺳﻤﺎع‬

‫ردﻳﻒ اﻳﺴﺘﺎدﻩ از راﺳﺖ ‪ -١:‬اﺑﺮاهﻴﻢ ﮐﺮﺑﻼﺋﯽ ﺳﻌﻴﺪ ‪ -٢‬اﺑﻮاﻝﻘﺎﺳﻢ ﺧﺎﻝﺪار ‪ -٣‬ﻳﻮﺳﻒ ﺧﺎن ﻣﻌﻴﺮی ‪ -٤‬ﻋﺒﺪاﷲ )ﺳﻨﺘﻮر( ﭘﺴﺮﻣﺤﻤﺪ ﺻﺎدق‬
‫ﺧﺎن ‪ -‬در ردﻳﻒ اول ﺳﻪ ﺗﻦ اول ‪ ،‬ﺧﻮاﻥﻨﺪﻩ اﻥﺪ‬

‫زﻳﺮا اﮔﺮ ﻳﮏ روز از ﮐﺎر ﻏﺎﻓﻞ ﺷﻮﻥﺪ ‪ ،‬ﻋﻘﺐ ﻣﯽ ﻣﺎﻥﻨﺪ و دﺳﺖ و ﭘﻨﺠﻪ ‪ ،‬ﺳﺴﺖ و ﺗﻨﺒﻞ ﻣﯽ ﺷﻮد‪.‬ﺣﺘﯽ‬
‫ﻣﺒﺎﻝﻐ ﻪ را ﺑ ﻪ ﺝ ﺎﺋﯽ رﺳ ﺎﻥﻴﺪﻩ ﺑ ﻮد ﮐ ﻪ وﻗ ﺘﯽ ﺗ ﺎر‪ ،‬دﺳ ﺘﺶ ﺑ ﻮد و ﺁن را ﺑ ﺮای ﺁﺗ ﺶ زدن ﺳ ﻴﮕﺎر‪ ،‬زﻣﻴ ﻦ‬
‫ﮔﺬارد و هﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻪ دوﺑﺎرﻩ ﺳﺎز را ﺑﻪ دﺳﺖ ﮔﺮﻓﺖ ‪ ،‬ﮔﻔﺖ هﻤﻴﻦ ﻓﺎﺻﻠﻪ ی ﻣﺨﺘﺼﺮ هﻢ ﻣﻮﺛﺮ اﺳﺖ!‬
‫ﻳﮑ ﯽ از ﺷ ﺎﮔﺮداﻥﺶ ﻣ ﯽ ﮔﻔ ﺖ ‪ :‬روزی در ﻣﺠﻠ ﺲ درس اﺳ ﺘﺎد ﻥﺸﺴﺘ ﻪ ﺑ ﻮدم‪.‬ﺷ ﺨﺼﯽ وارد ﺷ ﺪ و از‬
‫ﺝﺎﻥﺐ ﻳﮑﯽ از رﺝﺎل زﻣﺎﻥﻪ او را دﻋﻮت ﮐﺮد‪.‬اﺳﺘﺎد ﻋﺬر ﺧﻮاﺳﺖ و ﮔﻔ ﺖ ﺣ ﺎﻝﻢ ﺧﻮش ﻥﻴﺴ ﺖ‪.‬وﻗ ﺘﯽ ﺁن‬
‫ﻣﺮد رﻓﺖ دوﺑ ﺎرﻩ ﺗ ﺎر را ﺑﺮداﺷ ﺖ و ﻣﺸ ﻐﻮل ﺗﻌﻠﻴ ﻢ ﺷ ﺪ‪.‬ﭘﺮ ﺳﻴﺪم ﺧ ﺪای ﻥﮑ ﺮدﻩ ﺷﻤﺎ را ﭼ ﻪ ﻣ ﯽ ﺷ ﻮد ؟‬
‫ﻋﻼج دردﺗﺎن ﺑﻪ دﺳﺖ ﮐﻴﺴﺖ؟ ‪ -‬ﺧﻨﺪﻳﺪ و ﮔﻔﺖ ‪ :‬ﻣﻦ ﮐ ﻪ ﻥ ﺎﺧﻮش ﻥﻴﺴﺘ ﻢ ! ‪ -‬ﮔﻔ ﺘﻢ اﻳﻨﮑ ﻪ اﻇﻬ ﺎر ﮐﺴﺎﻝ ﺖ‬
‫ﮐﺮدﻳﺪ ﭼﻪ ﻣﻘﺼﻮدی داﺷﺘﻴﺪ؟ اﺳﺘﺎد ﮔﻔﺖ ‪ :‬دﺳﺖ و ﭘﻨﺠﻪ ام ﺧﻮب ﮐﺎر ﻥﻤﯽ ﮐﻨﺪ‪ -.‬ﺑﺎ ﺗﻌ ﺠﺐ ﭘﺮ ﺳﻴﺪم ﺷ ﻤﺎ‬
‫ﮐ ﻪ اﻻن ﺗ ﺎر ﺑ ﻪ دﺳ ﺖ دارﻳ ﺪ و ﻣﺸﻐ ﻮل ﻥ ﻮاﺧﺘﻦ هﺴﺘﻴ ﺪ‪ .‬ﮔﻔ ﺖ ﺁری ﻣﺸ ﻖ ﻣ ﯽ ده ﻢ ؛ اﻳﻨﮑ ﻪ ﺳ ﺎز زدن‬
‫ﻥﻴﺴ ﺖ! ﺑ ﺎز ه ﻢ ﻣﻘﺼ ﻮد را درﻥﻴ ﺎﻓﺘﻢ وﻝ ﯽ ﺑ ﻪ اﺣ ﺘﺮام اﺳ ﺘﺎد ﺳ ﮑﻮت ﮐ ﺮدم‪.‬ﮔﻔ ﺖ ﻣﺜ ﻞ اﻳﻨﮑ ﻪ ﻣﻄﻠ ﺐ را‬
‫درﻥﻴﺎﻓﺘﯽ! ﮔﻔﺘﻢ ﺻﺤﻴﺢ اﺳﺖ‪.‬ﺧﻨﺪﻳﺪ و ﮔﻔﺖ ‪ :‬وﻗﺘﯽ ﻥﻮازﻥﺪﻩ ای ﻣﯽ ﺧﻮاهﺪ ﺑﺮای ﻣﺮدم ﺳﺎز ﺑﺰﻥﺪ ﺑﺎ ﻳﺪ ﺑﻪ‬
‫اﻥﺪازﻩ ی ﮐﺎﻓﯽ ﻗﺒﻼ ﺗﻤﺮﻳﻦ ﮐﺮدﻩ ﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ دﺳﺖ و ﭘﻨﺠﻪ اش درﺳﺖ ﮐﺎر ﮐﻨ ﺪ ؛ ﻣ ﻦ هﺮ روز ﺻﺒﺢ ﭼﻨ ﺪ‬
‫ﺳﺎﻋﺘﯽ ﺑﺮای ﺧﻮد ﺳﺎز ﻣﯽ زﻥﻢ و اﻣﺮوز ﮐﻪ اﻳﻦ ﻣﺠﺎل ‪ ،‬ﭘﻴﺪا ﻥﺸﺪﻩ اﺳﺖ ﺁ ﻣﺎدﻩ ی ﮐ ﺎر ﻥﻴﺴ ﺘﻢ ؛ ﭼﮕﻮ ﻥﻪ‬
‫ﺷﺐ ﺑﺮوم ﺑﺮای ﻣﺮدم ﺳﺎز ﺑﺰﻥﻢ؟‬
‫ﭘﺮ ﮐﺮد ن ﺹﻔﺤﻪ ‪ -‬ﺁﻗﺎ ﺣﺴﻴﻨﻘﻠﯽ ﻳﮏ ﺳﻔﺮﻩ ﺑﻪ هﻤﺮاﻩ ﺑﺎﻗﺮﺧﺎن راﻣﺸﮕﺮ ‪ ،‬اﺳﺪاﷲ ﺧﺎن ﻥﻮازﻥ ﺪﻩ ی ﺗﺎر و‬
‫ﺳﻨﺘﻮر ‪ ،‬ﺳﻴﺪ اﺣﻤﺪ ﺧﺎن ﺁواز ﺧﻮان و ﻣﺤﻤﺪ ﺑﺎﻗﺮ ﻣﻌﺮوف ﺑﻪ ﻝﺒﻮ )ﺽﺮب ﮔﻴﺮ( ﺑﺮای ﭘﺮ ﮐ ﺮدن ﺻﻔﺤﻪ‬
‫ی ﮔﺮاﻣﺎﻓﻮن ﺑﻪ ﭘﺎرﻳﺲ رﻓﺖ و ﺁﺛﺎری از او ﺽﺒﻂ ﺷﺪ‪.‬ﭼﻨﺪ ﻥﻤﻮﻥﻪ از اﻳﻦ ﺻﻔﺤﻪ هﺎ ﮐﻪ در ﺁﻥﻬﺎ اﺳﺘﺎد ﺑﻪ‬
‫ﺗﻨﻬﺎﺋﯽ ﺗﺎر زدﻩ اﺳﺖ ﻣﻮﺝﻮد ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ ﻣﺎﻥﻨﺪ ‪ :‬ﻣﺎهﻮر و ﺳﻪ ﮔﺎﻩ و ﺷﻮر و هﻤ ﺎﻳﻮن و ره ﺎب و ﻣﺴﻴﺤ ﯽ‬
‫ﮐﻪ ﺗﺎ اﻥﺪازﻩ ای ﻣﻌﺮف ﻣﻀ ﺮاب و ﭘﻨ ﺠﻪ ی اﺳ ﺘﺎداﻥﻪ ی ﻥﻮازﻥ ﺪﻩ ﻣﯽ ﺑﺎ ﺷﺪ‪.‬در هﻨﺮﺳ ﺘﺎن ﻣﻮﺳ ﻴﻘﯽ ﻣﻠ ﯽ‬
‫‪pdf.tarikhema.ir‬‬

‫ﻥﻴﺰ ﺻﻔﺤﻪ ی ﻋﺮاﻗﺶ ‪ ،‬ﻣﻮﺝﻮد اﺳﺖ و ﺻﻔﺤﻪ ی دﻳﮕﺮی هﻢ در ﻣﺎهﻮر و دﻝﮑﺶ ‪ ،‬هﻤﺮاﻩ ﺑﺎ ﺁواز ﺳﻴﺪ‬
‫اﺣﻤﺪ ﺗﻌﺰﻳﻪ ﺧﻮان دارﻳﻢ ﮐ ﻪ ا ﮔﺮ ﺧﻮاﻥﻨ ﺪﻩ ﻥﺪاﺷ ﺖ ﺑ ﻬﺘﺮ ﺑﻮد زﻳ ﺮا ﺁواز ﺧﻮان ‪ ،‬ﺑﻠ ﻨﺪ و ﺣ ﺘﯽ ﮔ ﺎهﯽ ه ﻢ‬
‫ﺧﺎرج ﺧﻮاﻥﺪﻩ وﻝ ﻄﻒ ﺳﺎز را از ﺑﻴ ﻦ ﺑﺮدﻩ اﺳ ﺖ‪.‬ﺽ ﺮب ﮔﻴﺮ هﻢ ﺗ ﻤﺎم ﻣﻀﺮاﺑﻬ ﺎ را ﺑ ﺎ ﺗﻠﻨﮕﺮ هﺎی ﺑ ﯽ‬
‫ﻣﻮﻗﻊ ﮐﻪ ﺑ ﻪ ﻝ ﺒﻪ ی ﺽ ﺮب ﻥﻮاﺧﺘ ﻪ ‪ ،‬ﺗﻘﻠﻴ ﺪ ﮐ ﺮدﻩ اﺳ ﺖ و ﺻ ﺪای ﺧﻮ ﺷﯽ ﻥﺪارد و ﺗﻌﺠ ﺐ اﻳﻨﺠﺎ ﺳﺖ ﮐﻪ‬
‫ﻥﻮازﻥﺪﻩ ای ﺑﻪ ﺁن زﺑﺮ دﺳﺘﯽ ﭼﺮا از ﻝﺤﺎظ اﻥﺘﺨﺎب ﺧﻮاﻥﻨﺪﻩ و ﺽﺮب ﮔﻴﺮ‪ ،‬ﮐﻢ ذوﻗﯽ ﺑﻪ ﺧﺮج دادﻩ اﺳﺖ‬
‫؛ ﺷﺎﻳﺪ هﻢ ﺑﻬﺘﺮ از ﺁﻥﻬﺎ ﭘﻴﺪا ﻥﮑﺮدﻩ اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪pdf.tarikhema.ir‬‬

‫ﺑﻪ ﻗﺮار اﻇﻬﺎر ﺑﺎﻗﺮ راﻣﺸﮕﺮ ‪ ،‬اﻳﻦ هﻴﺌﺖ در ﭘﺎرﻳﺲ ﺑﻨﺎ ﺑﻪ دﻋﻮت ﭼ ﻨﺪ ﺗ ﻦ از ﻣﻮﺳ ﻴﻘﯽ دان هﺎ ﺑﺮﻧﺎ ﻣﻪ‬
‫ای هﻢ اﺟﺮا ﮐﺮدﻩ اﻧﺪ‪.‬ﻣﺘﺼﺪی ﺳﺎﻟﻦ ﺧﻮاهﺶ ﮐﺮدﻩ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺁواز‪ ،‬ﺑﺎ ﺳﺎزهﺎ ﺗﻮام ﻧﺒﺎﺵﺪ ز ﻳﺮا اروﭘﺎﺉﻴ ﺎن‬
‫از ﺳﺒﮏ ﺧﻮاﻧﺪن ﻣﺸﺮﻗﻴﻬﺎ ﺧﻮﺵﺸﺎن ﻧﻴﺎﻣﺪﻩ اﺳﺖ‪.‬ﻧﻮازﻧﺪﮔﺎن هﻢ ﭼﻨﺪ ﺁهﻨﮓ ﺿ ﺮﺑﯽ اﺟﺘﻤﺎﻋ ًﺎ در ﻣ ﺎهﻮر‬
‫ﻧﻮاﺧﺘﻪ اﻧﺪ ﮐﻪ ﻣﻄﻠﻮب ﺵﻨﻮﻧﺪﮔﺎن وا ﻗﻊ ﺵﺪﻩ اﺳ ﺖ‪.‬در ﻣﺮاﺟﻌ ﺖ از راﻩ ﺹ ﺮﺑﺴﺘﺎن ﺑﻪ ا ﺳﻼﻣﻮن ﺁﻣ ﺪﻩ و‬
‫ﺑﻴﺶ از ﻳﮏ ﻣﺎﻩ در ﺁﻧﺠﺎ اﻗﺎﻣﺖ ﮐﺮدﻩ و ﺑ ﻪ ﺗﺸﻮﻳ ﻖ ارﻓ ﻊ اﻟﺪوﻟ ﻪ وز ﻳﺮ ﻣﺨﺘ ﺎر ا ﻳﺮان ‪ ،‬در ﺳ ﻔﺎرت ﻧ ﻴﺰ‬
‫ﮐﻨﺴﺮﺗ ﯽ دادﻩ اﻧ ﺪ ﮐ ﻪ ﻧﺼ ﻒ درﺁﻣ ﺪ ﺁن ﺑ ﻪ رﺳ ﻢ اﻋﺎﻧ ﻪ ﺑ ﻪ ﻣﺪرﺳ ﻪ ی اﻳﺮاﻧﻴ ﺎن اﺳ ﻼﻣﺒﻮل اه ﺪا ﺵ ﺪﻩ‬
‫اﺳﺖ‪.‬روی ﺹﻔﺤﻪ هﺎﺉﯽ ﮐﻪ درﻳﻦ ﺳﻔﺮ ﺿﺒﻂ ﺵﺪﻩ ﻋﮑﺴﯽ از هﻤﺮاهﺎن ﺁﻗﺎ ﺣﺴﻴﻨﻘﻠﯽ ﭼﺎپ ﺵﺪﻩ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻣﻌﺎﺻﺮﻳﻦ ﺁ ﻗﺎ ﺣﺴﻴﻨﻘﻠ ﯽ ‪ -‬ﻣﻴﺮزاﻋﺒ ﺪاﷲ و ﺁﻗ ﺎ ﺣﺴﻴﻨﻘﻠ ﯽ ه ﺮ دو از ﻧﻮازﻧ ﺪﮔﺎن در ﺑﺎر ﻧﺎﺹ ﺮ ا ﻟﺪﻳﻦ ﺵ ﺎﻩ‬
‫ﺑﻮدﻩ اﻧﺪ‪.‬ﻋﻼوﻩ ﺑﺮ ﺳﺎﻳﺮ ﻧﻮازﻧﺪﮔﺎن درﺑﺎری ﮐﻪ ﻋﮑﺲ ﺁﻧﻬﺎ را در ﺹﻔﺤﻪ ی ‪ ١٣٢‬ﻣﻼﺣﻈ ﻪ ﮐﺮدﻳ ﺪ ﭼﻨ ﺪ‬
‫ﻧﻮازﻧﺪﻩ ی دﻳﮕﺮ هﻢ در هﻤﻴﻦ ﻣﻮﻗﻊ ﮐﻢ وﺑﻴﺶ از ﺵﻬﺮت داﺵﺘﻪ و ﺑﺎ ﺁﻧﻬﺎ هﻢ ﻋﺼﺮ ﺑﻮدﻩ اﻧﺪ ‪:‬‬
‫‪ -١‬داود ﺷﻴﺮازی ‪ -‬از ﺧﺎﻧﻮادﻩ ی ﺹﺎﺣﺐ ذوﻗﻴﺴﺖ ﮐﻪ ﺁن ﺧﺎﻧﺪان ﺳﺎﻟﻴﺎن دراز در ﺵﻴﺮاز ﺑﻪ هﻨﺮﻣﻨ ﺪی‬
‫و ﻣﻮﺳﻴﻘﯽ داﻧﯽ ﺵﻬﺮت داﺵﺘﻪ اﻧﺪ‪.‬داود ‪ ،‬ﻧﻮازﻧﺪﻩ ی ﺑﺴﻴﺎر ﺧﻮﺑ ﯽ ﺑﻮدﻩ ا ﺳﺖ و ﺗ ﺎر را ﺧﻮش ﻣﯽ زدﻩ‬
‫اﺳﺖ‪.‬‬

‫)ﺵﻤﺎرﻩ ‪ (٤١‬ردﻳﻒ اﻳﺴﺘﺎدﻩ از راﺳﺖ ‪ -١ :‬ﺑﺎﻗﺮﻟﺒﻮ ‪ -٢‬اﺳﺪاﷲ ﺧﺎن اﺗﺎﺑﮑﯽ ‪ -٣‬ﺑﺎﻗﺮﺧﺎن ‪-‬‬

‫ردﻳﻒ ﻧﺸﺴﺘﻪ از راﺳﺖ ‪ -١ :‬ﺳﻴﺪ اﺣﻤﺪ ﺧﺎن ‪ -٢‬ﺁﻗﺎ ﺣﺴﻴﻨﻘﻠﯽ‬

‫‪ -٢‬ﺣﺎج ﺱﻴﺪ ﺣﺴﻦ ﻧﻮازﻧﺪﻩ ی ﺳﻪ ﺗﺎر ﮐ ﻪ ﺗﺼﻨ ﻴﻒ و ﺁواز ه ﻢ ﻣ ﯽ ﺧﻮاﻧ ﺪﻩ ا ﺳﺖ‪.‬در ﺳ ﻔﺮی ﮐ ﻪ ﺑ ﺮای‬
‫اداﻣﻪ ی ﻓﺮﻳﻀﻪ ی ﺣﺞ ﺑﻪ ﻣﮑﻪ رﻓ ﺘﻪ اﺳ ﺖ ﺳ ﻪ ﺗ ﺎر ﮐﻮﭼﮑ ﯽ ﺑ ﻪ ﻧ ﺎم روﺵ ﻨﮏ داﺵ ﺘﻪ ﮐﻪ ﺑﺎ ﺧﻮد ﺑﺮدﻩ‬
‫اﺳﺖ‪.‬اﻳﻦ ﺳﻪ ﺗﺎر ﺑﻪ ﻗﺪری ﻇﺮﻳﻒ ﺑﻮدﻩ ﮐﻪ در ﺁﺳ ﺘﻴﻦ ﻟﺒﺎﺳ ﺶ ﺟ ﺎی ﻣﯽ ﮔﺮﻓﺘ ﻪ و در ﻣﺮاﺟ ﻌﺖ ﻧﺎم ﺳ ﻪ‬
‫ﺗﺎر ﺧﻮد را ﺣﺎج روﺷﻨﮏ ﮔﺬاردﻩ اﺳﺖ! اﺳﺘﺎداﻧﯽ ﮐﻪ ﺳﺎز او را ﺵﻨﻴﺪﻩ اﻧﺪ از روش وی ﺗﺤﺴ ﻴﻦ ﺑﺴ ﻴﺎر‬
‫ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫‪ -٣‬ﺟﻌﻔﺮﺧﺎن ﻧﻮازﻧﺪﻩ ی ﺗﺎر ﻓﺮزﻧﺪ ر ﺱﻮل ﺧ ﺎن‪ .‬ﻣﯽ ﮔﻮﻳﻨ ﺪ ﺣ ﺴﺎم اﻟﺴﻠﻄﻨ ﻪ ﻣ ﻌﺮوف ﺑﻪ ﻓ ﺘﺎح ه ﺮات ‪،‬‬
‫رﺳﻮل ﺧﺎن را از اﻓﻐﺎﻧﺴﺘ ﺎن ﺑﻪ ﺗﻬ ﺮان ﺁورد و ﻧ ﺎﻣﺒﺮدﻩ در ﻧﺰد ﻧﺎ ﺹﺮاﻟﺪﻳﻦ ﺵ ﺎﻩ ه ﻢ ﻣ ﮑﺮر ﻧﻮازﻧﺪ ﮔﯽ‬
‫‪pdf.tarikhema.ir‬‬

‫ﮐﺮد و ﭼﻨﮕﯽ ﻧﺎم داﺵﺖ‪.‬ﭘﺲ از او ﻓﺮزﻧﺪش ﺟﻌﻔﺮ ﺧﺎن ﻧﻴﺰ ﻃﺮف ﺗﻮﺟﻪ ﺵﺎﻩ ﺑﻮد و ﺑﻌ ﺪ از ﮐﺸ ﺘﻪ ﺵﺪن‬
‫ﭘﺎدﺵﺎﻩ از اﻳﺮان ﻣﻬﺎﺟﺮت ﮐﺮد و ﺑﻪ اﺳﻼﻣﺒﻮل رﻓﺖ و در هﻤﺎﻧﺠﺎ ﻣﻘﻴﻢ ﮔﺮدﻳﺪ‪.‬‬
‫‪ -۴‬ﻣﺮاد ﺧﺎن ‪ -‬وی ﻧﻮازﻧﺪﻩ ی ﻣﺨﺼﻮص ﻣﻈﻔﺮاﻟﺪﻳﻦ ﺵﺎﻩ و ﻃﺮف ﻣﻬﺮ و ﻋﻼﻗﻪ ی او ﺑﻮد و ﺣﺘﯽ در‬
‫ﺳﻔﺮ دوم ﻓﺮﻧﮓ هﻢ هﻤﺮاﻩ ﺵﺎﻩ ﺑﻪ اروﭘﺎ ﻣﺴﺎﻓﺮت ﮐﺮد‪.‬ﻋﺎرف در ﺿﻤﻦ ﺵﺮح ﺣﺎﻟﺶ از او ﻧﺎم ﻣﯽ ﺑ ﺮد‬
‫و از ﻃﺮز ﻧﻮازﻧﺪﮔﯽ او ﺗﮑﺬﻳﺐ ﻣﯽ ﮐﻨ ﺪ‪.‬ا ﺳﺘﺎدان دﻳﮕ ﺮ ه ﻢ ﻣ ﯽ ﮔﻮﻳ ﻨﺪ او ﺧ ﻮب ﺳ ﺎز ﻧ ﻤﯽ زدﻩ ‪ ،‬ﺣﺎﻻ‬
‫ﭼﺮا ﺵﺎﻩ ﺑﻪ وی ﻋﻼﻗﻪ داﺵﺘﻪ ‪ ،‬ﺵﺎﻳﺪ ﭼ ﻮن ﺳﺎﻟﻬﺎ در ﺧ ﺪﻣﺘﺶ ﺑﻮدﻩ از ﺟﻬ ﺖ ﻋﻼ ﻗﻪ ی ﺁ ﻗﺎ و ﻧﻮ ﮐﺮی و‬
‫اﻧﺲ و ﺹﻤﻴﻤﻴﺖ ‪ ،‬ﻃﺮف ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻮدﻩ اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪pdf.tarikhema.ir‬‬

‫ﺷﺎﮔﺮدان ﺁﻗﺎ ﺣﺴﻴﻨﻘﻠﯽ ‪ -‬از ﺁﻧﺠﺎ ﮐﻪ اﻳ ﻦ ا ﺳﺘﺎد در ﻋﺼ ﺮ ﺧﻮد ﺑﺴﻴ ﺎر ﻣ ﻌﺮوف و ﺗ ﺎر ه ﻢ در ﺁن دورﻩ‬
‫ﺗﻨﻬﺎ ﺳﺎزی ﺑﻮد ﮐﻪ ﻃﺎﻟﺐ زﻳﺎد داﺷﺖ ‪ ،‬هﺮ ﮐﺲ ﺑﻪ ﻧﻮاﺧﺘﻦ ﺗﺎر ﻋﻼﻗﻪ ﻣﻨﺪ ﺑ ﻮد روی ﺑﻪ ﮐ ﻼس وی ﻣﯽ‬
‫ﺁورد و از ﻣﻴﺎن ﺷﺎﮔﺮدان ﺑﺴﻴﺎرش ﮐﺴﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﺷﻬﺮت ﻳﺎﻓﺘﻪ اﻧﺪ ﻣﯽ ﺗﻮان اﺷﺨﺎص زﻳﺮ را ﻧﺎم ﺑﺮد‪:‬‬
‫ارﻓﻊ اﻝﻤﻠﮏ ﮐﻪ او را ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﺷﺎﮔﺮد ﺁﻗﺎﺣﺴﻴﻨﻘﻠﯽ ﮔﻔﺘﻪ اﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻏﻼﻡﺤﺴﻴﻦ درویﺶ ﮐﻪ ﺧﻮد داﺳﺘﺎﻧﯽ ﻃﻮﻻﻧﯽ دارد و ﺝﺪاﮔﺎﻧﻪ ﺑﻪ ﺷﺮح ﺁن ﺧﻮاهﻢ ﭘﺮداﺧﺖ‪.‬‬
‫ﻡﻴﺮزا ﻏﻼﻡﺮﺿﺎ ﺷﻴﺮازی ﮐﻪ وﺹﻒ او ﻗﺒﻼ ﮔﺬﺷﺖ‪.‬‬
‫ﺑﺎﺻﺮاﻝﺪوﻝﻪ ی راد ﮐﻪ در ﺁﺗﻴﻪ از ﺳﺎز او ﺳﺨﻦ ﺑﻪ ﻣﻴﺎن ﺧﻮاهﺪ ﺁﻣﺪ‪.‬‬
‫ﻋﻠﻴﻨﻘﯽ وزیﺮی ﮐﻪ ﻋﻼوﻩ ﺑﺮ ﺷ ﺎﮔﺮدی ﺁن اﺳ ﺘﺎد ﻗﺴ ﻤﺘﯽ از ردﻳ ﻒ وی را ه ﻢ ﺑ ﻪ ﺧ ﻂ ﻣﻮﺳ ﻴﻘﯽ ﻧﻮ ﺷﺘﻪ‬
‫اﺳﺖ و ﭼﻮن ﻧﺎﻣﺒﺮدﻩ ﺧﺪﻣﺎت ﮔﺮاﻧﺒﻬﺎﺋﯽ ﺑﻪ ﻣﻮ ﺳﻴﻘﯽ ا ﻳﺮان ﻧ ﻤﻮدﻩ اﺳ ﺖ ﺷﺮح ﮐﺎﻣ ﻞ ا ﻗﺪاﻣﺎت او را ﺑﻪ‬
‫ﻣﻮﻗﻊ درﻳﻦ ﮐﺘﺎب ﺑﻪ ﻣﻴﺎن ﺧﻮاهﺪ ﮐﺸﻴﺪ‪.‬‬
‫ﻋﻠﻴﻤﺤﻤﺪ ﻓﺨﺎم ﺑﻬﺰادی )ﻓﺨﺎم اﻟﺪوﻟﻪ( ﻓﺮزﻧﺪ ﻣﺤﻤﻮد ﺳﺮاج اﻟﺪو ﻟﻪ ﻣﺘﻮ ﻟﺪ ‪ ١٢٦٤‬ا ﺳﺖ‪ .‬ﭘﺪرش دوﺳ ﺘﺪار‬
‫ﻣﻮﺳﻴﻘﯽ ﺑﻮد‪.‬ﻓﺨﺎم از ﮐﻮدﮐﯽ‬

‫)ﺷﻤﺎرﻩ ‪ (٤٢‬ﻣﻴﺮزاﻏﻼﻣﺮﺿﺎی ﺷﻴﺮازی‬

‫ﺑﻪ ﺳﺎزﻋﺸﻖ داﺷﺖ و ﺑﺎ زﺑﺎن ﺗﻘﻠﻴﺪ ﻣﻀﺮاﺑ ﻬﺎی ﺗﺎر را ﻣﯽ ﮐﺮد‪ .‬ﭘﺪرش ﺑﻪ ﻳﻮ ﺳﻒ ﺧ ﺎن ) ﭘﺪر اﺑﺮاهﻴ ﻢ‬
‫ﺁژﻧﮓ( ﭘﻨﺞ ﺗﻮﻣﺎن داد ﮐﻪ ﺑﺮای ﭘﺴﺮش ﺳﻪ ﺗﺎر ﺑﺨﺮد وﻟﯽ او ﮔﻔﺖ ﺗﺎر ﺑﺰ ﻧﯽ ﺑ ﻬﺘﺮ اﺳ ﺖ ‪ ،‬ﺳ ﻪ ﺗ ﺎر ه ﻢ‬
‫ﺧﻮاهﯽ زد‪.‬‬
‫‪pdf.tarikhema.ir‬‬

‫ﻓﺨﺎم ﻧﺨﺴﺖ ﻧ ﺰد ﻳﻮ ﺳﻒ ﺧ ﺎن ﺻ ﻔﺎﺋﯽ ﺑ ﻪ ﻧﻮاﺧﺘﻦ ﺗﺎر ﺁﻏ ﺎز ﮐ ﺮد و در ﺳ ﻦ ‪ ١٥‬ﺳﺎﻟﮕﯽ ﺑ ﻪ ﮐ ﻼس ﺁ ﻗﺎ‬

‫ﺣﺴﻴﻨﻘﻠﯽ رﻓﺖ و ﺗﺎ وﻗﺘﯽ ﮐﻪ ﺁن اﺳﺘﺎد‬

‫)ﺷﻤﺎرﻩ ‪ (٤٣‬ردﻳﻒ ﺑﺎﻻ از راﺳﺖ ‪ -١ :‬ﻗﺮﺑﺎن ﺧﺎن ‪ -٢‬ﻡﻴﺮزاﺷﮑﺮاﷲ ﺧﻤﺴﻪ ای ‪ -٣‬ﺑﺎﻗﺮﺧﺎن ‪ -٤‬ﺁﻗﺎ ﺣﺴﻴﻨﻘﻠﯽ ‪ -٥‬ﻡﻴﺮزاﻋﺒﺪاﷲ ‪-٦‬‬
‫دروﻳﺶ ﺧﺎن ‪ -٧‬ﻡﻴﺮزاﻏﻼﻡﺮﺿﺎی ﺷﻴﺮازی‪.‬ردﻳﻒ ﭘﺎﺋﻴﻦ از راﺳﺖ ‪ -١ :‬ﻋﻴﺴﯽ ﺁﻗﺎ ﺑﺎﺷﯽ ‪ -٢‬اﺣﻤﺪ ﮐﺎﺷﯽ ‪ -٣‬ﻋﻠﯽ اﮐﺒﺮ ﺷﻬﻨﺎزی )ﻃﻔﻞ(‬
‫‪ -۴‬ﺣﺴﻴﻦ ﺧﺎن ﻡﻠﻨﺪوق ‪ -٥‬اﺳﺪاﷲ ﺧﺎن ﮐﺮﻡﺎﻧﯽ‬

‫زﻧ ﺪﻩ ﺑ ﻮد از ﻡﮑﺘ ﺐ ه ﻨﺮش اﺳ ﺘﻔﺎدﻩ ﮐ ﺮد و ﻳﮑ ﯽ از ﺑﻬ ﺘﺮﻳﻦ ﺷ ﺎﮔﺮدان او ﻡﺤﺴ ﻮب ﺷ ﺪ‪.‬ﭘ ﺲ از ﺁﻗ ﺎ‬

‫ﺣﺴﻴﻨﻘﻠ ﯽ ﭼﻨ ﺪی ه ﻢ ﻧ ﺰد ﻡﻴﺮزاﻋﺒ ﺪاﷲ ﻡﺸ ﻖ ﺳ ﻪ ﺗ ﺎر ﮐ ﺮد‪.‬از ﺳ ﺎل ‪ ١٣٢٨‬ﮐ ﻪ ﺑﺎزﻧﺸﺴﺘ ﻪ ﺷ ﺪ و ﭼﻨ ﺪ‬
‫ﻓﺮزﻧ ﺪش را از دﺳ ﺖ داد ﺗﻨﻬ ﺎ ﺗ ﺎر اﺳ ﺖ ﮐ ﻪ ﺗﺎﻟﻤ ﺎت دروﻧ ﯽ او را ﻡﺮﺗﻔ ﻊ ﻡ ﯽ ﺳ ﺎزد‪.‬او در وﺻ ﻒ‬
‫اﺳﺘﺎدش ﻡﯽ ﮔﻮﻳﺪ ﮐﻪ ﺁﻗﺎ ﺣﺴﻴﻨﻘﻠﯽ ﭘﺎﻳﻪ ی ﺳﺎز را ﺑﻪ ﺟﺎﺋﯽ رﺳﺎﻧﻴﺪ ﮐﻪ ﮐﻤﻴﺖ دﻳ ﮕﺮان ﻟ ﻨﮓ ﺷ ﺪ‪ .‬ﻧﺎﻡﺒﺮدﻩ‬
‫ﺑﺎ داﺋﯽ ﻧﮕﺎرﻧﺪﻩ )اﺳﺪاﷲ ﺧﺎﻟﻘﯽ( دوﺳﺖ ﺻﻤﻴﻤﯽ ﺑﻮد و ﻡﻦ ﻡﮑ ﺮر او را د ﻳﺪﻩ و ﺳ ﺎزش را ﺷﻨﻴﺪﻩ ام‪.‬در‬
‫ﺗﺎر‪ ،‬ﻡﺴﻠﻂ ﺑﻮد و ﻡﻀﺮاﺑﯽ ﻗﻮی داﺷﺖ وﻟﯽ ﺣﺎﻻ ﮐﻨﺪﺗﺮ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪.‬از او ﭘﺮﺳﻴﺪم ﺑﻌﺪ از اﺳﺘﺎدت ‪ ،‬ﺳ ﺎز‬
‫ﮐﺪام ﻧﻮازﻧﺪﻩ را ﺑﻴﺸﺘﺮ ﭘﺴﻨﺪﻳﺪﻩ ای ؟ ﮔ ﻔﺖ ﺗﻨ ﻬﺎ ﺗ ﺎر ﻋﻠﻴﻨﻘ ﯽ وزﻳ ﺮی ﻡ ﺮا ﻡﺠ ﺬوب ﮐﺮدﻩ ا ﺳﺖ زﻳ ﺮا او‬
‫اﺳﺘﺎدﻳﺴﺖ در ﻧﻮاﺧﺘﻦ ﺗﺎر ﻡﺴﻠﻂ و ﺳﺎزش ﻋﺠﺐ ﺁو اﺳﺖ!‬
‫ﺳ ﺎﻳﺮ ﺷ ﺎﮔﺮدان ‪ -‬از دﺳ ﺖ ﭘﺮوردﮔ ﺎن ﺁﻗ ﺎ ﺣﺴﻴﻨﻘﻠ ﯽ اﻳ ﻦ اﺷ ﺨﺎص را ﻧ ﻴﺰ ﻧ ﺎم ﻡ ﯽ ﺑﺮﻧ ﺪ ﮐ ﻪ ﺳﺎزﺷ ﺎن‬
‫ﺷﻨﻴﺪﻧﯽ ﺑﻮدﻩ اﺳﺖ‪:‬‬
‫ﻳﺤﻴﯽ ﺧﺎن ﻗﻮام اﻟﺪوﻟﻪ ای ‪ -‬ﺁﻗﺎ رﺿﺎﺧﺎن )داﻡﺎد ﺣﺴﻴﻨﻘﻠﯽ( اﺳﻤﻌﻴﻞ ﻓﺮزﻧﺪ داود ﺷﻴﺮازی ﮐﻪ ﻧﻮازﻧ ﺪﻩ ی‬
‫ﺷﻴﺮﻳﻦ ﭘﻨﺠﻪ ای ﺑﻮدﻩ اﺳﺖ ﺧﻠﻴﻞ ﻓﻬﻴﻤﯽ )ﻓﻬﻴﻢ اﻟﻤﻠﮏ( ﻳﻮﺳﻒ ﻓﺮوﺗﻦ ﮐﻪ ﻋﻼوﻩ ﺑﺮ ﺗﺎر در ﻧﻮاﺧﺘﻦ ﺳ ﻪ‬
‫ﺗ ﺎر ﻡﻬ ﺎرت دارد و ﺑ ﻪ ﭘﻴ ﺎﻧﻮ و وﻳ ﻮﻟﻦ ه ﻢ ﺁﺷﻨﺎﺳ ﺖ ‪ -‬ﺟﻬﺎﻧﺸ ﺎﻩ ﻡ ﻴﺮزا ﺑﻴﺎﺑ ﺎﻧﯽ ‪ -‬ﻡﺤﺴ ﻦ ﻡ ﻴﺮزا ﻇﻠ ﯽ ‪-‬‬
‫ﺳﻠﻄﺎن ﻡﺠﻴﺪ ﻡﻴﺮزا رﺧﺸﺎﻧﯽ ﮐﻪ در اواﺧﺮ ﻋﻤﺮ دﻳﻮاﻧﻪ ﺷﺪ و ﺑ ﺎ و ﺟﻮد ا ﻳﻦ در ﺣﺎل ﺟ ﻨﻮن ﻧ ﻴﺰ ﺧ ﻮب‬
‫ﺳﺎز ﻡﯽ زد ‪ -‬ﺧﺎزن اﻟﺪوﻟﻪ ‪ -‬ﺷﻬﺎب دﻓﺘﺮی ‪ -‬ﺳﺮاج ‪ -‬ﻡﺤﻤﺪ رﺿﺎ ﺳﺎﻻر ﻡﻌﻈﻢ ‪ -‬ﻡﺮﺗﻀﯽ ﻧﯽ داود ﮐ ﻪ‬
‫از او در ﺟﺎی ﺧﻮد ﮔﻔﺘﮕﻮ ﺑﻪ ﻡﻴ ﺎن ﺧﻮا هﺪ ﺁﻡ ﺪ ‪ -‬ﻡﻌﺰا ﻟﺪﻳﻦ ﻏ ﻔﺎری و ﺣﺴﻴﻨﻘﻠ ﯽ ﻏ ﻔﺎری )ﻓﺮزﻧ ﺪ ﮐ ﻤﺎل‬
‫اﻟﻤﻠﮏ( ‪ -‬ﻡﺤﻤﻮد وﻗﺎر‪ -‬ﻧﺴﻘﭽﯽ ﺑﺎﺷﯽ ‪-‬‬
‫‪pdf.tarikhema.ir‬‬

‫)ﺷﻤﺎرﻩ ‪ (٤٤‬ﻡﻌﺰاﻟﺪﻳﻦ ﻏﻔﺎری‬

‫ﻡﻴﺮزا اﻡﺎن اﷲ اﻡﺎﻧﯽ ‪ -‬ﮐﻤﺎل زادﻩ ﻓﺮزﻧﺪ ﺳﻴﺪ ﮐﻤﺎل ﺣﺴﻴﻦ ﺑﺨﺘﻴ ﺎری ‪ -‬ا ﺳﺪاﷲ ﺳﺮور ﮐﺮﻡ ﺎﻧﯽ ) ﺳﺮور‬
‫ﺣﻀﻮر( ‪ -‬ﺣﺎج ﻏﻼﻡﺮﺿﺎ )ﻡﻌﺮوف ﺑﻪ ﮔﺎوی(‪.‬‬
‫‪pdf.tarikhema.ir‬‬

‫ﺧﺎﻧﻮادﻩ ی ﺁﻗﺎ ﺣﺴﻴﻨﻘﻠﯽ ‪ -‬اوﻟﻴﻦ ﻋﻴﺎل اﻳﻦ اﺳﺘﺎد ﺧﺎﻧﻤﯽ ﺑﻮدﻩ اﺳﺖ ﺑﻪ ﻧﺎم ﺱﮑﻴﻨﻪ ﮐﻪ ﺣﺴﻦ ﺳ ﻨﺘﻮر ﺧ ﺎن‬
‫ﻧﻮازﻧﺪﻩ ی ﻡﻌﺮوف اواﺋﻞ درﺑﺎر ﻧﺎﺻﺮی ﺧﻮﻳﺶ داﺷﺘﻪ و در اﻧﺪرون ﻧﺎﺻﺮاﻟﺪﻳﻦ ﺷﺎﻩ ﻧﻴﺰ ﻃ ﺮف ﺕﻮ ﺟﻪ‬
‫ﺧﺎﻧﻤﻬﺎ ﺑﻮدﻩ‪.‬ﺧﻮش ﻡﯽ ﺧﻮاﻧﺪﻩ و ﺧﻮب ﺕﺎر ﻡﯽ زدﻩ و ﺑﻪ ردﻳ ﻒ ﻡﻮﺳ ﻴﻘﯽ ﮐ ﺎﻡﻼ وارد ﺑ ﻮدﻩ ا ﺳﺖ و ﺁﻗ ﺎ‬
‫ﺣﺴﻴﻨﻘﻠﯽ از اﻃﻼﻋﺎت ﻡﻮﺳﻴﻘﯽ او اﺳﺘﻔﺎدﻩ زﻳﺎد ﻧﻤﻮدﻩ اﺳﺖ‪.‬‬

‫)ﺷﻤﺎرﻩ ‪ (٤٥‬از راﺳﺖ ‪ -١ :‬ﺁﻗﺎ رﺿﺎﺧﺎن ﻧﻮازﻧﺪﻩ ی ﺕﺎر )داﻡﺎد ﻡﻴﺮزا ﺣﺴﻴﻨﻘﻠﯽ(‬

‫‪ -٢‬ﺟﻮاد ﻋﺒﺎدی )ﺳﻪ ﺕﺎر( ﻓﺮزﻧﺪ ﺑﺰرگ ﻡﻴﺮزاﻋﺒﺪاﷲ ‪ -٣‬ﻡﺤﻤﺪ ﺧﺎن )ﺁواز(‬

‫ﺁﻗﺎ ﺣﺴﻴﻨﻘﻠﯽ ازﻳﻦ ﺧﺎﻧﻢ ‪ ،‬دو دﺧﺘﺮ ﭘﻴ ﺪا ﮐ ﺮدﻩ ا ﺳﺖ ﮐﻪ ﻳ ﮑﯽ را ﺑ ﻪ ﺁﻗﺎر ﺿﺎﺧﺎن ﻓﺮزﻧ ﺪ ﺁﻗ ﺎ ﻏﻼﻡﺤﺴ ﻴﻦ‬
‫دادﻩ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺁﻗﺎرﺿﺎﺧﺎن ﻡﻌﻠﻮﻡﺎت ﺧﻮد را ﻧﺰد ﭘﺪرزن ﺧ ﻮﻳﺶ ﺕﮑﻤ ﻴﻞ ﻧﻤ ﻮدﻩ و ﮐ ﻼس ﻡﺸ ﻖ ﺕ ﺎر داﻳ ﺮ ﮐ ﺮدﻩ ا ﺳﺖ‪.‬‬
‫)ﭼﻨﺎﻧﮑﻪ ﭘﺪرم ﻡ ﺪﺕﯽ ﺷﺎﮔﺮد او ﺑ ﻮد( د ﺧﺘﺮ دوم ﺁﻗ ﺎ ﺣﺴﻴﻨﻘ ﻠﯽ ‪ ،‬زن ﺑﺎﻗﺮ ﺧﺎن راﻣﺸﮕ ﺮ ﺷ ﺪ‪ .‬ﺑﺎﻗﺮ ﺧﺎن‬
‫ﻡﺪﺕﯽ هﻢ ﺷﺎﮔﺮد ﺁﻗﺎ ﺣﺴﻴﻨﻘﻠﯽ و ﺑﻪ ﻗﺪری ﺑﻪ ردﻳﻒ او ﺧ ﻮب ﺁﺷ ﻨﺎ ﺑ ﻮد ﮐ ﻪ ﺑ ﻪ اﺕ ﻔﺎق ﻳﮑ ﺪﻳﮕﺮ ﺁوازه ﺎ را‬
‫هﻢ ﻡﯽ ﻧﻮاﺧﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫‪pdf.tarikhema.ir‬‬

‫)ﺷﻤﺎرﻩ ‪ (٤٦‬ﺁﻗﺎی ﺣﺴﻴﻨﻘﻠﯽ و ﻋﻠﯽ اﮐﺒﺮ ﺷﻬﻨﺎزی‬

‫ﭘﺲ از ﻓﻮت ﺳﮑﻴﻨﻪ ‪ ،‬ﺁﻗﺎ ﺣﺴﻴﻨﻘﻠﯽ زن دﻳﮕﺮی ﮔﺮﻓﺖ ﮐﻪ از او ﺳﻪ ﭘﺴﺮ ﭘﻴﺪا ﮐﺮد‪:‬‬
‫‪pdf.tarikhema.ir‬‬

‫‪ -١‬ﻋﻠﯽ اﮐﺒﺮ ﺷﻬﻨﺎزی ﮐﻪ ﺷﺶ ﺳﺎل از ﺗﻌﻠﻴ ﻤﺎت ﭘ ﺪر ﺑﺮ ﺧﻮردار ﺷﺪ و ﭘﺲ از ﻓﻮت او ﭼﻮن ﺑﻪ ا ﻳﻦ‬
‫هﻨﺮ ﻋﺸﻖ ﻓﺮاوان داﺷ ﺖ ﺑﺎ ﮐﻮ ﺷﺶ و ﻡﻤﺎرﺳ ﺖ ﺑﻪ ﺗﮑﻤﻴ ﻞ ﻡﻌﻠﻮ ﻡﺎت ﺧﻮد ﭘﺮداﺧ ﺖ و اﮐﻨ ﻮن ﺑﻬﺘﺮ ﻳﻦ‬
‫ﻳﺎدﮔﺎر ﺁﻗﺎ ﺣﺴﻴﻨﻘﻠﯽ و در ﺗﺎر اﺳﺘﺎدی ﻡﺎهﺮ اﺳﺖ‪ .‬ﻥﮕﺎرﻥﺪﻩ ﺑﻌﺪهﺎ راﺟﻊ ﺑﻪ او ﺑﻪ ﺗﻔﻀﻴﻞ ﺑﻴﺸﺘﺮی ﺧﻮاهﻢ‬
‫ﻥﻮﺷﺖ‪.‬‬

‫)ﺷﻤﺎرﻩ ‪ (٤٧‬ﻋﺒﺪاﻝﺤﺴﻴﻦ ﺷﻬﻨﺎزی‬

‫‪ -٢‬ﻣﺤﻤﺪ ﺣﺴﻦ ﺷﻬﻨﺎزی ﮐﻪ ﻥﺰد ﺑﺮادر ﺑﺰرﮔﺘﺮ ﺑﻪ ﻥﻮاﺧﺘﻦ ﺗﺎر ﺁﺷﻨﺎ ﺷﺪ وﻝﯽ دﻥﺒﺎل اﻳﻦ ﮐﺎر را ﻥﮕﺮﻓ ﺖ‬
‫و ﺑﻪ ﻡﺸﺎﻏﻞ دﻳﮕﺮ ﭘﺮداﺧﺖ‪.‬‬
‫‪ -٣‬ﻋﺒﺪاﻝﺤﺴﻴﻦ ﺷﻬﻨﺎزی ﮐﻪ ﻥﺰد ﻋﻠﯽ ا ﮐﺒﺮ ﺷ ﻬﻨﺎزی ﮐ ﺎر ﮐﺮد و ﭘﻨﺠ ﻪ ی ﺷﻴﺮﻳﻦ ﻡﻠﻴ ﺤﯽ دا ﺷﺖ و در‬
‫ﺳﺎل ‪ ١٣٢٧‬ﻓﻮت ﺷﺪ‪.‬‬
‫ﻓﻮت اﺱﺘﺎد ‪ -‬ﺁﻗﺎ ﺣﺴﻴﻨﻘﻠﯽ در ﺣﺪود ﺳﻪ ﺳﺎل ﻗﺒﻞ از ﻡﻴﺮزا ﻋﺒﺪاﷲ در ﮔﺬﺷﺘﻪ اﺳﺖ ﺑﻨﺎﺑﺮﻳﻦ ﺗﺎرﻳﺦ ﻓﻮت‬
‫او ﺣﻮاﻝﯽ ﺳﺎل ‪ ١٢٩٤‬در ﺷﺼﺖ و ﭼﻨﺪ ﺳﺎﻝﮕﻴﺴﺖ‪.‬‬
‫ﺱﺎﺏﻘﻪ ی ﺕﺎریﺨﯽ ﺕﺎر ‪ -‬ﺗﺎر در ﻝﻐﺖ ﺑﻪ ﻡﻌﻨﯽ رﺷﺘﻪ اﺳﺖ و در ﺁﻻت ﻡﻮﺳﻴﻘﯽ هﻤﺎﻥﺴﺖ ﮐﻪ ﺑﻪ اﺹﻄﻼح‬
‫اﻡﺮوز ﺳﻴﻢ ﮔﻔﺘﻪ ﻡﯽ ﺷﻮد و ﭘﻴﺸﻴﻨﻴﺎن ‪ ،‬ﺁﻥﺮا وﺗﺮ ﻡﯽ ﻥﺎﻡﻴﺪﻥﺪ‪.‬هﻴﭻ ﺳﺎزی ﻥﻴﺴﺖ ﮐﻪ از ﺁن ﺑﯽ ﺑﻬ ﺮﻩ ﺑﺎ ﺷﺪ‬
‫ﻡﮕﺮ ﺁﻻت ﺑﺎدی ﮐﻪ در ﺁﻥﻬﺎ ﻓﺸﺎر هﻮا ﻡﻮﺟﺐ ارﺗﻌﺎش و ﺗﻮﻝﻴﺪ ﺹﺪا ﻡﯽ ﺷﻮد‪.‬‬
‫ﻡﻌﻠﻮم ﻥﻴﺴﺖ از ﭼﻪ زﻡﺎن اﻳﻦ ﻥﺎم ﺑﻪ ﺳﺎزی ﮐﻪ اﻡﺮوز در دﺳﺖ ﻡﺎﺳﺖ اﻃﻼق ﺷﺪﻩ ا ﺳﺖ‪.‬ﺗﻨﻬ ﺎ در ﺷﻌﺮ‬
‫ﻓﺮﺧﯽ ﺳﻴﺴﺘﺎﻥﯽ در ردﻳﻒ ﻏﮋ و ﻥﺰهﺖ ﮐﻪ ﻥﺎم دو ﺁﻝﺖ ﻡﻮﺳﻴﻘﯽ اﺳﺖ ﺑﻪ ﮐﺎر رﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪:‬‬
‫‪pdf.tarikhema.ir‬‬

‫ه ﺮروز ﻳﮑ ﯽ‬ ‫ه ﺮ روز ﻳﮑ ﯽ دوﻝ ﺖ و ه ﺮ روز ﻳﮑ ﯽ ﻏ ﮋ‬

‫ﻥﺰهﺖ و هﺮ روز ﻳﮑﯽ ﺗﺎر‬
‫ﺁﻥﭽ ﻪ ﻡﺴﻠ ﻢ اﺳ ﺖ ﻡ ﺎ ﺗ ﺎ دورﻩ ی ﺹ ﻔﻮﻳﻪ ﺳ ﺎزی ﺑ ﻪ ﻥ ﺎم و ﺷ ﮑﻞ ﺗ ﺎر اﻡ ﺮوزی ﻥﺪاﺷ ﺘﻪ اﻳ ﻢ زﻳ ﺮا در‬
‫ﻥﻘﺎﺷﻴﻬﺎی ﺁن دورﻩ هﻢ ا ﺛﺮی از ﺁن دﻳ ﺪﻩ ﻥﻤ ﯽ ﺷﻮد ‪ ،‬در ﺹﻮرﺗﻴﮑﻪ در ﻡﺠﻠ ﺲ ﺑ ﺰم ﺗ ﺎﻻر ﭼﻬ ﻞ ﺳﺘﻮن‬
‫اﺹﻔﻬﺎن ﮐﻤﺎﻥﭽﻪ و ﻋﻮد و ﺳﻨﺘﻮر را ﻡﯽ ﺑﻴﻨﻴﻢ‪.‬‬
‫ﺳﺎز دﻳﮕﺮی در اﻳﺮان ﺑﻪ ﻥﺎم ﻃﺒﻮر ﻳ ﺎ ﺕﻨ ﺒﻮر ﺳ ﺎﺑﻘﻪ ی ﺑﺴﻴ ﺎر ﻗ ﺪﻳﻢ دارد ﮐ ﻪ ﻓﺎراﺑﯽ ﻥ ﻴﺰ از ﺁن ﻥ ﺎم ﻡﯽ‬
‫ﺑﺮد و در اﺷﻌﺎر ﺷﺎﻋﺮان ﭘﻴﺸﻴﻦ اﻳﺮان هﻢ ذﮐﺮ ﺁن رﻓﺘﻪ اﺳﺖ ﭼﻨﺎﻥﮑﻪ ﻡﻨﻮﭼﻬﺮی داﻡﻐﺎﻥﯽ ﮔﻮﻳﺪ ‪:‬‬
‫‪pdf.tarikhema.ir‬‬

‫ﺑ ﻪ ﺑﺎﻧ ﮓ‬ ‫ﺑ ﻪ ﻳ ﺎد ﺷ ﻬﺮﻳﺎرم ‪ ،‬ﻧ ﻮش ﮔ ﺮدان‬

‫ﭼﻨﮓ و ﻣﻮﺳﻴﻘﺎر و ﻃﻨﺒﻮر‬
‫و هﻤﭽﻨﻴﻦ در ﺟﺎی دﻳﮕﺮ ﺳﺮودﻩ اﺳﺖ ‪:‬‬
‫ﺑﺸﮑﺴ ﺖ ﻧ ﺎی‬ ‫ﺧﻨﻴ ﺎ ﮔﺮاﻧ ﺖ ‪ ،‬ﻓﺎﺧﺘ ﻪ و ﻋﻨ ﺪﻟﻴﺐ را‬
‫در ﮐﻒ و ﻃﻨﺒﻮر در ﮐﻨﺎر‬
‫و ﻧﺎﺻﺮﺧﺴﺮو ﮔﻮﻳﺪ‪:‬‬
‫ﭘﺎی ﮐﻮﺑ ﺪ ‪،‬‬ ‫ﺁن ﻳﮑﯽ ﺑﺮﺟﻬﺪ ‪ ،‬ﭼﻮ ﺑ ﻪ وزﻧ ﮕﺎن‬
‫ﺑﻪ ﻧﻐﻤﻪ ی ﻃﻨﺒﻮر‬
‫ﺑﻌﻀﯽ ﮔﻮﻳﻨﺪ ﺕﺎر ‪ ،‬هﻤﺎن ﺑﺮﺑﻂ ﺑﺎﺳﺘﺎﻧﻴﺴﺖ ﮐﻪ ﺑﻌ ﺪهﺎ ﻋ ﻮد ﻧﺎﻣﻴ ﺪﻩ ﺷﺪﻩ اﺳ ﺖ ‪ :‬در ﻳﻦ ﮐ ﻪ ﻋ ﻮد و ﺑﺮﺑ ﻂ‬
‫ﻳﮑﻴﺴﺖ ﺷﮑﯽ ﻧﻤﯽ ﺑﺎﺷﺪ وﻟﯽ ﺕﺎر ﺑﻪ ﻃﻨﺒﻮر ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺷﺒﺎهﺖ دارد ﺕﺎ ﺑﻪ ﻋﻮد و ﺑﺮﺑﻂ‪.‬‬
‫در ﻗ ﺪﻳﻢ دو ﻧ ﻮع ﻃﻨﺒ ﻮر ﺑ ﻮدﻩ اﺳ ﺖ‪:‬ﻃﻨﺒ ﻮر ﺧﺮاﺳ ﺎﻧﯽ و ﻃﻨﺒ ﻮر ﺑﻐ ﺪادی‪.‬اﻳ ﻦ ﺳ ﺎز دو ﺳ ﻴﻢ داﺷ ﺘﻪ و‬
‫ﻣﻀﺮاﺑﯽ ﺑﻮدﻩ ﮐﻪ ﺑﺎ اﻧﮕﺸﺘﺎن دﺳﺖ راﺳﺖ ﻧﻮاﺧﺘﻪ ﻣﯽ ﺷﺪﻩ و هﻢ اﮐ ﻨﻮن در ﮐﺮدﺳ ﺘﺎن ﻣﻌﻤﻮﻟﺴ ﺖ ﺣ ﺘﯽ‬
‫در ﺕﻬﺮان ﻳﮑﯽ از ﻗﻀﺎت ﻣﺤﺘﺮم دادﮔﺴﺘﺮی ﮐﻪ ﺷﺎﻳﺪ ﻧﺨﻮاهﺪ ﻧﺎﻣﺶ را ذﮐﺮ ﮐﻨﻢ اﻳﻦ ﺳ ﺎز را در ﻧﻬﺎﻳ ﺖ‬
‫ﺧﻮﺑﯽ ﻣﯽ ﻧﻮازد و ﻧﻮاهﺎی ﻗﺪﻳﻢ ﻣﻮﺳﻴﻘﯽ ﮐﺮد را ﮐﻪ ﺧ ﻮد ﺑﺤ ﺚ ﺟﺪاﮔﺎﻧ ﻪ اﻳ ﺴﺖ در ﮐ ﻤﺎل زﻳﺒ ﺎﺋﯽ ا ﺟﺮا‬
‫ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪.‬اﺳﺎﻣﯽ ﻧﻐﻤﺎت ‪ ،‬ﺕﻤﺎم ﻓﺎرﺳﯽ ﺧﺎﻟﺺ اﺳﺖ و ﮐﻤﺘﺮ ﺑﻪ ﻣﻮﺳﻴﻘﯽ اﻣﺮوز ﻣﺎ ﺷﺒﺎهﺖ دارد‪.‬‬

‫)ﺷﻤﺎرﻩ ‪ (٤٨‬ﺷﮑﻞ ﻗﺪﻳﻢ ﺑﺮﺑﻂ )ﻋﻮد( اﺻﻞ‬

‫‪pdf.tarikhema.ir‬‬
‫ﺁن از ﮐﺘﺎب ﮐﻨﺰاﻟﺘﺤﻒ اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺑﺮﺧﻼف ﻋﻮد ﮐﻪ دﺳﺘﻪ ای ﮐﺞ دارد ‪ ،‬دﺳﺘﻪ ی ﻃﻨﺒﻮر راﺳﺖ و ﺑﻠﻨﺪ اﺳﺖ و ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺕ ﺎر‪ ،‬ﭘ ﺮدﻩ ﺑﻨ ﺪی ﻣﯽ‬
‫ﺷﻮد وﻟﯽ ﻋﺪﻩ ی ﭘﺮدﻩ هﺎی ﺁن ﮐﻤ ﺘﺮ اﺳ ﺖ‪ .‬ﺷﮑﻞ ﻃﻨﺒ ﻮر هﻤ ﻪ ﺟ ﺎ در ﻧﻘﺎ ﺷﻴﻬﺎی ﻗ ﺪﻳﻢ ﺑ ﻪ ﺧﺼ ﻮص در‬
‫ﻣﻴﻨﻴﺎﺕﻮرهﺎ دﻳﺪﻩ ﻣﯽ ﺷﻮد و ﮐﺎﺳﻪ ی ﺁن از ﭼﻮﺑﺴﺖ و دهﺎﻧﻪ ی ﺁن ﭘﻮﺳﺖ ﻧﺪارد ﻣﺜﻞ ﺳﻪ ﺕﺎر وﻟﯽ ﮐﺎ ﺳﻪ‬
‫اش ﺑﺰرﮔﺘﺮ اﺳﺖ ﺑﻪ ﺷﮑﻞ ﻳﮏ ﻧﺼﻔﻪ ی ﺧﺮﺑﻮزﻩ‪.‬‬
‫ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﭼﻨ ﻴﻦ ﻣ ﯽ رﺳ ﺪ ﮐﻪ ﺳﻪ ﺕﺎر از ﻧﻮع ﻃﻨﺒ ﻮر ﺑ ﻮدﻩ اﺳ ﺖ ﺑﺎ ا ﻳﻦ ﺕﻔ ﺎوت ﮐ ﻪ ﻃﻨ ﺒﻮر را ﺑﺎ ﭼ ﻬﺎر‬
‫اﻧﮕﺸﺖ دﺳﺖ راﺳﺖ )ﺑﺪون ﺷﺴﺖ( ﺑﻪ ﺻﺪا ﻣﯽ ﺁورﻧﺪ وﻟﯽ درﺳﻪ ﺕ ﺎر‪ ،‬ﻧ ﺎﺧﻦ ﺳ ﺒﺎﺑﻪ ﻋﻤ ﻞ ﻣﻀ ﺮاب را‬
‫اﻧﺠﺎم ﻣﯽ دهﺪ‪.‬ﺕﺼﻮر ﻣﯽ ﮐﻨﻢ ﭼﻮن ﺻﺪای ﺳﻪ ﺕﺎر ﮐﻢ ﺑ ﻮدﻩ ا ﺳﺖ ﮐﺎﺳ ﻪ ی ا ﻳﻦ ﺳﺎز را ﺑﺰرﮔ ﺘﺮ ﮐ ﺮدﻩ‬
‫وروی ﺁن ﭘﻮﺳﺖ ﮐﺸﻴﺪﻩ اﻧﺪ و ﺑﺎ ﻣﻀﺮاب ﻓﻠﺰی ﻧﻮاﺧﺘﻪ اﻧﺪ ﺕﺎ ﻃﻨﻴﻦ ﺁن ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺷﻮد‪.‬‬
‫وﺟﻪ ﺕﺴﻤﻴﻪ ی ﺳﻪ ﺕﺎر ﻣﻌﻠﻮﻣﺴﺖ زﻳﺮا در اول ﺳﻪ ﺳﻴﻢ داﺷﺘﻪ و ﺑﻌﺪهﺎ ﻳﮏ ﺳﻴﻢ ﺑﻪ ﺁن اﺽﺎﻓﻪ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‬
‫هﻨﻮز هﻢ ﺑﺮﺧﯽ از اهﻞ ﻓﻦ ﺁن را ﺳﻪ ﺳ ﻴﻢ ﻣﯽ ﻧﺎﻣﻨ ﺪ‪ .‬ﺳﻴﻤﻬﺎی ﺕ ﺎر ه ﻢ اﻗﺘﺒ ﺎس از ﺳﻪ ﺕ ﺎر اﺳ ﺖ ﻣﻨﺘﻬ ﺎ‬
‫ﺑﺮای اﻳﻨﮑﻪ ﺻﺪا ﻗﻮﻳﺘﺮ ﺷﻮد ﺳﻴﻤﻬﺎی اول و دوم )زرد و ﺳﻔﻴﺪ( را ﺟﻔﺖ ﺑﺴﺘﻪ اﻧﺪ و ﭘﻨﺞ ﺳﻴﻢ ﭘﻴﺪا ﮐ ﺮدﻩ‬
‫اﺳﺖ و ﺳﻴﻢ ﺷﺸﻢ ﭼﻨﺎﻧﮑﻪ ﻣﻌﺮوﻓﺴﺖ ﺑﻌﺪهﺎ ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ ی ﻏﻼﻣﺤﺴﻴﻦ درو یﺶ از روی ﺳ ﻪ ﺕﺎر ‪ ،‬ﺑ ﻪ ﺁن‬
‫اﺽﺎﻓﻪ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪pdf.tarikhema.ir‬‬

‫اﻳﻨﮑﻪ ﺷﻬﺮت دارد اﺑﻮﻧﺼﺮ ﻓﺎراﺑﯽ ﻣﺨﺘﺮع ﺗﺎر ﺑﻮدﻩ اﺳﺖ ﺣﮑﺎﻳﺘﯽ ﺑﻴﺶ ﻧﻴﺴﺖ و ﺳﻨﺪ ﺗﺎرﻳﺨﯽ ﻧﺪارد‪.‬‬
‫در دورﻩ ی ﺹﻔﻮﻳﻪ ازﻧﻮازﻧﺪﻩ ای ﺑﻪ ﻧﺎم اﺳﺘﺎد ﺷﻬﺴﻮار ﭼﻬﺎر ﺗﺎری ﻧﺎم ﺑﺮدﻩ اﻧﺪ وﻣﻌﺮوﻓ ﺴﺖ ﮐ ﻪ ﺷ ﻴﺦ‬
‫ﺣﻴﺪر )وﻓﺎت ‪٨٩٨‬ﻩ‪.‬ق‪ (.‬ﮐﻪ ﻳﮑﯽ از ﻣﻮﺳﺴﻴﻦ اﻳﻦ ﺳﻠﺴﻠﻪ اﺳ ﺖ ﻣ ﺨﺘﺮع ﭼﻬﺎرﺗ ﺎر اﺳ ﺖ‪.‬هﻤﭽﻨﻴ ﻦ ﮔﻮﻳ ﻨﺪ‬
‫ﺷﺨﺼﯽ ﺑﻪ ﻧﺎم رﺿﺎءاﻝﺪﻳﻦ ﺷﻴﺮازی ‪ ،‬ﺷﺶ ﺗﺎر را اﺥﺘﺮاع ﮐﺮدﻩ اﺳﺖ‪.‬‬
‫در دورﻩ ی ﻗﺎﺟﺎرﻳﻪ ‪ ،‬ﺗﺎر‪ ،‬ﻳﮑﯽ از ارﮐﺎن ﻣﻮﺳﻴﻘﯽ اﻳﺮان ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪.‬چﻨﺎﻧﮑﻪ ﻗﺒﻼ دﻳﺪﻳﺪ اوژن ﻓﻼﻧﺪن ﺁن‬
‫را چﻨﮓ ﻧﺎﻣﻴﺪﻩ اﺳﺖ‪.‬و اﻳﻦ ﻧﺎﻣﮕﺬاری ﻣﻨﺎﺳﺐ ﻧﻴﺴ ﺖ زﻳﺮاچﻨ ﮓ ازﺳ ﺎزهﺎی ﺑﺴ ﻴﺎر ﻗ ﺪﻳﻢ ﻣﺸ ﺮق زﻣﻴ ﻦ‬
‫واﻳﺮاﻧﺴﺖ ﮐﻪ درﻧﻘﺶ ﺑﺮﺟﺴﺘﻪ ی ﻃﺎق ﺑﺴﺘﺎن ﮐﺮﻣﺎﻧﺸﺎهﺎن‬

‫)ﺷﻤﺎرﻩ ‪ (٤٩‬ﻣﻨﻮر ﺷﻴﺮازی ‪ -‬ﺗﺎﺑﻠﻮی ﻧﻘﺎﺷﯽ ﮐﺎر اﺑﻮاﻝﻘﺎﺳﻢ ﺗﺒﺮﻳﺰی از‬

‫ﮐﻠﮑﺴﻴﻮن اﻳﻤﺮی اﻧﮕﻠﻴﺴﯽ‬

‫هﻢ ﻧﻤﻮﻧﻪ ی ﺁن ﻣﻮﺟﻮد اﺳﺖ‪.‬در ﺁﻧﺠﺎ چﻨﮓ ﻗﺪﻳﻢ ﺑﻪ ﺥﻮﺑﯽ دﻳﺪﻩ ﻣﯽ ﺷﻮد ﮐﻪ ﺑﻪ ﺳﺒﮏ هﺎرپ اروﭘﺎﺋ ﯽ‬
‫وﻝﯽ ﺳﺎدﻩ ﺗﺮ ﺑﺎ هﺮ دو دﺳﺖ ﻧﻮاﺥﺘﻪ ﻣﯽ ﺷﻮد وﻝﯽ ﺗﺎر‪ ،‬ﻏﻴﺮ از چﻨﮓ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺳﺎز دﻳﮕﺮی هﻢ از ﻧﻮع ﻃﻨﺒﻮر و ﺳﻪ ﺗﺎر در اﻳﺮان دارﻳﻢ ﮐﻪ دو ﺗﺎر ﻧﺎﻣﻴﺪﻩ ﻣﯽ ﺷﻮد و در ﻣﻴﺎن ﺗﺮﮐﻤﻦ‬
‫هﺎی دﺷﺖ ﮔﺮﮔﺎن ﻧﻴﺰ ﻣﻌﻤﻮﻝﺴﺖ ﺷﺎﻳﺪ ﺑﺘﻮان در ﻗﻔﻘﺎز ﮐﻪ ﻧﻮﻋﯽ از ﺗﺎر ﺑﺴﻴﺎر ﻣﻌﻤﻮﻝﺴﺖ ﺳﺎﺑﻘﻪ ی ﻗﺪﻳ ﻢ‬
‫ﺗﺮی ﺑﺮای ﺗﺎر ﭘﻴﺪا ﮐﺮد‪.‬‬
‫ﺗﺎر در ﻣﻴﺎن ﺁﻻت ﻣﻀﺮاﺑﯽ ازهﻤﻪ ﺥﻮش ﺁهﻨﮕﺘﺮ اﺳﺖ و هﺮ چﻨﺪ ﻧﻮاﻗﺼﯽ دارد چﻨﺎﻧﮑﻪ ﭘﻮ ﺳﺖ ﺁن در‬
‫اﺛﺮ ﺗﻐﻴﻴﺮ هﻮا ﺑﺎﻋﺚ ﮐﻢ و زﻳﺎد ﺷﺪن ﺹﺪا ﻣﯽ ﺷﻮد و ﺳﻴﻤﻬﺎ چﻮن ﻧ ﺎزک ا ﺳﺖ زود ﺑﻪ زود ﭘﺎرﻩ ﻣ ﯽ‬
‫ﮔ ﺮدد و دﺳ ﺘﻪ ی ﺑﻠﻨ ﺪ ﺁن ﻧ ﻮاﺥﺘﻦ و ﻣﺨﺼﻮﺹ ًﺎ ﻧ ﺖ ﺥﻮاﻧ ﯽ را ﻣﺸﮑ ﻞ ﻣ ﯽ ﮐﻨ ﺪ وﻝ ﯽ چ ﻮن ﺳ ﺎزهﺎی‬
‫‪pdf.tarikhema.ir‬‬

‫ﻣﻀﺮاﺑﯽ اروﭘﺎﺋﯽ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻣﺎﻧ ﺪوﻝﻴﻦ و ﮔﻴ ﺘﺎر و ﺑﺎﻻﻻﻳﮑ ﺎ ﺹ ﺪاﻳﺸﺎن ﺥﺸ ﮏ اﺳ ﺖ و ﻝ ﻄﻒ ﺹ ﻮت ﺗﺎر را‬
‫ﻧ ﺪارد ‪ ،‬هﻨ ﻮز ﺳ ﺎزی ﻧﺘﻮاﻧﺴﺘ ﻪ اﺳ ﺖ ﺟ ﺎﻧﺸﻴﻦ ﺁن ﺑﺸ ﻮد و ﺑ ﺮای ﻣﻮﺳ ﻴﻘﯽ ﻣ ﺎ و ﻧﺸ ﺎن دادن ﺣ ﺎﻻت‬
‫ﻣﺨﺼ ﻮص ﺁن ﺑﻬ ﺘﺮﻳﻦ اﺳ ﺒﺎب اﺳ ﺖ ﮐ ﻪ دارای ﺁهﻨﮕ ﯽ ﻣﻄﻠ ﻮب و ﻃﻨﻴ ﻦ ﺥﻮﺑﻴﺴ ﺖ و اﮔ ﺮ ﻧﻮازﻧ ﺪﻩ ﺑ ﺎ‬
‫ﻣﻬﺎرت و ﺥﻮش ﺳﻠﻴﻘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﺗ ﺎﺛﻴﺮ ﺑﺴ ﻴﺎر در ﺷﻨﻮﻧﺪﻩ دارد و ﺣ ﻖ اﻳﻨﺴ ﺖ از ﻳﻦ ﺳ ﺎز ﮐﻪ ﻓﻌ ﻼ ﺑ ﺮای ﻣ ﺎ‬
‫ﺟﻨﺒﻪ ی ﻣﻠﯽ دارد و ﺑﺮای ا ﺟﺮای ﻣﻘﺎﻣ ﺎت ﻣﻮﺳ ﻴﻘﯽ ﻣ ﺎ ﻧﻴﺰ ﮐﺎﻣﻼ ﻣﻨﺎﺳ ﺐ اﺳ ﺖ ﺑﻪ ﺥﻮﺑ ﯽ ﻧﮕﺎ هﺪاری‬
‫ﺷﻮد‪.‬‬
‫هﺮ چﻨﺪ ﺟﻮاﻧﺎن اﻣﺮوز دﻧﺒﺎل ﻣﺪ ﻣﯽ روﻧﺪ وﮐﻤﺘﺮ ﺁﻧﺮا ﻣﯽ ﻧﻮازﻧﺪ وﻝﯽ ﺷﮏ ﻧﻴﺴﺖ ﮐﻪ ﻝﻄﺎﺋﻒ ﻣﻮ ﺳﻴﻘﯽ‬
‫اﻳﺮاﻧﯽ ﺑﺎ اﻳﻦ ﺁﻝﺖ ﺑﻪ ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ وﺟﻬ ﯽ ﻧﻤ ﻮدار ﻣﯽ ﺷ ﺪ و ﺷ ﺎﻳﺴﺘﻪ ﻧﻴﺴ ﺖ ﮐ ﻪ ﻣﺜ ﻞ ﺳﺎﻳﺮ ﺁﺛ ﺎر ﻣﻠ ﯽ ﮐ ﻪ ﺑﻪ‬
‫ﺗﺪرﻳﺞ در اﺛﺮ ﺑﯽ ﻋﻼﻗﮕﯽ ﻣﺮدم از ﺑﻴﻦ ﻣﯽ رود اﻳﻦ ﺳﺎز ﻣﻄﺒﻮع ﺥﻮش ﺁواز را از ﻧﻈﺮ دور ﺑﺪارﻳﻢ‪.‬‬
‫**********‬
‫داﺳﺘﺎن ﺥﺎﻧﺪان هﻨﺮ و ﺗﺎر‪ ،‬ﮐﻤﯽ ﻃﻮﻻﻧﯽ ﺷﺪ‪.‬اﻣﻴﺪوارم ﺷﻤﺎ را ﺥﺴﺘﻪ ﻧﮑﺮدﻩ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬اﮐﻨﻮن ﺣﮑﺎﻳﺖ ﺳ ﻨﺘﻮر‬
‫را ﺑﻪ ﻣﻴﺎن ﻣﯽ ﺁورم‪.‬‬
‫‪pdf.tarikhema.ir‬‬

‫ﺳﻨﺘﻮر زن‬
‫ﺳﺮﮔﺬﺷﺖ اﻳﻦ ﺳﺎز‬
‫ﭘﺪرم دوﺳﺘﯽ داﺷﺖ ﺑﻪ ﻧﺎم ﺣﺎج ﺣﻴﺪر ﺧﺎن ﻣﻌﺮوف ﺑﻪ ﺁﺑﺪار ﺑﺎﺷﯽ‪.‬ﻣﺮدی ﺑﻮد ﻧﺴﺒﺘًﺎ ﭼﺎق و ﮐﻮﺕﺎﻩ ﻗﺎﻣ ﺖ‬
‫ﮐﻪ در ﭼﻬﺮﻩ اش اﺛﺮی از زیﺒﺎﺋﯽ د یﺪﻩ ﻧ ﻤﯽ ﺷﺪ‪ .‬ﺳﺮش ﻃﺎس ﺑﻮد و ﺕﻨﻬ ﺎ ﭼ ﻨﺪ ﺕ ﺎر ﻣﻮ ﻣﺎﻧﻨ ﺪ ﮔﻴﺎهﻬ ﺎی‬
‫هﺮزﻩ ی ﭘﮋﻣﺮدﻩ ای ﮐﻪ در ﺑﻴﺎﺑﺎن ﺑﯽ ﺁب و ﻋﻠﻒ روﺋﻴﺪﻩ ﺑﺎﺷﺪ از اﻃﺮاف ﺁن ﺳﺒﺰ ﺷ ﺪﻩ ﮐ ﻠﻪ ی ﮔﻨ ﺒﺪی‬
‫ﺷﮑﻠﺶ را زیﻨﺖ دادﻩ ﺑﻮد‪.‬ﻣﺜﻞ ایﻨﮑﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ وﻗﺘﯽ ﮐﺴﯽ را از ﻝﻄﻒ ﻇﺎهﺮی ﻣﺤﺮوم ﻣﯽ ﮐ ﻨﺪ از را هﯽ‬
‫دیﮕﺮ وی را هﺪیﻪ ای ﻣﯽ ﺑﺨﺸﺪ ﮐﻪ در ﻋﺪﻝﺶ ﺕﺮدیﺪ راﻩ ﻧﻴﺎﺑﺪ‪.‬ﭼﻨﺎﻧﮑﻪ ای ﻦ ﻣﺮد هﻢ ﮐ ﻪ ﺣﺴ ﻦ ﺻ ﻮرت‬
‫ﻧﺪاﺷﺖ ﺳﻴﺮﺕﯽ ﺑﺲ ﻧﻴﮑﻮ در ﻧﻬﺎدش ﺑﻮد ﮐﻪ ﻣﺮدم اه ﻞ ذوق هﻤ ﻮارﻩ ﺑ ﻪ دورش ﮔ ﺮد ﻣ ﯽ ﺁﻣﺪ ﻧﺪ‪ .‬ﻣﺮدی‬
‫ﺑﻮد ﺧﻮش ﺧﻠﻖ و ﻣﻬﺮﺑﺎن و ﺷﻮخ ﺑﺬﻝﻪ ﮔﻮ ﮐﻪ هﻔﺘﻪ ای ﭼﻨﺪ ﺷﺐ ﻣﺠﻠﺲ ﺑﺰﻣﺶ ﺧﺎﻝﯽ از ﺳ ﺎز و ﻣ ﯽ و‬
‫ﻣﻌﺸﻮق ﻧﺒﻮد‪.‬یﮏ روز ﻋﺼﺮ ﮐﻪ ﭘﺪرم ﺑﻪ ﻣﻨﺰل ﺁﻣﺪ ﮔﻔﺖ اﻣﺸﺐ ﺑﺎ ﺝﻤﻌﯽ از دوﺳﺘﺎن ﻣﻨﺰل ﺁﺑﺪارﺑﺎﺷ ﯽ‬
‫ﻣﻬﻤﺎن هﺴﺘﻴﻢ و از ﻗﺮاری ﮐﻪ وﻋﺪﻩ دادﻩ اﺳﺖ یﮑﯽ از اﺳﺘﺎدان ﻣﻌﺮوف ﻣﻮﺳﻴﻘﯽ هﻢ ﺁﻧﺠﺎ ﺧﻮاهﺪ ﺑ ﻮد ‪،‬‬
‫اﮔﺮ ﻣﯽ ﺧﻮاهﯽ ﺕﻮ را ه ﻢ ﺑ ﺎ ﺧ ﻮد ﺑ ﺒﺮم ﮐ ﻪ ﺳ ﺎزش را ﺑﺸﻨ ﻮی‪.‬یﮑ ﯽ از ﺁﻻت ﻣﻮﺳ ﻴﻘﯽ را ﻣﯽ زﻧ ﺪ ﮐﻪ‬
‫ﺕﺎﮐﻨﻮن ﻧﺪیﺪﻩ ای‪.‬ﮔﻔﺘﻢ ﺁن ﺳﺎز ﭼﻴﺴﺖ؟ ﮔﻔﺖ ﺑﻌﺪ ﺧﻮاهﯽ دیﺪ ‪ ،‬ﺻﺪاﺋﯽ ﺑﺲ ﻣﻄﻠﻮب و دﻝﻨﺸﻴﻦ دارد‪.‬‬
‫ﻣﺠﻠﺲ اﻥﺲ ‪ -‬ﺑﺎ ﮐﻤﺎل اﺷﺘﻴﺎق ﺑﻪ دﻧﺒﺎل ﭘﺪر ﺑﻪ راﻩ اﻓﺘﺎدم‪ .‬ﺑﻪ ﺧﺎ ﻧﻪ ﺁﺑﺪارﺑﺎﺷ ﯽ ر ﺳﻴﺪیﻢ ‪ ،‬در زد یﻢ و از‬
‫یﮑﯽ دو ﭘ ﻠﻪ ﭘﺎ ﺑﻪ ﺣ ﻴﺎت ﻧﻬ ﺎدیﻢ‪.‬ﺻ ﺪای ﺻ ﺤﺒﺖ و ﺧﻨ ﺪﻩ ی ﻣﻴﻬﻤﺎ ﻧﺎن ﺑﻠ ﻨﺪ ﺑﻮد‪ .‬ﻗﺪم در اﻃ ﺎق ﻧ ﻬﺎدیﻢ و‬
‫ﻧﺸﺴﺘﻴﻢ‪.‬ﺣﻀﺎر هﻤﻪ از دوﺳﺘﺎن ﭘﺪرم ﺑﻮدﻧﺪ و اﻏﻠﺐ ﺁﻧﻬﺎ را ﻣﯽ ﺷ ﻨﺎﺧﺘﻢ‪.‬ﻣﺠ ﻠﺲ اﻧ ﺲ ﺑﺴ ﻴﺎر ﺧﻮﺑ ﯽ ﺑ ﻮد‬
‫وﻝ ﯽ ﺳ ﺎزی ﺷ ﻨﻴﺪﻩ ﻧﻤ ﯽ ﺷ ﺪ‪.‬ﻣﻴﺰﺑ ﺎن ﮐ ﻪ ﻣﻴﻬﻤﺎﻧ ﺎن را در اﻧﺘﻈ ﺎر ﻧﻮازﻧ ﺪﻩ ‪ ،‬ﺑ ﯽ ﺕ ﺎب دی ﺪ ﺑ ﺎ ﭘ ﺬیﺮاﺋﯽ و‬
‫ﺷﻮﺧﯽ و ﺑﺬﻝﻪ ﮔﻮﺋﯽ ﺳ ﺮﺁﻧﻬﺎ را ﮔﺮم ﮐﺮد‪.‬ﭘﺎ ﺳﯽ از ﺷ ﺐ ﮔﺬﺷ ﺖ و در زد ﻧﺪ‪.‬ﭼ ﻮن دیﮕ ﺮ ﮐﺴ ﯽ ﻣﻨﺘ ﻈﺮ‬
‫ﮐﺴﯽ ﻧﺒﻮد ﻣﻌﻠﻮم ﺷﺪ ﺁﻧﮑﻪ هﻤﻪ در اﻧﺘﻈﺎرش هﺴﺘﻨﺪ ‪ ،‬رﺳﻴﺪﻩ اﺳﺖ‪.‬ﺁری ﺧﻮدش ﺑ ﻮد‪ .‬ﻣﺮدی از در وارد‬
‫ﺷﺪ ﺑﻠﻨﺪ ﻗﺎﻣﺖ ‪ ،‬ﺳﻔﻴﺪ ﭼﻬﺮﻩ ‪ ،‬ﭘﻬﻦ ﺷﺎﻧﻪ ‪ ،‬ﺧ ﻮش اﻧ ﺪام و ﺑ ﺎ ایﻨ ﮑﻪ ﺑﺮف ﭘﻴﺮی ﺑﺮﻣﻮه ﺎیﺶ ﻧﺸﺴﺘ ﻪ ‪ ،‬ﺑﻪ‬
‫ﺧﻮﺑﯽ ﻧﺸﺎن ﻣﯽ داد ﮐﻪ ورزﺷﮑﺎر ﺑﻮدﻩ اﺳﺖ‪.‬دﺳﺖ ﻓﺮزﻧﺪش را ﮐ ﻪ ﭘ ﺴﺮی ﺳ ﻴﺰدﻩ ﺳﺎﻝﻪ ﺑﻮد ﮔﺮﻓﺘ ﻪ از‬
‫در وارد ﺷﺪ و ﺳﻼم ﮐﺮد‪.‬ﻣﻴﺰﺑﺎن و ﻣﻴﻬﻤﺎﻧﺎن ﻣﻘﺪﻣﺶ را ﺑﺴﯽ ﮔﺮاﻣﯽ داﺷﺘﻨﺪ و در ﺻﺪر ﻣﺠﻠﺴﺶ ﺝﺎی‬
‫دادﻧﺪ‪ .‬ﭼﻴﺰی ﮐﻪ ﺕﺼﻮر ﻧﻤﯽ ﺷﺪ ایﻦ ﺁدم اهﻞ ﺳﺎز و ﻣﻮﺳﻴﻘﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬ﭼﻪ ﺕﺎ ﺁن وﻗﺖ هﺮ ﭼﻪ اهﻞ ﻣﻮ ﺳﻴﻘﯽ‬
‫دیﺪﻩ ﺑﻮدم ﺽﻌﻴﻒ اﻧﺪام و ﺧﻮش ﺕﻌﺎرف و ﻣﺠﻠﺲ ﺁرا ﺑﻮدﻧﺪ در ﺻ ﻮرﺕﻴﮑﻪ ای ﻦ ﺷﺨﺺ ‪ ،‬ﺧ ﻮش هﻴﮑ ﻞ‬
‫و ﻣﺘﮑﺒﺮ و ﺑﯽ اﻋﺘﻨﺎ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﯽ رﺳﻴﺪ‪.‬ﭘﺲ از ﺧﻮردن ﭼﺎی ﺑ ﻪ ﭘﺴ ﺮش ﮔﻔ ﺖ ‪ :‬در ﺳﺖ را ﺑ ﺨﻮان ﺑﺒﻴﻨ ﻢ‬
‫یﺎد ﮔﺮﻓﺘﻪ ای ؟ ﻓﺮزﻧﺪش ﮔﺮﻩ دﺳﺘﻤﺎﻝﯽ ﮐﻪ دﺳﺘﺶ ﺑﻮد ﺑﺎز ﮐﺮد و ﭼﻨﺪ ﺻ ﻔﺤﻪ ﮐﺎﻏ ﺬ و ﻣﺪاد و ﮐ ﺘﺎب در‬
‫ﺁورد و ﻣﺸﻐﻮل ﻧﻮﺷﺘﻦ ﺷﺪ‪.‬ﺣﻀﺎر ﺑﻪ هﻢ ﻣ ﯽ ﻧﮕﺮیﺴﺘ ﻨﺪ ﮐ ﻪ ایﻨﺠ ﺎ ﻣﮑﺘ ﺐ ﻧﻴ ﺴﺖ! وﻝ ﯽ ﮐ ﺴﯽ را ی ﺎرای‬
‫اﻋﺘﺮاض ﻧﺒﻮد ‪ ،‬ﺕﻨﻬﺎ ﺑﺎ ﮔﻮﺷﻪ ی ﭼﺸﻢ ﺻﺎﺣﺒﺨﺎﻧﻪ اﺷﺎرﻩ ﻣﯽ ﮐﺮدﻧﺪ‪.‬درس و ﻣ ﺸﻖ ﺁ ﻗﺎ زادﻩ ﻣﺪﺕﯽ ﻃﻮل‬
‫ﮐﺸﻴﺪ‪.‬ﺁﺑﺪارﺑﺎﺷﯽ ﮐﻪ ﻣﺮد ﺕﺠﺮﺑﻪ دیﺪﻩ ای ﺑﻮد و ﻣﯽ داﻧﺴ ﺖ ﮐﻪ ﺑ ﺎ هﺮ ﮐﺲ ﭼﮕﻮﻧ ﻪ ﺑﺎ یﺪ ﺻ ﺤﺒﺖ ﮐﻨ ﺪ ‪،‬‬
‫ﺁﻏﺎز ﺳﺨﻦ ﮐﺮد و از ﻣﻮﺳﻴﻘﯽ و ﺳﺎز ﺕﻌﺮیﻔ ﻬﺎ ﻧﻤ ﻮد و ﻗ ﺼﻪ ه ﺎ ﮔﻔ ﺖ‪ .‬ﺳﭙﺲ ﺁ ﻗﺎ ﻣﻌﻠ ﻢ را ﭼﻨ ﻴﻦ ﻣﻌﺮﻓ ﯽ‬
‫ﮐ ﺮد‪ :‬ﺑﺰرﮔ ﺘﺮیﻦ اﺳ ﺘﺎد زﻣﺎﻧ ﻪ ﺳ ﻤﺎع ﺣﻀ ﻮر ﮐ ﻪ اﻣﺸ ﺐ ﺑ ﺮ ﻣ ﺎ ﻣﻨ ﺖ ﮔ ﺬاردﻩ ﻣﺠﻠ ﺲ را ﺑ ﻪ ﻗ ﺪوم ﺧ ﻮد‬
‫ﻣﻔﺘﺨﺮ ﻓﺮﻣﻮدﻩ اﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻣﻦ ﺕﺎزﻩ از ﮐﻠﻤﻪ ی ﺳﻤﺎع ﺣﻀﻮر ﻓﻬﻤﻴﺪم ﮐ ﻪ ای ﻦ ﺷﺨﺺ ه ﻤﺎن ﻣﻮ ﺳﻴﻘﯽ دان ﻣﻌﺮوﻓﻴ ﺴﺖ ﮐﻪ ﺑﻨ ﺎ ﺑ ﻮد‬
‫اﻣﺸﺐ ﻣﺎ را از هﻨﺮ ﺧﻮد ﻣﺴﺘﻔﻴ ﺾ ﮐ ﻨﺪ‪.‬ا ﺳﺘﺎد ﺳﺮ ﺧﻮد را ﺑﻪ ﺕﺸﮑ ﺮ ﺣﺮ ﮐﺖ داد و ﮔ ﻔﺖ ‪ :‬ﺁری ی ﮏ‬
‫‪pdf.tarikhema.ir‬‬

‫زﻣﺎﻧﯽ ﮐﺎر ﻣﯽ ﮐﺮدم و ﺳ ﺎز ﻣ ﯽ زدم ‪ ،‬ﺣ ﺎﻻ ﻣ ﺪﺕﻴﺴﺖ ﺷ ﻮق و ذوق از ﺑ ﻴﻦ رﻓﺘ ﻪ ﮐﻤ ﺘﺮ ﻣﻀ ﺮاب ﺑﻪ‬
‫دﺳﺖ ﻣﯽ ﮔﻴﺮم وﻝﯽ ﻣﺎﺷﺎاﷲ ﭘﺴﺮم ﺑﺴﻴﺎر ﺑﺎ اﺳﺘﻌﺪاد اﺳﺖ و ﭼﻨﺪی اﺳﺖ ﺑﻪ او ﺕﻌﻠﻴﻢ ﺳﺎز ﻣﯽ دهﻢ ‪ ،‬اﮔﺮ‬
‫ایﻨﺠ ﺎ ﭼﺸ ﻢ ﮐﺴ ﯽ ﺕﻨ ﮓ ﻧﺒﺎﺷ ﺪ و ﻧﻈ ﺮش ﻧﺰﻧ ﺪ ﺑﺮایﺘ ﺎن ﺧﻮاه ﺪ ﻧﻮاﺧ ﺖ اﻣ ﺎ ﭼ ﻮن ﺑ ﻪ ای ﻦ ﻓﮑ ﺮ ﻧﺒ ﻮدم‬
‫ﻓﺮاﻣﻮش ﮐﺮدم ﮐﻪ ﺳﺎز ﺧﻮد را هﻤﺮاﻩ ﺑﻴﺎورم‪.‬ﻣﻴﺰ ﺑﺎن ﺑ ﻪ ﻋﺠﻠ ﻪ ﺑﺮﺧﺎﺳ ﺖ و ﮔ ﻔﺖ اﮔ ﺮ ا ﺝﺎزﻩ ﺑﻔﺮﻣﺎﺋ ﻴﺪ‬
‫ﺑﻔﺮﺳﺘﻢ ﺳﺎزﺕﺎن را ﺑﻴﺎورﻧﺪ‪.‬ﮔﻔﺖ ﺑﺪ ﻧﻴﺴﺖ ‪ ،‬ﻣﺴﺘ ﺨﺪﻣﺘﺎن را ﺻﺪا ﮐﻨﻴ ﺪ‪ .‬ﺑ ﻌﺪ ﻧﺸ ﺎﻧﯽ داد و رﻓﺘﻨ ﺪ ﺳ ﺎزش‬
‫را ﺁوردﻧﺪ ویﮏ ﮐﻴﺴﻪ ی ﭘﺎرﭼﻪ ای ﮐﻪ ﺳﺎزی در ﺁن ﺑﻮد ﺝﻠﻮی اﺳﺘﺎد ﮔﺬاردﻧﺪ‪.‬ﺳﻤـﺎع ﺣـﻀـﻮر‬
‫‪pdf.tarikhema.ir‬‬

‫ﺳﺎز را ﺑﻴﺮون ﺁورد و ﺟﻠﻮی ﺧﻮد ﮔﺬارد‪.‬ﺟﻌﺒﻪ ای ﺑﻮد ذوزﻧ ﻘﻪ ﺷﮑﻞ ﮐﻪ ﺳﻴﻤﻬﺎی زی ﺎد روی ﺶ ﮐﺸﻴ ﺪﻩ‬
‫ﺑﻮدﻧﺪ‪.‬ﻡﻌﻠﻮم ﺷﺪ ﺳﻨﺘﻮر اﺳﺖ‪.‬از زیﺮ ﺳﻴﻤﻬﺎ دو ﻡﻀﺮاب ﭼﻮﺑﯽ ﺑﻴﺮون ﮐﺸﻴﺪ و ﺑﻪ دﺳ ﺖ ﮔﺮ ﻓﺖ و ﭼﻨ ﺪ‬
‫ﺽﺮﺑﻪ ﺑﻪ ﺳﻴﻢ هﺎ ﻧﻮاﺧﺖ‪.‬ﺳﭙﺲ ﮐﻠﻴﺪی هﻢ درﺁورد و ﺑﻪ ﮐﻮک ﮐﺮدن ﻡﺸ ﻐﻮل ﺷﺪ‪ .‬ﮐﻮک ﻡﺪﺗﯽ ﺑ ﻪ ﻃ ﻮل‬
‫اﻧﺠﺎﻡﻴﺪ و هﻤﻪ را ﮐ ﻮک ﮐ ﺮد و ﻡﺸﺘ ﺎق ﻧﻤ ﻮد‪.‬ﺑ ﻌﺪ ﺳ ﺎز را ﺟﻠ ﻮی پ ﺴﺮش ﮔ ﺬارد و ﮔ ﻔﺖ ‪ :‬ﺣﺒ ﻴﺐ ﺟﺎن‬
‫ﺑﺰن‪.‬‬
‫ﺁﺑﺪار ﺑﺎﺷﯽ ﺑﺮای ایﻨﮑﻪ ﺧﻮش ﺧﺪﻡﺘﯽ ﮐﻨﺪ ﺻﺪا ﮐﺮد ‪ ،‬ﭼﻨﺪ ﮔﻞ ﺁﺗﺶ ﺁوردﻧﺪ و داﻧﻪ هﺎی اﺳ ﭙﻨﺪ را روی‬
‫ﺁن پﺎﺷ ﻴﺪ ودود را دور ﺳ ﺮ ﺁﻗ ﺎ زادﻩ ﮔﺮداﻧﻴ ﺪ و ﮔﻔ ﺖ ‪ :‬ﺧﺪاوﻧ ﺪ از ﭼﺸ ﻢ ﺑ ﺪ دورش ﺑ ﺪارد‪.‬ای ﻦ ﺣﺮﮐ ﺖ‬
‫دوﺳﺘﺎﻧﻪ ﺑﺴﻴﺎر ﻡﻄﺒﻮع ﻃﺒﻊ ﺳﻤﺎع ﺣﻀﻮر واﻗﻊ ﺷﺪ و پﺴﺮش ﻧﻮاﺧﺘﻦ را ﺷﺮوع ﮐﺮد‪ .‬ﻡﻦ ﺗ ﺎ ﮐ ﻨﻮن ای ﻦ‬
‫ﺳ ﺎز را ﻧﺸﻨﻴ ﺪﻩ ﺑ ﻮدم وﻝ ﯽ ﺑ ﻪ ﺧﻮﺑ ﯽ ﺗﺸﺨﻴ ﺺ ﻡ ﯽ دادم ﮐ ﻪ ﻧﻮازﻧ ﺪﻩ ‪ ،‬ﻡﺒﺘ ﺪیﺴﺖ و هﻨ ﻮز ﺧ ﻮب ﻧﻤ ﯽ‬
‫زﻧﺪ‪.‬وﻝﯽ ﮐﻪ ﺟﺮات ﺗﮑﺬیﺐ داﺷﺖ‪.‬ﺣﺒﻴﺐ ﮐﻮﭼﮏ ﭼﻨﺪ دﻗﻴﻘﻪ ﺳﺎز زد و ﻡﻀ ﺮاب را ﮐﻨ ﺎر ﮔ ﺬارد‪.‬ﺻ ﺪای‬
‫اﺣﺴﻦ و ﺁﻓﺮیﻦ از هﻤﻪ ﺑﺮﺧﺎﺳﺖ ﮐﻪ واﻗﻌًﺎ از پـﺪری ﻡﺎﻧﻨﺪ ﺳﻤﺎع ﺣ ﻀﻮر ﺑﺎی ﺪ ای ﻦ ﭼﻨـ ﻴﻦ ﻓﺮزﻧ ﺪی ﻧﻴ ﺰ‬
‫ﺑﻪ وﺟـﻮد ﺁیﺪ‪.‬اﺳـﺘﺎد هﻢ ﺳﺮ را ﺑﻪ ﻋﻼﻡـﺖ‬

‫)ﺷﻤﺎرﻩ ‪ (٥٠‬ﺳﻨﺘﻮر زن ‪ -‬ﮐﭙﻴﻪ از روی ﺗﺎﺑﻠﻮی دورﻩ ی ﻓﺘﺤﻌﻠﯽ ﺷﺎﻩ ﮐﺎر ژول ﻝﻮران ﮐﻪ در ﺣﺪود ﺻﺪ ﺳﺎل‬

‫پﻴﺶ در ایﺮان ﮐﺸﻴﺪﻩ ﺷﺪﻩ و اﮐﻨﻮن درﮐﺘﺎﺑﺨﺎﻧﻪ ی هﻨﺮ ﻡﻮﺟﻮد اﺳﺖ‪.‬‬

‫رﺽﺎیﺖ ﺣﺮﮐ ﺖ ﻡ ﯽ داد و ﻝﯽ ﻡ ﺜﻞ ایﻨ ﮑﻪ هﻴ ﭻ ﺧﻴ ﺎل ﻧﺪاﺷ ﺖ ﺣﻀ ﺎر را از ﻧﻮای ﺳﺎز ﺧ ﻮد ﺑﻬ ﺮﻩ ﻡﻨ ﺪ‬

‫ﮐﻨﺪ‪.‬ﺑﺎز ﭼﺸﻤﻬﺎی ﻡﻬﻤﺎﻧﺎن ﻡﺘﻮﺟﻪ ﻡﻴﺰﺑﺎن ﺷﺪ و او را ﺑﻪ ﺳﺨﻦ ﺁورد‪.‬ﺻﺎﺣﺒﺨﺎﻧﻪ روی ﺧﻮد را ﺑ ﻪ اﺳ ﺘﺎد‬
‫ﮐﺮد و ﮔﻔﺖ ایﻦ ﺁﻗﺎ یﺎن ﮐ ﻪ اﻡﺸ ﺐ در یﻦ ﻡﺠ ﻠﺲ ﺣ ﻀﻮر دارﻧ ﺪ ه ﻤﻪ ﻡﺮدﻡ ﯽ اه ﻞ ذوق هﺴﺘ ﻨﺪ و ﮐ ﻤﺎل‬
‫اﺷﺘﻴﺎق را ﺑﻪ ﺷﻨﻴﺪن ﺳﻨﺘﻮر ﺧﻮدﺗﺎن دارﻧﺪ ‪ ،‬اﻡﻴﺪوارم ﮐﻪ ﺁﻧﻬﺎ را ﺑﯽ ﻧﺼﻴﺐ ﻧﮕﺬاریﺪ‪.‬اﺳﺘﺎد ﻡﻀﺮاﺑﻬﺎ را‬
‫ﺑﻪ دﺳﺖ ﮔﺮﻓﺖ و ﺽﺮﺑﻪ ای ﺑﻪ ﺳﻴﻢ هﺎ ﻧﻮا ﺧﺖ و ﮔ ﻔﺖ هﻤ ﺎﻧﻄﻮر ﮐ ﻪ ﮔﻔﺘ ﻢ دیﮕ ﺮ ذوق و ﺷ ﻮﻗﯽ ﺑﺎ ﻗﯽ‬
‫‪pdf.tarikhema.ir‬‬

‫ﻧﻤﺎﻧﺪﻩ اﺳﺖ ‪ ،‬ﻡﺪﺗﻴﺴﺖ ﮐﺎر ﻧﻤﯽ ﮐﻨﻢ ﻓﻘﻂ ﮔﺎهﯽ اﺷﺘﻴﺎﻗﯽ پﻴﺪا ﻡﯽ ﺷﻮد ﺑﺮای ﺧﻮدم ﻡﯽ ﻧﻮازم زیﺮا ﻡ ﺮدم‬
‫هﻨﺮپﺴﻨﺪ ﺑﺴﻴﺎر ﮐﻤﻴﺎﺑﻨﺪ و ﺻﻨﻌﺖ ﻡﻮﺳﻴﻘﯽ ﺑﻪ دﺳﺖ ﮐﺴﺎﻧﯽ اﻓﺘﺎدﻩ ﮐﻪ ﻡﻄﺮب ﺻﻔﺘﻨﺪ و ﻡ ﻦ ﺧ ﻮش ﻧ ﺪارم‬
‫ﻧﺰد ﺟﻤﺎﻋﺖ ﺳﺎز ﺑﺰﻧﻢ ‪ ،‬ﺣﺎﻻ دیﮕﺮ ﻧﻮﺑﺖ ﻓﺮزﻧﺪم اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪pdf.tarikhema.ir‬‬

‫ﺁﺑﺪار ﺑﺎﺷﯽ ﮐﻪ رگ ﺣﺴﺎس اﺷﺨﺎص را زود ﺑ ﻪ د ﺳﺖ ﻣﯽ ﺁورد از اﻃ ﺎق ﺑ ﻴﺮون ر ﻓﺖ و ﻳ ﮏ ﺿﺮب‬

‫ﮐﻮﭼﮏ ﺥﺎﺗﻢ ﺑﺎ ﺥﻮد ﺁورد و ﻧﺰد ﻳﮑﯽ از ﻣﻬﻤﺎﻧﺎن ﮐﻪ ﺑﻪ ﻧﻮاﺥﺘﻦ ﺗﻤﺒﮏ ﺁﺷﻨﺎ ﺑﻮد ‪ ،‬ﮔﺬارد‪.‬ﺗﺎ ﭼﺸﻢ اﺳ ﺘﺎد‬
‫ﺑﻪ ﺿﺮب اﻓﺘﺎد ‪ ،‬ﮔﻔﺖ ﭼﻪ ﺿﺮب ﺥﻮش ﺗﺮﮐﻴ ﺒﯽ ا ﺳﺖ ‪ ،‬ﺑﺪه ﻴﺪ ﺑﺒﻴ ﻨﻢ‪ .‬ﺿ ﺮب دﺳ ﺖ ﺑ ﻪ د ﺳﺖ ﮔ ﺸﺖ و‬
‫ﻧﺰدﻳﮏ اﺳﺘﺎد رﺳﻴﺪ‪.‬ﺳﻤﺎع ﺣﻀﻮر ﺑﺎ د ﻗﺖ ﺗﻤ ﺎم ﺗﻨﺒ ﮏ را ﻧﮕﺮﻳﺴ ﺖ و ﮐ ﻒ د ﺳﺘﯽ روی ﭘﻮﺳ ﺖ زرد و‬
‫ﭼﻨﺪ ﺗﻠﻨﮕﺮ ﻧﻮاﺥﺖ و ﮔﻔﺖ ﺑﺴﻴﺎر ﺥﻮش ﺻﺪاﺳﺖ ‪ ،‬ﮐﻤﺘﺮ اﺗﻔﺎق ﻣﯽ اﻓﺘﺪ ﮐﻪ ﺿﺮﺑﻬﺎی ﺥﺎﺗﻢ ﺥﻮب ﺑﺨﻮاﻧﺪ‬
‫وﻝﯽ اﻳﻦ ﺗﻤﺒﮏ از روی اﺻﻮل ﺻﺤﻴﺢ ﺳ ﺎﺥﺘﻪ ﺷ ﺪﻩ ﺑ ﻪ هﻤ ﻴﻦ ﺟﻬ ﺖ درﺳ ﺖ ﺻﺪا ﻣﯽ د هﺪ ﺁﺑﺪارﺑﺎ ﺷﯽ‬
‫ﮔﻔ ﺖ ﮐ ﺎر ﺷ ﻴﺮاز اﺳ ﺖ ﮐ ﻪ ﭼﻨ ﺪ ﺳ ﺎل ﭘﻴ ﺶ ﺗﻬﻴ ﻪ ﮐ ﺮدﻩ ام ‪ ،‬اﮔ ﺮ ﻣ ﻮرد ﭘﺴﻨ ﺪ اﺳ ﺖ ﺗﻘ ﺪﻳﻢ ﺷ ﻮد‪ .‬ﺳ ﻤﺎع‬
‫ﺣﻀﻮر ﮔﻔﺖ ﻣﺘﺸﮑﺮم ‪ ،‬ﻣ ﻦ هﻢ ﻳﮏ ﺿﺮب ﮐﻮﭼ ﮏ دارم ﮐﻪ ﭘﺴ ﺮم ﻣ ﯽ زﻧ ﺪ‪.‬راﺳ ﺘﯽ ﻓﺮا ﻣﻮش ﮐ ﺮدم‬
‫ﺑﮕﻮﻳﻢ ﮐﻪ ﻓﺮز ﻧﺪم در ﮔ ﺮﻓﺘﻦ ﺿﺮب ه ﻢ ﻣﻬ ﺎرت ﻳﺎﻓ ﺘﻪ اﺳ ﺖ‪.‬ﺑ ﻌﺪ ﺷ ﺮﺣﯽ داد ﮐ ﻪ هﺮ ﮐ ﺲ ﺑﺨﻮاه ﺪ در‬
‫ﻣﻮﺳﻴﻘﯽ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﮐﻨﺪ ﺑﺎﻳﺪ از ﻃﻔﻮﻝﻴﺖ ﺑﺎ ﺗﻤﺒﮏ ﺁﺷﻨﺎ ﺷﻮد ﭼﻨﺎﻧﮑﻪ ﻣﻦ هﻢ ﻣﺪﺗﯽ ﭘﺎی ﺳﺎز اﺳ ﺘﺎدم ﺿﺮب‬
‫ﻣﯽ ﮔﺮﻓﺘﻢ ‪ ،‬ﺥﺪاوﻧﺪ رﺣﻤﺘﺶ ﮐﻨﺪ ‪ ،‬هﻨﺮﻣﻨﺪ ﺑ ﯽ ﻧ ﻈﻴﺮی ﺑ ﻮد ‪ ،‬دﻳﮕ ﺮ دﺳ ﺖ زﻣﺎ ﻧﻪ ﭼﻨﻴ ﻦ ﻧﻮازﻧ ﺪﻩ ای را‬
‫ﻧﻤ ﯽ ﭘﺮوراﻧ ﺪ‪.‬ﺁﺑ ﺪار ﺑﺎﺷ ﯽ ﮔﻔ ﺖ ﻣ ﻦ اﻳ ﻦ اﻓﺘﺨ ﺎر را دارم ﮐ ﻪ از ﺳ ﻨﺘﻮر اﺳ ﺘﺎدﺗﺎن ﻧﺼﻴ ﺐ ﺑ ﺮدﻩ ام ‪ ،‬او‬
‫هﻨﺮﻣﻨﺪ ﺑﺰرﮔﯽ ﺑﻮد ‪ ،‬راﺳﺘﯽ ﮐﻪ اﺳﻢ ﺑﺎﻣﺴﻤﺎﺋﯽ داﺷﺖ و ﻣﺎﻳﻪ ی ﺳﺮور ﻣﺠﻠﺲ ﺑﺰرﮔﺎن ﺑﻮد‪.‬‬
‫ذﮐﺮ ﮐﻠﻤﻪ ی ﺳﺮور ‪ ،‬ﻣﻮﺟﺐ اﻧﺒﺴﺎط ﺥﺎﻃﺮ ﺳﻤﺎع ﺣﻀﻮر ﺷﺪ و ﺑﻪ ﻳﺎد اﺳﺘﺎدش اﻓﺘﺎد‪.‬ﺳﺮﺑﻪ ﺟ ﻴﺐ ﺗﻔﮑ ﺮ‬
‫ﻓﺮو ﺑﺮد و ﺳﮑﻮت ﮐﺮد ‪ ،‬ﺑﻌﺪ ﻣﺜﻞ ﮐﺴﯽ ﮐﻪ از ﮔﺬﺷﺘﻪ ای ﺑﺴﻴﺎر دور ‪ ،‬ﻳﺎد ﻣﯽ ﮐﻨﺪ ﮔﻔﺖ ﺁری اﺳﺘﺎد ﻣﻦ‬
‫ﻣﺤﻤ ﺪ ﺻ ﺎدق ﺥ ﺎن ﺳ ﺮور اﻝﻤﻠ ﮏ ﺑ ﻮد ﮐ ﻪ او را رﺋﻴ ﺲ ﻣ ﯽ ﮔﻔﺘﻨ ﺪ زﻳ ﺮا در ﻣﻴ ﺎن ﻧﻮازﻧ ﺪﮔﺎن درﺑ ﺎر‬
‫ﻧﺎﺻﺮاﻝﺪﻳﻦ ﺷﺎﻩ هﻤﻪ او را ﺑﻪ اﺳﺘﺎدی و رﻳﺎﺳﺖ ﻗﺒﻮل داﺷﺘﻨﺪ‪.‬ﺁﺑﺪار ﺑﺎﺷﯽ ﮐﻪ ﻣﻮﻗﻊ را ﻣﻨﺎ ﺳﺐ د ﻳﺪ ﮔﻔ ﺖ‬
‫ﺑ ﺮای ﺷ ﺎدی روح ﺁن ﻣﺮﺣ ﻮم ﮐ ﻪ اﺳ ﺘﺎدی ﻣﺎﻧﻨ ﺪ ﺷ ﻤﺎ ﭘﺮوراﻧ ﺪﻩ اﺳ ﺖ اﻣﺸ ﺐ ﻣ ﺎ را از ﻧﻐﻤ ﺎت زﻳﺒ ﺎی‬
‫ﺳﻨﺘﻮر ﺥﻮد ﺑﻬﺮﻩ ﻣﻨﺪ ﮐﻨﻴﺪ‪.‬ﺳﻤﺎع ﺣﻀﻮر ﻣﺜﻞ ﮐﺴ ﯽ ﮐﻪ ﺣﺎﻝ ﺖ ﺟﺬ ﺑﻪ ای ﻳﺎﻓ ﺘﻪ ﺑﺎﺷ ﺪ ﺑ ﯽ ﺗﺎ ﻣﻞ ﺣﻮﻝ ﻪ ای‬
‫روی ﺳﻨﺘﻮر ﮐﺸﻴﺪ و ﻣﻀﺮاﺑﻬﺎ را ﺑﻪ دﺳﺖ ﮔﺮﻓﺖ و ﺷﺮوع ﺑﻪ ﻧﻮاﺥﺘﻦ ﮐﺮد‪.‬هﻨﻮز ﭼ ﻨﺪ ﻣ ﻀﺮاب ﺑﻴﺸﺘ ﺮ‬
‫ﻧﺰدﻩ ﺑﻮد ﮐﻪ ﺑﻪ ﭘﺴﺮش اﺷﺎرﻩ ﮐﺮد ﺿﺮب را ﺑﺮدارد و ﺑﺎ او هﻤﺮاهﯽ ﮐﻨﺪ‪.‬ﺣﺒ ﻴﺐ ﮐﻮﭼ ﮏ ﺗﻤﺒ ﮏ را ﺑ ﻪ‬
‫ﺑﻐﻞ ﮔﺮﻓﺖ و ﻧﺮم ﻧﺮﻣﮏ ﺑﺎ اﻧﮕﺸﺘﺎن ﻇﺮﻳﻒ ﺥﻮد ﺑﻨﻮاﺥﺖ‪.‬دﻳﮕﺮ ﺻﺪاﺋﯽ ﺟﺰ ﺿ ﺮﺑﺎت ﻣ ﻀﺮاب اﺳ ﺘﺎد‬
‫و ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﯽ ﺿ ﺮب ﺷﻨﻴﺪﻩ ﻧﻤ ﯽ ﺷﺪ ‪ ،‬ﮔﻮ ﺋﯽ ﻧ ﻔﺲ ه ﺎ در ﺳ ﻴﻨﻪ هﺎ ﺣﺒ ﺲ و ه ﻤﻪ ی ﭼﺸﻤﻬ ﺎ ﺑ ﻪ دﺳ ﺘﻬﺎی‬
‫اﺳ ﺘﺎد ﺥ ﻴﺮﻩ ﺷ ﺪ‪.‬ﻣﻀﺮاﺑﻬ ﺎ ﺑ ﺎ ﺳ ﺮﻋﺖ ﺑ ﻪ ﺳ ﻴﻤﻬﺎ ﻣ ﯽ ﺥ ﻮرد و ﺑ ﻪ ﻗ ﺪری زﻳ ﺮ دﺳ ﺖ اﺳ ﺘﺎد ‪ ،‬ﻣﺮﺗ ﺐ و‬
‫ﺷﻤﺮدﻩ و ﻣﺘﻮاﻝﯽ ﺑﻮد ﮐﻪ ﺟﺰ ﺥﻄﯽ ﮐﻪ ﺑﺮﺗﺎرهﺎی ﺳﻨﺘﻮر ﻋﻤﻮد ﺑﻮد ﭼﻴﺰی در هﻮا دﻳ ﺪﻩ ﻧﻤ ﯽ ﺷﺪ‪.‬ا ﺳﺘﺎد‬
‫ﮔﺎهﯽ ﺿﺮﺑﯽ ﻣﯽ زد و ﮔﺎهﯽ ﻧﻐﻤﺎت ﺁوازی ﻣﯽ ﻧﻮاﺥﺖ‪.‬ﺷﺎﻳﺪ ﺑﻴﺶ از ﻧﻴ ﻢ ﺳ ﺎﻋﺖ ﺳ ﺎز زد ﮐﻪ ه ﻤﻪ را‬
‫ﻓﺮﻳﻔﺘﻪ و ﻣﺠﺬوب ﺳﺎﺥﺖ‪.‬‬
‫ﮐﺠﺎ ﺑﻮدﻧﺪ ﻧﻮازﻧﺪﮔﺎن اﻣ ﺮوزی ﺳ ﻨﺘﻮر ﮐﻪ ﺑﺒﻴﻨ ﻨﺪ ا ﺳﺘﺎدی و ﻣﻬ ﺎرت ﭼﻴ ﺴﺖ! ﻣﻦ ﮐﺠ ﺎ ﻣﯽ ﺗ ﻮاﻧﻢ ﺷ ﺮح‬
‫ﺳﺎزی را ﮐﻪ از ﺳﻤﺎع ﺣﻀﻮر ﺷﻨﻴﺪم وﺻﻒ ﮐﻨﻢ! ﻓﻘﻂ ﻳﮏ ﺟﻤﻠﻪ ﻣﯽ ﻧﻮﻳﺴﻢ و ﺑﺲ ‪ :‬ﺳﺎﻝﻬﺎی ﺑ ﻌﺪ وﻗ ﺘﯽ‬
‫ﺣﺒﻴﺐ ﮐﻮﭼﮏ ﺑﺰرگ ﺷﺪ و ﺣﺒﻴﺐ ﺳﻤﺎﻋﯽ ﻧﺎم ﻳﺎﻓﺖ ‪ ،‬ﺳﻨﺘﻮرش اﺙﺮی از ﺳﺎز اﺳﺘﺎد را داﺷﺖ‪.‬‬
‫اﻳﻦ ﺑﻮد اوﻝﻴﻦ ﺥﺎﻃﺮﻩ ای ﮐﻪ از ﺳﻨﺘﻮر ﺳﻤﺎع ﺣﻀﻮر ﺑﻪ ﻳﺎد داﺷﺘﻢ ﭼﻨﺪ ﺳﺎل ﺑﻌﺪ هﻢ زﻧﺪﮔﺎﻧﯽ را ﺑﺪرود‬
‫ﮔﻔﺖ‪.‬دﻳﮕﺮ ﻧﻪ او را دﻳﺪم ﻧﻪ ﭘﺴﺮش را ﺗﺎ وﻗﺘﯽ ﮐﻪ ﺳﺎﻝﻬﺎ ﺑﻌﺪ ﺑﺎ ﺣﺒﻴﺐ ﺳﻤﺎﻋﯽ دوﺳﺖ و ﺁﺷﻨﺎ ﺷ ﺪم و از‬
‫ﺳﺎز او ﺑﻬﺮﻩ هﺎ ﺑﺮدم ﮐﻪ در ﺟﺎی ﺥﻮد ذﮐﺮ ﺥﻮاهﻢ ﮐﺮد‪.‬اﻳﻨﮏ ﮐﻪ ﻧﺎم ﺳ ﻨﺘﻮر ﺑﻪ ﻣﻴ ﺎن ﺁ ﻣﺪ ﮐﻤ ﯽ ه ﻢ از‬
‫داﺳﺘﺎن ﮔﺬﺷﺘﻪ ی اﻳﻦ ﺳﺎز ﺑﻨﻮﻳﺴﻢ و ﺥﻮاﻧﻨﺪﻩ ی ﻋﺰﻳﺰ را ﺑﺎ اﺳﺘﺎدان اﻳﻦ ﻓﻦ ﺁﺷﻨﺎ ﮐﻨﻢ‪:‬‬
‫‪pdf.tarikhema.ir‬‬

‫ﺳﻨﺘﻮرﺧﺎن ‪ -‬ﮐﻨﺖ دو ﮔﻮﺑﻴﻨﻮی ﻓﺮاﻧﺴﻮی ﻣﯽ ﻧﻮیﺴﺪ ‪ :‬دو هﻨﺮ ﭘﻴ ﺸﻪ ی دیﮕ ﺮ در ای ﺮان هﺴﺘﻨ ﺪ ﮐﻪ ه ﺮ‬
‫دو ﻣﻌﺮوﻓﻴﺖ دارﻧﺪ یﮑﯽ ﺧﻮﺷﻨﻮاز ﮐﻪ در زدن ﮐﻤﺎﻧﭽﻪ ﻣﺎهﺮ اﺱﺖ و ﺑﺮﻋﮑﺲ ﻋﻠ ﯽ اﮐ ﺒﺮ)ﻣﻘﺼ ﻮد ﺁ ﻗﺎ‬
‫ﻋﻠﯽ اﮐﺒﺮ ﭘﺪر ﻣﻴﺮزا ﻋﺒﺪاﷲ و ﺁﻗﺎ ﺣﺴﻴﻨﻘﻠﯽ اﺱﺖ( ﻣﺮدی ﺧﻮش ﻣﺸﺮب ﻣﯽ ﺑﺎﺵﺪ و دی ﮕﺮ ﻣﺤ ﻤﺪ ﺣﺴ ﻦ‬
‫ﮐﻪ ﺧﻴﻠﯽ ﺧﻮب ﺱﻨﺘﻮر ﻣﯽ ز ﻧﺪ‪.‬ﻝﻴﮑ ﻦ ﻣﺤﻤ ﺪ ﺣ ﺴﻦ ﺑﺮﻋﮑﺲ ﺧﻮ ﺵﻨﻮاز ﻣ ﺮدی ﺱ ﺎﮐﺖ و ﮐﻢ ﺣ ﺮف ﻣ ﯽ‬
‫ﺑﺎﺵﺪ و ﮐﻤﺘﺮ او را دیﺪﻩ اﻧﺪ ﮐﻪ ﺑﺨﻨﺪد‪.‬‬
‫ﺁﻗ ﺎ ﻋﻠ ﯽ اﮐ ﺒﺮ و ﺧﻮﺵ ﻨﻮاز و ﻣﺤﻤ ﺪ ﺣﺴ ﻦ در اواﺋ ﻞ ﺱ ﻠﻄﻨﺖ ﻧﺎﺹ ﺮاﻝﺪیﻦ ﺵ ﺎﻩ یﻌ ﻨﯽ هﻤ ﺎن ﻣﻮﻗﻌ ﯽ ﮐ ﻪ‬
‫ﮔﻮﺑﻴﻨﻮ ﮐﺘﺎب ﺱ ﻪ ﺱﺎل در ا یﺮان را ﻧﻮﺵ ﺘﻪ از ﻧﻮازﻧ ﺪﮔﺎن درﺑ ﺎر ﺑ ﻮدﻩ ا ﻧﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻃ ﻮری ﮐﻪ دیﮕ ﺮان ﻣ ﯽ‬
‫ﮔﻮیﻨﺪ ‪ ،‬ﻣﺤﻤﺪ ﺣﺴﻦ یﺎ ﺣﺴﻦ ﺧﺎن را ﺳﻨﺘﻮر ﺧﺎن هﻢ ﻣﯽ ﮔﻔﺘﻪ اﻧﺪ و او ﻗﺪیﻤﺘﺮیﻦ اﺱﺘﺎد ﺱﻨﺘﻮری ا ﺱﺖ‬
‫ﮐﻪ ﻣﺎ ﻣﯽ ﺵﻨﺎﺱﻴﻢ‪.‬از ﺵﺮح ﺣﺎل ایﻦ ﻧﻮازﻧﺪﻩ چﻴﺰی ﺑﻪ دﺱﺖ ﻧﻴﺎﻣﺪ وﻝﯽ او ﺵﺎﮔﺮدی دا ﺵﺘﻪ ا ﺱﺖ ﺑ ﻪ ﻧﺎم‬
‫ﻣﺤﻤﺪ ﺹﺎدق ﺧﺎن ﮐﻪ از هﻨﺮ او ﺑﺴﯽ داﺱﺘﺎﻧﻬﺎ ﺵﻨﻴﺪﻩ ام‪.‬‬
‫ﻣﺤﻤ ﺪ ﺻ ﺎدق ﺧ ﺎن ‪ -‬در درﺑ ﺎر ﻧﺎﺹ ﺮی ﻧﻮازﻧ ﺪﻩ ی زﺑﺮدﺱ ﺘﯽ ﺑ ﻪ ﺵ ﻤﺎر ﻣ ﯽ رﻓﺘ ﻪ و اوﻝﻴ ﻦ ﻣﻮﺱ ﻴﻘﯽ‬
‫داﻧﻴﺴﺖ ﮐﻪ ﻝﻘﺐ ﮔﺮﻓﺘﻪ و ﺳﺮوراﻟﻤﻠﮏ ﺵﺪﻩ او را رﺋﻴﺲ هﻢ ﻣ ﯽ ﮔﻮی ﻨﺪ زی ﺮا ﺱﻤﺖ ریﺎﺱ ﺖ ﻧﻮازﻧ ﺪﮔﺎن‬
‫درﺑﺎر و ﻧﻘﺎرﻩ ﺧﺎﻧﻪ را داﺵﺘﻪ اﺱﺖ‪.‬ﻣﺤﻤﺪ ﺹﺎدق ﺧﺎن ﻓﺮزﻧﺪ ﻣﻄﻠﺐ ﺧﺎن ﮐﻤﺎﻧﭽﻪ ﮐ ﺶ ا ﺱﺖ ﮐ ﻪ ﻧﺨﺴ ﺖ‬
‫ﭘﻴﺶ ﭘﺪر ﺧﻮد ﺑﻪ ﻧﻮاﺧﺘﻦ ﮐﻤﺎﻧﭽﻪ ﺵﺮوع ﮐﺮدﻩ ﺱﭙﺲ ﻣﻌﻠﻮﻣﺎت ﺧﻮیﺶ را ﻧﺰد ﺱﻨﺘﻮر ﺧﺎن ﺕﮑﻤﻴﻞ ﻧ ﻤﻮدﻩ‬
‫و ﻧﻮازﻧﺪﻩ ی زﺑﺮدﺱﺘﯽ ﺵﺪﻩ اﺱﺖ‪.‬‬
‫ﻣﺤﻤﺪ ﺹﺎدق ﺧﺎن ﺱﻪ ﺕﺎر ﺧﻮب ﻣﯽ زدﻩ و ﺑﻪ ﭘﻴﺎﻧﻮ هﻢ ﺁﺵﻨﺎﺋﯽ داﺵﺘﻪ اﺱﺖ‪.‬وﻗ ﺘﯽ در ز ﻣﺎن ﻧﺎﺹ ﺮاﻝﺪیﻦ‬
‫ﺵﺎﻩ ﭘﻴﺎﻧﻮ ﺑﻪ ایﺮان ﺁﻣﺪ ‪ ،‬ﮐﺴﯽ ﺑﻪ ﻧﻮاﺧﺘﻦ ایﻦ ﺱﺎز ﺁﺵ ﻨﺎ ﻧ ﺒﻮد‪ .‬ﻣﯽ ﮔﻮیﻨ ﺪ ﻣﻴ ﺎن ﻣﻮﺱ ﻴﻘﯽ داﻧ ﻬﺎی ایﺮا ﻧﯽ‬
‫اول ﮐﺴ ﯽ ﮐ ﻪ ﺑ ﻪ ای ﻦ ﺱ ﺎز ﺁﺵ ﻨﺎ ﺵ ﺪ و ﻧ ﻮاﺧﺘﻦ ﺁن را ﺵ ﺮوع ﮐ ﺮد ﻣﺤﻤ ﺪ ﺹ ﺎدق ﺑ ﻮد ﮐ ﻪ ﺁهﻨ ﮓ ه ﺎی‬
‫ایﺮاﻧﯽ را روی ﭘﻴﺎﻧﻮ ﻧﻮاﺧﺖ‪.‬‬
‫ﻣﻌﻴﺮاﻝﻤﻤﺎﻝﮏ در ﮐﺘﺎب ﺧﻮد چﻨﻴﻦ ﻣﯽ ﻧﻮیﺴﺪ ‪:‬‬
‫در ﺑﺎﻻ ﺧﺎﻧﻪ ی اﻧﻴﺲ اﻝﺪوﻝﻪ ﭘﻴﺎﻧﻮﺋﯽ ﺑ ﻮد و ﻝﯽ هﻴﭽﮑ ﺲ از اه ﻞ اﻧ ﺪرون زدن ﺁﻧ ﺮا ﻧﻤ ﯽ داﻧ ﺴﺖ‪.‬در ﺁن‬
‫زﻣﺎن ﭘﻨﺞ یﺎ ﺵﺶ ﭘﻴﺎﻧﻮ در ﺕﻬﺮان ﺑﻴ ﺶ ﻧﺒ ﻮد و ﮐ ﻤﺘﺮ ﮐﺴ ﯽ از ﻓﻦ ﻧ ﻮاﺧﺘﻦ ﺁن ﺱﺮ رﺵ ﺘﻪ داﺵ ﺖ‪.‬ﻣﺤ ﻤﺪ‬
‫ﺹ ﺎدق ﺧ ﺎن ﮐ ﻪ اﺱ ﺘﺎد ﺱ ﻨﺘﻮر ﺑ ﻮد و در اواﺧ ﺮ ﻣﻠﻘ ﺐ ﺑ ﻪ ﺱ ﺮوراﻝﻤﻠﮏ ﺵ ﺪ ﭘﻴ ﺎﻧﻮ را ﻧ ﻴﺰ ﺧ ﻮش ﻣ ﯽ‬
‫زد‪.‬ﻣﺎدرم ﺕﺒﺴﻢ ﻧﺎﻣﯽ از ﮐﻨﻴﺰاﻧﺶ را ﺑﺮﺁن داﺵﺖ ﺕﺎ ﻧﺰد ﻣﺸﺎراﻝﻴﻪ ﭘﻴﺎﻧﻮ ﺑﻨﻮازد و او هﺮ چﻪ ﻣ ﺸﻖ ﻣﯽ‬
‫ﮐ ﺮد ﺑ ﻪ ﻣ ﺎدرم ﻣ ﯽ ﺁﻣﻮﺧ ﺖ )ﻣ ﺎدر ﻣﻌﻴﺮاﻝﻤﻤﺎﻝ ﮏ ﻣﺮﺱ ﻮم ﺑ ﻪ ﻋﺼﻤ ﺖ اﻟﺪوﻟ ﻪ دﺧ ﺘﺮ ﻧﺎﺹ ﺮاﻝﺪیﻦ ﺵ ﺎﻩ‬
‫ازﺧﺠﺴﺘ ﻪ ﺧ ﺎﻧﻢ ﺕ ﺎج اﻝﺪوﻝ ﻪ دﺧ ﺘﺮ ﺱ ﻴﻒ اﷲ ﻣ ﻴﺮزای ﭘﺴ ﺮ ﻓﺘﺤﻌﻠ ﯽ ﺵ ﺎﻩ ﺑ ﻮد( ای ﻦ ﮐ ﺎر ﺑﻴ ﻦ ﺧﺎﻧﻤﻬ ﺎی‬
‫اﻧﺪرون ﺵﻬﺮﺕﯽ ﺑﻪ ﺱﺰا یﺎﻓﺖ و ﺵﺎﻩ را ﻧﻴﺰ ﺧﻮش ﺁﻣﺪ‪.‬از ﺁن ﭘﺲ هﺮ ﺵﺐ ﮐﻪ ﻣﺎدرم ﺧ ﺪﻣﺖ ﭘﺎﺵ ﺎﻩ ﻣﯽ‬
‫ﻣﺎﻧﺪ ﺣﺴﺐ اﻻﻣﺮ ﺑﺎیﺪ ﭘﻴﺎﻧﻮ ﺑﺰﻧﺪ ‪ ....‬چﻮن دﺱﺘﮕﺎﻩ ﺁواز ﺑﻪ ﭘﺎیﺎن ﻣﯽ رﺱﻴﺪ یﮑﯽ از ﺧﺎﻧﻤﻬﺎ ﮐﻪ از ﻋﻬ ﺪﻩ‬
‫ی ﺧﻮاﻧﺪن ﺕﺼﻨﻴﻒ ﺑﺮﻣﯽ ﺁﻣﺪ ﺁﻏﺎز ﺧﻮاﻧﺪن ﻣﯽ ﻧﻤﻮد‪.‬‬
‫در ﺝﺎی دیﮕﺮ ﻣﯽ ﻧﻮیﺴﺪ ‪ :‬ﻧﻮازﻧﺪﮔﺎن ﻣﻮﻗﻊ ﺧﻮاب یﮑ ﯽ ﺱ ﺮوراﻝﻤﻠﮏ ﮐ ﻪ ﺧﺪاو ﻧﺪ ﻣﻮ ﺱﻴﻘﯽ و ﻣﺸﻬ ﻮر‬
‫ﺑﻮد ‪ ،‬دﺱﺘﻤﺎﻝﯽ ﺑﺮ روی ﺱﻨﺘﻮر ﻣﯽ ﮔﺴﺘﺮد ‪ ،‬ﺑﻪ ﻗﺪری ﺹﺪای ﻣﻠﻴ ﺤﯽ ﺑ ﺮای ﻣﻮ ﻗﻊ ﺧﻮاب ﻣ ﯽ داد ﮐﻪ‬
‫ﺑﻬﺘﺮ از ﺁن ﻧﻤﯽ ﺵﺪ‪.‬‬
‫‪pdf.tarikhema.ir‬‬

‫اﻋﺘﻤﺎد اﻝﺴﻠﻄﻨﻪ ﻧﻴﺰدر یﺎدداﺵﺘﻬﺎی ﺧﻮد از ﺱﻨﺘﻮر ﻣﺤﻤﺪ ﺹﺎدق ﺧﺎن ﺕﻤﺠﻴﺪ ﮐﺮدﻩ اﺱﺖ ﮐ ﻪ در ﺹﻔﺤﺎت‬
‫ﻗﺒﻞ هﻤﻴﻦ ﮐﺘﺎب ﺧﻮاﻧﺪﻩ ایﺪ‪.‬‬
‫‪pdf.tarikhema.ir‬‬

‫)ﺷﻤﺎرﻩ ‪ (٥١‬ﻡﺠﻠﺲ ﻧﻮازﻧﺪﮔﺎن دورﻩ ی ﻧﺎﺻﺮی ﺗﺎﺑﻠﻮی ﮐﺎر ﮐﻤﺎل اﻟﻤﻠﮏ در ﺳﺎل ‪ ١٣١٠‬هـ‪.‬ق ﮐﺸﻴﺪﻩ ﺷﺪﻩ و اﺻﻞ ﺁن در ﻡﻮزﻩ ی‬

‫ﮔﻠﺴﺘﺎن اﺳﺖ ‪ -١‬ﻡﺤﻤﺪ ﺻﺎدﻗﺨﺎن )ﻧﻮازﻧﺪﻩ ی ﺳﻨﺘﻮر( ‪ -٢‬اﺳﻤﻌﻴﻞ ﮐﻤﺎﻧﭽﻪ ﮐﺶ ‪ -٣‬ﺁﻗﺎﻏﻼﻡﺤﺴﻴﻦ )ﻧﻮازﻧﺪﻩ ی ﺗﺎر(‬

‫ﺷ ﺎﮔﺮد وی ﺳ ﻤﺎع ﺡﻀ ﻮر ﻓﺮزﻧ ﺪ ﻡ ﻴﺮزا ﻏﻼﻡﺤﺴﻴ ﻦ ﺑ ﻮدﻩ ﺑ ﻪ ﻃﻮریﮑ ﻪ ﻡﻌ ﻴﺮ ﻡ ﯽ ﻧﻮیﺴ ﺪ‪ :‬وی ﺳ ﺎز‬
‫ا ﺥﺘﺮاع ﮐﺮدﻩ ﺑ ﻮد ﺑ ﻪ ﺗﺮﮐﻴ ﺐ ﮐﻤﺎﻧﭽ ﻪ ﺑ ﺎ ﺳﻴﻤﻬﺎ و ﭘﻴﭽﻬ ﺎی زی ﺎد و دﺳ ﺘﻪ ای ﺑﻠ ﻨﺪ ﺑﻪ هﻤﻴ ﻦ ﺝﻬ ﺖ ﺁﻧ ﺮا‬
‫ایﺴﺘﺎدﻩ ﻡﯽ زد و ﻡﺠﻠﺲ ﺁرا ﻧﺎم ﻧﻬﺎدﻩ ﺑﻮد‪.‬ﺁﻧﺮا در ﺡﻀﻮر ﺷﺎﻩ ﺑ ﻪ ﺻ ﺪا در ﻡﯽ ﺁورد و اﻧﺼﺎ ﻓًﺎ ﺥﻮش‬
‫ﻡﯽ ﻧﻮاﺥﺖ‪.‬‬
‫ﻡﯽ ﮔﻮیﻨﺪ وﻗﺘﯽ ﻧﺎﺻﺮاﻟﺪیﻦ ﺷﺎﻩ ﺑﻪ ﻓﺮﻧﮓ ﻡﯽ رﻓﺘﻪ ا ﺳﺖ در یﮑ ﯽ از ﻡﺴﺎﻓﺮﺗ ﻬﺎ ﺳ ﺮوراﻟﻤﻠﮏ و ﺳ ﻤﺎع‬
‫ﺡﻀﻮر هﻢ هﻤﺮاهﺶ ﺑﻮدﻩ اﻧﺪ‪.‬وﻗ ﺘﯽ ﺷ ﺎﻩ از ﺳ ﺮﺡﺪ ﺥﺎرج ﺷﺪ ﻡﺤﻤ ﺪ ﺻﺎدق ﺥﺎن و ﺳﻤﺎع ﺡ ﻀﻮر ﺑﻪ‬
‫ﻗﺼﺪ ﮔﺮدش از هﻤﺮاهﺎن ﺝﺪا و ﺑﻪ دهﯽ وارد ﻡﯽ ﺷﻮﻧﺪ و در ﺝﻠﻮی ﻗﻬﻮﻩ ﺥﺎﻧﻪ ای ﻡﯽ ﻧﺸﻴﻨﻨﺪ وﻟﯽ هﺮ‬
‫چﻪ ﻃﻠﺐ ﻡﯽ ﮐﻨﻨﺪ ﮐﺴﯽ ﺑﻪ ﺁﻧﻬﺎ اﻋﺘﻨﺎﺋﯽ ﻧﻤ ﯽ ﮐﻨ ﺪ‪.‬ﻡﺤ ﻤﺪ ﺻﺎدق ﺥﺎن ﺑ ﻪ ﺷﺎﮔﺮدش ﺳ ﻤﺎع ﺡ ﻀﻮر ﻡ ﯽ‬
‫ﮔﻮیﺪ ‪ :‬ﺡﺒﻴﺐ ﺝﻌﺒﻪ ی ﺳﻨﺘﻮر ﻡﺸﻐﻮل ﻡﯽ ﺷﻮد‪.‬ﺻﺪای ﺳﺎز هﻤﻪ را ﺑﻪ دور او ﺝﻤﻊ ﻡﯽ ﮐﻨ ﺪ و دهﺎﺗﻴ ﻬﺎ‬
‫ﺑﻪ ﻗﺪری ﻡﺸﺘﺎق و ﻋﻼﻗﻪ ﻡﻨﺪ ﻡﯽ ﺷﻮﻧﺪ ﮐﻪ چﻨﺪ روز ﺁﻧﻬﺎ را ﻧﺰد ﺥﻮد ﻧﮕﺎﻩ ﻡﯽ دارﻧﺪ و ﺑﺎ ﮐﻤﺎل اﺡﺘﺮام‬
‫ﭘﺬیﺮاﺋﯽ ﻡﯽ ﻧﻤﺎیﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻡﺤﻤﺪ ﺻﺎدق ﺥﺎن دو ﭘﺴﺮ داﺷﺘﻪ اﺳﺖ یﮑﯽ ﺑﻪ ﻧﺎم ﻣﻄﻠﺐ ﺧﺎن ) هﻢ ا ﺳﻢ ﺝ ﺪش( ﮐﻪ او ه ﻢ ﺳﻨﺘﻮر ﻡ ﯽ‬
‫زدﻩ و در ﻋﮑﺲ ﻧﻮازﻧﺪﮔﺎن درﺑﺎری دیﺪﻩ ﻡﯽ ﺷ ﻮد وﻟ ﯽ در ﺝﻮاﻧ ﯽ در ﮔﺬﺷ ﺘﻪ و ﺷ ﻬﺮت زی ﺎدی ﻧﻴﺎﻓ ﺘﻪ‬
‫اﺳﺖ‪.‬ﻓﺮزﻧﺪ دیﮕﺮش هﻢ ﻡﻴﺮزاﻋﺒﺪاﷲ ﺳﻨﺘﻮر زن اﺳﺖ اﻡﺎ ﮐﺴﯽ ﮐﻪ ﺑﻌﺪ از ﻡﺤﻤﺪ ﺻﺎدق ﺥﺎن ﻧ ﺎم ا ﺳﺘﺎد‬
‫را زﻧﺪﻩ ﻧﮕﺎهﺪاﺷﺘﻪ ﺷﺎﮔﺮدش ﺳﻤﺎع ﺡﻀﻮر ﻡﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﺳﺮوراﻟﻤﻠﮏ یﮑﯽ از هﻨﺮﻡﻨﺪﺗﺮیﻦ ﻡﻮﺳ ﻴﻘﯽ داﻧ ﻬﺎی درﺑﺎرﻧﺎ ﺻﺮیﺴﺖ ﮐﻪ ﺗ ﺎ زﻡ ﺎن ﻡﻈﻔﺮا ﻟﺪیﻦ ﺷﺎﻩ هﻢ‬
‫ﺡﻴﺎت داﺷﺘﻪ و ﺑﺮ هﻤﻪ ی ﻧﻮازﻧﺪﮔﺎن درﺑﺎری ﺳﻤﺖ ا ﺳﺘﺎدیﺶ ﻡﺴﻠ ﻢ اﺳ ﺖ‪ .‬ﻧﺎﻡﺒﺮدﻩ ﮔﻮش ﺑﺴﻴ ﺎر دﻗﻴ ﻘﯽ‬
‫داﺷﺘﻪ و ﻋﻼوﻩ ﺑﺮ ﺳﻨﺘﻮر‪ ،‬در ﻧﻮاﺥﺘﻦ ﺳﻪ ﺗﺎر ﻧﻴﺰ اﺳﺘﺎد زﺑﺮدﺳﺘﯽ ﺑﻮدﻩ ا ﺳﺖ‪ .‬ﻡﯽ ﮔﻮیﻨ ﺪ ﺗﺎ ﺑ ﻪ ﺁن ﭘﺎ یﻪ‬
‫هﻮﺷﻤﻨﺪی و ذوق و زیﺮﮐﯽ داﺷﺘﻪ ﮐ ﻪ ﺑﺎ ﻡﺨﺘﺼ ﺮ ﺗﻤ ﺮیﻦ و ﻡﻤﺎرﺳ ﺖ از ﻋ ﻬﺪﻩ ی ﻧﻮاﺥﺘﻦ هﺮ ﺳ ﺎزی‬
‫ﺑﺮﻡﯽ ﺁﻡﺪﻩ اﺳﺖ‪.‬داﺳﺘﺎﻧﯽ از او ﺡﮑﺎیﺖ ﻡﯽ ﮐﻨﻨﺪ ﮐﻪ ﮐﺎﺳﻪ هﺎی چﻴﻨﯽ یﺎ ﮔﻴﻼﺳ ﻬﺎی ﻡﺨﺘﻠ ﻒ را ﺁب ﻡﯽ‬
‫ﮐﺮدﻩ و ﺑﺎ ﮐﻢ و زیﺎد ﮐﺮدن ﺁب درون ﺁﻧﻬﺎ یﮏ ﮔ ﺎم ﻡﻮﺳ ﻴﻘﯽ ﺗﺸﮑﻴ ﻞ ﻡﯽ دادﻩ و ﺁهﻨﮕ ﻬﺎﺋﯽ ﻡﯽ ﻧﻮاﺥ ﺘﻪ‬
‫اﺳ ﺖ‪.‬ﮐﺴ ﺎﻧﯽ ﮐ ﻪ ﺳ ﻤﺖ ﺷ ﺎﮔﺮدی او را داﺷ ﺘﻪ اﻧ ﺪ ﻡﺎﻧﻨ ﺪ ﺡﺒﻴ ﺐ ﺳ ﻤﺎع ﺡﻀ ﻮر در ﺳ ﻨﺘﻮر و ﺽ ﺮب ‪،‬‬
‫ﻡﻬ ﺪی ﺻ ﻠﺤﯽ در ﺳ ﻪ ﺗ ﺎر و ﺡﺒﻴ ﺐ اﷲ ﺷ ﻬﺮدار )ﻡﺸ ﻴﺮ هﻤ ﺎیﻮن( در ﭘﻴ ﺎﻧﻮ هﻤ ﻪ ﺑﻌ ﺪ از وی اﺳ ﺘﺎدان‬
‫‪pdf.tarikhema.ir‬‬

‫ﻡﺴﻠﻤﯽ ﺑﻪ ﺷﻤﺎر ﺁﻡﺪﻩ اﻧﺪ‪.‬‬

‫ﻋﻠﯽ اﮐﺒﺮ ﺷﺎهﯽ ‪ -‬یﮑﯽ از ﻧﻮازﻧ ﺪﮔﺎن ﺳﻨﺘﻮر ﮐ ﻪ ﺑﻌ ﺪ از اﺳ ﺘﺎدی ﻡﺤ ﻤﺪ ﺻ ﺎدق ﺥ ﺎن ﻡ ﻬﺎرت دا ﺷﺘﻪ ‪،‬‬
‫ﻡﻴﺮزا ﻋﻠﯽ اﮐﺒﺮ ﻡﻌﺮوف ﺑﻪ ﺁﺏﺪارﺧﺎﻧﻪ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻧﻮزا ﻧﺪﻩ ی ﻡﺨﺼ ﻮص ﻧﺎ یﺐ اﻟﺴﻠﻄ ﻨﻪ ﺑﻮدﻩ اﺳ ﺖ‪ .‬ﻇﻞ‬
‫اﻟﺴﻠﻄﺎن وﺻﻒ او را ﺷﻨﻴﺪﻩ وی را ﻧﺰد ﺥﻮد ﻡﯽ ﺥﻮاﻧﺪ‪.‬ﻋﻠﯽ اﮐﺒﺮ ﺑﻪ ﻗﺼﺪ ﻡﺴﺎﻓﺮت اﺻﻔﻬﺎن ﺑﻪ ﻗﻢ ﻡﯽ‬
‫رود‪.‬ﻧﺎیﺐ اﻟﺴﻠﻄﻨﻪ اﻃﻼع ﻡﯽ یﺎﺑﺪ و دﺳﺘﻮر ﺑﺎزﮔﺸﺖ او را ﻡﯽ دهﺪ‪.‬ﻋﻠ ﯽ ا ﮐﺒﺮ در ﺻﺤﻦ ﻗ ﻢ ﻡﺘﺤﺼ ﻦ‬
‫ﻡﯽ ﺷﻮد‪.‬ﺑﻴﻦ ﻧﺎیﺐ اﻟﺴﻠﻄﻨﻪ وﻇﻞ اﻟﺴﻠﻄﺎن )دو ﺑﺮادر( ﺑﺮﺳﺮ ایﻦ ﻡﻮﺽﻮع رﻧﺠﺸﯽ ﺑﻪ ﻡﻴﺎن ﻡﯽ ﺁیﺪ‪.‬ﺷﺎﻩ‬
‫از ﻡﻮﺽﻮع ﺑﺎ ﺥﺒﺮ ﻡﯽ ﺷﻮد و ﻋﻠﯽ اﮐﺒﺮ را ﻧﺰد ﺥﻮد ﻡ ﯽ ﺥﻮا ﻧﺪ و او ه ﻢ چﻮن از ﺗﺮس ﭘﺴ ﺮان ﺷﺎﻩ‬
‫در ﺁﺑﺪار ﺥﺎﻧﻪ ی درﺑﺎر ﻡﯽ ﻡﺎﻧﺪ ‪ ،‬ﺑﻪ ﻡﻴﺮزا ﻋﻠﯽ ا ﮐﺒﺮ ﺁﺑﺪارﺥﺎ ﻧﻪ ﻡ ﻌﺮوف ﻡ ﯽ ﺷﻮد‪.‬ﺻ ﻔﺤﻪ ای از او‬
‫ﺑ ﻪ یﺎدﮔ ﺎر ﻡﺎﻧ ﺪﻩ اﺳ ﺖ ﮐ ﻪ ﺁواز ره ﺎب و ﻣﺴﻴﺤ ﯽ ﻧﻮاﺥﺘ ﻪ اﺳ ﺖ‪.‬ﻧ ﺎم ﺁهﻨ ﮓ را در روی ﺻ ﻔﺤﻪ ﺁواز‬
‫دﻻوی ﺰ ﻧﻮﺷ ﺘﻪ اﻧ ﺪ و ﻧﻤﻮﻧ ﻪ ی ﺑﺴﻴ ﺎر ﺥﻮﺑ ﯽ از ﺳ ﺒﮏ ﺳ ﺎز ﻗﺪﻡﺎﺳ ﺖ ﮐ ﻪ ﺑ ﺎ روش ﻡﻄﻠﻮﺑ ﯽ اﺝ ﺮا ﺷ ﺪﻩ‬
‫اﺳﺖ‪.‬‬
‫از ﻡﻴﺮزا ﻋﻠﯽ اﮐﺒﺮ ﺳﻨﺘﻮری ﻡﻨﻘﻮل اﺳﺖ ﮐﻪ وی روزی ﺑ ﻪ ﻡ ﻨﺰل ﻡﺤﻤﺪﺻ ﺎدق ﺥﺎن رﻓ ﺘﻪ و از ﭘﺸ ﺖ‬
‫در ‪ ،‬ﺻﺪای ﺳﻨﺘﻮر ﺷﻨﻴﺪﻩ و چﻨﻴﻦ ﺑﻪ ﻧﻈﺮش ﺁﻡﺪﻩ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺝﻮاﻧﮑ ﯽ ﺑ ﺎ ﺻ ﻮرت زی ﺮ‪ ،‬ه ﻤﺮاﻩ ﺑ ﺎ اﺳ ﺘﺎد‬
‫ﻡﯽ ﺥﻮاﻧﺪ‪.‬ﺻﺪای ﺳﻨﺘﻮر و ﺁواز ‪ ،‬او را ﺑﻪ درون اﻃﺎق ﻡﯽ ﮐﺸﺎ ﻧﺪ و ﻡﺸﺎ هﺪﻩ ﻡ ﯽ ﮐﻨ ﺪ ﮐﻪ اﺳ ﺘﺎدش ﺑﺎ‬
‫یﮏ دﺳﺖ در زیﺮ و ﺑﺎ دﺳﺖ دیﮕﺮ ﺑﻪ ﻃﻮری در ﺑﻢ ﮐﺎر ﻡﯽ ﮐﻨﺪ و ﻡﻀﺮاب ریﺰ ﺁﻧﻘﺪر ﻡﺘﻮاﻟ ﯽ و ﻧﺮم‬
‫ﺑﻪ ﺳﻴﻤﻬﺎ ﻡﯽ ﺥﻮرد ﮐﻪ از دور اﺛﺮ ﺻﻮت ﺥﻮاﻧﻨﺪﻩ ی ﺝﻮاﻧﯽ را ﻡﯽ دهﺪ‪.‬هﺮ چﻨﺪ ایﻦ داﺳ ﺘﺎن ﮐﻤ ﯽ ﺑ ﻪ‬
‫ﻧﻈﺮ اﻏﺮاق ﺁﻡﻴﺰ ﻡﯽ ﺁیﺪ وﻟﯽ ﺑﻪ ﺥﻮﺑﯽ ﻡﯽ رﺳﺎﻧﺪ ﮐﻪ ﻡﻬﺎرت ﺳﺮوراﻟﻤﻠﮏ ﺑﺴﻴﺎر ﺑﻮدﻩ اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪pdf.tarikhema.ir‬‬

‫ﺣﺴ ﻦ ﺳ ﻨﺘﻮری ‪ -‬ﺷ ﺎﮔﺮد دﻳﮕ ﺮ ﻣﺤﻤ ﺪ ﺻ ﺎدق ﺧ ﺎن اﺳ ﺖ ﮐ ﻪ هﻤ ﺮاﻩ ﺑ ﺎ ﻧﻮزاﻧ ﺪﮔﺎن دﻳﮕ ﺮ ﭼﻨ ﺪ ﺻ ﻔﺤﻪ‬
‫ﺳﻨﺘﻮر زدﻩ وﻟﯽ ﭼﻮن ﺻﻔﺤﻪ ی ﺳﺎز ﺗﻨﻬﺎ ﻧﺪارد ﻣﻌﻠﻮم ﻧﻴﺴﺖ هﻨﺮش ﺗﺎ ﭼﻪ ﭘﺎﻳ ﻪ ﺑ ﻮدﻩ اﺳ ﺖ‪.‬اﻟﺒﺘ ﻪ او را‬
‫ﻧﺒﺎﻳﺪ ﺑﺎﺡﺴﻦ ﺳﻨﺘﻮر ﺧﺎن ﮐﻪ ﻗﺒﻼ ﺷﺮﺡﺶ ﮔﺬﺷﺖ اﺷﺘﺒﺎﻩ ﮐﺮد‪.‬‬
‫**********‬
‫ﺳﻤﺎع ﺣﻀﻮر‪ -‬ﺡﺒﻴﺐ ﺳﻤﺎع ﺡﻀﻮر ﺷﺎﮔﺮد ﻣﺤ ﻤﺪ ﺻ ﺎدق ﺧﺎن ﻧﺨﺴ ﺖ ﺿ ﺮب ﮔ ﻴﺮ اﺳ ﺘﺎد ﺑ ﻮدﻩ و ﺑ ﻌﺪ‬
‫ﻧﺰد او ﺑﻪ ﻧﻮاﺧﺘﻦ ﺳﻨﺘﻮر ﻣﺸﻐﻮل ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪.‬اﺳﺘﺎدان اﻣﺮوز ﻣﻮﺳﻴﻘﯽ ﮐﻪ ﺳﺎز او را ﺷﻨﻴﺪﻩ اﻧﺪ ﻣﯽ ﮔﻮﻳ ﻨﺪ‬
‫در ﺳﻨﺘﻮر ﻣﺴﻠﻂ ﺑﻮدﻩ اﺳﺖ‪.‬ﺑﺮای اﻳﻨﮑﻪ از اﻧﻌﮑﺎس زﻳﺎد ﺻﺪای ﺳﻨﺘﻮر ﺟﻠﻮﮔﻴﺮی ﮐﻨﺪ و ﺻﺪای ﺳ ﻴﻤﻬﺎ‬
‫ﻣﺨﻠﻮط ﻧﺸﻮد وی را ﻋﺎدت ﺑﺮ ﺁن ﺑﻮد ﮐﻪ دﺳﺘﻤﺎﻟﯽ روی ﺳﻨﺘﻮر ﻣﯽ ﮐﺸﻴﺪ و ﺑﻪ ﻧﻮاﺧﺘﻦ ﻣﯽ ﭘﺮدا ﺧﺖ و‬
‫ﺷﮏ ﻧﻴﺴﺖ ﮐﻪ ﺑﺎ اﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﺻﺪای ﺳﺎزش ﻣﻄﻠﻮﺑﺘﺮ ﻣﯽ ﺷﺪ‪.‬‬
‫وی ﻋﻼﻗﻤﻨﺪ ﺑﻪ ورزش ﺑﻮد و در ﻓﻦ ﮐﺸﺘﯽ ﻣﻬﺎرت داﺷ ﺖ‪.‬ﻣ ﻌﻴﺮ در ﮐﺘ ﺎب ﺧ ﻮد ﻗ ﺼﻪ ی ﺑ ﺎﻣﺰﻩ ای از‬
‫او ﻧﻘﻞ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪:‬‬
‫ﻳﮑﯽ از ﺗﻔﺮﻳﺤﺎت ﺷﺎﻩ ﺗﻤﺎﺷﺎی ﮐﺸﺘﯽ ﮔﻴﺮی ﺑﻮد‪ ...‬در ﭼﻨﻴﻦ روزی هﺮ ﮐﺲ ﮐﻪ از ﻓ ﻦ ﮐﺸ ﺘﯽ ﺑﻬ ﺮﻩ ای‬
‫داﺷ ﺖ ﺑ ﺮای ﻋ ﺮض اﻧ ﺪام و ﮐﺴ ﺐ ﺷ ﻬﺮت ﺡﺎﺿ ﺮ ﻣ ﯽ ﺷ ﺪ‪.‬از ﺟﻤﻠ ﻪ ﺡﺒﻴ ﺐ ﺳﻨﺘﻮری ﻣﻠﻘ ﺐ ﺑ ﻪ ﺳ ﻤﺎع‬
‫ﺡﻀﻮر ﮐﻪ ﻣﺮدی ﺑﻠﻨﺪ ﺑﺎﻻ و ﺳﭙﻴﺪ ﭘﻮﺳﺖ و ﺳﺘﺒﺮ ﺑﺎزو و در ﻓﻦ ﮐﺸﺘﯽ ﺳﺮﺁﻣﺪ زﻣ ﺎن ﺑ ﻮد ﻗ ﺮار ﺷ ﺪ ﺑﺎ‬
‫ﺡﺎﺟﯽ ﻣﺒﺎرک ﺁﺷﭙﺰ ﻋﺼﻤﺖ اﻟﺪوﻟﻪ ﮐﻪ ﺳﻴﺎﻩ ﺑﻮد و از ﭘﻬﻠﻮاﻧﺎن ﻧﺎﻣﯽ ﺑﻪ ﺷﻤﺎر ﻣﯽ رﻓﺖ ﭘـﻨـﺠﻪ در‬

‫)ﺷﻤﺎرﻩ ‪ (٥٢‬ﺡﺒﻴﺐ ﺳﻤﺎع ﺡﻀﻮر در ﺟﻮاﻧﯽ اﺳﺘﺎد ﺳﻨﺘﻮر‬

‫ﭘﻨﺠﻪ اﻓﮑﻨﺪ‪ .‬ﺳﻤﺎع ﺡ ﻀﻮر ﮐ ﻪ ﻣ ﻴﺎن ﺡﺮﻳﻔﻬ ﺎی ﺧﻮد ﺗﻨ ﻬﺎ از ﺡﺎﺟﯽ ﻣ ﺒﺎرک ﭘﺮوا داﺷ ﺖ ﻗ ﺒﻼ او را ﺑﻪ‬
‫‪pdf.tarikhema.ir‬‬

‫ﻃﺮز ﺧﻮﺷﯽ ﻓﺮﻳﻔﺘﻪ و ﺑﻪ وی ﮔﻔﺘﻪ ﺑﻮد ﮐﻪ ﭼﻮن ﻣﻦ ﻗﺪم در ﻣﻴ ﺪان ﻧﻬ ﺎدم دﻳ ﮕﺮ ﭘﻬﻠﻮاﻧ ﺎن ﺑﺎ ﻣ ﻦ ﻃﺮف‬
‫ﻧﺨﻮاهﻨﺪ ﺷﺪ و اﻟﺒﺘﻪ ﺑﺎ ﺗﻮ درﺧﻮاهﻢ ﺁوﻳﺨﺖ ﻣﺸﺮوط ﺑﺮﺁﻧﮑﻪ در ﻇﺎهﺮ ﺑﺎ ﮐﻤﺎل ﺳﺨﺘﯽ ﺑﻪ هﻢ ﺑﭙﻴﭽﻴﻢ و ﻟﯽ‬
‫ﺑﺎﻃﻨًﺎ ﻗﺼﺪ زﻣﻴ ﻦ زدن ﻳﮑ ﺪﻳﮕﺮ را ﻧﺪا ﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷ ﻴﻢ‪ .‬ﺁن و ﻗﺖ ﻧﺘﻴﺠ ﻪ ﭼﻨﻴ ﻦ ﺧﻮاه ﺪ ﺷﺪ ﮐ ﻪ ﭘ ﺲ از زﻣﺎ ﻧﯽ‬
‫ﺗﻼش ﻣﺎ را ﺟﺪا ﺧﻮاهﻨﺪ ﮐﺮد و هﺮ دو ﻣﻮرد ﻣﺮاﺡﻢ ﻣﻠﻮ ﮐﺎﻧﻪ واﻗﻊ ﺧﻮاهﻴﻢ ﺷﺪ‪.‬ﻣ ﺒﺎرک ﭘﻴﺸﻨ ﻬﺎد وی را‬
‫ﻣﯽ ﭘﺬﻳﺮد و هﻤﻴﻦ ﮐﻪ ﺳﻤﺎع ﺡﻀﻮر ﻓﻮﻃﻪ ﺑﺮﻣﻴﺎن ﺑﺴﺘﻪ ﭘﺎ در ﻣﻴﺪان ﻣﯽ ﮔﺬارد ﺳﻴﺎﻩ ﺑﻴ ﭽﺎرﻩ ﭘ ﻴﺶ ﺁ ﻣﺪﻩ‬
‫‪ -‬ﻳﮑﯽ ﺳﭙﻴﺪ ﭼﻮ ﺷﻴﺮ و دﮔﺮ ﺳﻴﺎﻩ ﭼﻮ ﻗﻴﺮ‪ -‬ﺑﺎهﻢ ﮔﻼوﻳﺰ ﻣ ﯽ ﺷﻮﻧﺪ ‪...‬ﺧﻼﺻ ﻪ ﭘﺲ از ﻣﺨﺘﺼ ﺮ ﺗﻼﺷ ﯽ‬
‫ﺡﺒﻴﺐ ‪ ،‬ﻣﺒﺎرک ﻣﺎ را ﺑﺮ زﻣﻴﻦ ﮐﻮﺑﻴﺪ‪.‬از ﻣﺸﺎهﺪﻩ ی اﻳﻦ ﺡﺎل ‪ ،‬ﺧﻮن ﺳﻴﺎﻩ ﺧﻮش ﺑﺎور ﺑﻪ ﺟﻮش ﻣﯽ ﺁﻳﺪ‬
‫و ﺑﻪ ﭼﺎﺑﮑﯽ از ﺟﺎ ﺟﺴﺘﻪ‪ ...‬ﺳﺮ در ﻋﻘﺐ ﻣﯽ ﮔﺬارد و ﻓﺮﻳﺎد ﮐﻨﺎن ﻣﯽ ﮔﻮﻳﺪ ‪ :‬ﺗﻮ ﮐﺴﯽ ﺑﻮدی ﮐﻪ ﺑﺘﻮاﻧﯽ‬
‫ﻣﺮا زﻣﻴﻦ ﺑﺰﻧﯽ ؟‬
‫‪pdf.tarikhema.ir‬‬

‫)ﺷﻤﺎرﻩ ‪ (٥٣‬ﻡﻮﺳﻴﻘﯽ درزورﺧﺎﻧﻪ )از ﮐﺘﺎب ‪ Perse‬ﺕﺎﻟﻴﻒ ‪ Louis Dwbeaux‬ﭼﺎپ ‪ ١٨٤١‬ﻡﻴﻼدی(‬

‫ایﻦ ﮐﺘﺎب در دورﻩ ی ﻓﺘﺤﻌﻠﻴﺸﺎﻩ ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺑﻪ ﺟﻘﻪ ی ﺷﺎﻩ اﮔﺮ در داﻡﺎن ﺧﻮد او هﻢ ﺑﻪ روی ﺧﻮاهﻤﺖ ﮐﺸﺖ! ﺳﻤﺎع ﺡﻀﻮر ﻧﺎﭼﺎر رو ﺑﻪ ﭘﻠﻪ هﺎی‬
‫ﻋﻤ ﺎرت ﺁورد‪.‬ﺷ ﺎﻩ ﭼ ﻮن ﭼﻨﻴ ﻦ دی ﺪ‪ ...‬ه ﺮ دو را ﺑ ﻪ ﺡﻀ ﻮر ﻃﻠﺒﻴ ﺪﻩ ﺑ ﻪ ﺡ ﺎﺟﯽ ﻡﺒ ﺎرک ﮔﻔ ﺖ ‪ :‬ﺳ ﻴﺎﻩ ‪،‬‬
‫زﻡﻴﻦ ﺧﻮردن ﮐﻪ دیﻮاﻧﮕﯽ و ایﻦ ﺡﺮﮐﺎت را ﻧﺪارد‪.‬ﻡﺒﺎرک‪ ...‬ﻗﻀﺎیﺎ را ﺑﻪ ﻋﺮض رﺳ ﺎﻧﻴﺪ‪ .‬ﺷﺎﻩ ﺧﻨﺪ یﺪ‬
‫و ‪ ...‬اﻡﺮ ﮐﺮد ﺡﻀﻮرًا یﮑﺪیﮕﺮ را در ﺁﻏﻮش ﺑﮕﻴﺮﻧﺪ‪.‬‬
‫یﮑﯽ از دوﺳﺘﺎن ﻡﯽ ﮔﻔﺖ در ﻡﺠﻠﺲ ﺟﺸﻦ ﺑﺰرﮔﯽ ﮐﻪ ﺑﺮای ﻋﺮوﺳﯽ یﮑﯽ از ﺑﺰرگ زادﮔ ﺎن ﺑﺮﭘ ﺎ ﺷﺪ‬
‫و در ﺑﺎﻏﯽ ﭼﺎدر زدﻩ ﺑﻮدﻧﺪ‬
‫‪pdf.tarikhema.ir‬‬

‫)ﺷﻤﺎرﻩ ‪ (٥٤‬ﺡﺒﻴﺐ ﺳﻤﺎع ﺡﻀﻮر و ﭘﺴﺮش ﺡﺒﻴﺐ ﺳﻤﺎﻋﯽ‬

‫ﺳﻤﺎع ﺡﻀﻮر و ﻡﻴﺮزا ﺡﺴﻴﻨﻘﻠﯽ هﻢ ﺡﻀﻮر داﺷﺘﻨﺪ‪ .‬ﻡﻴﺮزا ﺑﻪ ﻧﻮاﺧﺘﻦ ﺕﺎر ﻡﺸﻐ ﻮل ﺑ ﻮد وﻟ ﯽ ﮐﺴ ﯽ ﺑ ﻪ‬
‫ﺳﺎز او ﺕﻮﺟﻪ ﻧﺪاﺷﺖ‪.‬ﺳﻤﺎع ﺡﻀﻮر ﻡﯽ ﮔﻮیﺪ ﺡﻴﻒ از ﺕﻮ ﮐﻪ ﺑﺮای ایﻦ ﻡﺮدم ﺳﺎز ﺑﺰ ﻧﯽ ‪ ،‬ﺻﺪای ﺕ ﺎر‬
‫ﮐﻢ اﺳﺖ و ﻡﻴﻬﻤﺎﻧﺎن را ﻡﺘﻮﺟﻪ ﻧﯽ ﻡﮑﻨﺪ‪.‬ﺑﻌﺪ ﻡﯽ ﮔﻮیﺪ ﺳﻨﺘﻮر ﻡﺮا ﺑﻴﺎوریﺪ و ﺑﺎ ﻗﻮت ﺷﺮوع ﺑ ﻪ ﻧﻮاﺧ ﺘﻦ‬
‫ﻡﯽ ﮐﻨﺪ‪.‬ﭼﻮن ﺳﺎز او ﻃﻮری ﺧﻮش ﺻﺪا ﺑﻮد ﮐﻪ هﻤﻪ را ﺟﻠﺐ ﻡﯽ ﮐﺮد ‪ ،‬ﻡﺠﻠﺲ ﺳﺎﮐﺖ و ﺁرام ﺷﺪ‪.‬ﺑ ﻌﺪ‬
‫ﺑﻪ ﺕﺪریﺞ ﺻﺪا را ﻡﻼیﻢ ﮐﺮد و روی ﺧﻮد را ﺑﻪ ﻡﻴﺮزا ﻧﻤﻮد و ﮔﻔﺖ ﺡﺎﻻ هﻤﻪ ﺳﺮاﭘﺎ ﮔﻮ ﺷﻨﺪ و از ﺳﺎز‬
‫اﺳ ﺘﺎد اﺳ ﺘﻔﺎدﻩ ﺧﻮاهﻨ ﺪ ﮐ ﺮد‪.‬ﻡ ﻴﺮزا ﺡﺴﻴﻨﻘﻠ ﯽ ﻧ ﻮاﺧﺘﻦ را دوﺑ ﺎرﻩ ﺁﻏ ﺎز ﮐ ﺮد و ﻡﺠﻠﺴﻴ ﺎن ازایﻨﮑ ﻪ ﻗﺒ ﻼ‬
‫ﺕﻮﺟﻬﯽ ﺑﻪ ﺳﺎز او ﻧﮑﺮدﻩ ﺑﻮدﻧﺪ ﺧﺠﻞ ﺷﺪﻧﺪ‪.‬‬
‫‪pdf.tarikhema.ir‬‬

‫ﺳﻤﺎع ﺣﻀﻮر ﻣﺮد ﺑﺎ اﻋﺘﻘﺎد و ﺑﺎ اﻳ ﻤﺎن و در ﺳﻠﺴﻠﻪ ی دروﻳﺸ ﯽ از ﻓﻘ ﺮای ﻧﻌ ﻤﺖ اﻟﻠ ﻬﯽ ﺑﻮد‪.‬در ﺁﺧ ﺮ‬
‫ﻋﻤ ﺮ وی را ﻋ ﺎدت ﺑ ﺮاﻳﻦ ﺑ ﻮد ﮐ ﻪ در ﺧﻠ ﻮت ‪ ،‬اول وﺽ ﻮ ﻣ ﯽ ﮔﺮﻓ ﺖ ﺑﻌ ﺪ ﺳ ﻨﺘﻮر ﻣ ﯽ زد‪.‬از اول‬
‫ﭘﺮﺳﻴﺪﻧﺪ ﻣﻘﺼﻮد ازﻳﻦ ﺣﺮﮐﺖ ﭼﻴﺴﺖ؟ ﮔﻔﺘﻪ ﺑﻮد ﻣﻦ وﻗﺘﯽ ﺳﺎز ﻣﯽ زﻧﻢ ﺑﺎ ﺧﺪای ﺧﻮد رازو ﻧﻴﺎزﻣﯽ ﮐﻨﻢ‬
‫اﻧﺴﺎن وﻗﺘﯽ ﺑﻪ ﻃﺮف ﺧﺪا ﻣﯽ رود ﺑﺎﻳﺪ ﭘ ﺎک و ﻣﻄ ﻬﺮ ﺑﺎﺵ ﺪ‪ .‬ﺑﺎ اﻳ ﻦ و ﺹﻒ ﺑﺎ ﻳﺪ ﮔ ﻔﺖ اﻳ ﻦ هﻨﺮﻣﻨ ﺪ ﺑ ﻪ‬
‫ﺟﺎﺋﯽ رﺳﻴﺪﻩ ﺑﻮد ﮐﻪ ﻣﻮﺳ ﻴﻘﯽ را وﺳ ﻴﻠﻪ ی ﺕﺰﮐ ﻴﻪ ی ﻧ ﻔﺲ ﻣﯽ داﻧ ﺴﺖ و ﺵﮏ ﻧﻴﺴ ﺖ ﮐ ﻪ ﭼﻨﻴ ﻦ راز و‬
‫ﻧﻴﺎزی ﺣﺘﻤًﺎ در ﭘﻴﺸﮕﺎﻩ ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﻘﺒﻮل ﺧﻮاهﺪ اﻓﺘﺎد‪.‬‬

‫)ﺵﻤﺎرﻩ ‪ (٥٥‬ﺣﺒﻴﺐ ﺳﻤﺎﻋﯽ اﺳﺘﺎد ﺳﻨﺘﻮر‬

‫ﺣﺒﻴﺐ ﺳﻤﺎﻋﯽ ﻓﺮزﻧﺪ ﺳﻤﺎع ﺣﻀ ﻮر ﺑﻌ ﺪهﺎ ﺟﺎﻧﺸﻴﻦ ﻣﺴﺘ ﺤﻖ ﭘﺪر ﺵ ﺪ و ﻣ ﻘﺎﻣﯽ را در ﺳﻨﺘﻮر ﻳﺎﻓ ﺖ ﮐﻪ‬
‫هﻤ ﻪ او را اﺳ ﺘﺎد زﻣ ﺎن ﺧ ﻮد ﻣ ﯽ داﻧﺴﺘﻨ ﺪ‪.‬ه ﻨﺮ را از ﭘ ﺪر ﺑ ﻪ ارث ﺑ ﺮدﻩ ﺑ ﻮد وﻟ ﯽ در ﺧ ﻮی و رﻓﺘ ﺎر‬
‫وﻋﻘﻴﺪﻩ ﺵﺒﺎهﺘﯽ ﺑﻪ او ﻧﺪاﺵﺖ‪.‬اﻟﺒﺘﻪ در ﻣﻘﺎم ﺧﻮد ﺑﻪ ﺵﺮح ﺣﺎل وی ﺧﻮاهﻴﻢ رﺳﻴﺪ‪.‬‬
‫اﻳﻦ ﺑﻮد داﺳﺘﺎن ﺳﻨﺘﻮر و ﺳﺎﺑﻘﻪ ی اﻳﻦ ﺳﺎز ﺧﻮش ﺁه ﻨﮓ ﮐ ﻪ ﺧﻮ ﺵﺒﺨﺘﺎﻧﻪ اﻣ ﺮوز ﺑﺎزار راﺋ ﺠﯽ دارد و‬
‫ﻃﺎﻟﺒﺎن ﻧﻮاﺧﺘﻦ ﺁن ﺑﺴﻴﺎرﻧﺪ اﻣﺎ ﺣﻴﻒ ﮐﻪ اﻏﻠﺐ ‪ ،‬دﻳﻤﯽ ﻣﯽ ﻧﻮازﻧﺪ و اﺳﺘﺎد ﻗﺎﺑﻠﯽ ﻧﺪارﻧﺪ و اﻳﻦ ﺳ ﺎز ﻣ ﻠﯽ‬
‫را ﮐﻪ ﺳ ﺎﺑﻘﻪ ی ﺑﺴ ﻴﺎر ﻃﻮﻻ ﻧﯽ دارد ﺁن ﻃﻮر ﮐ ﻪ ﺑﺎ ﻳﺪ ﺧ ﻮب ﻣﻌﺮﻓ ﯽ ﻧﻤ ﯽ ﮐﻨ ﻨﺪ در ﺹﻮرﺕﻴﮑﻪ ﺳ ﻨﺘﻮر‬
‫ﺳﺎزی ﻗﺪﻳﻤﯽ اﺳﺖ ﭼﻨﺎﻧﮑﻪ ﻧﺎم ﺁن در ﺵﻌﺮ ﻣﻨﻮﭼﻬﺮی هﻢ ﺑﻪ ﮐﺎر رﻓﺘﻪ اﺳﺖ ‪:‬‬
‫ﻓﺎﺧﺘﻪ ﻧﺎی‬ ‫ﮐﺒﮏ ﻧﺎﻗﻮس زن و ﺵﺎرک ﺳﻨﺘﻮر زن اﺳﺖ‬
‫زن و ﺑﻂ ﺵﺪﻩ ﻃﻨﺒﻮر زﻧﺎ‬
‫‪pdf.tarikhema.ir‬‬

‫ﺳﺎزﻧﺪﮔﺎن ﺁﻻت ﻣﻮﺳﻴﻘﯽ‬

‫ﺳﺎﺧﺘﻦ ﺳﺎز‪ ،‬ﻋﻼوﻩ ﺑﺮ ﻣﻬﺎرت و ﺗﺠﺮﺑﻪ ‪ ،‬ذوق و ﺳﻠﻴﻘﻪ ی ﺧﺎﺻﯽ هﻢ ﻣﯽ ﺧﻮاهﺪ ﮐﻪ از ﻋﻬ ﺪﻩ ی هﻤ ﻪ‬
‫ی ﺻﻨﻌﺘﮕﺮان ﺑﺮﻧﻤﯽ ﺁیﺪ‪.‬در دورﻩ ای ﮐﻪ ﺳﺮﮔﺬﺷﺘﺶ را ﻣﯽ ﻧ ﻮیﺴﻴﻢ ‪ ،‬ﻋﺪﻩ ای ﺻﻨﻌﺘﮕﺮ ﺑ ﻮدﻩ اﻧ ﺪ ﮐﻪ‬
‫ﮐﺎره ﺎی ﺁﻧﻬ ﺎ ﻣﻌﺮوﻓﺴ ﺖ و ﺳ ﺎزهﺎﺋﯽ ﮐ ﻪ ﺳ ﺎﺧﺘﻪ اﻧ ﺪ و ﺑ ﻪ دﺳ ﺖ اه ﻞ ﻓ ﻦ رﺳ ﻴﺪﻩ ‪ ،‬هﻤ ﻪ در ﻧ ﻮع ﺧ ﻮد‬
‫ﺑﺴﻴﺎر ﺧﻮب و ﮐﻢ ﻧﻈﻴﺮ ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫اﺳ ﺘﺎد ﻓ ﺮج اﷲ ‪ -‬از ﺻ ﻨﻌﺘﮕﺮان ﻣﻤﺘﺎزیﺴ ﺖ ﮐ ﻪ در ﺳ ﺎﺧﺘﻦ ﺗ ﺎر و ﺳ ﻪ ﺗ ﺎر و ﮐﻤﺎﻧﭽ ﻪ ﻣﻬ ﺎرت داﺷ ﺘﻪ‬
‫اﺳﺖ‪.‬‬
‫زادور ارﻣﻨﯽ ‪ -‬در ﺳﺎﺧﺘﻦ ﺳﻪ ﺗﺎر اﺳﺘﺎد ﺑﻮدﻩ اﺳﺖ‪.‬‬
‫یﺤﻴﯽ ﻗﺪیﻢ ‪ -‬ﺳﻪ ﺗﺎرهﺎی ﻣﻤﺘﺎز ﺳﺎﺧﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬او را یﺤﻴﯽ ﻗﺪیﻢ ﻧﺎﻣﻴﺪم ‪ ،‬چﻮن از یﺤﻴﯽ دیﮕﺮی هﻢ ﮔﻔﺘﮕﻮ‬
‫ﺧﻮاهﻢ ﮐﺮد‪.‬‬
‫ﺡ ﺎج ﻣﺤﻤ ﺪ ﮐﺮیﻤﺨ ﺎن ‪ -‬درﺳ ﺎﺧﺘﻦ ﺗ ﺎر و ﺳ ﻪ ﺗ ﺎر و ﺳ ﻨﺘﻮر و ﮐﻤﺎﻧﭽ ﻪ ﻣﻬ ﺎرت داﺷ ﺘﻪ و ﻣﺨﺼﻮﺻ ًﺎ‬
‫ﮐﻤﺎﻧﭽﻪ را ﺑﺴﻴﺎر ﺧﻮب از ﮐﺎر درﻣﯽ ﺁوردﻩ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺡﺎج ﻃﺎیﺮ‪ -‬درﻣﺠﻤﻊ اﻝﺼﻨﺎیﻊ ﮐﺎرواﻧﺴﺮای وزی ﺮ ﻧ ﻈﺎم ﺗ ﻬﺮان ﺡﺠ ﺮﻩ دا ﺷﺘﻪ و ﺳ ﻪ ﺗ ﺎر و ﮐﻤﺎﻧ ﭽﻪ ﻣ ﯽ‬
‫ﺳﺎﺧﺘﻪ وﻝﯽ ﺑﻪ ا ﺻﻄﻼح اه ﻞ ﻓ ﻦ ‪ ،‬ﺷﮕﺮدش ‪ ،‬ﺳﺎﺧﺘﻦ ﺳﻪ ﺗ ﺎر ﺑ ﻮدﻩ و و ﺻﺎﻝﯽ ﺳ ﺎز را ﺑﻪ ﺧﻮﺑ ﯽ از‬
‫ﻋﻬﺪﻩ ﺑﺮﻣﯽ ﺁﻣﺪﻩ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺳﻴﺪ ﺝﻼل و ﻏﻼﻣﺤﺴ ﻴﻦ ﺥﺎن ﮐﻪ ﺗﺎر هﺎی ﺁﻧﻬ ﺎ ﻣﻌﺮوﻓﺴ ﺖ‪.‬ﺳ ﻴﺪ ﺟ ﻼل ‪ ،‬ﺳﻪ ﺗ ﺎرهﻢ ﺧﻮب ﻣﯽ ﺳﺎﺧﺘﻪ‬
‫اﺳﺖ‪.‬‬
‫در ﻣﺮاﻏﻪ ﻧﻴﺰ چﻨﺪ ﺻﻨﻌﺘﮕﺮ ﺑﻮدﻩ اﻧﺪ ﮐﻪ ﺳﻪ ﺗﺎرهﺎی ﺧﻮﺑﯽ ﺳﺎﺧﺘﻪ اﻧﺪ و ﮐﺎرهﺎی دﺳﺖ ﺁﻧﻬﺎ ﺑ ﻪ ﻧ ﺎم ﺳﻪ‬
‫ﺗﺎر ﮐﺎر ﻣﺮاﻏﻪ ﻣﺸﻬﻮر اﺳﺖ وﻝﯽ از ﻧﺎم ﺁﻧﻬﺎ ﺑﯽ ﺧﺒﺮیﻢ‪.‬‬
‫هﺎﻣﺒﺎرﺳﻮن ‪ ،‬ﻋﻤﻮی یﺤﻴﯽ دوم اﺳﺖ ﮐﻪ ﺗﺎر ﻣﯽ ﺳﺎﺧﺘﻪ اﺳ ﺖ وﻝ ﯽ ﺷﻬﺮت ی ﺤﻴﯽ را ﻧ ﺪارد‪.‬ﺥﺎﭼﻴ ﮏ ‪،‬‬
‫ﭘﺪر ی ﺤﻴﯽ دوم ﻧ ﻴﺰ ﺗﺎر و ﺳﻨﺘﻮر ﻣﯽ ﺳ ﺎﺧﺖ‪ .‬ﺳﻨﺘﻮرهﺎی ﮐ ﺎر ﻣ ﺎر ﮐﺎر ا ﺻﻔﻬﺎﻧﯽ ﻣﻌﺮوﻓ ﺴﺖ‪.‬ﺁﻗ ﺎ ﮔﻠ ﯽ‬
‫اﺻﻔﻬﺎﻧﯽ ﺗﺎر ﺳﺎز ﺧﻮﺑﯽ ﺑﻮد و دو ﺳﺎل ﻗﺒﻞ ﻓﻮت ﮐﺮد‪.‬‬
‫ﻣﮕﺮدیﺞ اﺻﻔﻬﺎﻧﯽ در ﺳﺎﺧﺘﻦ ﺗﺎر ﻣﻬﺎرت داﺷﺖ و ﻣﻠﮑﻢ اﺻﻔﻬﺎﻧﯽ ﮐ ﻪ هﻨ ﻮز ﺡﻴ ﺎت دارد ﮐﺎر هﺎیﺶ ﺑﺪ‬
‫ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬
‫دیﮕ ﺮ از ﺻ ﻨﻌﺘﮕﺮان ﻣ ﺎهﺮ‪ ،‬ﻋﻠﻴﻤﺤﻤ ﺪ ﺻ ﻔﺎﺋﯽ اﺳ ﺖ ﮐ ﻪ در ﺳ ﻪ ﺗ ﺎر ‪ ،‬ﺷ ﺎﮔﺮد دروی ﺶ ﺑ ﻮدﻩ‬
‫اﺳﺖ‪.‬ﻣﺨﺼﻮﺻﺎ درریﺰﻩ ﮐﺎری ‪ ،‬ﺳﺮﺁﻣﺪ هﻤ ﻪ ی ﺳﻪ ﺗ ﺎر ﺳ ﺎزان ﺑﻮدﻩ و ﺳ ﻪ ﺗ ﺎر را ﺑ ﺎ ﻗﻄ ﻌﺎت ﻣﺘﻌ ﺪد‬
‫ﮐﻮچﮏ ﺑﻪ ﻃﺮز زیﺒﺎﺋﯽ ﻣﯽ ﺳﺎﺧﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬از او دوﺑﺎرﻩ ﺳﺨﻦ ﺑﻪ ﻣﻴﺎن ﺧﻮاهﺪ ﺁﻣﺪ‪.‬‬
‫یﺤ ﻴﯽ دوم ‪ -‬دری ﻦ زﻣ ﺎن ‪ ،‬ﻣ ﺮدم ﺑ ﻪ ﺗ ﺎر ﻋﻼﻗ ﻪ ی ﺑﺴﻴ ﺎر داﺷ ﺘﻨﺪ‪.‬ﺗﻘﺮیﺒ ﺎ ه ﺮﮐﺲ ﻣ ﯽ ﺧﻮاﺳ ﺖ ﺳ ﺎزی‬
‫‪pdf.tarikhema.ir‬‬

‫اﻧﺘﺨ ﺎب ﮐﻨ ﺪ ‪ ،‬ﺗ ﺎرﻣﯽ زد‪.‬اﺳ ﺘﺎدان ﻣﻮﺳ ﻴﻘﯽ ﺝﺴﺘﺠ ﻮ ﻣ ﯽ ﮐﺮدﻧ ﺪ و ﺗﺎره ﺎی ﺧ ﻮش ﺻ ﺪا اﻧﺘﺨ ﺎب ﻣ ﯽ‬
‫ﻧﻤﻮدﻧﺪ‪.‬چﻮن ﺧﺮیﺪار ﺗﺎر ﺧﻮب ‪ ،‬زیﺎد ﺑﻮد ﮐ ﺴﺎﻧﯽ هﻢ ﭘ ﻴﺪا ﺷﺪﻧﺪ ﮐ ﻪ ﺻﻨﻌﺘﮕﺮ ﻣﺎهﺮی ﺑﻮد ﻧﺪ‪.‬از ﺝﻤﻠ ﻪ‬
‫یﺤﻴﯽ دوم اﺳﺖ ﮐﻪ ﮐﺎرهﺎی اﺳ ﺘﺎد ﻓ ﺮج اﷲ را اﻝ ﮕﻮی ﺧﻮد ﻗﺮار داد و ﺗﺼﺮﻓ ﺎﺗﯽ هﻢ در ﺁن ﮐﺮد‪ .‬ﻣﯽ‬
‫ﮔﻮیﻨﺪ وی ﺗﻔﺤﺺ ﺑﺴﻴﺎر ﻣﯽ ﻧﻤﻮد و ﮐﻨﺪﻩ هﺎی درﺧﺖ ﺗﻮت را ﮐﻪ ﮐﺎﻣﻼ ﺧﺸ ﮏ ﺷﺪ و ﻣﻨﺎﺳ ﺐ ﺳ ﺎﺧﺘﻦ‬
‫ﺗﺎر ﺑﻮد ‪ ،‬ﭘﻴﺪا ﻣﯽ ﮐﺮد و ﮐﺎﺳﻪ هﺎی ﺧﻮﺑﯽ ﻣﯽ ﺳﺎﺧﺖ و چﻮن ﺑﻪ ﺗﺠﺮﺑﻪ ﺁﻣﻮﺧﺘﻪ ﺑﻮد ﮐ ﻪ چﮕﻮﻧ ﻪ د ﺳﺘﻪ‬
‫و ﮐﺎﺳﻪ را ﺑﺴﺎزد ‪ ،‬ﺳﺎزهﺎﺋﯽ را ﮐﻪ ﻣﯽ ﺳﺎﺧﺖ ﺑﺴﻴﺎر ﺧﻮش ﺻﺪا ﺑ ﻮد چﻨﺎﻧﮑ ﻪ هﻨ ﻮز ه ﻢ ﺗﺎر ﺳﺎزان ‪،‬‬
‫ﻧﻤﻮﻧﻪ هﺎی او را ﺳﺮﻣﺸﻖ ﮐﺎر ﺧﻮد ﻗﺮار ﻣﯽ دهﻨﺪ‪.‬‬

‫)ﺷﻤﺎرﻩ ‪ (٥٦‬یﺤﻴﯽ ﺗﺎرﺳﺎز‬

‫‪pdf.tarikhema.ir‬‬

‫ﻣﻌﻤﻮل ﻳﺤﻴﯽ اﻳﻦ ﺑﻮد ﮐﻪ ﺳﺎﻟﯽ ﻳﮑﺒﺎر اﺳﺘﺎدان ﺗﺎر و ﻧﻮازﻧﺪﮔﺎن ﻣﻌﺮوف را ﺑﻪ ﻧﻬﺎر دﻋﻮت ﻣﯽ ﮐﺮد و‬
‫ﺑﻪ اﺻﻄﻼح دروﻳﺸﺎن ‪ ،‬دﻳﮏ ﺟﻮش ﻣﯽ داد و ﻣﻴﺮزا ﻋﺒﺪاﷲ و ﺁ ﻗﺎ ﺡﺴﻴ ﻦ ﻗﻠ ﯽ ‪ ،‬ﺗﺎر هﺎ را اﻣﺘﺤ ﺎن ﻣﯽ‬
‫ﮐﺮدﻧﺪ و هﺮ ﻳﮏ ﺳﺎز ﻣﻨﺎﺳﺒﯽ ﺑﺮای ﺧﻮد اﻧﺘﺨ ﺎب ﻣ ﯽ ﻧﻤﻮد ﻧﺪ‪ .‬ﺵﺎﮔﺮدان ﺁن دو ا ﺳﺘﺎد ﻧﻴﺰ ﺗ ﺎری ﺑﺮﻣ ﯽ‬
‫داﺵﺘﻨﺪ‪.‬روز ﺑﺴﻴﺎر ﺧﻮﺵﯽ ﺑﻮد ﮐﻪ هﻢ از دﻳﺪار ﻳﮑﺪﻳﮕﺮ ﺵ ﺎد ﻣ ﯽ ﺵﺪﻧﺪ و ه ﻢ راﺟ ﻊ ﺑﻪ ﻃ ﺮز ﺳ ﺎﺧﺘﻤﺎن‬
‫ﺗﺎر‪ ،‬ﻣﺬاﮐﺮات ﻣﻨﺎﺳﺐ ﻣﯽ ﮐﺮدﻧﺪ و اﺳﺘﺎدان ‪ ،‬دﺳﺘﻮرهﺎی ﺵﺎﻳﺴﺘﻪ ﻣﯽ دادﻧﺪ‪.‬ﻳﺤﻴﯽ هﻢ ﺗﺠﺮﺑ ﻴﺎت ﺧ ﻮد را‬
‫ﺗﺸﺮﻳﺢ و ﺗﻮﺿﻴﺢ ﻣﯽ ﻧﻤﻮد‪.‬ﺧﻮﺵﺒﺨﺘﺎﻧﻪ از ﻳﮑﯽ ازﻳﻦ ﺟﻠﺴﺎت ‪ ،‬ﻋﮑﺴﯽ هﻢ ﺑﺮداﺵﺘﻪ ﺵﺪﻩ‪.‬‬
‫ﺻ ﻨﻌﺘﮕﺮان دﻳﮕ ﺮ ‪ -‬اﺳ ﺘﺎد ﺟﻌﻔ ﺮ و ﺑ ﺮادرش اﺳ ﺘﺎد ﻋﺒ ﺎس ﺻ ﻨﻌﺖ ﻧ ﻴﺰ ه ﺮدو ‪ ،‬از ﺗﺎرﺳ ﺎزان‬
‫ﻣﺎهﺮﻧ ﺪ‪.‬ﻋﺒ ﺎس ﺻ ﻨﻌﺖ ﺵ ﺎﮔﺮد ﻳﺤ ﻴﯽ اﺳ ﺖ و اﮐﻨ ﻮن ه ﻢ ﺡﻴ ﺎت دارد وﻟ ﯽ ﮐﺎرﮔ ﺎهﯽ ﻧ ﺪارد‪.‬اﻣ ﺎ اﮔ ﺮ‬
‫دوﺳﺘﺎﻧﺶ ﺳﺎز ﺧﻮﺑﯽ داﺵﺘﻪ ﺑﺎﺵﻨﺪ ﮐﻪ ﻣﺤﺘﺎج اﺻﻼح ﺑﺎﺵﺪ ‪ ،‬ﺑﻪ ﺧﻮﺑ ﯽ از ﻋ ﻬﺪﻩ ﺑﺮﻣ ﯽ ﺁﻳ ﺪ‪.‬ا ﺳﺘﺎد ﺟﻌﻔ ﺮ‬
‫ﺵﺎﮔﺮد او ﺑﻮدﻩ اﺳﺖ‪.‬‬

‫)ﺵﻤﺎرﻩ ‪ (٥٧‬ﻋﺪﻩ ای از ﻣﻮﺳﻴﻘﯽ داﻧﻬﺎ در ﻣﻐﺎزﻩ ی ﻳﺤﻴﯽ ﺗﺎرﺳﺎز‪.‬ﺵﺨﺺ ﻃﺮف ﭼﭗ ﮐﻪ ﺗﻴﺸﻪ دارد ﻳﺤﻴﯽ اﺳﺖ‬

‫ﻣﻔﺘﺢ ﺁهﻨﮓ ‪ -‬اﺑﻮاﻟﻘﺎﺳﻢ اﻋﺘﻤﺎدی )ﻣﻔ ﺘﺢ اﻟﺴﻠ ﻄﺎن( ﺵﺎﮔﺮد اﺳ ﺘﺎد ﻋ ﺒﺎس ‪ ،‬ﺻ ﻨﻌﺘﮕﺮ ﺧﻮﺑ ﯽ ﺑ ﻮد ﮐ ﻪ در‬
‫ﺗﻬﺮان )ﺧﻴﺎﺑﺎن ﺵﺎﻩ ﺁﺑﺎد( ﻣﻐﺎزﻩ داﺵﺖ و هﻤﻪ ﻧﻮع ﺳﺎز ﻣﯽ ﺳﺎﺧﺖ‪.‬‬
‫اﺳﺘﺎد ﺣﺎﺟﯽ ﺁﻗﺎ ﻧﻴﺰ ﺗﺎر ﺳﺎز ﺑﻮد و ﻓﺮزﻧﺪش رﻣﻀ ﺎن ﺷﺎهﺮخ اﮐﻨ ﻮن دارای هﻤ ﻴﻦ ﭘﻴﺸ ﻪ ا ﺳﺖ و ﻳ ﮏ‬
‫ﻧﻮع ﺗﺎر هﺸﺖ ﺳﻴﻢ هﻢ اﺑﺪاع ﮐﺮدﻩ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﻪ ﻋﻘﻴﺪﻩ ی او اﮔﺮ رواج ﻳﺎﺑﺪ ﻣﻮﺟﺐ ﺳ ﻬﻮﻟﺖ ﻧ ﻮاﺧﺘﻦ ﻣﯽ‬
‫ﺵﻮد وﻟﯽ ﮐﻤﺘﺮ ﻣﻮرد اﺳﺘﻌﻤﺎل ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪pdf.tarikhema.ir‬‬

‫)ﺵﻤﺎرﻩ ‪ (٥٨‬ﻋﺒﺎس ﺻﻨﻌﺖ )ﺗﺎرﺳﺎز(‬

‫ﻋﺸﻘﯽ ‪ -‬ﺵﺎﮔﺮد ﺳﻴﺪ ﺟ ﻼل و ﺳﻪ ﺗﺎر ﺳ ﺎز ﺧﻮﺑﻴﺴ ﺖ ﮐ ﻪ اﮐﻨ ﻮن ﺡ ﻴﺎت دارد و ﻣ ﻐﺎزﻩ اش در ﺗﺠﺮ ﻳﺶ‬
‫اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪pdf.tarikhema.ir‬‬

‫)ﺷﻤﺎرﻩ ‪ (٦٠‬ﻡﻔﺘﺢ ﺁهﻨﮓ‬ ‫)ﺷﻤﺎرﻩ ‪ (٥٩‬ﺟﻌﻔﺮ ﺻﻨﻌﺖ )ﺗﺎرﺳﺎز(‬

‫ﺗﺬﮐﺮ‪ -‬ﺷﺎﻳﺪ ﺑﺮﺧﯽ از ﺧﻮاﻥﻨﺪﮔﺎن ﺑﮕﻮﻳﻨﺪ ﮐﻪ اﻳﻦ ﺳﺮﮔﺬﺷﺖ ﺑﻨﺎ ﺑﻮد داﺳ ﺘﺎﻥﯽ دﻟﭙ ﺬﻳﺮ ﺑﺎ ﺷﺪ و ﮐ ﻢ ﮐﻢ ﺟﻨ ﺒﻪ‬
‫ی ﺗﺎرﻳﺨﯽ و ﻓﻨﯽ ﻳﺎﻓﺖ‪.‬ﺣﻖ ﺑﺎ ﺁﻥﻬﺎﺳﺖ‪.‬اﻡﺎ داﺳﺘﺎن ﻥﻮﻳﺴﻬﺎ هﻢ در ﺧﻼل ﻗﺼﻪ هﺎ ﻡﻄﺎﻟﺐ ﻡﻌﺘﺮ ﺿﻪ ذ ﮐﺮ‬
‫ﻡﯽ ﮐﻨﻨﺪ‪.‬ﺗﺎ ﮐﻨﻮن ﮐﺴﯽ راﺟﻊ ﺑﻪ ﺗﺎرﻳﺦ ﻡﻮﺳﻴﻘﯽ اﻳﺮان ﭼﻴﺰی ﻥﻨﻮﺷﺘﻪ اﺳﺖ اﮐﻨﻮن ﮐﻪ ﻥﮕﺎر ﻥﺪﻩ دﺳ ﺖ ﺑﻪ‬
‫اﻳﻦ ﮐﺎر زدﻩ اﺳﺖ ‪ ،‬ﻡﻄﺎﻟﺒﯽ ﺑﻪ ﻥﻈﺮ رﺳﻴﺪ ﮐﻪ ﻥﺘﻮاﻥﺴﺖ از ذﮐﺮ ﺁﻥﻬ ﺎ ﺻﺮف ﻥﻈ ﺮ ﮐ ﻨﺪ‪ .‬ﺷﺎﻳﺪ ﺳﺎﻟﯽ ﭼ ﻨﺪ‬
‫ﺑﮕ ﺬرد و ﮐﺴ ﺎﻥﯽ ﮐ ﻪ ازﻳ ﻦ اﻃﻼﻋ ﺎت دارﻥ ﺪ ‪ ،‬دﻳﮕ ﺮ پﻴ ﺪا ﻥﺸﻮﻥ ﺪ و داﻥﺴﺘﻨﻴﻬ ﺎی ﺁﻥﻬ ﺎ ه ﻢ در پ ﺮدﻩ ی‬
‫ﻓﺮاﻡﻮﺷﯽ اﻓﺘﺪ‪.‬‬
‫‪pdf.tarikhema.ir‬‬

‫)ﺷﻤﺎرﻩ ‪ (٦٢‬رﻡﻀﺎن ﺷﺎهﺮخ )ﺗﺎرﺳﺎز( در ﻡﻐﺎزﻩ اش‬ ‫)ﺷﻤﺎرﻩ ‪ (٦١‬اﺳﺘﺎد ﺣﺎﺟﯽ ﺁﻗﺎ )ﺗﺎرﺳﺎز(‬

‫از دو ﺣﺎل ﺧﺎرج ﻥﻴﺴﺖ ‪ ،‬ﻳﺎ ﺧﻮاﻥﻨﺪﻩ ی اﻳﻦ ﮐﺘ ﺎب ا هﻞ ﻡﻮﺳ ﻴﻘﯽ ا ﺳﺖ ﮐﻪ از ﻳﻦ ﮔﻮ ﻥﻪ ﺑ ﺤﺚ ه ﺎ ﺧﺴ ﺘﻪ‬
‫ﻥﻤﯽ ﺷﻮد ‪ ،‬ﻳﺎ اهﻞ ﻓﻦ ﻥﻴﺴﺖ و ﺣﻮﺻﻠﻪ ی ﺧﻮاﻥﺪن اﻳﻦ ﻡﻄﻠﺐ را ﻥ ﺪارد‪.‬ﻥﮕﺎر ﻥﺪﻩ ﻡﺮا ﻋﺎت ﺣ ﺎل هﺮ دو‬
‫ﻃﺒﻘﻪ را ﮐﺮدﻩ اﺳﺖ ﭼﻨﺎﻥﮑﻪ اﮐﻨﻮن ﻥﻴﺰ ﻡﺠﺪدا ﺑﺤﺚ ﺗ ﺎرﻳﺨﯽ را ﮐﻨ ﺎر ﮔ ﺬاردﻩ دو ﺑﺎرﻩ ﺣﮑ ﺎﻳﺘﯽ ﺑﻴ ﺎن ﻡﯽ‬
‫ﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫‪pdf.tarikhema.ir‬‬

‫ارﮐﺴﺘﺮ ﺳﻪ ﻧﻔﺮی‬
‫اوﻟﻴﻦ ﺳﻔﺮ‪ -‬ﺑﻌﺪ از ﭼﻨﺪی ﭘﺪرم ﺑﻪ ﻣﺴﺎﻓﺮت رﻓ ﺖ‪ .‬ﻣﺪت دو ﺱ ﺎل ﮐ ﻪ از ﺱ ﻔﺮش ﮔﺬﺷ ﺖ ‪ ،‬ﻣﺎ را ه ﻢ ﺑ ﻪ‬
‫ﺷﻴﺮاز ﺧﻮا ﺱﺖ‪.‬در ﺷ ﻬﺮیﻮر ‪ ١٢٩٧‬ﺑ ﻌﺪ از ﺱ ﺎل ﻗﺤ ﻄﯽ ه ﻤﺎن روزی ﮐﻪ ﺑﺎد ﺱ ﺨﺘﯽ وزی ﺪ و ﻣﺮض‬
‫)ﺁﻥﻔﻠﻮاﻥﺰا( ﺱﺮاﺱﺮ ایﺮان را ﮔﺮ ﻓﺖ ‪ ،‬ﺑﺎ یﮏ ﮐﺎﻝﺴﮑ ﻪ ی ﺑ ﺰرگ ﭼﻬ ﺎر اﺱ ﺒﻪ ‪ ،‬از دروازﻩ ی ﺷ ﺎهﺰادﻩ‬
‫ﻋﺒﺪاﻝﻌﻈﻴﻢ ‪ ،‬ﺑﻪ ﺱﻮی ﻗﻢ ﺡﺮﮐﺖ ﮐﺮدیﻢ‪.‬روز دوم ﻣﺴﺎﻓﺮت ‪ ،‬هﻤﻪ ﻥﺎﺧﻮش ﺷﺪیﻢ وﻝﯽ ﭼﻨﺪ روزی ﮐ ﻪ در‬
‫ﻗﻢ ﺕﻮﻗﻒ ﮐﺮدیﻢ ‪ ،‬ﺑﻬﺒﻮدی یﺎﻓﺘﻴﻢ و ﺑﻪ ﻃﺮف اﺻﻔﻬﺎن رهﺴﭙﺎر ﺷﺪیﻢ‪.‬‬
‫در اﺻﻔﻬﺎن ﺑﻪ ﻣ ﻨﺰل ﺻﺪیﻘﻪ ی دوﻝ ﺖ ﺁ ﺑﺎدی وارد ﺷﺪیﻢ ‪.‬ا یﻦ ﺑ ﺎﻥﻮ ‪ ،‬ﺧﻮا هﺮ ﺡﺎج ﻣ ﻴﺮزا یﺤ ﻴﯽ و از‬
‫زﻥﺎن ﺑﺎﺱﻮاد ﻣﺘﺠﺪدی ﺑﻮد ﮐﻪ ﺑ ﺮای ﺁزادی ﻥﺴ ﻮان ﺑﺴ ﻴﺎر ﮐﻮ ﺷﺶ ﻣﯽ ﮐ ﺮد و در ﺁن وﻗ ﺖ روزﻥﺎﻣ ﻪ ی‬
‫)زﺑﺎن زﻥﺎن( را اﻥﺘﺸ ﺎر ﻣ ﯽ داد او از ﺝﻤ ﻠﻪ ﮐﺴ ﺎﻥﯽ ﺑ ﻮد ﮐﻪ ﻣﯽ ﺧﻮا ﺱﺖ راﻩ ﺕﺮﺑﻴ ﺖ و ﺕﺮﻗ ﯽ ‪ ،‬ﺑ ﺮای‬
‫ﺧﻮاهﺮاﻥﺶ ﮐﻪ ﺁن وﻗﺖ در ﺡﺠﺎب ﺑﻮدﻥﺪ ‪ ،‬ﺑﺎز ﺷﻮد ﺕﺎ ﺁﻥﻬﺎ هﻢ ﺑﺘﻮاﻥﻨﺪ دوش ﺑﻪ دوش ﻣ ﺮدان ‪ ،‬ﭘﻴﺸﺮ ﻓﺖ‬
‫ﮐﻨﻨ ﺪ‪.‬اﻝﺒﺘ ﻪ زﻣﻴﻨ ﻪ ﻣﺴﺎﻋ ﺪ ﻥﺒ ﻮد و اوﻝﻴ ﺎی ﻣ ﺬهﺒﯽ ﻣﺨﺎﻝﻔ ﺖ ﻣ ﯽ ﮐﺮدﻥ ﺪ وﻝ ﯽ او از ﭘ ﺎ ﻥﻤ ﯽ ﻥﺸﺴ ﺖ و ﺑ ﻪ‬
‫ﻓﻌﺎﻝﻴﺖ هﺎی ﺧﻮد اداﻣﻪ ﻣﯽ داد‪.‬ﺁرزوهﺎی او ﺁن روزهﺎ ﺑﺮﺁوردﻩ ﻥﺸﺪ و ﺑﻌﺪهﺎ در ﺱﺎل ‪ ١٣١٣‬ﺝﺎﻣ ﻪ ی‬
‫ﻋﻤﻞ ﭘﻮﺷﻴﺪ و زﻥﺎن از ﭼﺎدر ﺑﻴﺮون ﺁﻣﺪﻥﺪ‪.‬ﻇﺎهﺮًا ﻝﺒﺎس ﺕﻤﺪن ﺑﻪ ﺑ ﺮ ﮐﺮد ﻥﺪ و ﻝﯽ ﺁی ﺎ ﺕﺮﺑﻴ ﺖ ﻣﻌ ﻨﻮی هﻢ‬
‫یﺎﻓﺘﻨ ﺪ ؟ ﺧﻴ ﺎل ﻣ ﯽ ﮐﻨ ﻢ در ﺕﻘﻠﻴ ﺪ ﻇﻮاه ﺮ ﭼﻨ ﺎن ﺕﻨ ﺪ ﭘﻴ ﺶ رﻓﺘﻨ ﺪ ﮐ ﻪ ﮐﻤ ﺘﺮ ﺕﻮاﻥﺴﺘﻨ ﺪ ﺑ ﻪ ﻣﻌ ﻨﯽ و ﺡﻘﻴﻘ ﺖ‬
‫ﭘﺮدازﻥﺪ‪.‬از ﺱﺎل ‪ ١٣٢٠‬هﻢ ﮐﻪ دوﺑﺎرﻩ ﺑﺎزار ﺧﺮاﻓﺎت ﭘﺮ ﺱﺘﯽ رواج یﺎﻓ ﺖ ﮔﺮوه ﯽ از ﺁﻥ ﺎن ﭼﺎدره ﺎ را‬
‫ﺑﻪ ﺱﺮ ﮐﺮدﻥﺪ و راهﯽ را ﮐﻪ هﻔﺖ ﺱﺎل ﭘﻴﻤﻮدﻩ ﺑﻮدﻥﺪ ‪ ،‬ﻗﺒﻞ از ایﻨﮑﻪ ﺑ ﻪ ﻣﻘ ﺼﺪ ﺑﺮﺱ ﻨﺪ دو ﺑﺎرﻩ ﺑﻪ ﻋ ﻘﺐ‬
‫ﺑﺎزﮔﺸﺘﻨﺪ‪.‬اﻣﺮوز هﻢ ﻣﺘﺠﺪدﺕﺮیﻦ ﺁﻥﻬﺎ یﺎ ﺑﻪ ﻓﮑﺮ ﺧﻮد ﺱﺎزی اﻥﺪ یﺎ در ﭘﺸﺖ ﻣﻴﺰ ﺑﺎزی!‬
‫ﺑﺎری دیﺪن ﻣﻨﺎﻇﺮ زیﺒﺎ و ﺁﺛﺎر ﺕﺎریﺨﯽ اﺻﻔﻬﺎن ‪ ،‬ﺑﺮای ﮐﻮدﮐﯽ ﮐﻪ اوﻝﻴﻦ ﺑﺎر ﺑ ﻪ ﻣ ﺴﺎﻓﺮت ﻣﯽ ر ﻓﺖ ‪،‬‬
‫ﺑﺴﻴﺎر ﺝﺎﻝﺐ ﺑﻮد‪.‬ﺧﻴﺎﺑﺎن ﭼﻬﺎرﺑﺎغ ﺑﺎ ﺁن درﺧﺘﻬﺎی ﮐﻬﻦ و ﻋﻤﺎرات ﭼﻬﻞ ﺱﺘﻮن و ﻋﺎﻝﯽ ﻗﺎﭘﻮ ﺑﺎ ﺁن ﺝﻼل‬
‫و ﻋﻈﻤﺖ و ﻣﺴﺎﺝﺪ ﺷﺎﻩ و ﺷﻴﺦ ﻝﻄﻒ اﷲ و ﭼﻬﺎر ﺑﺎغ ﺑﺎ ﮐﺎﺷﯽ ﮐﺎریﻬﺎی زیﺒﺎ و زایﻨﺪﻩ رود ﺑﺎ ﭘ ﻞ ه ﺎی‬
‫ﻋﻈﻴﻢ ﺱﯽ و ﺱﻪ ﭼﺸﻤﻪ و ﺧﻮاﺝﻮ و ﻣﺨﺼﻮﺻًﺎ ﻣﻨﺎرﺝﻨﺒﺎن ﮐﻪ و ﻗﺘﯽ ﺕﻮی یﮏ ﻣ ﻨﺎرﻩ ﻣﯽ ﻥﺸﺴﺘ ﻢ و ﺁن‬
‫را ﺑﻪ ﺡﺮﮐﺖ ﻣﯽ ﺁوردم ‪ ،‬ﻣﻨﺎرﻩ ی دیﮕﺮ هﻢ ﺑﻪ ﺁراﻣﯽ رﻓﺖ و ﺁﻣﺪ داﺷﺖ ‪ ،‬ﺑﺮایﻢ ﺑﯽ ﻥﻬﺎیﺖ ﺕﻤﺎﺷ ﺎﺋﯽ و‬
‫ﻣﺸﻐﻮل ﮐﻨﻨﺪﻩ ﺑﻮد‪.‬ﺡﺎﻻ وﻗﺘﯽ درﺱ ﺖ ﻓﮑ ﺮ ﻣ ﯽ ﮐﻨ ﻢ ‪ ،‬ﺑ ﻪ روان ﭘﺎدﺷ ﺎهﺎن ﺻﻔﻮی ﮐ ﻪ ﺑﺎﻥﯽ ای ﻦ ﺑﻨﺎ هﺎی‬
‫ﺑﺰرگ ﺑﻮدﻩ اﻥﺪ ‪ ،‬درود ﻣﯽ ﻓﺮﺱﺘﻢ وﻝﯽ از ایﻨﮑﻪ ﺑﺎزار ﻣﻮهﻮﻣﺎت و ﺧﺮاﻓ ﺎت را رواج داد ﻥﺪ ‪ ،‬ﻣﺘﺎ ﺱﻒ‬
‫ﻣﯽ ﺷﻮم‪.‬هﺮ ﭼﻨﺪ ﻣﻨﻈﻮری ﺱﻴﺎﺱﯽ داﺷ ﺘﻨﺪ ﮐﻪ ﭘﺎ یﻪ ی ا ﺱﺘﻘﻼل ا یﺮان را ﻣﺤﮑ ﻢ ﮐﻨﻨ ﺪ وﻝ ﯽ ﺡ ﺎﻻ ﮐ ﻪ ﻣ ﺎ‬
‫ﻗﺼﺪ ﺁن روز ﺁﻥﻬﺎ را دریﺎﻓﺘﻪ ایﻢ و ﻣﻘﺼﻮد ‪ ،‬ﺡﺎﺻ ﻞ ﺷﺪﻩ ا ﺱﺖ ﭼ ﺮا د ﺱﺖ از ﻣﺮدﻩ ﭘﺮﺱ ﺘﯽ و اﻓ ﮑﺎر‬
‫ﭘﻮچ ﺑﺮﻥﻤﯽ داریﻢ و درﺧﺖ وهﻢ و ﺧﻴﺎل ار از ریﺸﻪ ﻥﻤﯽ ﮐﻨﻴﻢ؟‬
‫************‬
‫‪pdf.tarikhema.ir‬‬

‫)ﺷﻤﺎرﻩ ‪ (٦٣‬اﻳﻦ دﺧﺘﺮ ﺑﺎ روﺑﻨﺪ و ﭼﺎدر‪ ،‬روزﻧﺎﻡﻪ‬

‫زﺑﺎن زﻧﺎن را ﺑﺪﺳﺖ دارد )ﺳﺎل ‪(١٢٩٧‬‬

‫ﺑﻪ ﺳﻮی ﺷﻴﺮاز ‪ -‬راﻩ ﻡﻴﺎن اﺻﻔﻬﺎن و ﺷﻴﺮاز را ‪ ،‬راهﺰﻧﺎن ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﻮدﻧﺪ و رﻓﺖ و ﺁﻡ ﺪ ‪ ،‬ﺧﻄ ﺮ ﺟﺎ ﻧﯽ‬
‫داﺷﺖ‪.‬ﺑﻪ ﺷﻴﺮاز ﺕﻠﮕﺮاف ﮐ ﺮدﻳﻢ و ﻡﻨﺘﻈ ﺮ ﺟ ﻮاب ﺷﺪﻳﻢ‪.‬ﭘﺎ ﺳﺦ ﺕﻠ ﮕﺮاف دو روزﻩ ﺁﻡ ﺪ و ﺣﺎﻻ ﮐ ﻪ ﭼﻬ ﻞ‬
‫ﺳﺎل ﺟﻠﻮ رﻓﺘﻪ اﻳﻢ ‪ ،‬ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻃﻮل ﻡﯽ ﮐﺸﻴﺪ! ﺟﻮاب اﻳﻦ ﺑﻮد ﮐﻪ ﺑﻪ ﺑﺎﻧﮏ ﺷﺎهﯽ ﻡﺮاﺟﻌﻪ ﮐﻨﻴﻢ و ﺑﺎ ﮔ ﺎری‬
‫اﻡﺎﻧﺘﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺷﻴﺮاز ﻡﯽ ﻓﺮﺳﺘﻨﺪ ﺣﺮﮐﺖ ﻧﻤﺎﺋﻴﻢ‪.‬ﻡﺴﺎﻓﺮت ﺕﺎ ﺷﻴﺮاز ﺁن هﻢ ﺑﺎ ﮔﺎری ‪ ،‬ﺑﺴﻴ ﺎر ﺧﺴ ﺘﻪ ﮐﻨﻨ ﺪﻩ‬
‫ﺑﻮد اﻡﺎ ﭼﺎرﻩ ای ﻧﺪاﺷﺘﻴﻢ‪.‬از ﺑﺎﻧﮏ دﺳﺘﻮر ﮔﺮﻓﺘﻴﻢ و ﺁﻡﺎدﻩ ﺷﺪﻳﻢ‪.‬ﻡﺎدرم ﺑﻪ ﺑﺎزار رﻓ ﺖ و ﻡﻘ ﺪاری ﭘﺎر ﭼﻪ‬
‫و ﭘﻨﺒﻪ ﺧﺮ ﻳﺪ ؛ ﺣﻼج ه ﻢ ﺑﻪ ﺧﺎ ﻧﻪ ﺁ ﻡﺪ و ﭼ ﻨﺪﻳﻦ ﺕ ﺸﮏ و ﻝﺤ ﺎف دوﺧ ﺖ‪.‬از ﻡ ﺎدرم ﭘﺮﺳ ﻴﺪم ‪ ،‬اﻳ ﻦ هﻤ ﻪ‬
‫رﺧﺘﺨﻮاب ﺑﺮای ﭼﻴﺴﺖ؟ ﮔﻔﺖ روی ﻧﻘﺮﻩ ﺧﻮاهﻴﻢ ﻧﺸﺴﺖ ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ زﻳﺮﻡﺎن ﻧﺮم ﺑﺎﺷ ﺪ! ﺕﻌ ﺠﺐ ﮐﺮدم زﻳ ﺮا‬
‫ﻡﻌﻤﻮﻻ ﭘﻮل ﻧﻘﺮﻩ را در ﺟﻴﺐ ﻡﯽ ﮔﺬارﻧﺪ ‪ ،‬ﭼﺮا ﺁﻧ ﻘﺪر اﻳ ﻦ ﺳﮑﻪ هﺎ ﺑ ﺪﺑﺨﺖ ﺷ ﺪﻩ اﻧ ﺪ ﮐ ﻪ ﺑﺎﻳ ﺪ روﻳ ﺸﺎن‬
‫ﺑﻨﺸﻴﻨﻴﻢ ! ﻡﻌﻠﻮم ﺷﺪ ﺑﺎﻧﮏ ﺷﺎهﯽ ﻡﯽ ﺧﻮاهﺪ ﻳﮏ ﮔﺎری ﭘﻮل ﻧﻘﺮﻩ ی ﻳﮏ ﻗﺮاﻧﯽ و دو ﻗﺮا ﻧﯽ ﺑﻪ ﺷﻴﺮاز‬
‫ﺑﻔﺮﺳﺘﺪ‪.‬ﭘﻮﻝﻬﺎی ﺁن زﻡﺎن ‪ ،‬ﻗﻴﻤﺖ داﺷﺖ زﻳﺮا ﻧﻘﺮﻩ ی ﺧﺎﻝﺺ ﺑﻮد‪.‬ﭘﻨﺞ ﻗﺮاﻧﺶ ﺕﻤﺎم ﻡﺨﺎرج ﻳﮏ ﺧﺎﻧﻮادﻩ‬
‫را ‪ ،‬در روز ﺕ ﺎﻡﻴﻦ ﻡ ﯽ ﮐ ﺮد‪.‬ﺑﺎﻧ ﮏ ﻧﻤ ﯽ ﺕﻮاﻧﺴ ﺖ اﻳ ﻦ هﻤ ﻪ ﭘ ﻮل اﺻ ﻞ را ﺑ ﺪون ﻡﺤ ﺎﻓﻆ ﺑ ﻪ ﺧﻄ ﺮ‬
‫اﻧﺪازد‪.‬ﻡﺜﻞ اﻡﺮوز ﻧﺒﻮد ﮐﻪ ﮐﺎﻏﺬ ﭼﺎپ ﮐﻨﻨﺪ و ﺑﻪ دﺳﺖ ﻡﺮدم ﺑﺪهﻨﺪ و ﺻﺪ ر ﻳﺎﻝﺶ ﮐﺎر ﭘﻨ ﺞ ﻗ ﺮان ﺳ ﺎﺑﻖ‬
‫را اﻧﺠﺎم ﻧﺪهﺪ! اﻳﻦ ﮔﺎری ﻧﻘﺮﻩ را دوﻳﺴﺖ ﺳ ﻮار ﻗﺰاق و ژا ﻧﺪارم ﺑﺪر ﻗﻪ ﻡﯽ ﮐ ﺮد و ﺑﻪ ﺳ ﺮﺣﺪ ﻓ ﺎرس‬
‫ﻡﯽ رﺳﺎﻧﻴﺪ‪.‬از ﺷﻴﺮاز هﻢ ﺻﺪ ﺳﺮﺑﺎز ﺕﻔﻨﮕﭽﯽ ﻡﯽ ﺁﻡﺪ و ﭘﻮل را ﺕﺤﻮﻳﻞ ﻡﯽ ﮔﺮﻓﺖ‪.‬‬
‫ﺕﺮﺕﻴﺐ ﻡ ﺴﺎﻓﺮت دادﻩ ﺷﺪ‪ .‬ﻡﺎدرم ﻡ ﻘﺪاری ﮐﺮﺑ ﺎس ﺧﺮ ﻳﺪ و ﺑ ﻪ ﭼﺎدر دوز داد‪.‬او ه ﻢ ﺑﺮای روی ﮔ ﺎری‬
‫ﺳﺎﻳﺒﺎﻧﯽ درﺳﺖ ﮐﺮد‪.‬هﺮ ﭼﻪ ﻝ ﺤﺎف و ﺕ ﺸﮏ داﺷ ﺘﻴﻢ روی ﺟﻌ ﺒﻪ ه ﺎی در ﺑﺴﺘ ﻪ ی ﻡ ﻬﺮ و ﻡﻮم ﺷ ﺪﻩ ی‬
‫ﻧﻘﺮﻩ هﺎ اﻧﺪاﺧﺘﻴﻢ‪.‬ﮔﻴﻮﻩ هﺎ را هﻢ از ﭘﺎ در ﺁوردﻳﻢ و ﭼﻬﺎر زاﻧ ﻮ روی ﺻﻨﺪوﻗﻬﺎ ﻧﺸﺴﺘ ﻴﻢ‪ .‬ﮔﺎرﻳﭽﯽ ‪ ،‬ﻡ ﺮد‬
‫ﺑﻠﻨﺪ ﻗﺎﻡﺖ ﺕﺮک زﺑﺎﻧﯽ ﺑﻮد‪.‬ﻡﻬﺎر اﺳﺐ هﺎ را ﺑﻪ دﺳ ﺖ ﮔﺮﻓ ﺖ ؛ ﺳ ﻮﺕﯽ ﮐﺸﻴ ﺪ و ﺷﻼق را ﺑ ﻪ ﮐﭙ ﻞ اﺳ ﺐ‬
‫‪pdf.tarikhema.ir‬‬

‫هﺎ ﻓﺮود ﺁورد و ﮔﺎری از زﻡﻴﻦ ﮐﻨﺪﻩ ﺷﺪ‪.‬ﻏﻼم ﺑﺎ ﻧﮏ و ﭘﺴﺘﺨﺎﻧ ﻪ ه ﻢ ‪ ،‬ﭘﻬ ﻠﻮی ﺳ ﻮرﭼﯽ ﻧﺸﺴﺘ ﻨﺪ‪.‬روی‬
‫هﻢ رﻓﺘﻪ ﺳﺮﻧﺸﻴﻨﺎن اﻳﻦ ﻡﺤﻤﻞ ﻗﻴﻤﺘﯽ در ﺣﺪود دﻩ ﻧﻔﺮ ﺑﻮدﻳﻢ ﮐﻪ ﺕﻤﺎم ﻝﻮازم ﻡﺴﺎﻓﺮت ﺣﺘﯽ هﺰار ﭘﻴ ﺸﻪ و‬
‫اﺳﺒﺎب ﺁﺷﭙﺰﺧﺎﻧﻪ را هﻢ هﻤﺮاﻩ داﺷ ﺘﻴﻢ‪.‬از ﺳ ﯽ و ﺳﻪ ﭘﻞ ﮐ ﻪ ﮔﺬ ﺷﺘﻴﻢ و ﺑﻪ اول )ﺕ ﺨﺖ ﭘ ﻮﻻد( رﺳ ﻴﺪﻳﻢ ‪،‬‬
‫ﺟﻤﺎﻋﺘﯽ را از دور دﻳﺪﻳﻢ ﮐﻪ ﻡﻌﻠﻮم ﺷﺪ هﻤﺮاهﺎن اﻳﻦ ﮔﺎری ﭘﺮﺑﻬﺎ هﺴﺘﻨﺪ‪.‬ﮔﺬﺷﺘﻪ از ﻧﻈﺎﻡﻴﺎن ﮐﻪ ﺑﺎ ﺑﺎرو‬
‫ﺑﻨﻪ ‪ ،‬ﺁﻡﺎدﻩ ی ﺣﺮﮐﺖ ﺑﻮدﻧﺪ ‪ ،‬ﺕﻤﺎم ﻡﺴﺎﻓﺮﻳﻨﯽ هﻢ ﮐﻪ از ﭼﻨﺪ ﻡﺎﻩ ﻗﺒﻞ ‪ ،‬ﻗﺼﺪ ﻡﺴﺎﻓﺮت ﺷﻴﺮاز را داﺷ ﺘﻨﺪ‬
‫‪ ،‬از اﻳﻦ ﻓﺮﺻﺖ اﺳﺘﻔﺎدﻩ ﮐﺮدﻩ ﺑ ﺎردوی ﻡﺎ ﭘﻴﻮ ﺳﺘﻪ ﺑﻮدﻧ ﺪ‪.‬ﺑﻌ ﻀﯽ ﭘﻴ ﺎدﻩ ‪ ،‬ﺑﺮ ﺧﯽ ﺳﻮار اﻻغ و اﺳ ﺐ و‬
‫ﻗﺎﻃﺮ ‪ ،‬زﻧﻬﺎی ﭼ ﺎدر ﻧﻤ ﺎزی ه ﻢ ﺑﺎ ﭘ ﺎﻝﮑﯽ و ﮐﺠ ﺎوﻩ ﻡﻬ ﻴﺎی ﺣﺮﮐ ﺖ ﺑﻮد ﻧﺪ‪.‬ﺻ ﺎﺣﺐ ﻡﻨ ﺼﺒﯽ ﮐ ﻪ رﺋﻴ ﺲ‬
‫اردو ﺑﻮد ﺑﻪ ﮔﺎری اﻳﺴﺖ داد وﺟﻠﻮ ﺁﻡﺪﻩ ﮐﺎﻏﺬی را ﮐﻪ رﺋﻴﺲ‬
‫‪pdf.tarikhema.ir‬‬

‫ﺑﺎﻧﮏ ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺑﻮد از ﻣﺎدرم ﮔﺮﻓﺖ و ﺧﻮاﻧﺪ و ﮔﻔﺖ ﻣﻮاﻇﺐ ﺑﺎﺷﻴﺪ هﻴﭽﮑ ﺲ ﺟ ﺰ ﺷ ﻤﺎ ﺣ ﻖ ﻧﺪارد ﺑ ﻪ اﻳ ﻦ‬
‫ﮔﺎری ﺳﻮار ﺷﻮد ؛ ﺷﻤﺎ ﻣﻮرد ﮐﻤﺎل اﻃﻤﻴﻨﺎن ﺑﻮدﻩ اﻳﺪ ﮐﻪ اﻳﻨﺠﺎ ﻧﺸﺴﺘﻪ اﻳﺪ ؛ ﺳﻔﺎرﺷﺘﺎن را ه ﻢ ﮐ ﺮدﻩ ا ﻧﺪ‬
‫‪ ،‬هﺮ وﻗﺖ ﮐﺎری داﺷﺘﻴﺪ ﺑﻪ ﻣﻦ ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﮐﻨﻴ ﺪ‪.‬ﺑ ﻌﺪ ﺧ ﺒﺮدار ﮐﺸﻴ ﺪ و ﺑﺎ ﻓﺮﻣﺎﻧﻬ ﺎی او ‪ ،‬ﺳ ﻮاران ﻗﺰاق و‬
‫ژاﻧﺪارم ﺑﺎ ﺧﻂ زﻧﺠﻴﺮ در ﺑﻴﺎﺑﺎن ﭘﺮاﮐﻨﺪﻩ ﺷﺪﻧﺪ ؛ ﮔﺮوهﯽ ﺑﻪ ﺟﻠﻮ رﻓﺘ ﻨﺪ و ﮔﺮوه ﯽ ﺑﻪ ﻋ ﻘﺐ ؛ د ﺳﺘﻪ ای‬
‫ﺑﻪ راﺳﺖ و دﺳﺘﻪ ای ﺑﻪ چﭗ‪.‬ﺑﻪ ﻣﺴﺎﻓﺮﻳﻦ هﻢ دﺳﺘﻮر داد ﮐﻪ دﻧﺒﺎل ﮔﺎری ﺣﺮﮐﺖ ﮐﻨﻨﺪ‪.‬ﺑﻪ ﺳﻮرچﯽ ﮔ ﻔﺖ‬
‫هﺮ وﻗﺖ دﺳﺖ راﺳﺘﻢ را ﺑﺎﻻ ﺑﺮدم و ﺑﻪ ﺟﻠ ﻮ ﺣﺮ ﮐﺖ دادم ﻋﻼﻣ ﺖ ﺣﺮﮐ ﺖ ا ﺳﺖ و هﺮ وﻗ ﺖ دﺳ ﺘﻢ را‬
‫ﻣﺤﮑﻢ ﭘﺎﺋﻴﻦ ﺁوردم ﻧﺸﺎﻧﻪ ی ﺕﻮﻗﻒ ﺧﻮاهﺪ ﺑﻮد ؛ ﻣﻮاﻇﺐ ﺑﺎش ﮐﻪ ﺑﺎﻳ ﺪ ﺑﻪ ﻓﺮ ﻣﺎن ﻣ ﻦ ﺣﺮ ﮐﺖ ﮐ ﻨﯽ‪.‬ﺑ ﻌﺪ‬
‫ﺧﻮدش ﻣﻬﻤﻴﺰ زد و ا ﺳﺐ ﺕﺎﺧ ﺖ و ﺑﻪ ﺟﻠ ﻮ رﻓ ﺖ و و ﺳﻂ ﺟ ﺎدﻩ ی ﺧ ﺎﮐﯽ اﻳﺴ ﺘﺎد ؛ ﻧ ﻈﺮی ﺑﻪ ا ﻃﺮاف‬
‫اﻓﮑﻨﺪ و ﻓﺮﻣﺎن داد و هﻤﻪ ﺑﺎ ﮔﺎری ﺑﻪ راﻩ اﻓﺘﺎدﻧﺪ‪.‬ﺳﺎﻋﺘﯽ ﺑﻪ ﺕﻤﺎﺷﺎی ﻣﺴﺎﻓﺮﻳﻦ و ﻧﻈﺎﻣﻴﺎن ﻣﺸﻐﻮل ﺑﻮدﻳ ﻢ‬
‫وﻝﯽ ﺑﻪ ﺕﺪرﻳﺞ ﺧﺴﺘﻪ ﺷﺪﻳﻢ و هﺮ ﮐﺪام در ﻳﮑﯽ از ﮔﻮﺷﻪ هﺎی ﮔﺎری دراز ﮐﺸﻴﺪﻳﻢ و ﺧﻮاﺑﻤﺎن ﺑﺮد‪.‬‬
‫ﺑﻪ اوﻝﻴﻦ ﻣﻨﺰﻝﯽ ﮐﻪ رﺳﻴﺪﻳﻢ ‪ ،‬ﻣﺮد ﮐﻮﺕﺎﻩ ﻗﺪ چﺎق ﺳﺮخ روﺋﯽ را دﻳﺪﻳﻢ ﮐﻪ ﺑﻪ زﺣﻤﺖ از ﻗ ﺎﻃﺮ ﭘ ﻴﺎدﻩ ﺷ ﺪ‬
‫و ﺑﻪ ﻃﺮف ﻣﺎ ﺁﻣﺪ‪.‬ﺧﻴﻠﯽ ﺷﺒﻴﻪ ﺳﻴﺪ ﺣﺴﻴﻦ ﻗﺮاب ﺑ ﻮد ﮐﻪ ﻗﺒ ﻼ وﺻ ﻔﺶ را ﮔﻔﺘ ﻪ ام‪.‬ﺁری ﺧﻮدش ﺑ ﻮد ﮐ ﻪ‬
‫ﭘﻴﺶ ﺁﻣﺪ و ﺳﻔﺮﺑﺨﻴﺮ ﮔﻔﺖ ‪ :‬ﺑﻪ ﺑﻪ ‪ ،‬ﺷﻤﺎ ﮐﺠﺎ ‪ ،‬اﻳﻨﺠﺎ ﮐﺠﺎ ‪ ،‬چﻪ هﻤﺴﻔﺮان ﺧﻮﺑﯽ! ﻣﺎ هﻢ از ﮔﺎری ﭘﻴ ﺎدﻩ‬
‫ﺷﺪﻳﻢ و اﺳﺒﺎب ﺳﻔﺮ را ﭘﺎﺋﻴﻦ ﮔﺬاردﻳﻢ‪.‬ﺳﻴﺪ ﺣﺴﻴﻦ ﮔﻔﺖ ﺑﺎ دو ﺕﻦ از دوﺳﺘﺎﻧﻢ ﺑﻪ ﺷﻴﺮاز ﻣﯽ روم‪.‬چ ﻮن ﺑﺎ‬
‫او ﺳﺎﺑﻘﻪ ی اﻝﻔﺖ داﺷﺘﻴﻢ ‪ ،‬ﻗﺮار ﺷﺪ ﺷﺒﻬﺎ در ﻳﮏ ﻣ ﻨﺰل ﺑ ﺎ ه ﻢ ﺑﻪ ﺳﺮ ﺑﺮﻳﻢ‪.‬ﮔ ﻔﺖ دوﺳ ﺘﺎﻧﻢ را هﻢ ﻣ ﯽ‬
‫ﺁورم‪.‬ﻣﺎدرم ﮔﻔﺖ ﻣﺎ ﮐﻪ ﺁﻧﻬﺎ را ﻧﻤﯽ ﺷﻨﺎﺳﻴﻢ ‪ -‬ﻗﺮاب ﮔﻔﺖ ﻣﺮدﻣﺎن ﺧﻮﺑﯽ هﺴﺘﻨﺪ ؛ ﺑ ﺎ ﺷ ﻤﺎ ه ﻢ ﺁ ﺷﻨﺎ ﻣﯽ‬
‫ﺷﻮﻧﺪ ؛ ازﻳﻦ ﮔﺬﺷﺘﻪ ﻣﮕﺮ ﻧﻤﯽ داﻧﻴﺪ؟ ﺕﺎﻣﻠﯽ ﮐﺮد و ﮔ ﻔﺖ ﺧ ﻮب ﺑ ﻌﺪ ﻣﻌﻠ ﻮم ﻣﯽ ﺷ ﻮد! ﻣﺎدرم ﭘﺮﺳ ﻴﺪ چﻪ‬
‫ﮔﻔﺘﯽ؟ ﻗﺮاب ﮔﻔﺖ رﺋﻴﺲ اردو دﺳﺘﻮر دادﻩ ﺟﺎی ﺧﻮﺑﯽ ﺑﺮای ﺷﻤﺎ ﺕﻬﻴﻪ ﮐﻨﻨﺪ ‪ ،‬هﻤﻪ ﺑﺎ هﻢ ﺧ ﻮاهﻴﻢ ﺑ ﻮد ؛‬
‫ﺷﺐ هﺎی ﺧﻮﺷﯽ ﺧﻮاهﻴﻢ داﺷﺖ ؛ ﻣﯽ ﺧﻮاﻧﻴﻢ و ﻣﯽ زﻧﻴﻢ ‪ -‬ﻣﻦ ﺑﻪ ﺳﻴﺪ ﺣﺴ ﻴﻦ ﮔﻔﺘ ﻢ ﺧﻮاﻧ ﺪﻧﺶ در ﺳﺖ ‪،‬‬
‫اﻣﺎ زدﻧﺶ ﺑﺎ ﮐﻴﺴﺖ؟ ﻣﺎ ﮐﻪ ﺕﺎر ﻧﺪارﻳﻢ اﻣﺎ اﮔﺮ ﺷﻤﺎ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﺪ ﻣﺎدر ﺟﺎن ﻣﯽ زﻧﺪ‪.‬ﻣﺎدرم ﮔﻔﺖ ﺕﺎر ﻣ ﻦ‬
‫ﮐﻪ ﻻﻳﻖ ﺁواز ﻗﺮاب ﻧﻴﺴﺖ ‪ -‬ﺳﻴﺪ ﺣﺴﻴﻦ ﮔﻔﺖ ﺁﺧﺮ ﻳﮏ ﮐﺎری ﻣﯽ ﮐﻨﻢ‪...‬‬
‫ﺷﺐ هﻤﻪ دور ﻳﮑﺪﻳﮕﺮ در اﻃﺎﻗﯽ ﻧﺸﺴﺘﻴﻢ و دوﺳﺘﺎن ﻗﺮاب هﻢ ﺁﻣ ﺪن چﻴﺰی ﮐ ﻪ ﺑﻴ ﺸﺘﺮ ﺕﻮ ﺟﻪ ﻣ ﺮا ﺟﻠ ﺐ‬
‫ﮐﺮد دو ﺟﻌﺒﻪ ای ﺑﻮد ﮐﻪ در ﻃﺎﻗﭽﻪ ﮔﺬاردﻩ ﺑﻮدﻧﺪ‪.‬از ﺳﻴﺪ ﺣﺴﻴﻦ ﭘﺮﺳﻴﺪم اﻳﻨﻬﺎ چﻴﺴﺖ؟ ﮔﻔ ﺖ ﺑﻌ ﺪ ﻣﻌﻠ ﻮم‬
‫ﻣﯽ ﺷﻮد!ﻣﺎدرم ﺑﻪ ﻗﺮاب ﮔﻔﺖ ‪ :‬چ ﺮا هﻤ ﻪ چ ﻴﺰ را ﺑ ﻪ ﺑﻌ ﺪ وﻋ ﺪﻩ ﻣ ﯽ دهﻴ ﺪ؟ ﻗ ﺮاب ﺧﻨﺪﻳ ﺪ و ﺑﻪ ﻃﺮف‬
‫ﻃﺎﻗﭽ ﻪ رﻓ ﺖ و ﺟﻌﺒ ﻪ ه ﺎ را ﭘ ﺎﺋﻴﻦ ﺁورد و ﺁﻧﻬ ﺎ را ﺑ ﺎز ﮐ ﺮد و ﺁﻧﭽ ﻪ درون ﺟﻌﺒ ﻪ ه ﺎ ﺑ ﻮد روی زﻣﻴ ﻦ‬
‫ﮔﺬاﺷﺖ‪.‬ﺑﺎ ﮐﻤﺎل ﺕﻌﺠﺐ دﻳﺪم ‪ ،‬ﻳﮏ ﺕﺎر و ﻳﮏ وﻳﻮﻝﻦ اﺳﺖ‪.‬ﻣﻦ ﺑ ﻪ ﻃ ﺮف وﻳ ﻮﻝﻦ رﻓﺘ ﻢ و ﺑ ﻪ ﺕﻤﺎ ﺷﺎی ﺁن‬
‫ﮐﻪ ﺕﺎﮐﻨﻮن ﻧﺪﻳﺪﻩ ﺑﻮدم ﻣﺸﻐﻮل ﺷﺪم‪.‬ﻗﺮاب ﺑﻪ دوﺳﺘﺎﻧﺶ ﮔﻔﺖ ‪ :‬اﻳﻦ ﺑﭽﻪ ﻋﺎﺷﻖ ﻣﻮ ﺳﻴﻘﯽ ا ﺳﺖ ﺕﺼﻨﻴﻔﻬ ﺎی‬
‫ﻋﺎرف را هﻢ ﻣﯽ ﺧﻮاﻧﺪ ‪ ،‬ﺣﺎﻻ ﺑﻨﻮازﻳﻢ و ﺑﺨﻮاﻧﻴﻢ‪.‬ﺑﻌﺪ روﻳﺶ را ﺑﻪ ﻣﻦ ﮐﺮد و ﮔ ﻔﺖ ‪ :‬ﺳﺎزهﺎ را دﺳ ﺖ‬
‫ﺁﻗﺎﻳﺎن ﺑﺪﻩ‪.‬ﻣﻦ ﺁن دو ﻣﺮد را ﻧﻤﯽ ﺷﻨﺎﺧﺘﻢ و ﻧﻤﯽ داﻧﺴﺘﻢ چﻪ ﻣ ﯽ زﻧﻨ ﺪ‪ .‬ﺕﺎر را دادم دﺳ ﺖ ﺁﻧﮑ ﻪ چﺎق ﺕ ﺮ‬
‫ﺑﻮد و وﻳﻠﻦ را هﻢ ﺑﻪ دﺳﺖ ﺁن ﻳﮑﯽ ﮐﻪ ﺑﺎر ﻳﮏ اﻧ ﺪام ﺑ ﻮد ﺳ ﭙﺮدم‪ .‬ﻗﺮاب ﺧﻨﺪ ﻳﺪ و ﮔ ﻔﺖ ‪ :‬ﮔﺮز در ﺧﻮر‬
‫ﭘﻬﻠﻮان اﺳﺖ ‪ ،‬چﻪ ﺧﻮب ﺷﻨﺎﺧﺘﯽ !‬
‫‪pdf.tarikhema.ir‬‬

‫ﺣﺎﻻ ﮐﻪ هﻤﻪ ﭼﻴﺰ ﻣﻌﻠﻮم ﺷﺪ دوﺳﺘﺎن را ﻣﻌﺮﻓﯽ ﻣﯽ ﮐﻨﻢ ‪ :‬ایﻦ ﺁﻗﺎﺋﯽ ﮐﻪ ﺕﺎر ﺑﻪ دﺳ ﺖ دارد ﺑﺎ ﺻﺮاﻟﺪوﻟﻪ‬
‫اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﻪ ﻋﻀﻮیﺖ ﮐﺎﺑﻴﻨﻪ ی ایﺎﻝﺘﯽ ﻓﺎرس ﻣﻨﺼﻮب ﺷﺪﻩ‪.‬ﺁن ﺁﻗﺎ هﻢ ﮐﻪ ویﻮﻝﻦ را دﺳﺖ ﮔﺮﻓﺘ ﻪ ﺣﺸ ﻤﺖ‬
‫دﻓﺘﺮ راد ﮐﻪ ﻣﻨﺸﯽ ﻣﺨﺼ ﻮص ﻗﻮام اﻝﻤ ﻠﮏ اﺳ ﺖ و ﻣﻦ ﺑﺴﻴ ﺎر ﻣﻔﺘ ﺨﺮم ﮐﻪ در ﺧ ﺪﻣﺖ ای ﻦ دو دو ﺳﺖ‬
‫ارﺟﻤﻨﺪ ﻋﺎزم ﺷﻴﺮازم‪.‬ﺑﻌﺪ رویﺶ را ﺑﻪ ﺁﻗﺎی ﺎن ﮐﺮد و ﮔ ﻔﺖ ‪ :‬ﻣﻦ ﺑ ﺎ ا یﻦ ﺧﺎﻥﻮادﻩ اﻝ ﻔﺘﯽ ﻗ ﺪیﻢ دارم ‪ ،‬ﺑ ﺎ‬
‫ﻣ ﻴﺮزا ﻏﻼﻣﺮﺽ ﺎی ﺷ ﻴﺮازی و ﻣ ﻴﺮزا رﺣﻴ ﻢ ﮐﻤﺎﻥﭽ ﻪ ﮐ ﺶ در ﻣﻴ ﺎن ﺁﻥﻬ ﺎ ﺷ ﺒﻬﺎی ﺧﻮﺷ ﯽ ﮔﺬراﻥ ﺪﻩ‬
‫ام‪.‬اﻣﻴﺪوارم ﺁﻥﻬﺎ هﻢ از ﻣﺠﺎﻝﺴﺖ دوﺳﺘﺎن ﻣﻦ در ایﻦ ﻣﺴﺎﻓﺮت ﺧﺸﻨﻮد ﺷﻮﻥﺪ ‪ ،‬ﺑﻌ ﺪ ﮔﻔ ﺖ را ﺳﺘﯽ ﺽ ﺮب‬
‫ﮐﺠﺎﺳﺖ؟ ﻣﻦ دویﺪم و ﺑﻪ اﻃﺎق ﻣﺠ ﺎور ﮐﻪ ا ﺳﺒﺎﺑﻬﺎ در ﺁﻥﺠ ﺎ ﺑ ﻮد ﻥﮕ ﺎﻩ ﮐ ﺮدم ‪ ،‬ﮐﻴ ﺴﻪ ی ﺽ ﺮب را ﭘ ﻴﺪا‬
‫ﮐﺮدم و ﺕﻤﺒﮏ را ﺑﻪ دﺳ ﺖ ﺳ ﻴﺪ ﺣﺴ ﻴﻦ دادم‪.‬ﺑﺎﺹ ﺮاﻝﺪوﻝﻪ ﻣ ﻀﺮاب را ﺑﻪ ﺳﻴﻢ ﮐﺸ ﻴﺪ و ﺹﻮت دﻝﮑ ﺸﯽ‬
‫داد‪.‬دیﺪم هﻤﺎن ﺹﺪای ﮐﻤﺎﻥﭽﻪ اﺳﺖ ‪ ،‬اﻣﺎ ﺕﻮ دﻣ ﺎﻏﯽ ﻥﻴ ﺴﺖ‪ .‬ﺳﺎزهﺎ ﮐﻮک ﺷ ﺪ و ﭘ ﻴﺶ درﺁﻣ ﺪ اﺑﻮﻋﻄ ﺎی‬
‫درویﺶ ﺧﺎن ﺁﻏﺎز ﮔﺮدیﺪ‪.‬ﺹﺪای ﺕﺎر و و یﻮﻝﻦ و ﺽﺮب ﺑﺴﻴ ﺎر ﻣﻄ ﻠﻮب ﺑﻮد‪ .‬ﻣﺎدرم ﮔ ﻔﺖ ‪ :‬ﻣﺎ ﺑﻨ ﺪﮔﺎن‬
‫ﺧﻮب ﺧﺪاﺋﻴﻢ ﮐﻪ در ﺳﻔﺮ هﻢ از ﻥﻌﻤﺖ ﻣﻮﺳﻴﻘﯽ و ﻣﺠﺎﻝﺴﺖ هﻨﺮﻣﻨﺪان ﺑ ﯽ ﻥﺼ ﻴﺐ ﻥ ﻤﯽ ﻣ ﺎﻥﻴﻢ‪.‬ﻥﻮ ﺑﺖ ﺑ ﻪ‬
‫ﺁواز رﺳﻴﺪ و ﺳﻴﺪ ﺣﺴﻴﻦ ﺑ ﺎ ﺹﻮت ر ﺳﺎی ﺧ ﻮد ﮔ ﺎﻩ هﻤ ﺮاﻩ ﺑ ﺎ ﺕ ﺎر و زﻣ ﺎﻥﯽ ﺑ ﺎ ﭘﺸﺘﻴ ﺒﺎﻥﯽ و یﻮﻝﻦ ﻣ ﺎ را‬
‫ﻣﺤﻔﻮظ ﮐﺮد‪.‬ﺳﭙﺲ ﺕﺼﻨﻴﻒ را هﻤﻪ ﺑﻪ ایﻦ ﺷﺮح ﺧﻮاﻥﺪیﻢ‪:‬‬
‫ﻣﻴ ﻞ ﺑ ﻪ‬ ‫دل ه ﻮس ﺳ ﺒﺰﻩ و ﺹ ﺤﺮا ‪ ،‬ﻥ ﺪارد‬
‫ﮔﻠﮕﺸﺖ و ﺕﻤﺎﺷﺎ ‪ ،‬ﻥﺪارد‬
‫ﺧ ﻮن ﺷ ﻮد‬ ‫دل ﺳﺮ هﻤﺮا هﯽ ﺑ ﺎ ﻣ ﺎ ‪ ،‬ﻥﺪارد‬
‫ایﻦ دل ﮐﻪ ﺷﮑﻴﺒﺎ ‪ ،‬ﻥﺪارد‬
‫ﺧ ﻮن‬ ‫ﻥﻘ ﺶ ﺕ ﻮ ﺑﺎﻃ ﻞ‬ ‫ای دل ﻏﺎﻓ ﻞ‬
‫ﺷﻮی ای دل‬
‫زﮐﺲ ‪،‬‬ ‫زﺧﻮد ‪ ،‬ﺑﻴﮕﺎﻥﻪ داریﻢ‬ ‫دﻝﯽ دیﻮاﻥﻪ داریﻢ‬
‫ﭘﺮوا ﻥﺪاریﻢ‬
‫ایﻦ ﺕﺼﻨﻴﻒ را ﻋﺎرف در ﻣﻮﻗﻌﯽ ﮐﻪ ﻣﺤﻤﺪﻋﻠﯽ ﻣﻴﺮزا ‪ ،‬ﺷﺎﻩ ﻣﺨ ﻠﻮع ‪ ،‬ﺑﻪ ﺕﺤﺮ یﮏ اﺟﺎ ﻥﺐ ‪ ،‬ﺑ ﻪ ﮔ ﻤﺶ‬
‫ﺕﭙﻪ ﺁﻣﺪ ‪ ،‬در وﺹﻒ او ﺳﺮود ﮐﻪ هﻨﻮز هﻢ ﺑﻌﺪ از هﻔﺖ ﺳﺎل در ﺳﺮ زﺑﺎﻥﻬﺎ ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﻣﻦ در ﺁن زﻣﺎن از ﻣﻮﺳﻴﻘﯽ ﺑﻬﺮﻩ ای ﻥﺪاﺷﺘﻢ و ﻥﻤﯽ ﺕﻮاﻥﻢ ﺑﮕﻮیﻢ ﮐﻪ ﺳﺎز ﻥﻮازﻥﺪﮔﺎن ﺕﺎ ﭼﻪ ﭘﺎی ﻪ از ه ﻨﺮ‬
‫ﻣﺎیﻪ ﻣﯽ ﮔﺮﻓﺖ‪.‬هﻤﻴﻨﻘﺪر ﻣﯽ دیﺪم ﮐ ﻪ ﻥ ﻪ ﺕﻨ ﻬﺎ در ﮔﻮش ﻣ ﻦ اﺛ ﺮ ﻣﻄ ﻠﻮب دا ﺷﺖ ﺑﻠ ﮑﻪ هﻤ ﻪ را ﺷ ﻴﻔﺘﻪ و‬
‫ﻣ ﺠﺬوب ﻣ ﯽ ﮐ ﺮد ﺑﺎ ﺹﺮاﻝﺪوﻝﻪ ﻣﻀ ﺮاب را ﺑ ﻪ ﺕﺎر ﻣﯽ ﻥﻮاﺧ ﺖ و ﺣﺸﻤ ﺖ دﻓ ﺘﺮ ﺁرﺷ ﻪ را ﺑ ﻪ ﻥﺮﻣ ﯽ و‬
‫ﻣﻼیﻤﺖ ﺑﻪ ﺳﻴﻢ ﻣﯽ ﮐﺸﻴﺪ‪.‬‬
‫ﺑﻌﺪهﺎ ﺷﻨﻴﺪم ﮐﻪ ﺑﺎﺹﺮاﻝﺪوﻝﻪ از ﺷﺎﮔﺮدان ﺧﻮب ﺁﻗﺎ ﺣﺴﻴﻨﻘﻠﯽ و ﺣﺸﻤﺖ دﻓﺘﺮ از دﺳﺖ ﭘﺮوردﮔ ﺎن ﺣﺴﻴ ﻦ‬
‫اﺳﻤﻌﻴﻞ زادﻩ ﺑﻮدﻩ اﺳﺖ‪.‬ﻗﺮاب هﻢ درﺧﻮاﻥﺪن ﺁوازهﺎی ﺽﺮﺑﯽ و ﺕﺼﻨﻴﻒ ﻣﻬﺎرت داﺷ ﺖ و ﺹ ﺪایﺶ ﺑﻪ‬
‫اﺹﻄﻼح ﻣﻌﺮوف ﺷﺶ داﻥﮓ ﺑﻮد یﻌﻨﯽ اوﺟﺶ ﺕﻮاﻥﺎﺋﯽ داﺷ ﺖ وﺑ ﺎ ﻗﺪرت ﻣ ﯽ ﺧﻮاﻥ ﺪ‪.‬وﻝ ﯽ ﮔ ﺎهﯽ زی ﺎد‬
‫ﺟﻴﻎ ﻣﯽ ﮐﺸﻴﺪ ‪ ،‬هﺮ وﻗﺖ ﻣﻼیﻤﺘﺮ ﻣﯽ ﺧﻮاﻥﺪ اﺛﺮ ﺑﻴﺸﺘﺮی در ﺷﻨﻮﻥﺪﻩ داﺷﺖ‪.‬‬
‫‪pdf.tarikhema.ir‬‬

‫ﺷﻬﺮ ﮔﻞ و ﺑﻠﺒﻞ‬
‫ﻣﺴﺎﻓﺮت ﺑﻴﺴﺖ روزﻩ ی ﻣﺎ ﺑﻪ ﭘﺎ ﻳﺎن ر ﺳﻴﺪ و از زﻳ ﺮ دروازﻩ ی ﻗﺮان ﮔﺬﺷ ﺘﻪ ﺑﻪ ﺷﻬﺮ زﻳﺒ ﺎی ﺷﻴﺮاز‬
‫وارد ﺷﺪﻳﻢ هﻤﺎن ﺷﻬﺮی ﮐﻪ ﻣﺮدﻣﺶ ﺑﻪ ﺧﻮش ذوﻗﯽ ﻣﺸﻬﻮر ﻧﺪ و ﺷﻬﺮ ﮔﻞ و ﺑﻠﺒﻠ ﺶ ﻧﺎﻣﻴ ﺪﻩ ا ﻧﺪ‪.‬ﺑ ﻌﺪ از‬
‫ﭼﻨ ﺪ روز‪ ،‬ﻣ ﺮا ﺑ ﻪ ﻣﺪرﺳ ﻪ ای ﮐ ﻪ درﮔﻮﺷ ﻪ ی ﻣﻴ ﺪان ﺳ ﺮﺑﺎزﺧﺎﻧﻪ ﺑ ﻮد ‪ ،‬ﻓﺮﺳ ﺘﺎدﻧﺪ‪.‬ﺳ ﺎﺧﺘﻤﺎن دﺑﺴﺘ ﺎن ‪،‬‬
‫ﻣﻨﺎﺳﺐ ﻧﺒﻮد وﻝﯽ رﻓﺘﺎر ﻣﻌﻠﻤﻴﻦ و ﻋﻼﻗﻤﻨﺪی ﺁﻧﻬﺎ ﺑﻪ اﻳﻨﮑﻪ ﻣﺎ ﺑﺎﺳﻮاد ﺷﻮﻳﻢ ‪ ،‬ﺑﻪ زودی ﻣﺮا ﺑﻪ ﺁن ﻣﺤﻴﻂ‬
‫ﺁﺷﻨﺎ ﮐﺮد‪.‬ﻣﻌﻠﻢ ﻣﺎ ﺁﺧﻮﻧﺪ ﻣﻬﺮﺑﺎن ﺑﺎ اﻃﻼﻋﯽ ﺑﻮد ﮐ ﻪ ه ﻤﻪ ی ﻣ ﻮاد ﺑﺮﻧﺎﻣ ﻪ را ﻳﮏ ﺕ ﻨﻪ درس ﻣ ﯽ داد و‬
‫در ﺕﺪرﻳﺲ ‪ ،‬ﻣﻬﺎرت ﮐﺎﻣﻞ داﺷﺖ و ﻣﺮﺑﯽ ﺑﻪ ﺕﻤﺎم ﻣﻌﻨﯽ ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﻣﺪرﺳ ﻪ ی دﻳ ﺮوز و اﻣ ﺮوز ‪ -‬اﺻ ﻮﻻ ﺁن روزه ﺎ ﻋ ﺎﻝﻢ درس و ﻣﺪرﺳ ﻪ ﺻ ﻔﺎﺋﯽ داﺷ ﺖ‪.‬ﮐﺴ ﯽ ﺑ ﺮای‬
‫ﺕﺼﺪﻳﻖ ﮔﺮﻓﺘﻦ درس ﻧﻤﯽ ﺧﻮاﻧﺪ ‪ ،‬ﭼﻮن ﺑﺮای ورود ﺑ ﻪ ﺧﺪﻣﺎت دو ﻝﺘﯽ از ﮐﺴ ﯽ ﻣﻄﺎﻝ ﺒﻪ ی ﮔﻮاهﻴﻨﺎ ﻣﻪ‬
‫ﻧﻤﯽ ﮐﺮدﻧﺪ ‪ ،‬ﺳﻮاد و ﻣﻌﻠﻮﻣﺎت ﻣﯽ ﺧﻮاﺳﺘﻨﺪ‪.‬ﻣﻨﻈﻮر ﺷ ﺎﮔﺮد ‪ ،‬ﮐﺴ ﺐ ﻣﻌﺮ ﻓﺖ و ﻣﻘ ﺼﻮد ﻣﻌﻠ ﻢ ‪ ،‬ﺕﺮﺑ ﻴﺖ‬
‫او ﺑ ﻮد ﮐ ﻪ ﻣﺎﻧﻨ ﺪ اوﻻدش ﻣ ﯽ داﻧﺴ ﺖ ‪ ،‬در ﺁن ﻣﻮﻗ ﻊ ﻋ ﺪﻩ ی ﻣﺤ ﺪودی ﺑ ﻪ ﻣﺪرﺳ ﻪ ﻣ ﯽ رﻓﺘﻨ ﺪ و وﻗﺘ ﯽ‬
‫درﺳﺸﺎن را ﺕﻤﺎم ﻣﯽ ﮐﺮدﻧﺪ ‪ ،‬هﺮ ﭼ ﻪ ﺧﻮا ﻧﺪﻩ ﺑﻮدﻧ ﺪ در ذه ﻦ داﺷ ﺘﻨﺪ و از ﻓﻀﺎ ﺋﻞ اﺧﻼﻗ ﯽ ه ﻢ ﺑﻬﺮﻣﻨ ﺪ‬
‫ﺑﻮدﻧﺪ‪.‬اﻝﺒﺘﻪ وﺳﺎﺋﻞ ﺕﺤﺼﻴﻞ ‪ ،‬ﺑﺮای هﻤﻪ ﮐﺲ ﻓ ﺮاهﻢ ﻧ ﺒﻮد‪.‬ا ﻣﺮوز ‪ ،‬ﻣﻮﺟ ﺒﺎت ﻣﺪر ﺳﻪ رﻓ ﺘﻦ ﺑﻴﺸ ﺘﺮ ﺁﻣ ﺎدﻩ‬
‫اﺳﺖ وﻝﯽ ﻣﻘﺼﻮد ‪ ،‬ﮐﺴﺐ داﻧﺶ ﻧﻴﺴﺖ ‪ ،‬ﺑﻪ دﺳﺖ ﺁوردن ورﻗﻪ اﻳﺴﺖ ﮐﻪ ارزش اﺳﺘﺨﺪاﻣﯽ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‬
‫‪ ،‬هﺮ ﭼﻨﺪ ﺻﺎﺡﺐ ﺁن ﭼﻴﺰی ﻧﺪاﻧﺪ! ﺡﺎﻻ در ﻣﻤﻠﮑﺖ ﻣﺎ وﻗﺘﯽ ﻣﯽ ﺧﻮاهﻨﺪ ﮐﺴﯽ را ﺑﻪ ﮐﺎری ﺑﮕﻤﺎرﻧﺪ از‬
‫او ﻧﻤﯽ ﭘﺮﺳﻨﺪ ﭼﻪ ﻣﯽ داﻧﯽ ‪ ،‬ﺑﻪ او ﻣﯽ ﮔﻮﻳ ﻨﺪ ﭼﻪ دا ﻧﺶ ﻧﺎ ﻣﻪ ای داری؟ اﻳﻨ ﺴﺖ ﮐﻪ ﺟﻮاﻧ ﺎن ﺑﺮای ﺑﻪ‬
‫دﺳﺖ ﺁوردن ﻣﺪرک ﺕﺤﺼﻴﻠﯽ ﺑﻪ هﻤﻪ ﺟﺎ ﻣﺘﻮﺳﻞ ﻣﯽ ﺷﺪﻧﺪ وﻝ ﯽ ﺑﻪ ﺧ ﻮد ﮐﻤ ﺘﺮ زﺡﻤ ﺖ ﻣ ﯽ دهﻨ ﺪ زﻳ ﺮا‬
‫ﻋﺸﻖ ﻓﻀﻴﻠﺖ ﺟﻮﺋﯽ ازﺑﻴﻦ رﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬ﺑﺎ اﻳﻨﮑﻪ ﻣﺎ ﻣ ﻠﺘﯽ هﺴﺘﻴ ﻢ ﮐﻪ ﺑ ﻴﺶ از ه ﻤﻪ ‪ ،‬ﮐ ﺘﺐ اﺧﻼﻗ ﯽ دارﻳ ﻢ‬
‫وﻝﯽ ﺁﻧﻬﺎ را اﮔﺮ هﻢ ﺑﺨﻮاﻧﻴﻢ ﺑﻪ ﮐﺎر ﻧﻤﯽ ﺑﻨﺪﻳﻢ‪.‬اﻣﺮوز وﻗﺘﯽ ﺟﻮاﻧﺎن ﻣﯽ ﺑﻴﻨﻨﺪ ﮐﻪ ﻳ ﮏ دﻻل ﺑ ﺎزاری ﺑ ﯽ‬
‫ﺳﻮاد ﺑﺎ ﭘﺸﺖ هﻢ اﻧﺪازی ‪ ،‬ﺻﺎﺡﺐ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ و ﺕﺎﺟﺮ ﻣﯽ ﺷﻮد ﻳﺎ ﻳﮏ راﻧﻨﺪﻩ ﮐﺎﻣﻴﻮن ‪ ،‬از ﺑﺎرﺑﺮی ﻗﺸ ﻮن‬
‫اﺟﻨﺒﯽ درﻣﻮﻗﻊ ﺟﻨﮓ ‪ ،‬ﮔﺎراژ دار ﻣﯽ ﺷﻮد ﻳﺎ ﻳﮏ ﺑﻨﺎ از ﺧﺮﻳﺪ و ﻓﺮوش زﻣﻴﻦ ‪ ،‬ﺑﻪ ﻧﻮاﺋﯽ ﻣﯽ ر ﺳﺪ و‬
‫هﺮ ﮐﻪ ﺻ ﺎﺡﺐ ﺛ ﺮوت ا ﺳﺖ در ﺟﺎﻣ ﻌﻪ ارزش ﺑﻴﺸ ﺘﺮی دارد و ﮐ ﺴﯽ ﮐ ﻪ ﻋ ﻤﺮی داﻧ ﺶ اﻧﺪوﺧﺘ ﻪ ‪ ،‬ﺑﻪ‬
‫ذﻝﺖ زﻧﺪﮔﺎﻧﯽ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ ‪ ،‬دﻧﺒﺎل ﺕﺤﺼﻴﻞ ﻧﻤﯽ روﻧﺪ و اﻳﻦ ﺑﺰرگ ﺕﺮﻳﻦ ﺑﺪﺑﺨﺘﯽ ﺟﺎﻣﻌﻪ اﻣﺮوزی ﻣﺎﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻇﺎهﺮ ﺳﺎزی و ﻋﻮام ﻓﺮﻳﺒﯽ و رﻳﺎﮐﺎری ‪ ،‬ﺟﺎی ﺡﻖ و ﺡﻘﻴ ﻘﺖ را ﮔﺮﻓﺘ ﻪ و در ﻧﺘﻴﺠ ﻪ هﻴﭽﮑ ﺲ ﺑ ﻪ ﮐﺎر‬
‫ﺧﻮد ‪ ،‬اﻳﻤﺎن و اﻋﺘﻘﺎد ﻧﺪارد ‪ :‬ﺑ ﻘﺎل ﮐ ﻢ ﻣ ﯽ ﻓﺮوﺷ ﺪ ‪ ،‬ﻋ ﻀﻮ ادارﻩ از ﮐ ﺎرش ﻣ ﯽ دزدد‪.‬ﻣﻌﻠ ﻢ و ﻗﺖ ﻣﯽ‬
‫ﮔﺬراﻧﺪ ‪ ،‬دا ﻧﺶ ﺁﻣ ﻮز ه ﻢ ﮐﻪ ﺡ ﺎﻻ ﺑﻬ ﺘﺮ از ﺳ ﺎﺑﻖ ﻣﯽ ﻓﻬ ﻤﺪ ‪ ،‬درس ﻧ ﻤﯽ ﺧﻮا ﻧﺪ! و در ﻧﺘﻴﺠ ﻪ ﻣﻤﻠﮑ ﺖ‬
‫روﺑﻪ ﺕﺒﺎهﯽ ﻣﯽ رود‪.‬ﮐﻴﺴﺖ ﮐﻪ ﻓﮑﺮ اﺳﺎﺳﯽ ﮐﻨﺪ و ﻣﺎ را ﺑﻪ راﻩ راﺳﺖ ﺑﮑﺸﺎﻧﺪ؟ ﺁﻳﺎ ﺟﺰ ﻣﺪرﺳﻪ ‪ ،‬ﮐﺴ ﯽ‬
‫از ﻋﻬﺪﻩ ی اﻳﻦ ﮐﺎر ﺑﺮﻣﯽ ﺁﻳﺪ؟ اﻳﻦ وﻇﻴﻔﻪ ی رهﺒﺮان ﻗﻮم اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﮑﻮﺷ ﻨﺪ و وزارت ﻓﺮهﻨ ﮓ را در‬
‫ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻣﻘﺼﻮد ‪ ،‬ﮐﻤﮏ و ﻳﺎری ﮐﻨﻨﺪ‪.‬ﺁﻳﺎ اﻳﻦ وﻇﻴﻔﻪ را اﻧﺠﺎم ﻣﯽ دهﻨﺪ؟‬
‫ﻣﺤﻀﺮ ﻓﺮﺻﺖ ‪ -‬از ﻣﻄﻠﺐ دور اﻓﺘﺎدم ‪ ،‬ورود ﺑﻪ ﻣﺪرﺳﻪ در ﺷ ﻴﺮاز و و ﺽﻊ ﺕﺤﺼﻴ ﻞ ﺁن اﻳ ﺎم ﻣ ﺮا ﺑﻪ‬
‫اﻳﻦ ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﮐﺸﺎﻧﻴﺪ‪.‬ﺑﻪ هﺮﺡﺎل ﺑﺎ اﻳﻨﮑﻪ ﺑﻌﺪهﺎ زﻳﺎد ﺳ ﻔﺮ ﮐ ﺮدم وﻝ ﯽ ه ﻴﭻ ﺷﻬﺮی را ﻣﺜ ﻞ ﺷﻴﺮاز دو ﺳﺖ‬
‫ﻧﺪاﺷ ﺘﻪ ام‪.‬درﺧﺘﻬ ﺎی ﺳ ﺮو‪ ،‬ﻣﻨﻈ ﺮﻩ ی ﺟﺎﻝ ﺐ ﺑﺎﺑ ﺎ ﮐﻮه ﯽ و ﭼ ﺎﻩ ﻣﺮﺕﻀ ﯽ ﻋﻠ ﯽ ؛ زﻣﻴ ﻦ ه ﺎی ﺳﺮﺳ ﺒﺰ‬
‫اﻃﺮاف ﺷﻬﺮ و ﺑﺎﻏﻬﺎی ﻣﺴﺠﺪ ﺑﺮدی ‪ ،‬اﺳﻴﺎب ﺳﻪ ﺕﺎﺋﯽ و هﻔﺖ ﺕﻦ و ﭼﻬﻞ ﺕﻦ ‪ ،‬ﺑﺎغ دﻝﮕﺸﺎ و ﺡﺎﻓﻈﻴﻪ و‬
‫ﻣﻘﺒﺮﻩ ی ﺳﻌﺪی ‪ ،‬ﻣﺴﺠﺪ و ﺑ ﺎزار وﮐ ﻴﻞ و ﺷ ﺎهﭽﺮاغ ‪ ،‬ارگ دو ﻝﺘﯽ و از ه ﻤﻪ ﺑ ﺎﻻﺕﺮ ﻣﺤ ﺒﺖ و ﻣﻬ ﻤﺎن‬
‫‪pdf.tarikhema.ir‬‬

‫ﻧﻮازی ﺷﻴﺮازﻳﻬﺎ را هﺮﮔﺰ ﻓﺮاﻣﻮش ﻧﻤﯽ ﮐﻨﻢ‪.‬‬

‫‪pdf.tarikhema.ir‬‬

‫ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﺗﻔﺮﻳﺢ ﻣﻦ اﺳﺐ ﺳﻮاری ﺑﻮد‪.‬ﻣﺨﺼﻮﺻ ًﺎ ﺁب ر ﮐﻦ ﺁﺑ ﺎد هﻤﻴﺸ ﻪ در ﻧ ﻈﺮم ا ﺳﺖ‪.‬روزی ﻳ ﮑﯽ ﺑ ﻪ‬

‫ﻣﻦ ﮔﻔﺖ ‪ ،‬هﺮﮐﻪ از ﺁب ﺑﺨﻮرد ‪ ،‬ﺵﺎﻋﺮ ﻣﯽ ﺵﻮد ؛ ﻣﻦ هﻢ ﺥﻮردم و ﺑﺎ زﺣﻤﺖ ‪ ،‬ﭼﻨﺪ ﺵﻌﺮی ﺳﺎﺥﺘﻢ و‬
‫ﺁن را ﺑﺮای ﻓﺮﺻﺖ اﻟﺪوﻟﻪ دوﺳﺖ ﭘﺪرم ﺥﻮاﻧﺪ‪.‬ﮔﻔﺖ ﺑﺎﻳﺪ ﻗﻮاﻋﺪ ﺵﻌﺮ را هﻢ ﻓﺮا ﮔﺮﻓﺖ‪.‬‬

‫)ﺵﻤﺎرﻩ ‪ (٦٤‬ﻧﮕﺎرﻧﺪﻩ در ﺵﻴﺮاز‬

‫ﻣﻴﺮزای ﻓﺮﺻﺖ ﮐﻼس درﺳ ﯽ دا ﺵﺖ ﮐ ﻪ ﺻﺒﺢ ه ﺎی ﺥﻴﻠ ﯽ زود ﺗﺸﮑ ﻴﻞ ﻣ ﯽ ﺵﺪ‪ .‬ﻣﻦ ه ﻢ ﺑ ﻪ ﮐ ﻼس او‬
‫رﻓﺘ ﻢ‪.‬ﺟﻤﻌ ﯽ از ﺟﻮاﻧ ﺎن ‪ ،‬ﻧ ﺰد او ﻧﻘﺎﺵ ﯽ ﻣ ﯽ ﮐﺮدﻧ ﺪ و ﺑﺮﺥ ﯽ دﻳﮕ ﺮ ادﺑﻴ ﺎت ﻣ ﯽ ﺥﻮاﻧﺪﻧ ﺪ‪.‬ﭼﻨ ﺪی در‬
‫ﻣﺤﻀﺮ ﺁن اﺳﺘﺎد ‪ ،‬ﻋﺮوض ﺥﻮاﻧﺪم و ﻧﻘﺎﺵﯽ ﮐﺮدم اﻣﺎ هﺮ ﮔﺰ ﻧﺘ ﻮاﻧﺴﺘﻢ ﻣ ﺜﻞ ﻟﻄﻔﻌﻠ ﯽ ﺻ ﻮرﺗﮕﺮ ﮐﻪ در‬
‫هﻤﺎن وﻗﺖ ﺵﺎﮔﺮد او ﺑﻮد ﺵﻌﺮ ﺑﮕﻮﻳﻢ و ﻳﺎ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺳﻴﺪ ﺻﺪراﻟﺪﻳﻦ ﮐﻪ ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﺵﺎﮔﺮد ﻧﻘﺎﺵﺶ ﺑﻮد ‪ ،‬ﻧﻘﺎﺵﯽ‬
‫ﮐﻨﻢ زﻳﺮا دﻟ ﻢ ﺑﻴ ﺸﺘﺮ ﺑﻪ ﮔﺮو ﻣﻮ ﺳﻴﻘﯽ ﺑ ﻮد‪.‬ﻓﺮﺻ ﺖ اﻟﺪو ﻟﻪ ﻣ ﺮد وار ﺳﺘﻪ ی داﻧﺸﻤﻨ ﺪ ﺑﺎ ذوق هﻨﺮﻣﻨ ﺪی‬
‫ﺑﻮد‪.‬ﮐﺘﺐ ﺑﺴﻴﺎر ﻧﻮﺵ ﺘﻪ و در ﭼﺎﭘﺨﺎﻧ ﻪ ی ﺑﻤ ﺒﺌﯽ ﺑﻪ ﭼ ﺎپ رﺳ ﺎﻧﻴﺪﻩ ﺑﻮد‪.‬از ﺁن ﻓﻀﻼﺉ ﯽ ﺑ ﻮد ﮐ ﻪ از ﺗ ﻤﺎم‬
‫ﻋﻠﻮم و ﻓﻨﻮن ﺑﻬﺮﻩ داﺵﺖ‪.‬ﮐﺘﺎب ﺑﺤﻮراﻻﻟﺤﺎن را هﻢ در ﻣﻮﺳﻴﻘﯽ ﻧﻮﺵﺘﻪ ﺑﻮد ﮐ ﻪ ﺑﻌ ﺪهﺎ ﻣﻄﺎﻟﻌ ﻪ ﮐﺮدم و‬
‫اﻳﻨﮏ ﺑﻪ ﺵﺮح ﺁن ﻣﯽ ﭘﺮدازم‪:‬‬
‫ﺑﺤﻮراﻻﻟﺤ ﺎن ‪ -‬ﻣ ﻴﺮزا ﻧﺼ ﻴﺮ ﻓﺮﺻ ﺖ ﮐﺘ ﺎب ﺑﺤﻮراﻻﻟﺤ ﺎن را ﮐ ﻪ در ﻋﻠ ﻢ ﻣﻮﺳ ﻴﻘﯽ و ﻧﺴﺒ ﺖ ﺁن ﺑ ﺎ‬
‫ﻋﺮوض اﺳﺖ در ﺳﺎل ‪ ١٢٩٣‬ﺑﻪ ﭼﺎپ رﺳﺎﻧﻴﺪﻩ اﺳﺖ‪.‬اﻳﻦ ﮐﺘﺎب دﻩ ﺳﺎل ﻗﺒﻞ از ﻃﺒﻊ ‪ ،‬ﺗﺎﻟﻴﻒ ﺵﺪﻩ و ﺑﻌﺪ‬
‫از اﻳﻨﮑﻪ ﻣﻮﻟﻒ ﺳﻔﺮی ﺑﻪ ﺗﻬﺮان ﺁﻣﺪﻩ و ﺑﺎ اهﻞ ﻣﻮﺳﻴﻘﯽ راﺑﻄﻪ و ﺁﺵ ﻨﺎﺉﯽ ﻳﺎﻓﺘ ﻪ ‪ ،‬ﻗﺴ ﻤﺘﯽ ﺑ ﻪ ﺁن اﻓ ﺰودﻩ‬
‫اﺳﺖ‪.‬ﻣﺨﺼﻮﺻًﺎ از اﻃﻼﻋﺎت ﻣﻬ ﺪی ﺻ ﻠﺤﯽ )ﻣﻨﺘ ﻈﻢ اﻟﺤﮑﻤ ﺎ( ﮐﻪ او را ﺑﺴﻴ ﺎر ﺳﺘﻮدﻩ ‪ ،‬ا ﺳﺘﻔﺎدﻩ ﮐ ﺮدﻩ‬
‫اﺳﺖ‪.‬ﻣﻘﺪﻣﻪ ی اﻳﻦ ﮐﺘﺎب اﻗﺘﺒﺎس از ﮐﺘﺐ ﻣﻮﺳﻴﻘﯽ ﻗﺪﻣﺎﺳﺖ ﮐ ﻪ ﺑﻪ ﻃﻮر ﺥﻼﺻ ﻪ ﺑﻪ ﺁﻧ ﻬﺎ ا ﺵﺎرﻩ ﺵﺪﻩ و‬
‫راﺑﻄﻪ ی ﺵﻌﺮ و ﻣﻮﺳﻴﻘﯽ را از ﻧﻈﺮ وزن ‪ ،‬ﺑ ﻴﺎن داﺵ ﺘﻪ‪ .‬ﺳﭙﺲ ا ﺳﺎﻣﯽ دﺳ ﺘﮕﺎهﻬﺎ و ﮔﻮﺵ ﻪ ه ﺎی ﺁواز‬
‫را ه ﻢ ﺑﻪ ﺳﺒﮏ اﺥ ﻴﺮ ﮐﻪ هﻨ ﻮز ﻣﻌﻤ ﻮل اﺳ ﺖ ﻧﻮ ﺵﺘﻪ و ﻣﻘ ﺪاری از اﺵ ﻌﺎر ﺵ ﻌﺮای ﻣﺘﻘ ﺪم ﻣﺨﺼﻮﺻ ًﺎ‬
‫‪pdf.tarikhema.ir‬‬

‫ﻏﺰﻟﻴ ﺎت ﺳ ﻌﺪی و ﺣ ﺎﻓﻆ را اﻧﺘﺨ ﺎب ﮐ ﺮدﻩ و در ﺑ ﺎﻻی ه ﺮ ﻏ ﺰل ﻧﻮﺵ ﺘﻪ اﺳ ﺖ ﺑ ﺎ ﭼ ﻪ ﺁوازی ﻣﻨﺎﺳ ﺒﺖ‬
‫ﺑﻴﺸﺘﺮی دارد و دراﻳﻦ ﻗﺴﻤﺖ ﻧﻴﺰ ﺑﻪ ﻃﻮری ﮐﻪ ﺥﻮد ﻣﯽ ﻧﻮﻳﺴﺪ ﺑﺎ ﺵﺶ ﺗ ﻦ از ا هﻞ ﻓﻦ ﻣﺸ ﻮرت ﮐﺮدﻩ‬
‫اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪pdf.tarikhema.ir‬‬

‫)ﺷﻤﺎرﻩ ‪ (٦٥‬ﻡﻴﺮزا ﻧﺼﻴﺮ ﻓﺮﺻﺖ ﺷﻴﺮازی‬

‫در ﺳ ﺎل ‪ ١٣٢٨‬ﮐﻮه ﯽ ﮐﺮﻡ ﺎﻧﯽ ﮐ ﻪ او هﻢ ﺷ ﺎﮔﺮد ﻓﺮﺻ ﺖ ﺑ ﻮد در ﻧﻈ ﺮ ﮔﺮﻓ ﺖ ای ﻦ ﮐ ﺘﺎب را ﺑ ﺎ ﻗﻄ ﻊ‬

‫ﮐﻮﭼﮏ ﺕﺠﺪیﺪ ﭼﺎپ ﻧﻤﺎی ﺪ و ازﻡ ﻦ ﺧﻮاﺳ ﺖ ﮐ ﻪ ﻡﻘﺪﻡ ﻪ ی ﺑﺴﻴ ﺎر ﻡﺨﺘ ﺼﺮی ﺑ ﺮای ﺁن ﺑﻨ ﮕﺎرم‪ .‬ﻡﻦ ﻧﻴ ﺰ‬
‫ﺧﻮاهﺶ ﺁن دوﺳﺖ را ﭘﺬیﺮﻓﺘﻢ و ﮐﺘﺎب ﻡﺰﺑﻮرﺑﻪ ﭼـﺎپ رﺳـﻴﺪ‪.‬ایـﻨـﮏ‬
‫‪pdf.tarikhema.ir‬‬
‫)ﺷﻤﺎرﻩ ‪ (٦٦‬ﻡﻬﺪی ﺻﻠﺤﯽ )ﻡﻨﺘﻈﻢ اﻝﺤﮑﻤﺎء( ﻧﻮازﻧﺪﻩ ی ﺳﻪ ﺕﺎر‬

‫ﭼﻨﺪ ﺳﻄﺮی ﮐﻪ ﻡﺮﺑﻮط ﺑﻪ هﻤﻴﻦ ﻡﻮﺿﻮع اﺳﺖ از ﺁن ﻡﻘﺪﻡﻪ دریﻦ ﺝﺎ ﻡﯽ ﺁورم‪:‬‬

‫ایﻨﮑﻪ اﺳﺘﺎد در ﺑﺎﻻی ﻏﺰﻝﻴﺎت ﻧﻮ ﺷﺘﻪ اﺳ ﺖ‪ :‬ﺑﻪ ﻓ ﻼن ﻝ ﺤﻦ ﺧﻮاﻧ ﺪﻩ ﺷﻮد ﻡﻨﺎﺳ ﺐ ا ﺳﺖ‪.‬ﻡﻘﺼ ﻮدش ذﮐ ﺮ‬
‫ﻗﺎﻋﺪﻩ ی ﻗﻄﻌﯽ و از ﻝﺤﺎظ ﺡﺼﺮ ﻧﺒﻮدﻩ ﺑﻠﮑﻪ ﺕﻨﺎﺳﺐ و ﺡﺘﯽ ﻡﻮﺿﻮع ﺷﻌﺮ و وزن و ﻏﻴﺮﻩ را در ﻧﻈﺮ‬
‫ﮔﺮﻓﺘ ﻪ اﺳ ﺖ‪.‬ﭼﻨﺎﻧﮑ ﻪ در ﺁﺧ ﺮ ﮐﺘ ﺎب ‪ ،‬اﺷ ﻌﺎری ﮐ ﻪ ﻡﻨﺎﺳ ﺐ ﺧﻮاﻧ ﺪن در روز و ﺷ ﺐ و ﭼﻤ ﻦ و ﺑ ﺎغ و‬
‫ﺻﺤﺮا و ﻡﻨﺰل وﻏﻴﺮﻩ اﺳﺖ ﺕﻌﻴﻴﻦ ﮐﺮدﻩ و ایﻦ ﻧﻴﺰ از هﻤﺎن ﻧﻈﺮیﻪ ی ﻗﺪﻡﺎ ﺳ ﺮﭼﺸﻤﻪ ﮔﺮﻓ ﺘﻪ اﺳ ﺖ ﮐﻪ‬
‫ﺑﺮای ﻧﻮاﺧﺘﻦ و ﺧﻮاﻧﺪن ﺁهﻨﮓ هﺎ ﻡﻮ ﻗﻊ ﻡﺨ ﺼﻮص را در ﻧ ﻈﺮ ﻡ ﯽ ﮔﺮﻓﺘﻨ ﺪ ﭼﻨﺎﻧﮑ ﻪ ﻡﯽ ﮔﻔﺘ ﻨﺪ‪ :‬ﻓﻼن‬
‫ﻡﻘﺎم ﺑﺮای ﺻﺒﺢ ﻡﻨﺎﺳﺐ اﺳﺖ و ﺁهﻨﮓ دیﮕﺮ ﺷﺎم راﺳﺖ ؛ یﺎ ﻡ ﺰاج اﺷ ﺨﺎص را ﺑ ﺮای ﻧ ﻮاﺧﺘﻦ ﻧﻐ ﻤﺎت‬
‫ﻡﻨﻈﻮر داﺷﺘﻨﺪ و ازیﻦ ﻗﺒﻴﻞ‪ .‬ﺑﻪ هﺮﺡﺎل ﭼﻨﺪ ﻏﺰﻝﯽ را ﮐﻪ اﺳ ﺘﺎد ﺑﺮای ﺧﻮا ﻧﺪن ﺁن ‪ ،‬ﺁهﻨ ﮕﯽ را ﻡﻨﺎﺳ ﺐ‬
‫داﻧﺴﺘﻪ ‪ ،‬ﻡﻦ ﺑﺎ ﺁوازی دیﮕﺮ ﻧﻴﺰ ﺧﻮاﻧﺪم ﮐﻪ ﻡﻨﺎﺳﺐ ﺑﻮد و ﭼﻮن ﻓﺮﺻ ﺖ ﭼﻨﺎﻧﮑ ﻪ ﻧﻮﺷ ﺘﻢ ﻧﻈﺮ یﻪ اش از‬
‫ﺑﺎب ﺡﺼﺮ ﻧﺒﻮدﻩ اﺳﺖ ﺑﻨﺎﺑﺮایﻦ ﻡﯽ ﺕ ﻮان ﮔﻔ ﺖ ‪ ،‬ای ﻦ ﮐ ﺘﺎب ﺑ ﺮای ﮐ ﺴﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﻋﻼ ﻗﻪ ﺑﻪ ﻡﻮ ﺳﻴﻘﯽ ﻡ ﻠﯽ‬
‫دارﻧﺪ ﺑﺴﻴﺎر ﻡﻨﺎﺳﺐ اﺳﺖ و ﻡﺨﺼﻮﺻًﺎ ﺁواز ﺧﻮاﻧﻬﺎ را راهﻨﻤﺎﺋﯽ ﻡﯽ ﮐ ﻨﺪ‪.‬ﭼ ﻪ ﺑﺎ داﺷ ﺘﻦ ای ﻦ ﮐ ﺘﺎب ﮐ ﻪ‬
‫ﺝﻨﮕﯽ ﻡﺤﺴﻮب ﻡﯽ ﺷﻮد ‪ ،‬ﺁﻧﻬﺎ را از هﻤﺮاﻩ دا ﺷﺘﻦ دیﻮاﻧ ﻬﺎی دی ﮕﺮ ﺑﯽ ﻧﻴ ﺎز ﻡﯽ ﮐ ﻨﺪ ‪ ،‬زی ﺮا ﺧﻮاﻧ ﻨﺪﻩ‬
‫ﺑ ﺮای ﻧﻐﻤ ﻪ ﺳ ﺮاﺋﯽ ‪ ،‬اﺡﺘﻴ ﺎج ﺑ ﻪ ﻏﺰﻝﻴ ﺎت اﺳ ﺎﺕﻴﺪ دارد و ﭼ ﻪ ﺑﻬ ﺘﺮ ﮐ ﻪ ﺁن ﻏﺰﻝﻬ ﺎ در ﺑﺤ ﻮر و اوزان‬
‫ﻡﺨﺘﻠﻒ از ﻃﺮف اﺳﺘﺎدی ﭼﻮن ﻓﺮﺻﺖ اﻧﺘﺨﺎب ﺷﺪﻩ و هﻤﻴﺸﻪ در دﺳﺘﺮس ﺑﺎ ﺷﺪ‪.‬ا یﻦ را ﻧ ﻴﺰ ﺑﮕ ﻮیﻢ ﮐﻪ‬
‫ﺕﻘﺮیﺒًﺎ هﺮ ﻏﺰﻝﯽ را ﺑﺎ هﺮ ﺁهﻨﮕﯽ ﻧﻤﯽ ﺕﻮان ﺧﻮاﻧﺪ وﻝﯽ ایﻦ ﻡﻄﻠﺐ را ﺕﻨﻬﺎ از ﻝﺤﺎظ ﺁواز و رد یﻒ ﺑﺎ یﺪ‬
‫در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺖ ز یﺮا از ﺁن ﮐ ﻪ ﺑ ﮕﺬریﻢ و ﻡﻮ ﺿﻮع ﺁهﻨﮕ ﻬﺎی ﺳ ﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪﻩ را در ﻧ ﻈﺮ ﺑﮕ ﻴﺮیﻢ ‪ ،‬ﺑ ﺮای‬
‫یﮏ ﺷﻌﺮ ﻡﯽ ﺕﻮان ﺁهﻨﮕﻬﺎی ﻡﺨﺘﻠﻒ ﺡﺘﯽ ﺑﻪ وزﻧﻬﺎی ﻡﺘﻔﺎوت در ﻡﻘﺎﻡﺎت و دﺳﺘﮕﺎهﻬﺎی ﻡﺘﻌ ﺪد ﺳ ﺎﺧﺖ‬
‫و دریﻦ ﻡﻮرد ﺁﻧﭽ ﻪ ﺑﻴ ﺸﺘﺮ اهﻤﻴ ﺖ دارد ‪ ،‬ﻡﻌ ﻨﯽ و ﻡﻔﻬ ﻮم و ﻡﻘ ﺼﻮد و ﻡﻀ ﻮن ﺷﻌﺮ اﺳ ﺖ ﮐﻪ ﺑﺎی ﺪ ﺑﺎ‬
‫ﺁهﻨﮓ و ﻡﻘﺎﻡﯽ ﮐﻪ ﺑﺮای ﺁن ﺕﺮﮐﻴﺐ ﻡﯽ ﺷﻮد ﻡﺘﻨﺎﺳﺐ و ﻡﻮاﻓﻖ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫‪pdf.tarikhema.ir‬‬

‫اﻳﻦ ﺑﻮد ﺷﺮح ﻣﺨﺘﺼﺮی از ﻣﺤ ﻀﺮ ﻓﺮ ﺻﺖ ﺷﻴﺮازی و ذﮐﺮﺧﻼ ﺻﻪ ی ﮐﺘ ﺎب ﺑﺤﻮراﻻﻟ ﺤﺎن ‪ ،‬اﮐ ﻨﻮن‬
‫ﺑﺮﮔﺮدﻳﻢ ﺑﻪ دﻥﺒﺎﻟﻪ ی ﺳﺮﮔﺬﺷﺖ‪:‬‬
‫ﻣﻮزﻳﮑﭽﯽ هﺎ ‪ -‬وﻗﺘﯽ روزهﺎ ﺑﻪ ﻣﺪرﺳﻪ ﻣﯽ رﻓﺘﻢ ﻣﻮزﻳﮑﭽﯽ هﺎ در ﻳ ﮑﯽ از ﮔﻮ ﺷﻪ ه ﺎی ﻣ ﻴﺪان ﺕﻤﺮ ﻳﻦ‬
‫ﻣ ﯽ ﮐﺮدﻥ ﺪ‪.‬ﻋﺼﺮه ﺎ رﺋﻴ ﺲ ﻣﻮزﻳ ﮏ ﺁﻥﻬ ﺎ را دور ﺧ ﻮد ﺟﻤ ﻊ ﻣ ﯽ ﮐ ﺮد و ﺁهﻨﮕﻬ ﺎی ﻥﺸ ﺎط ﺁوری ﻣ ﯽ‬
‫ﻥﻮاﺧﺘﻨﺪ ﮐﻪ ﺑﺮای ﻣﻦ ﺑﺴﻴﺎر ﺧﻮش ﺁﻳﻨﺪ و ﻣﻄﻠﻮب ﺑﻮد‪.‬ﮔﺬﺷﺘﻪ از ﻣﺎرش و وا ﻟﺲ و ﭘﻮﻟ ﮑﺎ و ﻣﺎزورﮐ ﺎ و‬
‫روﻣﯽ ﻥﻐﻤﺎت اﻳﺮاﻥﯽ هﻢ ﻣﯽ زدﻥﺪ‪.‬از ﺟﻤﻠﻪ ﺕﺼﻨﻴﻔﯽ ﺑﻮد در ﻣﺎهﻮر ﮐﻪ ﺑﺎ اﻳﻦ ﺷﻌﺮ ﺁﻏﺎز ﻣﯽ ﺷﺪ‪:‬‬
‫زان‬ ‫ﮔ ﻮ ﺑ ﻪ ﺳ ﺎﻗﯽ ﮐ ﺰ اﻳ ﺎﻏﯽ ﺕ ﺮﮐﻦ دﻣ ﺎﻏﯽ‬
‫ﺷﺮاﺑﯽ ﮐﻪ ﺷﺐ ﻣﺎﻥﺪﻩ ﺑﺎﻗﯽ‬
‫ﮔﻮﻳﻨﺪﻩ و ﺳﺎزﻥﺪﻩ ی ﺁن ﻣﻌﻠ ﻮم ﻥﻴﺴ ﺖ‪.‬ﭼﻨ ﻴﻦ ﺑ ﻪ ﻥ ﻈﺮ ﻣﯽ رﺳ ﺪ ﮐﻪ ﻥﻐ ﻤﻪ ای ﺕﺮﮐ ﯽ ﺑ ﻮدﻩ و در روی ﺁن‬
‫اﺷﻌﺎری ﺳﺎﺧﺘﻪ اﻥﺪ‪.‬ﺑﻌﻀﯽ هﻢ اﻳﻦ ﺕﺼﻨﻴﻒ را ﻣﻨﺴﻮب ﺑﻪ ﻋﺎرف ﻣﯽ داﻥﻨ ﺪ ‪ ،‬ه ﺮ ﭼﻨ ﺪ ﺑﻪ ﮔﻔﺘ ﻪ هﺎی او‬
‫ﺷﺒﻴﻪ اﺳﺖ وﻟﯽ در دﻳﻮاﻥﺶ ذﮐﺮ ﻥﺸﺪﻩ اﺳﺖ‪.‬‬
‫رﺋﻴﺲ ﻣﻮزﻳﮏ ‪ ،‬اﻓﺴﺮ ﻣﻬﺮﺑﺎﻥﯽ ﺑﻮد‪.‬ﭼﻮن ﻳﮏ ﺑﺎر هﻢ ﻋﮑﺴﯽ از او و دﺳﺘﻪ ی ﻣ ﻮزﻳﮑﺶ ﺑﺮداﺷ ﺘﻢ ﮐﻪ‬
‫در اﻳﻦ ﺟﺎ ﻣﻼﺡﻈﻪ ﻣﯽ ﮐﻨﻴﺪ ‪ ،‬ﺧﻴﻠﯽ ﺑﻪ ﻣﻦ ﻋﻼﻗﻤﻨﺪ ﺷ ﺪ‪.‬وی ﮐ ﻪ ﮔﻮﻳ ﺎ ﺳﺮهﻨﮓ ﻓﻀ ﻞ اﷲ ﺧ ﺎن ﺑ ﻮد ﺑﻪ‬
‫وﻳﻮﻟﻦ هﻢ ﺁﺷﻨﺎﺋﯽ داﺷﺖ و ﺡﺎﺽﺮ ﺷﺪ ﺑﻪ ﻣﻦ ﻥﻴﺰ ﺕﻌﻠ ﻴﻢ ده ﺪ وﻟ ﯽ ﺑﺎز ﭘ ﺪرم ﺻ ﻼح ﻥﺪاﻥﺴﺖ ‪ ،‬ﻣﺒ ﺎدا از‬
‫ﻓﮑﺮ ﺕﺤﺼﻴﻞ و دروس ﻣﺪرﺳﻪ ﺑﺎزﻣﺎﻥﻢ‪ .‬ﻣﻦ هﻢ ﺑﻪ اﻳﻦ دﻟﺨﻮش ﺑﻮدم ﮐﻪ در ﮔﻮﺷﻪ ی ﻣﻴﺪان ﺑﺎﻳﺴﺘﻢ و ﺑﻪ‬
‫ﻥﻮاهﺎی ﻣﻮزﻳﮏ ﮔﻮش دهﻢ‪.‬‬

‫)ﺷﻤﺎرﻩ ‪ (٦٧‬دﺳﺘﻪ ی ﻣﻮزﻳﮏ ﺳﺮﺑﺎزﺧﺎﻥﻪ در ﺷﻴﺮاز )ﺳﺎل ‪(١٢٩٨‬‬

‫ﻗ ﺎﻧﻮن زن ‪ -‬ﺕ ﺎ ﺁن وﻗ ﺖ ‪ ،‬ﻗ ﺎﻥﻮن را ﻥﺪﻳ ﺪﻩ ﺑ ﻮدم‪.‬اوﻟﻴ ﻦ ﺑ ﺎر ﮐ ﻪ رﺡﻴ ﻢ ﻗ ﺎﻥﻮﻥﯽ را دﻳ ﺪم و ﺳ ﺎزش را‬
‫ﺷﻨﻴﺪم‪.‬از ﺻﺪای ﺧﻮش ﺁهﻨﮓ و ﻟﻄﻴﻒ و ﭘﺨﺘﻪ ی اﻳﻦ ﺳﺎز‪ ،‬ﺑﺴﻴﺎر ﺧﻮﺷﻢ ﺁﻣﺪ‪.‬ﺳﺎﻟﻬﺎ ﺑ ﻌﺪ ﻥ ﻴﺰ‪ ،‬ﻳ ﮏ ﺑ ﺎر‬
‫دﻳﮕﺮ ﺑﻪ ﺷﻴﺮاز رﻓﺘ ﻢ و ﭼ ﻮن ﺑ ﻪ ﻣﻮﺳ ﻴﻘﯽ ﺁ ﺷﻨﺎﺋﯽ ﺑﻴﺸ ﺘﺮی ﻳﺎﻓﺘ ﻪ ﺑﻮدم ‪ ،‬ﺳﺮاﻏﺶ را ﮔ ﺮﻓﺘﻢ و ﻣ ﮑﺮر‪،‬‬
‫ﺳﺎزش را ﺷﻨﻴﺪم‪.‬ﻣﻬﺎرت ﻓﻮق اﻟﻌﺎدﻩ ای ﻥﺪاﺷﺖ وﻟﯽ ﺳﺎزش ﻣﻄﻠﻮب و دﻟﭽﺴﺐ ﺑﻮد‪.‬‬
‫رﺡﻴﻢ ﻓﺮزﻥﺪ اﺑﺮاهﻴﻢ در ‪ ١٢٥٤‬در ﺷﻴﺮاز ﺕﻮﻟﺪ ﺷﺪ‪.‬در ﺳﻦ ‪ ١٥‬ﺳﺎﻟﮕﯽ هﻤﺮاﻩ ﭘﺪرش ﺑﻪ ﺑ ﻴﺮوت و ﺷ ﺎم‬
‫و ﻣﺼﺮ ﻣﺴﺎﻓﺮت ﮐﺮد و دورﻩ ی اﻳﻦ ﺳﻔﺮ‪ ،‬هﺸﺖ ﺳﺎل ﻃﻮل ﮐﺸﻴﺪ‪.‬وی اوﻟﻴﻦ ﺑﺎر‪ ،‬اﻳﻦ ﺳﺎز را در ﺷ ﺎم‬
‫‪pdf.tarikhema.ir‬‬

‫دﻳﺪ‪.‬ﭼﻮن ﭘﺪرش ﺑﻪ ﻣﻮﺳﻴـﻘﯽ ﺁﺷـﻨﺎ ﺑﻮد و رﺡﻴﻢ ازﻳﻦ‬

‫)ﺷﻤﺎرﻩ ‪ (٦٨‬رﺡﻴﻢ ﻗﺎﻥﻮﻥﯽ ﺑﺎ ﺳﻪ ﺕﻦ از هﻤﮑﺎراﻥﺶ )اﻳﻦ ﻋﮑﺲ ﻥﻘﻞ از وﻳﻮﻟﻦ اﻣﻴﺮﺟﺎهﺪ اﺳﺖ(‬

‫ﺁﻟﺖ ﻣﻮﺳﻴﻘﯽ ﺧﻮﺷﺶ ﺁﻣﺪ در هﻤﺎن ﺟﺎ ﺑﻪ ﻓﺮاﮔﺮﻓﺘﻦ ﺁن هﻤﺖ ﮔﻤﺎﺷﺖ‪.‬ا ﺳﺘﺎدش ‪ ،‬ﻥﻐ ﻤﻪ هﺎی ﻋﺮﺑ ﯽ ﻣ ﯽ‬
‫ﻥﻮاﺧﺖ وﻟﯽ او هﻤﻴﻨﮑﻪ ﺑﻪ اﺻﻮل ﻥﻮاﺧﺘﻦ اﻳﻦ ﺳﺎز ﺁﺷﻨﺎ ﺷ ﺪ ‪ ،‬ﺷ ﺮوع ﺑ ﻪ ﺕﻤ ﺮﻳﻦ ﺁهﻨﮕﻬ ﺎی اﻳﺮاﻥ ﯽ ﮐ ﺮد‬
‫ﭼﻨﺎﻥﮑﻪ هﺮ وﻗﺖ ﺳﺎزش را ﻣﯽ ﺷﻨﻴﺪم ‪ ،‬ﻣﻮﺳﻴﻘﯽ ﺧﻮدﻣﺎن را ﻣﯽ ﻥﻮاﺧﺖ و ﻣﺎﻥﻨﺪ ﺟﻮاﻥﻬﺎی اﻣﺮوز ﺕﻘﻠﻴ ﺪ‬
‫ﻥﻮاهﺎی ﻋﺮﺑﯽ را ﻥﻤﯽ ﮐﺮد‪.‬‬
‫‪pdf.tarikhema.ir‬‬

‫ذﮐﺮ اﻳﻦ ﺟﻤﻠﻪ ﻣﺮا ﺑﻪ ﻳﺎد ﮔﻔﺘﻪ ی ﻳﮏ ﻧﻮازﻧﺪﻩ ی ﻋﺮب ا ﻧﺪاﺧﺖ‪.‬ﭼ ﻨﺪی ﭘ ﻴﺶ ﻳ ﮑﯽ از ﻣﻮ ﺳﻴﻘﯽ داﻧ ﻬﺎی‬
‫ﻣﺼﺮی ﺑﻪ هﻨﺮﺳﺘﺎن ﻣﻮﺳﻴﻘﯽ ﻣﻠﯽ ﺁﻣﺪ و ﺿﻤﻦ ﻧﻮاﺧﺘﻦ ﻋﻮد ‪ ،‬ﺻ ﺤﺒﺖ ازﻣﻮﺳ ﻴﻘﯽ ﻣ ﺎ ﺑ ﻪ ﻣﻴ ﺎن ﺁورد و‬
‫ﺑﺎ ﮐﻤﺎل ﺕﻌﺠﺐ ﭘﺮﺳﻴﺪ‪ :‬ﭼﺮا ﻧﻮازﻧﺪﮔﺎن رادﻳﻮ ﺕﻬﺮان ﻣﻮﺳﻴﻘﯽ ﻋﺮب را ﺑﻪ ﻃﺮز ﻧﺎﻣﻄﻠﻮب و ﻏﻠ ﻂ ﻣ ﯽ‬
‫ﻧﻮازﻧﺪ ؛ اﮔﺮ ﻣﯽ ﺧﻮاهﻨﺪ ﺁهﻨﮕﻬﺎی ﻣﺎ را ﺑﺰﻧﻨﺪ ‪ ،‬ﺁﻳﺎ ﺑﻬﺘﺮ ﻧﻴﺴﺖ ﻧﺖ هﺎی ﺁن را از ﻣﺎ ﺑﺨﻮاهﻨﺪ و د ﺳﺖ‬
‫ﺑﺰﻧﻨﺪ؟ ﻣﻦ ﺧﺠﺎﻝﺖ ﮐﺸﻴﺪم ﺑﻪ او ﺑﮕﻮﻳﻢ ‪ ،‬ﭼﻮن ﻣﻮ ﺳﻴﻘﯽ ﺧﻮد ﻣﺎن را درﺳ ﺖ ﻧ ﻤﯽ داﻧ ﻨﺪ و ﻣﺎ ﻳﻪ ی ﮐﺎ ﻓﯽ‬
‫ﻧﺪارﻧﺪ ‪ ،‬ﺟﻤﻼت ﻣﻌﺘﺮﺿﻪ ﻣﯽ ﺑﺎﻓﺘﻨﺪ! زﻳﺮا ﺁن وﻗﺖ ﺑﻪ ﻣﻦ ﺟﻮاب ﻣﯽ داد‪ :‬ﻣﺮگ رادﻳﻮی ﺕﻬﺮان ﮐﺎرش‬
‫روی ﺡﺴ ﺎب و ﻗﺎﻋ ﺪﻩ ﻧﻴﺴ ﺖ؟ ﻣ ﻦ ه ﻢ ﻧﺎﭼ ﺎر ﺑ ﻮدم ﮔﻔﺘ ﻪ ی او را ﺕﺼ ﺪﻳﻖ ﮐﻨ ﻢ و اﻳ ﻦ اﻋ ﺘﺮاف ﺑﺎﻋ ﺚ‬
‫ﺳﺮﺵ ﮑﺴﺘﮕﯽ ﺑ ﻮد‪.‬ﻧﺎﭼ ﺎر ﺳ ﮑﻮت ﮐ ﺮدم و ﻣﻄﻠ ﺐ را ﻋ ﺮض ﻧﻤ ﻮدم و ﺧﻮﺵ ﺒﺨﺘﺎﻧﻪ او ه ﻢ ﻣﻮﺿ ﻮع را‬
‫دﻧﺒﺎل ﻧﮑﺮد‪.‬‬
‫ﺑﻪ هﺮﺡﺎل وﻗﺘﯽ رﺡﻴﻢ ﻗﺎﻧﻮﻧﯽ ‪ ،‬ازﻳﻦ ﻣﺴﺎﻓﺮت ﺑﺮﮔﺸﺖ ‪ ،‬ﻗﺎﻧﻮن را هﻢ ﺑﺎ ﺧﻮدش ﺑﻪ ا ﻳﺮان ﺁورد و ﻧﻪ‬
‫ﺕﻨﻬﺎ در ﺵﻴﺮاز‪ ،‬ﺵﻬﺮت ﻳﺎﻓ ﺖ ﺑﻠﮑ ﻪ ﺁوازﻩ اش ﺑ ﻪ ﮔ ﻮش ﻣ ﺮدم ﺕﻬ ﺮان ه ﻢ رﺳ ﻴﺪ ‪ ،‬ﭼﻨﺎﻧﮑ ﻪ ﭼﻨ ﺪ ﺑﺎر در‬
‫رادﻳﻮ ﺕﻬﺮان ﻧﻮازﻧﺪﮔﯽ ﮐﺮد‪.‬ﻧﺎﻣﺒﺮدﻩ ﭼﻨﺪ ﺵﺎﮔﺮد داﺵﺖ ﮐ ﻪ از ﺟﻤ ﻠﻪ ‪ ،‬ﻓﺮزﻧ ﺪش ﺟﻼل ﻗﺎﻧﻮﻧﯽ ﺑﻬ ﺘﺮ از‬
‫دﻳﮕﺮان ﺵﺪ و از ﺳﺎل ‪ ١٣٢٤‬ﮐﻪ ﭘﺪرش ﻓﻮت ﮐﺮد ‪ ،‬ﺟﺎﻧﺸﻴﻦ او ﮔﺮدﻳﺪ‪.‬‬
‫ﺟﻼل ﻗﺎﻧﻮﻧﯽ درﺳﺎل ‪ ١٢٨٥‬در ﺵﻴﺮاز ﺑﻪ دﻧﻴﺎ ﺁﻣﺪ و از ‪ ١٥‬ﺳﺎﻝﮕﯽ ﻧﻮاﺧﺘﻦ اﻳﻦ ﺳﺎز را ﻧﺰد ﭘﺪر ﺧﻮد‬
‫ﺁﻏ ﺎز ﮐﺮد‪ .‬ﻧﺎﻣﺒﺮدﻩ ﻧ ﻴﺰ هﻤ ﭽﻮن ﭘﺪرش هﻤ ﻮارﻩ ﻣﻘﻴ ﻢ ﺵ ﻴﺮاز ا ﺳﺖ وﻝ ﯽ ﺕﻨﻬ ﺎ هﻤﺸﻬﺮﻳﻬ ﺎی ﺧ ﻮد را از‬
‫ﻧﻮای ﺳﺎزش ﺑﻬﺮﻩ ﻣﻨﺪ ﻧﻤﯽ ﮐﻨﺪ ‪ ،‬ﮔﺎهﯽ هﻢ ﺑﻪ ﺕﻬﺮان ﻣﯽ ﺁﻳﺪ و در ﻣﺠﺎﻝﺲ دوﺳﺘﺎﻧﻪ ‪ ،‬ﺕﻬﺮاﻧﯽ هﺎ را ﻧﻴﺰ‬
‫ﻣﺤﻔﻮظ ﻣﯽ ﻧﻤﺎﻳﺪ و از ﺟﻤﻠﻪ ﭼﻨﺪ ﺑﺎر هﻢ در رادﻳﻮ ﺕﻬﺮان ﻧﻮازﻧﺪﮔﯽ ﮐﺮدﻩ اﺳﺖ‪.‬روش او ﻧﻴﺰ از ﺳ ﺒﮏ‬
‫رﺡﻴﻢ اﺕﺨﺎذ ﺵﺪﻩ اﺳﺖ و اﮐﻨﻮن هﻢ در ﺵﻴﺮاز ﭼﻨﺪ ﺵﺎﮔﺮد دارد ‪ ،‬ﺕﺎ از ﻣﻴﺎن ﺁﻧﻬﺎ ﭼﻪ ﺑﻴﺮون ﺁﻳﺪ‪.‬‬
‫ﺡﺎﻻ ﺑﺒﻴﻨﻴﻢ ﻗﺎﻧﻮن ﭼﻴﺴﺖ؟‬
‫ﻗ ﺎﻧﻮن ﺳ ﺎﺑﻘًﺎ در اﻳ ﺮان ﻣﻌﻤ ﻮل ﺑ ﻮدﻩ‪.‬ﻣﻌﻠ ﻮم ﻧﻴﺴ ﺖ ﭼﻄ ﻮر ﺵ ﺪﻩ ﮐ ﻪ از اﻳ ﻦ ﮐﺸ ﻮر رﻓﺘ ﻪ و دوﺑ ﺎرﻩ ﺑ ﻪ‬
‫ارﻣﻐﺎن ﺁﻣﺪﻩ اﺳﺖ‪.‬ﺳﻴﻤـﻬﺎی اﻳﻦ ﺳـﺎز‬

‫)ﺵﻤﺎرﻩ ‪ (٦٩‬ﺟﻼل ﻗﺎﻧﻮﻧﯽ‬

‫‪pdf.tarikhema.ir‬‬

‫ازرودﻩ اﺳﺖ و ﺑﺎ دو ﻣﻀﺮاب ﮐﻪ ﻣﺎﻧﻨﺪ اﻧﮕﺸﺘﺎﻧﻪ ‪ ،‬ﺑﻪ اﻧﮕﺸﺖ ﺳﺒﺎﺑﻪ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ ‪ ،‬ﺑﺎ هﺮ دو دﺳﺖ ﻧﻮاﺧ ﺘﻪ‬
‫ﻣﯽ ﺵﻮد و ﭼﻮن ﻧﻐ ﻤﻪ هﺎی زﻳ ﺮ و ﺑ ﻢ را ﺑ ﺎ هﻢ ﺑﻪ ﺻﺪا در ﺁورد ‪ ،‬ﺁه ﻨﮓ ا ﻳﻦ ﺳﺎز ﺑﺴ ﯽ ﻣﻄﻠ ﻮب و‬
‫دﻝﻨﺸﻴﻦ اﺳﺖ ﺑﻪ ﺧﺼﻮص ﮐﻤﻪ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺳﻨﺘﻮر ‪ ،‬اﻧﻌﮑﺎس ﺻﺪا هﻢ ﻧﺪارد‪.‬ازﻳﻦ ﮔﺬﺵﺘﻪ ﺑﺎ ﺧﺮﮐﻬ ﺎی ﻣﺘﻌ ﺪدی‬
‫ﮐﻪ دارد ‪ ،‬ﻣﯽ ﺕﻮان ﺑﻪ ﺳﺮﻋﺖ ﺻﺪاهﺎ را ﻋﻮض ﮐﺮد و ﺕﻐﻴﻴﺮ ﮐﻮک داد‪.‬ﺑﻪ اﻳ ﻦ ﺕﺮﺕﻴ ﺐ ‪ ،‬ﻧﻮاﻗ ﺼﯽ ﮐ ﻪ‬
‫در ﺳﻨﺘﻮر ﻣﻮﺟﻮد ﺑﻮدﻩ ‪ ،‬درﻳﻦ ﺳﺎز از ﻣﻴﺎن رﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬ﺻﺪای ﻗﺎﻧﻮن ‪ ،‬هﻢ ﺑﻪ ﺕﻨﻬﺎﺋﯽ و هﻢ ﺑﺎ ارﮐﺴﺘﺮ‪،‬‬
‫ﺑﺴﻴﺎر ﻣﻄﺒﻮﻋﺴﺖ وﻝﯽ ﭼﻮن ﮐﻢ ﺻﺪاﺳﺖ و ﻗﻮت ﺳﻨﺘﻮر را ﻧﺪارد ‪ ،‬اﮔﺮ در ارﮐﺴﺘﺮ ﺑﻪ ﮐﺎر رود ‪ ،‬ﺑﺎ ﻳﺪ‬
‫ﻧﻮازﻧﺪﮔﺎن دﻳﮕﺮ‪ ،‬ﺧﻴﻠﯽ ﻣﻼﻳﻢ ﺑﺰﻧﻨﺪ ﮐﻪ ﺻﺪای ﺁن را ﻧﭙﻮﺵﺎﻧﻨﺪ‪.‬‬
‫‪pdf.tarikhema.ir‬‬

‫از ﺳﻪ ﺳﺎل ﻗﺒﻞ ﻣﻬﺪی ﻣﻔﺘﺎح هﻨﺮﺁﻣﻮز هﻨﺮﺳﺘﺎن ﻣﻮﺳﻴﻘﯽ ﻣﻠﯽ ﺑﻪ ﺗﻤﺮﻳﻦ اﻳﻦ ﺳﺎز ﻣﺸ ﻐﻮل ﺷﺪﻩ و ﭼ ﻮن‬
‫ﺗﺤﺼﻴﻼت ﻣﻮﺳﻴﻘﯽ داﺷﺘﻪ و‬

‫)ﺷﻤﺎرﻩ ‪ (٧٠‬ﻣﻬﺪی ﻣﻔﺘﺎح‬

‫ﺑﻪ ﺳﺎزهﺎی دﻳﮕﺮ و ﻋﻠﻢ ﻣﻮﺳﻴﻘﯽ ﺁﺷﻨﺎ ﺑﻮدﻩ ‪ ،‬ﺳﺒﮏ ﺑﻬﺘﺮی ﭘ ﻴﺪا ﮐ ﺮدﻩ ا ﺳﺖ و اﻏﻠ ﺐ در ﻣﻮ ﻗﻊ ﻥﻮاﺧﺘ ﻦ‬
‫ﻣﻠﻮدﻳﻬﺎ ﺑﺎ دﺳﺖ راﺳﺖ ‪ ،‬ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ ی دﺳﺖ ﭼﭗ ‪ ،‬هﻢ ﺁهﻨ ﮕﯽ ﻣﻄﻠﻮ ﺑﯽ ﻥ ﻴﺰ اﻳ ﺠﺎد ﻣﯽ ﮐ ﻨﺪ و ﺑ ﺎ اﻳﻨ ﮑﻪ‬
‫دوران ﺗﻤﺮﻳﻦ او زﻳﺎد ﻥﺒﻮدﻩ ﺑﻪ ﻥﻈﺮ اﻳﻨﺠﺎﻥﺐ هﻢ اﮐﻨﻮن روش ﻓﻨﯽ ﻣﻄﻠﻮﺑ ﺘﺮی دارد ﮐ ﻪ اﮔ ﺮ ادا ﻣﻪ ده ﺪ‬
‫ﺗﺮﻗﻴ ﺎت ﺑﻴﺸ ﺘﺮی ﻥﺼﻴﺒ ﺶ ﺧﻮاه ﺪ ﺷ ﺪ‪.‬اﻣﻴ ﺪوارم وﺳ ﺎﺋﻠﯽ ﻓ ﺮاهﻢ ﺷ ﻮد ﮐ ﻪ اﻳ ﻦ ﺳ ﺎز ‪ ،‬دوﺑ ﺎرﻩ در اﻳ ﺮان‬
‫ﻣﺘﺪاول ﮔﺮدد و ﺑﻪ ﻣﺜﻞ ﻣﻌﺮوف ‪ ،‬ﺁب رﻓﺘﻪ ﺑﻪ ﺝﻮی ﺑﺎز ﺁﻳﺪ‪.‬ﻣﻔﺘﺎح هﻢ ﺗﻮﻓﻴﻖ ﻳﺎﺑﺪ ‪ ،‬ﮐﺘﺎﺑﯽ ﮐﻪ ﺑ ﺮای ﻓ ﺮا‬
‫ﮔﺮﻓﺘﻦ اﻳ ﻦ ﺳﺎز ﺗﻬﻴ ﻪ ﮐ ﺮدﻩ اﺳ ﺖ ﺑ ﻪ ﭼ ﺎپ ﺑﺮﺳ ﺎﻥﺪ و ﻣﻮﺝﺒ ﺎت ﻥ ﻮاﺧﺘﻦ ا ﻳﻦ ﺳ ﺎز ﺧﻮش ﺹﺪا ‪ ،‬ﺑ ﺮای‬
‫ﻋﻼﻗﻤﻨﺪان ﻓﺮاهﻢ ﮔﺮدد‪.‬‬
‫اﻳﻦ ﮐﻪ ﮔﻔﺘﻢ ‪ ،‬اﻳﻦ ﺳﺎز در اﻳﺮان ﻣﻌ ﻤﻮل ﺑﻮدﻩ ‪ ،‬از ﻳﻦ ﻥﻈ ﺮ ا ﺳﺖ ﮐﻪ ﺡﺘﯽ اﺧ ﺘﺮاع ﺁن را ﺑﻪ اﺑﻮﻥ ﺼﺮ‬
‫ﻓﺎراﺑﯽ )ﻣﺘﻮ ﻓﯽ ‪.٣٣٩‬ﻩ‪.‬ق( ﻥﺴﺒ ﺖ ﻣﯽ دهﻨ ﺪ وﻝ ﯽ ا ﻣﺮوز ﺁن را ﺳ ﺎز ﻣﺼ ﺮ و ﻋﺮاق ﻣ ﯽ ﮔﻮﻳﻨ ﺪ‪.‬زه ﯽ‬
‫ﺗﺎﺳﻒ ﮐﻪ هﺮ ﭼﻪ ﺧﻮد داﺷﺘﻪ اﻳ ﻢ ‪ ،‬ارزش ﺁن را ﻥﺪاﻥﺴﺘ ﻪ ا ﻳﻢ و از د ﺳﺖ دادﻩ اﻳ ﻢ‪.‬ه ﻨﻮز هﻢ ﻣﺘﻨﺒ ﻪ ﻥ ﻤﯽ‬
‫ﺷﻮﻳﻢ و از ﺗﻘﻠﻴﺪ دﺳﺖ ﺑﺮﻥﻤﯽ دارﻳﻢ‪:‬‬
‫ای‬ ‫ﺧ ﺎن را ‪ ،‬ﺗﻘﻠﻴﺪﺷ ﺎن ﺑﺮﺑ ﺎد داد‬
‫دوﺹﺪ ﻝﻌﻨﺖ ﺑﺮﻳﻦ ﺗﻘﻠﻴﺪ ﺑﺎد‬
‫‪pdf.tarikhema.ir‬‬

‫ﻣﻮﺳﻴﻘﯽ ﻧﻈﺎﻣﯽ‬
‫ﻧﻘﺎرﻩ ﺧﺎﻧﻪ ‪ -‬ﻣﺪرﺳﻪ ی ﻣﻮزیﮏ‬
‫در ﻓﺼﻞ ﮔﺬﺷﺘﻪ اﺷﺎرﻩ ای ﺑﻪ دﺳﺘﻪ ی ﻣﻮزﻳﮏ ﺳﺮﺑﺎز ﺧﺎﻧﻪ ی ﺷﻴﺮاز ﮐ ﺮدم‪.‬در ﺁن زﻣ ﺎن ‪ ،‬ﻳ ﮏ د ﺳﺘﻪ‬
‫ی ﻣﻮزﻳﮏ ﺁﺑﺮوﻣﻨﺪﺕﺮی هﻢ در دﺳﺘﮕﺎﻩ ﻗﺸﻮن ﺟﻨﻮب وﺟﻮد داﺷﺖ ﮐﻪ زﻳﺮ ﻧﻈﺮ اﻓﺴﺮان اﻧﮕﻠﻴ ﺴﯽ ادارﻩ‬
‫ﻣﯽ ﺷﺪ‪.‬اﻓﺮاد اﻳﻦ ﺳﭙﺎﻩ در روزهﺎی ﺳﻼم ‪ ،‬ﻣﻘﺎﺑﻞ واﻝﯽ ﻓﺎرس از ﺟﻠﻮی ﺕﻤﺜﺎل اﺣﻤﺪ ﺷﺎﻩ رژﻩ ﻣﯽ رﻓﺘ ﻨﺪ‬
‫و ﺁﻻت ﻣﻮﺳﻴﻘﯽ ﺁﻧﻬﺎ هﻢ ﻣﺎﻧﻨﺪ اﺳﻠﺤﻪ و دﻳﮕﺮ ﻝﻮازﻣﺸﺎن ﺑﺮﻋﮑﺲ ﺳﺮﺑﺎزهﺎی ﺧﻮدﻣﺎن از ﻧﻮی و ﺧﻮ ﺑﯽ‬
‫ﺑﺮق ﻣﯽ زد‪.‬ﻧﻮازﻧﺪﮔﺎن اﻳﻦ دﺳﺘﻪ ی ﻣﻮزﻳﮏ ‪ ،‬هﻨﺪی ﺑﻮدﻧﺪ و ﭼﻮن وﺳﺎﺋﻞ ﮐﺎر و ﺕﻤﺮﻳﻦ ﺁﻧﻬﺎ ﻣﺮﺕﺐ ﺕﺮ‬
‫ﺑﻮد ‪ ،‬ﻣﺎرﺷﻬﺎﺋﯽ هﻢ ﮐﻪ ﻣﯽ ﻧﻮاﺧﺘﻨﺪ ﻣﻄﻠﻮﺑﺘﺮ ﺟﻠﻮﻩ ﻣﯽ ﻧﻤﻮد‪.‬‬
‫اﮐﻨﻮن ﮐﻪ ﺑﻪ ﻣﻨﺎﺳﺒﺖ ‪ ،‬ﺹﺤﺒﺖ ﻣﻮزﻳﮏ ﻧﻈﺎﻣﯽ ﺑﻪ ﻣ ﻴﺎن ﺁﻣ ﺪﻩ اﺳ ﺖ ‪ ،‬ﺕ ﺼﻮر ﻣﯽ ﮐﻨ ﻢ ﺧﻮاﻧﻨ ﺪﻩ ی اﻳ ﻦ‬
‫ﺳﺮﮔﺬﺷﺖ ﺑﯽ ﻣﻴﻞ ﻧﺒﺎﺷﺪ از ﺳﺎﺑﻘﻪ ی اﻳﻦ ﻧﻮع ﻣﻮﺳﻴﻘﯽ در اﻳﺮان اﻃﻼع ﺣﺎﺹﻞ ﮐﻨﺪ‪:‬‬
‫ﺳ ﺮود ﺟﻨ ﮓ ‪ -‬ﻣﻮﺳ ﻴﻘﯽ ﻧﻈ ﺎﻣﯽ در اﻳ ﺮان ﺳ ﺎﺑﻘﻪ ی ﺑﺴﻴ ﺎر ﻗ ﺪﻳﻢ دارد‪.‬از دﻳﺮﺑ ﺎز ‪ ،‬ﺳ ﺮودهﺎی ﺟﻨﮕ ﯽ‬
‫ﻣﻮﺟﺐ ﻧﺸﺎط ﺳﺮﺑﺎزان و رﺳﻴﺪن ﺁﻧ ﻬﺎ ﺑ ﻪ ﻓ ﺘﺢ و پﻴﺮوزی ﺑ ﻮدﻩ اﺳ ﺖ‪ .‬ﺑﺮای ﻧﻤﻮ ﻧﻪ ﭼ ﻨﺪ ﺟﻤﻠ ﻪ از ﮐﺘ ﺎب‬
‫)ﺧﺼﺎل ﮐﻮروش( ﺕﺎﻝﻴﻒ )زﻧﻮﻓﻦ( ﻣﻮرخ ﻳﻮﻧﺎﻧﯽ را ذﮐﺮ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪:‬‬
‫ﮐﻮروش هﻨﮕﺎم ﺣﻤﻠﻪ ﺑﻪ ﻗﺸﻮن ﺁﺳﻮر ‪ ،‬ﺑﻨﺎ ﺑﺮ ﻋﺎدت ﺧ ﻮد ‪ ،‬ﺳﺮودی ﺁ ﻏﺎز ﮐ ﺮد ﮐ ﻪ ﺳ ﭙﺎهﻴﺎن ﺑﺎ ﺹﺪاﺋﯽ‬
‫ﺑﻠﻨﺪ و ﺑﺎ اﺣﺘﺮام و ادب ﺑﺴﻴﺎر ‪ ،‬دﻧﺒ ﺎل ﺁن را ﺑﺨﻮاﻧﺪﻧ ﺪ و ﭼﻮن ﺳﺮود ﺑ ﻪ پﺎ ﻳﺎن رﺳ ﻴﺪ ‪ ،‬ﺁزاد ﻣ ﺮدان ﺑ ﺎ‬
‫ﻗﺪﻣﻬﺎی ﻣﺴﺎوی و ﺑﺎ ﻧﻈﻢ ﺕﻤﺎم ﺑﻪ راﻩ اﻓﺘﺎدﻧﺪ‪.‬‬
‫در ﺟﺎی دﻳﮕﺮ ﮔﻮﻳﺪ ‪ :‬ﮐﻮرش ﺑﺮای ﺣﺮﮐﺖ ﺳﭙﺎﻩ ﭼﻨﻴﻦ دﺳﺘﻮر داد ﮐﻪ ﺹﺪای ﺷﻴﭙﻮر‪ ،‬ﻋﻼﻣﺖ ﺣﺮﮐﺖ و‬
‫ﻋﺰﻳﻤﺖ ﺧﻮاهﺪ ﺑﻮد و هﻤﻴﻦ ﮐﻪ ﺹﺪای ﺷﻴﭙﻮر ﺑﻠ ﻨﺪ ﺷﺪ ﺑﺎ ﻳﺪ ه ﻤﻪ ی ﺳﺮﺑﺎزان ﺣﺎ ﺿﺮ ﺑﺎ ﺷﻨﺪ و ﺣﺮ ﮐﺖ‬
‫ﮐﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫پﺲ از ﭼﻨﺪ ﺳﻄﺮ دﻳ ﮕﺮ ﻣﯽ ﻧﻮﻳﺴ ﺪ ‪ :‬در ﻧﻴﻤ ﻪ ی ﺷ ﺐ ﮐ ﻪ ﺹ ﺪای ﺷﻴﭙﻮر ﻋﺰﻳﻤ ﺖ و رﺣﻴ ﻞ ﺑﻠ ﻨﺪ ﺷﺪ ‪،‬‬
‫ﮐﻮروش ﺳﺮدار ﺳ ﭙﺎﻩ را ﻓﺮﻣ ﺎن داد ﺕ ﺎ ﺑﺎ هﻤﺮاه ﺎن ﺧﻮد در ﺟ ﻠﻮی ﺹﻔﻮف ﺳ ﭙﺎهﻴﺎن ﻗﺮار ﮔﻴﺮد‪.‬ﺑ ﻌﺪ‬
‫ﮐﻮروش ﻣﯽ ﮔﻮﻳﺪ هﻤﻴﻨﮑﻪ ﺑﻪ ﻣﺤﻞ ﻣﻘﺼ ﻮد ر ﺳﻴﺪم و ﺣﻤ ﻼت دو ﺳ ﭙﺎﻩ ﻧﺰد ﻳﮏ ﺷﺪ ‪ ،‬ﺳ ﺮود ﺟﻨ ﮕﯽ را‬
‫ﻣﯽ ﺧﻮاﻧﻢ و ﺷﻤﺎ ﺑﯽ درﻧﮓ ﺟﻮاب ﻣﺮا ﺑﺪهﻴﺪ‪.‬درﻣﻮﻗﻊ ﺣﻤﻠﻪ ﭼﻨﺎﻧﮑﻪ ﮔﻔﺘﻪ ﺑ ﻮد ‪ ،‬ﮐ ﻮروش ﺳﺮود ﺟﻨ ﮓ‬
‫را ﺁﻏﺎز ﮐﺮد و ﺳﭙﺎﻩ هﻤﮕﯽ ﺑﺎ وی هﻢ ﺁواز ﺷﺪﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺳﺎزهﺎﺋﯽ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﮐﻮس ‪ ،‬دهﻞ ‪ ،‬ﮐﺮﻧﺎ ‪ ،‬ﺷﻴﭙﻮر ‪ ،‬ﺳﺮﻧﺎ و ﻏﻴﺮﻩ ﺁﻻت ﻣﻮﺳﻴﻘﯽ ﺟﻨﮓ ﺑﻮدﻩ ﮐ ﻪ ﺷ ﺎﻋﺮان ﻣ ﺎ‬
‫ﻣﮑﺮر از ﺁﻧﻬﺎ ﻧﺎم ﺑﺮدﻩ اﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻣﻮﺳﻴﻘﯽ ﻧﻈﺎﻣﯽ ﻣﺎ ﺕﺎ دورﻩ ی ﻧﺎﺹﺮاﻝﺪﻳﻦ ﺷﺎﻩ ﮐﻪ ﺁﻻت ﺑﺎدی ارو پﺎﺋﯽ ﺑ ﻪ ا ﻳﺮان ﺁﻣ ﺪ ‪ ،‬ه ﻤﺎن اﺳ ﺒﺎب و‬
‫اﻓﺰاری ﺑﻮد ﮐﻪ در ﻧﻘﺎرﻩ ﺧﺎﻧﻪ ﺑﻪ ﮐﺎر ﻣﯽ رﻓﺖ‪.‬پﺲ ﺑﺎﻳﺪ ﻧﺨﺴﺖ ازﻳﻦ دﺳﺘﮕﺎﻩ ﮔﻔﺘﮕﻮ ﮐﻨﻢ‪.‬‬
‫ﻧﻘﺎرﻩ ﺧﺎﻧﻪ ‪ -‬ﺷﺎردن ﻓﺮاﻧﺴﻮی ﮐﻪ در ﻧﻴﻤﻪ ی دوم ﻗﺮن ﻳ ﺎزدهﻢ ه ﺠﺮی دو ﺳ ﻔﺮ ﺑ ﻪ ا ﻳﺮان ﺁ ﻣﺪﻩ و ﭼﻨ ﺪ‬
‫‪pdf.tarikhema.ir‬‬

‫ﺳﺎل در اﺹﻔﻬﺎن پﺎﻳﺘﺨﺖ ﺹﻔﻮﻳﻪ ﺳﮑﻮﻧﺖ ﮐﺮدﻩ اﺳﺖ راﺟﻊ ﺑﻪ ﻧﻘﺎرﺧﺎﻧﻪ ﻣﯽ ﻧﻮﻳﺴﻴﺪ‪:‬‬
‫‪pdf.tarikhema.ir‬‬

‫ﺳﻤﺖ ﺳﺮ در ﺑﺎزار ﺷﺎﻩ ‪ ،‬دو اﻳﻮان ﺳﺮﭘﻮﺷ ﻴﺪﻩ اﺳ ﺖ ﮐ ﻪ ﺁن را ﻧ ﻘﺎرﻩ ﺧﺎﻧ ﻪ ﺧﻮاﻧﻨ ﺪ و هﻨﮕ ﺎم ﻏﺮوب و‬
‫ﺳﺤﺮ‪ ،‬ﺑﺎ ﻧﻘﺎرﻩ و ﮐﻮس و دهﻞ ﮐﻪ ﻗﻄﺮ ﺁن ﺳﻪ ﺑﺮاﺑﺮ ﻗﻄﺮ ﻃﺒﻠﻬﺎی اروﭘﺎﺳﺖ ‪ ،‬ﻡﯽ زﻧﻨﺪ‪.‬ﻡﺤﻞ اﻳﻦ ﻧﻘﺎرﻩ‬
‫ﺧﺎﻧﻪ در ﻗﻴﺼﺮﻳﻪ ی ﮐﻬﻨﻪ ﺑﻮد و ﻗﺒﻞ از ﺷﺎﻩ ﻋﺒﺎس ﺑﺰرگ ‪ ،‬ﺑﻪ هﻨﮕ ﺎم ﺷ ﺎم و ﺳ ﺤﺮ ﻧ ﻘﺎرﻩ ﻡﯽ زدﻧ ﺪ‪ .‬ﺗﺎ‬
‫ﺁﻧﮑﻪ ﻡﻴﺪان ﺷﺎﻩ را ﺳﺎﺧﺘﻨﺪ و ﻧﻘﺎرﻩ ﺧﺎﻧﻪ ﺑﻪ ﺁﻧﺠﺎ اﻧﺘﻘﺎل ﻳﺎﻓﺖ‪.‬‬
‫هﻤﭽﻨﻴﻦ ﻡﯽ ﻧﻮﻳﺴﺪ‪ :‬در ﻡﺤﻠﻪ ی ﺧﻮاﺝﻮ هﻢ ﮐﺎخ ﻧﻘ ﺎرﻩ چﻴ ﺎن هﻨ ﺪﻳﺴﺖ ﮐﻪ در ﺁن ‪ ،‬ﮐﺮﻧ ﺎ زﻧ ﺎن و ﺳ ﺎﻳﺮ‬
‫ﻧﻮازﻧﺪﮔﺎن هﻨﺪی ﻡﻨﺰل دارﻧﺪ‪.‬ﺷﺎﻩ ﻋﺒﺎس دوم هﻨﮕﺎم ﺷﮑﺴﺖ ﻡﻐﻮل ﮐﺒﻴﺮ و ﻓﺘﺢ ﻗﻨﺪهﺎر‪ ،‬ﻋﺪﻩ ای از ا ﻳﻦ‬
‫ﻧﻮازﻧﺪﮔﺎن را ﺑﻪ هﻤﺮاﻩ ﺁورد و در اﻳﻦ ﻗﺼﺮ ﮐﻪ در ﺁن هﻨﮕﺎم ﺧﺎﻝﯽ ﺑﻮد ‪ ،‬ﺝﺎی داد‪.‬‬
‫در ﺝﺎی دﻳﮕﺮ ﻡﯽ ﻧﮕﺎرد ‪ :‬در ﻳﮑﯽ ازﮔﻮﺷﻪ هﺎی اﻳﻦ ﻡﻴﺪان )ﻡﻘﺼﻮد ﻡﻴﺪان ﻡﺤﻠﻪ ی ﻋﺒﺎس ﺁﺑﺎد اﺳ ﺖ(‬
‫ﻧﻘﺎرﻩ ﺧﺎﻧﻪ ای ﻡﺎﻧﻨﺪ ﻧﻘﺎرﻩ ﺧﺎﻧﻪ ی ﻡﻴﺪان ﺷﺎﻩ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﻪ هﻨﮕﺎم ﻏﺮوب ﺁﻓﺘ ﺎب ‪ ،‬در ﺁن ﻧﻘ ﺎرﻩ ﻡﯽ زﻧ ﻨﺪ‬
‫و اﻳﻦ ﻳﮑﯽ از اﻡﺘﻴﺎزات ﺷﻬﺮهﺎی ﺑﺰرگ اﺳ ﺖ‪ .‬ﺷﺎﻩ ﻋ ﺒﺎس اول ‪ ،‬ﺑﺮای ﺝﻠ ﺐ ﻡﺮدم ﺑﺪﻳﻦ ﻡﺤﻠ ﻪ ﻧ ﻘﺎرﻩ‬
‫ﺧﺎﻧ ﻪ ای ﺑ ﻪ ﺁﻧﺠ ﺎ داد و ﻡ ﯽ ﺧﻮاﺳ ﺖ ﺑ ﻪ ﻡﺤﻠ ﻪ ی ﺝﻠﻔ ﺎ ﮐ ﻪ ﻡﺴﮑ ﻦ ﻡﺴﻴﺤﻴﺎﻧﺴ ﺖ و ﻡﻘ ﺎرن و ﻡﻘﺎﺑ ﻞ ﺑ ﺎ‬
‫ﺳ ﺎﺧﺘﻤﺎن اﻳ ﻦ ﺑﺨ ﺶ ﺑﻨ ﺎ ﺷ ﺪﻩ اﺳ ﺖ ‪ ،‬ﻧ ﻴﺰ ﻧﻘ ﺎرﻩ ﺧﺎﻧ ﻪ ﺑﺪه ﺪ وﻝ ﯽ اراﻡﻨ ﻪ از ﺗ ﺮس ﺧﺮﺝ ﯽ ﮐ ﻪ ﺑﺮاﻳﺸ ﺎن‬
‫ﺗﺤﻤﻴﻞ ﻡﯽ ﺷﺪ ‪ ،‬از ﻗﺒﻮل ﺁن ﺧﻮد داری ﮐﺮدﻧﺪ‪.‬‬
‫)ﺗﺎورﻧﻴﻪ( ﺳﻴﺎح و ﺗﺎﺝﺮ ﻓﺮاﻧﺴﻮی ﮐﻪ در دورﻩ ی ﺹﻔﻮﻳﻪ ‪ ،‬چﻨ ﺪﻳﻦ ﺳ ﻔﺮ ﺑ ﻪ ا ﻳﺮان ﺁ ﻡﺪﻩ ا ﺳﺖ در ﺳﻔﺮ‬
‫ﻧﺎﻡﻪ ی ﺧﻮد چﻨﻴﻦ ﻡﯽ ﻧﻮﻳﺴﺪ‪:‬‬
‫در روی اﻳﻦ ﮔﺎﻝﺮی )ﻡﻘﺼﻮد اﻳﻮان ﻡﻴﺪان ﺷﺎﻩ اﺹﻔﻬﺎن اﺳﺖ( اول ﻏﺮوب ﺁﻓﺘﺎب و ﻧﺼﻒ ﺷﺐ ‪ ،‬ﻧﻘﺎرﻩ‬
‫و ﮐﺮﻧﺎ ﻡﺸﻐﻮل دادن ﮐﻨﺴﺮ ﻡﯽ ﺷﻮﻧﺪ ﮐﻪ ﺹﺪاﻳﺶ در ﺗ ﻤﺎم ﺷ ﻬﺮ ﺷﻨﻴﺪﻩ ﻡﯽ ﺷﻮد ‪ ،‬در ﺑﻌ ﻀﯽ از ﻧﻘ ﺎط‬
‫اﻳﻦ اﻳﻮان ‪ ،‬اﻃﺎﻗﻬﺎی ﮐﻮچﮏ ﺑﺮای ﻡﻨﺰل اﻳﻦ ﻧﻘﺎرﻩ چﻴﻬﺎ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪﻩ‪.‬در هﻤ ﻪ ی ﺷﻬﺮهﺎی ﺧ ﺎن ﻧﺸﻴ ﻦ‬
‫ﺑﻪ ﺡﮑﺎم اﻳﻦ اﻡﺘﻴﺎز دادﻩ ﺷﺪﻩ ﮐﻪ ﻧﻘﺎرﻩ ﺧﺎﻧﻪ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬
‫در ﺝﺎی دﻳﮕﺮ ﻡﯽ ﻧﻮﻳﺴﺪ ‪ :‬در ﻃ ﻠﻮع و ﻏﺮوب و ﻧﺼ ﻒ ﺷ ﺐ ‪ ،‬در هﺮ ﺷ ﻬﺮی ﺝ ﻤﺎﻋﺘﯽ ﻡﻮﻇﻔﻨ ﺪ ﮐﻪ‬
‫ﻳﮏ رﺑﻊ ﺳﺎﻋﺖ از اﻗﺴﺎم ﺁﻻت ﻡﻮزﻳﮏ ﻡﺜﻞ ﻧﻘﺎرﻩ و دهﻞ و ﺳﺮﻧﺎ و ﺳﻨﺞ ‪ ،‬ﮐﻨﺴﺮی ﺑﺪهﻨﺪ‪.‬اﻳﻦ ﺝﻤﺎﻋ ﺖ‬
‫ﻡﯽ روﻧﺪ در ﻳﮏ ﺑﻠﻨﺪی ﻡﯽ اﻳﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ ﺹﺪای ﻧﻘﺎرﻩ ﺷﺎن ﺑﻪ هﻤﻪ ی ﺷﻬﺮ ﺑﺮﺳﺪ‪.‬ﻳﮏ ﻗﺴﻢ ﮐﺮﻧﺎ هﻢ دارﻧﺪ‬
‫ﮐﻪ هﻔﺖ هﺸﺖ ﭘﺎ ﻃﻮل دارد و دهﺎﻧﺶ ﺧﻴﻠﯽ ﮔﺸﺎد اﺳﺖ و ﺹﺪای ﺁن ﺗﺎ ﻧﻴﻢ )ﻝ ﻴﻮ( ﻡﺴﺎﻓ ﺖ ﻡﯽ رود‪.‬ا ﻡﺎ‬
‫ﮐﺮﻧﺎ ﻓﻘﻂ در ﭘﺎﻳﺘﺨﺖ و ﮐﺮﺳﯽ اﻳﺎﻝﺖ زدﻩ ﻡﯽ ﺷﻮد‪.‬در ﺗﻤﺎم اﻋﻴ ﺎد و اوﻗ ﺎﺗﯽ ﮐ ﻪ ﺷﺎﻩ ﻳﮏ ﺡﺎﮐﻢ ﺗﺎزﻩ ﻳ ﺎ‬
‫ﺹﺎﺡﺐ ﻡﻨﺼﺐ ﺑﺰرﮔﯽ ﻡﻌﻴﻦ ﻡﯽ ﮐﻨﺪ هﻢ ﻧﻘﺎرﻩ ﺧﺎﻧﻪ ﻡﯽ ﮐﻮﺑﻨﺪ و اﻳﻦ ﻧﻘﺎرﻩ چﻴﻬﺎ ﺡﻖ دارﻧ ﺪ ﮐ ﻪ ﺑ ﻪ هﺮ‬
‫ﺧﺎﻧﻪ ای ﮐﻪ در ﺁﻧﺠﺎ اوﻻد ذﮐﻮری ﻡﺘﻮﻝﺪ ﺷﺪﻩ ﺑﺎﺷﺪ ﺑﺮوﻧﺪ و ﻧﻘﺎرﻩ ﺑﺰﻧﻨﺪ‪.‬ﺹﺎﺡﺐ ﺧﺎﻧﻪ ه ﻢ ﻡﺠ ﺒﻮر ا ﺳﺖ‬
‫ﻳﮏ ﻡﺒﻠﻐﯽ ﺑﻪ ﺁﻧﻬﺎ ﺑﺪهﺪ‪.‬‬
‫در ﺳﻔﺮﻧﺎﻡﻪ ی )ﺑﺮادران ﺷﺮﻝﯽ( چﻨﻴﻦ ﺁﻡﺪﻩ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺷﺎﻩ ﻋﺒﺎس ﺑﺰرگ ‪ ،‬ﺁﻧﻬ ﺎ را در ﻡﺤ ﻞ و ﺳﻴﻌﯽ ﮐﻪ‬
‫در وﺳﻂ ﺑﺎزار ﺑﻮدﻩ و ﺳﮑﻮﺋﯽ داﺷﺘﻪ ‪ ،‬ﻡﻬﻤﺎﻧﯽ ﮐﺮدﻩ اﺳﺖ و ﻡﯽ ﻧﻮﻳﺴﺪ‪ :‬ﺑﻌﺪ ﺑﺎ ﻃﺒﻞ و ﻧﻘﺎرﻩ ‪ ،‬ﺧﻮاﻧﭽﻪ‬
‫هﺎی ﺽ ﻴﺎﻓﺖ ﺑ ﻪ ﻡﻴ ﺎن ﺁ ﻡﺪ ﮐ ﻪ ‪ ٢٤‬ﻧ ﻔﺮ از ﻧﺠﺒ ﺎ ﻡ ﯽ ﺁورﻧ ﺪ و و ﻗﺘﯽ ﻃﺒﺎﻝﻬ ﺎ و ﻧﻘ ﺎرﻩ چﻴ ﻬﺎ رﻓﺘ ﻨﺪ ‪ ،‬اه ﻞ‬
‫ﻃ ﺮب ﺑ ﻪ ﻡﻴ ﺎن ﺁﻡﺪﻧ ﺪ‪.‬ﺑﻴﺴ ﺖ ﻧﻔ ﺮ زن ﺑ ﺎ ﻝﺒﺎﺳ ﻬﺎی ﻓ ﺎﺧﺮ ﻡ ﯽ ﺧﻮاﻧﺪﻧ ﺪ و ﺑ ﻪ ﺹ ﺪای ﻡﻮزﻳ ﮏ ﻡ ﯽ‬
‫رﻗﺼﻴﺪﻧﺪ‪.‬وﻗﺘﯽ ﺝﺸﻦ ﺑﻪ اﻧﺘﻬﺎ رﺳﻴﺪ ‪ ،‬ﭘﺎدﺷﺎﻩ ﺑﺮﺧﺎﺳﺖ و دﺳﺖ )ﺳﺮ ﺁﻧ ﺘﻮان( ﺑﮕﺮﻓ ﺖ و دﺳ ﺖ ﺑﻪ دﺳ ﺖ‬
‫هﻤﻴﻨﻄﻮر در ﮐﻮچﻪ هﺎی ﺷﻬﺮ‬
‫‪pdf.tarikhema.ir‬‬

‫)ﺷﻤﺎرﻩ ‪ (٧١‬ﻧﻘﺎرﻩ ﭼﻴﺎن )از ﮐﺘﺎب ﺳﻔﺮﻧﺎﻡﻪ ی دیﻮﻻﻓﻮا(‬

‫ﻡﯽ ﮔﺸﺘﻨﺪ و ﺁن ﺑﻴﺴﺖ ﻧﻔﺮزن ‪ ،‬از ﺟﻠﻮ ﻡﯽ رﻓﺘﻨﺪ و ﺁواز ﻡﯽ ﺧﻮاﻧﺪﻧﺪ و ﻡﯽ رﻗﺼﻴﺪﻧﺪ‪.‬ﺑﻌﺪ از ﺁﻧﻬ ﺎ ا هﻞ‬
‫درﺑﺎر ﻡﯽ رﻓﺘﻨﺪ و هﺮ ﮐﺪام از ﺁﻧﻬﺎ دﺳﺖ یﮑﯽ از ﻡﺎ هﺎ را ﮔﺮﻓ ﺘﻪ ﺑ ﻮد و در ﺳ ﺮ هﺮ ﮐﻮ ﭼﻪ ‪ ،‬ﻡﻮزی ﮏ‬
‫ﺟﺪیﺪ ﻡﺸﺎهﺪﻩ ﻡﯽ ﮐﺮدیﻢ‪.‬‬
‫دیﻮﻻﻓﻮا ﻡﯽ ﻧﻮیﺴﻴﺪ ‪ :‬ﻧﻘﺎرﻩ ﭼﻴﺎن ﺑﺎ ﺁن ﮐﺮﻧﺎهﺎی ﺑﻠﻨﺪ ‪ ،‬ﻗﺒﻞ از ﻃ ﻠﻮع ﺁﻓﺘ ﺎب و ﺑ ﻌﺪ از ﻏ ﺮوب ﺁن ‪ ،‬در‬
‫ﺑﺎﻻی ﻋﻤﺎرت ﻧﻘﺎرﻩ ﺧﺎﻧﻪ ‪ ،‬ﺑﻪ رﺳﻢ ﻧﻴﺎﮐﺎن ﺑﺎﺳﺘﺎﻧﯽ ﺧﻮد ‪ ،‬ﺑﻪ ﺁﻓﺘﺎب ﮐﻪ ﺑﺰرﮔﺘﺮیﻦ ﻧﻤﺎیﻨﺪﻩ ی ﻗﻮای زﻧﺪﻩ‬
‫ی ﻃﺒﻴﻌﺖ اﺳﺖ ‪ ،‬ﺳﻼم ﻡﯽ دهﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻋﺒ ﺪاﷲ ﻡﺴﺘﻮﻓ ﯽ ﻡ ﯽ ﻧﻮیﺴﻴ ﺪ ‪ :‬در ای ﺮان از زﻡ ﺎن ﻗ ﺪیﻢ ‪ ،‬ﻡﻌﻤ ﻮل ﺑ ﻮدﻩ اﺳ ﺖ ﮐ ﻪ در ﻃﻠ ﻮع و ﻏ ﺮوب‬
‫ﺁﻓﺘﺎب ‪ ،‬ﻧﻮازﻧﺪﮔﺎن ایﻦ ﻡﻮﺳﻴﻘﯽ وﻃﻨﯽ ‪ ،‬در ﻡﺤﻞ ﻡﺮﺕﻔﻌﯽ ﺑﻪ دور هﻢ ﮔﺮد ﻡﯽ ﺁﻡﺪﻧﺪ و ﺑﻮق و ﮐ ﻮس و‬
‫ﮐﺮﻧﺎ و دهﻞ ﺧﻮد را ﺑﻪ ﺹﺪا در ﻡﯽ ﺁوردﻧﺪ و ﺑﺎ ﻧﻮازﻧﺪﮔﯽ ﺧﻮد ‪ ،‬ﺧﻮرﺷﻴﺪ و رو ﺷﻨﺎﺋﯽ ﺁن را اﺳ ﺘﻘﺒﺎل‬
‫و ﺑﺪرﻗﻪ ﻡﯽ ﮐﺮدﻧﺪ و در ﻡﻮاﻗﻊ رزم هﻢ ﺑﻪ ﺁﻻت ﻡﻮﺳﻴﻘﯽ ﺧﻮد ﮐﻪ ﺳﻨﮕﻴﻦ هﺎی ﺁن را ﺑﻪ ﭘﺸﺖ ﺷﺘﺮ ﻡﯽ‬
‫ﺑﺴﺘﻨﺪ ‪ ،‬در ﻡﻴﺪاﻧﻬﺎی ﺟﻨﮓ ﺑﻪ ﻧﻮاهﺎی ﻡﻬﻴﺞ ﺧﻮد ‪ ،‬ﺳﻠﺤﺸﻮران را ﺑﻪ ﺷﺠﺎﻋﺖ ﻡﯽ ﺁوردﻧ ﺪ و در ﮐﻮچ‬
‫ه ﺎی ﻡ ﻨﺰل ﺑ ﻪ ﻡ ﻨﺰل اﺳ ﺒﺎب ﺳ ﺮﮔﺮﻡﯽ ﭘﻴﺎدﮔ ﺎن و ﺳ ﻮاران ﺑﻮدﻧ ﺪ‪.‬در زﻡ ﺎن ﻧﺎﺹ ﺮاﻝﺪیﻦ ﺷ ﺎﻩ ﭼ ﻮن در‬
‫ﺟﻨﮓ و ﺕﻤﺮیﻦ هﺎی ﺟﻨﮕﯽ ‪ ،‬ﺁﻻت ﻡﻮﺳﻴﻘﯽ اروﭘﺎﺋﯽ ﻡﻌﻤﻮل ﺷﺪﻩ ﺑﻮد ‪ ،‬ﻧﻘﺎرﻩ ﺧﺎﻧﻪ از ﺷﻐﻞ اﺹﻠﯽ ﺧﻮد‬
‫اﻓﺘﺎدﻩ و ﺟﻨﺒﻪ ی ﺕﺠﻤﻞ ﺑﻪ ﺧﻮد ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﻮد ﻓﻘﻂ در اﻋﻴﺎد و ﺹﺒﺢ و ﻋﺼﺮ‪ ،‬ﮐﺎر ﺳﺎﺑﻖ ﺧﻮد را اﻧﺠﺎم ﻡﯽ‬
‫دادﻧﺪ‪.‬در ﻡﺴﺎﻓﺮﺕﻬﺎ هﻢ اﻝﺒﺘﻪ ﻋﺪﻩ ای از ﺁﻧﻬﺎ هﻤﻴﺸﻪ ﺑﺎ اردوی ﻧﺎﺹﺮاﻝﺪیﻦ ﺷﺎﻩ ﺑﻮدﻧ ﺪ و ﺹ ﺒﺢ و ﻋ ﺼﺮ‪،‬‬
‫ﻧﻮازﻧﺪﮔﯽ ﺧﻮد را در اﺳﺘﻘﺒﺎل و ﺑﺪرﻗﻪ ی ﺧﻮرﺷﻴﺪ ﻡﻌﻤﻮل ﻡﯽ داﺷﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫هﻨﮕﺎﻣﻴﮑﻪ ﻧﻘﺎرﻩ ﻣﯽ ﮐﻮﻓﺘﻨﺪ ‪ -‬در دورﻩ ی ﻧﺎﺹﺮی ﻧﻘﺎرﻩ ﺧﺎﻧﻪ دریﻦ ﻡﻮارد ﺑﻪ ﮐﺎر ﻡﯽ رﻓﺖ‪:‬‬
‫‪ -١‬در هﺮ ﺑﺎﻡ ﺪاد ‪ ،‬ﭘﻴ ﺶ از ﻃ ﻠﻮع ﺁﻓ ﺘﺎب و در ﺷ ﺎﻡﮕﺎهﺎن هﻨﮕ ﺎم ﻏﺮوب ﺧﻮر ﺷﻴﺪ ‪ ،‬از ﺳ ﺮدر ﻧﻘ ﺎرﻩ‬
‫ﺧﺎﻧﻪ ی ارگ ‪ ،‬ﻧﻮازﻧﺪﮔﯽ ﻡﯽ ﮐﺮدﻧﺪ‪.‬‬
‫‪ -٢‬در روزهﺎی ﻋﻴ ﺪ ﮐ ﻪ ﺳ ﻼم رﺳ ﻤﯽ ﻡﻨﻌﻘ ﺪ ﻡﯽ ﺷ ﺪ ‪ ،‬در ﻡﻮﻗﻌ ﯽ ﮐﻪ ﺷﺎﻩ ﺑﻪ ﺕ ﺨﺖ ﻡﯽ ﻧﺸﺴ ﺖ ‪ ،‬از‬
‫‪pdf.tarikhema.ir‬‬

‫ﺳﺮدر ﻧﻘﺎرﻩ ﺧﺎﻧﻪ ‪ ،‬ﻧﻘﺎرﻩ ﭼﻴﺎن ﺑﺎد در ﮐﺮﻧﺎ و ﺳﺮﻧﺎ ﻧﻤﻮدﻩ ﻃﺒﻞ ه ﺎ را ﺑ ﻪ ﻧ ﻮازش در ﻡﯽ ﺁورﻧ ﺪ‪ .‬ﺳﭙﺲ‬
‫ﺧﻄﻴﺐ اﻝﻤﻤﺎﻝﮏ ﺁﻏﺎز ﺧﻄﺒﻪ ﻡﯽ ﻧﻤﻮد‪.‬‬
‫‪pdf.tarikhema.ir‬‬

‫‪ -٣‬در روز ﻋﻴﺪ ﻗﺮﺑﺎن )دهﻢ ذیﺤﺠﻪ( ﭼﻨﺎﻧﮑ ﻪ اﻋﺘﻤ ﺎد اﻟﺴﻠﻄ ﻨﻪ ﻣ ﯽ ﻧﻮی ﺴﺪ ‪ :‬ﺷﺘﺮ ﻗﺮ ﺑﺎﻧﯽ را اﻣ ﺮوز ﺑﺎ‬
‫ﻧﻘﺎرﻩ ﭼﯽ و ﻣﻄﺮب ﺡﻀﻮر ﺁوردﻧﺪ‪.‬از رﺱﻮﻣﺎت ﻗ ﺠﺮ اﺱ ﺖ ﮐﻪ ﺷﺘﺮ ﻗﺮ ﺑﺎﻧﯽ را ﺑ ﺎ اﺱ ﺒﺎب ﻃﺮب ﻣ ﯽ‬
‫ﮔﺮداﻧﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻣﻌﻴﺮاﻟﻤﻤﺎﻟﮏ ﻣﯽ ﻧﻮیﺴﺪ ‪ :‬در ﻋﻴﺪ اﺽﺤﯽ ﺷﺘﺮ ﻗﺮﺑﺎﻧﯽ را ﺑﻪ ﺡﻀﻮر ﻣﯽ ﺁورد ﻧﺪ‪.‬ﺻ ﺪای ﺱﺎز و ﻧ ﻘﺎرﻩ‬
‫ﺑﺮﻣﯽ ﺧﺎﺱﺖ و از دور‪ ،‬رﻗﺎﺻ ﺎن ﭼﻬ ﻞ ﺑﻨ ﺪ ﭘﻮ ﺷﻴﺪﻩ و زﻧ ﮓ ﺑﺮد ﺱﺖ ‪ ،‬ﭘ ﺎی ﮐﻮ ﺑﺎن ﻧﻤﺎی ﺎن ﻣ ﯽ ﺷ ﺪﻧﺪ‪.‬‬
‫)ﭼﻬﻞ ﺑﻨﺪ( ﺧﺎﻣﻪ ی زرﺑﻔﺘﯽ ﺑﻮد ﮐﻪ داﻣﻨﺶ دارای ﻃﺒﻘﺎت ﭼﻨﺪی از ﭘﺎرﭼﻪ هﺎی ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺑﻮد ﮐﻪ دور ﺁن‬
‫رﺷﺘﻪ هﺎی ﮔﻼﺑﺘﻮن ﻗﺮار ﻣﯽ دادﻧﺪ و هﻨﮕﺎم رﻗﺺ ‪ ،‬دایﺮﻩ ی رﻧﮕﺎرﻧﮕﯽ اﻃﺮاف رﻗﺎﺻﻬﺎ ﺕﺸﮑﻴ ﻞ ﻣﯽ‬
‫یﺎﻓﺖ‪.‬ﺧﻄﻴﺐ ‪ ،‬ﺧﻄﺒﻪ ﺧﻮان ‪ ،‬در ﺝﻠﻮ و ﻧﻘﺎرﻩ ﭼﻴﺎن در ﻋﻘ ﺐ ‪ ،‬روان ﺑﻮد ﻧﺪ و ﭼﻨ ﺪ ﺕﻦ ﻧﻮازﻧ ﺪﻩ ی ﺕ ﺎر‬
‫زﻧﺎن و ﮐﻤﺎﻧﭽﻪ ﮐﺸﺎن و دف ﮐﻮﺑﺎن در ﻃﺮﻓﻴﻦ ﺡﻴﻮان ﻣﯽ ﺁﻣﺪﻧﺪ‪.‬ﻧﻘﺎرﻩ ﭼﻴﺎن ‪ ،‬ﮐﻼﻩ ﭘﻮﺱﺘﯽ ﺱﻴﺎﻩ ﺑﺎ ﻃﺎق‬
‫ﻣﺎهﻮت و یﺮاق دوزی ﺑﺮ ﺱﺮ و ﻧ ﻴﻢ ﺕﻨ ﻪ ی ﻣﺎهﻮت ﻗﺮ ﻣﺰ ﺑ ﺎ ﻣ ﻐﺰی ﺱﻴﺎﻩ ﺑﺮﺕﻦ و ﺷ ﻠﻮاری ﺑ ﻪ هﻤ ﻴﻦ‬
‫رﻧﮓ ﺑﻪ ﭘﺎ داﺷﺘﻨﺪ‪ ...‬ﺷﺘﺮ را ﺑ ﺪیﻦ ﺕﺮﺕﻴ ﺐ ﻣ ﯽ ﺁوردﻧ ﺪ و ﭘﺲ از ز ﻣﺎﻧﯽ ﻧﻮازﻧ ﺪﮔﯽ و دریﺎ ﻓﺖ ﺧﻠﻌ ﺖ ‪،‬‬
‫ﻣﺮﺧﺺ ﻣﯽ ﺷﺪﻧﺪ‪.‬‬
‫‪ -۴‬ﮐﻮﺑﻴﺪن ﻃﺒﻞ ‪ ،‬هﻨﮕﺎم ﺷﺐ ‪ ،‬ﺑﺮای اﻃﻼع یﺎﻓﺘﻦ راهﮕﺬارهﺎ از ﺱﺎﻋﺖ‪.‬ﭼﻨﺎﻧﮑﻪ ﻣﻌﻴﺮ ﻣﯽ ﻧﻮیﺴﺪ‪:‬‬

‫)ﺷﻤﺎرﻩ ‪ (٧٢‬ﻧﻘﺎرﻩ ﭼﻴﺎن ﺷﺘﺮﺱﻮار )ﻧﻘﺎﺷﯽ ﺁب و رﻧﮓ دورﻩ ﻣﺤﻤﺪ ﺷﺎﻩ ﻗﺎﺝﺎر ﮐﻪ اﺻﻞ ﺁن‬

‫در ﻣﻮزﻩ ی ﻣﺮدم ﺷﻨﺎﺱﯽ ﺕﻬﺮان اﺱﺖ(‬

‫در ﺱﺮدرﻧﻘﺎرﻩ ﺧﺎﻧﻪ ﮐﻪ درﻣﻴﺪان ارگ واﻗﻊ ﺑﻮد ‪ ،‬ﺱﻪ ﻧﻮﺑﺖ ﻃﺒﻞ ﻣﯽ زدﻧﺪ‪ :‬ﻏﺮوب ﺁﻓ ﺘﺎب ‪ ،‬ﻧ ﻘﺎرﻩ ﻣﯽ‬
‫ﮐﻮﺑﻴﺪﻧﺪ‪.‬ﺁﻧﮕﺎﻩ یﮏ ﺱﺎﻋﺖ از ﺷﺐ ﮔﺬﺷﺘﻪ ﻃﺒﻞ ﺧ ﺒﺮدار ﻣ ﯽ زدﻧ ﺪ و ﻃ ﺒﺎل در ﺡﻴ ﻦ زدن ‪ ،‬ﺑ ﻪ دور ﺧ ﻮد‬
‫ﻣﯽ ﭼﺮﺧﻴﺪ ﮐﻪ ﺻ ﺪا ﺑﻪ ﺕﻤ ﺎم ﺷ ﻬﺮ ﺑﺮﺱ ﺪ‪ .‬ﺱﺎﻋﺖ دو ‪ ،‬ﻃ ﺒﻞ ﺏ ﺮﭼﻴﻦ را ﻣ ﯽ زدﻧ ﺪ ﮐﻪ ﮐﺴﺒ ﻪ ﺷﺮوع ﺑ ﻪ‬
‫ﺑﺮﭼﻴ ﺪن ﺑﺴ ﺎط و ﺑﺴﺘ ﻦ دﮐﺎﻧﻬ ﺎ ﻣ ﯽ ﻧﻤﻮدﻧ ﺪ‪.‬ﺱ ﺎﻋﺖ ﺱ ﻪ ﻃﺒ ﻞ ﺏﮕ ﻴﺮ و ﺏﺒﻨ ﺪ را ردﻩ ﺷ ﻴﭙﻮر ارگ را ﻣ ﯽ‬
‫ﮐﺸﻴﺪﻧﺪ و درهﺎ ﺑﺴﺘﻪ ﻣﯽ ﺷﺪ‪.‬‬
‫‪ -۵‬در ﺷﺒﻬﺎی ﻣﺎﻩ رﻣﻀﺎن ‪ ،‬ﭼﻨﺎﻧﮑﻪ ﻣﻌﻴﺮ ﻣﯽ ﻧ ﮕﺎرد ‪ :‬هﻨﮕ ﺎم اﻓ ﻄﺎر و ﺱﺤﺮ ) ﻣﺎﻩ رﻣ ﻀﺎن( هﺮ ﺑ ﺎر‬
‫ﭼﻬﺎر ﺕﻮپ ﺑﻪ ﻏﺮش ﻣﯽ ﺁﻣﺪ و ﺷﺐ دو ﻧﻮﺑﺖ ‪ ،‬ﻃﺒﻞ و ﻧ ﻘﺎرﻩ ﻣ ﯽ ﮐﻮﻓﺘﻨ ﺪ‪ .‬یﮏ ﺑ ﺎر ﺁن از ﻧﻴ ﻤﻪ ی ﺷ ﺐ‬
‫ﮔﺬﺷﺘﻪ ﺑﻮد و ﺁن را ﻃﺒﻞ دم ﮐﺮدن ﺱﺤﺮی ﻣﯽ ﮔﻔﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫‪pdf.tarikhema.ir‬‬

‫‪ -۶‬در روزهﺎی اﺱﺐ دواﻧﯽ وﻗﺘﯽ ﺷﺎﻩ ﺱﻮار ﻣﯽ ﺷﺪ ﺕ ﺎ وﻗ ﺘﯽ ﺑﻪ ﭘ ﻮش ﺱﻠﻄﻨﺘﯽ ﻣﯽ رﺱ ﻴﺪ ‪ ،‬ﺷ ﺎﻃﺮهﺎ‬
‫اﻃﺮاف و ﺷﺘﺮهﺎی ﻧﻘﺎرﻩ ﺧﺎﻧﻪ ﭘﻴﺸﺎﭘﻴﺶ ﺁن ﺑﻪ ﺡﺮﮐﺖ ﻣﯽ ﺁﻣﺪﻧﺪ‪.‬‬
‫‪pdf.tarikhema.ir‬‬

‫‪ -٧‬در ﺗﻌﺰﻳﻪ ی ﺗﮑﻴﻪ دوﻟﺖ ﮐﻪ در ﻓﺼﻞ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺁن ﺑﻴﺎن ﺧﻮاهﺪ ﺷﺪ‪.‬‬

‫وﻓﺎ داری ﻧﻘﺎرﻩ ﭼﻴﺎن ﺑﻪ رﺳﻢ ﮔﺬﺷﺘﻪ‬
‫اﻳﻦ ﺁﺋﻴﻦ دﻳﺮﻳﻦ ﮐﻪ ﻗﺮﻧﻬﺎ ﺳﺎﺑﻘﻪ ی ﺗ ﺎرﻳﺨﯽ داﺷ ﺖ در ﺳﺎﻟﻬﺎی ﺑ ﻌﺪ ﺑﻪ ﺗ ﺪرﻳﺞ از اهﻤﻴﺘ ﺶ ﮐﺎﺳ ﺘﻪ ﺷ ﺪ و‬
‫ﺣﺎﻻ ﺗﻘﺮﻳﺒًﺎ ﻣﺘﺮوک اﺳﺖ‪.‬ﻋﺒﺪاﷲ ﻣﺴﺘﻮﻓﯽ ﺷﺮﺣﯽ در ﮐﺘﺎب ﺧﻮد درﻳ ﻦ ﺑﺎرﻩ ﻧﻮﺷ ﺘﻪ ا ﺳﺖ ﮐ ﻪ ﻋﻴ ﻨًﺎ ﻧ ﻘﻞ‬
‫ﻣﯽ ﺷﻮد‪:‬‬
‫وﻗﺘﯽ ﮐﻪ ﻣﺸﺮوﻃﻪ ﺗﺎزﻩ ﺑﻪ اﻳ ﺮان ﺁﻣ ﺪﻩ ﺑﻮد ‪ ،‬ﺑﻌ ﻀﯽ ﻣﺸﺮوﻃ ﻪ ﭼﻴ ﻬﺎ ﮐﻪ در ﺗﻈ ﺎهﺮ ﺗﺠ ﺪد ﻃﻠ ﺒﯽ ‪ ،‬ﺑﯽ‬
‫ﻣﺰﮔﯽ و ﺗﺼﻮر ﻣﯽ ﮐﺮدﻧﺪ ﮐﻪ ﺁﻧﭽﻪ ﻗﺪﻳﻤﯽ اﺳﺖ ﺑﺎﻳﺪ از ﺑﻴﻦ ﺑﺮود ‪ ،‬ﭘﺎﭘﯽ ﻧﻘ ﺎرﻩ هﻢ ﺷﺪﻧﺪ و ﭼ ﻨﺪﻳﻦ ﻣﺎﻩ‬
‫ﺑﻪ اﻳﻦ ﺑﺪﺑﺨﺘﻬﺎ ﮐﻪ ﺝﺰ ﺑﺮﭘﺎداﺷﺘﻦ رﺳﻢ دﻳ ﺮﻳﻦ ﻣﻤﻠﮑ ﺖ و اﺳ ﺘﻘﺒﺎل ﺑﺪر ﻗﻪ ی ﻓﺮد ﮐﺎ ﻣﻞ ﻧﻮراﻧﻴ ﺖ ﮔﻨﺎ هﯽ‬
‫ﻧﺪاﺷﺘﻨﺪ ‪ ،‬ﺣﻘﻮق ﻧﺪادﻧﺪ و ﻟﯽ اﻳ ﻦ ﺁﻗﺎ ﻳﺎن ﮐﻪ ﺣﻘ ًﺎ ﺑﺎﻳ ﺪ ﺁﻧﻬ ﺎ را ﺑ ﻌﺪ از ا ﻳﻦ وﻗ ﻌﻪ ﺁﻗﺎ ﻳﺎن ﻧﺎﻣﻴ ﺪ ‪ ،‬از دم در‬
‫ﻧﺮﻓﺘﻨﺪ و ﺹﺒﺢ و ﻋﺼﺮهﺎ ﺣﺘﯽ در ﺷﺐ هﺎی رﻣﻀﺎن ﮐﺎر ﺧﻮد را ﺑ ﯽ ﮔﺮﻓﺘﻦ ﺣ ﻘﻮق اﻧ ﺠﺎم داد ﻧﺪ‪.‬ﺁﻧﻬ ﺎ‬
‫ﮐ ﻪ در اﻳ ﻦ ﺑ ﯽ ﻣﺰﮔﻴﻬ ﺎ ﺧﻴﻠ ﯽ دو ﺁﺗﺸ ﻪ ﺑﻮدﻧ ﺪ و ﺣ ﺮارت ﺑ ﻪ ﺧ ﺮج ﻣ ﯽ دادﻧ ﺪ ﺑ ﺮای ﻧﻘ ﺎرﻩ ﭼﻴﻬ ﺎ ﭘﻴﻐ ﺎم‬
‫ﻓﺮﺳﺘﺎدﻧﺪ ﮐﻪ ﻋﺒﺚ ﺑﻪ ﺧﻮد زﺣﻤﺖ ﻣﯽ دهﻴﺪ و ﺑﺎد ﺑﻪ ﺳﺮﻧﺎ و ﮐﺮﻧﺎ ﻣﯽ دهﻴﺪ ‪ ،‬دﻳﮕﺮ ﻧ ﻪ در ﮔﺬﺷ ﺘﻪ و ﻧﻪ‬
‫در ﺁﻳﻨ ﺪﻩ ﺣﻘﻮﻗ ﯽ ﻧﺨﻮاهﻴ ﺪ داﺷ ﺖ‪.‬ﺁﻗﺎﻳ ﺎن ﺝ ﻮاب ﮔﻔﺘﻨ ﺪ‪:‬ﻣ ﺎ ﺑ ﺮای اﻓﺘﺨ ﺎر و اﺣﻴ ﺎی رﺳ ﻢ دﻳ ﺮﻳﻦ ﮐﺸ ﻮر‬
‫ﻣﺸﻐ ﻮل ﮐ ﺎرﻳﻢ و از ﮐﺴ ﯽ ه ﻢ ﺣﻘ ﻮق ﻧﻤ ﯽ ﺧ ﻮاهﻴﻢ ‪ ،‬اﮔ ﺮ ﺑ ﻪ اﻳ ﻮان ﺳ ﺮ در ارگ ﮐ ﻪ ﻣﺤ ﻞ ﻧﻮازﻧﺪﮔ ﯽ‬
‫ﻣﺎﺳﺖ اﺣﺘﻴﺎج دارﻳﺪ ‪ ،‬ﺑﮕﻮﺋﻴﺪ راﻩ ﭘﻠﻪ ی ﺁن را ﺗﻴﻐﻪ ﮐﻨﻨﺪ ﺗﺎ ﻣﺎ ‪ ،‬در ﻧﺰد وﺝﺪان ﺧﻮد ﺁﺳﻮدﻩ ﺑﺎ ﺷﻴﻢ و اﻻ‬
‫ﺗﺎ اﻳﻦ راﻩ ﻧﺒﺴﺘﻪ اﻳﺪ ‪ ،‬ﻣﺎ از ﮐﺎرﺧﻮد دﺳﺖ ﺑﺮﻧﻤﯽ دارﻳﻢ‪.‬ﺧﻼﺹﻪ اﻳﻨﮑﻪ هﻤﻴﻦ ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﭼﻨﺪ ﻣﺎهﻪ ی ﺁﻧﻬﺎ‬
‫ﺳﺒﺐ ﺷﺪ ﮐﻪ ﺑﻌﺪهﺎ ﮐﻪ ﻗﺪری ﻋﻘﻞ ﺑﻪ ﮐﻠﻪ هﺎ ﺑﺮﮔﺸ ﺖ و اﻳ ﻦ ﺷ ﻮرهﺎی ﺑ ﯽ ﻧﻤ ﮏ ‪ ،‬د ﺳﺖ از ﺑﯽ ﻣﺰ ﮔﯽ‬
‫ﺑﺮداﺷﺘﻨﺪ ﺑﺮای ﺁﻧﻬﺎ ﺣﻘﻮق ﺑﺮﻗﺮار ﮐﺮدﻧﺪ‪.‬‬
‫اﻧﺘﻘﺎل ﻧﻘ ﺎرﻩ ﺧﺎﻧ ﻪ ‪ -‬در دﻧﺒﺎﻟ ﻪ ی اﻳ ﻦ واﻗﻌ ﻪ ﻣﯽ ﻧﻮﻳﺴ ﺪ‪ :‬ر ﺽﺎ ﺷ ﺎﻩ ه ﻢ اوﻟ ﻴﻦ ﺣﻤ ﻠﻪ ای ﮐﻪ ﺑﻪ اﺳ ﺎس‬
‫ﺳﻠﻄﻨﺖ ﻗﺎﺝﺎرﻳﻪ وارد ﺁورد ‪ ،‬ﺗﺼﺮف ﻧﻘﺎرﻩ ﺧﺎﻧﻪ ﺑﻮد ﮐﻪ ﺑﻪ وﺳ ﻴﻠﻪ ی اﻧﺘﻘ ﺎل ﻣ ﺤﻞ ﺁن از ﺳ ﺮ در ارگ‬
‫ﺑﺴﺮ در ﺗﺎزﻩ ﺳﺎز ﻣﻴﺪان ﻣﺸﻖ )هﻤﺎن ﺳﺮدری ﮐﻪ اﮐﻨﻮن در ﺧﻴﺎﺑﺎن ﺳ ﭙﻪ واﻗ ﻊ ﻣ ﯽ ﺑﺎﺷ ﺪ( ا ﻳﻦ ﺗ ﺼﺮف‬
‫را ﻋﻤﻠﯽ ﮐﺮد و در ﺣﻘﻴﻘﺖ ‪ ،‬اﻳﻦ ﻋﻼﻣﺖ ﺳﻠﻄﻨﺖ را از ﻣﻘﺮ ﻗﺪﻳﻢ ﺧﻮد ﮐﻨﺪ و ﺑﻪ دﺳ ﺘﺮس ﺧﻮد و ﺗ ﺤﺖ‬
‫اﻣﺮ ﺧﻮﻳﺶ ﮔﺬاﺷﺖ ﮐﻪ ﺗﻮﺝﻪ ﻋﺎﻣﻪ را ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ اﻗﺘﺪار ﺧﻮد ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺝﻠﺐ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪.‬‬
‫ﻣﻮﺳﻴﻘﯽ ﻗﺮاوﻻن ﺷﺎهﯽ ‪ -‬ا ﻳﻦ ﺑ ﻮد ﺗﺸﮑ ﻴﻼت و ﻣﻮارد ا ﺳﺘﻌﻤﺎل ﻧﻘ ﺎرﻩ ﺧﺎﻧ ﻪ ﮐ ﻪ ﺗ ﺎ دورﻩ ی ﻧﺎﺹ ﺮی‬
‫ﻋﻼوﻩ ﺑﺮ ﺣﻔﻆ رﺳﻮم ﻗﺪﻳﻢ و ﻧﻮازﻧﺪﮔﯽ از ﺳﺮدر ارگ و ﻣﻮاﻗﻊ دﻳﮕﺮ‪ ،‬ﺗﻨﻬﺎ ﻣﻮﺳﻴﻘﯽ ﻗﺮاوﻻن ﭘﺎدﺷ ﺎهﯽ‬
‫ﺑﻮد ﮐﻪ در ﺗﺸﺮﻳﻔﺎت رﺳﻤﯽ ﺑﻪ ﮐﺎر ﻣﯽ رﻓﺖ ﭼﻨﺎﻧﮑﻪ اوژن ﻓﻼﻧﺪن درزﻣﺎن ﻣﺤﻤﺪ ﺷﺎﻩ ﻗﺎ ﺝﺎر از ﺁن ﺑﻪ‬
‫ﻧﺎم )ﻣﻮزﻳﮏ ﮔﺎرد ﺳﻠﻄﻨﺘﯽ( ﻧﺎم ﺑﺮدﻩ اﺳﺖ‪:‬‬
‫در ﻣﻮﻗﻊ ورود ﺑﻪ ﺗﻬﺮان از دور ﻣﺸﺎهﺪﻩ ﮐﺮدﻳﻢ ﮐﻪ ﻣﻘﺪﻣﺎت ﺗﺸﺮﻳﻔﺎت در ﺑﺎر ﺝ ﻬﺖ ورود ﺳﻔﻴﺮ ﻓﺮاه ﻢ‬
‫ﮔﺸﺘ ﻪ اﺳ ﺖ‪.‬ﻣﻮزی ﮏ ﺷ ﺎﻩ ﻣﺸﻐ ﻮل ﻧ ﻮاﺧﺘﻦ ﺑ ﻮد و ه ﺮ ﻳ ﮏ ﻣ ﯽ ﺧﻮاﺳ ﺖ از ﺧ ﻮد اﺑﺘﮑ ﺎری ﺑ ﻪ ﺧ ﺮج‬
‫دهﺪ‪.‬هﻤﮕﯽ در ﻗﻴﺎﻓﻪ ی ﻣﺎ ﻣﯽ ﻧﮕﺮﻳﺴﺘ ﻨﺪ ﮐ ﻪ ﺑﻔﻬﻤ ﻨﺪ ا ﻳﻦ ارﮐ ﺴﺘﺮ در ﻣ ﺎ ﭼﻪ ﺗﺄﺛﻴﺮی ﻣﯽ ﮐﻨ ﺪ‪ .‬ﺑﺎ اﻳﻨﮑ ﻪ‬
‫ﺳﻌﯽ داﺷﺘﻴﻢ ﺧﻮد را ﻣﺤﻔﻮظ ﻧﺸﺎن دهﻴﻢ ‪ ،‬ﻧﺸﺪ و ﻋﺎﻗﺒﺖ داﻧﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ ﻣﺎ را ﺧﻮش ﻧﻴﺎﻣﺪﻩ اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪pdf.tarikhema.ir‬‬

‫)ﺷﻤﺎرﻩ ‪ (٧٣‬ﻡﻮزﻳﮏ ﻧﻈﺎﻡﯽ دورﻩ ﻡﺤﻤﺪ ﺷﺎﻩ )ﺗﺎﺑﻠﻮ از ﻡﻮزﻩ ی ﻡﺮدم ﺷﻨﺎﺳﯽ(‬

‫ﭼﻮن درﻳﻦ ﻡﻮﻗﻊ ﭘﻴﺸﺎﻡﺪهﺎﺋﯽ اﻡﻮر اﺻﻔﻬﺎن را ﻡﺨﺘﻞ ﮐﺮدﻩ و ﻡﺤﻤ ﺪ ﺷ ﺎﻩ ﺑ ﺮای ﺡ ﻔﻆ ﻧ ﻈﻢ و اﻡﻨﻴ ﺖ ﺑﻪ‬
‫ﻃﺮف ﺁن ﺷﻬﺮ رهﺴﭙﺎر ﺷﺪﻩ ﺑﻮد ‪ ،‬هﻴﺌﺖ ﻓﺮﺳﺘﺎدﮔﺎن دوﻝﺖ ﻓﺮاﻧﺴﻪ هﻢ ﺑﻪ ا ﺻﻔﻬﺎن ﻋﺰﻳﻤ ﺖ ﮐﺮد ﻧﺪ ﮐﻪ‬
‫در ﺁﻧﺠﺎ ﺷﺎﻩ را ﻡﻼﻗﺎت ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ و ﻡﺄﻡﻮرﻳﺖ ﺥﻮد را اﻧﺠﺎم دهﻨﺪ‪.‬ﭼﻨﺎﻧﮑ ﻪ اوژن ﻓﻼ ﻧﺪن ﻡﯽ ﻧﻮﻳﺴ ﺪ‪ :‬ﺑﺮای‬
‫ﺥﻮش ﺁﻡﺪ ﺳﻔﻴﺮ و هﻤﺮاهﺎن ‪ ،‬ﺝﺸﻨﯽ در ﻗﺼﺮ )هﻔﺖ د ﺳﺖ( ﺑﺮ ﭘﺎ ﮐﺮدﻧ ﺪ ﮐ ﻪ ﻡﻮﺝﺒ ﺎت ﺥﺸﻨ ﻮدی ﺳ ﻔﻴﺮ‬
‫ﻓ ﺮاهﻢ ﺷ ﻮد‪.‬درﻳ ﻦ ﺝﺸ ﻦ ‪ ،‬ﮐﺸ ﺘﯽ ﮔﻴﺮه ﺎ ‪ ،‬رﻗﺎﺻ ﺎن ﺑ ﺎﻻی ﻃﻨ ﺎب و ﺁﺗﺸﺒ ﺎزی ه ﻢ از ﺝﻤﻠ ﻪ ﺗﺸﺮﻳﻔ ﺎت‬
‫درﺑﺎری ﺑﻮد و ﺷﺎﻩ ﺑﻪ ﺳﻮی هﺮ ﻳﮏ از ﺻﻨﻌﺘﮕﺮان ‪ ،‬ﻡﺸﺖ ﻡﺸﺖ ﻃﻼ ﻡﯽ رﻳﺨ ﺖ و ﺑﺎزﻳﮕﺮان هﻢ ﺑﺎ‬
‫ﺝ ﺪﻳﺖ ‪ ،‬ﮐﺎره ﺎی ﺥ ﻮد را اﻧﺠ ﺎم ﻡ ﯽ دادﻧ ﺪ‪.‬ﭘ ﺲ از اﻳ ﻦ ﺿ ﻴﺎﻓﺖ درﺑ ﺎری ‪ ،‬وزﻳ ﺮ ﺥﺎرﺝ ﻪ ه ﻢ ﻡﻬﻤﺎﻧ ﯽ‬
‫دﻳﮕﺮی در ﻳﮑﯽ از ﻗﺼﻮر ﺳﻠﻄﻨﺘﯽ ﺗﺮﺗﻴﺐ داد و در ﺁﻧﺠﺎ ﻣﻮزﻳﮏ ﮔﺎرد ﺳﻠﻄﻨﺘﯽ ﮐ ﻪ ﺑﺎﻝﻨﺴﺒ ﻪ ﺥﻮب ﺑﻪ‬
‫ﻧﻈﺮ ﻡﯽ ﺁﻡﺪ ﻡﺎ را ﻡﺤﻔﻮظ ﮐﺮد‪.‬‬
‫ﺁﻻت ﻥﻘﺎرﻩ ‪ -‬درﻳﻦ ارﮐﺴﺘﺮ‪ ،‬دو ﻧﻮع ﺳﺎز و دو ﻗﺴﻢ ﻃﺒﻞ ﺑﮑﺎر ﻡﯽ رﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬از ﺁﻧﺠﺎ ﮐﻪ اﮐﻨﻮن ﻡﻮرد‬
‫اﺳﺘﻌﻤﺎل ﻧﺪارد ﺗﺎ ﺑﻪ ﭼﺸﻢ ﺁﻳﺪ ‪ ،‬ﺷﺮح ﺁﻧﻬﺎ ﺑﯽ ﻡﻨﺎﺳﺒﺖ ﻧﺨﻮاهﺪ ﺑﻮد ﺗﺎ ﺑﻪ ﻳﺎدﮔﺎر ﺑﻤﺎﻧﺪ‪:‬‬
‫‪ -١‬ﺳ ﺮﻥﺎ ‪ -‬ﺁﻝ ﺘﯽ اﺳ ﺖ ﺑ ﺎدی ﺷ ﺒﻴﻪ )هﻮﺑ ﻮا( ﮐ ﻪ ﻡﺎﻧﻨ ﺪ ﻧ ﯽ ‪ ،‬ﺷ ﺶ ﺳ ﻮراخ در ﺝﻠ ﻮ دارد و ﻳﮑ ﯽ در‬
‫ﻋﻘﺐ‪.‬زﺑﺎﻧﻪ ی ﺁن ‪ ،‬ﻡﻀﺎﻋﻒ اﺳﺖ ﮐﻪ از دو ﻗﻄﻌﻪ ﭼﻮب ﻧﺎزک ﺑﻪ ﻧﺎم ﻥﯽ ﻣ ﯽ و ﺗﺒ ﭻ ﺳﺎﺥﺘﻪ ﻡ ﯽ ﺷﻮد‬
‫و دور ﺁن را ﺑﺎ ﻧﺦ ﻡﯽ ﺑﻨﺪﻧﺪ‪.‬وﻗﺘﯽ دو ﻧﻮازﻧﺪﻩ ی ﺳﺮﻧﺎ در ﻡ ﻴﺎن ﻧ ﻘﺎرﻩ ﭼ ﻴﺎن ﺑﺎ ﺷﻨﺪ ﻳﮑ ﯽ از ﺁﻧ ﻬﺎ ﻧﻐﻤ ﻪ‬
‫)ﻡﻠﻮدی( را ﻡﯽ زﻧﺪ و دﻳﮕﺮی ﺑﻪ اﺻﻄﻼح ﻧﻘﺎرﻩ ﭼﻴﺎن ‪ ،‬دم ﻡﯽ دهﺪ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻃﺮﻳﻖ ﮐﻪ ﺻﺪای ﭘ ﺮدﻩ ی‬
‫اﺻﻠﯽ )ﺗﻨﻴﮏ ‪ (Tonique‬را ﻡﺮﺗﺒﺎ ﻡﯽ ﮐﺸﺪ‪.‬‬
‫ﺳﺮﻧﺎ از ﺳﺎزهﺎی ﻗﺪﻳﻢ اﻳﺮاﻧﺴﺖ‪.‬ﻋﺮﺑﻬﺎ ﺳﺎزی ﺷﺒﻴﻪ ﺑﻪ ﺁن ﻡﻮﺳﻮم ﺑﻪ ﻣﺰﻣﺎر ﻳﺎ ز ﻣﺰ دا ﺷﺘﻪ اﻧ ﺪ ﮐﻪ ﻝﻮ ﻝﻪ‬
‫ی ﺁن اﺳﺘﻮاﻧﻪ ﺷﮑﻞ و ﭘﺮدﻩ ی ﺻﻮﺗﺶ ﻡﻌﻴﻮب ﺑﻮد وﻝﯽ ﻝﻮﻝﻪ ی ﺳﺮﻧﺎی اﻳﺮاﻧﯽ ‪ ،‬ﻡﺨﺮوﻃﯽ و ﺻﺪاﻳﺶ‬
‫ﺑﻬﺘﺮ اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪ -٢‬ﮐﺮﻥﺎ ‪ -‬ﺁﻝﺘﯽ اﺳﺖ ﺑﺎدی و ﺑﻠﻨﺪ ﮐﻪ ﺻﺪای ﺁن ﺑﻢ ﻡﯽ ﺑﺎﺷﺪ و ﭼﻮن ﺳﻮراخ ﻧﺪارد ‪ ،‬ﺑﺎ اﻧﮕﺸﺘ ﺎن ﻧﻮاﺥﺘ ﻪ‬
‫ﻧﻤﯽ ﺷﻮد‪.‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﻓﻘﻂ ﺑﺮای دم دادن اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪ -٣‬ﻥﻘﺎرﻩ ‪ -‬دو ﻃﺒﻞ ﮐﻮﭼﮏ ﻡﺘﺼﻞ ﺑﻪ هﻢ اﺳﺖ ﻳﮑﯽ ﺑﺰرﮔﺘﺮ ﮐﻪ ﺻﺪاﻳﺶ ﺑﻢ ﺗﺮ اﺳﺖ و ﻳﮑ ﯽ ﮐﻮﭼﮑﺘ ﺮ‬
‫ﺑﺎ ﺻﺪای زﻳﺮﺗﺮ‪.‬ﺁﻝﺖ ﻧﻮاﺥﺘﻦ ﻧﻘﺎرﻩ دو ﻋﺪد ﭼﻮب ا ﺳﺖ ﺑﻪ ﻧﺎم ﭼﻮب ﻥﻘ ﺎرﻩ و ﺑ ﺎ دو دﺳ ﺖ ﻧﻮاﺥﺘ ﻪ ﻡﯽ‬
‫‪pdf.tarikhema.ir‬‬

‫ﺷﻮد‪.‬ﮔﺎهﯽ ﻳﮏ دﺳﺖ در ﺑﻢ و دﺳﺖ دﻳﮕﺮ در زﻳﺮ‪ ،‬ﮐﺎر ﻡﯽ ﮐﻨﺪ ‪ ،‬ﮔﺎﻩ هﺮ دو ﭼﻮب ‪ ،‬ﺑﻪ ﺑﻢ ﻳ ﺎ ﺑ ﻪ زﻳ ﺮ‬
‫ﻡﯽ ﺥﻮرد‪.‬‬
‫‪pdf.tarikhema.ir‬‬

‫ﮐﺎﺳﻪ ی ﻧﻘﺎرﻩ از ﻣﺲ اﺳﺖ و ﭘﻮﺳﺖ ﺁن از ﮔﺎو ﺗﻬﻴﻪ ﻣﯽ ﺷﻮد ﮐﻪ ﮐﻠﻔﺘﺮ اﺳﺖ‪.‬‬

‫)ﺷﻤﺎرﻩ ‪ (٧٤‬ﻧﻘﺎرﻩ‬

‫‪ -۴‬ﮔﻮرﮔﻪ ‪ -‬ﻃﺒﻠﯽ اﺳﺖ از ﻧﻘﺎرﻩ ﺑﺰرﮔﺘﺮ و ﭘﻮﺳﺖ ﺁن ﮐﻪ ﻧﺎزﮐﺘﺮ اﺳﺖ از ﮔﻮﺳﻔﻨﺪ ﺗﻬﻴﻪ ﻣﯽ ﺷﻮد‪.‬ﮐﺎ ﺳﻪ‬
‫ی ﺁن ﮔﻠﯽ اﺳﺖ و ﺑﺎ دو ﻋﺪد ﺗﺮﮐﻪ ی ﻧﺎزک ﺑﻪ ﺻﺪا ﻣﯽ ﺁیﺪ‪.‬‬
‫**************‬
‫ﻣﺪرﺳﻪ ی داراﻟﻔﻨﻮن ‪ -‬وﻗﺘﯽ ﻧﺎﺻﺮاﻝﺪیﻦ ﺷﺎﻩ ﺑﻪ ﺗ ﺨﺖ ﺳ ﻠﻄﻨﺖ ﻧﺸ ﺴﺖ )‪ ١٢٢٦‬ﻣﻄ ﺎﺑﻖ ‪١٢٦٤‬ه ـ‪.‬ق‪(.‬‬
‫وزیﺮ ﮐﺎرداﻧﺶ ﻣﻴﺮزا ﺗﻘﯽ ﺥﺎن اﻣﻴﺮ ﻧﻈ ﺎم )اﻣﻴﺮﮐﺒ ﻴﺮ( ﮐﻪ از ﻃ ﺮز ﺗﻌﻠ ﻴﻢ و ﺗﺮﺑ ﻴﺖ ﻋﻤﻮﻣ ﯽ در ارو ﭘﺎ‬
‫اﻃﻼع ﺣﺎﺻﻞ ﮐﺮدﻩ ﺑﻮد ‪ ،‬ﺑﻪ ﺥﻮﺑﯽ ﻣﺘﻮﺟﻪ ﺷﺪ ﮐﻪ ﺑﺎی ﺪ ﺳ ﻄﺢ ﻓﺮه ﻨﮓ ﻣﻤﻠ ﮑﺖ را ﺑ ﺎﻻ ﺑﺮد و ایﺮاﻧ ﻴﺎن‬
‫را ﺑﻪ ﻋﻠﻮم ﺟﺪیﺪ ﺁﺷﻨﺎ ﺳﺎﺥﺖ ‪ ،‬ﺑﻨﺎﺑﺮایﻦ در ﺗﺪارک ﻣﻘﺪﻣﺎت یﮏ داﻧﺸﮕﺎﻩ در ﺗﻬﺮان ‪ ،‬ﺑﺬل ﺟﻬﺪ ﻧﻤﻮد ﺗ ﺎ‬
‫در ایﻦ ﻣﺮﮐﺰ ﻧﻮیﻦ ﺗﻌﻠﻴﻢ و ﺗﺮﺑﻴﺖ ‪ ،‬ﻋﻠﻮم ﺟﺪیﺪ ﻣﺎﻧﻨﺪ ریﺎ ﺿﯽ و ﻣﻬﻨﺪ ﺳﯽ و ﻃﺐ و دواﺳ ﺎزی ﺗﺪری ﺲ‬
‫و ﻓﻨﻮن ﻧﻈﺎﻣﯽ ﻧﻴﺰ ﺗﻌﻠﻴﻢ ﺷﻮد ﮐﻪ رﺳﺘﻪ هﺎی ﭘﻴﺎدﻩ و ﺳ ﻮار و ﺗﻮﭘﺨﺎ ﻧﻪ و ﻣﻬﻨﺪﺳ ﯽ ه ﺮ ی ﮏ ﺑﻪ وﻇﺎ ﺋﻒ‬
‫ﺥﻮد ﺁﺷﻨﺎ ﮔﺮدﻧﺪ و اﻓﺴﺮاﻧﯽ ﺗﺮﺑﻴﺖ ﺷﻮﻧﺪ ﮐﻪ ﺑﺘﻮاﻧﻨﺪ وﺿﻊ ﻧﻈﺎم ای ﺮان را ا ﺻﻼح ﻧﻤﺎیﻨ ﺪ و ﻣﺎﻧﻨ ﺪ ﺳﺎیﺮ‬
‫ﻣﻤﺎﻝ ﮏ ‪ ،‬ﻗﺸ ﻮن ﻣﺘﺤ ﺪاﻝﺸﮑﻞ ﻣﻨﻈﻤ ﯽ ﺑ ﻪ وﺟ ﻮد ﺁورﻧ ﺪ‪.‬ﺑ ﻪ ای ﻦ ﻣﻨﻈ ﻮر ﺑ ﻪ ﺗﺄﺳ ﻴﺲ ﻣﺪرﺳ ﻪ ای ﺑ ﻪ ﻧ ﺎم‬
‫داراﻝﻔﻨﻮن اﻗﺪام و در هﻤﻴﻦ ﻣﺤﻞ ﻓﻌﻠﯽ ﺷﺮوع ﺑﻪ ﺳ ﺎﺥﺘﻤﺎن ﺑ ﻨﺎی ﻣﻨﺎﺳ ﺐ ﮐ ﺮد و ﻣﻌﻠﻤ ﻴﻦ ﻣﺘﺨﺼ ﺺ از‬
‫ﻣﻤﺎﻝﮏ اﻃﺮیﺶ و ﻓﺮاﻧﺴﻪ اﺳﺘﺨﺪام ﻧﻤﻮد‪.‬ﺳﺎﺥﺘﻤﺎن ﻣﺤ ﻞ ﻣﺪر ﺳﻪ ﭼ ﻨﺪ ﺳ ﺎﻝﯽ ﺑﻪ ﻃﻮل اﻧﺠﺎﻣﻴ ﺪ و روزی‬
‫ﮐﻪ در ‪ ١٢٦٨‬هـ‪.‬ق‪.‬ﻣﻮﺟﺒﺎت اﻓﺘﺘﺎح ﺁن ﻓﺮاهﻢ ﺷﺪ ﻣﺘﺄﺳﻔﺎﻧﻪ ﺻﺪر اﻋﻈﻤﯽ ﮐﻪ ﺑﺎﻧﯽ ایﻦ ﺑﻨﺎی ﺥﻴﺮ ﺑﻮد ‪،‬‬
‫در اﺛﺮ ﺳﻌﺎیﺖ اﻃﺮاﻓﻴﺎن ﺷﺎﻩ ‪ ،‬از ﮐﺎر ﺑﺮﮐﻨ ﺎر ﺷ ﺪﻩ در ﺑﺎغ ﻓﻴ ﻦ ﮐﺎﺷ ﺎن ﺑﻪ ﺣﺎﻝ ﺖ ﺗﺒﻌ ﻴﺪ ﻣﯽ زیﺴ ﺖ و‬
‫ﻣﻨﺘﻈ ﺮ ﺳﺮﻧﻮﺷ ﺖ ﺷ ﻮﻣﯽ ﺑ ﻮد ﮐ ﻪ در ﮐﻤﻴﻨ ﺶ ﻧﺸﺴﺘ ﻪ ﺑ ﻮد‪.‬ﺁری ایﻨﺴ ﺖ ﺳ ﺰای ﻣ ﺮدم ﺥﺪﻣﺘﮕ ﺬار ای ﻦ‬
‫ﻣﻤﻠﮑﺖ!‬
‫ﺑﺎری ﻣﺪرﺳﻪ ی داراﻝﻔﻨﻮن ﺑﺎ ﺣﻀﻮر ﺷﺎﻩ و ﻣ ﻴﺮزا ﺁﻗﺎﺥ ﺎن ﻧ ﻮری ﺻ ﺪر اﻋ ﻈﻢ و وزرا و درﺑﺎری ﺎن و‬
‫اهﻞ ﻓﻀﻞ و ﮐﻤﺎل و ﻣﻌﻠﻤﻴﻦ ایﺮاﻧﯽ و اروﭘﺎﺋﯽ اﻓﺘﺘﺎح ﮔﺮدیﺪ و در هﺮ ﺷﻌﺒﻪ ﻋﺪﻩ ای ﺑ ﻪ ﺗﺤﺼ ﻴﻞ ﻋﻠ ﻮم‬
‫ﺟﺪیﺪ ﻣﺸﻐﻮل ﺷﺪﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻣﻮزﻳ ﮏ داراﻟﻔﻨ ﻮن ‪ -‬ﺳ ﺎﻝﻬﺎ ﺑﻌ ﺪ ﻝ ﺰوم دﺳ ﺘﻪ ه ﺎی ﻣﻮﺳ ﻴﻘﯽ ﻧﻈ ﺎﻣﯽ ﺑ ﻪ ﺳ ﺒﮏ ﺟﺪی ﺪ ﮐ ﻪ ﺟ ﺰء ﻝ ﻮازم و‬
‫‪pdf.tarikhema.ir‬‬

‫ﺗﺸﺮیﻔﺎت ﺳﻠﻄﻨﺘﯽ ﺑﻮد ﻣﻮرد ﺗﻮﺟﻪ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺖ‪.‬ﺑﺎﻧﯽ ﻣﻨ ﻈﻮر ﺷﻌﺒﻪ ای در ﻣﺪرﺳ ﻪ ی داراﻝﻔﻨ ﻮن ﺑ ﻪ ﻧ ﺎم‬
‫ﺷﻌﺒﻪ ی ﻣﻮزﻳﮏ ﺗﺄﺳﻴﺲ ﺷﺪ و ﺑﺮای ﺗﻌﻠﻴﻤﺎت ﻓﻨﯽ ‪ ،‬یﮏ ﺗﻦ ﻣﺘﺨﺼﺺ ﻓﺮاﻧﺴﻮی ﺑﻪ ﻧﺎم ﻟﻮﻣﺮ از اروﭘﺎ‬
‫اﺳﺘﺨﺪام ﺷﺪﻩ ﺑﻪ ا یﺮان ﺁﻣ ﺪ‪.‬ﻣﺘﺨ ﺼﺺ دیﮕ ﺮ ی ه ﻢ از ا ﻃﺮیﺶ ﺁوردﻩ ﺑﻮدﻧ ﺪ ﺑ ﻪ ﻧ ﺎم ﮔﻮار ﮐ ﻪ ﻣﻮز یﮏ‬
‫ﮐﺎرﻣﺎن ﻣﻴﺮزا ﻧﺎیﺐ اﻝﺴﻠﻄﻨﻪ را ادارﻩ ﻣﯽ ﮐﺮد‪.‬‬
‫‪pdf.tarikhema.ir‬‬

‫)ﺷﻤﺎرﻩ ‪ (٧٥‬ﻡﻮزﻳﮑﭽﯽ هﺎ )ﮐﺎﺷﻴﮑﺎری ﺑﺎغ ﮔﻠﺴﺘﺎن(‬

‫ازﻳ ﻦ ﻡﻮﻗ ﻊ ﮐﻠﻤ ﻪ ی ﻡﻮزﻳ ﮏ ﺑ ﻪ دﺱ ﺘﻪ ه ﺎی ﻡﻮﺱ ﻴﻘﯽ ﻧﻈ ﺎﻡﯽ اﻃ ﻼق ﺷ ﺪ و ﻣﻮزﻳ ﮏ ‪ ،‬ﺟ ﺎی ﻧﻘ ﺎرﻩ را‬
‫ﮔﺮﻓﺖ‪.‬‬
‫ﻡﻨﻈ ﻮر اﺱﺎﺱ ﯽ اﻳ ﻦ ﺷ ﻌﺒﻪ ﺕﻬﻴ ﻪ ی ﻧﻮازﻧ ﺪﻩ ی ﺁﻻت ﺑ ﺎدی ﻡﻮﺱ ﻴﻘﯽ ﻧﻈ ﺎم و ﺕﺮﺑﻴ ﺖ ﻡﺮﺑ ﯽ ﺑ ﺮای ادارﻩ‬
‫ﮐﺮدن دﺱﺘﺠﺎت ﻡﻮﺱﻴﻘﯽ ﻧﻈﺎﻡﯽ ﺑﻮد‪ .‬ﺷﺎﮔﺮدان اﻳ ﻦ ﺷﻌﺒﻪ ﮐ ﻪ ﻝ ﺒﺎس ﺑ ﻪ ﺕ ﻦ دا ﺷﺘﻨﺪ ‪ ،‬ﻡﺸ ﻐﻮل ﻓﺮاﮔﺮﻓﺘ ﻦ‬
‫ﺕﻌﻠﻴﻤﺎت ﻡﻮﺱﻴﻘﯽ ﺷﺪﻧﺪ‪.‬چﻮن ﻡﻌ ﻠﻢ اروﭘ ﺎﺋﯽ ‪ ،‬زﺑ ﺎن ﻓﺎرﺱ ﯽ ﻧﻤ ﯽ داﻧ ﺴﺖ ﻣ ﻴﺮزا ﻋﻠ ﯽ ا ﮐﺒﺮ ﺧ ﺎن ﻧﻘ ﺎش‬
‫ﺏﺎﺷﯽ )ﻡﺰﻳﻦ اﻝﺪوﻝﻪ( ﮐﻪ ﻡﻌﻠﻢ ﻓﺮاﻧﺴﻪ و ﻧﻘﺎﺷﯽ داراﻝﻔﻨﻮن هﻢ ﺑﻮد ‪ ،‬ﺑﻪ ﺱﻤﺖ ﻡﺘﺮﺟﻤﯽ )ﻝﻮﻡ ﺮ( ﻡﻨ ﺼﻮب‬
‫ﮔﺮدﻳﺪ و درس ﻡﻮﺱﻴﻘﯽ ﻧﻈﺮی او را ﮐﻪ ﺑﺮای ﺷﺎﮔﺮدان ﻡﯽ ﮔﻔﺖ ﺑﻪ ﻃﻮر ﺱﺌﻮال و ﺟﻮاب ﺑ ﻪ ﻓﺎر ﺱﯽ‬
‫ﺕﺮﺟﻤﻪ ﮐﺮد و اوﻝﻴﻦ ﮐﺘﺎب‬
‫‪pdf.tarikhema.ir‬‬
‫)ﺷﻤﺎرﻩ ‪ (٧٦‬ﻡﻴﺮزا ﻋﻠﯽ اﮐﺒﺮ ﺧﺎن ﻧﻘﺎﺷﺒﺎﺷﯽ )ﻡﺰﻳﻦ اﻝﺪوﻝﻪ(‬

‫ﺗﺌﻮری ﻣﻮﺳﻴﻘﯽ را ﺑﻪ ﺱﺒﮏ ﺟﺪﻳﺪ ﺑﺎ ﺟﻤﻠﻪ هﺎی ﻓﺮاﻧﺴﻪ و ﺕﺮﺟﻤﻪ ی ﻓﺎرﺱﯽ ﺁﻧﻬﺎ ﻧﻮﺷ ﺖ و در چﺎﭘﺨﺎﻧ ﻪ‬
‫ی داراﻝﻔﻨﻮن ﺑﻪ چﺎپ رﺱﺎﻧﻴﺪﻩ در دﺱﺘﺮس ﺷﺎﮔﺮدان ﻡﺪرﺱﻪ ﻗﺮار داد )‪ ١٢٦١‬ﻡﻄﺎﺑﻖ ‪ ١٣٠١‬هـ‪.‬ق(‪.‬‬
‫دروس دﻳﮕﺮ ﻡﺎﻧﻨﺪ ﺱﺮاﻳﺶ )ﺱﻠﻔﮋ( و ﺕﻌﻠﻴﻢ ﻋﻠﻤﯽ ﺁﻻت ﺑﺎدی ﺑﻮﺱﻴﻠﻪ ی ﻡﻌﻠﻢ اروﭘﺎﺋﯽ ﺑ ﻪ ﻋﻤ ﻞ ﻡ ﯽ ﺁ ﻡﺪ‬
‫و وﺱﺎﺋﻞ و اﺱﺒﺎب و ﻝﻮازم ﮐﺎر از ﻗﺒﻴﻞ ﺁﻻت ﻡﻮﺱﻴﻘﯽ ﻧﻈﺎﻡﯽ هﻢ ﮐﻪ ﺱﻔﺎرش دادﻩ ﺑﻮدﻧﺪ از اروﭘﺎ رﺱﻴﺪ‬
‫و ﭘ ﺲ از چﻨ ﺪ ﺱ ﺎل ﻳ ﮏ دﺳ ﺘﻪ ی ﻣﻮزﻳ ﮏ ﺣﺎﺿ ﺮ و ﺁﻡ ﺎدﻩ ﺷ ﺪ ﮐ ﻪ در ﺟﺸﻨﻬ ﺎ و ﺱ ﻼﻡﻬﺎی رﺱ ﻤﯽ و‬
‫هﻨﮕﺎم ﭘﺬﻳﺮاﺋﯽ و ﻡﻌﺮ ﻓﯽ ﺱﻔﺮا ﺑﻪ ﺣﻀ ﻮر ﺷﺎﻩ ﺑ ﺮای اوﻝﻴ ﻦ ﺑ ﺎر ﺑﻪ ﺟﺎی ﻧ ﻘﺎرﻩ ﺧﺎ ﻧﻪ ی ﻗ ﺪﻳﻢ ﺑ ﻪ ﮐﺎر‬
‫رﻓﺖ‪.‬‬
‫‪pdf.tarikhema.ir‬‬

‫)ﺷﻤﺎرﻩ ‪ (٧٧‬ﻃﺒﺎل و ﺳﻨﺞ زدن )ﮐﺎﺷﻴﮑﺎری ﺏﺎغ ﮔﻠﺴﺘﺎن(‬

‫ﻣﻮرادی ﮐﻪ ﻣﻮزﻳﮏ ﻧﻮاﺧﺘﻪ ﻣﯽ ﺷﺪ‬

‫در دورﻩ ی ﻥﺎﺻﺮاﻝﺪیﻦ ﺷﺎﻩ ‪ ،‬ﻡﻮزیﮏ ﻥﻈﺎﻡﯽ دریﻦ ﻡﻮارد ﺏﻪ ﮐﺎر ﻡﯽ رﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪:‬‬
‫‪ -١‬در روزهﺎی ﻋﻴﺪ ﮐﻪ ﺳﻼم رﺳﻤﯽ ﻡﻨﻌﻘﺪ ﻡﯽ ﮔﺮدیﺪ ‪ ،‬وﻗﺘﯽ ﺷﺎﻩ ﺏﻪ ﺕ ﺨﺖ ﻡﺮﻡ ﺮ وارد ﻡﯽ ﺷ ﺪ و ﺏﺮ‬
‫ﺻﻨﺪﻝﯽ ﻡﺨﺼﻮص ﻡﯽ ﻥﺸﺴ ﺖ ‪ ،‬ﻡﻮزی ﮏ ‪ ،‬ﺳ ﻼم ا یﺮان را ﻡ ﯽ ﻥﻮا ﺥﺖ ‪ ،‬ﺁن ﮔﺎﻩ ﺷﻴﭙﻮرﭼﯽ ‪ ،‬ﺏ ﺎد ﺏﻪ‬
‫ﺷﻴﭙﻮر ﮐﺮدﻩ ﻡﺘﻌﺎﻗﺐ ﺁن ﻏﺮش ﺕﻮپﻬﺎ ﺏﻪ ﮔﻮش ﻡﯽ رﺳﻴﺪ‪.‬اوﻝﻴﻦ ﺁهﻨﮓ ﺳﻼم را ﻝﻮﻡﺮ ﺳﺎﺥﺖ ﮐﻪ ﺕﺎ زﻡﺎن‬
‫ﻡﺤﻤﺪ ﻋﻠﯽ ﺷﺎﻩ ﻡﻌﻤﻮل ﺏﻮد و در دورﻩ ی اﺣﻤﺪ ﺷﺎﻩ ﺕﻐﻴﻴﺮ ﮐﺮد‪.‬‬
‫‪ -٢‬درﻡﺴﺎﻓﺮﺕﻬﺎی یﻴﻼﻗﯽ دو دﺳﺘﻪ ﻡﻮزیﮏ ﻥﻈﺎﻡﯽ هﻤﺮاﻩ ﺏﻮد ﮐﻪ ﺏﺎﻡﺪاد و ﺷﺎﻡﮕﺎﻩ ﻥﺰدیﮏ ﺏﻪ ﺳﺮا پﺮدﻩ‬
‫ی ﺳﻠﻄﻨﺘﯽ ﺁهﻨﮓ هﺎی ﺥﻮش ﻡﯽ ﻥﻮاﺥﺖ‪.‬‬
‫‪ -٣‬در ﺕﺸﺮیﻔﺎت رﺳﻤﯽ درﺏ ﺎری و ﺷﺮﻓﻴﺎﺏﯽ ﺳ ﻔﺮای ﺥﺎر ﺟﻪ ﮐﻪ از ﻡﻘﺎ ﺏﻞ ﮔ ﺎرد اﺣ ﺘﺮام رد ﻡﯽ ﺷﺪﻥﺪ‬
‫ﻡﻮزیﮏ ‪ ،‬ﺳﻼم ﮐﺸﻮر ﻡﺮﺏﻮط را ﻡﯽ ﻥﻮاﺥﺖ‪.‬‬
‫‪pdf.tarikhema.ir‬‬

‫)ﺷﻤﺎرﻩ ‪ (٧٨‬ﻡﻮزیﮏ داراﻝﻔﻨﻮن در زﻡﺎن ﻥﺎﺻﺮاﻝﺪیﻦ ﺷﺎﻩ‬

‫‪ -۴‬در ﺕﻌﺰیﻪ ی ﺕﮑﻴﻪ دوﻝﺖ ﻥﻴﺰ ﻡﻮزیﮏ ﻥ ﻈﺎﻡﯽ وﻇﻴ ﻔﻪ ی ﻥﻮاز ﻥﺪﮔﯽ داﺷ ﺖ ﮐﻪ در ﻡﻮﻗ ﻊ ﺥ ﻮد ﺏ ﻪ ﺁن‬
‫اﺷﺎرﻩ ﺥﻮاهﺪ ﺷﺪ‪.‬‬
‫‪ -۵‬هﻤﻪ روزﻩ از یﮏ ﺳﺎﻋﺖ ﺏﻪ ﻏﺮوب ﻡﺎﻥﺪﻩ یﮏ دﺳﺘﻪ ﻡﻮزیﮏ در ﺣﻴﺎت ﺕﺨﺖ ﻡﺮﻡﺮ ﻥﻮازﻥﺪﮔﯽ ﻡﯽ‬
‫ﮐﺮد ﮐﻪ ﺏﻪ ﻥﺎم ﺁﻗﺸﺎم )ﺷﺎﻡﮕﺎﻩ( ﻡﻮﺳﻮم ﺏﻮد و ﻥﺰدیﮏ ﻏﺮوب ‪ ،‬ﺳﻼم ﻡﯽ زدﻥﺪ و ﻡﯽ رﻓﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫‪pdf.tarikhema.ir‬‬

‫‪ -۶‬اﺷﺨﺎﺻﯽ ﮐﻪ ﻣﻴﻞ داﺷﺘﻨﺪ‪ .‬ﻣﯽ ﺕﻮاﻥﺴﺘ ﻨﺪ ﺑ ﺮای ﺟﺸ ﻦ ﻋﺮوﺳ ﯽ از ﻣﻮزی ﮏ ﻥ ﻈﺎﻣﯽ ‪ ،‬در ﻣﻘﺎﺑ ﻞ دادن‬
‫اﻥﻌﺎم ‪ ،‬اﺳﺘﻔﺎدﻩ ﮐﻨﻨﺪ‪.‬ﻣﺴﺘﻮﻓ ﯽ ﻣ ﯽ ﻥﻮیﺴ ﺪ‪ :‬دو ﻣﺮﺕﺒ ﻪ د ﺳﺘﻪ ی ﻣﻮزی ﮏ ﻥ ﻈﺎﻣﯽ ﺑ ﻪ ﺥﺎ ﻥﻪ ی ﻋﺮوس ﻣ ﯽ‬
‫رﻓﺖ ‪ ،‬یﮑﯽ ﺑﻌﺪ از ﻇﻬﺮ روز ﻋﺮوﺳﯽ ﺑﺮای ﺑﺮدن رﺥﺖ ﺣﻤﺎم داﻣﺎد ﺑﻪ ﺳ ﺮﺣﻤﺎم و دی ﮕﺮی در ﻣﻮﻗ ﻊ‬
‫ﺑﺮدن ﻋﺮوس ﺑﻪ ﺥﺎﻥﻪ ی داﻣﺎد ‪ ،‬ﺑﻪ ایﻦ ﺕﺮﺕﻴﺐ ﮐﻪ در ﻣﺮاﺟﻌﺖ از ﺣﻤﺎم ‪ ،‬دﺳﺘﻪ ﻣﻮزی ﮏ ﺟﻠ ﻮی داﻣ ﺎد‬
‫ﻣﯽ اﻓﺘﺎد و او را ﺕﺎ ﻋﺮوﺳﯽ ﺥﺎﻥ ﻪ ﻣ ﯽ رﺳ ﺎﻥﺪ‪.‬در ﻣﻮﻗ ﻊ ﻋﺮوس ﺁوردن ه ﻢ ﺑﺎز دﺳ ﺘﻪ ﻣﻮزی ﮏ ﺟﻠ ﻮی‬
‫ﻋﺮوس ﻣﯽ اﻓﺘﺎد و او را ﺑﻪ ﺥﺎﻥﻪ ی داﻣﺎد ﻣﯽ رﺳﺎﻥﻴﺪ‪.‬‬
‫در ﺑﺎغ ﺷﺎﻩ هﻢ ﮐﻪ ﻣﺠﺴﻤﻪ ی ﻥﺎﺻﺮاﻝﺪیﻦ ﺷﺎﻩ را ﺳﻮار ﺑﺮ اﺳﺐ ﺳﺎﺥﺘﻪ ﺑﻮد ﻥﺪ ‪ ،‬روز ﭘﺮدﻩ ﺑﺮداری از‬
‫ﻣﺠﺴﻤﻪ ‪ ،‬ﺟﺸﻦ ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ و ﭼﻨﺪ دﺳﺘﻪ ﻣﻮزیﮏ در ﺑﺎغ ﻣﺰﺑﻮر ﺁهﻨﮕﻬﺎی ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻣﯽ ﻥﻮاﺥﺘﻨﺪ‪.‬در روز هﺎی‬
‫اﺳﺐ دواﻥﯽ و ﻣﺴﺎﺑﻘﺎت ﮐﺸﺘﯽ ﮔﻴﺮی ﻥﻴﺰ دﺳﺘﺠﺎت ﻣﻮزیﮏ ﻥﻮازﻥﺪﮔﯽ ﻣﯽ ﮐﺮدﻥﺪ‪.‬‬
‫ﮐﺎرهﺎی ﻟﻮﻣﺮ ‪ -‬در دورﻩ ی ﻥﺎﺻﺮاﻝﺪیﻦ ﺷﺎﻩ ‪ ،‬ﻝﻮﻣﺮ ﺳﻤﺖ ﻣﻮزﻳﮑ ﺎﻧﭽﯽ ﺑﺎ ﺷﯽ دا ﺷﺖ‪ .‬ﻥﺎﻣﺒﺮدﻩ در ﺳ ﻔﺮ‬
‫ﺳﻮم ﺷﺎﻩ ﺑﻪ ﻓﺮﻥ ﮓ در ﻥﻤﺎیﺸﮕ ﺎﻩ ای ﺮان در ﭘﺎریﺲ ﻥ ﻴﺰ ﺣ ﻀﻮر داﺷ ﺘﻪ ا ﺳﺖ ﭼﻨﺎﻥ ﮑﻪ ﺷ ﺎﻩ در ﺳ ﻔﺮﻥﺎﻣﻪ‬
‫ﺥﻮد ﻣﯽ ﻥﻮیﺴﺪ‪:‬‬
‫داﺥ ﻞ اﮐﺴﭙ ﻮزﻩ ی ایﺮاﻥ ﯽ ﺷ ﺪیﻢ‪ .‬یﮑ ﯽ از ﻓﺮﻥﮕﻴﻬ ﺎ از ﻣ ﺎ اﺟ ﺎزﻩ ﺥﻮاﺳ ﺘﻪ ﺑ ﻮد ﮐ ﻪ اﺳ ﺒﺎﺑﻬﺎی ای ﺮان را‬
‫ﺥﻮدش در ایﻨﺠﺎ اﮐﺴﭙﻮزﻩ ﮐﻨﺪ‪.‬ﻣﺎ هﻢ اﺟﺎزﻩ دادیﻢ‪.‬ﺣ ﺎﻻ او ﺑﺎ ﻣﺴﻴﻮﻝ ﻤﺮ ﻣﻮزیﮑ ﺎﻥﭽﯽ ﺑﺎﺷ ﯽ ﻣ ﺎ و ﻣﺴﻴ ﻮر‬
‫ریﺸ ﺎر ﻣﻌ ﺮوف ایﻨﺠ ﺎ را ﺑ ﻪ ﺷ ﺮاﮐﺖ دﺳ ﺖ ﮐ ﺮدﻩ اﻥ ﺪ‪.‬ﻣﺴﻴﻮﻝﻤ ﺮ و ﺁن ﺷ ﺨﺺ ﻓﺮﻥﮕ ﯽ و ﻣﺴﻴ ﻮ ریﺸ ﺎر‬
‫ﺣﺎﺽﺮ ﺑﻮدﻥﺪ‪.‬ﺟﺎی وﺳﻴﻊ ﺥﻮﺑﯽ ﺑﻮد ﺑﺎ اﻥﻮاع اﺳﺒﺎﺑﻬﺎی ایﺮاﻥﯽ از ﻗﺎﻝﻴﻬﺎی ﺥﻮب و اﻣﺘﻌﻪ ی دیﮕﺮ ﻣﺰیﻦ‬
‫ﮐﺮدﻩ و ﺥﻴﻠﯽ ﺥﻮب ﺕﺮﺕﻴﺐ دادﻩ ﺑﻮدﻥﺪ‪.‬‬

‫)ﺷﻤﺎرﻩ ‪ (٧٩‬ﻃﺒﺎل )ﮐﺎﺷﻴﮑﺎری ﺑﺎغ ﮔﻠﺴﺘﺎن(‬

‫‪pdf.tarikhema.ir‬‬

‫دریﻦ ﺳﻔﺮ ﺑﻌﻀﯽ ﺁهﻨﮕﻬﺎ ﻣﻮرد ﺕﻮﺟﻪ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ و ﺷﺎﻩ دﺳﺘﻮر دادﻩ اﺳﺖ ﻥﺖ ﺁﻥﻬﺎ را ﺑﻔﺮﺳﺘﻨﺪ ﭼﻨﺎﻥ ﮑﻪ‬
‫ﻣﯽ ﻥﻮیﺴﺪ ‪ :‬دﺳﺘﻪ ﻣﻮزیﮑﺎﻥﭽﯽ هﻢ ﮐﻪ یﮏ دﺳﺘﻪ ﻗﺮﻣﺰ ﭘﻮش و ﻣﺘﻌﻠﻖ ﺑﻪ ﭘﻮﻝﻴﺲ ﺑﻮدﻥﺪ ‪ ،‬ﺁﻣﺪﻩ ﺣﻠﻘﻪ زدﻥ ﺪ‬
‫و ﺷﺮوع ﺑﻪ زدن ﻣﻮزیﮑﺎل ﮐﺮدﻥﺪ‪.‬ﻥﻮاهﺎی ﻓﺮح اﻥﮕﻴﺰ ﺑﺴﻴﺎر ﺥﻮب ﻣﯽ زدﻥﺪ ﺑ ﻪ ﻃﻮریﮑ ﻪ ﻓﺮ ﻣﻮدیﻢ ﻥﺖ‬
‫ﺁن ﻥﻮاهﺎ را ﺑﺮای ﻣﺎ ﺑﻔﺮﺳﺘﻨﺪ ﺑﻪ ﻃﻬﺮان ﺑﺒﺮیﻢ ﮐﻪ ﻣﻮزیﮑﺎﻥﭽﻴﻬﺎی ایﺮان ﺑﺰﻥﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻋﻼوﻩ ﺑﺮ ﻣﻮزیﮑ ﺎﻥﭽﯽ ه ﺎ ‪ ،‬ﻋ ﺪﻩ ای ه ﻢ ز یﺮ ﻥ ﻈﺮ ﻝﻮ ﻣﺮ ﻓﺮاﻥﺴ ﻮی ﺕﺤﺼﻴ ﻞ ﮐﺮدﻩ ﺑﺮای ادارﻩ ﮐﺮدن‬
‫دﺳ ﺘﺠﺎت ﻣﻮزی ﮏ ﺕﺮﺑﻴ ﺖ ﺷ ﺪﻥﺪ ﮐ ﻪ ﺑ ﻪ ﺕ ﺪریﺞ ﺳ ﻤﺖ ﺻ ﺎﺣﺐ ﻣﻨﺼ ﺒﯽ یﺎﻓﺘﻨ ﺪ و ﺑ ﻪ ریﺎﺳ ﺖ دﺳ ﺘﻪ ه ﺎی‬
‫ﻣﻮزیﮏ ﻣﻨﺼﻮب ﮔﺮدیﺪﻥﺪ‪.‬‬
‫در ﺳﺎﻝﻬﺎی ﺁﺥﺮ دورﻩ ی ﻥﺎﺻﺮی ﻥﻴﺰ یﮏ ﺕﻦ ﻓﺮاﻥﺴﻮی ﻣﻮﺳﻮم ﺑ ﻪ دووال )‪ (Duval‬ا ﺳﺘﺨﺪام ﺷ ﺪﻩ ﺑﻪ‬
‫ایﺮان ﺁﻣﺪﻩ ‪.‬ﻥﺎﻣﺒﺮدﻩ ویﻮﻝﻦ زن ﺑﻮد و ﺑﻪ ﺕﺸﮑﻴﻞ ارﮐﺴﺘﺮ ﺁﻻت زهﯽ اﻗﺪام ﮐﺮد وﻝ ﯽ دو ﺳﺎل ﺑﻴ ﺸﺘﺮ در‬
‫ایﺮان ﻥﻤﺎﻥﺪ و هﻤﺎن ﻝﻮﻣﺮ ﺑﻮد ﮐﻪ دﻥﺒﺎﻝﻪ ی ﮐﺎر و ﺕﻌﻠﻴﻤﺎت دﺳﺘﻪ هﺎی ﻣﻮزیﮏ را ﺑﻪ ﻋﻬﺪﻩ داﺷﺖ‪.‬‬
‫در دورﻩ ی ﻣﻈﻔﺮاﻝﺪیﻦ ﺷﺎﻩ ﺑﺮای دﻓﻌﻪ ی اول ﭼﻨﺪ ﺁهﻨﮓ ایﺮاﻥﯽ ﺕﻮﺳﻂ ﻝﻮﻣﺮ ﺑﺮای ﭘﻴﺎﻥﻮ ﻥﻮﺷ ﺘﻪ ﺷﺪ و‬
‫در ﭘﺎریﺲ ﺑﻪ ﭼﺎپ رﺳﻴﺪ‪.‬ﭼﻨﺎﻥﮑﻪ در ﺳﻔﺮﻥﺎﻣﻪ ی ﻣﻈﻔﺮاﻝﺪیﻦ ﺷﺎﻩ ﺑﻪ ایﻦ ﻣﻄﻠﺐ اﺷﺎرﻩ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪:‬‬
‫‪pdf.tarikhema.ir‬‬

‫ﻧﺎﺻﺮ هﻤﺎﻳﻮن و ﻣﺴﻴﻮ ﻟﻮﻣ ﺮ را ﮐ ﻪ ﺑﻪ ﭘﺎرﻳﺲ ﻓﺮﺳ ﺘﺎدﻩ ﺑ ﻮدﻳﻢ ا ﻣﺮوز ﺁ ﻣﺪﻩ ﻓﺮﻣﺎﻳﺸ ﺎت ﻣﺎ را از ﺑﺎﺑ ﺖ‬
‫ﻧﺘﻬﺎی ﻣﻮزﻳﮏ ﺑﻪ ﺧﻮﺑﯽ اﻧﺠﺎم دادﻩ اﻧﺪ‪.‬ﻳﮏ ﻧﺴﺨﻪ ازﻳﻦ ﻧﺘﻬ ﺎ ﮐ ﻪ در ه ﻤﺎن ﻣﻮ ﻗﻊ در ﭘﺎرﻳﺲ ﭼ ﺎپ ﺵ ﺪﻩ‬
‫اﮐﻨ ﻮن در ﮐﺘﺎﺑﺨﺎﻧ ﻪ ی هﻨﺮﺳ ﺘﺎن ﻣﻮﺳ ﻴﻘﯽ ﻣﻠ ﯽ ﻣﻮﺝ ﻮد اﺳ ﺖ و ﺵ ﺎﻣﻞ ﻗﺴﻤ ﺘﯽ از ﺁواز ﭼﻬ ﺎر ﮔﺎﻧ ﻪ و‬
‫هﻤﺎﻳﻮن و ﻣﺎهﻮر ﺑﺎ ﭼﻨﺪ ﺕﺼﻨﻴﻒ و رﻧﮓ ﻣﯽ ﺑﺎﺵﺪ و ﻟﻮﻣﺮ ﻧﻴﺰ ﻳﮏ ﺻﻔﺤﻪ ﻣﻘﺪﻣﻪ ﺑ ﻪ زﺑ ﺎن ﻓﺮاﻧﺴ ﻪ در‬
‫ﺁﻏ ﺎز ﺁن ﻧﻮﺵ ﺘﻪ و ﻣﺨﺼﻮﺻ ًﺎ از ﻧﺎﺻ ﺮهﻤﺎﻳﻮن ﺵ ﺎﮔﺮدش ﮐ ﻪ در ﺝﻤ ﻊ ﺁوری و ﻧﻮﺵ ﺘﻦ ﺁهﻨﮕﻬ ﺎ ﺑ ﻪ او‬
‫ﮐﻤﮏ ﮐﺮدﻩ ﺕﺸﮑﺮ ﻧﻤﻮدﻩ اﺳﺖ‪.‬ﻟﻮﻣﺮ در ﺡﺪود ‪ ٤٥‬ﺳﺎل ﻗﺒﻞ در ﺕﻬﺮان ﻓﻮت ﮐﺮد‪.‬‬

‫)ﺵﻤﺎرﻩ ‪ (٨٠‬ﻣﻮزﻳﮑﺎﻧﭽﯽ هﺎ )ﻧﻤﺎی ﻏﺮﺑﯽ ﺵﻤﺲ اﻟﻤﺎرﻩ در ﺑﺎغ ﮔﻠﺴﺘﺎن(‬

‫اﮐﻨﻮن از ﺵﺎﮔﺮدان اوﻟﻴﻪ ی ﺵﻌﺒﻪ ی ﻣﻮزﻳﮏ ﺵﻤﻪ ای ﺑﻨﮕﺎرم‪:‬‬

‫ﺳﻠﻴﻤﺎن ﺧﺎن ‪ -‬از اوﻟﻴﻦ و ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﺵﺎﮔﺮدان ﻟﻮﻣ ﺮ ﺑ ﻮد‪.‬وی ﻗﺮﻧ ﯽ ﮐﻮ ﭼﮏ ﻣﯽ زد و ﻟﯽ در ﺕﻌﻠﻴ ﻢ ﺕﻤ ﺎم‬
‫اﺳﺒﺎﺑﻬﺎی ﺑﺎدی دﺳﺖ داﺵﺖ و ﭘﻴﺎﻧﻮ هﻢ ﻣﯽ ﻧﻮاﺧﺖ‪.‬ﺻﺎﺡﺐ ﻣﻨﺼﺒﺎن ﺁﺕﻴﻪ ی ﻣﻮزﻳﮏ ﺡﺘﯽ ﺳﺎﻻر ﻣﻌﺰز‬
‫ﮐﻪ ﺑﻌﺪهﺎ رﺋﻴﺲ ﮐﻞ ﻣﻮزﻳﮏ ﺑﻮد اﺡﺘﺮام ﺑﺴ ﻴﺎر ﺑﻪ او ﻣﯽ ﮔﺬاردﻧ ﺪ و او ار از هﻤ ﻪ ی ﺵﺎﮔﺮدان ﻟﻮ ﻣﺮ‬
‫ﺑﺮﺕﺮ ﻣﯽ داﻧﺴﺘﻨﺪ‪.‬وی ﺑﻌﺪهﺎ رﺋﻴﺲ ﻣﻮز ﻳﮏ ﻋ ﺒﺪاﻟﺤﺴﻴﻦ ﻣﻴﺮزای ﻓﺮﻣﺎﻧﻔﺮﻣ ﺎ ﺵ ﺪ و ﺡﺘﯽ ﻳ ﮏ ﺳﻔﺮ هﻢ‬
‫ﺑﺮای ﺁوردن ﺁﻻت ﻣﻮﺳﻴﻘﯽ ﻧﻈﺎم ﺑﻪ ﺧﺎرج از اﻳﺮان ﻣﺴﺎﻓﺮت ﮐﺮد‪ .‬ﻣﻌﺎوﻧﻴﻦ او اول اﻧﻮﺷﻴﺮوان ﻣﻴﺮزا‬
‫ﺑﻌﺪ ﻋﺒﺪاﻝﺮﺣﻴﻢ ﺧﺎن و ﺳﭙﺲ ﻣﺠﻴﺪ ﺣﺸﻤﺖ دیﻮان ﺑ ﻮد‪.‬ا ﻳﻦ د ﺳﺘﻪ ی ﻣﻮزﻳ ﮏ در ﺳﻔﺮهﺎی ﺁذرﺑﺎﻳﺠ ﺎن و‬
‫ﮐﺮﻣﺎن و ﮐﺮﻣﺎﻧﺸﺎﻩ ﻧﻴﺰ هﻤﺮاﻩ ﻓﺮﻣﺎﻧﻔﺮﻣﺎ ﺑﻮد‪.‬ﺳﻠﻴﻤﺎن ﺧﺎن ﺑ ﻌﺪهﺎ دو ﺑﺎرﻩ ﺑ ﻪ ﺕ ﻬﺮان ﺁ ﻣﺪ و ﻣﺪﺕﯽ رﺋ ﻴﺲ‬
‫ﻣﻮزﻳﮏ ﻋﻼءاﻟﺪوﻟﻪ و ﭼﻨﺪی هﻢ رﺋﻴﺲ ﻣﻮزﻳﮏ ﮔﺎرد ﺳﻠﻄﻨﺘﯽ ﺵﺪ‪.‬‬
‫ﺳﻠﻴﻤﺎن ﺧﺎن ﻓﺮزﻧﺪی داﺵﺖ ﺑﻪ ﻧﺎم اﺻﻼن ﺧﺎن ﮐ ﻪ ﺻ ﻨﻌﺘﮕﺮ ﺧﻮ ﺑﯽ ﺑ ﻮد و ﺕ ﺎ ﭼ ﻨﺪ ﺳ ﺎل ﻗ ﺒﻞ ﮐﻪ ﻓﻮت‬
‫ﮐﺮد در ﺧﻴﺎﺑﺎن ﻓﺮدوﺳﯽ ﻣﻐﺎزﻩ داﺵﺖ و ﺁﻻت ﻣﻮﺳﻴﻘﯽ را ﺕﻌﻤﻴﺮ ﻣﯽ ﮐﺮد‪.‬ﻳﮏ اﻃﺮﻳﺸﯽ هﻢ ﺑﻪ ﻧﺎم ﺁﻟ ﺒﺮ‬
‫هﺎدوﻳﮑﺮ در ﻣﻮزﻳﮏ ﻋﻼءاﻟﺪوﻟﻪ ﻣﺘﺼﺪی اﺻﻼح ﺳﺎزهﺎ ﺑﻮد‪.‬از هﻤﺸﺎﮔﺮدﻳﻬﺎی ﺳﻠﻴﻤﺎن ﺧﺎن ارﻣﻨﯽ ﮐﻪ‬
‫او ه ﻢ ﻧ ﺰد ﻟﻮﻣ ﺮ ﻓﺮاﻧﺴ ﻮی ﮐ ﺎر ﮐ ﺮدﻩ و ﻣﻌﻠﻮﻣ ﺎت ﺧﻮﺑ ﯽ در ادارﻩ ی دﺳ ﺘﺠﺎت ﻣﻮزﻳ ﮏ ﻧﻈ ﺎم داﺵ ﺘﻪ‬
‫یﻮﺳﻒ ﺧﺎن اﺳﺖ ﮐﻪ اﻃﻼع ﺑﻴﺸﺘﺮی از وی ﺑﻪ دﺳﺖ ﻧﻴﺎﻣﺪ‪.‬‬
‫‪pdf.tarikhema.ir‬‬

‫ﻏﻼﻡﺮﺿ ﺎ ﺧ ﺎن )ﺳ ﺎﻻر ﻡﻌ ﺰز( از ﺵ ﺎﮔﺮدان ﻟﻮﻣ ﺮ ﺑ ﻮد ﮐ ﻪ ﺑﻌ ﺪهﺎ ﺳ ﻤﺖ ﻣﻌﻠﻤ ﯽ ﺷ ﻌﺒﻪ ی ﻡﻮزی ﮏ و‬

‫رﻳﺎﺳﺖ ﮐﻞ ﻣﻮزﻳﮏ را ﻳﺎﻓﺖ ‪ ،‬از ﮐﺎرهﺎی ﻧﺎﻣﺒﺮدﻩ ﺑﻪ ﮐﻤ ﮏ ﻣ ﺰﻳﻦ اﻟﺪو ﻟﻪ ﺕﺮﺝ ﻤﻪ ی ﻳﮏ دورﻩ ﮐﺘ ﺎب‬
‫هﻢ ﺁهﻨﮕ ﯽ و ﺳ ﺎز ﺵﻨﺎ ﺳﯽ و ارﮐ ﺴﺘﺮ ﺵﻨﺎﺳ ﯽ ﻣﻮ ﺳﻴﻘﯽ ﻧ ﻈﺎﻣﯽ ا ﺳﺖ ﮐ ﻪ ﺑﻪ ﺵ ﺎﮔﺮدان ﻣﺪرﺳ ﻪ ﮐﻪ ﻣﯽ‬
‫ﺧﻮاﺳﺘﻨﺪ ﺑﻌﺪهﺎ رﺋﻴﺲ دﺳﺘﻪ هﺎی ﻣﻮزﻳ ﮏ ﺵﻮﻧﺪ ﺕﺪرﻳﺲ ﻣﯽ ﺵ ﺪ و ﻟﯽ اﻳ ﻦ ﺝﺰوﻩ ه ﺎ ﺑ ﻪ ﭼ ﺎپ ﻧﺮﺳ ﻴﺪﻩ‬
‫اﺳ ﺖ‪.‬ﮐﺴ ﺎﻧﯽ ﮐ ﻪ دورﻩ ی ﻣﺪرﺳ ﻪ را ﺕﻤ ﺎم ﻣ ﯽ ﮐﺮدﻧ ﺪ ﺑ ﻪ ﺳ ﻤﺖ رﺋﻴ ﺲ دﺳ ﺘﻪ ه ﺎی ﻣﻮزﻳ ﮏ ﻧﻈﺎﻣ ﯽ‬
‫ﻣﻨﺼﻮب و ﺑﻪ واﺡﺪ ارﺕﺸﯽ ﺑﺮای ﺕﻌﻠﻴﻢ و ﺕﺮﺑﻴﺖ ﻣﻮزﻳﮑﭽﯽ هﺎ ﻣﻌﺮﻓﯽ ﻣﯽ ﺵﺪﻧﺪ‪.‬‬
‫‪pdf.tarikhema.ir‬‬

‫ﺑﻌﺪ از ﻓﻮت ﻟﻮﻣﺮ‪ ،‬ﻏﻼﻣﺮﺿﺎ ﺧﺎن ﮐﻪ ﺗﺎ در ﺟﻪ ی ﺳ ﺮﺗﻴﭙﯽ ﺗﺮ ﻗﯽ ﮐ ﺮد ﺑ ﻪ ﺳﻤﺖ رﻳﺎ ﺳﺖ ا ﻳﻦ ﻣﺪر ﺳﻪ‬
‫ﻣﻨﺼﻮب ﺷﺪ و ﺷﺎﮔﺮداﻧﯽ ﮐﻪ ﺑﻌﺪهﺎ رﺋﻴﺲ دﺳ ﺘﻪ هﺎی ﻣﻮزﻳ ﮏ ﻧ ﻈﺎﻣﯽ ﺑﻮد ﻧﺪ از زﻳ ﺮ دﺳ ﺖ او ﺑﻴﺮون‬
‫ﺁﻣﺪﻧﺪ‪.‬‬

‫)ﺷﻤﺎرﻩ ‪ (٨١‬ﻏﻼﻣﺮﺿﺎﺧﺎن ﻣﻴﻦ ﺑﺎﺷﻴﺎن ﺳﺎﻻر ﻣﻌﺰز رﺋﻴﺲ ﻣﻮزﻳﮏ ﻧﻈﺎم‬

‫اﻳﻦ ﻣﺪرﺳﻪ ﻧﺨﺴﺖ ﻳﮑﯽ از ﺷﻌﺐ داراﻟﻔﻨﻮن ﺑﻮد ﺳﭙﺲ ﺟﺰء ﺗﺸﮑﻴﻼت وزارت ﻣﻌﺎرف ﺷﺪ و ﻧﺎﻣﺶ ﮐﻪ‬
‫ﺷ ﻌﺒﻪ ی ﻣﻮزﻳ ﮏ ﺑ ﻮد ﺑ ﻪ ﻣﺪرﺳ ﻪ ی ﻣﻮزﻳ ﮏ ﺗﺒ ﺪﻳﻞ ﻳﺎﻓ ﺖ و اوﻟﻴ ﻦ ﻣﻮﺳ ﺴﻪ اﻳﺴ ﺖ ﮐ ﻪ ﺑ ﺮای ﺗﻌﻠﻴﻤ ﺎت‬
‫ﻣﻮﺳ ﻴﻘﯽ ﺑ ﻪ روش ﻋﻠﻤ ﯽ در اﻳ ﺮان داﺋ ﺮ ﺷ ﺪﻩ اﺳ ﺖ‪.‬ﻣﻨﺘﻬ ﺎ ﭼ ﻮن ﻣﻨﻈ ﻮر از ﺗﺎﺳ ﻴﺲ ﺁن ‪ ،‬ﺑﻬﺒ ﻮد وﺿ ﻊ‬
‫ﻣﻮﺳﻴﻘﯽ ﻧﻈﺎﻳﻢ ﺑﻮد ‪ ،‬ﺑﻴﺸﺘﺮ ازﻳﻦ ﻧﻈﺮ ﺗﻌﻠﻴﻤﺎت ﺁن پﻴﺸﺮﻓﺖ ﻣﯽ ﮐﺮد‪.‬‬
‫ﺳﺎﻻر ﻣﻌﺰز ﺑﺮای ﺗﺪرﻳﺲ ﺳﻠﻔﮋ و دﻳﮑﺘﻪ ی ﻣﻮﺳﻴﻘﯽ و ﺗﻌﻠﻴﻢ ﺁﻻت ﺑﺎدی ‪ ،‬ﻣﻌﻠﻢ ﺧﻮﺑﯽ ﺑﻮد و ﮔﺮ ﭼﻪ ﺑﻪ‬
‫ﻣﻘﺘﻀﺎی روﺣﻴﻪ ی ﻧﻈﺎﻣﯽ ‪ ،‬ﺳﺨﺖ ﮔﻴﺮی ﻣﯽ ﮐﺮد وﻟﯽ هﻨﺮﺟﻮﻳﺎن از او ﮐﺎﻣﻼ اﺳﺘﻔﺎدﻩ ﻣ ﯽ ﻧﻤﻮدﻧ ﺪ‪.‬در‬
‫ﻧﻈ ﻢ و ﺗﺮﺗﻴ ﺐ ﻣﺸﻬ ﻮر اﺳ ﺖ ﭼﻨﺎﻧﮑ ﻪ ﺷ ﺎﮔﺮداﻧﺶ ﻣ ﯽ ﮔﻮﻳﻨ ﺪ هﻤﻴﺸ ﻪ ﻗﺒ ﻞ از ﺷ ﺮوع ﺳ ﺎﻋﺖ ﮐ ﺎر ‪ ،‬در‬
‫ﻣﺪرﺳﻪ ﺣﺎﺿﺮ ﻣﯽ ﺷﺪ و ﺑﻪ ﮐﺎر ﺧﻮد ‪ ،‬دﻟﺒﺴﺘﮕﯽ و ﻋﻼﻗﻤﻨ ﺪی داﺷ ﺖ‪.‬در ﻧﻮاﺧﺘﻦ پ ﻴﺎﻧﻮ ﻣﺨﺼﻮ ﺹًﺎ در‬
‫اﺟﺮای ﻧﻐﻤﺎت اﻳﺮاﻧﯽ ﺑﯽ ذوق ﻧﺒﻮد و ﺑﺮﺧﻼف ﻣﻮﺳﻴﻘﯽ داﻧﻬﺎی ﺗﺤﺼﻴﻞ ﮐﺮدﻩ ی اﻳﻦ دورﻩ ﮐﻪ ﺗﻮﺟ ﻬﯽ‬
‫ﺑﻪ ﻣﻮﺳﻴﻘﯽ اﻳﺮاﻧﯽ ﻧﺪارﻧﺪ ﺣﺘﯽ ﺧﻮد ‪ ،‬ﮐﻮک پﻴﺎﻧﻮ را ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻣﯽ داد و ﺁهﻨﮕﻬ ﺎی ﻣ ﻠﯽ را در روی پﻴﺎ ﻧﻮ‬
‫ﻣﯽ ﻧﻮاﺧﺖ ﻣﺨﺼﻮﺹًﺎ ﻣﻌﺘﻘﺪ ﺑﻮد ﮐﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺷﺎﮔﺮدان ﻣﺪرﺳﻪ ﺑﻪ اﺹﻮل ﻣﻮﺳﻴﻘﯽ ﻣﻠﯽ هﻢ ﺁﺷﻨﺎ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬
‫ﭼﻮن در ﺁن ﻣﻮﻗﻊ ﻣﺪرﺳﻪ ی ﻣﻮزﻳﮏ ﺑﺮای ﺗﻌﻠﻴﻢ ا ﺳﺒﺎﺑﻬﺎی ﺑ ﺎدی ﻣﻌﻠﻤﻴ ﻦ ﻣﺘﺨ ﺼﺺ ﻧﺪاﺷ ﺖ ‪ ،‬ﺳ ﺎﻻر‪،‬‬
‫ﺗﺪرﻳﺲ ﺁﻧﻬﺎ را ﺷﺨﺼًﺎ ﺑﻪ ﻋﻬﺪﻩ داﺷﺖ و ﺑﺎ ﻣﺮاﻗﺒﺖ و دﻗﺖ ﻣﺨﺼﻮص هﻤﻪ را ﺗﻌﻠﻴﻢ ﻣﯽ داد‪.‬‬
‫ﺳﺎﻻر ﻣﻌﺰز )ﻣﻴﻦ ﺑﺎﺷﻴﺎن( ﻣﺎرﺷﻬﺎی ﻧﻈﺎﻣﯽ و ﺳﺮودهﺎی وﻃﻨﯽ هﻢ ﻣﯽ ﺳﺎﺧﺖ‪.‬در ﺁن ﻣﻮﻗﻊ هﺮ وﻗ ﺖ‬
‫‪pdf.tarikhema.ir‬‬

‫اوﻟﻴﺎی ﻣﺪارس ﻣﯽ ﺧﻮاﺳﺘﻨﺪ ﺳﺮودی دا ﺷﺘﻪ ﺑﺎ ﺷﻨﺪ ‪ ،‬ﺗﻨﻬ ﺎ ﻣﺮﺟﻌ ﺸﺎن ﺳ ﺎﻻر ﻣﻌ ﺰز ﺑ ﻮد و ﭼﻨﺎﻧﮑ ﻪ ﻗﺒ ﻼ‬
‫اﺷﺎرﻩ ﺷﺪ ﺗﻤﺎم ﺳﺮود هﺎی ﻣﺪرﺳ ﻪ ی اﻣﺮﻳﮑ ﺎﺋﯽ را ‪ ،‬او ﺗﺼﻨ ﻴﻒ ﻣ ﯽ ﮐ ﺮد‪.‬از ﺳﺮودهﺎی ﺧﻮب او ﮐ ﻪ‬
‫ﺑﺮای ﺁن ﻣﺪرﺳﻪ ﺳﺎﺧﺘﻪ و دارای ﻧﻐﻤﻪ ی زﻳﺒﺎﺋﻴﺴﺖ ﺁهﻨﮕﻴﺴﺖ ﮐﻪ اﺷﻌﺎر ﺁن ﭼﻨﻴﻦ اﺳﺖ‪:‬‬
‫ﻋ ﺎﻟﻤﯽ ﻧﻤ ﺎ‬ ‫ﺧﻴﺰ‪ ،‬ه ﻤﺘﯽ ﮔﻤ ﺎر اﮐ ﻨﻮن‬
‫پﺮﺧﻮن ‪ ،‬ﺑﻴﺪرﻳﻎ‬
‫ﺳﺮﺑﻪ ﺗﻦ‬ ‫ﺗﺮک ﺟﺎن وﺗﻦ ﮐﻦ ‪ ،‬ﺗﺎﺑﻪ ﮐﯽ درﻧ ﮏ‬
‫ﻧﺰﻳﺒﺪ ‪ ،‬ﺑﺎﺷﺪ ار ﺑﻪ ﻧﻨﮏ‬
‫هﻤﺘﯽ ﻏﻴﺮﺗﯽ ‪ ،‬ﺗﺎﺑﮑﯽ ﺧﻤﻮش‬
‫ﺑﺎ دو ﺹ ﺪ‬ ‫ﺑﯽ ﻏ ﻢ و ﻧ ﺪاﻣﺖ از رﻩ ﮐﺮا ﻣﺖ‬
‫ﺷﻬﺎﻣﺖ ﺧﻴﺰ و ﺟﺎن ﻓﺸﺎن‬
‫ﺗﺎﺑ ﻪ ﮐ ﯽ‬ ‫ای ﻧ ﮋاد ﺳﺎﺳ ﺎن ‪ ،‬ﻗ ﺪم ﻧ ﻮ ﺑﮕ ﻴﺮ‬
‫زﺟﻬﻞ ﻣﺎ ‪ ،‬ﺳﺮ وﻃﻦ ﺑﻪ زﻳﺮ‬
‫در ﻗﻴ ﻮد‬ ‫ﺧ ﺎک پ ﺎک اﻳ ﺮان ‪ ،‬وﻃ ﻦ ﺑ ﯽ ﻧﻈ ﻴﺮ‬
‫ﻣﺴﮑﻨﺖ ﺷﺪﻩ ﮐﻨﻮن اﺳﻴﺮ‬
‫‪pdf.tarikhema.ir‬‬

‫ﺳﺮود ﻓﻮق دو ﺑﻨﺪ ﺷ ﻌﺮ دﻳ ﮕﺮ دارد ﮐﻪ در ﺧﻮاص ﻋﻠ ﻢ و و ﻃﻦ ﭘﺮﺳ ﺘﯽ اﺳ ﺖ و ﮔﻮﻳﻨ ﺪﻩ ی ا ﺷﻌﺎر ﺁن‬

‫ﻣﻌﻠﻮم ﻥﻴﺴﺖ‪.‬ﻣﻨﻈﻮر از ذﮐﺮ اﺷﻌﺎر اﻳﻦ ﺳﺮود ﺑﺮای ﻥﻤﻮﻥﻪ ﺑﻮد‪ .‬ﺳﺮودهﺎی دﻳ ﮕﺮی ه ﻢ ﮐ ﻪ در ﺁن دورﻩ‬
‫ﻣﯽ ﺳﺎﺧﺘﻨﺪ ‪ ،‬هﻤﻪ ازﻳﻦ ﻗﺒﻴﻞ ﺑﻮد و هﻤﻮارﻩ در ﺳﺮودهﺎی‬

‫)ﺷﻤﺎرﻩ ‪ (٨٢‬ﻣﻮزﻳﮑﺎﻥﭽﻴﻬﺎ )ﮐﺎﺷﻴﮑﺎری ﺑﺎغ ﮔﻠﺴﺘﺎن(‬

‫وﻃﻨﯽ ازاﻳﻨﮑﻪ ﮐﺸﻮر اﻳﺮان از ﻏﺎﻓ ﻠﻪ ی ﺕﻤ ﺪن ﻋ ﻘﺐ اﻓ ﺘﺎدﻩ اﺳ ﺖ ‪ ،‬اﻇﻬ ﺎر ﺕﺎﺳ ﻒ و از ﮔﺬﺷ ﺘﻪ هﺎی ﺑ ﺎ‬
‫اﻓﺘﺨﺎرش ﻳﺎد ﻣﯽ ﺷﺪ و ﺟﻮاﻥﺎن را ﺑﻪ وﻃﻦ دوﺳﺘﯽ و ﮐﺴﺐ ﻋﻠﻢ و ﮐﻤﺎل راهﻨﻤﺎﺋﯽ ﻣﯽ ﮐﺮد و از ﮐ ﺴﯽ‬
‫هﻢ ﺕﻤﺠﻴﺪ و ﺕﺤﺴﻴﻦ ﺑﻪ ﻋﻤﻞ ﻥﻴﺂﻣﺪ‪.‬در ﺻﻮرﺕﻴﮑﻪ از ﺳﺎل ‪ ١٣٠١‬ﺑﻪ ﺑﻌﺪ ‪ ،‬ﻣﻀﻤﻮن ﺳﺮودهﺎ ﻋﻮض ﺷ ﺪ‬
‫و ﺟﻨﺒﻪ ی ﺳﺘﺎﻳﺶ و ﺕﻤﻠﻖ ﻳﺎﻓﺖ زﻳﺮا اوﺽﺎع زﻣﺎﻥﻪ ﺑﺎزار چﺎﭘﻠﻮﺳﯽ و رﻳﺎ را دوﺑﺎرﻩ رواج داد‪.‬‬
‫ﺳﺎﻻر ﻣﻌﺰز در ﺳﺎل ‪ ١٣١٤‬زﻥﺪﮔﺎﻥﯽ را ﺑﺪرود ﮔﻔﺖ‪.‬‬
‫ﻗﻄﻌﻪ ای دﻳﮕﺮ از ﺳﺎﻻر ﻣﻌﺰز ﺑﻪ ﻳﺎدﮔﺎر ﻣﺎﻥﺪﻩ اﺳﺖ ﺑﻪ ﻥﺎم )ﻓﺎﻥﺘﺰی ﻣﺎهﻮر( ﮐﻪ ﺑﺮای ﭘﻴﺎﻥﻮ ﻥﻮﺷﺘﻪ ﺷﺪﻩ‬
‫و در روﺳﻴﻪ ﺑﻪ چﺎپ رﺳﺎﻥﻴﺪﻩ اﺳﺖ و ﻥﺴﺨﻪ ای از ﺁن در ﮐﺘﺎﺑﺨﺎ ﻥﻪ ی هﻨﺮ ﺳﺘﺎن ﻣﻮﺳ ﻴﻘﯽ ﻣ ﻠﯽ ﻣﻮ ﺟﻮد‬
‫ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫از ﺷﺎﮔﺮدان دﻳﮕﺮ ﻝﻮﻣﺮ ﮐﻪ ﺑﻌﺪهﺎ ﺷﻬﺮت ﻳﺎﻓﺘﻪ اﻥﺪ اﺷﺨﺎص زﻳﺮ را ﻣﯽ ﺕﻮان ﻥﺎم ﺑﺮد‪:‬‬
‫ﺣﺴﻴﻦ هﻨ ﮓ ﺁﻓ ﺮﻳﻦ ‪ -‬ﻣ ﻌﺮوف ﺑﻪ ﺡﺴ ﻴﻦ ﺧ ﺎن )ر( ﮐﻪ رﺋ ﻴﺲ ﻳﮑ ﯽ از دﺳ ﺘﻪ هﺎی ﻣﻮز ﻳﮏ ﻗﺰاﻗﺨﺎ ﻥﻪ‬
‫ﺑﻮد‪.‬اﻳﻦ ﺷﺨﺺ ﻋﻼوﻩ ﺑﺮ ﺕﺤﺼﻴﻼت ﻣﻮﺳﻴﻘﯽ ﻥﻈﺎﻣﯽ چﻮن از ﻣﻮﺳﻴﻘﯽ اﻳﺮاﻥﯽ هﻢ ﮐﺎﻣﻼ ﺑﻬﺮﻣﻨ ﺪ ﺑ ﻮد و‬
‫ﺑﻪ ﻥﻮاﺧﺘﻦ ﺳﻪ ﺕﺎر ﺁﺷﻨﺎﺋﯽ داﺷﺖ ﺳﻤﺖ ﻣﻌﻠﻤﯽ ﻣﻮﺳﻴﻘﯽ‬
‫‪pdf.tarikhema.ir‬‬

‫)ﺷﻤﺎرﻩ ‪ (٨٣‬ﻳﮏ دﺳﺘﻪ ﻣﻮزﻳﮏ ﻥﻈﺎﻣﯽ ‪ -‬اﻓﺴﺮاﻥﯽ ﮐﻪ در ﺟﻠﻮ اﻳﺴﺘﺎدﻩ اﻥﺪ‪:‬‬

‫‪ -١‬ﻋﺒﺪاﷲ ﻣﻴﺮزا ‪ -٢‬ﻣﻴﺮزا ﺡﺴﻴﻦ ﺧﺎن ‪ -٣‬ﺳﺎﻻر ﻣﻌﺰز‬

‫‪pdf.tarikhema.ir‬‬

‫اﻳﺮاﻧﯽ را در ﻣﺪرﺳﻪ ی ﻣﻮزﻳﮏ ﺑﻪ دﺳ ﺖ ﺁورد‪ .‬ﻧﺎﻣﺒﺮدﻩ از ﺷ ﺎﮔﺮدان ﺑﺴﻴ ﺎر ﺧﻮب ﻣﻴﺮزاﻋ ﺒﺪاﷲ ﺑﻮد‬
‫ﮐ ﻪ ﺳ ﻪ ﺗ ﺎر را ﺧ ﻮش ﻣ ﯽ ﻧﻮاﺧ ﺖ و ﺑ ﻪ ردﻳ ﻒ ﻣﻮﺳ ﻴﻘﯽ اﻳﺮاﻧ ﯽ ﮐ ﺎﻣﻼ اﺣﺎﻃ ﻪ داﺷ ﺖ‪.‬ﻧ ﻮاﺧﺘﻦ ﭘﻴ ﺎﻧﻮ و‬
‫ﺳﺎزهﺎی ﺑﺎدی و وﻳﻮﻟﻦ را هﻢ ﻣﯽ داﻧﺴﺖ و ﮐﻼس ﺧﺼﻮﺻﯽ هﻢ در ﻣﻨﺰل ﺧﻮد ﻓﺮاهﻢ ﺁورد‪.‬ﻣ ﻌﺮوف‬
‫اﺳﺖ ﮐﻪ در ﺁن زﻣﺎن ﭼﻮن ﺑﺮای ﻧﻮاﺧﺘﻦ ﻣﻮﺳﻴﻘﯽ اﻳﺮاﻧﯽ و ﮐﻮک ﮐﺮدن وﻳﻮﻟﻦ ﺑﺎ ﺗﺎر‪ ،‬ﺳﻴﻢ اول وﻳﻮﻟﻦ‬
‫را ﻳﮏ ﭘﺮدﻩ ﭘﺎﺋﻴﻦ ﻣﯽ ﺁوردﻧﺪ و ﺑﻪ ﺟﺎی اﻳﻨﮑﻪ ﺁن را ﺑﺎ ﻧﺖ )ﻣﯽ( هﻢ ﺁهﻨﮓ ﮐﻨﻨﺪ )ر( ﮐﻮک ﻣﯽ ﮐﺮد ﻧﺪ‬
‫و او وﻗﺘﯽ ﻣﯽ ﺧﻮاﺳﺘﻪ اﺳﺖ وﻳﻮﻟﻦ ﺷﺎﮔﺮدان را ﮐ ﻮک ﮐﻨ ﺪ ﻣﮑ ﺮر ﻣﯽ ﮔﻔﺘ ﻪ ا ﺳﺖ‪) :‬ر ﺑﺪﻩ( ﺑﻪ ﺣﺴ ﻴﻦ‬
‫ﺧﺎن )ر( ﻣﺸﻬﻮر ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪.‬‬
‫هﻨﮓ ﺁﻓﺮﻳﻦ ردﻳﻒ دﺳﺘﮕﺎﻩ ﻣﺎهﻮر را ﮐﻪ از اﺳﺘﺎد ﺧﻮد ‪ ،‬ﻣﻴﺮزاﻋﺒﺪاﷲ ﻓﺮا ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﻮد ﺑﺎ و ﻳﻮﻟﻦ ﻧﻮاﺧ ﺘﻪ‬
‫و ﺳﺎﻻر ﻣﻌﺰز ﺁﻧﺮا ﻧﻮﺷﺘﻪ و اﻳﻦ ﻧﺘﻬﺎ ﺑﻌﺪهﺎ در ﺑﺮﻟﻦ ﺑﻪ ﭼ ﺎپ ر ﺳﻴﺪﻩ اﺳ ﺖ ﮐﻪ اﮐ ﻨﻮن ﻧﺴ ﺨﻪ ای از ﺁن‬
‫در ﮐﺘﺎﺑﺨﺎﻧﻪ ی هﻨﺮﺳﺘﺎن ﻣﻮﺟﻮد اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﭼ ﻮن ﻣﻮﺳ ﻴﻘﯽ اﻳﺮاﻧ ﯽ دارای ﭘ ﺮدﻩ ه ﺎی ﻣﺨﺼﻮﺻ ﯽ اﺳ ﺖ ﮐ ﻪ در ﺳ ﺒﮏ ﻧ ﺖ ﻧﻮﻳﺴ ﯽ اروﭘ ﺎﺋﯽ ‪ ،‬ﺁن‬
‫ﻋﻼﻣﺎت ﻣﻮﺟﻮد ﻧﻴﺴﺖ درﻳﻦ ﻧﻮﺷﺘﻪ ‪ ،‬ﻧﺖ هﺎﺋﯽ ﮐﻪ ﻳ ﮏ رﺑ ﻊ ﭘ ﺮدﻩ ﺑﺎﻻ رﻓ ﺘﻪ ﻳﺎ ﺑ ﻪ ا ﺻﻄﻼح ﻣﻮ ﺳﻴﻘﯽ‬
‫دان هﺎ ﮐﺮن ﺷﺪﻩ ‪ ،‬ﺑﺎ ﺧﻂ ﮐﻮﭼﮑ ﯽ ﮐ ﻪ ﻋﻼﻣﺘ ﻬﺎی )ﺑ ﻤﻞ( را ﻗﻄ ﻊ ﮐ ﺮدﻩ اﻳ ﻦ ﻧﺖ ه ﺎ را ه ﻢ ﻧﺸ ﺎن دادﻩ‬
‫اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻧﺼﺮاﷲ زرﻳﻦ ﭘﻨﺠﻪ ﮐﻪ اﮐﻨﻮن ﻣﻌﻠﻢ هﻨﺮ ﺳﺘﺎن اﺳ ﺖ از ﺷﺎﮔﺮدان هﻨ ﮓ ﺁﻓ ﺮﻳﻦ ﺑ ﻮدﻩ ﮐ ﻪ ﺟﺰء د ﺳﺘﻪ ی‬
‫ﻣﻮزﻳﮏ او ﺑﻪ ﺷﻤﺎر ﻣﯽ رﻓﺘﻪ و در ﮐﻼس ﺧﺼﻮﺻﯽ او ﺗﺎر را هﻢ ﻓﺮا ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬
‫هﻨﮓ ﺁﻓﺮﻳﻦ را در ﺳﺎﻟﻬﺎی ﺁﺧﺮ ﻋﻤﺮش ‪ ،‬دﻳﺪﻩ ﺑﻮدم‪.‬ﺑﺎ اﻳﻨﮑﻪ ﭘﻴﺮ و ﺷﮑﺴﺘﻪ ﺷﺪﻩ ﺑ ﻮد ﺑﺴﻴ ﺎر ﺧ ﻮب ﺳ ﻪ‬
‫ﺗﺎر ﻣﯽ زد و ﻳﮏ روز هﻢ ﺑﻨﺎ ﺑﻪ ﺧﻮاهﺶ ﻣﻦ ردﻳﻒ ﮐﺎﻣ ﻞ ﭼﻬﺎرﮔ ﺎﻩ را ﻧﻮا ﺧﺖ و ﺑﻪ ﺗﺼ ﺪﻳﻖ اﺳ ﻤﻌﻴﻞ‬
‫ﻗﻬﺮﻡ ﺎﻧﯽ ﮐ ﻪ ﺣﻀ ﻮر داﺷ ﺖ و از او ﻗﺒ ﻼ ﺳ ﺨﻦ ﮔﻔﺘ ﻪ ام ﺑ ﻪ ﺧﻮﺑ ﯽ از ﻋﻬ ﺪﻩ ﺑﺮﺁﻣ ﺪ‪.‬هﻨ ﮓ ﺁﻓ ﺮﻳﻦ از‬
‫دروﻳﺸ ﺎن ﺻ ﻔﺎﺋﯽ ﺑ ﻮد و ﭼﻨﺎﻧﮑ ﻪ ﺳ ﺎﺑﻘًﺎ اﺷ ﺎرﻩ ﺷ ﺪ ‪ ،‬در ارﮐﺴﺘﺮه ﺎﺋﯽ ﮐ ﻪ ﺑ ﻪ ﺗﺸﻮﻳ ﻖ ﻇﻬﻴﺮاﻟﺪوﻟ ﻪ در‬
‫اﻧﺠﻤﻦ اﺧﻮت ﺗﺸﮑﻴﻞ ﻣﯽ ﮔﺮدﻳﺪ ﺳﻤﺖ ﻧﻮازﻧﺪﮔﯽ و ﮔﺎهﯽ هﻢ ﺳﺮﭘﺮﺳﺘﯽ ارﮐﺴ ﺘﺮ را داﺷ ﺖ‪ .‬ﻧﺎﻣﺒﺮدﻩ در‬
‫ﺳﺎل ‪ ١٣٣١‬در ﺳﻦ ‪ ٧٦‬ﺳﺎﻟﮕﯽ وﻓﺎت ﮐﺮد‪.‬‬
‫ﻋﻠﯽ ﻣﺤﻤﺪ ﻓﺨﺎم ﺑﻬﺰادی ﮐﻪ ﻗﺒﻼ ذﮐﺮش ﮔﺬﺷﺖ و ﺑﺎ هﻨﮓ ﺁ ﻓﺮﻳﻦ ﺑﺴ ﻴﺎر ﻣ ﺄﻧﻮس ﺑ ﻮدﻩ ‪ ،‬اﻳ ﻦ ﭼﻨ ﺪ ﺷ ﻌﺮ‬
‫را در رﺛﺎی او ﮔﻔﺘﻪ اﺳﺖ‪:‬‬
‫ز ﻓﻘ ﺪان‬ ‫ﭘﺮﻳ ﺮوز ﺑ ﻮ دﺳ ﺖ ‪ ،‬ﻳ ﻮم اﻟﻌﺴ ﻴﺮ‬
‫هﻨﮓ ﺁﻓﺮﻳﻦ ﺷﻬﻴﺮ‬
‫ﮐ ﻪ اﻳ ﻦ‬ ‫زﺧﻠ ﻖ و ﺳ ﻠﻮﮐﺶ ‪ ،‬زﺑ ﺎن اﻟﮑ ﻦ اﺳ ﺖ‬
‫ﻣﺮد دروﻳﺶ ‪ ،‬ﺑﺪ ﺑﯽ ﻧﻈﻴﺮ‬
‫ﺑﻪ هﺮ‬ ‫ﺑﻪ ﻣﻮﺳﻴﻘﯽ ﺷﺮق و ﻏﺮب او ﺑ ﺼﻴﺮ‬
‫ﺳﺎز و ﺁﻻت ﺁﻧﻬﻢ ﺧﺒﻴﺮ‬
‫‪pdf.tarikhema.ir‬‬

‫ﺑ ﻪ ﺧ ﺎک‬ ‫اﺟ ﻞ اﻳ ﻦ هﻨﺮﻣﻨ ﺪ ‪ ،‬ﻧﺎﮔ ﻪ ﺑ ﺒﺮد‬

‫اﻧﺪرش ﮐﺮد و ﮐﺮدش اﺳﻴﺮ‬
‫ﻧﺎﺹﺮ هﻤﺎﻳﻮن ‪ -‬دﻳﮕ ﺮ از ﺷﺎﮔﺮدان ﻗ ﺪﻳﻢ ﻟﻮﻣ ﺮ‪ ،‬ارﺳ ﻼن ﺧ ﺎن ﻓﺮزﻧ ﺪ اﻣﻴﺮﺧ ﺎن ا ﺳﺖ ﮐﻪ از ﺷﺎﮔﺮدان‬
‫داراﻟﻔﻨﻮن و ﺑﻪ ﻧﻮاﺧﺘﻦ ﭘﻴﺎﻧﻮ و ﺳﺎﻳﺮ ﺁﻻت ﻣﻮﺳﻴﻘﯽ ﺁﺷﻨﺎ ﺑﻮد و ﺳ ﻤﺖ رﻳﺎﺳ ﺖ ﻣﻮزﻳ ﮏ را داﺷ ﺖ و در‬
‫دورﻩ ی ﻣﻈﻔﺮاﻟﺪﻳﻦ ﺷﺎﻩ ﭘﻴﺸﺨﺪﻣﺖ ﻣﺨﺼﻮص او ﮔﺮدﻳﺪ و ﻟﻘﺐ ﻧﺎﺻ ﺮ هﻤ ﺎﻳﻮن ﮔﺮﻓ ﺖ ﺳﭙﺲ ﺑ ﻪ در ﺟﻪ‬
‫ی ﺳﺮﺗﻴﭙﯽ رﺳﻴﺪ و رﺋﻴﺲ ﻣﻮزﻳﮏ ﻣﺨﺼﻮص ﺳﻠﻄﻨﺘﯽ ﺷﺪ‪.‬درﺗﻤﺎم ﺳﻔﺮهﺎی ﻣﻈﻔﺮاﻟﺪﻳﻦ ﺷﺎﻩ ﺑﻪ ﻓﺮ ﻧﮓ‬
‫ﻧﻴﺰ هﻤﺮاﻩ ﺑﻮد و دﺳﺘﻮرهﺎی او را راﺟﻊ ﺑﻪ ﺧﺮﻳﺪ ﺁﻻت و ﻟﻮازم ﻣﻮﺳ ﻴﻘﯽ و ﺑﻪ ﭼ ﺎپ رﺳ ﺎﻧﻴﺪن ﻧﺖ هﺎ‬
‫اﻧﺠﺎم ﻣﯽ داد‪.‬ﭼﻨﺎﻧﮑﻪ اﺷﺎرﻩ ﺷﺪ ‪ ،‬ﻟﻮﻣﺮ هﻢ از او در ﻣﻘﺪﻣ ﻪ ی ﮐﺘ ﺎﺑﺶ ﻧ ﺎم ﺑ ﺮدﻩ اﺳ ﺖ‪.‬ﻣﻈﻔﺮا ﻟﺪﻳﻦ ﺷﺎﻩ‬
‫ﭼﻨﺪ ﺟﺎ در ﺳﻔﺮﻧﺎﻣﻪ ی ﺧﻮد از او ﻳﺎد ﮐﺮدﻩ اﺳﺖ ﭼﻨﺎﻧﮑﻪ ﻣﯽ ﻧﻮﻳﺴ ﺪ‪:‬ﺑﻌ ﻀﯽ ﻧﺘﻬ ﺎی ﺁواز اﻳﺮا ﻧﯽ را ﮐﻪ‬
‫ﻧﺎﺻ ﺮ هﻤ ﺎﻳﻮن درﺳ ﺖ ﮐ ﺮدﻩ و ﺑ ﻪ ارﮐﺴ ﺖ ه ﺎ دادﻩ ﺑ ﻮد ‪ ،‬ﻣﺸﻐ ﻮل زدن هﺴﺘﻨ ﺪ ‪ ،‬رﻓﺘﻴ ﻢ دﻳ ﺪﻳﻢ ‪ ،‬ﺧﻴﻠ ﯽ‬
‫ﺧﻮب ﻣﯽ زدﻧﺪ ‪.....‬‬
‫‪pdf.tarikhema.ir‬‬

‫)ﺷﻤﺎرﻩ ‪ (٨٤‬ﺣﺴﻴﻦ هﻨﮓ ﺁﻓﺮﻳﻦ‬

‫اﻟﺤﻖ ارﺱﻼن ﺧﺎن ﻥﺎﺻﺮ هﻤﺎﻳﻮن ه ﻢ ﺧﻴ ﻠﯽ ﺧ ﻮب از ﻋ ﻬﺪﻩ ی ﺗﻌﻠﻴ ﻢ ﺁﻥﻬ ﺎ ﺑﺮﺁﻡ ﺪﻩ ا ﺱﺖ‪ ...‬ارﮐ ﺴﺖ هﺎ‬
‫ﻗﺪری ﻡﻮزﻳﮏ اﻳﺮاﻥﯽ زدﻥﺪ و ﺧﻴﻠﯽ ﺧﻮب ﻡﯽ زدﻥﺪ ؛ ﺗﻤﺎم ﻓﺮﻥﮕﻴﻬﺎ ﻥﺖ اﻳﺮاﻥﯽ را ﭘﺴﻨﺪﻳﺪﻩ اﻥﺪ‪.‬‬
‫در ﺟﺎی دﻳﮕﺮ ﻡﯽ ﻥﻮﻳﺴﺪ‪ :‬ﻥﺎﺻﺮ هﻤﺎﻳﻮن را ﻓﺮﻡﻮدﻳﻢ ﭘﻴﺎﻥﻮ زد ‪ ،‬ﺗﻤﺎم ﻓﺮﻥﮕﻴﻬﺎ ﺗﻤﺠﻴﺪ ﮐﺮدﻥﺪ‪.‬‬
‫ﺱﭙﺲ ﻡﯽ ﻥﻮﻳﺴﺪ ‪ :‬اﻳﻦ دوروزﻩ ارﺱﻼن ﺧﺎن و ﻡﺴﻴﻮ ﻟﻤﺮ ازروی ﻥﺖ‪ ،‬ﺁواز اﻳﺮاﻥﯽ و ﺷ ﻌﺮ ﻓﺎرﺱ ﯽ ﺑ ﻪ‬
‫او ﺁﻡﻮﺧﺘﻪ ﺑﻮدﻥﺪ‪.‬ﻥﺎﺻﺮهﻤﺎﻳﻮن‬
‫‪pdf.tarikhema.ir‬‬

‫)ﺷﻤﺎرﻩ ‪ (٨٥‬ﺣﺴﻴﻦ هﻨﮓ ﺁﻓﺮﻳﻦ‬

‫ﭘﻴﺎﻥﻮ زد و دﺧﺘﺮ ﻡﻐﻨ ﻴﻪ ﺷﺮوع ﮐﺮد ﺑ ﻪ ﺧﻮاﻥ ﺪن‪.‬ﺁواز اﻳﺮا ﻥﯽ را ﺑ ﻪ ﻗ ﺪری ﺧﻮب ﺧﻮا ﻥﺪ ﮐ ﻪ ﻡ ﺎ ﺗﻌ ﺠﺐ‬
‫ﮐﺮدﻳﻢ‪.‬ﻥﺎﺻﺮ هﻤﺎﻳﻮن در ﻇﺮف دو ﺱﻪ روز ﺧﻮب ﺑﻪ او ﺁﻡﻮﺧﺘﻪ اﺱﺖ‪.‬‬
‫ﻋﺒﺪاﷲ ﻡﺴﺘﻮﻓﯽ ﮐﻪ در ﺱﻔﺮ ﺱﻮم ﻡﻈﻔﺮاﻟﺪﻳﻦ ﺷﺎﻩ ﺑﻪ ﻓﺮﻥﮓ )‪ (١٢٨٤‬ﻋﻀ ﻮ ﺱ ﻔﺎرت ﭘﻄﺮز ﺑﻮرغ ﺑﻮدﻩ‬
‫ﻥﻴﺰ ارﺱﻼن ﺧﺎن را هﻤﺮاﻩ ﺷﺎﻩ دﻳﺪﻩ و در ﮐﺘﺎب ﺧﻮد ‪ ،‬از او ﻳﺎد ﮐ ﺮدﻩ اﺱ ﺖ ﺑﻌ ﺪ از ﻡﻈﻔﺮا ﻟﺪﻳﻦ ﺷ ﺎﻩ ‪،‬‬
‫ﻥﺎﺻ ﺮهﻤﺎﻳﻮن ﻥﺨﺴ ﺖ ﺑ ﻪ زﻥﺠ ﺎن و از ﺁﻥﺠ ﺎ ﺑﻪ ﺗﺒﺮﻳ ﺰ رﻓﺘ ﻪ و ﻡﻮﺱ ﻴﻘﯽ را ﮐﻨ ﺎر ﮔ ﺬاردﻩ ﺱ ﻤﺖ رﻳﺎﺱ ﺖ‬
‫ﻗﺸﻮن را ﭘﻴﺪا ﮐﺮدﻩ و در ﺱﺎل ‪ ١٢٩٩‬در هﻤﺎن ﺷﻬﺮ در ﺱﻦ ‪ ٥٤‬ﺱﺎﻟﮕﯽ وﻓﺎت ﻥﻤﻮدﻩ اﺱﺖ‪.‬‬
‫اﺑﺮاهﻴﻢ ﺁژﻧﮓ ‪ -‬ﺷﺎﮔﺮد ﻡﺪرﺱﻪ ی ﻡﻮزﻳﮏ ﺑﻮد و از ﺗﻌﻠﻴﻤ ﺎت ﻟﻮ ﻡﺮ ﻓﺮاﻥﺴ ﻮی ا ﺱﺘﻔﺎدﻩ ﮐﺮد‪.‬وﻳ ﻮﻟﻦ را‬
‫از )دووال( اﺱﺘﺎد ﻓﺮاﻥﺴﻮی ﻓﺮا ﮔﺮﻓﺖ و در ﻡﺤﺎﻓﻞ هﻨﺮی ﺑﻪ ا ﺑﺮاهﻴﻢ ویﻮ ﻟﻨﯽ ﻡﻌ ﺮوف ﺷﺪ‪.‬ﻋ ﻼوﻩ ﺑ ﺮ‬
‫ﺱﺮﭘﺮﺱﺘﯽ دﺱﺘﺠﺎت ﻡﻮز ﻳﮏ و ﻡﻌﺎوﻥ ﺖ ﮐ ﻼس ﻡﻮز ﻳﮏ داراﻟﻔ ﻨﻮن‪،‬ﮐﻼس ﺧﺼﻮﺻ ﯽ ه ﻢ ﺑ ﺮای ﺗﻌﻠ ﻴﻢ‬
‫ﻡﻮﺱﻴﻘﯽ و ﻡﺨﺼﻮﺻًﺎ وﻳﻮﻟﻦ درﻡﻨﺰل ﺧﻮد داﺋﺮ ﮐﺮد‪.‬ﺗﺎ اﻳﻦ وﻗﺖ اﺑﺮاهﻴﻢ ﺧﺎن ﺑﻪ ﻣﻮﺳﻴﻘﯽ‬
‫‪pdf.tarikhema.ir‬‬

‫ﺑ ﻪ ﻣﻮﺳ ﻴﻘﯽ اﻳﺮاﻧ ﯽ ﺁﺷ ﻨﺎ ﻧﺒ ﻮد ﺑﻨ ﺎﺑﺮاﻳﻦ ﺑ ﺮای ﻓﺮاﮔ ﺮﻓﺘﻦ ردﻳ ﻒ ‪ ،‬ﻧ ﺰد ﺁﻗ ﺎ ﺣﺴﻴﻨﻘﻠ ﯽ اﺳ ﺘﺎد ﺗ ﺎر رﻓ ﺖ‬
‫ودﺳﺘﮕﺎهﻬﺎ را ﻓﺮا ﮔﺮﻓﺖ و ﺑﻪ ﺷﺎﮔﺮدان ﺧﻮد ﺗﻌﻠﻴﻢ داد‪.‬ﺁژﻧﮓ ﺗﺎ درﺟﻪ ی ﺳﺮواﻧﯽ ﺗﺮﻗ ﯽ ﮐ ﺮد و ﺳﺎﻝﻬﺎ‬
‫در اﻳﻦ ﭘﺎﻳﻪ ﺑﺎﻗﯽ ﻣﺎﻧﺪ و هﻤﻴﻦ ‪ ،‬ﺳﺒﺐ دﻝﺘﻨﮕﯽ و دﻝﺴﺮدﻳﺶ ﺷﺪ‪.‬وی ﺑﻪ ﮐﻤﮏ اﺣﻤﺪ ﻣﻴﺮزا اﭘﺮﺗ ﯽ ﺑ ﻪ ﻧ ﺎم‬
‫دﮐﺘﺮ ریﺎﺿﯽ دان ﺗﻬﻴﻪ ﮐﺮد ﮐﻪ ﺁهﻨﮕﻬﺎی ﻣﻮ ﺳﻴﻘﻴﺶ را ﺧﻮد ﺗﺮﺗﻴ ﺐ داد و ﭼ ﻨﺪ ﺑ ﺎر ﺑﻪ ﻧﻤ ﺎﻳﺶ ﮔ ﺬارد و‬
‫ﻣﻮرد ﺗﺸﻮﻳﻖ و اﺳﺘﻘﺒﺎل ﺟﻤﺎﻋﺖ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺖ‪.‬اوﻋﻼوﻩ ﺑﺮ اﭘﺮت ﻣﺰﺑﻮر ﺁهﻨﮕﻬﺎی دﻳ ﮕﺮی از ﻗﺒﻴ ﻞ ﭘ ﻴﺶ‬
‫درﺁﻣﺪ و رﻧﮓ ﻧﻴﺰ ﺳﺎﺧﺘﻪ اﺳﺖ ﮐﻪ از ﺟﻤﻠﻪ ﭘﻴﺶ درﺁﻣﺪ ﺷﻮﺷ ﺘﺮی و ﻣﺎهﻮر و ﻣﺨﺼﻮﺻ ًﺎ ﭘﻴ ﺶ درﺁﻣ ﺪ‬
‫راﺳﺖ ﭘﻨﺠﮕﺎهﺶ ﮐﻪ ﺗﺎ ﺁن ﺗﺎرﻳﺦ ﮐﺴﯽ درﻳﻦ دﺳﺘﮕﺎﻩ ﭼ ﻴﺰی ﻧﺴﺎﺧ ﺘﻪ ﺑﻮد ﻗﺎ ﺑﻞ ذﮐ ﺮ اﺳ ﺖ‪.‬وﻗ ﺘﯽ راد ﻳﻮ‬
‫ﺗﻬﺮان ﺗﺄﺳﻴﺲ ﺷﺪ ‪ ،‬او ﺳﻤﺖ ﺳﺮﭘﺮﺳﺘﯽ ﻧﻮازﻧﺪﮔﺎن را داﺷﺖ و ﺗﺎ ﺳﺎل ‪ ١٣٢٠‬در ﻳﻦ ﻣ ﻘﺎم ﺑﺎﻗﯽ ﺑ ﻮد ﺗ ﺎ‬
‫اﻳﻨﮑﻪ ﭼﻨﺪ ﺳﺎل ﻗﺒﻞ ‪ ،‬از ﺧﺪﻣﺖ ارﺗﺶ ﺑﺎزﻧﺸﺴﺘﻪ ﺷﺪ‪.‬‬
‫ﻧﺼ ﺮاﷲ ﻣﻴ ﻦ ﺑﺎﺷ ﻴﺎن ‪ -‬ﻓﺮزﻧ ﺪ ارﺷ ﺪ ﺳ ﺎﻻر ﻣﻌ ﺰز اﺳ ﺖ‪.‬ﻣﻘ ﺪﻣﺎت ﻣﻮﺳ ﻴﻘﯽ را در ﺷ ﻌﺒﻪ ی ﻣﻮزﻳ ﮏ‬
‫داراﻝﻔﻨﻮن ﻓﺮا ﮔﺮﻓﺖ ﺳﭙﺲ ﺑﺮای ﺗﺤﺼﻴﻞ ﺑ ﻪ روﺳ ﻴﻪ رﻓ ﺖ و ﭘﺲ از ﺗﮑﻤ ﻴﻞ اﻃﻼ ﻋﺎت ﺑ ﻪ ﺗﻬ ﺮان ﺁ ﻣﺪﻩ‬
‫ﺳﻤﺖ ﻣﻌﻠﻤﯽ ﻣﺪرﺳ ﻪ در ﻗﺴﻤ ﺖ وﻳ ﻮﻝﻦ ‪ ،‬وﻳ ﻠﻦ ﺳﻞ و ﭘﻴ ﺎﻧﻮ ﻳﺎ ﻓﺖ‪.‬ﻧ ﺼﺮاﷲ ﺧ ﺎن ‪ ،‬ﭘﻴ ﺎﻧﻮ و وﻳﻠ ﻦ را ﺑﻪ‬
‫ﺧﻮﺑﯽ ﻣﯽ ﻧﻮاﺧﺖ وﻝﯽ ﺗﻮﺟﻬﺶ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﻪ ﻣﻮﺳﻴﻘﯽ اروﭘﺎﺋﯽ ﺑﻮد‪.‬اﻝﺒﺘﻪ در ﻋﻴﻦ ﺣﺎل ﺑﻪ ﻣﻮﺳﻴﻘﯽ ﻣ ﻠﯽ ﻧ ﻴﺰ‬
‫ﺁﺷﻨﺎﺋﯽ داﺷﺖ و ﺁهﻨﮕﻬﺎی اﻳﺮاﻧﯽ را در ﭘﻴﺎﻧﻮ ﻣﯽ ﻧﻮاﺧﺖ وﻝﯽ ﮐﺴﺎﻧﻴﮑﻪ ﺳﺎزش را ﺷﻨﻴﺪﻩ اﻧ ﺪ ﻣ ﯽ ﮔﻮﻳﻨ ﺪ‬
‫ﻧﻐﻤﺎت ﻓﺮهﻨﮕﯽ را ﺑﻬﺘﺮ ﺑﺎ ﭘﻴﺎﻧﻮ اﺟﺮا ﻣﯽ ﮐﺮد‪.‬ﺑ ﻬﺘﺮﻳﻦ ﺷ ﺎﮔﺮد او در و ﻳﻮﻝﻦ ‪ ،‬ﻣﺤ ﻤﻮد ایﺮوا ﻧﯽ دﻳﭙﻠﻤ ﻪ‬
‫ی ﻣﺪرﺳﻪ ی ﻣﻮزﻳﮏ ﺑﻮد‪.‬ﻧﺼﺮاﷲ ﺧﺎن ﮐﻪ ﻣﻠﻘﺐ ﺑﻪ ﻧﺼﺮاﻟﺴﻠﻄﺎن ﺷﺪ ‪ ،‬ﺑﻌ ﺪهﺎ ﺳﻤﺖ ﻣﻌﺎو ﻧﺖ ﻣﺪرﺳ ﻪ‬
‫ی ﻣﻮزﻳﮏ را ﭘﻴﺪا ﮐﺮد و در ﺗﺸﮑﻴﻼت ﺁﺧﺮی ﻣﻮزﻳﮏ ‪ ،‬ﻣﻌﺎون ﮐﻞ ﻣﻮزﻳﮏ و ﭘﺲ از ﭘﺪر ﺑﻪ رﻳﺎﺳﺖ‬
‫ﻣﻮزﻳﮑﻬﺎی ﻧﻈﺎﻣﯽ ﻣﻨﺼﻮب ﮔﺮدﻳﺪ و ﭼﻨﺪی هﻢ ﺳﻤﺖ ﺑﺎزرﺳﯽ دﺳﺘﺠﺎت ﻣﻮزﻳﮏ را داﺷﺖ‪.‬‬

‫)ﺷﻤﺎرﻩ ‪ (٨٦‬ﻧﺎﺻﺮهﻤﺎﻳﻮن در ﺧﺪﻣﺖ ﻣﻈﻔﺮاﻝﺪﻳﻦ ﺷﺎﻩ هﻨﮕﺎم ﺳﻔﺮاروﭘﺎ‬

‫‪pdf.tarikhema.ir‬‬

‫ﺱﺎیﺮ رؤﺱﺎی ﻣﻮزیﮏ ‪ -‬از ﮐﺴﺎﻧﯽ ﮐﻪ در ﻗﺪﻳﻢ ﺻﺎﺣﺐ ﻣﻨ ﺼﺐ ﻣﻮزﻳ ﮏ ﺑ ﻮدﻩ و از ﭘﺮورش ﻳﺎﻓﺘﮕ ﺎن‬
‫ﺷﻌﺒﻪ ی ﻣﻮزﻳﮏ داراﻝﻔﻨﻮن هﺴﺘﻨﺪ اﺷﺨﺎص دﻳﮕﺮی هﻢ ﻣﺎﻧﻨﺪ اﻳﻦ ﭼﻨﺪ ﺗﻦ ﮐﻪ ﻧﺎﻣﺸﺎن ﺑﻪ دﺳﺖ ﺁﻣﺪﻩ ذﮐﺮ‬
‫ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ ﮐﻪ اﻏﻠﺐ در ﻗﻴﺪ ﺣﻴﺎت ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ‪:‬‬
‫ﻣﺤﻤﻮد ﺧﺎن رﺋﻴﺲ ﻣﻮزﻳﮏ اﻋﺘﻀﺎدﻳ ﻪ ) ﺑﻪ ﻧ ﺎم اﻋﺘﻤﺎداﻝﺴﻠﻄﻨ ﻪ ﭘ ﺴﺮ ﻣﻈﻔﺮا ﻝﺪﻳﻦ ﺷ ﺎﻩ( ﻣﻴﺮزا ﻓ ﻀﻞ اﷲ‬
‫ﻣﻌﻠ ﻢ ﻣﻮزﻳ ﮏ ﺳ ﻠﻄﻨﺘﯽ )ﻣﻌ ﺎون ﻧﺎﺻ ﺮ هﻤ ﺎﻳﻮن( ﺻ ﻔﺮﻋﻠﯽ ﺧ ﺎن رﺋﻴ ﺲ ﻣﻮزﻳ ﮏ ﺷﻬﺮﺳ ﺘﺎﻧﮏ ‪-‬‬
‫ﻏﻼﻣﺤﺴﻴﻦ ﺧﺎن وﺛﻮق ﺣﻀﻮر‪ -‬ﻣﻴﺮزا ﺣﺴ ﻴﻦ ﺧﺎن رﺋ ﻴﺲ ﻣﻮز ﻳﮏ ﻗﺰاﻗﺨﺎﻧ ﻪ ‪ -‬ﻣﺼﻄ ﻔﯽ ﺧﺎن رﺋ ﻴﺲ‬
‫ﻣﻮزﻳﮏ ﻣﺪرﺳﻪ ی ﻧﻈﺎم ‪ -‬ﺁﻗﺎ ﺑﺰرگ ﺧﺎن ‪ -‬ﺣﺎﺟﯽ ﺧﺎن ‪ -‬ﺽﻴﺎء ﻧﻈﺎم و اﺣﻤ ﺪ ﺧﺎن ﮐ ﻪ ه ﺮ دو رﺋ ﻴﺲ‬
‫ﻣﻮزﻳﮏ ژاﻧﺪارﻣﺮی ﺑﻮدﻩ اﻧﺪ ‪ -‬ﺣﺎﺗﻢ ﺧﺎن ‪ -‬ﻣﺴﻠﻢ ﺧﺎن رﺋﻴ ﺲ ﻣﻮزﻳ ﮏ ﻧﻈﻤ ﻴﻪ ‪ -‬ﺳﻴﺪ ﻋﻠ ﯽ ﺧﺎن رﺋﻴ ﺲ‬
‫ﻣﻮزﻳﮏ ﺧﺮاﺳﺎن و اﺳﺪاﷲ ﻣﻴﺮزا رﺋﻴﺲ ﻣﻮزﻳﮏ اﺻﻔﻬﺎن‪.‬‬
‫ﻣﺪرﺱ ﻪ ی ﻣﻮزی ﮏ ‪ -‬ﺷ ﻌﺒﻪ ی ﻣﻮزﻳ ﮏ داراﻝﻔﻨ ﻮن ﺑ ﻪ ﺷ ﺮﺣﯽ ﮐ ﻪ ﮔﻔﺘ ﻪ ﺷ ﺪ ﺧ ﺪﻣﺎﺗﯽ ﺑ ﺮای ﺗﺎﺳ ﻴﺲ‬
‫دﺳ ﺘﺠﺎت ﻣﻮزﻳ ﮏ ﻧﻈ ﺎم ﺑ ﻪ ﺟ ﺎی ﺁورد‪.‬در ﺳ ﺎل ‪ ١٢٩٧‬ﮐ ﻪ ﺗﺸﮑﻴ ﻼت ﺟﺪﻳ ﺪ ﻓﺮهﻨﮕ ﯽ دادﻩ ﺷ ﺪ ‪ ،‬اﻳ ﻦ‬
‫ﻗﺴﻤﺖ هﻢ ﺑﻪ ﺳﺎزﻣﺎن وزارت ﻣﻌﺎرف ﻣﻠﺤﻖ ﮔﺮدﻳﺪ و ﻣﺪر ﺳﻪ ی ﻣﻮز ﻳﮏ ﻧﺎم ﻳﺎﻓ ﺖ و ﻳ ﮏ ﻣﺪرﺳ ﻪ ی‬
‫اﺧﺘﺼﺎﺻﯽ ﻣﺘﻮﺳﻄﻪ ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﺷ ﺪ و ﺷ ﺮط ورودش داﺷ ﺘﻦ ﮔﻮاهﻴﻨﺎﻣ ﻪ ی اﺑﺘ ﺪاﺋﯽ و دورﻩ ی ﺁن ه ﻢ ﭘﻨ ﺞ‬
‫ﺳﺎل ﺑﻮد‪.‬‬
‫‪pdf.tarikhema.ir‬‬

‫ﺣﺎﻻ ﺑﺒﻴﻨﻴﻢ اﻳﻦ ﺁﻣﻮزﺷﮕﺎﻩ ﭼﻪ اﺛ ﺮی در ﻣﻮ ﺳﻴﻘﯽ ﻣ ﺎ دا ﺷﺖ‪.‬اﻟﺒﺘ ﻪ ﻣﯽ داﻥﻴ ﺪ ﮐﻪ ﻣﻨﻈ ﻮر از ﺗﺎ ﺳﻴﺲ ﺁن ‪،‬‬
‫ﺗﺮﺑﻴﺖ ﮐﺮدن اﻓﺴﺮ ﺑﺮای دﺳﺘﺠﺎت ﻣﻮزﻳﮏ ﻥﻈﺎم ﺑ ﻮد‪.‬ﺑ ﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﺷ ﺎﮔﺮدان ﺑﺎﻳ ﺪ ‪ ،‬ﺑﻪ ﻃ ﻮری ﺁﻣ ﺎدﻩ ﺷﻮﻥﺪ‬
‫ﮐﻪ ﺑﺘﻮاﻥﻨﺪ ﻳﮏ د ﺳﺘﻪ ﻣﻮزﻳ ﮏ را ادارﻩ ﮐﻨ ﻨﺪ‪ .‬ﭘﺲ ﻋﻼوﻩ ﺑﺮﺗﻌﻠﻴﻤ ﺎت ﻣ ﻘﺪﻣﺎﺗﯽ ﻣﺎﻥ ﻨﺪ ﺗﺌ ﻮری ﻣﻮﺳ ﻴﻘﯽ و‬
‫ﺳﻠﻔﮋ و دﻳﮑﺘﻪ ی ﻣﻮﺳﻴﻘﯽ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ هﻢ ﺁهﻨﮕﯽ و ﺳﺎزﺷﻨﺎﺳﯽ و ارﮐﺴﺘﺮ ﺷﻨﺎﺳﯽ ﻣﻮﺳ ﻴﻘﯽ ﻥﻈ ﺎﻣﯽ ه ﻢ ﺁﺷ ﻨﺎ‬
‫ﺷ ﻮﻥﺪ و ﻻاﻗ ﻞ ﻳﮑ ﯽ از ﺳ ﺎزهﺎی ﺑ ﺎدی را ﺑﻨﻮازﻥ ﺪ‪.‬ازﻳ ﻦ ﮔﺬﺷ ﺘﻪ ﭼ ﻮن ﺑ ﻪ ﺗ ﺪرﻳﺞ دﺳ ﺘﺠﺎت ﻣﻮزﻳ ﮏ ‪،‬‬
‫ارﮐﺴﺘﺮ ﺁﻻت زهﯽ و ارﮐﺴﺘﺮ ﺑﺎﻻ ﻻﻳﮑﺎ هﻢ ﭘﻴﺪا ﮐﺮدﻩ ﺑ ﻮد ‪ ،‬ﻓﺎرغ اﻟﺘﺤﺼﻴ ﻞ هﺎی ﻣﺪر ﺳﻪ ﺑﺎﻳ ﺪ ﺑﺘﻮاﻥﻨ ﺪ‬
‫ﻳ ﮏ ارﮐﺴ ﺘﺮ ﺁﻻت زه ﯽ ﻳ ﺎ ﺳ ﻴﻤﯽ را ادارﻩ ﮐﻨﻨ ﺪ ﭘ ﺲ ﻻزم ﺑ ﻮد ﮐ ﻪ ﺑ ﻪ ﻳﮑ ﯽ ازﻳ ﻦ ﺳ ﺎزهﺎ ه ﻢ ﺁﺷ ﻨﺎ‬
‫ﺷﻮﻥﺪ‪.‬ﻥﻮاﺧﺘﻦ ﭘﻴﺎﻥﻮ هﻢ ﺗﺎ درﺝﻪ ای ﺑ ﺮای ا ﻳﻦ ﻗﺒﻴ ﻞ ا ﺷﺨﺎص ﺿﺮورت دا ﺷﺖ‪.‬اﻟﺒﺘ ﻪ ﺑﺎ ا ﻳﻦ ه ﻤﻪ ﮐ ﺎر‪،‬‬
‫ﻓﺮﺹﺘﯽ ﻥﺒﻮد ﮐﻪ ﺑﺘﻮاﻥﻨﺪ ﺑﻪ ﻓﺮاﮔﺮﻓﺘﻦ ﻣﻮﺳﻴﻘﯽ اﻳﺮاﻥﯽ و ردﻳﻒ ﺁوازهﺎ ﺑﭙﺮدازﻥﺪ‪.‬‬
‫ﺷﺎﮔﺮداﻥﯽ ﮐﻪ ﺳﺎز ﺑﺎدی ﻣﯽ زدﻥﺪ ﺗﻮﺝﻬﯽ ﺑﻪ ﻓﺮا ﮔﺮﻓﺘﻦ ﻣﻮﺳﻴﻘﯽ اﻳﺮاﻥﯽ ﻥﻤﯽ ﮐﺮدﻥﺪ زﻳ ﺮا ﻥ ﻮاﺧﺘﻦ ﺁن ‪،‬‬
‫در روی ﺁﻻت ﺑﺎدی ‪ ،‬ﮐﺎر ﺁﺳﺎﻥﯽ‬

‫)ﺷﻤﺎرﻩ ‪ (٨٧‬ارﺳﻼن ﺧﺎن ﻥﺎﺹﺮهﻤﺎﻳﻮن‬

‫ﻥﺒﻮد ‪ ،‬ﺗﻨﻬﺎ ﮐﺴﺎﻥﯽ ﮐﻪ ﺳﺎزهﺎی زهﯽ ﻣﺨﺼﻮﺹًﺎ وﻳﻮﻟﻦ ﻣﯽ زدﻥﺪ ﮐﻤﯽ ﺑ ﺎ ﻣﻮ ﺳﻴﻘﯽ ﻣﻠ ﯽ ﺁﺷ ﻨﺎ ﻣﯽ ﺷﺪﻥﺪ‬
‫وﻟ ﯽ ﺑ ﻪ واﺳ ﻄﻪ ی ﻣﺤ ﺪود ﺑ ﻮدن دورﻩ ی ﺗﺤﺼﻴ ﻞ و ﮐﻤ ﯽ ﻓﺮﺹ ﺖ ‪ ،‬هﻴﭽﮑ ﺪام در ﻣﻮﺳ ﻴﻘﯽ اﻳﺮاﻥ ﯽ‬
‫اﻃﻼﻋﺎت ﮐﺎﻓﯽ ﭘﻴﺪا ﻥﮑﺮدﻥ ﺪ اﻣ ﺎ ﺑﺮای ﻣﻨﻈ ﻮر اﺹ ﻠﯽ ﮐ ﻪ ادارﻩ ی ﻳﮏ دﺳ ﺘﻪ ﻣﻮز ﻳﮏ ﻥﻈ ﺎﻣﯽ ﺑ ﻮد ﺑﻪ‬
‫ﺧﻮﺑ ﯽ ﺁﻣ ﺎدﻩ ﺷ ﺪﻥﺪ ﭼﻨﺎﻥﮑ ﻪ ﺑ ﻪ ﻣﺤ ﺾ ﻓ ﺮاغ از ﺗﺤﺼﻴ ﻞ ﺑ ﺎ درﺝ ﻪ ی اﻓﺴ ﺮی ﺑ ﻪ ﮐ ﺎر ﻣﺸﻐ ﻮل ﻣ ﯽ‬
‫ﮔﺮدﻳﺪﻥﺪ‪.‬اﮔﺮ دﺳﺘﻪ ﻣﻮزﻳﮏ اﻓﺴﺮ ﺗﺤﺼﻴﻞ ﮐﺮدﻩ ای داﺷﺖ ‪ ،‬ﺁﻥﻬﺎ ﻣﻌﺎون او ﻣﯽ ﺷﺪﻥﺪ و ﺑﻌ ﺪ ﺑﻪ رﻳﺎ ﺳﺖ‬
‫دﺳﺘﻪ ه ﺎی ﻣﻮزﻳ ﮏ ﻥﺎﺉ ﻞ ﻣ ﯽ ﺁﻣﺪﻥ ﺪ‪.‬در دورﻩ ی اﻓ ﺴﺮی هﻢ اوﻗ ﺎت ﺁﻥ ﻬﺎ ﺑ ﻪ ﺗﻌﻠﻴﻤ ﺎت ﻓ ﻨﯽ ﺹ ﺮف ﻣ ﯽ‬
‫ﺷﺪ‪.‬ﭘﺲ ﺗﻮﺝﻬﯽ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻗﺴﻤﺖ ﻥﺒﻮد ﮐﻪ ﻣﻮﺳﻴﻘﯽ ﻣﻠﯽ اﻳﺮان هﻢ ﺑﺎﻳﺪ راﻩ ﺗﺤﻮﻟﯽ در ﭘﻴﺶ ﮔﻴﺮد‪.‬‬
‫‪pdf.tarikhema.ir‬‬

‫)ﺷﻤﺎرﻩ ‪ (٨٨‬اﺑﺮاهﻴﻢ ﺁژﻥﮓ‬

‫در اﻳ ﻦ اواﺧ ﺮ رﺳ ﻢ ﺷ ﺪﻩ ﺑ ﻮد ﮐ ﻪ ه ﺮ ﺷ ﺎﮔﺮدی ﺑﺨﻮاه ﺪ دورﻩ ی ﻣﺪرﺳ ﻪ را ﺗﻤ ﺎم ﮐﻨ ﺪ ﺑﺎﻳ ﺪ ﻋ ﻼوﻩ ﺑ ﺮ‬

‫ﮔﺬراﻥﺪن اﻣﺘﺤﺎن ‪ ،‬ﻳﮏ ﺁه ﻨﮓ ﻣﺎرش هﻢ ﺑﺴ ﺎزد و ﺁن را ﻣﻄ ﺎﺑﻖ ﻗﻮا ﻋﺪ ﻋﻠ ﻤﯽ ‪ ،‬ه ﻢ ﺁه ﻨﮓ ﮐﻨ ﺪ و در‬
‫روز ﺝﺸﻦ ﻓﺎرغ اﻟﺘﺤﺼﻴﻠﯽ ‪ ،‬ﻳﮏ دﺳﺘﻪ ﻣﻮز ﻳﮏ را ره ﺒﺮی ﻥﻤﺎ ﻳﺪ ‪ ،‬ﻣ ﻦ در ﺳ ﺎل ‪ ١٣٠٥‬ﮐﻪ ﭼ ﻨﺪ ﺗﻦ‬
‫ازﻳﻦ ﻣﺪرﺳﻪ ﻓﺎرغ اﻟﺘﺤﺼﻴﻞ ﻣﯽ ﺷﺪﻥﺪ و ﺑﺎ ﻳﮑﯽ از ﺁﻥﻬﺎ دوﺳﺘﯽ داﺷﺘﻢ درﻳﻦ ﺝﺸﻦ ﺣ ﻀﻮر ﻳﺎﻓﺘﻢ ‪ ،‬هﺮ‬
‫ﻳﮏ از دﻳﭙﻠﻤﻪ هﺎ ﻳﮏ ﻗﻄﻌﻪ ﻣﻮﺳﻴﻘﯽ اروﭘﺎﺉﯽ را ﺑﺎ ﺳﺎز ﺗﺨﺼﺼﯽ ﺧﻮد ﻣﯽ ﻥﻮاﺧﺖ ﮐﻪ ﺗﻮﺳﻂ ﻳﮑ ﯽ از‬
‫ﻣﻌﻠﻤﻴﻦ ‪ ،‬ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ ی ﭘﻴﺎﻥﻮ ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻥﯽ ﻣﯽ ﺷﺪ‪.‬ﺑ ﻌﺪ ارﮐ ﺴﺘﺮ ﻣﺪرﺳ ﻪ ‪ ،‬ﭘ ﻴﺶ درﺁ ﻣﺪ ‪ ،‬ﻣ ﺎهﻮر ر ﮐﻦ اﻟﺪﻳ ﻦ‬
‫ﺧﺎن را ﮐﻪ ﺑﺮای ارﮐﺴﺘﺮ‪ ،‬هﻢ ﺁهﻨﮓ ﺷﺪﻩ ﺑ ﻮد ﻥﻮا ﺧﺖ ﺳ ﭙﺲ ﺣ ﻀﺎر ﺑﻪ ﻓﻀ ﺎی ﺁزاد ‪ ،‬ه ﺪاﻳﺖ ﺷﺪﻥﺪ و‬
‫ﻳﮏ دﺳﺘﻪ ی ﻣﻮزﻳﮏ ﻥ ﻈﺎﻣﯽ ﮐ ﻪ ﺣﺎﺿ ﺮ ﺑﻮد و ﻣﺎرﺷ ﻬﺎی ﺳ ﺎﺧﺘﻪ ﺷ ﺪﻩ ی ﻓ ﺎرغ اﻟﺘﺤﺼ ﻴﻞ هﺎ را ﻗﺒ ﻼ‬
‫ﻥﻮاﺧﺘﻪ و ﺁﻣﺎدﻩ ﮐﺮدﻩ ﺑﻮد ‪ ،‬ﺁهﻨﮕﻬﺎ را ﺑﻪ ه ﺪاﻳﺖ هﻨﺮﺝﻮ ﻳﺎن دﻳﭙﻠ ﻤﻪ ﻥﻮا ﺧﺖ و در اﻳ ﻦ ﺳﺎل ‪ ،‬ﭼﻬ ﺎر ﺗ ﻦ‬
‫ازﻳﻦ ﻣﺪرﺳﻪ ﮔﻮاهﻴﻨﺎﻣﻪ ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫‪pdf.tarikhema.ir‬‬

‫)ﺷﻤﺎرﻩ ‪ (٨٩‬ﮐﺎﺷﻴﻬﺎی ﺑﺎغ ﮔﻠﺴﺘﺎن‬

‫دﻳﭙﻠﻤ ﻪ ه ﺎی ﻣﺪرﺳ ﻪ ی ﻣﻮزﻳ ﮏ ‪ -‬از ﻡﺪرﺱ ﻪ ی ﻡﻮزی ﮏ ﺱ ﻪ دورﻩ و روی ه ﻢ رﻓﺘ ﻪ دﻩ ﺕ ﻦ دیﭙﻠﻤ ﻪ‬
‫ﺑﻴﺮون ﺁﻡﺪﻩ اﺱﺖ ﮐﻪ ﺑﻪ اﺱﺘﺜﻨﺎی ﻡﺨﺘﺎری ﮐﻪ در ﺧﺪﻡﺖ ﻓﺮهﻨﮓ ﺑ ﻮد و ﺣ ﺎﻻ ﻡﺘﻘﺎ ﻋﺪ ا ﺱﺖ ‪ ،‬ﺑﻘ ﻴﻪ اﻓ ﺴﺮ‬
‫ﺷﺪﻩ ﺑﻪ ریﺎﺱﺖ دﺱﺘﻪ هﺎی ﻡﻮزیﮏ ﻡﻨﺼـﻮب ﮔﺮدیـﺪﻥﺪ‪.‬ازیـﻦ ﻥﻪ‬

‫)ﺷﻤﺎرﻩ ‪ (٩٠‬ﺷﺎﮔﺮدان ﻡﺪرﺱﻪ ی ﻡﻮزیﮏ در ﺧﺪﻡﺖ اﺱﺘﺎدﺷﺎن ﺱﺎﻻر ﻡﻌﺰز‬

‫ﻥﻔﺮﻡﺤﻤ ﻮد ایﺮواﻥ ﯽ در ﮔﺬﺷ ﺘﻪ ‪ ،‬ﺑﻌﻀ ﯽ ﺑﺎزﻥﺸﺴﺘ ﻪ ﺷ ﺪﻩ و ﺱ ﺎیﺮیﻦ ه ﻢ اﮐﻨ ﻮن ﺑ ﺎ درﺟ ﻪ ی ﺱ ﺮهﻨﮕﯽ‬

‫درﺧﺪﻡﺖ ارﺕﺶ ﻡﯽ ﺑﺎﺷﻨﺪ وﻝﯽ ﮐﺎرهﺎی ﻡﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻡﻮﺱﻴﻘﯽ ﻥﻤﯽ ﮐﻨﻨﺪ!‬
‫‪pdf.tarikhema.ir‬‬

‫دورﻩ ی اول ﺱﻪ دیﭙﻠﻤﻪ داﺷﺘﻪ ‪ :‬ﺣﺴﻴﻦ ﻝﻄﻴﻔﯽ ‪ ،‬داود ﻥﺠﻤﯽ و ﺣﺴﻴﻦ ﻥﻌﻴﻤﻴﺎن‪.‬‬
‫دورﻩ ی دوم ﻥ ﻴﺰ ﺱ ﻪ ﺕ ﻦ ﻓ ﺎرغ اﻝﺘﺤﺼﻴ ﻞ دادﻩ اﺱ ﺖ ‪ :‬ﻡﺤﻤ ﻮد ایﺮواﻥ ﯽ ‪ ،‬ﺱ ﻴﺪ اﺣﻤ ﺪ ﻥﻮراﻥ ﯽ و ﻡﺤﻤ ﺪ‬
‫اﻥﺼﺎری‪.‬‬
‫دورﻩ ی ﺱ ﻮم ﭼﻬ ﺎر ﺕ ﻦ دیﭙﻠﻤ ﻪ داﺷ ﺘﻪ ‪ :‬ﻡﺼﻴ ﺐ رﺽ ﻮاﻥﯽ ‪ ،‬ﺽ ﻴﺎء ﻡﺨﺘ ﺎری ‪ ،‬ﻡﺤﻤ ﺪ ﻥﺠ ﯽ و ﺣﺴ ﻦ‬
‫رادﻡﺮد‪.‬‬
‫از ﻡﻴﺎن ﻓﺎرغ اﻝﺘﺤﺼﻴﻞ هﺎی ﻥﺎﻡﺒﺮدﻩ ﻝﻄﻔﯽ و اﻧﺼﺎری ﺱﻤﺖ ﻡﻌﻠﻤﯽ ﺕﺌﻮری و ﻥﻮراﻥﯽ و ﻡﺨﺘﺎری ه ﻨﺮ‬
‫ﺁﻡﻮزش ﺱﺮایﺶ را در ﻡﺪرﺱﻪ داﺷﺘﻪ اﻥﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺤﻤﻮد اﻳﺮواﻧﯽ در ﻥﻮاﺧﺘﻦ وی ﻮﻝﻦ ﻡ ﻬﺎرت داﺷ ﺘﻪ و ﺑﻌ ﺪهﺎ ﺑﻪ ریﺎ ﺱﺖ ارﮐﺴ ﺘﺮ ﻡﺪر ﺱﻪ ﻡﻨ ﺼﻮب ﺷ ﺪﻩ‬
‫اﺱﺖ‪.‬ایﻦ ﻡﺪرﺱ ﻪ ﺕ ﺎ ﺱ ﺎل ‪ ١٣٠٧‬ﺑﻪ هﻤ ﻴﻦ ﻥﺎم ﺑ ﺎﻗﯽ ﺑ ﻮد و از ﺁن ﺑ ﻪ ﺑ ﻌﺪ ﺕﺸﮑﻴﻼ ﺕﺶ ﺕﻐﻴ ﻴﺮ ﮐﺮد و ﺑ ﻪ‬
‫ﻣﺪرﺳﻪ ی ﻣﻮﺳﻴﻘﯽ دوﻝﺘﯽ ﻥﺎﻡﻴﺪﻩ ﺷﺪ ‪ ،‬ﺱﭙﺲ اﺱﺎﻡﯽ دیﮕﺮی ﺑ ﻪ ﻥﺎم ﻣﺪرﺳ ﻪ ی ﻣﻮﺳ ﻴﻘﻴﺎر و هﻨﺮ ﺳﺘﺎن‬
‫ﻣﻮﺳﻴﻘﯽ پﻴﺪا ﮐﺮد و هﻤﺎن ﻡﻮﺱﺴﻪ ایﺴﺖ ﮐﻪ اﮐﻨ ﻮن ﺑﻪ هﻨﺮ ﺳﺘﺎن ﻋﺎﻝﯽ ﻣﻮﺳ ﻴﻘﯽ ﻡﻮﺱ ﻮﻡﺴﺖ‪.‬اﻝﺒﺘ ﻪ ﺑ ﻪ‬
‫ﻡﻮﻗﻊ ﺧﻮد ﺑﻪ ایﻦ ﺕﻐﻴﻴﺮات ﻥﻴﺰ اﺷﺎرﻩ ﺧﻮاهﺪ ﺷﺪ‪.‬‬
‫‪pdf.tarikhema.ir‬‬

‫ﻣﻮﺳﻴﻘﯽ اﻳﺮاﻧﯽ‬
‫ﺑﺎ ﺳﺎزهﺎی اروﭘﺎﺋﯽ‬
‫هﺮ ﻣﻠﺘﯽ ﺁﺛﺎر هﻨﺮی ﺧﺎﺻﯽ دارد وﻟﯽ ﭼﻮن ﻣﺮدم روی زﻣﻴﻦ ﺑﺎ هﻢ هﻤﻮارﻩ در ﺁﻣﺪ و ﺷﺪ و ارﺗﺒﺎط‬
‫هﺴﺘﻨ ﺪ ‪ ،‬ه ﺮ ﭼ ﻪ ای ﻦ راﺑﻄ ﻪ ه ﺎ ﺑﻴﺸ ﺘﺮ ﺷ ﻮد ‪ ،‬در ﺁﺛ ﺎر ه ﻨﺮی ﺁﻥﻬ ﺎ ه ﻢ ﺗ ﺄﺛﻴﺮاﺗﯽ ﻣ ﯽ ﮐﻨ ﺪ‪.‬ﭼﻨﺎﻥﮑ ﻪ‬
‫ایﺮاﻥﻴ ﺎن ﻗ ﺪیﻢ ﮐ ﻪ در ه ﻨﺮ و ﻣﻮﺱ ﻴﻘﯽ ﭘﻴﺸﺮﻓﺘﻬ ﺎﺋﯽ ﻥﺼﻴﺒﺸ ﺎن ﺷ ﺪﻩ ﺑ ﻮد ‪ ،‬ﭘ ﺲ از ﻇﻬ ﻮر اﺱ ﻼم ‪،‬‬
‫ﻣﻮﺱﻴﻘﯽ ﻋﺮب را ﺟ ﻠﻮﻩ ی ﻣﺨ ﺼﻮص ﺑﺨﺸﻴﺪ ﻥﺪ و ای ﻦ ه ﻨﺮ ایﺮاﻥ ﯽ ﺑ ﻪ وﺱ ﻴﻠﻪ ی اﻋ ﺮاب ‪ ،‬از ﺷ ﺒﻪ‬
‫ﺟﺰی ﺮﻩ ی ﻋﺮﺑﺴﺘ ﺎن ه ﻢ ﭘ ﺎ ﺑ ﻴﺮون ﻥﻬ ﺎد و در ﻣﺼ ﺮ و ﺷ ﻤﺎل اﻓﺮیﻘ ﺎ ﺣ ﺘﯽ در اﻥ ﺪﻟﺲ ﻥ ﻴﺰ اﺛﺮاﺗ ﯽ‬
‫ﮔﺬارد‪.‬هﻢ اﮐﻨﻮن ﻣﻮﺱﻴﻘﯽ ﻋﺮب ‪ ،‬ﺷﺎﻣﻞ اﻟﺤ ﺎن و ﻥﻐﻤﺎﺗﻴﺴ ﺖ ﮐﻪ ﻥﺎﻣﻬ ﺎی ایﺮاﻥ ﯽ دارد‪.‬وﺟ ﻮد ﮐﻠﻤﺎﺗ ﯽ‬
‫ﻣﺎﻥﻨﺪ ‪ :‬زیﺮ ‪ ،‬ﺑﻢ ‪ ،‬یﮕﺎﻩ ‪ ،‬راﺱﺖ ‪ ،‬زیﺮاﻓﮑ ﻨﺪ ‪ ،‬ﻥﻮا و ﻏ ﻴﺮﻩ در ﻣﻮ ﺱﻴﻘﯽ ﻋﺮب ‪ ،‬ﺻ ﺎدق ای ﻦ ﮔﻔ ﺘﺎر‬
‫اﺱﺖ‪.‬‬
‫ﻥﻈﺮ ﺑﻪ ﮐﻤﯽ ﺁﻣﻴﺰش ایﺮاﻥﻴﺎن ﺑﺎ اروﭘﺎﺋﻴﺎن و ﻥﺒﻮدن وﺱﺎﺋﻞ ﮐﺎﻓﯽ ارﺗﺒﺎط ‪ ،‬ﻣﻮﺱﻴﻘﯽ ایﺮاﻥﯽ ﺗﺎ ﻗﺒ ﻞ از‬
‫دورﻩ ی ﻥﺎﺻ ﺮاﻟﺪیﻦ ﺷ ﺎﻩ ‪ ،‬اﺛ ﺮی از ﻣﻮﺱ ﻴﻘﯽ اروﭘ ﺎﺋﯽ را ﻥﭙﺬیﺮﻓﺘ ﻪ ﺑ ﻮد وﻟ ﯽ ﭘ ﺲ از اﺱ ﺘﺨﺪام‬
‫ﻣﺴﺘﺸ ﺎران ﻣﻮزی ﮏ ﻥﻈ ﺎﻣﯽ و ﺗﺄﺱ ﻴﺲ ﺷ ﻌﺒﻪ ی ﻣﻮزی ﮏ ﻥﻈ ﺎم و ورود ﺁﻻت ﻣﻮﺱ ﻴﻘﯽ اروﭘ ﺎﺋﯽ و‬
‫ﺁﺷﻨﺎﺋﯽ ﺷﺎﮔﺮدان ﺁن ﺷﻌﺒﻪ ﺑﺎ ﺱﺎزهﺎی ﻓﺮهﻨﮕﯽ ‪ ،‬ﺑﻪ ﺗﺪریﺞ ﺑﻌﻀﯽ ا ﺱﺒﺎﺑﻬﺎی ﻣﻮﺱ ﻴﻘﯽ ﻣﺎﻥﻨ ﺪ ﻓﻠ ﻮت ‪،‬‬
‫ﻗﺮﻥﯽ ‪ ،‬ویﻮﻟﻦ و ﭘﻴﺎﻥﻮ ﮐﻪ ﻥﻮاﺧﺘﻦ ﺁهﻨﮕﻬﺎی ایﺮاﻥﯽ ﺑﺎ ﺁﻥﻬ ﺎ ﻋﻤﻠ ﯽ ﺑﻮد ‪ ،‬ﻣﻮرد ﺷﻨﺎﺱ ﺎﺋﯽ ﻣ ﺮدم ﻗ ﺮار‬
‫ﮔﺮﻓﺖ‪.‬از ﻣﻴﺎن ﺱﺎزهﺎ ‪ ،‬ویﻮﻟﻦ ﭼﻮن ﻇﺮیﻒ و ﮐﻮﭼ ﮏ و ﻗﺎﺑ ﻞ ﺣﻤ ﻞ ﺑ ﻮد ‪ ،‬ﭘﺴﻨ ﺪ ﺧﺎﻃﺮ ﻋﻼﻗﻤﻨ ﺪان‬
‫ﻣﻮﺱﻴﻘﯽ ﮔﺮدیﺪ و ﺑﺮﺧﯽ ﺑﻪ ﻥﻮاﺧﺘﻦ ﺁن هﻤﺖ ﮔﻤﺎﺷﺘﻨﺪ‪.‬ﭘﻴﺎﻥﻮ ﭼﻮن ﺱﺎز ﺑﺰرﮔﯽ ﺑﻮد و ﺑﻪ ﻗﻴﻤﺖ ارزان‬
‫در دﺱ ﺘﺮس هﻤ ﻪ ﮐ ﺲ ﻗ ﺮار ﻥﻤ ﯽ ﮔﺮﻓ ﺖ ‪ ،‬ﻣﺨﺼ ﻮص ﻃﺒﻘ ﻪ ی اول ﺷ ﺪ ‪ ،‬ﺑ ﻪ هﻤﻴ ﻦ دﻟﻴ ﻞ ﻥﺨﺴﺘﻴ ﻦ‬
‫اﺷﺨﺎﺻ ﯽ ﮐ ﻪ ﺑ ﻪ ﻥ ﻮاﺧﺘﻦ ﺁن ﺁﻏ ﺎز ﮐﺮدﻥ ﺪ ‪ ،‬اﻋﻴ ﺎن و ﺑﺰرﮔ ﺎن ﺑ ﻮدن و داﺷ ﺘﻦ ﭘﻴ ﺎﻥﻮ ‪ ،‬اﺱ ﺒﺎب ایﺠ ﺎد‬
‫ﺷﺨﺼﻴﺖ ﮔﺮدیﺪ‪.‬‬
‫ﺽﻤﻨًﺎ هﻤﻴﻦ ﮐﻪ دﺱﺘﻪ هﺎی ﻣﻮزیﮏ ﻥﻈﺎم ﺷ ﺮوع ﺑ ﻪ ﻥﻮازﻥ ﺪﮔﯽ ﮐﺮد ﻥﺪ ‪ ،‬ﻣ ﺮدم ﮐ ﻢ ﮐ ﻢ ﺑ ﺎ ﻥﻐﻤ ﻪ هﺎی‬
‫اروﭘﺎﺋﯽ و ﻣﺨﺼﻮﺻًﺎ ﺱﺎدﻩ ﺗﺮیﻦ ﺁﻥﻬﺎ ﻣﺎﻥﻨﺪ ﻣﺎرش هﺎی ﻥﻈﺎﻣﯽ ﮐﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻥﻮاﺧﺘﻪ ﻣﯽ ﺷﺪ ﺁﺷ ﻨﺎ ﺷ ﺪﻥﺪ‬
‫و ﻣﺘﺼ ﺪیﺎن ﻣﻮزی ﮏ ‪ ،‬ﺁهﻨﮕﻬ ﺎﺋﯽ از ﻣﻮﺱ ﻴﻘﯽ اروﭘ ﺎﺋﯽ راﮐ ﻪ ﺑ ﻪ ﮔ ﻮش ایﺮاﻥﻴ ﺎن ﻣﻄﻠ ﻮب ﺗ ﺮ ﺑ ﻮد ‪،‬‬
‫ﺑﺮای اﺟﺮای ﻣﻮزیﮏ اﻥﺘﺨﺎب ﻣﯽ ﮐﺮدﻥﺪ‪.‬‬
‫در ﺁن دورﻩ ‪ ،‬ﻣﻮﺱﻴﻘﯽ اروﭘﺎﺋﯽ ﺗﺄﺛﻴﺮ ﻣﻬﻤﯽ در ﻣﻮﺱﻴﻘﯽ ا یﺮان ﻥﮑ ﺮد وﻟ ﯽ ﺱ ﺎزهﺎی اروﭘ ﺎﺋﯽ ﮐﻢ و‬
‫ﺑﻴﺶ ﻥﻮاﺧﺘﻪ ﺷﺪ و ﻥﻮازﻥﺪﮔﺎن ‪ ،‬ﻋﻼﻗﻪ داﺷﺘﻨﺪ ﮐﻪ ﺁهﻨﮕﻬﺎی ﻣﻠﯽ را ﺑﺎ ﺁﻥﻬﺎ اﺟﺮا ﮐﻨﻨﺪ ﺑ ﻨﺎﺑﺮایﻦ ﮐﺴﺎﻥ ﯽ‬
‫ﮐﻪ ﻣﯽ ﺧﻮاﺱﺘﻨﺪ ویﻮﻟﻦ ﺑﺰﻥﻨﺪ ‪ ،‬ﻥﻈﺮ ﺑﻪ ﺷﺒﺎهﺖ ایﻦ ﺱﺎز ﺑﺎ ﮐﻤﺎﻥﭽ ﻪ ا ﺱﺘﺎد ﺧﻮد را از ﻣﻴ ﺎن ﮐﻤﺎﻥ ﭽﻪ‬
‫ﮐﺸﻬﺎ اﻥﺘﺨﺎب ﮐﺮدﻥ ﺪ و د ﺱﺘﻮر و ﻗﻮا ﻋﺪ ﻣﺨﺼ ﻮص وی ﻮﻟﻦ را ﻣﺮا ﻋﺎت ﻥﻨﻤﻮد ﻥﺪ‪.‬در ﭘﻴ ﺎﻥﻮ هﻢ ﭼ ﻮن‬
‫ﺑﺮای ﻥﻐﻤﺎت ایﺮاﻥﯽ اﺷﮑﺎل ﻣﻮﺟﻮد ﺑﻮد ‪ ،‬ﺑﺮای اوﻟﻴﻦ دﻓﻌﻪ ﻣﺤﻤﺪ ﺻﺎدق ﺧﺎن اﺱﺘﺎد ﺱﻨﺘﻮر ‪ ،‬ﺑﻪ ا یﻦ‬
‫ﺱﺎز ﺁﺷﻨﺎ ﺷﺪ و ﺑﺮای ایﻨﮑﻪ ﺑﺘﻮاﻥﺪ ﺁهﻨﮕﻬﺎی ایﺮاﻥﯽ را ﺑﺎ ﺁن اﺟﺮا ﮐﻨﺪ در هﺮ ﮔﺎم دو ﭘ ﺮدﻩ را ﺗﻐﻴﻴ ﺮ‬
‫ﮐ ﻮک داد ﮐ ﻪ هﻨ ﻮز ه ﻢ ﻣﻌﻤ ﻮل اﺱ ﺖ‪.‬ای ﻦ ﻥﮑﺘ ﻪ را ﻥ ﻴﺰ ذﮐ ﺮ ﻣ ﯽ ﮐﻨ ﻢ ﮐ ﻪ ﭘﻴ ﺎﻥﻮ در اواﺧ ﺮ دورﻩ ی‬
‫ﻥﺎﺻﺮاﻟﺪیﻦ ﺷﺎﻩ و ویﻮﻟﻦ ﭼﻨﺪ ﺱﺎل ﭘﺲ از ﺁن ﺑﻪ ایﺮان ﺁﻣﺪﻩ اﺱﺖ‪.‬‬
‫‪pdf.tarikhema.ir‬‬

‫ﻧﻮازﻧﺪﮔﺎن ﭘﻴﺎﻧﻮ ‪ -‬ﭼﻨﺎﻧﮑ ﻪ اﺷ ﺎرﻩ ﺷ ﺪ ﻣﺤ ﻤﺪ ﺻ ﺎدق ﺧ ﺎن اﻳ ﻦ ﺳﺎز را ﻣﯽ ﻧﻮاﺧ ﺖ و ﺑ ﻪ ﺑﺮﺧ ﯽ ه ﻢ‬

‫ﺗﻌﻠﻴﻢ ﻣﯽ داد وﻟﯽ ﺷﮏ ﻧﻴﺴﺖ ﮐﻪ ﭼﻮن ﺑﻪ روش ﻧﻮاﺧﺘﻦ ﺁن ‪ ،‬ﺁ ﺷﻨﺎﺋﯽ ﮐﺎﻣ ﻞ ﻧﺪاﺷ ﺖ ‪ ،‬ﻧﻤ ﯽ ﺗﻮان او‬
‫را ﭘﻴﺎﻧﻮ زن ﻧﺎﻣﻴﺪ‪.‬‬
‫ﭘ ﺲ از او ‪ ،‬اوﻟﻴ ﻦ ﮐﺴﻴﮑ ﻪ ﭘﻴ ﺎﻧﻮ را ﺧ ﻮب ﻧﻮاﺧﺘ ﻪ و ﻣﻮﺳ ﻴﻘﯽ اﻳﺮاﻧ ﯽ را درﻳ ﻦ ﺳ ﺎز اﺟ ﺮا ﮐ ﺮدﻩ‬
‫ﻏﻼﻣﺮﺿﺎ ﺧﺎن ﺳﺎﻻر ﻣﻌﺰز رﺋﻴﺲ ﻣﻮزﻳﮏ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺳﺎﺑﻘًﺎ ﺷﺮﺣﺶ ﮔﺬﺷﺖ‪.‬‬
‫ﺑﻌﺪ از ﺳﺎﻻر ﻣﻌﺰز ‪ ،‬ﺳﻪ ﺗﻦ دﻳﮕﺮ ﮐﻪ ﻣﻌﺎﺻﺮ وی ﺑﻮدﻩ اﻧ ﺪ در ﻳﻦ ﺳ ﺎز از ﻟﺤ ﺎظ ﻧ ﻮاﺧﺘﻦ ﻣﻮﺳ ﻴﻘﯽ‬
‫اﻳﺮاﻧﯽ ﺷﻬﺮت ﻳﺎﻓﺘﻪ اﻧﺪ ﮐﻪ اﮐﻨﻮن در ﺑﺎرﻩ ی ﺁﻧﻬﺎ ﺳﺨﻨﯽ ﭼﻨﺪ ﻧﮕﺎﺷﺘﻪ ﻣﯽ ﺷﻮد‪.‬‬
‫ﻣﻌﺘﻤﺪاﻟﻤﻠﮏ یﺤﻴﺎﺋﻴﺎن ‪ -‬ﭘﺴﺮ ﻳﺤ ﻴﯽ ﺧﺎن ﻣﺸﻴﺮاﻟﺪوﻟ ﻪ ﮐﻪ ﻧﺨﺴ ﺖ ﺗﺎر ﻣﯽ زد‪.‬او ﻣﺮد ﺑﺴ ﻴﺎر ﺑ ﺎذوق‬
‫ﻧﻘﺎش زﺑﺎن داﻧﯽ ﺑﻮد و در وزارت اﻣﻮر ﺧﺎرﺟﻪ ﺳﻤﺘﯽ داﺷﺖ و از اﻋﻴﺎن زﻣﺎن ﺧﻮد ﺑ ﻪ ﺷ ﻤﺎر ﻣﯽ‬
‫ﺁﻣﺪ و در ﭘﻴﺎﻧﻮ ﺷﺎﮔﺮد ﺳﺎﻻر ﻣﻌﺰز اﺳﺖ‪.‬ﻧﺎﻣﺒﺮدﻩ ﺁهﻨﮕﻬﺎی اﻳﺮاﻧﯽ را ﺑﻪ ﺧﻮﺑﯽ ﺑ ﺎ ﭘ ﻴﺎﻧﻮ ﻣ ﯽ ﻧﻮاﺧﺘ ﻪ‬
‫اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻋﻴ ﺎل او ﻣﻮﺳ ﻮم ﺑ ﻪ زﻳ ﻮر ﺧ ﺎﻧﻢ )درة اﻟﺴﻠﻄﻨ ﻪ( هﻤﺸ ﻴﺮﻩ ی ﻣﺸﻴﺮهﻤ ﺎﻳﻮن اﺳ ﺘﺎد ﻣﻌ ﺮوف‬
‫ﭘﻴﺎﻧﻮﺳﺖ‪.‬ﻣﻌﺘﻤﺪاﻟﻤﻠﮏ و درة اﻟﺴﻠﻄﻨﻪ ﭼﻮن اوﻻد ﻧﺪاﺷﺘﻨﺪ در ﺣﻴﺎت ﺧﻮد ﻗﺮار ﮔﺬارد ﻧﺪ ﮐ ﻪ هﺮ ﻳﮏ‬
‫زودﺗﺮ ﻓﻮت ﺷﺪ ‪ ،‬اﻣﻮاﻟﺶ ﺑﻪ دﻳﮕﺮی ﺗﻌﻠﻖ ﮔﻴﺮد و ﺑﻌﺪ از رﺣﻠﺖ ﺷﺨﺺ دوم هﻢ ﺑﺮای اﻣﻮر ﺧﻴﺮﻳﻪ‬
‫وﻗﻒ ﺷﻮد‪.‬اول ﻣﻌﺘﻤﺪاﻟﻤﻠﮏ ﻣﺮﺣ ﻮم ﺷﺪ و ﭘ ﺲ از درﮔﺬﺷ ﺖ ﺧ ﺎﻧﻤﺶ ‪ ،‬ﺑ ﻪ ﻃﻮرﻳ ﮑﻪ و ﺻﻴﺖ ﻧﻤ ﻮدﻩ‬
‫ﺑﻮدﻧﺪ ﺑﻴﻤﺎرﺳﺘﺎﻧﯽ ﺑﻪ ﻧﺎم ﺷﻔﺎ از ﻣﺤﻞ درﺁﻣﺪ ﻣﻮﻗﻮﻓﺎت ﺁﻧﻬﺎ ﺗﺄﺳﻴﺲ ﺷﺪ ﮐﻪ هﻢ اﮐﻨ ﻮن در ﺧﻴﺎﺑ ﺎن ژاﻟ ﻪ‬
‫داﻳﺮ و ﻳﺎدﮔﺎر ﻧﻴﺖ ﺧﻴﺮ ﺑﺎﻧﻴﺎن ﺁن ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺤﻤﻮد ﻣﻔﺨﻢ ﻣﻠﻘﺐ ﺑﻪ ﻣﻔﺨﻢ اﻟﻤﻤﺎﻟﮏ ﮐﻪ ﺧﺎﻧﻤﺶ ﻓﺮﺧ ﻨﺪﻩ ﺧﺎﻧﻢ ﻳ ﮑﯽ دﻳﮕ ﺮ از هﻤﺸ ﻴﺮﻩ ه ﺎی ﻣﺸﻴ ﺮ‬
‫هﻤﺎﻳﻮﻧﺴ ﺖ‪.‬ﭘ ﺪر ﻣﻔﺨ ﻢ ﻣﻮﺳ ﻮم ﺑ ﻪ ﻣﺎﺷ ﺎءاﷲ ﺧ ﺎن ﻣﻨﺘﺼﺮاﻟﻤﻤﺎﻟ ﮏ ﺑ ﺮادر اﻧﻴ ﺲ اﻟﺪوﻟ ﻪ زن ﺳ ﻮﮔﻠﯽ‬
‫ﻧﺎﺻﺮاﻟﺪﻳﻦ ﺷﺎﻩ ﺑﻮد‪.‬ﻣﻔﺨﻢ ﺑﺎ ﻧﺎﺻﺮ ه ﻤﺎﻳﻮن ﺻﺎﺣﺐ ﻣﻨ ﺼﺐ ﻣﻮز ﻳﮏ ﻧ ﻈﺎم ﻧﺴـ ﺒﺖ داﺷ ـﺖ و ﺷـ ﺎﻳﺪ‬
‫ﺗﻌﻠﻤﻴﺎت اوﻟﻴﻪ ی ﭘﻴﺎﻧﻮ را از او ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬ﻣﻔﺨﻢ در درﺑﺎر رﻓﺖ و ﺁﻣﺪ داﺷـﺖ و در زﻣﺎن‬
‫‪pdf.tarikhema.ir‬‬

‫)ﺷﻤﺎرﻩ ‪ (٩٤‬ﻣﻌﺘﻤﺪاﻟﻤﻤﻠﮏ ﻳﺤﻴﺎﺋﻴﺎن‬

‫‪pdf.tarikhema.ir‬‬

‫ﺳﻤﺖ ﭘﻴﺸﺨﺪﻣﺖ ﻣﺨ ﺼﻮص ﻳﺎ ﻓﺖ‪.‬در ﻳﮑ ﯽ از ﺳﻔﺮهﺎی ﻣﻈﻔﺮا ﻟﺪﻳﻦ ﺵﺎﻩ ﺑ ﻪ ﻓﺮ ﻧﮓ ﮐﻪ ﻣﺤﻤ ﺪ ﻋﻠ ﯽ‬

‫ﻣﻴﺮزای وﻟﻴﻌﻬﺪ ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﺟﺎﻧﺸﻴﻦ ﺵﺎﻩ ﺑﻪ ﺗﻬﺮان ﺁﻣﺪﻩ ﺑﻮد ‪ ،‬ﺑﻪ او اﻃﻼع دادﻧﺪ ﮐﻪ ﺥ ﺎﻧﻢ ﺗ ﺎج اﻟﺴﻠﻄﻨ ﻪ‬
‫ﺥﻮاهﺮ ﺵﺎﻩ ﺑﻪ ﻗﺼﺪ ﻣﺴﺎﻓﺮت اروﭘﺎ هﻤﺮاﻩ ﻣﻔﺨﻢ ﮐﻪ اﺳﺘﺎد ﭘﻴﺎﻧﻮی او ﺑﻮدﻩ ﺑﻪ ﻃ ﺮف ﻗ ﺰوﻳﻦ ﺡﺮ ﮐﺖ‬
‫ﮐﺮدﻩ اﺳﺖ‪.‬ﭼﻮن ﭼﻨﻴﻦ رﺳﻤﯽ ﻧﺒﻮد ﮐﻪ از ﺥﺎﻧﻤﻬ ﺎی ﻣﻨﺴ ﻮب ﻧﺰد ﻳﮏ ﺵ ﺎﻩ ‪ ،‬در ﺁن ﻣﻮﻗ ﻊ ﮐ ﻪ ﻧ ﺴﻮان‬
‫در ﺡﺠﺎب ﺑﻮدﻧﺪ ﺥﻴﺎل ﻣﺴﺎﻓﺮت ﻓﺮﻧﮓ ﮐﻨﻨﺪ و اﻳﻦ ﺗﺼﻤﻴﻢ ﺑﺪون اﻃﻼع ﻣﻘﺎم ﺳﻠﻄﻨﺖ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺵﺪﻩ ﺑ ﻮد‬
‫‪ ،‬ﻣﺤﻤﺪ ﻋﻠﯽ ﻣﻴﺮزا ﻋﺪﻩ ای را ﻣﺄﻣﻮر ﮐﺮد ﮐﻪ ﺑﺮوﻧﺪ و ﻗﺒﻞ از اﻳﻨﮑﻪ ﺗﺎج اﻟﺴﻠﻄﻨﻪ و ﻣﻔﺨﻢ از ﺳﺮﺡﺪ‬
‫ﺥﺎرج ﺵﻮﻧﺪ ‪ ،‬ﺁﻧﻬﺎ را ﺑﻪ ﭘﺎﻳﺘ ﺨﺖ ﺑﺮﮔﺮداﻧﻨ ﺪ‪ .‬ﻣﺄﻣﻮرﻳﻦ ﺡﺮﮐ ﺖ ﻣ ﯽ ﮐﻨ ﻨﺪ و ﺁﻧﻬ ﺎ را از ﻗ ﺰوﻳﻦ ﺑﺮﻣ ﯽ‬
‫ﮔﺮداﻧﻨﺪ‪.‬ﭘﺲ از رﺳﻴﺪن ﺑﻪ ﺗﻬﺮان ‪ ،‬ﻣﻔﺨﻢ هﻢ ﻣﻮرد ﺑ ﯽ ﻣﻬ ﺮی وﻟﻴﻌﻬ ﺪ ﻗ ﺮار ﻣ ﯽ ﮔﻴـ ﺮد و ﺗﻨﺒ ﻴﻪ ﻣ ﯽ‬
‫ـﺸﻮد‬

‫)ﺵﻤﺎرﻩ ‪ (٩٥‬ﻣﺤﻤﻮد ﻣﻔﺨﻢ‬

‫وﺁﻣﺪ و رﻓﺖ او از هﻤﻴﻦ ﺗﺎرﻳﺦ ﺑﺎ درﺑﺎر ﻗﻄﻊ ﻣﯽ ﮔﺮدد‪.‬او هﻢ ﺑﺮای اﻳﻨﮑﻪ ﮐﺎری داﺵﺘﻪ ﺑﺎﺵﺪ ﮐ ﻼس‬
‫ﻣﺸﻖ ﭘﻴﺎﻧﻮ داﺋﺮ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ و ﮐﺴﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﻋﻼﻗﻪ ﺑﻪ ﻓﺮا ﮔﺮﻓﺘﻦ اﻳﻦ ﺳﺎز داﺵﺘﻨﺪ ﻣﻮﻗﻊ را ﻣﻐﺘﻨﻢ داﻧﺴﺘ ﻪ در‬
‫ﮐﻼس او ﺡﺎﺿﺮ ﻣﯽ ﺵﻮﻧﺪ و از ﺗﻌﻠﻴﻤﺎت وی ﺑﺮﺥﻮردار ﻣﯽ ﮔﺮدﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻣﻔﺨﻢ ﻣﺮد ﺵﺮﻳﻒ اﻓﺘﺎدﻩ ی دروﻳﺸﯽ ﺑﻮدﻩ ‪ ،‬ﺑﺴﻴﺎر ﺵﻴﺮﻳﻦ و دﻟﭽ ﺴﺐ ﺳ ﺎز ﻣ ﯽ زدﻩ و ﭼﻮن ﻗ ﺒﻼ در‬
‫ﺗﺎر ﺵﺎﮔﺮد ﺁﻗﺎ ﺡﺴﻴﻨﻘﻠﯽ ﺑﻮدﻩ ‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﻮﺳﻴﻘﯽ اﻳﺮاﻧﯽ ﮐﺎﻣﻼ ﺁ ﺵﻨﺎﺋﯽ داﺵ ﺘﻪ و از ﻧﻮاز ﻧﺪﮔﺎن ﺑﺮﺟﺴﺘ ﻪ ی‬
‫زﻣﺎن ﺥﻮد ﺑﻪ ﺵﻤﺎر ﺁﻣﺪﻩ اﺳﺖ‪.‬رﻳﺰ دادن ﺑﺎ ﻳﮏ اﻧﮕﺸﺖ ﮐﻪ در ﺳﺒﮏ ﺵ ﺎﮔﺮد او ﻣﺮﺗ ﻀﯽ ﻣﺤﺠﻮ ﺑﯽ‬
‫اﺛ ﺮ ﮔ ﺬاردﻩ ‪ ،‬از روش ﻣﻔﺨ ﻢ ﮐﺴ ﺐ ﮔﺮدﻳ ﺪﻩ زﻳ ﺮا ﭼ ﻮن ﻗﺒ ﻼ ﺗ ﺎر ﻣ ﯽ زدﻩ ‪ ،‬ﻣﻀ ﺮاب رﻳ ﺰ ﺗ ﺎر را‬
‫ﺥﻮاﺳ ﺘﻪ اﺳ ﺖ ﺑ ﺎ ﭘﻴ ﺎﻧﻮ ﺗﻘﻠﻴ ﺪ ﻧﻤﺎﻳ ﺪ در ﺹ ﻮرﺗﻴﮑﻪ اﻳ ﻦ روش ﺑ ﻪ ﺥ ﻼف ﺳ ﺒﮏ ﺥ ﺎص ﭘﻴﺎﻧﻮﺳ ﺖ ﮐ ﻪ‬
‫)ﺗﺮﻣﻮﻟﻮ( را ﺑﻪ ﮐﻤﮏ اﻧﮕﺸﺖ هﺎی ﺵﺴﺖ و ﮐﻮﭼﮏ ﺑﺎﻓﺎﺹﻠﻪ ی هﻨﮕﺎم )اﮐﺘﺎو( ﻣﯽ دهﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺸ ﻴﺮ هﻤ ﺎﻳﻮن ‪ -‬ﺡﺒﻴ ﺐ اﷲ ﺵ ﻬﺮدار ﻓﺮزﻧ ﺪ ﻧﺼ ﺮاﷲ ﺥ ﺎن ﺳ ﭙﻬﺴﺎﻻری ﻣ ﯽ ﺑﺎﺵ ﺪ ﮐ ﻪ در زﻣ ﺎن‬
‫ﻧﺎﺹ ﺮاﻟﺪﻳﻦ ﺵ ﺎﻩ رﺋﻴ ﺲ ﺥﺰاﻧ ﻪ ی ﻧﻈ ﺎم و ﭘﻴﺸﮑ ﺎر ﺡ ﺎﺟﯽ ﻣ ﻴﺮزا ﺡﺴﻴ ﻦ ﺥ ﺎن ﺳ ﭙﻬﺴﺎﻻر ﺑ ﻮدﻩ‬
‫‪pdf.tarikhema.ir‬‬

‫اﺳﺖ‪.‬ﺡﺒﻴﺐ اﷲ در ﺳ ﺎل ‪ ١٢٦٥‬ﭘﺎ ﺑﻪ ﻋﺮ ﺹﻪ ی و ﺟﻮد ﮔ ﺬارد‪ .‬ﭘﺪرش ﺳﺎز ﻧﻤ ﯽ زد و ﻟﯽ ﭼ ﻮن ﺑ ﻪ‬

‫ﻣﻮﺳﻴﻘﯽ ﻋﻼﻗﻪ داﺵﺖ ﭘﻴﻮﺳﺘﻪ ﺥﺎﻧﻪ ی او ﺟﺎﻳﮕﺎﻩ هﻨﺮﻣﻨﺪان ﺁن ز ﻣﺎن ﺑ ﻮد و ﺡﺒ ﻴﺐ اﷲ از ﮐﻮدﮐ ﯽ ﺑ ﺎ‬
‫ﺁهﻨﮕﻬﺎی ﻣﻠ ﯽ و ﺗﺎر اﺳ ﺘﺎدان ﻓﻦ ﻣﺎﻧﻨ ﺪ ﺁﻗ ﺎ ﺡﺴﻴﻨﻘﻠ ﯽ و ﻣ ﻴﺮزا ﻋﺒ ﺪاﷲ و ﻧﯽ ﻧﺎ ﻳﺐ ا ﺳﺪاﷲ و ﭘ ﻴﺎﻧﻮی‬
‫ﺳ ﺎﻻر ﻣﻌ ﺰز و ﺳ ﻨﺘﻮر ﻣﺤﻤ ﺪ ﺻ ﺎدﻗﺨﺎن ﺁﺵ ﻨﺎ ﺵ ﺪ‪.‬ﭘ ﺪرش در ﻳﮑ ﯽ از ﻣﺴﺎﻓﺮﺗﻬ ﺎی ﻓﺮﻧ ﮓ ﭘﻴﺎﻧﻮﺋ ﯽ‬
‫ﺥﺮﻳﺪ و ﺑﻪ ﺗﻬﺮان ﺁورد و ﺡﺒﻴﺐ اﷲ ﺵﺮوع ﺑﻪ ﻧﻮاﺥﺘﻦ اﻳﻦ ﺳﺎز ﮐﺮد‪.‬ﭘﺪرش ﭼﻮن ﺑ ﻪ اﺳ ﺘﻌﺪاد ﻓﺮز ﻧﺪ‬
‫ﭘﯽ ﺑﺮد ‪ ،‬ﺳﺮهﻨﮓ ﺁﻗ ﺎ ﺑ ﺰرگ ﺥﺎن ﺹﺎﺡﺐ ﻣﻨﺼ ﺐ ﻣﻮزﻳ ﮏ ﻗﺰاﻗﺨﺎ ﻧﻪ را ﺑ ﻪ ﻣﻌﻠ ﻤﯽ او ﺑﺮﮔﺰ ﻳﺪ و‬
‫ﺑ ﺮای ﺗﺤﺮﻳ ﮏ ذوق او از ﺁﻗ ﺎ ﺡﺴﻴﻨﻘﻠ ﯽ و ﺡﺴﻴ ﻦ ﺥ ﺎن ﮐﻤﺎﻧﭽ ﻪ ﮐ ﺶ دﻋ ﻮت ﻣ ﯽ ﮐ ﺮد ﮐ ﻪ ﻧﻮاه ﺎی‬
‫اﻳﺮاﻧﯽ را ﺑﻨﻮازﻧﺪ و ﺡﺒﻴﺐ اﷲ ﺥﺎن از ﺁﻧﻬﺎ ﺗﻘﻠﻴﺪ ﻧﻤﺎﻳﺪ ﺳﭙﺲ ﻣﺤﻤﺪ ﺹﺎدق ﺥﺎن ا ﺳﺘﺎد ﺳ ﻨﺘﻮر را ﻧﻴ ﺰ‬
‫ﺑﻪ ﻣﻌﻠﻤﯽ او اﻧﺘﺨﺎب ﻧﻤﻮد و او ﺡﺒﻴﺐ اﷲ ﺥﺎن را در ﻧﻮاﺥﺘﻦ ﺁوازهﺎ راهﻨﻤﺎﺋﯽ ﻣﯽ ﮐﺮد‪.‬‬
‫‪pdf.tarikhema.ir‬‬

‫ﺷﺎﮔﺮد ﺑﺎ اﺳﺘﻌﺪاد ‪ ،‬ﮐ ﺎﻣﻼ ﺑ ﻪ ﻣﻮ ﺳﻴﻘﯽ اﻳﺮاﻧ ﯽ ﺧ ﻮ ﮔﺮﻓ ﺖ و ردﻳﻔ ﻬﺎ را از اﺳ ﺘﺎدان زﺑﺮدﺳ ﺖ زﻣ ﺎن‬
‫ﺧﻮد ﺑﻴﺎﻣﻮﺧﺖ و ﺑﻪ اﻧﺠﻤﻦ اﺧﻮت راﻩ ﻳﺎﻓﺖ ‪ ،‬ﭼﻨﺎﻧﮑﻪ در ﮐﻨﺴﺮﺕﻬﺎی ﺁن اﻧﺠﻤﻦ ﭘﻴ ﺎﻧﻮ ﻣﯽ زد و ﺳ ﺎز‬
‫او ﮐﺎﻣﻼ ﺷﻨﻴﺪﻧﯽ ﺑﻮد‪.‬‬

‫)ﺷﻤﺎرﻩ ‪ (٩٦‬ﺣﺒﻴﺐ اﷲ ﺷﻬﺮدار )ﻡﺸﻴﺮهﻤﺎیﻮن(‬

‫درﻳﻦ ﻣﻮﻗﻊ ﺑﺎ دﻳﮕﺮ ﻣﻮ ﺳﻴﻘﯽ داﻧﻬ ﺎ ﻣﺎﻧ ﻨﺪ درو ﻳﺶ ﺧ ﺎن و ﺣﺴﻴ ﻦ هﻨ ﮓ ﺁﻓ ﺮﻳﻦ و ﺳﻴﺪ ﺣﺴ ﻴﻦ ﻃﺎه ﺮ‬
‫زادﻩ ﺧﻮاﻧﻨﺪﻩ ی ﻣﺸﻬﻮر و ﺑﺎﻗﺮﺧﺎن ﮐﻤﺎﻧﭽﻪ و اﺳﺪاﷲ ﺧﺎن ﻧﻮازﻧﺪﻩ ی ﺕ ﺎر و ﺳ ﻨﺘﻮر روا ﺑﻂ دو ﺳﺘﺎﻧﻪ‬
‫ﻳﺎﻓﺖ و در ﺳﺎل ‪ ١٢٨٩‬ﺑﺎ ﻧﻮازﻧﺪﮔﺎن ﻣﻌﺮوف ﺁن زﻣﺎن ﺑﺮای ﭘﺮ ﮐﺮدن ﺻﻔﺤﻪ ﺑﻠﻨﺪ رﻓﺖ و ﺑﺎ دﻳﮕ ﺮ‬
‫اﺳﺘﺎدان ﻓﻦ ﺻﻔﺤﻪ هﺎﺋﯽ ﺿﺒﻂ ﻧﻤﻮد ﮐﻪ ﻣﻘﺪاری از ﺁﻧﻬ ﺎ ﺑﻪ ﺕﻬ ﺮان رﺳ ﻴﺪ وﻝ ﯽ ﺑ ﻌﺪ در اﺛ ﺮ ﺑﻤﺒ ﺎران‬
‫هﻮاﺋﯽ ‪ ،‬ﺻﻔﺤﺎت اﻳﻦ ﮐﺎرﺧﺎﻧﻪ از ﺑﻴﻦ رﻓﺖ‪.‬‬
‫ﻣﺸﻴﺮ هﻤﺎﻳﻮن هﺮﭼﻨﺪ ﭘﻴﺎﻧﻮ را ذوﻗﯽ ﻧﻮاﺧﺘﻪ و ﺑﻪ اﺻﻮل و روش اﻳﻦ ﺳﺎز ﮐﺎﻣﻼ ﺁﺷ ﻨﺎ ﻧﺸ ﺪﻩ ﭼﻨﺎﻧ ﮑﻪ‬
‫ﻣﺪت ﮐﻤﯽ ﻧﺖ ﺧﻮاﻧﺪﻩ وﻝﯽ درﻧﻮاﺧﺘﻦ ﭘﻴﺎﻧﻮ ذوق و ﺳﻠﻴﻘﻪ ی ﻣﺨﺼ ﻮص ﺑﻪ ﮐﺎر ﺑﺮدﻩ و در ا ﺝﺮای‬
‫ﺁهﻨﮕﻬ ﺎی اﻳﺮاﻧ ﯽ روی اﻳ ﻦ ﺳ ﺎز ﺑ ﻪ ﺣ ﺪ ﮐﻤ ﺎل رﺳ ﻴﺪﻩ اﺳ ﺖ ﺑﻄﻮرﻳﮑ ﻪ اﮐﻨ ﻮن ﺕﻤ ﺎم ﻣﻮﺳ ﻴﻘﯽ داﻧﻬ ﺎ‬
‫اﺳﺘﺎدی او را ﻗﺒﻮل دارﻧﺪ و ﭘﻨﺠﻪ ی ﺷﻴﺮﻳﻦ او ﻣﺨﺼﻮﺻًﺎ در ﺻﻔﺤﺎﺕﯽ ﮐﻪ ﺑﻌﺪًا ﺑﺎ ﮐﻤﭙﺎﻧﯽ ﮐﻠﻤﺒ ﻴﺎ ﭘ ﺮ‬
‫ﮐﺮدﻩ و هﻤﺮاﻩ ﺑﺎ ﺁواز رﺿﺎ ﻗﻠﯽ ﻣﻴﺮزای ﻇﻠﯽ ﭘﻴﺎﻧﻮ زدﻩ اﺳﺖ ﮐﺎﻣﻼ ﻧﻤﺎﻳﺎن ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫از ﺝﻤﻠ ﻪ ی ﺻ ﻔﺤﻪ ی دﺷ ﺘﯽ و راﺳ ﺖ ﭘﻨﭽﮕ ﺎهﺶ ﮐ ﻪ ﺳ ﻮﻝﻮ زدﻩ در ﻝﻄ ﻒ ذوق و ﻃ ﺮز اﺝ ﺮا از‬
‫ﻝﺤﺎظ ﻣﻮﺳﻴﻘﯽ اﻳﺮاﻧﯽ ﺑﺴﻴﺎر ﻋﺎﻝﯽ و ﺑﯽ ﻧﻈﻴﺮ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻣﺸ ﻴﺮ هﻤ ﺎﻳﻮن ﻋ ﻼوﻩ ﺑ ﺮ ﻧ ﻮاﺧﺘﻦ ﺳ ﺎز ‪ ،‬ذوق ادﺑ ﯽ ه ﻢ دارد و اﺷ ﻌﺎری ﺳ ﺮودﻩ و ﺑ ﻪ ﻗ ﺮاری ﮐ ﻪ‬
‫اﻇﻬﺎر ﻣﯽ دارد اﻳﻦ ﻧﻤﺎﻳﺸﻨﺎﻣﻪ هﺎ را ﺕﻬﻴﻪ ﮐﺮدﻩ اﺳﺖ ‪:‬‬
‫‪ -١‬اوﻝﻴﻦ ﻗﻄﻌﻪ ای ﮐﻪ ﻧﻮﺷﺘﻪ و ﺑﻪ ﺷﮑﻞ ﭘ ﺎﻧﺘﻤﻴﻢ )ﺣﺮﮐ ﺎت ﺑﺪون ﮔﻔ ﺘﺎر ﺕ ﻮأم ﺑ ﺎ ﺁهﻨ ﮓ ﻣﻮ ﺳﻴﻘﯽ( ﺑﻪ‬
‫روی ﺻ ﺤﻨﻪ ﺁﻣ ﺪﻩ ﻣﻮﺳ ﻮم ﺑ ﻪ ﺑ ﺎغ ﺷ ﺎﻩ ﺑ ﻮدﻩ ﮐ ﻪ ﺑﻌ ﺪ از دورﻩ ی اﺳ ﺘﺒﺪاد ﺻ ﻐﻴﺮ در اﻧﺠﻤ ﻦ اﺧ ﻮت‬
‫‪pdf.tarikhema.ir‬‬

‫ﺑﺎزی ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪ -٢‬درﺳ ﺎل ‪ ١٢٩٦‬ﻧﻤﺎﻳﺸﻨﺎﻣ ﻪ ای ﺑ ﻪ ﻧ ﺎم ﺑﻴﭽ ﺎرﻩ اروﻣ ﯽ ﻧﻮﺷ ﺘﻪ ﮐ ﻪ ﺕ ﻮام ﺑ ﺎ ﮐﻨﺴ ﺮت ‪ ،‬ﺑ ﺎ ﺷ ﺮﮐﺖ‬
‫دوﺳﺘﺎن ﺧﻮد دروﻳﺶ ﺧﺎن و رﮐﻦ اﻝﺪﻳﻦ ﺧﺎن ﺑﻪ ﻣﻨﻔﻌﺖ ﺧﻴﺮﻳﻪ ﻧﻤﺎﻳﺶ دادﻩ اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪ -٣‬ﻗﻄﻌﻪ ی دﻳﮕﺮ ﻧﻤﺎﻳﺸﯽ اﺳﺖ ﺑﻪ ﻧﺎم دﻣﭙﺨﺖ ﻓﺮی ﮐﻪ ﺑﻌﺪ از ﺳ ﺎل ﻗﺤﻄ ﯽ ‪ ١٢٩٦‬در ﺕ ﺎﻻر ﮔﺮاﻧ ﺪ‬
‫هﺘ ﻞ اﺝ ﺮا ﺷ ﺪﻩ‪.‬وﺝ ﻪ ﺕﺴﻤﻴ ﻪ ی ﻧﻤﺎﻳﺸﻨﺎﻣ ﻪ ﺑ ﺮای اﻳﻨﺴ ﺖ ﮐ ﻪ در ﺁن ﻣﻮﻗ ﻊ ﺑ ﻪ واﺳ ﻄﻪ ی ﮐ ﻢ ﺑﺎراﻧ ﯽ‬
‫ﺳﺎﻝﻬﺎی ﻗﺒﻞ ‪ ،‬ﻗﺤﻄﯽ ﺳﺨﺘﯽ در ﺕﻬﺮان ﺷﺪ و ﺑﺮای ﮐﻤﮏ ﺑﻴﻨﻮاﻳﺎن ﺑﻪ ﺝﺎی ﻧﺎن ‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﺮدم دﻣﭙ ﺦ ﻣ ﯽ‬
‫دادﻧﺪ‪.‬اﻳﻦ ﻧﻤﺎﻳﺸﻨﺎﻣﻪ ﺑﺎﮐﻨﺴﺮﺕﯽ ﺕﻮأم ﺑﻮدﻩ ﮐﻪ ﺧﻮاﻧﻨﺪﻩ ی ﺁن ‪ ،‬داﺋﯽ او رﺿﺎﻗﻠﯽ ﺧﺎن اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪pdf.tarikhema.ir‬‬

‫ﻋﻼوﻩ ﺑﺮ ﻗﺴﻤﺖ هﺎی ﻓﻮق ‪ ،‬ﺁهﻨﮕ ﻬﺎی دﻳﮕ ﺮی ﺳﺎﺧﺘﻪ و ﻧﻤﺎﻳﺸﻨﺎ ﻣﻪ ه ﺎی ﻣﻨﻈ ﻮم ﺑ ﺎ ا ﺷﻌﺎر ﺷ ﻌﺮای‬
‫ﺑﺰرگ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻓﺮدوﺳﯽ و ﺣﺎﻓﻆ و ﺳﻌﺪی ﺕﺮﺕﻴﺐ دادﻩ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﻮرد ﺑﺤﺚ ﺁﺕﻴﻪ ﺧﻮاهﺪ ﺑﻮد‪.‬‬

‫)ﺷﻤﺎرﻩ ‪ (٩٧‬ﻣﺸﻴﺮ هﻤﺎﻳﻮن‬

‫**************‬
‫ﺷﺎﮔﺮدان ﻣﻔﺨﻢ ‪ -‬ﭼﻨﺎﻧﮑﻪ اﺷﺎرﻩ ﺷﺪ ﻣﻔﺨﻢ ﺷﺎﮔﺮدان زﻳﺎدی در ﭘﻴﺎﻧﻮ داﺷ ﺘﻪ ا ﺳﺖ و ﻟﯽ از ﮐ ﺴﺎﻧﯽ ﮐﻪ‬
‫ﺷﻬﺮت ﻳﺎﻓﺘﻪ اﻧﺪ دو ﺕﻦ را ﺑﺎﻳﺪ ذﮐﺮ ﮐﺮد ﺣﺴﻴﻦ اﺳﺘﻮار و ﻣﺮﺕﻀﯽ ﻣﺤﺠﻮﺑﯽ‪.‬‬
‫ﺣﺴﻴﻦ اﺳﺘﻮار ‪ -‬ﭘﺪرش ﺑﻪ ﺕﺎر و ﺳﻪ ﺕﺎر ﺁﺷﻨﺎﺋﯽ داﺷﺖ‪.‬ﺣﺴﻴﻦ در ﺳﺎل ‪ ١٢٧٥‬ﻣﺘﻮﻟﺪ و از ﮐﻮدﮐﯽ ﺑﺎ‬
‫ﻧﻮای ﻟﻄﻴﻒ ﺳﻪ ﺕﺎر ﻣﺄﻧﻮس ﺷ ﺪ و ﻧ ﺰد ﺧ ﻮد ﺑ ﻪ ﻧﻮاﺧﺘﻦ ﺕ ﺎر ﺷ ﺮوع ﮐ ﺮد‪ .‬ﺳﭙﺲ در ﮐ ﻼس درو ﻳﺶ‬
‫ﺧﺎن ﺑﻪ ﺕﮑﻤﻴﻞ ﺳﺎز ﭘﺮداﺧﺖ‪.‬ﺑﻌﺪ ﭘﻴﺎﻧﻮﺋﯽ ﺕﻬﻴﻪ ﮐﺮد و ﻧﺰد ﻣﻔﺨﻢ ﺑﻪ زدن ﺁن ﻣﺸ ﻐﻮل ﺷ ﺪ‪.‬ا ﺳﺘﻮار ﻣ ﯽ‬
‫ﮔﻮﻳﺪ ﭘﻴﺎﻧﻮ ﻧﻤﯽ ﺕﻮاﻧﺪ اﺣﺴﺎﺳﺎت ﻣﺮا ﻣﻨﻌﮑﺲ ﺳﺎزد و ﺕﺼﻮر ﻣﯽ ﮐﻨﻢ ﺳﺎزهﺎی ز هﯽ ﺑﻴﺸ ﺘﺮ ﻗ ﺎدر ﺑ ﻪ‬
‫ﻧﻤ ﺎﻳﺶ اﺣﺴﺎﺳ ﺎت ﺑﺎﺷ ﺪ‪.‬ﻣﺤﻴ ﻂ زﻧ ﺪﮔﺎﻧﯽ اﺳ ﺘﻮار ﺑ ﺮای ﻋﻼﻗﻤﻨ ﺪی وی ﺑ ﻪ ﻣﻮﺳ ﻴﻘﯽ و ﻧ ﻮاﺧﺘﻦ ﭘﻴﺎﻧ ﻮ‬
‫ﻣﺴﺎﻋ ﺪ ﺑ ﻮد زﻳ ﺮا ﺧ ﺎﻧﻤﺶ دﺧ ﺘﺮ ﺳ ﺎﻻر ﻣﻌ ﺰز رﺋﻴ ﺲ ﻣﻮزﻳ ﮏ ﻧﻈ ﺎم اﺳ ﺖ‪.‬ﻋ ﻼوﻩ ﺑ ﺮ ﻣﻨﺴ ﻮﺑﻴﻦ و‬
‫دو ﺳﺘﺎن ﺧﺎﻧﻮادﮔﯽ او ﮐ ﻪ هﻤ ﻪ اه ﻞ ذوق ﺑﻮد ﻧﺪ ‪ ،‬ﺷ ﺎﮔﺮدی دروﻳ ﺶ ﺧﺎن ﻧﻴﺰ در او ﺕ ﺄﺛﻴﺮات ﻧﻴ ﮑﻮ‬
‫ﮔﺬارد ﭼﻨﺎﻧﮑﻪ وی ﻣﺮد ﻣﺤﺠﻮب دﻗﻴﻖ ﻣﺮﺕﺐ ﺑﺎ ﺳﻠﻴﻘﻪ اﻳﺴﺖ‪.‬ﺑﻌﺪ از دروﻳﺶ ﺧ ﺎن ﺕﻤ ﺎس اوﺑﻴﺸ ﺘﺮ ﺑﺎ‬
‫ﻋﻠﯽ اﮐﺒﺮ ﺷﻬﻨﺎزی‬
‫‪pdf.tarikhema.ir‬‬

‫)ﺷﻤﺎرﻩ ‪ (٩٨‬ﺣﺴﻴﻦ اﺳﺘﻮار‬

‫اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﻪ اﺕﻔﺎق او ﮐﻨﺴﺮﺕﻬﺎی ﻣﺘﻌﺪد دادﻩ و ﺣﺘﯽ اﭘﺮﺕﻬﺎﺋﯽ هﻢ ﻧﻮﺷﺘﻪ ﮐﻪ ﺑﺎ ﮐﻤﮏ هﻨﺮﻣﻨﺪاﻧﯽ ﻣﺎﻧﻨﺪ‬
‫ﻓﮑ ﺮی و ﻇﻠ ﯽ و دﻳﮕ ﺮان ﺑ ﻪ روی ﺹ ﺤﻨﻪ ﺁﻣ ﺪﻩ اﺳ ﺖ و در ﺝ ﺎی ﺧ ﻮد ﻣ ﻮرد ﺑﺤ ﺚ ﻗ ﺮار ﺧﻮاه ﺪ‬
‫ﮔﺮﻓﺖ‪.‬‬
‫‪pdf.tarikhema.ir‬‬

‫ﻣﺮﺗﻀﯽ ﻣﺤﺠﻮﺑﯽ ‪ -‬ﭘﺪرش ﻋﺒﺎﺳﻌﻠﯽ ﻣﻌﺮوف ﺑﻪ ﻇﺎهﺮ ﻣﺮد ﺑﺎ ذوﻗﯽ ﺑﻮد و ﻧﯽ ﻣﯽ زد‪.‬ﻣﺮﺗﻀ ﯽ در‬
‫ﺳﺎل ‪ ١٢٧٩‬در ﺗﻬﺮان ﺗﻮﻝﺪ ﺷﺪ‪.‬در ﻣﻨﺰﻝﺸﺎن ﭘﻴﺎﻧﻮ داﺷﺘﻨﺪ و ﻣ ﺎدرش ﻓﺨﺮاﻝ ﺴﺎدات ﮐ ﻤﯽ ﺑ ﻪ اﻳ ﻦ ﺳ ﺎز‬
‫ﺁﺷ ﻨﺎ ﺑ ﻮد‪.‬ﻣﺤﻴ ﻂ ﻣﻨﺎﺳ ﺐ ﺥ ﺎﻧﻮادﮔﯽ ‪ ،‬ﻣﺮﺗﻀ ﯽ را ﺑ ﻪ ﺟﺎﻧ ﺐ ﻣﻮﺳ ﻴﻘﯽ ﮐﺸﺎﻧﻴ ﺪ‪.‬وی در ﮐﻮدﮐ ﯽ ﭘﺸ ﺖ‬
‫ﭘﻴﺎﻧﻮ ﻣﯽ ﻧﺸﺴﺖ و ﻧﻮاهﺎﺋﯽ ﻣﯽ ﻧﻮاﺥﺖ‪.‬واﻝﺪﻳﻦ ‪ ،‬ﺑﻪ اﺳ ﺘﻌﺪاد وی ﭘ ﯽ ﺑﺮد ﻧﺪ و ﺗﻌﻠ ﻴﻢ او را ﺑ ﻪ ﺡﺴﻴ ﻦ‬
‫هﻨﮓ ﺁﻓﺮﻳﻦ ﻣﺤﻮل داﺷﺘﻨﺪ‪.‬ﺳﭙﺲ ﻧﺰد ﻣﻔ ﺨﻢ ر ﻓﺖ و ﺷ ﺎﮔﺮدی او را ﻗ ﺒﻮل ﮐﺮد‪ .‬ﭘﺪر ﻣﺮﺗ ﻀﯽ اوﻝ ﻴﻦ‬
‫ﮐﺎﻓﻪ را در ﺥﻴﺎﺑﺎن ﻻﻝﻪ زار داﺋﺮ ﻧﻤﻮد و ﭘﺴﺮاﻧﺶ رﺽﺎ و ﻣﺮﺗﻀﯽ در ﺁﻧﺠﺎ ارﮐﺴﺘﺮی داﺷﺘﻨﺪ‪.‬ر ﺽﺎ‬
‫وﻳ ﻮﻝﻦ ﻣ ﯽ زد و ﻣﺮﺗﻀ ﯽ ‪ ،‬ﭘﻴ ﺎﻧﻮ‪.‬هﻨﮕ ﺎﻣﯽ ﮐ ﻪ در ﺳ ﺎﻝﻦ ﺳ ﻴﻨﻤﺎی ﻓ ﺎروس )ﺥﻴﺎﺑ ﺎن ﻻﻝ ﻪ زار( از‬
‫ﻃ ﺮف ﻋ ﺪﻩ ای از هﻨﺮﻣﻨ ﺪان ﻣﺎﻧﻨ ﺪ ﻣﻔﺨ ﻢ و ﺡﺴﻴ ﻦ ﺥ ﺎن اﺳ ﻤﻌﻴﻞ زادﻩ و ﺡ ﺎﺟﯽ ﺥ ﺎن ﺽ ﺮب ﮔﻴ ﺮ‬
‫ﮐﻨﺴﺮﺗﯽ دادﻩ ﺷﺪ ‪ ،‬ﻣﺮﺗﻀﯽ ﮐﻪ ﺑﻴﺶ از دﻩ ﺳﺎل ﻧﺪاﺷﺖ ﺑ ﺮای اوﻝ ﻴﻦ ﺑ ﺎر در ﺡ ﻀﻮر ﺟﻤﺎ ﻋﺖ ﭘﻴﺎ ﻧﻮ‬
‫زد و ﻋﺎرف ﺗﺼﻨﻴﻒ ﺳﺎز ﻣﻌﺮوف ﮐﻪ درﺁﻧﺠﺎ‬

‫)ﺷﻤﺎرﻩ ‪ (٩٩‬ﻣﺮﺗﻀﯽ ﻣﺤﺠﻮﺑﯽ‬

‫ﺡﻀﻮر داﺷﺖ ﺁواز ﺥﻮاﻧﺪ‪.‬‬

‫اوﻝﻴﻦ دﻓﻌﻪ ﻣﺮﺗﻀﯽ را در ﺳﺎل ‪ ١٣٠٢‬در ﮐﻼس درس ﺑ ﺮادرش ر ﺽﺎ ﺥ ﺎن د ﻳﺪم‪ .‬در ه ﻤﺎن وﻗ ﺖ‬
‫ﺷﻬﺮت ﺑﻪ ﺳﺰاﺋﯽ داﺷﺖ و ﻧﻮازﻧﺪهﯽ ﺥﻮﺑﯽ ﺑﻮد‪.‬ا ﻳﻦ هﻨﺮﻣﻨ ﺪ روش اﺳ ﺘﺎد ﺥ ﻮد را ﺑ ﻪ ﺥﻮ ﺑﯽ ﺡ ﻔﻆ‬
‫ﮐﺮدﻩ ‪ ،‬اﻧﮕﺸﺘﺎن ﺗﻨﺪی دارد و ﻣﻠﻮدﻳﻬ ﺎی اﻳﺮا ﻧﯽ را ﺑﺴﻴ ﺎر دﻝﭽﺴ ﺐ ﻣ ﯽ ﻧ ﻮازد‪.‬ﭘﻨ ﺠﻪ ی او ﺷﻴﺮﻳﻦ و‬
‫ﺳﻠﻴﻘﻪ ی او ﻋﺎﻝﻴﺴﺖ‪.‬در اﻏﻠ ﺐ ﮐﻨﺴﺮﺗﻬ ﺎﺋﯽ ﮐ ﻪ از ﺁن و ﻗﺖ ﺑﻪ ﺑﻌ ﺪ دادﻩ ﻣ ﯽ ﺷ ﺪ ﺷ ﺮﮐﺖ ﻣﯽ ﮐﺮد ‪،‬‬
‫ﺁهﻨﮕﻬﺎی ﺑﺴﻴﺎری از ﻗﺒﻴﻞ ﭘﻴﺶ درﺁﻣﺪ و رﻧﮓ ﺳﺎﺥﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬ﻣﺨﺼﻮﺹًﺎ ﺗﺼﻨﻴﻔﻬ ﺎﻳﺶ ﮐﻪ ﺑﻴﺸ ﺘﺮ روی‬
‫اﺷﻌﺎر ﺷﺎﻋﺮ ﺑ ﺎ ذوق ر هﯽ ﻣ ﻌﻴﺮی اﺳ ﺖ ﺷﻬﺮت ﺑﻪ ﺳﺰا دارد و در ﺁﺗ ﻴﻪ از ﻳﻦ ﺁﺛ ﺎر ه ﻨﺮی ﮔﻔﺘﮕ ﻮ‬
‫ﺥﻮاهﻢ ﮐﺮد‪.‬ﺷﻐﻞ ﻣﺤﺠﻮﺑﯽ هﻤﻮارﻩ ﻧﻮاﺥﺘﻦ ﭘﻴ ﺎﻧﻮ ﻣﻌﻠﻤ ﯽ ا ﻳﻦ ﺳ ﺎز ﺑ ﻮدﻩ ا ﺳﺖ‪.‬ﻣﺮدﻳﺴ ﺖ ﻣﺘﻮاﺽ ﻊ ‪،‬‬
‫دﺳ ﺖ ودل ﺑ ﺎز ‪ ،‬ﺑ ﺎ ذوق ‪ ،‬ﻋﺼﺒ ﺎﻧﯽ و زود رﻧ ﺞ‪.‬چ ﻮن ﮐﺎره ﺎی او ﺑﻴﺸ ﺘﺮ ﻣﺮﺑ ﻮط ﺑ ﻪ ﺳ ﺎﻝﻬﺎی ﺑﻌ ﺪ‬
‫اﺳﺖ ﺑﺎﻳﺪ در ﺑﺨﺶ هﺎی دﻳﮕﺮ اﻳﻦ ﮐﺘﺎب ازاو ﻣﺠﺪدًا ﺳﺨﻦ ﮔﻮﻳﻢ‪.‬درﻳﻦ ﺟﺎ ﺑ ﻪ ﻃﻮرﻣﺨﺘﺼﺮﻣ ﯽ ﺗ ﻮان‬
‫اﺷﺎرﻩ ﮐﺮد ﮐﻪ وی اﮐﻨﻮن ﻧﻮازﻧﺪﻩ ی ﻣﻨﺤﺼﺮ‬
‫‪pdf.tarikhema.ir‬‬

‫)ﺷﻤﺎرﻩ ‪ (١٠١‬رهﯽ ﻣﻌﻴﺮی‬ ‫)ﺷﻤﺎرﻩ ‪ (١٠٠‬ﻣﺮﺗﻀﯽ ﻣﺤﺠﻮﺑﯽ‬

‫ﺑﻪ ﻓﺮدﻳﺴﺖ ﮐﻪ ﺁوازهﺎ و ﻧﻐﻤﺎت اﻳﺮاﻧﯽ را ﺑﻪ روش ﻣﻄﻠﻮب و ﺑﺎ ﺷﻴﻮﻩ ی دﻝﭙﺴﻨﺪ در روی ﭘﻴﺎﻧﻮ ﻣﯽ‬
‫زﻧﺪ‪.‬وﻗﺘﯽ ﻧﻮای ﺳﺎزش از ﺑﻠﻨﺪ ﮔﻮی رادﻳﻮ ﺷﻨﻴﺪﻩ ﻣﯽ ﺷ ﻮد‪ ،‬ﺑ ﯽ اﺥﺘﻴ ﺎر ه ﻤﻪ ی ﺷ ﻴﻔﺘﮕﺎن ﻣﻮ ﺳﻴﻘﯽ‬
‫اﻳﺮاﻧﯽ ﻣﺠﺬوب ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫‪pdf.tarikhema.ir‬‬

‫ﻧﻮازﻧﺪﮔﺎن وﻳﻮﻟﻦ ‪ -‬ﭼﻨﺎﻧﮑﻪ ﮔﻔﺘﻢ در ﺷﻌﺒﻪ ی داراﻟﻔﻨﻮن ﻓﻘﻂ ﺳﺎزهﺎی ﺑﺎدی ﻣﻮزﻳﮏ ﺗﺪرﻳﺲ ﻣ ﯽ ﺷ ﺪ‬
‫و ﺳ ﺎزهﺎی زه ﯽ هﻨ ﻮز ﺑ ﻪ اﻳ ﺮان ﻧﻴﺎﻣ ﺪﻩ ﺑ ﻮد ﭼﻨﺎﻧﮑ ﻪ ﻧﺎﺻ ﺮاﻟﺪﻳﻦ ﺷ ﺎﻩ در ﺳ ﻔﺮﻧﺎﻣﻪ ه ﺎی ﺧ ﻮد ﻧ ﺎم‬
‫وﻳ ﻮﻟﻦ را ‪ ،‬ﮐﻤﺎﻧﭽ ﻪ ﻓﺮﻧﮕ ﯽ ﮔ ﺬاردﻩ اﺳ ﺖ از ﺟﻤﻠ ﻪ ﻣ ﯽ ﻧﻮﻳﺴ ﺪ ‪ :‬درﻣﻴ ﺎن ﺳ ﺎزهﺎی ﺗﻤﺎﺷ ﺎﺧﺎﻧﻪ ﻳ ﮏ‬
‫ﮐﻤﺎﻧﭽﻪ ﺑﺴﻴﺎر ﺑﺰرﮔﺴﺖ ‪ ،‬ﻳ ﮏ ﮐﻤﺎﻧﭽ ﻪ ﻗﺪری از ﺁن ﮐﻮﭼ ﮑﺘﺮ‪ ،‬ﻳﮏ ﭼ ﻨﮓ ﮐﻪ ه ﺎرپ ﻣﯽ ﮔﻮﻳ ﻨﺪ ‪،‬‬
‫ﭼﻨﺪ ﺷﻴﭙﻮر ﻣﻮزﻳﮑﺎل ؛ ﻳﮏ ﻃﺒﻞ ‪ ،‬ﻳﮏ ﺳﻨﺞ ‪ ،‬ﺑﺎﻗﯽ هﻤﻪ ﮐﻤﺎﻧﭽﻪ ی ﮐﻮﭼﮏ اﺳ ﺖ ‪ ،‬ا ﻣﺎ ﮐﻤﺎﻧ ﭽﻪ ه ﺎ‬
‫ﺷﺒﻴﻪ ﺑﻪ ﺗﺎر اﻳﺮان اﺳﺖ ﻗﺪری پﻬﻦ ﺗﺮ ﮐﻪ ﺑﺎ ﺗﻴﺮ ﮐﻤﺎﻧﭽﻪ ﮐﺶ ﻣﯽ زﻧﻨﺪ‪.‬‬
‫در ﺟ ﺎی دﻳﮕ ﺮ ﻣ ﯽ ﻧﻮﻳﺴ ﺪ‪ :‬ﻣﻄﺮﺑﻬ ﺎی هﻮﻧﮕ ﺮی‪ ...‬ﻣﺸﻐ ﻮل ﺳ ﺎز زدن ﺑﻮدﻧ ﺪ ﻳﮑ ﯽ ﺳ ﻨﺘﻮر ﺑﺰرﮔ ﯽ‬
‫داﺷﺖ ﺑﻪ ﻃﺮح ﺳﻨﺘﻮرهﺎی اﻳﺮان ﺑﺎ دو ﭼﻮب ﻣﯽ زد ﺳﺎﻳﺮﻳﻦ ﮐﻤﺎﻧﭽﻪ ی ﻓﺮﻧﮕﯽ ﻣﯽ زدﻧﺪ‪.‬‬
‫ﭼﻨﺎﻧﮑﻪ ﻗﺒﻼ اﺷﺎرﻩ ﺷﺪ وﻳﻮﻟﻦ در اواﺧﺮ ﺳﻠﻄﻨﺖ ﻧﺎﺻﺮاﻟﺪﻳﻦ ﺷﺎﻩ ﺑﻪ ا ﻳﺮان ﺁﻣ ﺪ‪.‬ﮔﺬﺷ ﺘﻪ از ﮐﺴ ﺎﻧﯽ ﮐ ﻪ‬
‫ﮐﻢ و ﺑﻴﺶ در ﺷﻌﺒﻪ ی ﻣﻮزﻳﮏ داراﻟﻔﻨﻮن ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ ی ﻣﻌ ﻠﻢ اروپ ﺎﺋﯽ ﺑ ﻪ اﻳ ﻦ ﺳﺎز ﺁﺷ ﻨﺎ ﺷ ﺪﻧﺪ ﻣﺎﻧ ﻨﺪ‬
‫ﺗﻘﯽ داﻧﺸﻮر و ﺣﺴ ﻴﻦ ه ﻨﮓ ﺁﻓ ﺮﻳﻦ و اﺑ ﺮاهﻴﻢ ﺁژﻧ ﮓ ‪ ،‬دﻳﮕ ﺮان ﺑ ﻪ واﺳ ﻄﻪ ی ﺷ ﺒﺎهﺖ اﻳ ﻦ ﺳﺎز ﺑ ﻪ‬
‫ﮐﻤﺎﻧﭽ ﻪ ﻧ ﺰد ﮐﻤﺎﻧﭽ ﻪ ﮐ ﺶ ه ﺎ ﻣﺸﻐ ﻮل ﻧ ﻮاﺧﺘﻦ ﺁن ﮔﺮدﻳﺪﻧ ﺪ‪.‬از ﺟﻤﻠ ﻪ ﺳ ﻴﺎوش ﺧ ﺎن ﺑ ﺮادر ﻧﺎﺻ ﺮ‬
‫هﻤﺎﻳﻮن ﺑﻪ وﻳﻮﻟﻦ ﺁﺷﻨﺎ ﺷﺪ ﺳﭙﺲ ﺑﺮای ﺗﺤﺼﻴ ﻞ ﻣﻮ ﺳﻴﻘﯽ ﺑ ﻪ ﻓﺮاﻧﺴ ﻪ رﻓ ﺖ‪.‬ﻣﻈﻔﺮا ﻟﺪﻳﻦ ﺷﺎﻩ در ﺳ ﻔﺮ‬
‫دوم ﺑﻪ ﻓﺮﻧ ﮓ ‪ ،‬ﭼ ﻨﮓ )‪ (Harpe‬را دﻳ ﺪﻩ ا ﺳﺖ و ﺑ ﻪ ﻧﺎ ﺻﺮ هﻤ ﺎﻳﻮن ﮔﻔﺘ ﻪ ا ﺳﺖ ﺑ ﻪ ﺳ ﻴﺎوش ﺧﺎن‬
‫ﺑﻨﻮﻳﺴﺪ ﮐﻪ ﻧﻮاﺧﺘﻦ اﻳﻦ ﺳﺎز را هﻢ ﻓﺮا ﮔﻴﺮد وﻟﯽ ﻣﻌﻠﻮم ﻧﻴﺴﺖ اﻳﻦ ﺳﻔﺎرش ﺑﻪ ﮐﺎر ﺑﺴ ﺘﻪ ﺷﺪﻩ ﺑﺎﺷ ﺪ ‪،‬‬
‫ﺳﻴﺎوش ﺧﺎن ﺑﻌﺪ از ﻣﺮاﺟﻌﺖ ﺑﻪ اﻳﺮان ﻣﻮﺳﻴﻘﯽ اﻳﺮاﻧﯽ را ﻓﺮاﻣﻮش ﮐﺮد ﺑﻌﺪهﺎ هﻢ ﺁﻧ ﺮا ره ﺎ ﮐﺮد و‬
‫ﺑﻪ ﺗﺠﺎرت ﻣﺸﻐﻮل ﺷﺪ و اﮐﻨﻮن در اروپﺎﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺗﻘﯽ داﻧﺸﻮر )اﻋﻠ ﻢ اﻟﺴﻠ ﻄﺎن( ‪ -‬در ﺳ ﺎل ‪ ١٢٥٨‬در ﺗﻬ ﺮان ﻣﺘﻮ ﻟﺪ ﺷ ﺪ‪ .‬ﻣﺰﻳﻦ اﻟﺪو ﻟﻪ او و دو ﺗ ﻦ از‬
‫هﻤﺴﺎﻻﻧﺶ را ﮐﻪ ﺑﺎ ﺁﻧﻬﺎ ﺧﻮﻳﺸﯽ داﺷﺖ ‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﺪرﺳﻪ ی داراﻟﻔﻨﻮن ﺑﺮد ﺗﺎ زﻳﺮ ﻧ ﻈﺮ )ﻟﻮﻣ ﺮ( ﺗﺤﺼ ﻴﻞ‬
‫ﻣﻮﺳﻴﻘﯽ ﮐﻨﻨﺪ‪.‬ﺗﻘﯽ ﺧﺎن پﺲ از ﻓﺮا ﮔﺮﻓﺘﻦ ﻗﻮاﻋﺪ ﻧﺖ ﺧﻮاﻧﯽ ‪ ،‬ﺑﻪ زدن ﺁﻻت ﺑﺎدی ﻣﺸﻐﻮل ﺷﺪ و ﺑ ﻌﺪ‬
‫ﻧﺰد )دووال( ﻧﻮاﺧﺘﻦ وﻳﻮﻟﻦ را ﺁﻏﺎز ﻧﻤﻮد‪.‬‬
‫ﺑﭽ ﻪ ه ﺎی هﻤﺴ ﺎل او ﮐ ﻪ در ﻣﻮزﻳ ﮏ داراﻟﻔﻨ ﻮن ﮐ ﺎر ﻣ ﯽ ﮐﺮدﻧ ﺪ ﺳ ﯽ وﺷ ﺶ ﺗ ﻦ ﺑﻮدﻧ ﺪ ﮐ ﻪ وﻗﺘ ﯽ‬
‫ارﮐﺴﺘﺮﺷﺎن ﺷﻨﻴﺪﻧﯽ ﺷ ﺪ ‪ ،‬ﻳ ﮏ ﺑﺎر هﻢ در ﻋ ﻤﺎرت ﻧﺎرﻧﺠﺴﺘ ﺎن ﮐ ﺎخ ﮔﻠﺴﺘ ﺎن ﮐ ﻪ ﺣﺎﻻ ﺧﺮاب ﺷ ﺪﻩ‬
‫اﺳﺖ در ﺣﻀﻮر ﻧﺎﺻﺮاﻟﺪﻳﻦ ﺷﺎﻩ ﻧﻮازﻧﺪﮔﯽ ﮐﺮد و ﻣﻮرد ﻣﺮﺣﻤﺖ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺗﺎ اﻳﻦ ﺟﺎ ﺗﻘﯽ ﺧﺎن ﻓﻘﻂ ﺑﻪ ﻣﻮﺳﻴﻘﯽ اروپﺎﺋﯽ ﺁﺷﻨﺎ ﺑﻮد ﺳﭙﺲ ﺑﺮای اﻳﻨﮑﻪ ﻣﻮﺳﻴﻘﯽ اﻳﺮاﻧﯽ را ﻓﺮا ﮔﻴﺮد‬
‫‪ ،‬ﻣ ﺪﺗﯽ در ﮐ ﻼس ﺣﺴﻴ ﻦ ﺧ ﺎن اﺳ ﻤﻌﻴﻞ زادﻩ و ﭼﻨ ﺪی در ﺧ ﺪﻣﺖ ﻣ ﻴﺮزا ﻋﺒ ﺪاﷲ ردﻳﻔﻬ ﺎ را ﻓ ﺮا‬
‫ﮔﺮﻓ ﺖ‪.‬درﻳ ﻦ ﻣﻮﻗ ﻊ ﺑ ﺎ ﺣﺴ ﺎم اﻟﺴﻠﻄﻨ ﻪ ﺁﺷ ﻨﺎ ﺷ ﺪ و ﻣ ﺪﺗﯽ وی را ﺗﻌﻠﻴ ﻢ وﻳ ﻮﻟﻦ داد و ﺑ ﻪ ﺗﻮﺳ ﻂ او ﺑ ﻪ‬
‫درﺑﺎر راﻩ ﻳﺎﻓﺖ و ﭼﻨﺪ ﺑﺎر در ﺣﻀﻮر ﻣﻈﻔﺮاﻟﺪﻳﻦ ﺷﺎﻩ ﺳﺎز زد‪.‬در دورﻩ ی ﻣﺤﻤﺪ ﻋﻠﯽ ﺷﺎﻩ ‪ ،‬ﺳ ﻤﺖ‬
‫پﻴﺸﺨﺪﻣﺖ ﻣﺨﺼﻮص ﻳﺎﻓﺖ و اوﻟﻴﻦ ﺑﺎری ﮐﻪ ﺑﻪ ﺣﻀﻮر رﺳﻴﺪ ‪ ،‬ﺟﻮاد ﺧﺎن ﻗﺰوﻳﻨﯽ ﻣﺸﻐﻮل ﻧﻮاﺧﺘﻦ‬
‫ﮐﻤﺎﻧﭽﻪ ﺑﻮد‪.‬ﻣﺤﻤﺪ ﻋﻠﯽ ﺷﺎﻩ دﺳﺘﻮر داد ﺳﺎزش را ﺁوردﻧﺪ و ﺗﻘﯽ ﺧﺎن ﺑﺮاﻳﺶ وﻳﻮﻟﻦ زد‪.‬‬
‫‪pdf.tarikhema.ir‬‬

‫در دورﻩ ی ﻣﻈﻔﺮاﻟ ﺪﻳﻦ ﺷ ﺎﻩ ﺑ ﻪ ﻟﻘ ﺐ اﻋﻠ ﻢ اﻟﺴﻠﻄ ﺎن ﻧﺎﺋ ﻞ ﺷ ﺪ و اه ﻞ ه ﻨﺮ‪ ،‬او را ﺑ ﻪ اﻳ ﻦ ﻧ ﺎم ﻣ ﯽ‬

‫ﺷﻨﺎﺱ ﻨﺪ‪.‬از اوﻟﻴ ﻦ اﻳﺮاﻧﻴﺎﻧﻴﺴ ﺖ ﮐ ﻪ ﺑ ﻪ وﻳ ﻮﻟﻦ ﺁﺷ ﻨﺎ ﺷ ﺪﻩ و اﻳ ﻦ ﺱ ﺎز را ﻧﻮاﺧﺘ ﻪ و در ‪ ٤٥‬ﺱ ﺎل ﻗﺒ ﻞ‬
‫ﺷﻬﺮت داﺷﺘﻪ اﺱﺖ‪.‬ﻧﺎﻣﺒﺮدﻩ ﺁهﻨﮕﯽ در ﭼﻬﺎر ﮔﺎﻩ ﺱﺎﺧﺘﻪ ﮐﻪ اﺷﻌﺎرش را ﻧﻴﺰ ﺧﻮد ﺱﺮودﻩ اﺱﺖ‪:‬‬

‫)ﺷﻤﺎرﻩ ‪ (١٠٢‬ﺕﻘﯽ داﻧﺸﻮر )اﻋﻠﻢ اﻟﺴﻠﻄﺎن(‬

‫هﻢ ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ اوﺱ ﺘﺎدی‬ ‫دوش ﮔﻔﺘﻢ ﻣﺮ ﺧﺮد را ‪ ،‬ای ﮐﻪ در ﺁﻣﻮزﮔﺎری‬

‫‪ ،‬هﻢ ﻳﮕﺎﻧﻪ ﻏﻤﮕﺴﺎری‬
‫از ﭼ ﻪ ﺑﺎﻳ ﺪ ﻗﺮﻧﻬ ﺎ‬ ‫ﺱ ﻮﺧﺘﻢ ز اﻧ ﺪوﻩ اﺑﻨ ﺎء وﻃ ﻦ ‪ ،‬ﮐ ﺎﻳﻦ ﻣﺴﺘﻤﻨ ﺪان‬
‫ﺑﺎﺷﻨﺪ ‪ ،‬اﻧﺪر رﻧﺞ و ﺧﻮاری ؟‬
‫هﻤﭽ ﻨﺎن هﺴﺘ ﻨﺪ ‪ ،‬از‬ ‫وﺣﺸﻴﺎن رﺑﻊ ﻣﺴﮑﻮن ‪ ،‬ﺁد ﻣﯽ ﮔﺸﺘ ﻨﺪ و اﻳ ﺸﺎن‬
‫ﻋﻠﻢ و ادب ‪ ،‬ﻣﺤﺮوم و ﻋﺎری‬
‫ﮐﺰ ﻏ ﻢ اﻳﺸ ﺎن ﺑﮕﺮﻳ ﺪ‬ ‫روزﮔﺎر ﺕﻴﺮﻩ ای دارﻧﺪ ‪ ،‬اﻳﻦ ﺷﻮرﻳﺪﻩ ﺑﺨﺘﺎن‬
‫ﺱﻨﮓ ‪ ،‬ﭼﻮن اﺑﺮ ﺑﻬﺎری‬
‫ﮐﺰ ﺑ ﺮای ﭼﺎرﻩ ی‬ ‫ﺣﻞ زﻳﻨﺴﺎن ﻣﺸﮑﻠﯽ ‪ ،‬از ﺕﻮ ﺑﻪ ﺑﺎد ﺟﺴﺖ و ﺷﺎﻳﺪ‬
‫اﻳﻦ ﮐﺎر‪ ،‬هﻤﺖ ﺑﺮ ﮔﻤﺎری‬
‫ورﻧ ﻪ ﺿﻨﺖ ﻧﻴﺴ ﺖ‬ ‫ﮔﻔﺖ ز اﺧﻼق ﻧﮑﻮهﻴ ﺪﻩ ‪ ،‬ﭼ ﻨﺎن ﺧﻮار و زﺑﻮﻧ ﻨﺪ‬
‫هﺮﮔﺰ‪ ،‬در ﻋﻄﺎ و ﻓﻴﺾ ﺑﺎری‬
‫در هﻤ ﻪ ﻣ ﺮدم‬ ‫ﻣ ﯽ ﮐﻨ ﺪ اﺧ ﻼق ﻧﻴ ﮏ و ﺑ ﺪ ‪ ،‬ﺑﻬ ﺮ اﻗﻠﻴ ﻢ و ﺷ ﻬﺮی‬
‫ﺱﺮاﻳﺖ ‪ ،‬از ﺻﻔﺎت ﺷﻬﺮﻳﺎری‬
‫‪pdf.tarikhema.ir‬‬

‫زاﻧﮑﻪ ﺧﻮی ﺷﻬﺮ ﻳ ﺎر‬ ‫ﺧﺎص و ﻋﺎم اﻧﺪر ﺟﻬﺎن ‪ ،‬ﭘﻴﻮﺱﺘﻪ ﺑﺮدﻳﻦ ﻣﻠﻮ ﮐﻨﺪ‬
‫اﻧﺴﺖ ‪ ،‬اﻧﺪر ﺧﻠﻖ ‪ ،‬ﺱﺎری‬
‫ﮐ ﺲ ز اﺧ ﻼق‬ ‫ﭼ ﻮن ﻧﮑﻮهﻴ ﺪﻩ ﺑ ﻮد ‪ ،‬اﺧ ﻼق ﺷ ﺎﻩ و ﺧﺎﺻ ﮕﺎﻧﺶ‬
‫ﻧﮑﻮهﻴﺪﻩ ‪ ،‬ﻧﻴﺎﺑﺪ ﺷﺮﻣﺴﺎری‬
‫وﻳ ﻦ ﻋﺠ ﺐ ﺑﺎ ﻇ ﻠﻢ و‬ ‫ﻣﻠﮏ ‪ ،‬ﺑﺎ ﮐﻔﺮ و ﻋﻔﺎف و ﻣﻌﺪﻟﺖ ‪ ،‬ﺑﺲ دﻳﺮ ﭘﺎ ﻳﺪ‬
‫ﺟﻮر و دﻳﻦ ‪ ،‬ﻧﻴﺎﺑﺪ ﭘﺎﻳﺪاری‬
‫هﺮ ﭼ ﻪ ا ﻧﺪﻳﺸﯽ ‪،‬‬ ‫از ﺑﺮای ﻧﻈﻢ ﻣﻠﮏ و دﻳﻦ ‪ ،‬ﺑﻪ ﺟﺰ اﻧ ﺪرز اﻋﻠ ﻢ‬
‫ﺑﻮد ﺕﺨﻤﯽ ﮐﻪ اﻧﺪر ﺷﻮرﻩ ﮐﺎری‬
‫‪pdf.tarikhema.ir‬‬

‫اﻳﻦ ﻧﻐﻤﻪ ﮐﻪ اﺷﻌﺎر ﺁن ﺑﺮﺧﻼف ﺁهﻨﮕﻬﺎی دﻳﮕﺮ‪ ،‬ﺟﻨﺒﻪ ی اﺧﻼﻗﯽ و ﺗﺮﺑﻴﺘﯽ دارد ‪ ،‬در ‪ ٣٩‬ﺳﺎل ﻗﺒ ﻞ‬
‫ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪﻩ وﻟﯽ ﺷﻬﺮت ﻧﻴﺎﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬داﻧﺸﻮر هﻨﺮ ﻡﻮﺳﻴﻘﯽ را هﻤﻮارﻩ ﻳﮑﯽ از ﮐﺎرهﺎی ﺗﻔﺮﻳﺤﯽ ﺧﻮد‬
‫داﻧﺴﺘﻪ زﻳﺮا ﺧﺪﻡﺎت و ﻡﺸﺎﻏﻞ اداری ﺑﻪ او ﻓﺮﺻﺖ ﻧﺪادﻩ اﺳﺖ ﮐﻪ درﻳﻦ ﻗﺴﻤﺖ ﮐﺎر ﻓﻮق اﻟﻌ ﺎدﻩ ای‬
‫ﮐﻨﺪ‪.‬ﭼﻪ دوران ﺟﻮاﻧﯽ وارد ﮔﻤﺮگ ﺷ ﺪ ‪ ،‬ﺑﻌ ﺪ ﺑ ﻪ وزارت ﺗﺠ ﺎرت ﻡﻨﺘ ﻘﻞ ﮔﺮدﻳ ﺪ و ﺳ ﭙﺲ ﺑ ﻪ ﺧﺪ ﻡﺖ‬
‫ﻡﻌﺎرف درﺁﻡﺪ و ﺗﺎ ﺳﺎل ‪ ١٣١٢‬ﮐﻪ ﺑﺎزﻧﺸﺴﺘﻪ ﺷﺪ ‪ ،‬در ﺁن وزارت ﺧﺎﻧﻪ ‪ ،‬ﺳﻤﺖ هﺎی ﻡﻬﻤﯽ داﺷﺖ‪.‬‬
‫وی ﻡﺮدﻳﺴ ﺖ اه ﻞ ادب و داﻧ ﺶ و داﺳ ﺘﺎﻧﻬﺎی ﻡﺸﻐ ﻮل ﮐﻨﻨ ﺪﻩ ای از دوران ﻋﻤ ﺮ ﺧ ﻮد و درﺑ ﺎر‬
‫پﺎدﺷﺎهﺎن ﻗﺎﺟﺎر ﺑﻪ ﻳﺎد دارد و ﭼﻨﺪﻳﺴﺖ اﻳﻦ ﺡﮑﺎﻳﺎت ﺷﻴﺮﻳﻦ را در ﻡﺠﻠﻪ ی روﺷﻨﻔﮑﺮ ﻡﯽ ﻧﻮﻳﺴﺪ ﮐﻪ‬
‫اهﻞ ذوق ﺧﻮاﻧﺪﻩ و ﺷ ﻨﻴﺪﻩ اﻧ ﺪ‪.‬دردورﻩ ای ﮐ ﻪ او وﻳ ﻮﻟﻦ ﻡ ﯽ زد ‪ ،‬ﺑﻴ ﺶ از دو ﺳﻪ ﻧﻔ ﺮ ﺑ ﻪ اﻳ ﻦ ﺳ ﺎز‬
‫ﺁﺷﻨﺎ ﻧﺒﻮدﻧﺪ ‪ ،‬اﻡﺮوز ﮐﻪ ﻋﺪﻩ ی زﻳﺎدی ﺑﻪ اﻳ ﻦ ﺳ ﺎز ﺳﺮو ﮐ ﺎر دارﻧ ﺪ ﺑﺎﻳ ﺪ ﺑ ﻪ ا ﺻﻄﻼح اه ﻞ ه ﻨﺮ ‪،‬‬
‫رﻋﺎﻳﺖ ادب را ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ پﻴﺶ ﮐﺴﻮﺗﺎن ﺑﮑﻨ ﻨﺪ و ﺑﻪ هﻤﻴ ﻦ ﺟ ﻬﺖ ‪ ،‬ﺑ ﺮدن ﻧ ﺎم وی در ا ﻳﻦ ﺳﺮﮔﺬ ﺷﺖ‬
‫ﮐﻤﺎل ﻟﺰوم را داﺷﺖ‪.‬‬

‫)ﺷﻤﺎرﻩ ‪ (١٠٣‬ﺗﻘﯽ داﻧﺸﻮر‬

‫******************‬
‫ﺟﻬ ﺎﻧﮕﻴﺮ ﻣ ﺮاد پ ﺪر ﺑ ﺰرﮔﺶ ﺡﺴ ﺎم اﻟﺴﻠﻄﻨ ﻪ ی ﻡﻌ ﺮوف ﻓ ﺎﺗﺢ ه ﺮات ﻓﺮزﻧ ﺪ ﻓﺘﺤﻌﻠﻴﺸ ﺎﻩ و پ ﺪرش‬
‫اﺑﻮﻧﺼﺮ ﻡﻴﺮزای ﺡﺴﺎم اﻟﺴﻠﻄﻨﻪ و ﻡﺎدرش اﺑﺘﻬﺎج اﻟﺴﻠﻄﻨﻪ دﺧﺘﺮ ﻋﻤﺎداﻟﺪوﻟﻪ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺗﺎر ﺁﺷ ﻨﺎﺋﯽ‬
‫داﺷﺖ و ﻧﺰد ﺧﻮاهﺮ ﺁﻗﺎ ﺡﺴﻴﻨﻘﻠﯽ ﺗﻌﻠﻴﻢ ﻡﻮﺳﻴﻘﯽ ﻡﯽ ﮔﺮﻓﺖ و زن ﺑﺴﻴﺎر ﺑﺎ ذوﻗﯽ ﺑﻮد ؛ ﺧﻮب ﻧﻘﺎﺷ ﯽ‬
‫ﻡﯽ ﮐﺮد و اﻧﻮاع ﺧﻂ را ﺑﺴﻴﺎر ﺧﻮش ﻡﯽ ﻧﻮﺷﺖ‪.‬ﻡﻦ ﺧﻄﯽ را ﮐﻪ ﺑﻪ ﻳﺎدﮔ ﺎر ﺑﺮای ﻓﺮز ﻧﺪش ﻧﻮ ﺷﺘﻪ‬
‫اﺳﺖ دﻳﺪﻩ ام ﮐﻪ ﺑﺎ ﻡﻬﺎرت ﮐﺎﻡﻞ از ﻋﻬﺪﻩ ﺑﺮﺁﻡﺪﻩ اﺳﺖ و هﺮﮔﺰ ﺗﺼﻮر ﻧ ﻤﯽ ﮐﺮدم در ﻡ ﻴﺎن ز ﻧﺎن ‪،‬‬
‫ﮐﺴﯽ ﺑﻪ اﻳﻦ ﺧﻮش ﺧﻄﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬اﻟﺤﻖ ﻡﺜﻞ ﻡﺮد ﺧﻮش ﻧﻮﻳﺴﯽ ﺗﺤﺮﻳﺮ ﮐﺮدﻩ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺟﻬﺎﻧﮕﻴﺮ در ﺳﺎل ‪ ١٢٦٠‬ﺗﻮﻟﺪ ﺷﺪ‪.‬از ﮐﻮدﮐﯽ ﺑ ﻪ هﻨﺮ هﺎی زﻳ ﺒﺎ ﻋﻼﻗ ﻪ داﺷ ﺖ‪.‬وﻗ ﺘﯽ ﺗﺎر را ﻡ ﯽ د ﻳﺪ‬
‫‪pdf.tarikhema.ir‬‬

‫ﺁرزو داﺷﺖ ﺁﻧﺮا ﺑﻨﻮازد‪.‬ﺑﻪ زﺡﻤﺖ ﺗﻮﻓﻴﻖ ﻳﺎﻓﺖ ﮐﻪ اﻳﻦ اﺟﺎزﻩ را ﺡﺎﺻﻞ ﻧﻤﺎﻳﺪ و روزی ﻳﮏ ﺳ ﺎﻋﺖ‬
‫ﺑ ﺎ ﺁن ﺧ ﻮد را ﻡﺸﻐ ﻮل دارد‪.‬ﺑﻌ ﺪ از ﮐﻤ ﯽ ﺗﻤ ﺮﻳﻦ ‪ ،‬دو ﺗﺼﻨﻴ ﻒ ﮐ ﻪ در ﺁن زﻡ ﺎن ﻡﻌﻤ ﻮل ﺑ ﻮد ﻳﮑ ﯽ‬
‫)ﻟﻴﻠﯽ ﺟﺎن دﺳﺘﻢ ﮔﺮدﻧﺖ( و دﻳﮕﺮ )ﻧﺮﮔﺲ ﻡﺴﺘﯽ ﺑﻪ روﻳﺖ هﻤ ﭽﻮ ﻡ ﺎﻩ( را ﺑ ﺎ ﺗ ﺎر ﻡ ﯽ ﻧﻮاﺧ ﺖ‪ .‬ﺷﺒﯽ‬
‫پﺪرش ﮔﻔﺖ ﺷﻨﻴﺪﻩ ام ﺗﺎر ﻡﯽ زﻧﯽ‪.‬ﺟﻬﺎﻧﮕﻴﺮ ﺧﺠﺎﻟﺖ ﮐﺸﻴﺪ وﻟﯽ ﺑﻪ اﺻ ﺮار پﺪر ‪ ،‬هﻤ ﺎن دو ﺗﺼﻨ ﻴﻒ‬
‫را ﻧﻮاﺧﺖ و ﻳﮏ اﺷﺮﻓﯽ ﺟﺎﺋﺰﻩ ﮔﺮﻓﺖ‪.‬در اﻳ ﻦ ﻡﻮ ﻗﻊ ﻡﺎﻡﻮرﻳ ﺖ پﺪرش ﮐﻪ ﺡﺎﮐﻢ ﺑﺮو ﺟﺮد ﺑ ﻮد ﺳﺮ‬
‫ﺁﻡﺪ و ﺑﻪ ﺗﻬﺮان ﺑﺎزﮔﺸﺖ و پﺲ از ﭼﻨﺪی هﻢ ﻓﻮت ﮐﺮد‪.‬‬
‫‪pdf.tarikhema.ir‬‬

‫ﺟﻬﺎﻧﮕﻴﺮ در ﻣﻨﺰل داﺋﯽ ﺧﻮد ‪ ،‬ﻣﺸﮑﻮة اﻟﺪوﻟﻪ ﺑﺮای اوﻟﻴﻦ دﻓﻌﻪ ﭘﻴﺎﻧﻮ دیﺪ و ﺑﻪ ﻧﻮاﺧﺘﻦ ﺁن ﻋﻼﻗﻪ ﻣﻨﺪ‬
‫ﺵﺪ‪.‬ﺵﻮهﺮ هﻤﺸﻴﺮﻩ اش ﻣﺠﻠﻞ اﻟﺪوﻟﻪ ویﻮﻟﻦ داﺵﺖ‪.‬ﺟﻬﺎﻧﮕﻴﺮ در ﻣﺪرﺳﻪ ی داراﻟﻔﻨﻮن هﻢ ایﻦ ﺳﺎز را‬
‫ﻣﺸﺎهﺪﻩ ﮐﺮدﻩ ﺑﻮد ﺕﺎ ایﻨ ﮑﻪ ﺵﺒﯽ ﺑ ﺎ ﺟﻤﻌ ﯽ از دو ﺳﺘﺎن در ﻣﻨﺰل اﺕﺎﺑ ﮏ ﺻ ﺪر اﻋ ﻈﻢ ﻣﻬﻤ ﺎن ﺑﻮد ‪،‬‬
‫ویﻮﻟﻦ زدن ﺳﻴﺎوش ﺧﺎن را در ﺁﻧﺠﺎ ﺵﻨﻴﺪ و ﺑﻪ ایﻦ ﺳﺎز دﻟﺒﺴﺘﮕﯽ یﺎ ﻓﺖ‪ .‬ﺵﺒﯽ ﺁﻗ ﺎ ﺑﺎﻻ ﺧ ﺎن ﺳ ﺮدار‪،‬‬
‫ﻋﻤﻮ و داﺋﯽ او را ﺑﻪ ﺳﺮداریﻪ ﻧﺰدیﮏ ﺑﺎغ ﺟﻤﺸﻴﺪ دﻋﻮت ﮐﺮد‪.‬ﺟﻬﺎﻧﮕﻴﺮ هﻢ ﺑﺎ ﺁﻧ ﻬﺎ ر ﻓﺖ و در ا یﻦ‬
‫ﻣﻬﻤﺎﻧﯽ ﺑﺮای اول ﺑﺎر ‪ ،‬ویﻮﻟﻦ زدن ﺕﻘﯽ داﻧﺸﻮر )اﻋﻠﻢ اﻟﺴﻠﻄﺎن( را ﺵﻨﻴﺪ و از او ﺧﻮاهﺶ ﮐﺮد ﮐ ﻪ‬
‫ﺑﻪ وی ﺕﻌﻠﻴﻢ دهﺪ‪.‬‬
‫در ایﻦ ﻣﻮﻗﻊ ﺟﻬﺎﻧﮕﻴﺮ ﻣﻴﺮزا ﻟﻘﺐ ﺣﺴﺎم اﻟﺴﻠﻄﻨﻪ داﺵ ﺖ و ﺟ ﺰء د ﺳﺘﮕﺎﻩ ﻣﻈﻔﺮاﻟ ﺪیﻦ ﺵﺎﻩ ﺑﻮد‪.‬اﻋﻠ ﻢ‬
‫اﻟﺴﻠﻄﺎن ﺑﻪ ﺑﺎغ ﮐﺎﺵﺎﻧﮏ ﮐﻪ ﻣﺤﻞ یﻴﻼﻗﯽ ﺣﺴﺎم اﻟﺴﻠﻄﻨﻪ ﺑﻮد ﻣﯽ ﺁﻣﺪ و ﺵﺎﮔﺮد و اﺳﺘﺎد ﺑﺎهﻢ ﮐﺎر ﻣ ﯽ‬
‫ﮐﺮدﻧﺪ ﺑﻪ ردیﻒ ﺁﺵﻨﺎﺋﯽ یﺎﻓﺖ‪.‬از هﻤﻴﻦ ﻣﻮﻗﻌﺴ ﺖ ﮐﻪ ﺣ ﺴﺎم اﻟﺴﻠﻄ ﻨﻪ ﮐ ﻪ دوﺳ ﺘﺎﻧﺶ او را ﺣﺴ ﺎم ﻣﯽ‬
‫ﮔﻔﺘﻨﺪ ﻋﻼﻗﻪ ی ﻓﻮق اﻟﻌﺎدﻩ ای ﺑﻪ ویﻮﻟﻦ ﭘﻴﺪا ﮐﺮد و هﻤﻮارﻩ ﺑﺎ یﺎران ﻧﺰدی ﮏ ‪ ،‬ﻣ ﺠﺎﻟﺲ ﺳﺎز و ﺁواز‬
‫ﺕﺸﮑﻴﻞ ﻣﯽ داد و ﺑﻪ ﻧﻮاﺧﺘﻦ ﻣﯽ ﭘﺮداﺧﺖ‪.‬ﺿ ﻤﻨًﺎ هﺮو ﻗﺖ ﻓﺮ ﺻﺘﯽ ﻣ ﯽ یﺎﻓ ﺖ ﺱ ﻪ ﺗﺎر وﭘ ﻴﺎﻧﻮهﻢ ﻣﯽ‬
‫زد‪.‬رﻓﺘﻪ رﻓﺘﻪ ﺑﺪﮔﻮﺋﯽ ﺑﺪ اﻧﺪیﺸﺎن ﻣﻮﺟﺒﺎت دﻟﺴﺮدی‬

‫)ﺵﻤﺎرﻩ ‪ (١٠٤‬ﺟﻬﺎﻧﮕﻴﺮ ﻣﺮاد )ﺣﺴﺎم اﻟﺴﻠﻄﻨﻪ(‬

‫او را ﻓﺮاهﻢ ﻣﯽ ﮐﺮد زیﺮا در ﺁن زﻣﺎن رﺳﻢ ﻧﺒﻮد ﮐﺴﯽ ﮐﻪ از ﺧﺎﻧﻮادﻩ ی ﻣﺤﺘﺮﻣ ﯽ ﺑ ﻮد در ﻣﺠﺎ ﻟﺲ‬
‫دوﺳﺘﺎن ‪ ،‬ﺳﺎز ﺑﺰﻧﺪ‪.‬ﺣﺘﯽ ﺑﺮ ﺧﯽ از اﻋ ﻀﺎی ﺧﺎﻧﻮادﻩ ﺑﻪ وی ﮔﻔﺘ ﻨﺪ ‪ :‬ﻧﻮﻩ ی ﻓﺎﺕﺢ ه ﺮات را ﭼﻪ ﺑﻪ‬
‫ﺳ ﺎز زدن وﻟ ﯽ او ﺑ ﻪ ای ﻦ ﮐ ﺎر ذوق داﺵ ﺖ ‪ ،‬ﺟﻮاﻧ ﺎن را دور ﺧ ﻮد ﮔ ﺮد ﻣ ﯽ ﺁورد و ﻣﺠﻠ ﺲ اﻧﺴ ﯽ‬
‫ﺕﺮﺕﻴﺐ ﻣﯽ داد‪.‬اﻃﺮاﻓﻴﺎن هﻢ ﺁرزو داﺵﺘﻨﺪ ﺑﻪ ﻣﺤﻔﻞ او ﮐﻪ هﻤﻪ ﭼﻴﺰ در ﺁن ﻓﺮاهﻢ ﺑﻮد راﻩ یﺎﺑﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺣﺴﺎم در ایﻦ هﻨﮕﺎم ﺑﺎ ﭼﻨﺪ ﺕﻦ از ﻣﺮدم اهﻞ ذوق و ﻣﻮﺳﻴﻘﯽ ﺁﺵﻨﺎﺋﯽ یﺎﻓﺖ و درﻣﻴﺎن ﺁﻧﻬﺎ ﻣﺨﺼﻮﺻًﺎ‬
‫ﺑ ﻪ ﻋ ﺎرف و ﺳ ﻴﺪ ﺣﺴﻴ ﻦ ﻃﺎهﺮ زادﻩ و ﺳ ﻴﺪ ﻋﺰی ﺰ ﻣ ﻠﮏ ‪ ،‬ﺧﻮاﻧﻨ ﺪﮔﺎن ﺁن زﻣ ﺎن و دروی ﺶ ﺧ ﺎن و‬
‫ﻣﻴﺮزا ﻏﻼﻣﺮﺿﺎ ﻧﻮازﻧﺪﮔﺎن ﺕﺎر دﻟﺒﺴﺘﮕﯽ ﭘﻴﺪا ﮐﺮد‪.‬‬
‫‪pdf.tarikhema.ir‬‬

‫ﺣﺴﺎم در ﺁﺧﺮیﻦ ﺳﻔﺮ هﻤﺮاﻩ ﻣﻈﻔﺮاﻟﺪیﻦ ﺵﺎﻩ ﺑﻪ اروﭘﺎ رﻓﺖ‪.‬ﭼﻨﺪ ﺳﺎل ﺑﻌ ﺪ ﻧ ﻴﺰ در ز ﻣﺎن ﻣﺤﻤ ﺪ ﻋﻠ ﯽ‬
‫ﺵﺎﻩ ﺳ ﻔﺮی ﺑﻪ ﻓﺮﻧﮕﺴﺘ ﺎن ﮐ ﺮد و ﻣﺠ ﺪدًا ﺑ ﻪ ﺕﻬ ﺮان ﺑﺮﮔﺸ ﺖ‪.‬ﺑﻌ ﺪهﺎ ه ﻢ ﻣ ﺴﺎﻓﺮﺕﯽ ﺑ ﻪ ﺕﻔﻠﻴ ﺲ و ﺑﺮﻟ ﻦ‬
‫ﮐﺮد‪.‬دردورﻩ ی اﺣﻤﺪ ﺵﺎﻩ ﭼﻨﺪی ﻣﻐﻀﻮب ﺑﻮد ﮐﻪ ﻋﻠﺘﺶ ﺑﻌﺪ ﮔﻔﺘﻪ ﺧﻮاهﺪ ﺵﺪ وﻟﯽ ﺑﺎز ﺑﻪ در ﺑﺎر راﻩ‬
‫یﺎﻓ ﺖ و ﻃ ﺮف ﻣﺤﺒ ﺖ ﺵ ﺎﻩ واﻗ ﻊ ﺵ ﺪ‪.‬وی ﺑ ﺎ ﻣﻠ ﮏ اﻟﺸﻌ ﺮای ﺑﻬ ﺎر دوﺳ ﺘﯽ داﺵ ﺖ و ﺁهﻨﮕﻬ ﺎﺋﯽ ﻣ ﯽ‬
‫ﺳﺎﺧﺖ ﮐﻪ ﺑﻬﺎر اﺵﻌﺎرش را ﻣﯽ ﺳ ﺮود از ﺟﻤﻠ ﻪ ﺗﺼﻨﻴ ﻒ دﺷ ﺘﯽ را در ﺳ ﺎل ﻗﺤ ﻄﯽ ‪ ١٢٩٦‬ﺳﺎﺧﺘﻪ‬
‫اﺳﺖ‪:‬‬
‫‪pdf.tarikhema.ir‬‬

‫ﺑ ﺎ ﻓﻘ ﻴﺮان ‪،‬‬ ‫ای ﺷ ﻬﻨﺸﻪ ‪ ،‬ﺷ ﻬﻨﺸﻪ ‪ ،‬زﻣ ﺎ ﺑ ﺎﺧﺒﺮ ﺑ ﺎش‬

‫ﺿﻌﻴﻔﺎن ‪ ،‬ازیﻦ ﺧﻮﺑﺘﺮ ﺑﺎش‬
‫دﺧ ﺘﺮان‬ ‫ﮐﺸ ﻮری ﺳ ﺮ ﺑ ﻪ ﺳ ﺮ ‪ ،‬ﺑ ﺮای ﺑ ﯽ ﻥ ﺎﻣﯽ‬
‫وﻃﻦ ‪ ،‬ﺑﻪ ﭼﻨﮓ ﻥﺼﺮاﻥﯽ‬
‫ﻗﺤﻄ ﯽ و‬ ‫ﺁﻓ ﺖ ﮔﻮﺳ ﻔﻨﺪاﻥﯽ‬
‫ﭘﺮیﺸﺎﻥﯽ‬
‫ﺕﻮ از ﺡﺎل ﮐﺸ ﻮر‬ ‫ﺷﻬﺎ ‪ ،‬ﺟﻬﺎن ﺳﺮورا ‪ ،‬ﻣﭙﺮﺳﯽ ﭼﺮا؟‬
‫دارا‬
‫ﭼﻪ ﻣﯽ ﺷﻮد ﻣﺎ‬ ‫ﮐﻪ ﮔﺮ ایﻦ ﮐﺸﻮر ﺑﻪ ﺧﻮاری رﻓﺖ‬
‫را ؟‬
‫ﮐ ﻪ ﺕﺎری ﺦ‬ ‫ﮐﺠ ﺎ ایﺮاﻥ ﯽ ﺑ ﻪ ﺁﺳ ﺎﻥﯽ رود ‪ ،‬از دﺳ ﺖ ایﺮاﻥ ﯽ‬
‫ﻥﻮراﻥﯽ ‪ ،‬ﮔﺮﻓﺘﻪ دﻥﻴﺎ را‬
‫ﺑﺮون ﮐ ﻦ ‪ ،‬اﻋ ﺪا‬ ‫ﺑﻴﺎ ای ﻥﺎدر ﺷﻪ ﺛﺎﻥﯽ‬
‫را‬
‫******‬
‫از رﻗﻴﺒ ﺎن ‪،‬‬ ‫ای ﭘ ﺮی رو ‪ ،‬ﭘ ﺮی رو ‪ ،‬ﺑ ﻪ ی ﺎران ﻥﻈ ﺮ ﮐ ﻦ‬
‫ﺿﻌﻴﻔﺎن ‪ ،‬ﺧﺪا را ﺡﺬر ﮐﻦ‬
‫ور ﮐﻨﯽ ﻋﺰم‬ ‫ﮔﺮ ﮐﻨﯽ ﻗﺼﺪ ﺟﺎن ‪ ،‬ﺑ ﻪ ﺕﻴ ﻎ ا ﺑﺮو ﮐ ﻦ‬
‫دل ‪ ،‬ﺑﻪ ﭼﺸﻢ ﺟﺎدو ﮐﻦ‬
‫یﺎ ﺑﺨﺎل هﻨﺪو ﮐﻦ‬ ‫یﺎ ﺑﺘﺎب ﮔﻴﺴﻮ ﮐﻦ‬
‫ﮐ ﻪ ﻟ ﺬت ﻥﻤ ﯽ‬ ‫ﺑﺘ ﺎ ‪ ،‬ﺑ ﻪ ﮐﺸ ﻮر ری ‪ ،‬ﻣﮑ ﺶ ﺟ ﺎم ﻣ ﯽ‬
‫دهﺪ ﺑﺎدﻩ‬
‫ﺷﺮارﻩ اﻓﺘﺎدﻩ‬ ‫ﮐﻪ از ﺑﺪ ﺧﻮاهﺎن ‪ ،‬ﺑﻪ ﺟﺎن ﺧﻠﻖ ‪،‬‬
‫ﮐﺠﺎ ایﺮان ﺑﻪ ﺁﺳﺎﻥﯽ رود از دﺳﺖ ایﺮاﻥﯽ ‪......‬‬
‫****************‬
‫از ﺳﺎزﻥﺪﻩ ی ﺁهﻨﮓ ﭘﺮﺳﻴﺪم ﮐﻪ ﻣﻨﻈﻮر از ایﻦ ﺕﺼﻨﻴﻒ ﭼﻪ ﺑﻮد؟ ﮔﻔﺖ ﻣﻦ ﺁهﻨﮕﯽ ﺳ ﺎﺧﺘﻢ و ﺑﻬ ﺎر ﺑ ﻪ‬
‫ﺷﻴﻮﻩ ی دیﺮیﻦ ﺑﺎ ﺷﻌﺎر ﺁن ﺟﻨﺒﻪ ی ﺳﻴﺎﺳﯽ و اﻥﺘﻘﺎدی داد و هﻤﻴﻦ ﮐ ﺎر ﺑﺎﻋ ﺚ ﺷﺪ ﮐﻪ ﭘﺎدﺷ ﺎﻩ از ﻣ ﻦ‬
‫رﻥﺠﻴﺪﻩ ﺧﺎﻃﺮ ﺷﺪ ﺑﻌﺪهﺎ ﮐ ﻪ اﺡﻤ ﺪ ﺷ ﺎﻩ ﻣﻮﺿ ﻮع را ﺑ ﻪ ز ﺑﺎن ﺁورد ‪ : ،‬ﮔﻔ ﺘﻢ ﻣﻦ ﺁهﻨ ﮓ را ﺳﺎﺧﺘﻢ ‪،‬‬
‫ﮐﻠﻤ ﺎت از ﺷ ﺎﻋﺮ اﺳ ﺖ‪.‬اﻋﻠﻴﺤﻀ ﺮت ﮐ ﻪ ﻣ ﺮدی ﻥﻴ ﮏ ﻓﻄ ﺮت ﺑ ﻮد و ﺑ ﻪ اﺧ ﻼق ﮔﻮیﻨ ﺪﻩ ی ﺷ ﻌﺮ ه ﻢ‬
‫‪pdf.tarikhema.ir‬‬

‫ﻼ ﺁﺷﻨﺎیﯽ داﺷﺖ ‪ ،‬ﻣﺮا ﺑﯽ ﮔﻨﺎﻩ داﺷﺖ و ﺑﺮﺳﺮ ﻟﻄﻒ ﺁﻣﺪ‪.‬‬

‫ﮐﺎﻣ ً‬
‫ﺁﻥﭽﻪ ﺑﻪ یﺎد دارم در هﻤﻴﻦ ﺳﺎل ﻗﺤﻄﯽ ‪ ،‬ﻣﺨﺎﻟﻔﻴﻦ اﺡﻤﺪ ﺷﺎﻩ ﺕﺒﻠﻴﻐﺎت ﻥ ﺎرواﺋﯽ ﺑ ﺮ ﺿﺪ او ﻣﯽ ﮐﺮد ﻥﺪ‬
‫از ﺟﻤﻠﻪ اﻥﺘﺸﺎر ﻣﯽ دادﻥﺪ ﮐﻪ ﭘﺎدﺷﺎﻩ ‪ ،‬ﻥﺎن ﻣﺮدم را ﺑﺎ اﺡﺘﮑﺎر ﮔ ﻨﺪم ‪ ،‬ﮔﺮان ﮐ ﺮدﻩ اﺳ ﺖ اﻣ ﺎ ﻋﺎﻗﻼن‬
‫داﻥﻨﺪ ﮐﻪ ایﻦ اﻥﺘﺸﺎرات از ﺳﺮﭼﺸﻤﻪ ی اﻓﮑﺎر ﺧﺎرﺟﻴﺎن ﮐﻪ ﺧﻴﺎﻻت دیﮕﺮی در ﺳﺮ داﺷﺘﻨﺪ ‪ ،‬ﺁب ﻣ ﯽ‬
‫ﺧﻮرد و ﺑﻬﺎر‪ ،‬ﺷﺎﻋﺮ اﻥﻘﻼﺑﯽ زود ﺑﺎور هﻢ ‪ ،‬ﺕﺤﺖ ﺕﺄﺛﻴﺮ هﻤﺎن رؤیﺎهﺎی ﺷ ﻴﺮیﻦ ‪ ،‬ای ﻦ ﮔﻮﻥ ﻪ اﺷ ﻌﺎر‬
‫ﻣﯽ ﺳﺮود‪.‬‬
‫ﺑﻌﺪهﺎ ﻣﻌﻠﻮم ﺷﺪ ﮐﻪ ایﻦ ﺡﻤﻼت ﻥﺎروا ﺑﻪ یﮏ ﺷﺎﻩ دﻣﮑﺮات ﺷﺎیﺴﺘﮕﯽ ﻥﺪاﺷﺖ وﻟﯽ ﻣﻮﻗﻊ ﮔﺬ ﺷﺘﻪ ﺑ ﻮد‬
‫و دیﮕ ﺮ ﺟ ﺒﺮان ﻥﻤ ﯽ ﺷ ﺪ‪.‬ﺑ ﻪ ه ﺮ ﺡ ﺎل اﺷ ﻌﺎر ﺕﺼﻨﻴ ﻒ اﻥﺘﺸ ﺎر یﺎﻓ ﺖ و ﺳ ﺎزﻥﺪﻩ ی ﺁهﻨ ﮓ ه ﻢ ﮐ ﻪ‬
‫روزﮔ ﺎرش ﺑ ﻪ ﺷ ﺎدﮐﺎﻣﯽ و ﻋﻴ ﺶ و ﺳ ﺮور ﻣ ﯽ ﮔﺬﺷ ﺖ ﻣ ﺮدی ﺑ ﻮد ﺕﻨﻬ ﺎ اه ﻞ ذوق ﮐ ﻪ از ﺟﺮی ﺎن‬
‫ﺳﻴﺎﺳﺖ ﺧﺒﺮ ﻥﺪاﺷﺖ‪.‬‬
‫‪pdf.tarikhema.ir‬‬

‫ﺑﺎری ﻣﻮﺿﻮع ﺁهﻨﮓ ﺳﺎزی ﺣﺴﺎم اﻟﺴﻠﻄﻨﻪ ﺑ ﻮد‪ .‬ﻥﺎﻣﺒﺮدﻩ ﺗﺼﻨ ﻴﻒ دﻳﮕ ﺮی ﺳ ﺎﺧﺘﻪ اﺳ ﺖ ﮐ ﻪ ﺑﺎز ه ﻢ‬
‫ﻣﻠ ﮏ در اﺷ ﻌﺎر ﺁن ﺑ ﻪ ﻃﺒﻘ ﻪ ی ﺣﺎﮐﻤ ﻪ ﺣﻤﻠ ﻪ ﻥﻤ ﻮدﻩ اﺳ ﺖ ﻣﻨﺘﻬ ﺎ دراﻳﻨﺠ ﺎ ﺹ ﺤﺒﺘﯽ از ﺷ ﺎﻩ ﺑ ﻪ ﻣﻴ ﺎن‬
‫ﻥﻴﺎوردﻩ و ﺑﻪ وزرا ﺗﺎﺧﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬اﻳﻦ ﺗﺼﻨﻴﻒ در اﺑﻮﻋﻄﺎ اﺳﺖ‪:‬‬
‫ﺧ ﻮن‬ ‫ای ﺷ ﮑﺴﺘﻪ دل ‪ ،‬ﻋﺎﺷ ﻘﯽ ز ﺳ ﺮ ﺑ ﺪر ﮐ ﻦ‬
‫ﺷﺪی ازﻳﻦ رهﮕﺬر‪ ،‬ﺑﻴﺎ ﺣﺬر ﮐﻦ‬
‫ﻟﺐ ﺑﺒﻨﺪ و زﻳﻦ ﻳﮏ ﻓﺴﺎﻥﻪ ﻣﺨﺘﺼﺮ ﮐﻦ‬
‫زﺁﻥﮑ ﻪ دﻟﻔﺮﻳﺒ ﺎن ری ‪ ،‬وﻓ ﺎ ﻥﺪارﻥ ﺪ ‪ ،‬ﺹ ﻔﺎ ﻥ ﺪارد‬
‫ﺧﻮﺷﮕﻠﻨﺪ و زﻳﺒﺎ ‪ ،‬وﻟﯽ ﺣﻴﺎ ﻥﺪارﻥﺪ‬
‫ﭼﺎرﻩ ی ﺧﻮد ای ﺗﻮ از رﻩ‬
‫دﮔﺮﮔﻮن‬
‫ﭼ ﻮن‬ ‫ﮔﻠﺮﺧ ﺎن ری ‪ ،‬ﺑ ﯽ ﺷ ﻤﺎرﻥﺪ‬
‫وزﻳﺮاﻥﺶ ‪ ،‬ﮐﻬﻨﻪ ﮐﺎرﻥﺪ‬
‫هﻤﻪ زﻳﺮ‬ ‫ﺝﺰ ﺧﻴﺎﻥﺖ ‪ ،‬ﮐﺎری ﻥﺪارﻥﺪ‬
‫ﺑﺎرﻥﺪ‬
‫ﮐﺸﺘﻪ ﻣﺎ‬ ‫اﻳﻦ ﺝﻔﺎ ﮐﺸﯽ ﻣﺮدم ﺁزاری‬
‫را )ﺝﺎﻥﻢ( ﮐﺸﺘﻪ ﻣﺎ را‬
‫)ﺑﻪ ﺑﻢ( ﮐﺸﺘﻪ ﻣﺎ را‬
‫ﺣ ﺎل ﻣ ﺎ‬ ‫ﮐﯽ ﺷﻮد ﺑﺎری ﮐﻴﻦ ﺳﻴﻪ ﮐﺎری‬
‫را ﮐﻨﺪ ﺁﺷﮑﺎرا‬
‫در دورﻩ ی ﺑﻌ ﺪ وﻗ ﺘﯽ ﺧﻮاﺳ ﺘﻨﺪ اﻳ ﻦ ﺗﺼﻨﻴ ﻒ را در ﺹ ﻔﺤﻪ ﺿ ﺒﻂ ﮐﻨﻨ ﺪ ﭼ ﻮن اﺷ ﻌﺎرش ﻣﻨﺎﺳ ﺐ‬
‫اوﺿﺎع روز ﻥﺒﻮد ‪ ،‬ﺷﻌﺮهﺎی ﺁﻥﺮا ﻣﻠﮏ ﻋﻮض ﮐﺮد ﮐﻪ ﺗﻮﺳﻂ ﺧﻮاﻥﻨﺪﻩ ای ﺑﻪ ﻥﺎم ج‪.‬ص‪.‬در ﺹ ﻔﺤﻪ‬
‫ﺧﻮاﻥﺪﻩ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ و ﮐﻠﻤﺎت ﺁن ﭼﻨﻴﻦ اﺳﺖ‪:‬‬
‫ﺑﯽ‬ ‫ای ﮐﺒﻮﺗ ﺮ از ﺁﺷ ﻴﺎن ﮐﻨ ﺎرﻩ ﮐ ﺮدی‬
‫ﺳﺒﺐ ﭼﺮا ﺗﺮک ﺁﺷﻴﺎﻥﻪ ﮐﺮدی؟‬
‫ﻳﺎدی از رﻓﻴﻘﺎن ﺁﺷﻨﺎ ﻥﮑﺮدی!‬

‫از ﺁن ﭼ ﻪ‬ ‫زﻳﻦ ﻣﮑﺎن ﮐﻪ ﺑﺎﻋﺎﺷ ﻘﺎن در ﺁن ﭼﻤ ﻴﺪی‬

‫دﻳﺪی؟‬
‫ﺗﺮک ﻳﺎر‬ ‫ﻥﺎﮔﻬﺎن ﭼﺮا ﺳﻮی دﻳﮕﺮان ﭘﺮ ﻳﺪی؟‬
‫‪pdf.tarikhema.ir‬‬

‫ﻥﺎﻻن و ﺗﺮک ﺧﺎﻥﻪ ﮐﺮدی!‬

‫ﺑ ﯽ وﻓ ﺎ‬ ‫ﺑ ﺪ ﮔﻤ ﺎن ﮔﺸﺘ ﻢ ﺑﺮﺗ ﻮ ﺑ ﺎری‬
‫ﻥﺒﻮدی ﺑﻴﺎری‬
‫ﺑﻪﺹﺪ‬ ‫در ﮐ ﻒ ﺑ ﺎزان ﺷ ﮑﺎری‬
‫زﺧﻢ ﮐﺎری هﻤﺎﻥﺎ دو ﭼﺎری‬
‫د ﻟﺒﺮ ﻣ ﻦ‬ ‫از ﻓﺮاﻗﺖ ﻣﻦ ﻣﯽ ﮐﻨﻢ ﺷﻴﻮن‬
‫ﻥﮕﺎرﻳﻦ ﭘﺮ ﻣﻦ ﻥﮕﺎرﻳﻦ ﭘﺮﻣﻦ‬
‫هﻤﺴﺮ ﻣ ﻦ‬ ‫ﮐﯽ ﺑﻮد ﺝﺎﻥﺎ ﮐﺰ وﻓﺎ ﮔﺮدی‬
‫ﻥﺸﻴﻨﯽ ﺑﺮﻣﻦ!‬

‫******‬
‫‪pdf.tarikhema.ir‬‬

‫ﺗﺼﻨﻴﻒ دﻳﮕﺮ در ﺷﻮﺷﺘﺮی اﺳﺖ ﮐﻪ اﻳ ﻦ ﺑ ﺎر ﻣﻠ ﮏ ا ﺷﻌﺎر را ﺑﻪ ﺳ ﺒﮏ ﻏﺰل ﺳﺮودﻩ و ﮐﻠ ﻤﺎت را‬

‫ﻃﻮری اﻥﺘﺨﺎب ﮐﺮدﻩ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻇﺎهﺮًا ﺑﻪ ﮐﺴﯽ ﺑﺮﻥﺨﻮرد‪:‬‬
‫از‬ ‫ﺑ ﺎد ﺹ ﺒﺎ ﺑ ﺮ ﮔ ﻞ ﮔ ﺬر ﮐ ﻦ‬
‫ﺣﺎل ﮔﻞ ﻣﺎ را ﺥﺒﺮ ﮐﻦ‬
‫ﺑﺎ‬ ‫ای ﻥ ﺎزﻥﻴﻦ ‪ ،‬ای ﻣ ﻪ ﺟﺒﻴ ﻦ‬
‫ﻣﺪﻋﯽ ﮐﻤﺘﺮ ﻥﺸﻴﻦ‬
‫ﻳﺎ دل‬ ‫ﺑﻴﭽﺎرﻩ ﻋﺎﺷﻖ ﻥﺎﻝﻪ ﺗﺎ ﮐﯽ‬
‫ﻣﺪﻩ ﻳﺎ ﺗﺮک ﺳﺮ ﮐﻦ‬
‫ﺷ ﺪ ﺥ ﻮن ﻓﺸ ﺎﻥﻢ چﺸ ﻢ ﺗ ﺮﻣﻦ‬
‫ﭘﺮﺥﻮن دل ﺷﺪ ﺳﺎﻏﺮ ﻣﻦ‬
‫در‬ ‫ای ﻳ ﺎر ﻋﺰﻳ ﺰ ﻣﻄﺒ ﻮع و ﺗﻤ ﻴﺰ‬
‫ﻓﺼﻞ ﺑﻬﺎر ﺑﺎ ﻣﺎ ﻣﺴﺘﻴﺰ‬
‫ﺑﺒﻴ ﻦ‬ ‫ﺁﺥ ﺮ ﮔﺬﺷ ﺖ ﺁب از ﺳ ﺮﻣﻦ‬
‫چﺸﻢ ﺗﺮ ﻣﻦ‬
‫**********‬
‫از‬ ‫ﮔ ﻞ چ ﺎک ﻏ ﻢ ﺑ ﺮ ﭘ ﻴﺮهﻦ زد‬
‫ﻏﻴﺮت ﺁﺗﺶ ﺑﺮ چﻤﻦ زد‬
‫د ﺳﺘﺎن‬ ‫ﺑﻠﺒﻞ چﻮﻣﻦ ﺷ ﺪ در چﻤ ﻦ‬
‫ﺳﺮا ﺑﻬﺮ وﻃﻦ‬
‫ﺁﺥﺮﺑ ﻪ‬ ‫دﻳﺪی ﮐﻪ ﻇﺎﻝﻢ ﺗﻴ ﺸﻪ اش را‬
‫ﭘﺎی ﺥﻮﻳﺸﺘﻦ زد ﺥﻮﻳﺸﺘﻦ زد‬
‫**********‬
‫از ﺣﺴ ﺎم ﭘﺮﺳ ﻴﺪم ﺳ ﺎز و ﺁواز ﮐ ﺪام ﻣﻮﺳ ﻴﻘﯽ دان در او ﺗ ﺄﺛﻴﺮ ﻓ ﻮق اﻝﻌ ﺎدﻩ داﺷ ﺘﻪ اﺳ ﺖ؟ ﮔﻔ ﺖ ﺁواز‬
‫ﻃﺎهﺮزادﻩ و ﺳﻴﺪ ﻋﺰﻳﺰ ﻣﻠﮏ و ﺗﺎر دروﻳﺶ‪.‬از ﮐﻤﺎﻥﭽﻪ ﮐﺸﻴﺪن ﺟﻮاد ﺥﺎن ﻗﺰوﻳﻨﯽ هﻢ ﺥﻴ ﻠﯽ ﺗﺤﺴ ﻴﻦ‬
‫ﮐ ﺮد ‪ ،‬چﻨﺎﻥﮑ ﻪ ﮔﻔ ﺖ او ﮐﻤﺎﻥﭽ ﻪ ی ﮐﻮچﮑ ﯽ داﺷ ﺖ ﮐ ﻪ روی زاﻥ ﻮ ﻣ ﯽ ﮔﺬاﺷ ﺖ و ﻣ ﯽ ﻥﻮاﺥ ﺖ و‬
‫ﻏﺰﻝﻴﺎت ﺣﺎﻓﻆ وﺳﻌﺪی را ﺑﺎ ﺹﺪای دو داﻥﮓ ﻣﻠﻴﺢ ﺥﻮد ﻣﯽ ﺥﻮاﻥﺪ و ﻝﻄﻔﺶ در اﻳﻦ ﺑﻮد ﮐﻪ ﻥﻐﻤﻪ ی‬
‫ﺳﺎز‪ ،‬در هﻤﺎن ﻣﻮﻗﻊ ﺑﻪ ﮔﻮش ﻣﯽ رﺳﻴﺪ ﮐﻪ اﻝﻔﺎظ ﺷﻌﺮ از دهﺎن ﺥﻮاﻥﻨﺪﻩ ﺥﺎرج ﻣﯽ ﺷﺪ‪.‬‬
‫‪pdf.tarikhema.ir‬‬

‫)ﺷﻤﺎرﻩ ‪ (١٠٥‬ﺣﺴﺎم اﻝﺴﻠﻄﻨﻪ‬

‫ﻻ در ﺟ ﻮاب دادن ﺳ ﺎز‪ ،‬هﻤﻴﺸ ﻪ ﻥﻮازﻥ ﺪﻩ چﻨ ﺪ ﻝﺤﻈ ﻪ از‬

‫اﻳ ﻦ ﻣﻄﻠ ﺐ ﺑﺴﻴ ﺎر ﻣﻬﻤ ﯽ اﺳ ﺖ زﻳ ﺮا ﻣﻌﻤ ﻮ ً‬
‫ﺥﻮاﻥﻨﺪﻩ ﻋﻘﺐ ﺗﺮ اﺳﺖ و ﻋﻠﺘﺶ اﻳﻨﺴﺖ ﮐﻪ ﻥﻮازﻥﺪﻩ ﻥﻤﯽ داﻥﺪ ﺥﻮاﻥﻨﺪﻩ چﻪ ﺥﻮا هﺪ ﺥﻮاﻥ ﺪ‪.‬در ﺹ ﻮرﺗﯽ‬
‫ﮐﻪ اﮔﺮ ﺁهﻨﮕﯽ ﺑﺮای ﺥﻮاﻥﻨﺪﻩ ﺳﺎﺥﺘﻪ ﺷﺪﻩ و ﺑﻪ ﻥﺖ درﺁﻣﺪﻩ ﺑﺎﺷﺪ ‪ ،‬اﻳﻦ ﻋﻴﺐ ﻣﺮﺗ ﻔﻊ ﻣﯽ ﺷ ﻮد چﻨﺎﻥ ﮑﻪ‬
‫ﺑﻌﺪهﺎ درﻳﻦ ﻣﻮﺿﻮع ﺷﺮﺣﯽ ﺥﻮاهﻢ ﻥﮕﺎﺷﺖ‪.‬‬
‫‪pdf.tarikhema.ir‬‬

‫ﻣﻮﻗﻌﯽ ﮐﻪ ﺣﺴﺎم اﻟﺴﻠﻄﻨﻪ وﻳﻮﻟﻦ ﻣﯽ زد ؛ دو ﺳ ﻪ ﻧﻮازﻧ ﺪﻩ ی دﻳ ﮕﺮ ﺑﻴ ﺸﺘﺮ در ﺗﻬ ﺮان ﻧﺒﻮد ﻧﺪ ﮐ ﻪ ﺑﻪ‬

‫اﻳﻦ ﺳﺎز ﺁﺵﻨﺎﺋﯽ داﺵﺘﻨﺪ ‪ ،‬ﺑﻪ هﻤﻴﻦ ﺟﻬﺖ وی ﺵﻬﺮت ﺑﺴﺰاﺋﯽ ﻳﺎ ﻓﺖ‪.‬اﻟﺒﺘ ﻪ اﻣ ﺮوز ﺑﺮﺧ ﯽ ﻣﺴ ﻠﻂ ﺗﺮﻧ ﺪ‬
‫وﻟ ﯽ ﺑ ﺎ در ﻧﻈ ﺮ ﮔ ﺮﻓﺘﻦ زﻣ ﺎن ‪ ،‬ﺑﺎﻳ ﺪ او را در ردﻳ ﻒ ﺑﻬ ﺘﺮﻳﻦ ﻧﻮازﻧ ﺪﮔﺎن ﻋﺼ ﺮ ﺧ ﻮد ﺑ ﻪ ﺵ ﻤﺎر‬
‫ﺁورد‪.‬ﻗﻮﻩ ی ﺗﺸﺨﻴﺺ ﺿﺮﺑﺶ ﺧﻮب اﺳﺖ و ﺳﻮت هﻢ ﺑﺴﻴﺎر ﺧ ﻮش ﻣﯽ ز ﻧﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﭘ ﻴﺎﻧﻮ ‪ ،‬ﻋﻮد ‪ ،‬ﺳ ﻪ‬
‫ﺗ ﺎر ﻧ ﻴﺰ ﺁﺵﻨﺎ ﺳﺖ‪.‬ﻣﺨﺼﻮﺹ ًﺎ ﻋ ﻮدی دارد ﮐ ﻪ از ﻟﺤ ﺎظ زﻳﺒ ﺎﺋﯽ ﺳ ﺎﺧﺘﻤﺎن ﺵ ﺎﻳﺴﺘﻪ ی اﻳﻨﺴ ﺖ ﮐ ﻪ در‬
‫ﻣﻮزﻩ ﺑﺎﺵﺪ زﻳﺮا ﮐﺎﺳﻪ اش ﺧﺎﺗﻢ ﻧﮕﺎری و دﺳﺘﻪ اش ﺹﺪﻓﮑﺎری اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻋﻼوﻩ ﺑﺮ ﻣﻮﺳﻴﻘﯽ ذوق ﻧﻘﺎﺵﯽ و ﮔﻞ ﮐﺎری ﻧﻴﺰ دارد و ازﻳﻦ دو ﺟﻬﺖ ﻣﺨﺼﻮﺹًﺎ از ﻟﺤﺎظ ﻋﺸﻖ ﺑﻪ‬
‫ﭘﺮورش ﮔﻞ ‪ ،‬ﻣﻌﺮوﻓﻴﺖ ﺑﺴﻴﺎر دارد‪.‬ﻣﺮدﻳﺴﺖ ﮐﻪ هﻤ ﻮارﻩ روزﮔ ﺎر را ﺑﻪ ﺧﻮﺵ ﯽ ﮔﺬراﻧ ﺪﻩ و هﻨ ﻮز‬
‫ﮐﻪ ﺑﻴﺶ از هﻔﺘﺎد ﺳﺎل دارد ﻗﻴﺎﻓﻪ اش ﭘﺮ از ﻟﻄﻒ و ذوق اﺳﺖ‪.‬در ﺟﻠﺴﻪ ای ﮐﻪ راﺟﻊ ﺑ ﻪ اﻳ ﻦ ﮐﺘ ﺎب‬
‫ﺑﺎ او ﮔﻔﺘﮕﻮ ﻣﯽ ﮐﺮدم هﻤﻴﻦ ﮐﻪ ﺹﺤﺒﺖ ﻣﻮﺳﻴﻘﯽ ﺑﻪ ﻣﻴ ﺎن ﺁ ﻣﺪ ‪ ،‬وﻳ ﻮﻟﻨﺶ را ﺑﺮداﺵ ﺖ ‪ ،‬ﺗﺼﻨﻴﻔﻬﺎﻳ ﺶ‬
‫را ﻧﻮاﺧﺖ و اﺵﻌﺎرش را ﺧﻮاﻧﺪ و از ﮔﺬﺵﺘﻪ ی ﺵ ﻴﺮﻳﻨﺶ ﮐ ﻪ ﭘ ﺮ از داﺳ ﺘﺎﻧﻬﺎی ﺵﻮر اﻧﮕ ﻴﺰ ﻋﺎﺵ ﻘﯽ‬
‫ﺑﻮد ﺣﮑﺎﻳﺖ هﺎ ﮔﻔﺖ‪.‬ﮐﻼﻣﺶ ﺑﺎﻧﻤﮏ و هﻨﻮز دﻟﺶ ﭘﺮ از ﻋﺸﻖ و ﺵﻮر و ذوق و ﻣﺤﺒﺖ اﺳﺖ‪.‬ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ‬
‫در ﺟﻮاﻧﯽ ﺑﻪ ﺣﺴﻦ ﺹﻮرت ﺵﻬﺮﻩ ی ﺁﻓﺎق ﺑﻮد اﻣﺮوز هﻢ ﻧﻴﮑﯽ ﺳﻴﺮﺗﺶ ﺵﺎﻳﺴﺘﻪ ی ﺗﺬﮐﺎر اﺳﺖ‪.‬‬
‫****‬
‫ﺑﺮﻣﮑﯽ ‪ -‬ﺵﻬﺒﺎز ﺑﺮﻣﮑ ﯽ ﻓﺮزﻧ ﺪ ﻧﺎ ﺹﺮ هﻤ ﺎﻳﻮن در ﺳﺎل ‪ ١٢٧٥‬ﺗﻮﻟ ﺪ ﺵ ﺪ‪.‬ذوق ﻣﻮﺳ ﻴﻘﯽ را از ﭘﺪر‬
‫ﺧﻮد ارث ﺑﺮد و از ﺳﻦ ‪ ١٥‬ﺳﺎﻟﮕﯽ ﻧﺰد ا ﺑﺮاهﻴﻢ ﺁژﻧ ﮓ ﺑ ﻪ ﻓ ﺮا ﮔ ﺮﻓﺘﻦ ﻣﻮ ﺳﻴﻘﯽ ﺁﻏ ﺎز ﮐﺮد‪ .‬ﭘﺲ از‬
‫ﺁﺵﻨﺎﺋﯽ ﺑﺎ ﺧﻂ ﻣﻮﺳﻴﻘﯽ ﺑﺮای ﻓﺮا ﮔﺮﻓﺘﻦ ردﻳﻒ ﻣﻮﺳﻴﻘﯽ اﻳﺮاﻧﯽ ﺑﻪ ﮐﻼس ﺣﺴ ﻴﻦ ﺧ ﺎن اﺳ ﻤﻌﻴﻞ زادﻩ‬
‫رﻓﺖ و دﺳﺘﮕﺎهﻬﺎ را ﺁﻣﻮ ﺧﺖ‪.‬ﺑ ﻌﺪهﺎ ﺑﺎ ﭘ ﺪر ﺧﻮد ﺑﻪ ﺗﺒﺮﻳ ﺰ ﻋﺰﻳﻤ ﺖ ﻧ ﻤﻮد و ﭘﻴﺸ ﺨﺪﻣﺖ ﻣﺨ ﺼﻮص‬
‫ﻣﺤﻤﺪ ﺣﺴﻦ ﻣﻴﺮزای وﻟﻴﻌﻬﺪ ﺵﺪ‪.‬در هﻤﻴ ﻦ ﻣﻮ ﻗﻊ ﺑ ﻮد ﮐﻪ ﺑﺮای ﺗﮑﻤﻴ ﻞ اﻃﻼﻋ ﺎت ﻣﻮﺳ ﻴﻘﯽ ‪ ،‬ﺵﺎﮔﺮد‬
‫ﻟﺌ ﻮن ﮔﺮﻳﮕﻮرﻳ ﺎن )ﭘ ﺪر روﺑﻴ ﮏ ﮔﺮﻳﮕﻮرﻳ ﺎن( ﺵ ﺪ و ﻧ ﻮاﺧﺘﻦ ﻣﺘ ﺪهﺎی اروﭘ ﺎﺋﯽ را ﻧ ﺰد او ﺁﻏ ﺎز‬
‫ﮐ ﺮد‪.‬درﻳ ﻦ هﻨﮕ ﺎم ﺑﻨ ﺎ ﺑ ﻪ ﺧ ﻮاهﺶ اه ﺎﻟﯽ ﺗﺒﺮ ﻳﺰ در ﮐﻨﺴﺮﺗ ﯽ ﺑ ﺎ اﻗﺒ ﺎل ﺁذر )اﻗﺒ ﺎل اﻟﺴﻠﻄ ﺎن( ﺵ ﺮﮐﺖ‬
‫ﻧﻤﻮد‪.‬وﻗﺘﯽ اﺣﻤﺪ ﺵﺎﻩ ﻗﺼﺪ ﻣﺴﺎﻓﺮت اروﭘﺎ ﮐﺮد و وﻟﻴﻌﻬﺪ را ﺑﻪ ﭘﺎﻳﺘ ﺨﺖ ﺧﻮاﺳ ﺖ ‪ ،‬اﻗ ﺒﺎل اﻟﺴﻠﻄ ﺎن و‬
‫ﺑﺮﻣﮑﯽ در ﺧﺪﻣﺖ ﻣﺤﻤﺪ ﺣﺴﻦ ﻣﻴﺮزا ﺑﻪ ﺗﻬﺮان ﺁﻣﺪﻧﺪ‪.‬‬
‫در ﮐﻨﺴﺮﺗﯽ ﮐﻪ زﻣﺎن رﻳﺎﺳﺖ وزرا ﺋﯽ ﻣﺤﻤ ﺪ وﻟﻴﺨ ﺎن ﺳ ﭙﻬﺪار رﺵ ﺘﯽ ) ﺳﭙﻬﺴﺎﻻر اﻋ ﻈﻢ( از ﻃ ﺮف‬
‫ﻋﺎرف ﺑﻪ اﺳﻢ ﺵﺮﮐﺖ در اﻣﻮر ﺧﻴﺮﻳﻪ ﺑﺮای ﺗﺎﺳﻴﺲ ﻣﺪرﺳﻪ ی اﺣﻤﺪﻳﻪ در ﭘ ﺎرک ﻇ ﻞ اﻟﺴﻠ ﻄﺎن دادﻩ‬
‫ﺵﺪ و ﻣﺤﻤﻮد ﻣﻔﺨﻢ و اﺑﺮاهﻴﻢ ﺁژﻧﮓ هﻢ ﺵﺮﮐﺖ داﺵﺘﻨﺪ ‪ ،‬ﺵﻬﺒﺎزﺧﺎن ﻧﻴﺰ ﺟﺰء ﻧﻮاز ﻧﺪﮔﺎن ﺑ ﻮد و ﺑﻪ‬
‫ﻗﺮاری ﮐﻪ ﻋﺎرف در دﻳﻮاﻧﺶ ﻧﻮﺵﺘﻪ و ﺑﺮﻣﮑﯽ هﻢ ﻣﻮﺿﻮع را ﺗﺄﻳﻴﺪ ﻣ ﯽ ﮐ ﻨﺪ ‪ ،‬ﭼ ﻮن در ﻏﺰﻟ ﯽ ﮐﻪ‬
‫ﻣﻄﻠﻊ ﺁن ﭼﻨﻴﻦ اﺳﺖ‪:‬‬
‫ﺑﺪﻳﻦ ﮔ ﻨﺎﻩ ‪،‬‬ ‫ﺧﻮاب ﻏﻔﻠﺖ ‪ ،‬هﺮ ﺁن دﻳ ﺪﻩ ای ﮐﻪ ﺑﻴﺪاراﺳ ﺖ‬
‫اﮔﺮ ﮐﻮر ﺵﺪ ‪ ،‬ﺳﺰاواراﺳﺖ‬
‫ﺑﮕﻮ ﺑﻪ ﻋﻘﻞ ‪ ،‬ﻣﻨﻪ ﭘﺎ ﺑﺮ ﺁﺳﺘﺎﻧﻪ ی ﻋﺸﻖ ﮐﻪ ﻋﺸﻖ در ﺹﻒ دﻳﻮاﻧﮕﺎن ‪ ،‬ﺳﭙﻬﺪار اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪pdf.tarikhema.ir‬‬

‫ﻧﻮﮐﺮان ﺳﭙﻬﺴﺎﻻر ﺑﻌﺪ از ﮐﻨﺴﺮت ‪ ،‬ﻋﺎرف را ﮐﺘﮏ زدﻧﺪ ﭼﻨﺎﻧﮑ ﻪ ﻣ ﯽ ﻧﻮﻳ ﺴﺪ در ا ﺛﺮ اﻳ ﻦ ﺿ ﺮﺑﺎت‬
‫ﻣ ﺪت دو ﻣ ﺎﻩ در رﺧﺘﺨ ﻮاب ﺧﻮاﺑﻴ ﺪم‪.‬ﺧﻮاﻧﻨ ﺪﮔﺎن ﻣ ﯽ داﻧﻨ ﺪ ﮐ ﻪ ﻣﺤﻤ ﺪ وﻟﻴﺨ ﺎن ﺳ ﭙﻬﺪار در دورﻩ ی‬
‫اﻧﻘﻼب ﻣﺸﺮوﻃﻴﺖ و ﻓﺘﺢ ﺕﻬﺮان ﺧﺪﻣﺎت ﺷﺎﻳﺎﻧﯽ ﮐﺮد‪.‬ﮔﻮﻳﻨﺪ وﻗﺘﯽ ﺳﭙﻬﺴﺎﻻر از واﻗﻌﻪ ﺧ ﺒﺮدار ﺷ ﺪ ‪،‬‬
‫ازﻳﻦ پﻴﺶ درﺁﻣﺪ اﻇﻬﺎر ﺕﺄﺛﺮ ﻧﻤﻮد و ﮔﻔ ﺖ ﮐﻪ ﮔﻤﺎﺷ ﺘﮕﺎﻧﺶ از روی ﺕﻌﺼ ﺐ و ﻧﺎداﻧﯽ ﺑ ﻪ ا ﻳﻦ ﻋﻤ ﻞ‬
‫زﺷﺖ ﻣﺒﺎدرت ﮐﺮدﻩ اﻧﺪ و هﺮﮔﺰ وی ﭼﻨﻴﻦ دﺳﺘﻮری ﻧﺪادﻩ ﺑﻮد ﭼﻨﺎﻧﮑﻪ ﺡﺎﺿﺮ ﺷﺪ هﻤﻪ ﮔﻮﻧﻪ ﺟ ﺒﺮان‬
‫ﺧﺴﺎرت ﻧﻤﺎﻳﺪ ﮐﻪ ﻋﺎرف راﺿﯽ و ﺧﺸﻨﻮد ﺷﻮد‪.‬‬

‫)ﺷﻤﺎرﻩ ‪ (١٠٦‬ﺷﻬﺒﺎز ﺑﺮﻣﮑﯽ‬

‫ﺑﺎری ﺷﻬﺒﺎز ﺧ ﺎن ﮐﻪ ﺕﺎ ﺡ ﺪود ﺳﯽ ﺳﺎﻟﮕﯽ در ﻧﻮاﺧﺘﻦ و ﻳﻮﻟﻦ ﺷ ﻬﺮت دا ﺷﺖ ﺑ ﻌﺪهﺎ ﺑﻪ واﺳ ﻄﻪ ی‬

‫ﻣﺸﺎﻏﻞ اداری از ﺹﻒ ﻧﻮازﻧﺪﮔﺎن ﮐﻨﺎرﻩ ﮔﺮﻓﺖ و ﺳﺎز را ﻓﻘﻂ ﻣﻮﻧﺲ ﺧﻮد داﻧﺴ ﺖ و ﺑﺮای ﻧﻮاﺧﺘ ﻦ‬
‫ﺁن در اﺟﺘﻤﺎع ﺕﻈﺎهﺮ ﻧﮑﺮد ﭼﻨﺎﻧﮑﻪ ﺟﻮاﻧﺎن اﻣﺮوز‪ ،‬او را ﻧﻤﯽ ﺷﻨﺎﺳﻨﺪ وﻟﯽ هﻨﻮز هﻢ ﺕﻨﻬﺎ ﺑﻪ ﺧﺎﻃ ﺮ‬
‫ﺧﻮد ﻧﻪ ﺑﺮای دﻳﮕﺮان وﻳﻮﻟﻦ ﻣﯽ زﻧﺪ‪.‬‬
‫***********‬
‫ﻧﻮازﻧ ﺪﮔﺎن ﻓﻠ ﻮت ‪ -‬درﻣﻴ ﺎن ﺳ ﺎزهﺎی ﺑ ﺎدی ﭼﻮﺑ ﯽ ‪ ،‬ﻓﻠ ﻮت از هﻤ ﻪ ﺧ ﻮش ﺹ ﺪاﺕﺮ و ﺹ ﻮت ﺁن ﺑ ﻪ‬
‫ﻃﺒﻴﻌﺖ ﻧﺰدﻳﮑﺘﺮ و ﺑﻪ واﺳﻄﻪ ی ﺷﺒﺎهﺘﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ ﻧﯽ داﺷﺘﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻃﺮف ﺕﻮﺟﻪ واﻗﻊ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪.‬اﺟﺮای‬
‫ﻧﻐﻤﻪ هﺎی اﻳﺮاﻧﯽ ﻧﻴﺰ ﺑﺎ ﺁن ﻋﻤﻠﯽ ﺕﺮ اﺳﺖ و هﺮ ﭼﻨﺪ ‪ ،‬پﺮدﻩ هﺎی ﻣﺨ ﺼﻮص ﻣﻮ ﺳﻴﻘﯽ ﻣﺎ را ﻧﺪارد‬
‫وﻟﯽ ﺑﺎ ﮐﻤﯽ ﺕﻐﻴﻴﺮ ﻟﺐ و ﻓﻮت ‪ ،‬ﻣﯽ ﺕﻮان ﺑﻪ ﺧﻮﺑﯽ ﺁهﻨﮕﻬﺎی اﻳﺮاﻧﯽ را در ﺁن ﻧﻮاﺧﺖ‪.‬‬
‫‪pdf.tarikhema.ir‬‬

‫از ﮐﺴﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﺑﺎ اﻳﻦ ﺳﺎز ﺁﺷﻨﺎ ﺷﺪﻩ و در اﺟﺮای اﻟﺤﺎن اﻳﺮاﻧﯽ ﺑﺎ اﻳﻦ ﺁﻟﺖ ﻣﻮﺳ ﻴﻘﯽ ه ﻨﺮ ﻧ ﻤﺎﺋﯽ ﮐ ﺮدﻩ‬
‫اﻧﺪ ﻣﯽ ﺗﻮان ا ﮐﺒﺮ ﻓﻠﻮﺗ ﯽ را ﻧ ﺎم ﺑ ﺮد‪.‬وی از ﺷ ﺎﮔﺮدان ﺷﻌﺒﻪ ی ﻣﻮزﻳ ﮏ داراﻟﻔﻨ ﻮن ﺑ ﻮد ﮐ ﻪ در ﺁن‬
‫ﻣﺪرﺳﻪ ﺑﻪ ﻓﻠﻮت ﺁﺷﻨﺎ ﺷﺪ و ﭼﻮن ذوق ﻣﻮﺳﻴﻘﯽ ﻣﻠﯽ داﺷﺖ و در ﺧﺎﻧﻮادﻩ ای ﭘﺮورش ﻳﺎﻓ ﺘﻪ ﺑ ﻮد ﮐ ﻪ‬
‫ﻣﻮﺳﻴﻘﯽ اﻳﺮاﻧﯽ ﻃﺮف ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻮد ‪ ،‬زﻳﺮا ﭘﺪرش ﻋﺒﺪاﷲ ﺧﺎن در ﺗ ﺎر و ﺑﺮادرش ﺡﺴ ﻦ ه ﻨﮓ ﺁﻓﺮ ﻳﻦ‬
‫در ﺳ ﻪ ﺗ ﺎر‪ ،‬از ﺷ ﺎﮔﺮدان ﻣ ﻴﺮزا ﻋﺒ ﺪاﷲ ﺑ ﻮد ‪ ،‬در ﻧ ﻮاﺧﺘﻦ ﻧﻐﻤ ﻪ ه ﺎی اﻳﺮاﻧ ﯽ ﺑ ﺎ ﻓﻠ ﻮت ‪ ،‬ﮐ ﺎر ﮐ ﺮد‬
‫وﮐﺎﻣﻼ از ﻋﻬﺪﻩ ی ﺁن ﺑﺮﺁﻣﺪ‪.‬ﻧﺎﻣﺒﺮدﻩ ﺑﻌﺪهﺎ از ﺧﺪﻣﺖ ارﺗﺶ اﺳﺘﻌﻔﺎ داد و ﺑﻪ رﺷ ﺖ رﻓ ﺖ و ﻣﻘﻴ ﻢ ﺁن‬
‫ﺷﻬﺮ ﮔﺮدﻳﺪ‪.‬از وی ﺻﻔﺤﺎﺗﯽ ﺑﺎﻗﻴﺴﺖ ﮐﻪ ﻧﻤﻮﻧﻪ ی ﮐﺎﻣﻠﯽ از هﻨﺮﻣﻨﺪی او ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫اﮐﺒﺮ ﺧﺎن ﺷﺎﮔﺮد ی داﺷﺘﻪ اﺳﺖ ﺑﻪ ﻧﺎم ﻳﻌﻘﻮب ﺧﺎن رﺷﺘﯽ ﮐﻪ وی ﻧﻴﺰ ﻓﻠﻮت ﻣ ﯽ زدﻩ و ﭼﻨ ﺪ ﺻﻔﺤﻪ‬
‫هﻢ دارد‪.‬‬
‫************‬
‫ﻧﻮازﻧﺪﮔﺎن ﻗﺮﻧ ﯽ ‪ -‬از ﻣﻴ ﺎن ﻧﻮاز ﻧﺪﮔﺎن د ﺳﺘﻪ ه ﺎی ﻣﻮزﻳ ﮏ ‪ ،‬ﺁﻧﻬ ﺎ ﮐ ﻪ ﺑ ﻪ ا ﻳﻦ ﺳ ﺎز ﺁﺷ ﻨﺎ ﺷﺪﻩ اﻧ ﺪ ‪،‬‬
‫ﮐﻤﺘﺮ ﺑﻪ ﻧﻮاﺧﺘﻦ ﺁهﻨﮕﻬﺎی اﻳﺮاﻧﯽ ﺁﺷﻨﺎﺋﯽ ﮐﺎﻣﻞ ﻳﺎﻓﺘﻪ اﻧﺪ ‪ ،‬ﺗﻨﻬﺎ ﻳﮏ ﺗﻦ ﺑﻪ ﻧﺎم ﺷﺎﻩ ﻳﺪی ﺑﻮدﻩ اﺳﺖ ﮐﻪ‬
‫ﺑﻌﺪهﺎ ﺑﻪ ﺟﺎی ﻗﺮﻧﯽ ﺷﺮوع ﺑﻪ ﻧﻮاﺧﺘﻦ ﻧﯽ هﻔﺖ ﺑﻨﺪ ﮐﺮدﻩ و در ﻧﯽ زدن ذوﻗﯽ ﺑﻪ ﺧﺮج دادﻩ اﺳﺖ‪.‬‬
‫دﻳﮕﺮ ﻗﻠﯽ ﺧ ﺎن ﻳﺎور ا ﺳﺖ ﮐﻪ اﻓ ﺴﺮ ﻣﻮزﻳ ﮏ ﺑﻮدﻩ و ﭼ ﻨﺪ ﺻﻔﺤﻪ از او ﻳﺎدﮔ ﺎر ﻣﺎ ﻧﺪﻩ ا ﺳﺖ ﮐﻪ از‬
‫ﺟﻤﻠﻪ ﺁواز هﻤﺎﻳﻮن را ﺑﻪ ﺗﻨﻬﺎﺋﯽ ﺑﺎ ﻗﺮﻧﯽ ﻧﻮاﺧﺘﻪ و ﺧﻮب از ﻋﻬﺪﻩ ﺑﺮﺁﻣﺪﻩ اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪pdf.tarikhema.ir‬‬

‫ﺑﺎزﮔﺸﺖ‬
‫ﻣﻨﺰل ﺑ ﻪ ﻣﻨﺰل ‪ -‬در دو ﻓﺼ ﻞ ﮔﺬ ﺷﺘﻪ ﻣﻄﺎﻟ ﺐ دﻳ ﮕﺮی ﻣﺮا از ادا ﻣﻪ ی ﺳﺮﮔﺬ ﺷﺖ ﺑﺎزدا ﺷﺖ‪.‬اﻳﻨ ﮏ‬
‫داﺳﺘﺎن ﺧﻮد را دﻥﺒﺎل ﻣﯽ ﮐﻨﻢ‪:‬‬
‫دراواﺧﺮ ﺕﺎﺑﺴﺘﺎن ﺳﺎل ‪ ١٢٩٩‬ﺑﻪ دﻥﺒﺎل واﻟﯽ ﻣ ﻌﺰول ﺑ ﻪ ﺕ ﻬﺮان ﺣﺮ ﮐﺖ ﮐ ﺮدﻳﻢ‪.‬ﺑ ﻌﺪ از ﻳ ﮏ ﻣ ﺎﻩ ﮐ ﻪ‬
‫ﻣﻘﺪﻣﺎت اﻳﻦ ﺳﻔﺮ ﻓﺮاهﻢ ﮔﺮدﻳﺪ ﺑﻪ ﺧﺎرج ﺷﻬﺮ ﻣﻨﺘﻘﻞ ﺷﺪﻳﻢ‪.‬ا ﻳﻦ ﺑ ﺎر‪ ،‬اردو ﺋﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ اﺹ ﻔﻬﺎن ﺑﺮ ﻣﯽ‬
‫ﮔﺸﺖ ﺟﺎﻩ و ﺟﻼل ﺑﺴﻴﺎری داﺷﺖ‪.‬ﺷﺮح ﺣﺮﮐﺖ ﻣﺎ ‪ ،‬هﺮ ﭼﻨﺪ ﺑﺎ ﻣﻮﺳ ﻴﻘﯽ ﺑﯽ ارﺕ ﺒﺎط ا ﺳﺖ اﻣ ﺎ ﺧﻮد‬
‫ﻗﺼﻪ اﻳﺴﺖ ﮐﻪ ﺷﻨﻴﺪﻥﺶ ﺑﯽ ﻣﺰﻩ ﻥﻴﺴﺖ و از ﻟﺤﺎظ اﻃﻼع ﺑﻪ او ﺿﺎع اﺟﺘ ﻤﺎﻋﯽ ﺁن ز ﻣﺎن هﻢ ﭼ ﻨﺪان‬
‫ﺑﯽ ﻓﺎﺋﺪﻩ ﻥﺨﻮاهﺪ ﺑﻮد‪.‬‬
‫در هﺮ ﻣﻨﺰل ﻗﺮﻳﺐ دوﻳﺴﺖ ﭼﺎدر زدﻩ ﻣﯽ ﺷﺪ‪.‬هﻤﺮاهﺎن ﺣﺎﮐﻢ ﻋﺒﺎرت ﺑﻮد ﻥﺪ از دوﻳﺴ ﺖ ﺳﻮار ﮐﺮد‬
‫و ﻟﺮ و ﻣﺮاﻏﻪ ای و ﻋﺮاﻗﯽ ﺑﺎ ﻟﺒﺎﺳﻬﺎی ﻣﺤﻠﯽ ﺧﻮدﺷﺎن ﮐﻪ ﭘﻴ ﺶ ﺳﻴﻨﻪ و ﮐﻤﺮ ﺷﺎن ﭘﺮ از ﻗﻄﺎر هﺎی‬
‫ﻓﺸﻨﮓ ﺑﻮد و ه ﺮ ﮐ ﺪام ﺕﻔﻨ ﮕﯽ از اﻥ ﻮاع ﻣﺨﺘﻠ ﻒ ﻣﺎﻥﻨ ﺪ ﭘﻨ ﺞ ﺕ ﻴﺮ روﺳ ﯽ و دﻩ ﺕ ﻴﺮ اﻥﮕﻠﻴﺴ ﯽ و ﻏﻴﺮﻩ‬
‫ﺣﻤﺎﻳﻞ ﻣﯽ ﮐﺮدﻥﺪ‪.‬دو ﻋﺮادﻩ ی ﺕ ﻮپ هﻢ ﺑﺎ ﺕ ﻤﺎم ﻟﻮازم ﺁن ‪ ،‬روی ﭼ ﺮخ ﮔ ﺬاردﻩ ﺑﻮدﻥ ﺪ ﮐﻪ ﺑﺎ اﺳ ﺐ‬
‫ﮐﺸﻴ ﺪﻩ ﻣ ﯽ ﺷ ﺪ‪.‬ﻋ ﺪﻩ ی زﻳ ﺎدی ﺷ ﺘﺮ و ﻗ ﺎﻃﺮ‪ ،‬ﻟ ﻮازم ﻣﺴ ﺎﻓﺮت را ﺣﻤ ﻞ ﻣ ﯽ ﮐ ﺮد‪.‬ﭼﻨ ﺪﻳﻦ ﮐﺎﻟﺴﮑ ﻪ و‬
‫درﺷﮑﻪ ﻥﻴﺰ ﻣﺨﺼﻮص ﺧﺎﻥﻤﻬﺎ ﺑﻮد‪.‬ﻳﮏ اﺕﻮﻣﺒﻴﻞ ﻣﺸﮑﯽ ر ﻥﮓ ه ﻢ ﺑﺪون اﻳﻨ ﮑﻪ ﮐ ﺴﯽ ﺳ ﻮارش ﺑﺎﺷ ﺪ‬
‫ﻃﯽ ﻃﺮﻳﻖ ﻣﯽ ﻥﻤﻮد‪.‬ﻣﺮد هﺎ ﺣ ﺘﯽ ﺑ ﭽﻪ ه ﺎﺋﯽ ﮐﻪ ﺑ ﻪ دﻩ ﺳﺎل رﺳ ﻴﺪﻩ ﺑﻮد ﻥﺪ ﺳ ﻮار اﺳ ﺐ ﺣﺮﮐ ﺖ ﻣ ﯽ‬
‫ﮐﺮدﻥﺪ‪.‬‬
‫ﻗﺒﻞ از ﻃﻠﻮع ﺁﻓﺘﺎب ﻓﺮاﺷﻬﺎ ﭼﺎدرهﺎ را ﭘﺎﺋﻴﻦ ﻣﯽ ﺁوردﻥﺪ و ﺑﺎر ﻗﺎﻃﺮهﺎ ﻣﯽ ﻥﻤﻮدﻥﺪ و ﭘﻴﺸ ﺎﭘﻴﺶ اردو‬
‫ﺣﺮﮐﺖ ﻣﯽ ﮐﺮدﻥﺪ‪.‬ﺑﻌﺪ ﻟﻮازم ﻣﺴﺎﻓﺮت از ﻗﺒﻴﻞ ﺕﺨﺖ ه ﺎی ﺳ ﻔﺮی و رﺧﺘﺨﻮاﺑﻬ ﺎ را ﺕﻮی ﮐﻴ ﺴﻪ ه ﺎی‬
‫ﺑﺰرگ ﮐﻪ ﻣﻔﺮش ﻣﯽ ﻥﺎﻣﻴﺪﻥﺪ ﻣﯽ ﮔﺬاردﻥﺪ و دور ﺁﻥﻬﺎ را ﺑﺎ ﺕﺴﻤﻪ ی ﭼﺮ ﻣﯽ ﻣﯽ ﺑﺴﺘﻨ ﺪ و ﻗﺎﻃﺮ هﺎی‬
‫ﺑﺎروﺑﻨﻪ ﺑﻪ راﻩ ﻣﯽ اﻓﺘﺎدﻥﺪ‪.‬ﺳﭙﺲ ﻋﻠﻴﻖ ﭼﻬﺎرﭘﺎﻳﺎن را ﺑﺎر ﺷﺘﺮهﺎ ﻣﯽ ﮐﺮدﻥﺪ و رواﻥﻪ ﻣﯽ ﺷﺪﻥﺪ‪.‬ا ﺳﻠﺤﻪ‬
‫و ﻣﻬﻤ ﺎت اﻳ ﻦ ﻗﺸ ﻮن ﮐ ﻪ ﺷ ﺨﺼﯽ ﺑ ﻮد و اﻓ ﺮاد ﺁن از ده ﺎت ﻓﺮﻣﺎﻥﻔﺮﻣ ﺎ ﺁﻣ ﺪﻩ ﺑﻮدﻥ ﺪ ‪ ،‬هﻤ ﻮارﻩ در‬
‫ﮔﺎرﻳﻬﺎ ﺟﺎی داﺷﺖ‪.‬اﺳﺒﺎب و ﻟﻮازم ﺑﺴﻴ ﺎر دﻳ ﮕﺮی هﻢ ‪ ،‬ﻣﺨ ﺼﻮص )ﺣﻀ ﺮت واﻻ( ﺑﻮد ﮐﻪ ﺑﻴﺸﺘ ﺮ‬
‫ﺁﻥﻬﺎ ﭘﻴﺸﮑﺸﯽ هﺎی ﻣﺴﺎﻓﺮت ﻳ ﺎ ﭼﻴﺰه ﺎﺋﯽ ﺑ ﻮد ﮐﻪ ﺑ ﺎ ﭘ ﻮل ﺣ ﻼل ﻣﺪاﺧﻞ ﺣﮑﻮﻣ ﺘﯽ ﺕﻬ ﻴﻪ ﺷ ﺪﻩ ﺑﻮد!از‬
‫ﻗﺒﻴﻞ ﻗﺎﻟﻴﭽﻪ هﺎی ﮐﺎر ﻗﺸ ﻘﺎﺋﯽ و ﻟ ﻮازم ﻏﺬا ﺧﻮری ﻃﻼ و ﻥﻘ ﺮﻩ ی ﮐ ﺎر دﺳ ﺖ ﺹﻨﻌﺘﮕﺮان هﻨﺮﻣ ﻨﺪ‬
‫ﺷﻴﺮازی و ﺑﻘﭽﻪ هﺎی ﺕﺮﻣﻪ و ﭘﺎرﭼﻪ هﺎی زرﺑﻔﺖ و ﻃﺎق ﺷﺎﻟﻬﺎی ﻥﻔﻴ ﺲ ﮐ ﻪ روزی در ﺹ ﻨﺪوﻗﺨﺎﻥﻪ‬
‫ی ﻣﺨﺼﻮص ﺣﮑﻮﻣﺘﯽ دﻳﺪﻩ ﺑﻮدم و ﺹﻨﺪوﻗﺪار ﺑﺎﺷﯽ ﺁﻥﻬ ﺎ را در ﺟﻌ ﺒﻪ هﺎی ﻣﺤ ﮑﻢ ﮔ ﺬاردﻩ و ﺑﺴ ﺘﻪ‬
‫ﺑﻮد‪.‬ﭼﻨﺪ ﺹﻨﺪوق ﺁهﻨﯽ هﻢ ﺁﻥﺠﺎ ﺑﻮد ﮐﻪ ﻣﯽ ﮔﻔﺘﻨﺪ از ﻃﺮف ﻃﺎﺋﻔﻪ ی از ﻣﺎ ﺑﻬ ﺘﺮان ﮐﻪ ﻳﮏ و ﻗﺘﯽ ﺑ ﺎ‬
‫ﮐﻼهﻬﺎی ﻟﮕﻨﯽ از راهﻬﺎی دور ﺑﻪ ﺳﺮوﻗﺖ ﺣﺎﮐﻢ ﺁﻣ ﺪﻩ ﺑﻮد ﻥﺪ ‪ ،‬ﺑﻪ ﭘ ﺎس ﺧﺪﻣﺎت وﻃ ﻦ ﭘﺮﺳ ﺘﺎﻥﻪ ﺑﻪ‬
‫واﻟﯽ ﻓﺎرس ﺟﺎﺋﺰﻩ دادﻩ ﺑﻮدﻥﺪ!‬
‫‪pdf.tarikhema.ir‬‬

‫ﻣﯽ ﮔﻔﺘﻨﺪ ﮐﻪ اﻳﻦ ﺣﻀﺮت واﻟﯽ از ﻃﺮف رﺋﻴﺲ اﻟﻮزراﺋﯽ ﮐﻪ ﻋﺎﻗﺪ ﻗﺮارداد ﻣﻌﺮوف ﺑ ﻮدﻩ ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧ ﯽ‬
‫ﻣ ﯽ ﺵ ﺪ و اﻳ ﻦ اﻳ ﺎم ﻣﺼ ﺎدف هﻤ ﺎن زﻣ ﺎﻧﯽ ﺑ ﻮد ﮐ ﻪ ﻗﺸ ﻮن ﺟﻨ ﻮب در ﻓ ﺎرس و ﮐﺮﻣ ﺎن ﻧﻔ ﻮذ ﮐﺎﻣ ﻞ‬
‫داﺵﺖ‪.‬ﻧﺼﺮت اﻟﺪوﻟﻪ ﭘﺴﺮ واﻟﯽ هﻢ ﮐﻪ وزﻳﺮ ﺧﺎرﺟﻪ ﺑﻮد هﻤﺮاﻩ ﺵﺎﻩ ﺑﻪ ﻟﻨﺪن رﻓﺘﻪ ﺑﻮد وﻟﯽ ﮐﺎرهﺎ ﺑﻪ‬
‫ﻣﺮاد ﺁﻧﻬﺎ ﺱﺮ ﻧﮕﺮﻓﺖ و اﺣﻤﺪ ﺵﺎﻩ زﻳﺮ ﺑﺎر ﻗﺮارداد ﻧﺮﻓﺖ و ﺑﺎ ﺕﺠﻠﻴﻞ ﺕﻤﺎم ﺑﻪ ﺕﻬﺮان وارد ﺵﺪ‪.‬وﺛ ﻮق‬
‫اﻟﺪوﻟﻪ اﺱﺘﻌﻔﺎ داد ‪ ،‬ﻣﺸﻴﺮاﻟﺪوﻟﻪ رﺋﻴﺲ اﻟﻮزرا ﺵﺪ ‪ ،‬ﻗﺮار داد را رد ﮐﺮد و ﻓﺮﻣﺎﻧﻔﺮﻣﺎ ﻣﺎ هﻢ ﻣ ﻌﺰول‬
‫ﮔﺮدﻳﺪ‪.‬‬
‫هﺮ ﭼﺎدری ﻣﺴﺘﺨﺪم ﻣﺨﺼﻮص داﺵﺖ ﮐﻪ ﺹﺒﺤﺎﻧﻪ را ﺣﺎ ﺽﺮ ﻣ ﯽ ﮐﺮد و ﻗ ﺎﻃﺮ را ﺁﺑ ﺪاری را ﺑ ﺎر‬
‫ﻣﯽ ﻧﻤﻮد‪.‬روی اﻳﻦ ﻗﺎﻃﺮ‪ ،‬ﺧﺮﺟﻴﻨﯽ ﻣ ﯽ ا ﻧﺪاﺧﺖ و ﻟﻮازﻣ ﯽ را ﮐﻪ در ﺕ ﻤﺎم روز ﻣﻮرد ﺣﺎ ﺟﺖ ﺑﻮد‬
‫در ﺁن ﻣ ﯽ ﮔﺬاﺵ ﺖ‪.‬اﻳ ﻦ اﺵ ﻴﺎء ﻋﺒ ﺎرت ﺑ ﻮد از ﻳ ﮏ ﻓ ﺮش ﻧ ﺎزک ‪ ،‬ﺟﻌﺒ ﻪ ای ﺑ ﻪ ﻧ ﺎم هﺰارﺑﻴﺸ ﻪ ﮐ ﻪ‬
‫ﻣﺤﺘﻮﻳﺎن ﺁن اﺱﺘﮑﺎن و ﻧﻌﻠﺒﮑﯽ و ﻗﻮری و ﻗﻨﺪان و ﭼﺎی دان و ﻗﺎﺵﻖ و ﭼﻨﮕﺎل ﺑﻮد ؛ ﺱ ﻤﺎور ﮐﻪ در‬
‫ﺟﻌﺒﻪ ی ﻣﺨﺼﻮص ﭼﻮﺑﯽ ﻗﺮار داﺵﺖ ‪ ،‬ﺑﺎ ﺁﺕﺶ ﮔﺮدان و دود ﮐﺶ و ﮐﻴﺴﻪ ی ﺟ ﺎی ز ﻏﺎل ؛ ﻗﺎﺑﻠﻤ ﻪ‬
‫هﺎی ﻧﻬﺎر ﮐﻪ ﻣﻌﻤﻮﻻ ﻳﮏ رﻧﮓ ﭘﻠﻮ ﺑﻮد ﮐﻪ از ﺵﺐ ﻗﺒﻞ ﭘﺨﺘﻪ و ﺣﺎﺽﺮ ﻣﯽ ﺵﺪ ؛ ﭼﻨﺪ ﺑﺸﻘﺎب ﻧﺸﮑ ﻦ‬
‫ﮐﻪ از ﺁﻟﻮﻣﻴﻨﻴﻮم ﻳﺎ ﻣﺲ ﺑﻮد و زﻳﺮدﺱﺘﯽ ﻧﺎﻣﻴﺪﻩ ﻣﯽ ﺵﺪ ؛ ﭼﻨﺪ ﺑﺎﻟﺶ ﮐﻮﭼﮏ ﺑﺮای ﺧﻮاب ﺑﻌﺪازﻇﻬ ﺮ‬
‫ﺑﺎ دو ﺱﻪ ﭘﺘﻮی ﻧﺎزک و ﺵﻤﺪ ؛ ﮐﻮزﻩ ﻗﻠﻴﺎن و ﻣﻴﺎﻧﻪ و ﻧﯽ و ﺱﺮﻗﻠﻴﺎن و ﺕﻨﺒﺎﮐﻮ‪.‬ﺑﻌﺪ ﻧﻮ ﮐﺮی ﮐ ﻪ ﻧﺎﻣ ﺶ‬
‫ﺁﺑﺪار ﺑﻮد روی ﻗﺎﻃﺮ ﻣﯽ ﻧﺸﺴﺖ و ﺁﻣﺎدﻩ ی ﺣﺮﮐﺖ ﻣﯽ ﺵﺪ‪.‬‬
‫هﻤﻴﻦ ﮐﻪ ﺣﻀﺮت واﻻ ﺱﻮار اﺱﺐ ﻣ ﯽ ﺵ ﺪ ﻃﺒ ﺎﻟﯽ ﮐﻪ ﺑﺮ اﺱ ﺐ ﺱﻮار ﺑﻮد و دو ﻧﻘ ﺎرﻩ ﮐﻮﭼ ﮏ در‬
‫ﻃﺮﻓﻴﻦ ﻗﺎچ زرﻳﻦ ﻣﺮﮐﻮﺑﺶ داﺵﺖ ‪ ،‬ﻃﺒﻞ هﺎ را ﺑﻪ ﺹﺪا ﻣﯽ ﺁورد و اﻳﻦ ﮐﺎر‪ ،‬ﻋﻼﻣﺖ ﮐﻮچ ﺑ ﻮد ﮐ ﻪ‬
‫دﻳﮕﺮان ﺱﻮار ﻣﯽ ﺵﺪﻧﺪ و از اردوﮔﺎﻩ ﺑﻪ ﻃﺮف ﻣﻨﺰل ﺑﻌﺪ رهﺴﭙﺎر ﻣﯽ ﮔﺮدﻳﺪﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺧﺎﻧﻤﻬﺎی اﻧﺪرون هﻢ ﮐﻪ در ﭼﺎدرهﺎی ﻣﺨﺼﻮص ﺧﻮد ﺑﻮدﻧﺪ ﮐﻪ ﺑﺎ ﺕ ﺠﻴﺮ از اردوﮔ ﺎﻩ ﻓﺎ ﺹﻠﻪ دا ﺵﺖ‬
‫و ﺟﻠ ﻮی در اﻳ ﻦ دﻳ ﻮار ﭼ ﺎدری ‪ ،‬هﻤ ﻮارﻩ ﻳﮑ ﯽ دو ﺧﻮاﺟ ﻪ ی ﺱ ﻴﺎﻩ ﻟ ﺐ ﮐﻠﻔ ﺖ ﮐﺸﻴ ﮏ ﻣ ﯽ دادﻧ ﺪ ‪،‬‬
‫ﺱﻮار ﮐﺎﻟﺴﮑﻪ هﺎ ﻣﯽ ﺵﺪﻧﺪ و ﺑﺎ ﻣﻘﺪاری ﻓﺎ ﺹﻠﻪ از اردو ﺣﺮ ﮐﺖ ﻣ ﯽ ﮐﺮدﻧ ﺪ ﮐ ﻪ ﭼﺸ ﻢ ﻧﺎﻣﺤﺮﻣﯽ ﺑ ﻪ‬
‫ﺁﻧﻬﺎ ﻧﻴﻔﺘﺪ‪.‬‬
‫ﻧﺰدﻳﮏ ﻇﻬﺮ هﻤﻴﻦ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺁﺑﺎدی ﻣﯽ رﺱﻴﺪﻳﻢ ‪ ،‬ﭘﻴﺎدﻩ ﻣﯽ ﺵﺪﻳﻢ و ﺁﺑ ﺪارهﺎ ﻧﻬ ﺎر را ﮔ ﺮم ﻣﯽ ﮐﺮدﻧ ﺪ و‬
‫در ﺱﻔﺮﻩ ﻣﯽ ﭼﻴﺪﻧﺪ‪.‬ﺑﻌﺪ از ﺹﺮف ﻏﺬا ﮐﻤﯽ ﭼﺮت ﻣ ﯽ زدﻳ ﻢ و ﺑﺰرﮔﺘﺮ هﺎ ه ﻢ ﻗﻠﻴ ﺎن ﻣﯽ ﮐﺸﻴﺪﻧ ﺪ و‬
‫ﭼﺎی ﻣﯽ ﺧﻮردﻧﺪ و دوﺑﺎرﻩ ﺣﺮﮐ ﺖ ﻣ ﯽ ﮐ ﺮدﻳﻢ ﺕ ﺎ ﻏ ﺮوب ﺑﻪ اﻗﺎﻣﺘﮕ ﺎﻩ ﺑﺮﺱ ﻴﻢ‪.‬ﭼﺎدره ﺎ را ﺑﺎ ﻧ ﻈﻢ و‬
‫ﺕﺮﺕﻴﺐ ﻣﯽ زدﻧﺪ و ﭼﺮاﻏﻬﺎ را روﺵﻦ ﻣﯽ ﮐﺮدﻧﺪ و در ﭼﺎدر ﻣﯽ ﮔﺬاردﻧﺪ‪.‬ﺁن ﻋﺪﻩ ای ﮐﻪ ﺑﺎ ه ﻢ اﻟ ﻔﺖ‬
‫ﺑﻴﺸ ﺘﺮی داﺵ ﺘﻨﺪ دوره ﻢ ﺟﻤ ﻊ ﻣ ﯽ ﺵ ﺪﻧﺪ و ﺹ ﺤﺒﺖ ﻣ ﯽ ﮐﺮدﻧ ﺪ وﻟ ﯽ ﻣﺘﺎﺱ ﻔﺎﻧﻪ از ﻣﻮﺱ ﻴﻘﯽ ﺧ ﺒﺮی‬
‫ﻧﺒﻮد‪.‬ﭘﺲ ﺵﺮح اﻳﻦ ﻣﺴﺎﻓﺮت ﺑﺮای ﭼﻴﺴﺖ؟‬
‫‪pdf.tarikhema.ir‬‬

‫ﺧﻮاﺳﺘﻢ ﺁﻧﻬﺎ ﮐﻪ اﻣﺮوز ﺑﺎ وﺳﺎﺋﻞ ﺗﻨﺪرو ﺳﻔﺮ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ ‪ ،‬اﻳﻦ دو ﻧﻮع ﻣﺴﺎﻓﺮت را ﺑﺎ هﻢ ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‬
‫و ﺑﺒﻴﻨﻨﺪ ﮔﺬﺷﺘﮕﺎن ﭼﻪ ﻣﯽ ﮐﺸﻴﺪﻧﺪ! اﻟﺒﺘﻪ از ﻟﺤﺎظ زود ﺑ ﻪ ﻣﻘ ﺼﺪ رﺳ ﻴﺪن ‪ ،‬ﻣﺴﺎﻓﺮﺗﻬ ﺎی اﻣ ﺮوز ﺑﻬﺘ ﺮ‬
‫اﺳﺖ وﻟﯽ ﻣﺜﻞ اﻳﻨﮑﻪ ﺳﻔﺮهﺎی ﻣﻨﺰل ﺑﻪ ﻣﻨﺰل هﻢ ﺑﺮای ﻣﺮدم ﺑﻴﮑﺎر‪ ،‬ﺑﯽ ﺗﻔﺮﻳﺢ ﻧﺒﻮد!‬
‫ﭼﻴﺰی ﮐﻪ در ﺁن ﻣﺴﺎﻓﺮت ‪ ،‬ﺟﻠ ﺐ ﺗﻮ ﺟﻪ ﻣ ﯽ ﮐﺮد ‪ ،‬ﺁ ﺷﻨﺎﺋﯽ و ﺗﺨ ﺼﺺ ه ﺮ ﮐ ﺲ در ﮐ ﺎرش ﺑﻮد ‪:‬‬
‫ﻣﺜﻼ ﺳﻴﻮرﺳﺎﺗﭽﯽ ﮐﻪ ﻣﺄﻣﻮر ﺧﺮﻳﺪ وﺳﺎﺋﻞ ﺧﻮراک ﺑﻮد ﺑﻪ ﻣﺤﺾ رﺳﻴﺪن ﺑﻪ ﻣﻨﺰل ‪ ،‬ﺑﻪ دﻩ ﻣﯽ ر ﻓﺖ‬
‫و ﭼﻨﺪ ﮔﻮﺳﻔﻨﺪ ﻣﯽ ﺧﺮﻳﺪ و ﻣﯽ ﺁورد و ﺑﻪ ﺁﺷﭙﺰﺧﺎﻧﻪ ﻣﯽ داد‪.‬ﺁﺷﭙﺰهﺎ ﻓ ﻮرًا ﭼﻨ ﺪ اﺟ ﺎق ﺑﺎ ﺳ ﻨﮓ و ﮔﻞ‬
‫ﻣ ﯽ ﺑﺴﺘﻨ ﺪ و دﻳﮕﻬ ﺎ را ﺁب ﻣ ﯽ ﮐﺮدﻧ ﺪ و ﮔﻮﺳ ﻔﻨﺪهﺎ را ﻣ ﯽ ﮐﺸﺘﻨ ﺪ و ﮔﻮﺷ ﺖ ﻏ ﺬا را در دﻳ ﮓ ﻣ ﯽ‬
‫رﻳﺨﺘﻨﺪ ؛ ﻳﮑﯽ ﻣﺸﻐﻮل ﺷﺴﺘﻦ ﺑﺮﻧﺞ ﺑﻮد ‪ ،‬دﻳﮕﺮی ﺳﺒﺰی پﺎک ﻣﯽ ﮐﺮد و ﻃﻮﻟﯽ ﻧﻤﯽ ﮐﺸﻴﺪ ﮐﻪ ﻏﺬای‬
‫ﺷﺐ و ﻧﻬﺎر ﻓﺮدا ﺑﺮای ﻻاﻗﻞ دوﻳﺴﺖ ﻧﻔﺮ ﺁﻣﺎدﻩ ﻣﯽ ﺷﺪ‪.‬ﻣﻮﻗﻊ ﺗﻘﺴﻴﻢ ﺷﺎم ‪ ،‬ﺁ ﺑﺪارهﺎ ﺑ ﺎ ﺳ ﻴﻨﯽ هﺎﻳﺸ ﺎن‬
‫ﻣﯽ ﺁﻣﺪﻧﺪ و ﺑﺮای هﺮ ﭼﺎدری ‪ ،‬ﻳ ﮏ ﻗﺎﺑﻠ ﻤﻪ ی پ ﻠﻮ ﺑ ﺮای ﻧﻬ ﺎر ﻓﺮدا و ﻳﮏ ﻗﺎب ﭼ ﻠﻮ ﺑﺎ دو ﻇﺮف‬
‫ﺧﻮرش ﺑﺮای ﺷﺎم ﻣﯽ ﮔﺮﻓﺘ ﻨﺪ‪ .‬ﻧﺎﻧﻮا ﺑﺎ ﺷﯽ هﻢ ﻗﺒ ﻼ ﺁرد ﺑﻪ دﻩ ﺑ ﺮدﻩ و در ﺗ ﻨﻮر دهﺎﺗ ﻴﺎن ‪ ،‬ﻧ ﺎن پﺨﺘ ﻪ‬
‫ﺑﻮد‪.‬ﻧﺎن هﺎ را هﻢ ﺗﻮی ﺳﻴﻨﯽ هﺎی ﻏﺬا ﻣ ﯽ ﮔﺬاﺷ ﺘﻨﺪ‪.‬هﻤﭽﻨﻴ ﻦ ﭼﺎدر دار ﺑﺎﺷ ﯽ ﺑ ﺎ ﭼﻨ ﺪ ﻓ ﺮاش ﮐ ﻪ ﺑ ﻪ‬
‫اﺧﺘﻴﺎر داﺷﺖ ﺑﻪ ﻗﺪری ﺑﻪ ﺳﺮﻋﺖ ﭼﺎدرهﺎ را ﻣﯽ زدﻧﺪ و ﺟﻤﻊ ﻣ ﯽ ﮐﺮد ﻧﺪ ﮐﻪ ﺑ ﻪ ﺧﻮﺑ ﯽ ﻣﻌ ﻠﻮم ﻣ ﯽ‬
‫ﺷﺪ ‪ ،‬ﺳﺎﻟﻴﺎن دراز درﻳﻦ ﮐ ﺎر ﺗﺠﺮﺑ ﻪ ﺁﻣﻮﺧﺘ ﻪ ﺑﻮدﻧ ﺪ‪.‬هﻤﻴﻨ ﻄﻮر ﻣﻴﺮاﺧﻮر ﺑ ﺎ ﻋ ﺪﻩ ای ﻣ ﻬﺘﺮ ﮐ ﻪ ﺟﺰء‬
‫ارﺑﺎب ﺟﻤﻌﻴﺶ ﺑﻮد ‪ ،‬ﻓﻮرًا ﻳﮏ ﺳﺮ ﻃﻮﻳﻠﻪ ی ﻣﻮﻗﺘﯽ ﺑﺎ ﻃﻨﺎب ‪ ،‬ﺑﺮای ﭼﻬﺎر پﺎﻳ ﺎن ﺁﻣ ﺎدﻩ ﻣ ﯽ ﮐﺮد و‬
‫ﮐﺎﻩ و ﺟﻮ را ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻣﯽ ﻧﻤﻮد و در ﺗﻮﺑﺮﻩ ی اﺳﺐ هﺎ و ﻗﺎﻃﺮهﺎ ﻣﯽ رﻳﺨﺖ‪.‬‬
‫ﻗﺼﻪ ی ﮐﻮﺗﺎﻩ ‪ -‬از ذﮐﺮ ﻧﺎم ﻓﺮاش ‪ ،‬ﻣﻄﻠﺒﯽ ﺑﻪ ﻳ ﺎدم ﺁ ﻣﺪ ﮐﻪ ﻣﺮ ﺑﻮط ﺑ ﻪ ا ﻳﺎم اﻗﺎ ﻣﺖ ﺷﻴﺮاز ا ﺳﺖ و‬
‫درﻳﻦ ﺟﺎ ﺡﮑﺎﻳﺖ ﻣﯽ ﮐﻨﻢ‪:‬دﻓﺘﺮ پﺪرم در ارگ دوﻟﺘﯽ ﺳﺮ راﻩ ﻣﺪرﺳﻪ ﺑﻮد‪.‬ﺑﻌﻀﯽ روزه ﺎ ﻋﺼ ﺮ ﻗﺒ ﻞ‬
‫از رﻓﺘﻦ ﺑﻪ ﺧﺎﻧﻪ ‪ ،‬ﺑﻪ ﺁﻧﺠﺎ ﻣﯽ رﻓﺘﻢ و از پﺪرم ﺳﺮﻣﺸﻖ ﻣﯽ ﮔﺮﻓﺘﻢ و ﺧ ﻂ ﻣ ﯽ ﻧﻮ ﺷﺘﻢ‪.‬ﺁن ﺳ ﺎﻋﺖ ‪،‬‬
‫اﻏﻠ ﺐ ﻣﺼ ﺎدف ﺑ ﻮد ﺑ ﺎ وﻗ ﺘﯽ ﮐ ﻪ ﻓﺮﻣﺎﻧﻔﺮﻣ ﺎ واﻟ ﯽ ﻣﻘﺘ ﺪر ﻓ ﺎرس در ﺑ ﺎغ ﺡﮑﻮﻣ ﺘﯽ ﻗ ﺪم ﻣ ﯽ زد و‬
‫اﺷﺨﺎﺹ ﯽ ﺑ ﻪ دﻳ ﺪن او ﻣ ﯽ ﺁﻣﺪﻧ ﺪ‪.‬ﮐﺴ ﺎﻧﯽ ه ﻢ ﮐ ﻪ ﺷ ﮑﺎﻳﺘﯽ داﺷ ﺘﻨﺪ اﺟ ﺎزﻩ ی ﺷ ﺮف ﻳ ﺎﺑﯽ ﻣ ﯽ‬
‫ﺧﻮاﺳﺘﻨﺪ‪.‬ﺡﻮض ﺑﺰرﮔﯽ درﻳﻦ ﺑ ﺎغ ﺑﻮد ﮐ ﻪ هﻤﻴ ﺸﻪ ﭼ ﻨﺪ د ﺳﺘﻪ ﺗﺮﮐ ﻪ ی اﻧ ﺎر در ﮐﻨ ﺎر پﺎﺷ ﻮﻳﻪ ی ﺁن‬
‫ﺟﺎی داﺷﺖ‪.‬ﻳﮏ ﮔﻠﻴﻢ ﮐﻬﻨﻪ هﻢ ﺑﺎ ﻓﻠﮏ در ﮐﻨﺎر ﺡﻮض دﻳﺪﻩ ﻣﯽ ﺷﺪ‪.‬ﻓﺮاﺷﻬﺎ ﮐﻪ ﭼﻤﺎق ﺑﻠﻨﺪ ﺳﻔﻴﺪ ﻧ ﻘﺮﻩ‬
‫ای رﻧﮓ داﺷﺘﻨﺪ ﮔﻮش ﺗﺎ ﮔﻮش در ﻳﮏ ﻃﺮف ﺡﻮض اﻳﺴﺘﺎدﻩ ﺑﻮدﻧﺪ‪.‬ﻓﺮاش ﺑﺎﺷﯽ ﮐﻪ ﭼ ﻤﺎق ﺑﺰرﮔﺘ ﺮ‬
‫و ﻟﺒﺎﺳﺶ ﻗﺸﻨﮕﺘﺮ و ﻳﮏ ﮐﻤﺮ ﺑﻨﺪ ﻧﻘﺮﻩ ای هﻢ روی ﺳﺮ داری ﻳﻘﻪ ﺑﺴﺘﻪ اش ﺑﻮد ‪ ،‬ﺑﻪ دﻳﻮار ﺗﮑﻪ ﻣ ﯽ‬
‫داد‪.‬رﺋﻴﺲ ﻧﻈﻤﻴﻪ هﻢ ﮐﻪ پﻴﺮﻣﺮد ﮐﻮﺗﺎﻩ ﻗﺪ ﻋ ﺒﺎ ﺑ ﻪ دوﺷ ﯽ ﺑ ﻮد و ﺳﻮار اﻻغ ﻣ ﯽ ﺷﺪ و ﺗﻨ ﻬﺎ ﻧﺸﺎﻧ ﻪ ی‬
‫ﺳﺮﺑﺎزﻳﺶ اﻳ ﻦ ﺑ ﻮد ﮐ ﻪ ﺟﻠ ﻮدارش ﺑﻪ ﻟﺒ ﺎس ﻣﺘ ﺤﺪ اﻟﺸﮑ ﻞ پﺎﺳ ﺒﺎن ﻣﻠ ﺒﺲ ﺑﻮد ‪ ،‬اﻏﻠ ﺐ روزه ﺎ ﺑﺮای‬
‫زﻳﺎرت ﺡﻀﺮت واﻻ در ﺑﺎغ اﻳﺎﻟﺘﯽ پﻴﺎدﻩ ﻣﯽ ﺷﺪ و ﺑﺎ ﻃﻤﺄﻧﻴ ﻨﻪ و وﻗ ﺎر پ ﻴﺶ ﻣﯽ ﺁ ﻣﺪ‪.‬رﺋ ﻴﺲ ﻣﺎﻟﻴ ﻪ ‪،‬‬
‫رﺋﻴ ﺲ ﻋﺪﻟﻴ ﻪ ‪ ،‬رﺋﻴ ﺲ ﺗﻠﮕ ﺮاف ‪ ،‬ﮐ ﺎرﮔﺰار و رﺋﻴ ﺲ ﻗﺸ ﻮن هﻤ ﻪ ﺗﺤ ﺖ اﻣ ﺮ ﺷ ﺨﺺ واﻟ ﯽ ﺑﻮدﻧ ﺪ و‬
‫ﻣﺴﺘﻘﻴﻤًﺎ از او دﺳﺘﻮر ﻣﯽ ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ و در ﺡﻘﻴﻘﺖ ‪ ،‬ﻣﺜ ﻞ اﻳ ﻦ ﺑﻮد ﮐﻪ ه ﻤﻪ ﻧﻮ ﮐﺮ او هﺴﺘﻨ ﺪ زﻳ ﺮا وﻗﺘ ﯽ‬
‫ﺷﺎهﺰادﻩ را ﻣﯽ دﻳﺪﻧﺪ ﺗﺎ ﮐﻤﺮ ﺧﻢ ﻣﯽ ﺷﺪﻧﺪ و ﺗﻌﻈﻴﻢ ﻣﯽ ﮐﺮدﻧ ﺪ اﻣ ﺎ اﻟﺒﺘ ﻪ رﺋ ﻴﺲ ﻗ ﺸﻮن ﮐﻪ درﺟ ﻪ ی‬
‫)ﺳ ﺮداری( داﺷ ﺖ )ﻣﺜ ﻞ ﺳ ﭙﻬﺒﺪ اﻣ ﺮوز( و ﻓﻘ ﻂ دوﺳ ﻴﺖ ﺳ ﻴﺼﺪ ﺳ ﺮﺑﺎز در ﺗﺤ ﺖ اﻣ ﺮ داﺷ ﺖ ﮐ ﻪ‬
‫ﻟﺒﺎﺳﺸﺎن پﺎرﻩ و وﺹﻠﻪ ﺧﻮردﻩ ﺑﻮد ‪ ،‬ﺧﺒﺮدار ﻣﯽ اﻳﺴﺘﺎد و ﺳﻼم ﻧﻈﺎﻣﯽ ﻣﯽ داد‪.‬‬
‫‪pdf.tarikhema.ir‬‬

‫ﻣﮑﺮر دﻳﺪم ﮐﻪ واﻟﯽ در ﺣﻀﻮر رﺋﻴﺲ ﻋﺪﻟﻴﻪ و رﺋﻴﺲ ﻧﻈﻤﻴﻪ ﮐﻪ اﺟﺮا ﮐﻨﻨﺪﻩ ی ﻗﺎﻧﻮن ﺑﻮدﻧ ﺪ دﺳ ﺘﻮر‬
‫ﻣﯽ داد ﭼﻮب ﻣﯽ ﺁوردﻧﺪ‪.‬ﻓﺮا ﺷﻬﺎ ﭼﻨ ﺪ ﺑ ﺎر‪ ،‬ﺑﻠ ﻪ ﻗﺮﺑ ﺎن ﻣ ﯽ ﮔﻔﺘ ﻨﺪ و ﻣ ﯽ دوﻳﺪ ﻧﺪ و ﮔﻠ ﻴﻢ را ﭘ ﻬﻦ ﻣ ﯽ‬
‫ﮐﺮدﻧﺪ‪.‬ﻳﮏ روز ﻓﺮاﺷﺒﺎﺷﯽ ‪ ،‬ﺑﯽ ﻧﻮاﺋﯽ را ﮐﻪ ﺕﻘﺼﻴﺮی داﺷﺖ ‪ ،‬ﺁورد و روی ﮔﻠﻴﻢ ﭘﺎرﻩ ﺧﻮاﺑﺎﻧ ﻴﺪ و‬
‫ﭘﺎﻳﺶ را در ﻓﻠﮏ ﮔﺬارد و ﻓﺮاﺷﻬﺎ ﺑﺎ هﻤﺎن ﺕﺮﮐﻪ هﺎی ﺁب ﺧﻮردﻩ ‪ ،‬ﻣﺸﻐﻮل زدن ﺷﺪﻧﺪ‪.‬ﻣﻘﺼﺮ ﻓﺮ ﻳﺎد‬
‫ﻣﯽ زد‪ :‬ﻏﻠﻂ ﮐﺮدم ‪ ،‬ﺑﻪ ﺳ ﺮﺣﻀﺮت واﻻ دﻳ ﮕﺮ ازﻳ ﻦ ﮐﺎر هﺎ ﻧﻤ ﯽ ﮐ ﻨﻢ ‪ ،‬ﺑﻪ ﺳﺮ ﺑﺮﻳ ﺪﻩ ی ﺣ ﻀﺮت‬
‫اﻣﺎم ﺣﺴﻴﻦ ﻗﺴﻢ ﮐﻪ ﻧﻔﻬﻤﻴﺪم ‪ ،‬ﺕﺮا ﺑﻪ ﺧﺪا ﺑﮕﻮ دﻳﮕﺮ ﻧﺰﻧﻨﺪ ‪ ،‬ﺕﺮا ﺑﻪ ﭘﻴﺮ ‪ ،‬ﺕ ﺮا ﺑ ﻪ ﭘﻴﻐ ﻤﺒﺮ ﺑ ﺲ اﺳ ﺖ ‪،‬‬
‫ﺁخ ﻣﺮدم ‪ ،‬اﻣﺎ ﺣﻀﺮت واﻻ در ﺑﺎغ ﻗﺪم ﻣﯽ زد و اﻋﺘﻨﺎ ﻧﻤﯽ ﮐﺮد‪.‬ﻓﺮا ﺷﻬﺎ ه ﻢ ﭼﻮﺑﻬ ﺎ را ﺑ ﻪ ﭘﺎی ﺁن‬
‫ﺑﻴﭽﺎرﻩ ‪ ،‬ﺧﺮد ﻣﯽ ﮐﺮدﻧﺪ و دوﺑﺎرﻩ ﺑﺎ ﭼﻮﺑ ﻬﺎی ﺕ ﺎزﻩ ﻣﯽ زدﻧ ﺪ‪ .‬ﮐﻢ ﮐﻢ ﺹ ﺪای ﻣﻘ ﺼﺮ ‪ ،‬ﺽﻌﻴﻒ ﺷﺪ‬
‫ﻣﺜﻞ اﻳﻨﮑﻪ ﻏﺶ ﮐﺮد‪.‬اﻣﺎ ﺁﻧﻘﺪر ﭼﻮب ﺧﻮرد ﮐﻪ دوﺑﺎرﻩ ﺑﻪ ﺣﺎل ﺁﻣﺪ و ﻓﺮﻳﺎدش ﺑﻪ هﻮا رﻓ ﺖ و ﺹﺪای‬
‫اﻟﺘﻤﺎﺳﺶ دل ﺳﻨﮓ را ﺁب ﮐﺮد‪.‬‬
‫از ﭘﺪرم ﭘﺮﺳﻴﺪم ‪ :‬ﺕﺎﮐﯽ ﻣﯽ زﻧﻨﺪ ‪ ،‬ﺁخ ﺑﻴﭽﺎرﻩ راﺳﺘﯽ ﻣﺜ ﻞ اﻳﻨﮑ ﻪ ﻣﺮد ‪ ،‬دﻳ ﮕﺮ ﻧﻔ ﺲ ﻧﺪارد ‪ ،‬ﺕ ﺮا ﺑﻪ‬
‫ﺧﺪا ﺷﻔﺎﻋﺖ ﮐﻨﻴﺪ ‪ -‬ﮔﻔﺖ ﺑﺮو ﺧﻮدت را ﺑﻴﺎ ﻧﺪاز روی ﭘ ﺎی ﺣ ﻀﺮت اﻗ ﺪس ‪ -‬ﮔﻔ ﺘﻢ ﻣﯽ ﺕﺮ ﺳﻢ ﺑﮕﻮﻳ ﺪ‬
‫ﻣﺮا هﻢ ﺑﺰﻧﻨﺪ ‪ -‬ﮔﻔﺖ ‪ :‬ﺕﻮ ﺑﭽﻪ ای ﺷﺎﻳﺪ دﻟﺶ ﺑﺴﻮزد و از ﺕﻘﺼﻴﺮش ﺑﮕﺬرد ‪ -‬دوﻳﺪم و ﺧﻮد را روی‬
‫ﭘﺎی ﺷﺎهﺰادﻩ اﻧﺪاﺧﺘﻢ‪ -.‬ﻧﮕﺎهﯽ ﺑﻪ زﻣﻴﻦ ﮐﺮد و ﮔﻔ ﺖ ‪ :‬روح اﷲ ﭼﻪ ﻣ ﯽ ﺧﻮا هﯽ ؟ ﮔﻔ ﺘﻢ ﻗﺮﺑ ﺎن ا ﻳﻦ‬
‫ﺑﻴﭽ ﺎرﻩ را ﺑﺒﺨﺸﻴ ﺪ ‪ -‬ﻣ ﺮا ﺑﻠﻨ ﺪ ﮐ ﺮد و ﮔﻔ ﺖ ‪ :‬ﮐ ﯽ ﺑ ﻪ ﺕ ﻮ ﮔﻔ ﺖ ازﻳ ﻦ ﻓﻀﻮﻟ ﯽ ه ﺎ ﺑﮑ ﻨﯽ ؟ ﮔﻔﺘ ﻢ دﻟ ﻢ‬
‫ﺳﻮﺧﺖ ‪ ،‬ﭘﺪرم ﮔﻔﺖ راﻩ ﭼﺎرﻩ هﻤﻴﻦ اﺳﺖ ‪ -‬ﺹﺪا زد ‪ ،‬ﻣﻴﺮزاﻋﺒﺪاﷲ ﺧﺎن ‪ ،‬ﺑﻪ اﻳﻦ ﻣﺮد ﮐﻪ ﺑﮕﻮ ﻗﻮل‬
‫ﻣﯽ دهﺪ دﻳﮕﺮ از اﻳﻦ ﮐﺎرهﺎ ﻧﮑﻨﺪ ؟ ﭘﺪرم هﻢ دوﻳﺪ و ﮔﻔﺖ ﺑﻠﻪ ﻗﺮﺑ ﺎن ﻗﻮل ﻣ ﯽ ده ﺪ‪.‬ﺑ ﻌﺪ ﻓﺮﻣﺎﻧﻔﺮﻣ ﺎ ‪،‬‬
‫ﺑﺎدی در ﮔﻠﻮ اﻧﺪاﺧﺖ و ﺑﺎ ﺹ ﺪای ﮐﻠﻔ ﺘﯽ ﮐ ﻪ داﺷ ﺖ ﻓﺮﻳ ﺎد زد ‪ :‬ﺁ هﺎی ﺑﭽ ﻪ ه ﺎ ‪ ،‬ﺑﺲ اﺳ ﺖ! ﻣﻦ ه ﻢ‬
‫ﻋﻘﺐ ﻋﻘﺐ رﻓﺘﻢ و ﻧﺰدﻳﮏ ﺑﻮد ﺕﻮی ﺣﻮض ﺑﻴﻔﺘﻢ ﮐﻪ ﻳﮑﯽ از ﻓﺮاﺷﻬﺎ دﺳﺘﻢ را ﮔﺮﻓﺖ و ﮔﻔﺖ ﺁﻗﺎ ﭘﺴﺮ‬
‫ﭼ ﺮا ﭘﺸ ﺖ ﺳﺮت را ﻧﮕ ﺎﻩ ﻧ ﻤﯽ ﮐﻨﯽ ؟ﮔﻔﺘ ﻢ ﺣﻮا ﺳﻢ ﺑﺮای اﻳ ﻦ ﺑﻴﭽ ﺎرﻩ ﭘ ﺮت ﺑ ﻮد‪.‬ﮔ ﻔﺖ ﻣ ﯽ ﺧﻮاﺳ ﺖ‬
‫ﺕﻘﺼﻴﺮ ﻧﮑﻨﺪ ﺕﺎ ﭼﻮب ﻧﺨ ﻮرد ‪ ،‬اﻣ ﺎ ﺑﻨ ﺎزم ﻏﻴﺮ ﺕﺖ را ‪ ،‬اﮔ ﺮ ﺷﻔﺎﻋﺖ ﻧﮑ ﺮدﻩ ﺑ ﻮدی ﺁﻧﻘ ﺪر ﭼﻮب ﻣ ﯽ‬
‫ﺧﻮرد ﺕﺎ ﻣ ﯽ ﻣ ﺮد‪.‬ﮔﻔ ﺘﻢ ﺧ ﺪا ﮐ ﻨﺪ ﮐ ﻪ ز ﻧﺪﻩ ﺑﺎ ﺷﺪ‪.‬ﮔ ﻔﺖ ﺁدﻣ ﻴﺰاد ﭘﻮﺳ ﺘﺶ ﺧﻴﻠ ﯽ ﮐﻠﻔ ﺖ اﺳ ﺖ ‪ ،‬اﻳ ﻦ ﮐ ﻪ‬
‫ﭼﻴﺰی ﻧﺒﻮد ‪ ،‬از اول ﺕﺎ ﺁﺧﺮ ﺑﻴﺴﺖ ﺕﺮﮐﻪ ﺑﻪ ﭘﺎﻳﺶ ﺧﺮد ﺷﺪ‪ -.‬ﭘﺮﺳﻴﺪم ﻣﮕﺮ ﺑﻴﺸﺘﺮ هﻢ ﻣﯽ ﺕﻮان ﭼﻮب‬
‫ﺧﻮرد؟ ﮔﻔﺖ ﻣﺎ ﻳﮏ روز ﻳﮑﯽ را ﺁﻧﻘﺪر زدﻳﻢ ﮐﻪ دﻳﮕ ﺮ ﺕﺮﮐ ﻪ ه ﺎی دور ﺣﻮض ﺕ ﻤﺎم ﺷ ﺪ و ﺑ ﺎز هﻢ‬
‫زﻧﺪﻩ ﺑﻮد!‬
‫درﻳﻦ ﺽﻤﻦ ﻓﺮاﺷﻬﺎ ﻣﻘﺼﺮ ﭼﻮب ﺧﻮردﻩ را ﺑﻪ زﻧﺪاﻧﯽ ﮐﻪ ﺁن ﻃﺮف ﺣﻮض ﺑﻮد ﻣﯽ ﺑﺮدﻧﺪ‪.‬وﻗﺘﯽ ﺑ ﻪ‬
‫ﻣﻦ رﺳﻴﺪﻧﺪ ﻓﺮاش ﺑﺎﺷﯽ رو ﺑﻪ او ﮐﺮد و ﮔﻔﺖ ‪ :‬اﮔﺮ اﻳ ﻦ ﺁ ﻗﺎ ﮐﻮﭼﻮﻟ ﻮ ﺷﻔﺎﻋﺖ ﻧﻤ ﯽ ﮐ ﺮد ﺁﻧ ﻘﺪر زدﻩ‬
‫ﺑﻮدم ﮐﻪ ﻣﯽ ﻣﺮدی ؛ ﺑﺮو دﻋﺎ ﺑﻪ او و ﭘﺪرش ﺑﮑﻦ ﮐﻪ ﻣﺮدﻣﺎن ﺧﻮش ﻗﻠ ﺒﯽ هﺴﺘﻨ ﺪ‪.‬زﻧ ﺪان داﻣ ﻦ ﻣﺮا‬
‫ﺑﻮﺳﻴﺪ و ﺑﺎ ﻳﮏ ﻧﮕﺎﻩ ﺕﺄﺙﺮﺁوری هﻤﻴﻦ ﻃﻮر ﮐﻪ اﺷﮏ ﻣﯽ رﻳﺨﺖ ﮔﻔﺖ ‪ :‬ﺟﻮان ﺧﻴﺮ ﺑﺒﻴﻨﯽ ﺧﺪا ﭘ ﻴﺮت‬
‫ﮐﻨﺪ ‪ ،‬ﻗﺮﺑﺎن زﺑﺎﻧﺖ ﺑﺮم ﮐﻪ ﺑ ﺎ دو ﮐﻠﻤ ﻪ ﺣﺮف ‪ ،‬ﺑ ﻪ دادم رﺳ ﻴﺪی‪.‬وﻟ ﯽ ﻓﺮاﺷ ﻬﺎ ﻧﮕﺬاردﻧ ﺪ ﺣﺮﻓﺶ را‬
‫ﺕﻤﺎم ﮐﻨﺪ واو را ﮐﺸﺎن ﮐﺸﺎن ﺑﺮدﻧﺪ و ﺑﻪ ﻣﺤﺒﺲ اﻓﮑﻨﺪﻧﺪ‪...‬‬
‫ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﺷﻤﺎ اﻣﺮوز ﺑﮕﻮﺋﻴﺪ در ﺁن زﻣﺎن ﮐﻪ ﺣﺎﮐﻢ ‪ ،‬ﻣﻘﺼ ﺮ را ﭼ ﻮب ﻣﯽ زد ‪ ،‬دوازدﻩ ﺳﺎل از‬
‫ﺁﻏ ﺎز ﻣﺸﺮوﻃﻴ ﺖ ﻣ ﯽ ﮔﺬﺷ ﺖ و ﻣﻤﻠﮑ ﺖ ﻗ ﺎﻧﻮن داﺷ ﺖ؟ﺑﺎﻳﺪ ﻣﻘﺼ ﺮ را ﻣﺤ ﺎﮐﻢ ﻣ ﯽ ﮐﺮدﻧ ﺪ و اﮔ ﺮ‬
‫ﺕﻘﺼﻴﺮش ﺙﺎﺑﺖ ﻣﯽ ﺷﺪ ‪ ،‬ﺟﺰا ﻣﯽ دادﻧﺪ‪.‬وﻟﯽ ﺁن روزهﺎ ﮐﺴﯽ ازﻳﻦ ﺹﺤﺒﺖ ﻧﻤﯽ ﮐﺮد ﭼﻨﺎﻧﮑﻪ رﺋﻴﺲ‬
‫ﻋﺪﻟﻴﻪ و رﺋﻴﺲ ﻧﻈﻤﻴﻪ هﻢ اﻏﻠﺐ در ﻣﻮﻗﻊ ﮐﺘﮏ ﺧﻮردن ﻣﻘﺼﺮﻳﻦ ﺣﻀﻮر داﺷﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺑﻌﻀ ﯽ ه ﺎ ﻣ ﯽ ﮔﻮﻳﻨ ﺪ هﻨ ﻮز ه ﻢ ‪ ،‬هﻤ ﺎن ﺁش اﺳ ﺖ و هﻤ ﺎن ﮐﺎﺳ ﻪ ‪ ،‬ﻣﻨﺘﻬ ﺎ ﻧ ﻮع ﺁش و ﺷ ﮑﻞ ﮐﺎﺳ ﻪ‬
‫‪pdf.tarikhema.ir‬‬

‫ﻋﻮض ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪.‬اﻣﻴﺪوارم ﭼﻨﻴﻦ ﻧﺒﺎﺷﺪ!‬

‫‪pdf.tarikhema.ir‬‬

‫در اﺻﻔﻬﺎن ‪ -‬ﻣﺴﺎﻓﺮت در ﺣﺪود ﺑﻴﺴﺖ روز ﺑﻪ ﻃﻮل اﻧﺠﺎﻣﻴﺪ‪.‬ﺑﻪ اﺻﻔﻬﺎن ر ﺱﻴﺪیﻢ و در ﺑ ﺎغ ﻧﻮ ﮐﻪ‬
‫از ﺱﺎﺧﺘﻤﺎﻧﻬﺎی ﻇﻞ اﻟﺴﻠﻄﺎﻧﯽ ﺑﻮد و ﻋﻤﺎرﺗﻬﺎی ﻣﺘﻌﺪد داﺷﺖ ﻣﻨﺰل ﮐﺮدیﻢ‪.‬ﻣﯽ ﮔﻔﺘﻨﺪ ﺻﺎﺣﺐ ایﻦ ﺑﺎغ‬
‫در دورﻩ ی اﻗﺘﺪار ﺧﻮد ﻋﻤﺎرت هﻔﺖ دﺱﺖ و ﻧﻤﮑﺪان را ﮐﻪ در ﮐﻨ ﺎر زایﻨ ﺪﻩ رود ﺑﻮدﻩ و ﺑﻪ د ﺱﺖ‬
‫ﺱﻼﻃﻴﻦ ﺻﻔﻮی ﺑﻨﻴﺎد ﺷﺪﻩ ﺧﺮاب ﮐﺮدﻩ و از ﻣ ﺼﺎﻟﺢ ﺁن ‪ ،‬ﺑ ﺎغ ﻧ ﻮ را ﺱ ﺎﺧﺘﻪ ا ﺱﺖ‪.‬ﻧ ﻤﯽ دا ﻧﻢ ﭼﺮا‬
‫ﺁﻧﻘﺪر ﺑﯽ ﺱﻠﻴﻘﻪ ﺑﻮد ﮐﻪ ﺱ ﺎﺧﺘﻤﺎﻧﻬﺎیﺶ ا ﺱﻠﻮب ﺻﺤﻴﺤﯽ ﻧﺪا ﺷﺖ ‪ ،‬اﮔ ﺮ ذوق و ﺱ ﻠﻴﻘﻪ ای داﺷ ﺖ ﮐ ﻪ‬
‫ﺁﺛ ﺎر ﺗ ﺎریﺨﯽ را ﺧ ﺮاب ﻧﻤ ﯽ ﮐ ﺮد‪.‬ای ﻦ ﻗﺒﻴ ﻞ اﺷ ﺨﺎص ی ﮏ زﻣ ﺎﻧﯽ ﺱﺮﻧﻮﺷ ﺖ ﻣﻠ ﺘﯽ را ﺗﻌﻴﻴ ﻦ ﻣ ﯽ‬
‫ﮐﺮدﻧﺪ!ﺑﺎز هﻢ ﺑﺎیﺪ از ﺑﺨﺖ ﺧﻮد راﺿﯽ ﺑﺎ ﺷﻴﻢ ﮐﻪ در ﺁن دورﻩ ﻧﺒ ﻮدﻩ ای ﻢ‪.‬ﮔﺮﭼ ﻪ اﮔ ﺮ هﻢ ﺑ ﻮدیﻢ ‪ ،‬یﺎ‬
‫ﻧﻤﯽ ﻓﻬﻤﻴﺪیﻢ ﮐﻪ ﺑﺪﺑﺨﺘﻴﻢ یﺎ ا ﮔﺮ ﻣ ﯽ ﻓﻬﻤ ﻴﺪیﻢ ‪ ،‬ﭼ ﻮن ﻧﻤ ﯽ ﺗ ﻮاﻧﺴﺘﻴﻢ ﺑﻪ زﺑ ﺎن ﺑﻴ ﺎوریﻢ ‪ ،‬ﺱﮑﻮت ﻣ ﯽ‬
‫ﮐﺮدیﻢ‪.‬‬
‫ﺑﻌﺪ از رﺱﻴﺪن ﺑﻪ اﺻﻔﻬﺎن ﭼﻨ ﺪ روزی ﺑ ﻪ رﺱ ﻴﺪﮔﯽ اﻣ ﻮر ﭘﺮداﺧﺘ ﻨﺪ ‪ :‬ﺱﻮران را ﻣﺮﺧﺺ ﮐﺮدﻧ ﺪ و‬
‫ﺁﻧﻬﺎ هﻢ ﺑﻪ وﻻیﺖ ﺧﻮد رﻓﺘﻨﺪ‪.‬اﻋﻀﺎی ﺣﮑﻮﻣﺘﯽ و دﻓﺘﺮی ﻧﻴﺰ ﺑﻪ ﺗﺪریﺞ ﻋﺎزم ﺗﻬ ﺮان ﺷ ﺪﻧﺪ‪ .‬ﺷﺎهﺰادﻩ‬
‫هﻢ ﺑﺎ ﻣﺴﺘﺨﺪم ﻣﺨﺼﻮص ﺧﻮد ﺑﺎ هﻤﺎن اﺗﻮﻣﺒﻴﻠﯽ ﮐﻪ از ﺷﻴﺮاز ﺑﺮای روز ﻣﺒ ﺎدا ﺁوردﻩ ﺑ ﻮد ‪ ،‬ﺑ ﺴﻮی‬
‫ﺗﻬﺮان ﺣﺮﮐﺖ ﮐﺮد و ﭘﺪرم را ﺱﺮﭘﺮﺱ ﺖ ﺧﺎﻧﻮادﻩ ی ﺧﻮد ﻧ ﻤﻮد ا ﺱﺒﺎب و اﺛﺎﺛ ﻪ و ﻟ ﻮازم را ه ﻢ در‬
‫اﻧﺒﺎرهﺎ ﮔﺬاردﻧﺪ و ﻣﻬﺮوﻣﻮم ﮐﺮدﻧﺪ و ﺻﻨﺪوﻗﺪار ﺑﺎﺷﯽ در اﺻﻔﻬﺎن ﻣﺎﻧﺪ ﮐﻪ از ﺁﻧﻬﺎ ﻣﺮاﻗﺒﺖ ﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻗﺮار ﺑﺮ ایﻦ ﺑﻮد ﮐﻪ ﺑﻌﺪ از دو هﻔﺘﻪ ﻣﺎ هﻢ ﺑﻪ ﭘﺎیﺘﺨﺖ ﺑﺮﮔﺮدیﻢ وﻟﯽ ﭼﻮن دﺱﺘﻮری ﻧﺮ ﺱﻴﺪ ‪ ،‬ﻣ ﺎ ﺑ ﭽﻪ‬
‫هﺎ را ﺑﻪ ﻣﺪرﺱﻪ ﻓﺮﺱﺘﺎدﻧﺪ و ﻣﺸﻐﻮل اداﻣﻪ ی ﺗﺤﺼﻴﻞ ﺷﺪیﻢ‪.‬‬
‫ﻓﺮﻣﺎﻧﻔﺮﻣ ﺎ در ﺗﻬ ﺮان ﺑ ﻮد و ﺑﻌ ﺪ از ﮐﺎﺑﻴﻨ ﻪ ی ﻣﺸﻴﺮاﻟﺪوﻟ ﻪ ﻣ ﯽ ﺧﻮاﺱ ﺖ رﺋﻴ ﺲ اﻟ ﻮزرا ﺷ ﻮد وﻟ ﯽ‬
‫ﺱﭙﻬﺪار رﺷﺘﯽ روی ﮐﺎر ﺁﻣﺪ ﺗﺎ از ﺱﺎدﻩ ﻟﻮﺣﯽ او اﺱﺘﻔﺎدﻩ ﻧﻤﺎیﻨﺪ و ﺣﺎﻻ ﮐﻪ ﻗ ﺮار داد از ﺑ ﻴﻦ ر ﻓﺖ ‪،‬‬
‫ﻧﻘﺶ دیﮕﺮی ﺑﺎزی ﮐﻨﻨﺪ و ﻗﺪرت را ﺑﻪ دﺱﺖ ﮔﻴﺮﻧﺪ و ﺑﺎ ﻧﻤﺎیﺶ ﺗﺎزﻩ ای ﺑﺮ ا ﺱﺐ ﻣﺮاد ﺱ ﻮار ﺷﻮﻧﺪ‬
‫ﭼﻨﺎﻧﮑﻪ ﮐﺮدﻧﺪ و ﺑﻪ ﻧﺘﻴﺠﻪ رﺱﻴﺪﻧﺪ‪.‬ه ﻨﻮز هﻢ ریﺴ ﻤﺎن ای ﻦ ﺧﻴﻤ ﻪ ﺷﺐ ﺑ ﺎزی ﺑﻪ دﺱ ﺖ ﺁﻧﻬﺎ ﺱﺖ و ﻣ ﺎ‬
‫ﺧﻮاﺑﻴﻢ ‪ ،‬ﺗﺎ ﮐﯽ ﺑﻴﺪار ﺷﻮیﻢ ‪ ،‬ﺧﺪا ﺁﮔﺎهﺴﺖ!‬
‫ﭼﻨﺪ ﻣﺎهﯽ از اﻗﺎﻣﺖ ﻣﺎ ﮔﺬﺷﺖ ﺷﺒﯽ زﻧﮓ ﺗﻠﻔﻦ ﺻﺪا ﮐﺮد‪.‬ﭘﺪرم ﮔﻔ ﺖ ﺑﺒﻴ ﻦ ﮐﻴﺴ ﺖ؟ ﺝ ﻮاب زﻧ ﮓ را‬
‫دادم و ﮔﻮﺷﯽ را ﺑﺮداﺷﺖ و ﮔﻔﺘﻢ ‪ :‬ﺁﻗﺎ ﭼﻪ ﺧﺒﺮ اﺱﺖ ‪ ،‬ایﻦ وﻗﺖ ﺷﺐ ﭼﻪ ﻣ ﯽ ﺧﻮاهﻴ ﺪ ؟ ﺝﻮاب ﺁﻣ ﺪ‬
‫ﮐﻪ ﻣﯽ ﺧﻮاهﻢ ﺑﺎ ﭘﺪرت ﺻﺤﺒﺖ ﮐﻨﻢ‪.‬ﮔﻔﺘﻢ ﺷﻤﺎ ﮐﻴﺴﺘﻴﺪ؟ ﮔﻔﺖ ﺑﮕﻮ ﻋﺸﻘﯽ ﺑﺎ ﺷﻤﺎ ﮐﺎر ﻻزﻣﯽ دارد‪ .‬ﻣﻦ‬
‫از ایﻦ اﺱﻢ ﺗﻌﺠﺐ ﮐﺮدم زیﺮا ﺗﺎ ﮐﻨﻮن ﺑﻪ ﮔﻮﺷﻢ ﻧﺨﻮردﻩ ﺑﻮد‪.‬ﺑﻪ ﭘﺪرم ﮔﻔﺘﻢ ﻋﺸﻘﯽ اﺱﺖ‪.‬ﺧﻨﺪیﺪ و ﮔﻔﺖ‬
‫ﻋﺸﻘ ﯽ ﺷ ﺎﻋﺮ ﻣﻌ ﺮوف اﺱ ﺖ ‪ ،‬ﻻ ﺑﺪ ﻣﯽ ﺧﻮاه ﺪ ﺑ ﺎ ﻣ ﻦ ﺷﻮﺧﯽ و ﻣ ﺰاح ﮐﻨ ﺪ‪.‬ﺧ ﻮب ‪ ،‬هﺮ ﭼ ﻪ ﺑﺎ ﺷﺪ‬
‫رﻓﻴﻘﻤﺎن اﺱﺖ ‪ ،‬ﺑﺒﻴﻨﻢ ﭼﻪ ﻣﯽ ﮔﻮیﺪ ‪ ،‬اﮔﺮ ﺝﻮاﺑﺶ را ﻧﺪهﻢ ‪ ،‬ﻓﺮدا یﮏ ه ﺠﻮ ﻧﺎﻣ ﻪ ه ﻢ ﻣ ﯽ ﺱ ﺎزد‪.‬ا یﻦ‬
‫ﺑﮕﻔﺖ و ﮔﻮﺷﯽ را ﺑﺮداﺷﺖ و ﻣﺸﻐﻮل ﺻﺤﺒﺖ ﺷﺪ‪.‬اﻣﺎ ﻣﺬاﮐﺮﻩ ﺑﻪ ﻃﻮل اﻧﺠﺎﻣﻴ ﺪ و ﮔﺎهﯽ ای ﻦ ﮐﻠﻤ ﺎت‬
‫‪ ،‬ﺝﺴﺘﻪ ﺝﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﮔﻮش ﻣﯽ رﺱﻴﺪ ‪ :‬ﺱﻴﺪ ﺿﻴﺎء ‪ -‬ﮐﻮدﺗﺎ ‪ -‬ﻓﺮﻣﺎﻧﻔﺮﻣﺎ ‪ -‬ﺣﺒﺲ ‪ -‬ﺗﻮﻗﻴﻒ ‪... -‬‬
‫هﻤﻴﻦ ﮐﻪ ﭘﺪرم ﮔﻮﺷﯽ را زﻣﻴﻦ ﮔﺬاﺷﺖ ‪ ،‬ﮔﻔﺘﻢ راﺱﺘﯽ ﭘﺪر ﺝﺎن ﮐﻮدﺗ ﺎ یﻌ ﻨﯽ ﭼﻪ؟ ﭘﺪرم ﻧﺎرا ﺣﺖ ﺑﻪ‬
‫ﻧﻈﺮ ﻣﯽ رﺱﻴﺪ و ﮔﻔﺖ ﭼﻪ ﻣﯽ داﻧﻢ؟ ﺣﺎﻻ ﻓﺮدا ‪ ،‬ﻣﺎ هﻢ ﺑﻪ ﺁﺗﺶ اﻋﻤﺎل ﻓﺮﻣﺎﻧﻔﺮﻣﺎ ﺑﺎیﺪ ﺑﺴﻮزیﻢ‪.‬‬
‫ﺷ ﺐ ﭼﻬ ﺎردهﻢ اﺱ ﻔﻨﺪ ‪ ١٢٢٩‬ﺑ ﻮد‪.‬ی ﮏ روز از ﮐﻮدﺗ ﺎ ﻣ ﯽ ﮔﺬﺷ ﺖ‪.‬رﺝ ﺎل و اﻋﻴ ﺎن و از ﺝﻤﻠ ﻪ‬
‫ﻓﺮﻣﺎﻧﻔﺮﻣ ﺎ ﺗ ﻮی زﻧ ﺪان ﺑ ﻪ ﻋﺎﻗﺒ ﺖ ﺧ ﻮد ﻣ ﯽ اﻧﺪیﺸﻴﺪﻧ ﺪ‪.‬ﻋﺸﻘ ﯽ و ﻋ ﺎرف ه ﻢ ﺑ ﺎ دﻣﺸ ﺎن ﮔ ﺮدو ﻣ ﯽ‬
‫ﺷﮑﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ دیﮕﺮ ﮐﺎرهﺎ ﺑﻪ ﺱﺎﻣﺎن رﺱﻴﺪ!ﺑﻴ ﭽﺎرﻩ ه ﺎ ﺧ ﺒﺮ ﻧﺪا ﺷﺘﻨﺪ ‪ ،‬ایﻨ ﻬﺎ هﻤ ﻪ ﺻﻮرت ﺱﺎزیﺴﺖ و‬
‫ﭼﻴﺰی ﮐﻪ در ﺣﺴﺎب ﻧﺎیﺪ ﻣﺎﺋﻴﻢ‪.‬‬
‫‪pdf.tarikhema.ir‬‬

‫اﻳ ﻦ ﺗﻐﻴ ﻴﺮ اوﺿ ﺎع ‪ ،‬در زﻧ ﺪﮔﺎﻧﯽ ﻣ ﺎ ﺑ ﯽ ﺗ ﺄﺛﻴﺮ ﻧﺒ ﻮد زﻳ ﺮا رﺋﻴ ﺲ ژاﻧ ﺪارﻣﺮی ﺑ ﺎ ﻳ ﮏ اﻣﺮﻳ ﻪ وارد‬
‫ﺷ ﺪ‪.‬ﮔﺎرﻳﻬ ﺎی ﻗﺸﻮﻧ ﯽ ه ﻢ ﻳﮑ ﯽ ﭘ ﺲ از دﻳﮕ ﺮی رﺳ ﻴﺪﻧﺪ اﻧﺎره ﺎ را ﺑ ﺎز ﮐﺮدﻧ ﺪ و ه ﺮ ﭼ ﻪ ﺑ ﻮد ‪ ،‬ﺑ ﺎر‬
‫ﮐﺮدﻧﺪ و ﺑﺎ ﺧﻮد ﺑﺮدﻧﺪ و ﻳﮏ رﺳﻴﺪ هﻢ ﺑﻪ دﺳﺖ ﭘﺪرم دادﻧﺪ‪.‬‬
‫از ﭘ ﺪرم ﭘﺮﺳ ﻴﺪم ﭼ ﻪ ﺧ ﺒﺮ اﺳ ﺖ؟ ﮔﻔ ﺖ ﺳ ﻴﺪ ﺿ ﻴﺎء ﻣ ﺪﻳﺮ روزﻧﺎﻣ ﻪ ی رﻋ ﺪ را وﻗ ﺘﯽ در ﺳ ﻔﺮ‬
‫ﮐﺮﻣﺎﻧﺸﺎهﺎن ﺑﻮدم و از ﺑﻐﺪاد ﺁﻣﺪ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺗﻬﺮان ﺑﺮود ‪ ،‬ﺧﻮب ﻣﯽ ﺷﻨﺎﺳ ﻢ ! ﺳﻴﺪ ﻟﺠ ﻮج ﻳﮏ د ﻧﺪﻩ ای‬
‫ﺑﻮد و از هﻤﺎن وﻗﺖ ﺣﺮﻓﻬﺎی ﮔﻨﺪﻩ ای ﻣﯽ زد ﻣﺜﻼ ﻣ ﯽ ﮔﻔ ﺖ‪ :‬ﺗﺎ ﮐ ﯽ ﺑﺎﻳ ﺪ اﻳ ﻦ ﺷﺎهﺰادﻩ هﺎ ﺳ ﺮﮐﺎر‬
‫ﺑﺎﺷﻨﺪ و ﻣﺮدم را ﭼﻮب ﺑﺰﻧﻨﺪ و ﻣﺎﻟﺸﺎن را ﻏﺎرت ﮐﻨﻨ ﺪ‪.‬ﺑﻌ ﻀﯽ از رﻓﻘ ﺎ ﻣ ﯽ ﺧﻨﺪﻳﺪ ﻧﺪ و ﻣﯽ ﮔﻔﺘﻨ ﺪ ‪،‬‬
‫ﺳﻴﺪ در ﻋﺮاق زﻳﺎد ﺁﻓﺘﺎب ﺧﻮردﻩ اﺳﺖ‪.‬ﻣﻌﻠﻮم ﻣﯽ ﺷﺪ ﮐﻪ ﺣﺎﻻ هﻤﻪ ﮐﺎرﻩ ﺷﺪﻩ و ﺁﻧﻬﺎ را ﮐ ﻪ ﺗ ﺎ ﮐ ﻨﻮن‬
‫هﻤﻪ ﮐﺎرﻩ ﺑﻮدﻩ اﻧﺪ ‪ ،‬ﮔﺮﻓﺘﻪ و ﺑﻪ ﺣﺒﺲ اﻧﺪاﺧﺘﻪ و ﻣﺎﻟﺸﺎن را هﻢ ﺗﻮﻗ ﻴﻒ ﮐ ﺮدﻩ اﺳ ﺖ‪.‬ﻣﮕ ﺮ ﻧﺪ ﻳﺪی ﮐﻪ‬
‫ﮔﺎری هﺎ از ﺻﺒﺢ ﺗﺎ ﻏﺮوب ‪ ،‬ﭼﻨﺪﻳﻦ ﺑﺎر ﺁﻣﺪﻧﺪ و اﻧﺒﺎرهﺎ را ﺧﺎﻟﯽ ﮐﺮدﻧﺪ ‪ ،‬ﻓﺮدا هﻢ ﻣﯽ ﺁﻳﻨﺪ‪.‬‬
‫راﺳﺖ ﻣﯽ ﮔﻔﺖ ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﻓﺮدا ‪ ،‬ﺑﻠ ﮑﻪ ﺗﺎ ﻳ ﮏ هﻔﺘ ﻪ ﻣﯽ ﺁﻣﺪ ﻧﺪ و ﻳﮑ ﯽ ﻳ ﮑﯽ ‪ ،‬در اﻧﺒﺎره ﺎ را ﺑﺎز ﻣﯽ‬
‫ﮐﺮدﻧﺪ و ﻣﺤﺘﻮﻳﺎت ﺁﻧﻬﺎ را ﻣﯽ ﺑﺮدﻧ ﺪ‪.‬روز ﺁﺧ ﺮ ه ﻢ ﺑ ﻪ ﻃﻮﻳﻠ ﻪ رﻓﺘ ﻨﺪ و ﺗﻤ ﺎم اﺳ ﺒﻬﺎ و ﮐﺎﻟﺴ ﮑﻪ هﺎ را‬
‫ﺗﺼﺮف ﮐﺮدﻧﺪ‪.‬اﺳﺐ ﮐﻮﭼﮏ ﻣﻦ هﻢ ﺝﺰء اﻣﻮال ﻣﺘﺼﺮﻓﯽ ﺷﺪ‪.‬ﮔﻔﺘﻢ اﺳﺐ ﻣﺮا ﭼﺮا ﻣﯽ ﺑﺮ ﻧﺪ ؟ ﮔ ﻔﺖ‬
‫ﺗﻘﺼﻴﺮ اﺳﺒﺖ اﻳﻨﺴﺖ ﮐﻪ ﺑﻪ ﻃﻮﻳﻠﻪ ی ﻓﺮﻣﺎﻧﻔﺮﻣﺎ رﻓﺖ‪.‬ﺣﺎﻻ دﻳﮕﺮ ﭼﻴﺰی ﺑﺎﻗﯽ ﻧﻴﺴ ﺖ ﻓﺮدا ﺑﻨﺎ ﺳﺖ ﺑ ﻪ‬
‫ادارﻩ ی ژاﻧﺪارﻣﺮی ﺑﺮوم ‪ ،‬ﺗﻮ هﻢ ﺑﻴﺎ ‪ ،‬ﺷﺎﻳﺪ ﺑﺘﻮاﻧﻢ اﺳﺒﺖ را ﭘﺲ ﺑ ﮕﻴﺮم‪.‬ﺁن ﺷ ﺐ از اﻳ ﻦ ﻏﺼ ﻪ ﮐﻪ‬
‫اﺳﺐ ﻧﺎزﻧﻴﻦ را از دﺳﺖ دادﻩ ام ‪ ،‬ﺑﻪ ﺳﺨﺘﯽ ﮔﺮﻳﺴﺘﻢ ﺗﺎ ﻓﺮدا ﺻﺒﺢ ﮐﻪ ﻣﻦ را ﺻﺪا ﮐﺮد و ﺑﺎ ﺧﻮد ﺑ ﻪ‬
‫ادارﻩ ی ژاﻧﺪرﻣﺮی ﺑﺮد و ﺑﻪ ﻣﺎژور ﻋﺒﺪاﻟﻌﻠﯽ ﺧﺎن اﻇﻬﺎر ﮐﺮد ﮐﻪ اﻳﻦ ﺑﭽﻪ ‪ ،‬ازاﻳﻨﮑﻪ اﺳﺒﺶ را هﻢ‬
‫ﺝ ﺰء ﻏﻨ ﺎﺋﻢ ﺑ ﺮدﻩ اﻧ ﺪ ﺷ ﮑﺎﻳﺖ دارد‪.‬ﺝﻨ ﺎب ﻣ ﺎژور دﺳ ﺘﻮر داد ﻣ ﺮا ﺑ ﻪ ﻃﻮﻳﻠ ﻪ ی ﺑﺰرﮔ ﯽ ﮐ ﻪ در ﺁن‬
‫ﻧﺰدﻳﮑﯽ ﺑﻮد ﺑﺮدﻧﺪ‪.‬ﻣﻦ اﺳﺐ ﺧﻮد را ﺷﻨﺎﺧﺘﻢ‪.‬اﺳﺐ ﭘﺪرم را هﻢ ﭘﺲ داد و دو ﺗﺎﺋﯽ ﺳﻮار ﺷﺪﻩ ﺑﻪ ﺑ ﺎغ‬
‫ﻧﻮ ﻣﺮاﺝﻌﺖ ﮐﺮدﻳﻢ‪.‬‬
‫ﺁﻳﺎ واﻗﻌ ًﺎ ا ﻳﻦ ﮐﻮدﺗ ﺎ ﺑﻪ ﻧﺘﻴﺠ ﻪ رﺳ ﻴﺪ؟ ﺷ ﺎﻳﺪ ﻣ ﯽ ﺧﻮا ﺳﺖ ﺛ ﻤﺮی ﺑﺪه ﺪ ؛ ﺷﺎﻳﺪ هﻢ ﺳ ﻴﺪ را ﺳﺘﯽ ﻗ ﺼﺪ‬
‫اﺻﻼح داﺷﺖ ؛ وﻟﯽ ﻧﻬﺎﻟﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ دﺳﺖ ﻣﻠﺖ ﮐﺎﺷﺘﻪ ﻧﺸﻮد ﺛﻤﺮش ﻋﺎﻳﺪ ﻣﻤﻠﮑﺖ ﻧﻤﯽ ﺷﻮد‪.‬‬
‫در ﻣﻮﻗ ﻊ اﻗﺎﻣ ﺖ اﺻ ﻔﻬﺎن ﭼ ﻮن ﭘ ﺪرم ﻓﺮاﻏ ﺘﯽ داﺷ ﺖ ﻣﺠ ﺪدًا ﻣﺸ ﻖ ﺗ ﺎر را ﺷ ﺮوع ﮐ ﺮد و ﺷ ﺐ ه ﺎ‬
‫ﺗﺼﻨﻴﻒ هﺎی ﺝﺪﻳﺪ ﻋﺎرف را ﮐﻪ ﺑﻪ اﺻﻔﻬﺎن رﺳﻴﺪﻩ ﺑﻮد ﺑ ﺎ ﺗﺎر ﻣﯽ ﻧﻮا ﺧﺖ و ﻣ ﻦ ه ﻢ اﺷ ﻌﺎر ﺁن را‬
‫ﺣﻔﻆ ﮐﺮدﻩ ﻣﯽ ﺧﻮاﻧﺪم‪.‬ﺗﺼﻨﻴﻒ ﺷﻮر‪:‬‬
‫در‬ ‫ﭼ ﻪ ﺷ ﻮرهﺎ ﮐ ﻪ ﻣ ﻦ ﺑ ﻪ ﭘ ﺎ ‪ ،‬زﺷ ﺎهﻨﺎز ﻣ ﯽ ﮐﻨ ﻢ‬
‫ﺷﮑﺎﻳﺖ از ﺝﻬﺎن ‪ ،‬ﺑﻪ ﺷﺎﻩ ﺑﺎز ﻣﯽ ﮐﻨﻢ‬
‫ﺝﻬﺎن ﭘﺮ از ﻏﻢ دل از زﺑﺎن ﺳﺎز ﻣﯽ ﮐﻨﻢ‬
‫و ﺗﺼﻨﻴﻒ ﺳﻪ ﮔﺎﻩ‪:‬‬
‫زﺑﺮدﺳﺖ ﺷﺪ‬ ‫ﺑﻤﺎﻧﺪﻳﻢ ﻣﺎ ‪ ،‬ﻣﺴﺘﻘﻞ ﺷﺪ ارﻣﻨﺴﺘﺎن‬
‫زﻳﺮدﺳﺖ زﻳﺮدﺳﺘﺎن‬
‫ﺗ ﻮ ﺑ ﺎش‬ ‫اﮔ ﺮ ﻣﻠ ﮏ ﺝ ﻢ ﺷ ﺪ ﺧ ﺮاب ‪ ،‬ﮔﻮﺑ ﻪ ﺳ ﺎﻗﯽ‬
‫ﺑﺎﻗﯽ‬
‫‪pdf.tarikhema.ir‬‬

‫ﺻﺒﻮﺣﯽ ﺑﺪﻩ زان ﺷﺮاب ﺷﺐ ﺑﻪ ﻣﺴﺘﺎن‬

‫از ﺗﺼﻨﻴﻔﻬ ﺎی ﺑﺴﻴ ﺎر ﻣﺘ ﺪاول ﺁن دورﻩ ﺑ ﻮد ﮐ ﻪ ﻋ ﺎرف از اﺳ ﻼﻣﺒﻮل ﺑ ﻪ ارﻣﻐ ﺎن ﻓﺮﺳ ﺘﺎدﻩ‬
‫ﺑﻮد‪.‬ﺑﺰرﮔﺘﺮهﺎ اﺷﻌﺎر را ﺗﻔﺴﻴﺮ و ﺗﻮﺝﻴ ﻪ ﮐﺮدﻩ ﻧﮑ ﺎت ﺳﻴﺎ ﺳﯽ و اﺝﺘﻤ ﺎﻋﯽ ﺁن را ﺷ ﺮح ﻣ ﯽ دادﻧ ﺪ و‬
‫در اﻃﺮاف ﺁن ﺑﺤﺚ هﺎ ﻣﯽ ﮐﺮدﻧﺪ‪.‬‬
‫‪pdf.tarikhema.ir‬‬

‫ﻧﻤﺎﻳﺶ رﺳﺘﺎﺧﻴﺰ‬
‫ﻳﮑ ﯽ از ﺧ ﺎﻃﺮات ﻓﺮاﻣ ﻮش ﻧﺸ ﺪﻧﯽ اﻳ ﺎم اﻗﺎﻣ ﺖ اﺻ ﻔﻬﺎن ‪ ،‬ﺷ ﺒﯽ ﺑ ﻮد ﮐ ﻪ ﭘ ﺪرم ﻣ ﺮا ﺑ ﻪ ﻧﻤﺎﻳ ﺶ‬
‫ﺑﺮد‪.‬ﻡﻴﺮزادﻩ ی ﻋﺸﻘﯽ ﺷﺎﻋﺮ ﺁزادی ﺧ ﻮاﻩ ‪ ،‬ﺟ ﺰء دﺳ ﺘﮕﺎﻩ ﺣﮑﻮﻣ ﺘﯽ ﺑ ﻮد و ﻧﻤﺎﻳﺸﻨﺎ ﻣﻪ ی ر ﺳﺘﺎﺧﻴﺰ‬
‫ﺵﻬﺮﻳﺎر ﻳﺎران اﻳﺮان را در ﺁﻧﺠﺎ ﻧﻤﺎﻳﺶ داد‪.‬اﻳﻦ ﻧﻤﺎﻳﺸﻨﺎﻣﻪ ‪ ،‬ﺑﺴﻴﺎر ﻣﺆﺛﺮ و دﻟﻨﺸﻴﻦ و ﺕﻤﺎم اﺷ ﻌﺎر ﺁن‬
‫ﺑﺎ ﺁهﻨﮓ ﻣﻮﺳﻴﻘﯽ ﺕﻮأم ﺑﻮد‪.‬‬
‫ارﮐﺴ ﺘﺮ ﮐﻮﭼﮑ ﯽ ﻧﻐﻤ ﺎت را ﻣ ﯽ ﻧﻮاﺧ ﺖ و ﭼﻨ ﺪ ﺕ ﻦ ﮐ ﻪ ﺻ ﻮﺕﯽ ﺧ ﻮش داﺷ ﺘﻨﺪ اﺷ ﻌﺎر را ﻣ ﯽ‬
‫ﺳﺮاﺋﻴﺪﻧﺪ‪.‬ﻣﻮﺿﻮع ﻧﻤﺎﻳﺸﻨﺎﻣﻪ ﺕﺠﺴﻢ ﺧﻮاﺑﯽ ﺑﻮد ﮐﻪ ﻋﺸ ﻘﯽ در ﻋ ﺒﻮر از ﺧﺮاﺑ ﻪ ه ﺎی ﻣ ﺪاﺋﻦ و اﻳ ﻮان‬
‫ﮐﺴﺮی دﻳﺪﻩ ﺑﻮد‪.‬هﻤﺎن اﺛﺮی ﮐ ﻪ ﭼ ﻨﺪ ﻗﺮن ﭘﻴ ﺶ ‪ ،‬از ﻣﺸﺎ هﺪﻩ ی اﻳ ﻦ ﺑﺎرﮔ ﺎﻩ در ﺧﺎ ﻗﺎﻧﯽ ﭘﻴ ﺪا ﺷ ﺪﻩ و‬
‫ﮔﻔﺘﻪ ﺑﻮد‪:‬‬
‫از دﻳ ﺪﻩ ﻧﻈ ﺮ ﮐ ﻦ‬ ‫هﺎن ای دل ﻋﺒﺮت ﺑﻴ ﻦ ‪،‬‬
‫هﺎن‬
‫ﺁﺋﻴﻨ ﻪ ی ﻋ ﺒﺮت‬ ‫اﻳ ﻮان ﻣ ﺪاﺋﻦ را ‪،‬‬
‫دان‬
‫در ﻋﺸﻘﯽ ﻧﻴﺰ ﭘﺪﻳﺪ ﺁﻣﺪﻩ و اﻳﻦ اﺛﺮ ادﺑﯽ را ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻧﻤﺎﻳﺸﻨﺎﻣﻪ ای ﺟﻠﻮﻩ ﮔﺮ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺑﻮد‪.‬‬
‫دﮐ ﻮر‪ ،‬ﻣﻨﻈ ﺮﻩ ی ﺧﺮاﺑ ﻪ ه ﺎی ﺁﺛ ﺎر ﺑﺎﺳ ﺘﺎﻧﯽ را ﻧﺸ ﺎن ﻣ ﯽ داد و ﻋﺸﻘ ﯽ ﺑ ﻪ ﻟﺒ ﺎس دروﻳ ﺶ در ﺳ ﻦ‬
‫ﻇﺎهﺮ ﺷﺪ و ﺑﺎ ﺕﺄﺳﻒ و ﺣﻴﺮﺕﯽ ﮐﻪ از دﻳﺪن اﻳﻦ ﺁﺛﺎر ﺧﺮاب ﺑﻪ او دﺳﺖ دادﻩ ﺑﻮد ﭼﻨﺪ ﺑﻴﺖ ﺧﻮاﻧﺪ ﮐ ﻪ‬
‫ﺁﻏﺎز ﺁن ﭼﻨﻴﻦ ﺑﻮد‪:‬‬
‫ﭼﻴﺴ ﺖ ﻳ ﺎرب و‬ ‫اﻳ ﻦ درو دﻳ ﻮار درﺑ ﺎر ﺧ ﺮاب‬
‫ﺳﺘﻮن ﺑﯽ ﺣﺴﺎب‬
‫ﺷ ﺮط ﮐ ﺮدم‬ ‫زﻳ ﻦ ﺳ ﻔﺮ ﮔ ﺮ ﺟ ﺎن ﺑ ﺪر ﺑ ﺮدم دﮔ ﺮ‬
‫ﻧﺎورم ﻧﺎم ﺳﻔﺮ‬
‫ﺕﺎ ﺁﻧﺠﺎ ﮐﻪ ﻣﯽ ﮔﻮﻳﺪ‪:‬‬
‫ﺑﺎﻳ ﺪ اﻳﺮاﻧ ﯽ‬ ‫ای ﻣ ﺪاﺋﻦ ‪ ،‬از ﺕ ﻮ ای ﻗﺼ ﺮ ﺧ ﺮاب‬
‫زﺧﺠﻠﺖ ﮔﺮدد ﺁب‬
‫ﺳﭙﺲ ﺑﺎ ﺁهﻨﮕﯽ ﺳﻮزﻧﺎک ‪ ،‬ﻏﺰل ﻣﻌﺮوف ﺧﻮد را ﺧﻮاﻧﺪ ﮐﻪ ﺳﺮاﭘﺎ ﻧﺎﻟﻪ و اﻧﺪوﻩ ﺑﻮد‪:‬‬
‫ﻗﻄ ﺮﻩ ﻗ ﻄﺮﻩ ‪،‬‬ ‫زدﻟﻢ دﺳﺖ ﺑﺪارﻳﺪ ‪ ،‬ﮐ ﻪ ﺧﻮن ﻣ ﯽ ر ﻳﺰد‬
‫دﻟﻢ از دﻳﺪﻩ ﺑﺮون ﻣﯽ رﻳﺰد‬
‫ﻧﮑﺒ ﺖ و ذﻟ ﺖ‬ ‫ﺁﺑ ﺮوی و ﺷ ﺮف و ﻋ ﺰت اﻳ ﺮان ﻗ ﺪﻳﻢ‬
‫اﻳﺮان ﮐﻨﻮن ﻣﯽ رﻳﺰد‬
‫‪pdf.tarikhema.ir‬‬

‫ﺧﺸ ﺖ ‪ ،‬ﺑ ﺎ‬ ‫ﺕﺨ ﺖ ﺟﻤﺸﻴ ﺪ ‪ ،‬زﺑ ﯽ ﺣﺴ ﯽ ﻣ ﺎ ‪ ،‬ﺑﺮﺳ ﺮﺟﻢ‬

‫ﺳﺮزﻧﺶ از ﺳﻘﻒ و ﺳﺘﻮن ﻣﯽ رﻳﺰد‬
‫‪pdf.tarikhema.ir‬‬

‫)ﺷﻤﺎرﻩ ‪ (١٠٧‬ﻡﻴﺮازادﻩ ی ﻋﺸﻘﯽ‬

‫در ﻡﻮﻗﻊ ﺧﻮاﻧﺪن ای ﻦ ﻏ ﺰل ﮐﻪ ﭼﻨ ﺪ ﺑﻴ ﺖ دیﮕ ﺮ ه ﻢ دارد ‪ ،‬رهﮕ ﺬر را ﺧﻮاب درﮔﺮﻓ ﺖ و در ﺣ ﺎل‬

‫رؤیﺎ ﺷﺮوع ﺑﻪ ﺧﻮاﻧﺪن اﺷﻌﺎری ﮐﺮد ﮐﻪ از ﻋﺮاق ﻡﺎهﻮر ﺷﺮوع ﻡﯽ ﺷﺪ‪:‬‬
‫ﺑﻴﻨﻢ ﮐﻪ زﻧ ﯽ ﺑ ﺎ‬ ‫اﮐﻨﻮن ﮐﻪ ﻡﺮا وﺿﻊ وﻃﻦ در ﻧﻈﺮ ﺁم‬
‫ﮐﻔﻦ از ﻗﺒﺮ در ﺁﻡﺪ‬
‫ﺳﭙﺲ ﺁهﻨﮓ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﮐﺮد و ﻡﺤﺰون ﺷﺪ و در ﮔﻮﺷﻪ ی ﺷﮑﺴﺘﻪ و اﻓﺸﺎری ﭼﻨﻴﻦ ﺧﻮاﻧﺪ‪:‬‬
‫ﺑﺮ اﻃ ﺮاف ﻧ ﻈﺮ‬ ‫ﺳﺮ از ﺧﺎک ﺑﺪر ﮐﺮد‬
‫ﮐﺮد‬
‫ﺷ ﻴﻮن از‬ ‫ﻧﺎﮔﻬ ﺎن ﭼ ﻪ ﮔ ﻮیﻢ ﮐ ﻪ ﭼ ﻮن ﺷ ﺪ‬
‫دروﻧﺶ ﺑﺮون ﺷﺪ‬
‫دریﻦ ﺣﺎل دﺧﺘﺮی ﺳﺮ از ﻗﺒﺮ ﺑﻴﺮون ﮐﺮد و ﺑﺎ ﺣﻴﺮت ﮔﻔﺖ‪:‬‬
‫ایﻦ ﺧﺮاﺑ ﻪ ای ﺮان‬ ‫ایﻦ ﺧﺮاﺑﻪ ﻗﺒﺮﺳﺘﺎن ‪ ،‬ﻧﻪ ایﺮان ﻡﺎﺳﺖ‬
‫ﻧﻴﺴﺖ ‪ ،‬ایﺮان ﮐﺠﺎﺳﺖ؟‬
‫و دریﻦ ﺝﺎ ﺑﻨﺪ اول ﺁهﻨﮓ ‪ ،‬ﺑﺎ ﻓﺮود ﻡﺎهﻮر ﺗﻤﺎم ﺷﺪ‪.‬‬
‫ای ﻦ دﺧ ﺘﺮ‪ ،‬ﺷ ﻬﺰادﻩ ی ای ﺮان و دﺧ ﺖ ﺧﺴ ﺮو ﺑ ﻮد ﮐ ﻪ ﭼﻨ ﺪیﻦ دور دیﮕ ﺮ اﺷ ﻌﺎری ﺑ ﻪ هﻤ ﺎن ﺁهﻨ ﮓ‬
‫ﻧﺨﺴﺖ ﺳﺮود و اﻇﻬﺎر ﺗﺄﻟﻢ ﮐﺮد و ﺧﻮد را ﭼﻨﻴﻦ ﻡﻌﺮﻓﯽ ﻧﻤﻮد‪:‬‬
‫ﻡ ﻦ دﺧﺘ ﺮ‬ ‫ای ﻡ ﺮدم ﭼ ﻮن ﻡ ﺮدﻩ ی اﺳ ﺘﺎدﻩ ی ای ﺮان‬
‫‪pdf.tarikhema.ir‬‬

‫ﮐﺴﺮایﻢ و ﺷﻬﺰادﻩ ی ایﺮان‬

‫ﻡﻠﮏ زادﻩ ی دیﺮیﻦ ﺝﮕﺮ ﮔﻮﺷﻪ ی ﺷﻴﺮیﻦ‬
‫ﻡﺮدﻩ ام ﺑﺮون‬ ‫ﻏﺼﻪ ی ﺷﻤﺎ ﻗﻮم رﻧﺠﻮر‬
‫ﮐﺮدﻩ از ﮔﻮر‬
‫ایﻦ ﺧﺮاﺑﻪ ﻗﺒﺮﺳﺘﺎن ‪ ،‬ﻧﻪ ایﺮان ﻡﺎﺳﺖ ‪.................‬‬
‫‪pdf.tarikhema.ir‬‬

‫ﺳﭙﺲ ﭼﻨﺪ ﺗﻦ از ﺷﻬﺮﻳﺎران هﺨﺎﻣﻨﺸﯽ و ﺳﺎﺳﺎﻧﯽ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﮐﻮروش و دار ﻳﻮش و اﻧﻮ ﺷﻴﺮوان و ﺧ ﺴﺮو‬
‫پﺮوﻳﺰ ﺑﻪ ﻧﻮﺑﺖ ﻧﻤﻮدار ﺷﺪﻧﺪ و ﺑﺎ هﻤﺎن ﺁهﻨﮓ ‪ ،‬ه ﺮ ﮐ ﺪام ﻳ ﮏ ﺑﻨ ﺪ ﺷﻌﺮ ﺳ ﺮاﺋﻴﺪﻧﺪ و از اﻓﺘﺨﺎراﺗ ﯽ‬
‫ﮐﻪ ﺑﺮای اﻳﺮان ﻓﺮاهﻢ ﮐﺮدﻩ و از وﻳﺮاﻧﯽ ﺁن ﮐﻪ ﺑﻪ دﺳﺖ اوﻻد ﻧﺎﺧﻠﻒ پﺪﻳﺪ ﺁﻣﺪﻩ ﺳ ﺨﻦ ه ﺎ ﮔﻔﺘﻨ ﺪ‪.‬ﺑ ﻌﺪ‬
‫ﺷﻴﺮﻳﻦ ﺑﺎ ﻝﺒﺎس ﺳﻴﺎﻩ ﺑﻪ ﺣﺎل ﻋﺰاداران ﻇﺎهﺮ ﺷﺪ و ﺑﺎ ﺁهﻨ ﮕﯽ ﺳﻮزان ‪ ،‬اﺑﻴ ﺎﺗﯽ ﺳﺮاﺋﻴﺪ ﮐﻪ ﻳ ﮏ ﺑ ﻨﺪ‬
‫ﺁن ﭼﻨﻴﻦ اﺳﺖ‪:‬‬
‫اﻳ ﺮان ‪ ،‬ای‬ ‫ای ﺧ ﺎک پ ﺎک اﻳ ﺮان زﻣﻴ ﻦ‬
‫ﺣﺠﻠﻪ ﮔﺎﻩ ﺷﻴﺮﻳﻦ‬
‫در ﺑﺎرﮔ ﻪ‬ ‫ﮐ ﻮ ﺗ ﺎج و ﺗﺨ ﺖ و ﮐ ﻮﻧﮕﻴﻦ!‬
‫ﺷﻮهﺮ ﻣﻦ‬
‫اﻳﺮان ای ﺧﺎک ﻋﺎﻝﻤﯽ ﺑﺮ ﺳﺮ ﻣﻦ‬
‫ﺷﺎﻳﺪ ﻣﺤﺘﺎج ﺑﻪ ﺗﺬﮐﺮ ﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ در ﺁن زﻣﺎن زﻧﻬﺎ در ﺣ ﺠﺎب ﺑﻮد ﻧﺪ و ﻣ ﺮدان ﻧﻘ ﺶ ﺁﻧ ﻬﺎ را ﺑ ﺎزی ﻣ ﯽ‬
‫ﮐﺮدﻧﺪ ‪ ،‬ﭼﻨﺎﻧﮑ ﻪ پ ﺴﺮی ﮐﻪ ﺻﻮﺗﯽ ﺑﺴﻴ ﺎر ﺣ ﺰﻳﻦ و ﻣﻄﻠ ﻮب دا ﺷﺖ و ﻧ ﺎﻣﺶ را ﺑ ﻪ ﻳﺎد ﻧﺪارم ﻧﻘ ﺶ‬
‫ﺷ ﻴﺮﻳﻦ را ﺑ ﻪ ﻗ ﺪری ﺧ ﻮب ﺑ ﺎزی ﮐ ﺮد ﮐ ﻪ ﺳ ﺎﻝﻦ ﻧﻤ ﺎﻳﺶ ﺑ ﻪ ﻋﺰاﺧﺎﻧ ﻪ ﺗﺒ ﺪﻳﻞ ﺷ ﺪ و هﻤ ﻪ ﺑ ﻪ ﺳ ﺨﺘﯽ‬
‫ﮔﺮﻳﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫هﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻤﻪ زاری و ﻓﻐ ﺎن ﺷ ﻴﺮﻳﻦ ﺑﻪ ﺳ ﺮ ر ﺳﻴﺪ ‪ ،‬ه ﻤﻪ ی پﺎدﺷ ﺎهﺎن ﺳﻮﮔﻮاری را پﺎﻳ ﺎن داد ﻧﺪ و‬
‫درودی ﺑﻪ روان زرﺗﺸﺖ ﻓﺮﺳﺘﺎدﻧﺪ‪ .‬ﺳﭙﺲ روح زردﺷ ﺖ ﺗﺠ ﻠﯽ ﮐﺮد و ﺑ ﺎ ﺑﻴﺮق ﺳﻪ رﻧ ﮓ ا ﻳﺮان ‪،‬‬
‫زﻧﺪﮔﺎﻧﯽ ﻧﻮﻳﻨﯽ را ﺑﺸﺎرت داد و ﮔﻔﺖ‪:‬‬
‫ﺣﺎﻓﻆ ا ﻳﺮان ﺑ ﻮد‬ ‫ﻣﻦ اﺑﺮ اهﺮﻳﻤﻦ اﻳﺮاﻧﻴﺎن ‪ ،‬ﻏﺎﻝﺐ ﺷﺪم‬
‫ﻳﺰدان و ﻣﻦ ﻏﺎﺋﺐ ﺷﺪم‬
‫ﺁﻧﮕﺎﻩ ﻋﺸﻘﯽ از ﺧﻮاب ﺑﺮﺧﺎﺳﺖ و ﮔﻔﺖ ‪:‬‬
‫ﺑ ﺪ ﺑ ﻪ ﺑﻴ ﺪاری‬ ‫ﺁﻧﭽ ﻪ ﻣ ﻦ دﻳ ﺪم درﻳ ﻦ ﻗﺼ ﺮ ﺧ ﺮاب‬
‫ﺧﺪاﻳﺎ ﻳﺎ ﺑﻪ ﺧﻮاب؟‬
‫دﻳ ﺪم اﻧ ﺪر ﻣﺎﺗ ﻢ‬ ‫پﺎدﺷ ﺎهﺎن را هﻤ ﻪ اﻧ ﺪوهﮕﻴﻦ‬
‫اﻳﺮان زﻣﻴﻦ!‬
‫‪pdf.tarikhema.ir‬‬

‫)ﺷﻤﺎرﻩ ‪ (١٠٨‬ﺑﺎ ﻣﺎدرم در اﺻﻔﻬﺎن‬

‫‪pdf.tarikhema.ir‬‬

‫ای ﺧ ﺪا دﻳﮕ ﺮ‬ ‫ﻧﻨ ﮓ ﺧ ﻮد داﻧﻨ ﺪﻣﺎن ‪ ،‬اﺟ ﺪادﻣﺎن‬

‫ﺑﺮس ﺑﺮ دادﻣﺎن‬
‫دﻳﺪ ﻋﺸﻘﯽ ﺧﻮاب‬ ‫وﻋﺪﻩ ی زرﺗﺸﺖ را ﺗﻘﺪﻳﺮ ﮐﻦ‬
‫و ﺗﻮ ﺗﻌﺒﻴﺮ ﮐﻦ‬
‫ﺷﺎﻋﺮ ﻧﺎﮐﺎم ‪:‬‬
‫ﺵﺎﻳﺪ اﻳﻨﺠﺎ ﻣﻘﺎم ﻣﻨﺎﺳﺒﯽ ﺑﺮای ﺵﺮح و ﺗﻮﺻﻴﻒ اﻓﮑﺎر ﺵﺎﻋﺮ ﺵﻮرﻳﺪﻩ ای ﭼﻮن ﻋﺸﻘﯽ ﻧﺒﺎﺵﺪ زﻳ ﺮا او‬
‫ﮔﻮﻳﻨﺪﻩ اﻳﺴﺖ ﮐﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﮔﻔﺘﻪ هﺎﻳﺶ ﺟﻨﺒﻪ هﺎی ﺳﻴﺎﺳﯽ و اﺟﺘﻤ ﺎﻋﯽ دارد و اه ﻞ ﻣﻮﺳ ﻴﻘﯽ ﻧﺒ ﻮدﻩ ا ﺳﺖ‬
‫ﮐﻪ ﻣﻮﺿﻮع ﮔﻔﺘﺎر ﻣﻦ ﺑﺎﺵ ﺪ وﻟ ﯽ ﭼﻮن ﻧﻤﺎﻳﺸﻨﺎﻣ ﻪ اش ﺑﺎ ﺁه ﻨﮓ ﺧﻮا ﻧﺪﻩ ﻣﯽ ﺵ ﺪ و ﭼﻴﺰی ﺵﺒﻴﻪ ﺑ ﻪ‬
‫)اﭘﺮا( ﺑﻮد و ﺵﺎﻳﺪ هﻢ اوﻟﻴﻦ اﺛﺮی اﺳﺖ ﮐﻪ درﻳ ﻦ زﻣﻴ ﻨﻪ در ادﺑﻴ ﺎت ﻓﺎر ﺳﯽ ﻇ ﻬﻮر ﮐ ﺮدﻩ ا ﺳﺖ ‪ ،‬ﺑﺎ‬
‫ﻣﻮﺿﻮع اﻳﻦ ﮐﺘﺎب ﺑﯽ ارﺗﺒﺎط ﻧﻴﺴﺖ‪.‬ازﻳﻦ ﮔﺬﺵﺘﻪ اﺵﻌﺎر اﻳﻦ ﻧﻤﺎﻳﺸﻨﺎﻣ ﻪ ﻣﺪﺗﻬﺎ در زﺑ ﺎن ﻣﺮدم ﺑ ﻮد ‪،‬‬
‫زﻳﺮا ﺁهﻨﮓ داﺵﺖ و ﻣﺮا ﺑﺎ ﺁن اﻧﺲ و اﻟﻔﺘﯽ ﺗﻤﺎم ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﻣﻌﻠﻢ ﺗﺎر ﭘﺪرم ﮐﻪ در ارﮐﺴﺘﺮ ر ﺳﺘﺎﺧﻴﺰ ﺵﺮﮐﺖ داﺵ ﺖ ﺁهﻨﮕﻬ ﺎ را ﺑ ﻪ وی ﺁﻣﻮﺧ ﺖ و ﻣ ﻦ ﺑ ﻪ ه ﻤﺮاﻩ‬
‫ﺗﺎر او ‪ ،‬ﻣﮑﺮرﺁﻧﻬﺎ را ﻣﯽ ﺧﻮاﻧﺪم‪ .‬ﻣﺎدرم ﻣ ﯽ ﮔ ﻔﺖ اﻳ ﻦ ﻧﻤﺎﻳﺸﻨﺎ ﻣﻪ ﻳ ﮏ درس ﺑ ﺰرگ و ﻃﻦ ﭘﺮ ﺳﺘﯽ‬
‫اﺳﺖ ‪ ،‬ﺑﺮﻣﺎﺳﺖ ﮐﻪ وﻃﻦ ﺧﻮد را دوﺳﺖ ﺑﺪارﻳﻢ و در راﻩ ﺗﺮﻗﯽ ﺁن از هﻴ ﭻ ﮐﻮ ﺵﺸﯽ ﻧﻬﺮاﺳ ﻴﻢ و از‬
‫هﻴﭻ ﻣﺎﻧﻌﯽ ﺳﺴﺖ ﻧﺸﻮﻳﻢ‪.‬ﺁری اﻧﺪرز ﻣﺎدر‪ ،‬ﭼﻨ ﺎن در ﻟﻮح ﺳﻴﻨﻪ ام ﻧﻘ ﺶ ﺑﺴ ﺖ ﮐﻪ هﺮﮔ ﺰ ﻓﺮاﻣﻮ ﺵﻢ‬
‫ﻧﻤﯽ ﺵﻮد‪.‬‬
‫ﻋﺸﻘﯽ در راﻩ ﺁزادی ﺑﺴﯽ ﮐﻮﺵﻴﺪ‪.‬او ﻣﺮدی ﺑﻮد وﻃ ﻦ دو ﺳﺖ و ﺑ ﺮای راهﻨ ﻤﺎﺋﯽ اﻓﮑ ﺎر هﻢ ﻣﻴﻬﻨ ﺎن‬
‫ﺧﻮد زﺑﺎﻧﯽ ﺳﺮخ داﺵﺖ ﮐﻪ ﻣﻌﻤﻮﻻ ﺳﺮ را ﺑﻪ ﺑﺎد ﻣﯽ دهﺪ‪.‬ﻋﺸﻘﯽ ﺵﺎﻋﺮ دورﻩ ی ﺑﻴﺪاری اﻳﺮاﻧﺴﺖ و‬
‫در ﺳﺎﻟﻬﺎی ﺁﺧﺮ ﻋﻤﺮش ﮐﻪ ﻣ ﻘﺪﻣﺎت از د ﺳﺖ رﻓﺘ ﻦ ﺁزادی ﻓﺮاهﻢ ﻣ ﯽ ﺵ ﺪ و ﺗﻈ ﺎهﺮاﺗﯽ ﺟﻤ ﻬﻮری‬
‫ﺧﻮاهﺎﻧ ﻪ ﺑ ﻪ ﻇﻬ ﻮر ﻣ ﯽ رﺳ ﻴﺪ ‪ ،‬ﺑ ﻪ ﺧﻮﺑ ﯽ ﻣ ﯽ داﻧﺴ ﺖ ﮐ ﻪ اﻳ ﻦ ﻇ ﺎهﺮ ﺳ ﺎزﻳﻬﺎ ﻣﻘﺪﻣ ﻪ ی ﺳﻴﺎﺳ ﺘﻬﺎی‬
‫دﻳﮕﺮﻳﺴﺖ وﻟﯽ ﭼﻮن ﺟﻮان اﺣﺴﺎﺳﺎﺗﯽ ﮐﻢ ﺗﺠﺮﺑﻪ ای ﺑﻮد ﻧﺎﮔﻔﺘﻨﯽ هﺎ را ﺁﻧﭽﻨﺎن ﺗ ﻨﺪ و ﺑ ﯽ ﭘ ﺮوا ﮔ ﻔﺖ‬
‫ﮐﻪ دﺳﺖ ﻧﺎﺳﺎزﮔﺎر زﻣﺎﻧﻪ ‪ ،‬زﺑﺎﻧﺶ را ﺑﺴﺖ و ﺣﻴﺎﺗﺶ را ﭘﺎﻳﺎن داد‪.‬‬
‫ﻋﺸﻘﯽ در ﺁﻏﺎز ﺗﺠﺪد ادﺑﯽ اﻳﺮان دﺳﺖ ﺑﻪ ﺳﺮودن اﺵﻌﺎر ﻧﻮی زد‪.‬اﮔﺮ ﻓﺮﺻﺖ ﻣﯽ ﻳﺎﻓ ﺖ و در ﮐﺎر‬
‫ﺵﺎﻋﺮی ورزﻳﺪﻩ ﺗﺮ ﻣﯽ ﺵﺪ ‪ ،‬ﺵﺎﻳﺪ ﻳﮑﯽ از ﺑﺮﮔﺰﻳﺪﮔﺎن ادب ﺟﺪﻳﺪ اﻳﺮان ﺟﻠﻮﻩ ﻣﯽ ﻧﻤﻮد!ﺑﺎ وﺟﻮد اﻳﻦ‬
‫ﺻﺮف ﻧﻈﺮ از ﺑﻌ ﻀﯽ ﻟﻐﺰﺵ ﻬﺎی ادﺑ ﯽ ‪ ،‬او ﺵﺎﻋﺮﻳﺴﺖ ﮐ ﻪ ﻣﺨﺼﻮﺻ ًﺎ اﻓﮑ ﺎر ﺁزادی ﺧﻮاهﺎﻧ ﻪ اش‬
‫هﻮاﺧﻮاﻩ زﻳﺎد دارد‪.‬هﺮ ﭼﻨﺪ روزﮔﺎرش ﺑﻪ ﻧﺎﮐﺎﻣﯽ رﺳﻴﺪ و در ﺳﻦ ﺟﻮاﻧﯽ ﺑ ﻪ ﺳﺮﻧﻮ ﺵﺘﯽ ﺵ ﻮم د ﭼﺎر‬
‫ﺵﺪ ﮐﻪ در دﻓﺘﺮ ﺗﺎرﻳﺦ اﻳﺎم ﺛﺒﺖ اﺳﺖ ! وﻟﯽ ﮔﻔﺘﻪ هﺎﻳﺶ ﺑﺮ دل ﺁﻳﻨﺪﮔﺎن ﻧﻮﺵﺘﻪ ﺵﺪ‪.‬ﺑﺮﺟﺎﺋﯽ ﮐ ﻪ هﺮﮔ ﺰ‬
‫ﻣﺤﻮ و ﻧﺎﺑﻮد ﻧﻤﯽ ﺵﻮد‪.‬‬
‫**************‬
‫ﻧﺘﻴﺠ ﻪ ‪ -‬ﺣ ﺎﻻ ﺑﺒﻴﻨﻴ ﻢ ﭼ ﻪ ﭘﻴ ﺶ ﺁﻣ ﺪهﺎﺋﯽ ﺵ ﺪ ‪ :‬ﮐﻮدﺗ ﺎی ﺳ ﻪ ﻣ ﺎﻩ ﺑ ﻪ ﭘﺎﻳ ﺎن رﺳ ﻴﺪ‪.‬ﺳ ﻴﺪ ﺑ ﻪ ﻓﺮﻧﮕﺴﺘ ﺎن‬
‫رﻓ ﺖ‪.‬رﺟ ﺎل و اﻋﻴ ﺎن از ﺣﺒ ﺲ درﺁﻣﺪﻧ ﺪ‪.‬دورﻩ ی ﺁﻗ ﺎﺋﯽ اﻣﺜ ﺎل ﻓﺮﻣﺎﻧﻔﺮﻣ ﺎ ﺑ ﻪ ﺳ ﺮ رﺳ ﻴﺪ و دﺳ ﺘﻪ ی‬
‫دﻳﮕﺮی ﻋﻠﻤﺪار ﻣﻌﺮﮐﻪ ﺵﺪﻧﺪ‪.‬هﺮ ﮐﺴﯽ ﭼﻨﺪ روزﻩ ﻧﻮﺑﺖ اوﺳﺖ‪.‬‬
‫‪pdf.tarikhema.ir‬‬

‫داﺳﺘﺎن ﻧﯽ زدن‬
‫ﻃﺎق ﻧﺼﺮت ‪ -‬ﺧﺎﻃﺮﻩ ی دﻳﮕﺮ ﺳﻔﺮ اﺻﻔﻬﺎن ‪ ،‬ﻋﺮوﺳﯽ ﻣﻌﺘﻤﺪاﻟﺪوﻟﻪ اﺳﺖ‪.‬ﻋﺮوس ‪ ،‬د ﺧﺘﺮ ﻳﮑ ﯽ از‬
‫رﺟﺎل ﺕﻬﺮان ﺑﻮد ﮐ ﻪ ﺑ ﺎ ﺟ ﺎﻩ و ﺟﻼل ﺑﺴﻴ ﺎر ﺑﻪ اﺻ ﻔﻬﺎن وارد ﺷ ﺪ‪ .‬ﻣﻦ ه ﻢ ﺑ ﺎ ﭘ ﺪرم هﻤ ﺮاﻩ داﻣ ﺎد و‬
‫ﺟﻤﻌﯽ دﻳﮕﺮ ﺕﺎ ﻳﮏ ﻓﺮﺳﺨﯽ ﺑﻪ اﺳﺘﻘﺒﺎل رﻓﺘﻴﻢ‪.‬در ﺑﻴﻦ راﻩ ‪ ،‬ﻃﺎق ﻧﺼﺮت ﺑﻪ ﭘﺎ ﮐﺮدﻩ ﺑﻮدﻧﺪ‪.‬ﻧﻤﯽ داﻧ ﻢ‬
‫داﻣﺎد ﭼﻪ ﻓﺘﺤﯽ ﮐﺮدﻩ و ﭼﻪ ﮔﻠﯽ ﺑﻪ ﺳ ﺮ ﻣ ﺮدم زدﻩ ﺑ ﻮد ﮐ ﻪ ﺑ ﺎ ﻟﺒ ﺎس ﺳﻮرﻣﻪ ای ﻏﺮق در ﻧﺸﺎﻧ ﻬﺎ و‬
‫ﺷﻤﺸﻴﺮ ﻣﺮﺻﻊ ﺳﻮار اﺳﺐ ﺷﺪﻩ ﺑﻮد و از زﻳﺮ ﻃﺎق ﻧﺼﺮت ﻣﯽ ﮔﺬﺷﺖ!هﺮ ﭼﻪ ﻓﮑﺮ ﻣﯽ ﮐ ﻨﻢ در ﺁن‬
‫ﻣﻮﻗ ﻊ ﻣﻌﺘﻤﺪاﻟﺪوﻟ ﻪ ﺷ ﻐﻠﯽ ﻧﺪاﺷ ﺖ ‪ ،‬ﻧ ﻪ ﺡ ﺎﮐﻢ ﺑ ﻮد ﻧ ﻪ رﺋﻴ ﺲ ﻗﺸ ﻮن زﻳ ﺮا ﻣﻌﻤ ﻮﻻ ﻣ ﺮدم ﺑ ﺮای اﻳ ﻦ‬
‫اﺷﺨﺎص اﺡﺘﺮام ﻗﺎﺋﻠﻨﺪ‪.‬اﻣﺎ او ﭘﺴﺮ ﻇﻞ اﻟﺴﻠﻄﺎن ﺑﻮد‪.‬ﭘﺪرش ﻓﺮزﻧﺪ ﻧﺎﺻﺮاﻟﺪﻳﻦ ﺷﺎﻩ ﺑﻮد ﮐ ﻪ ﻳ ﮏ ﻋﻤ ﺮ‬
‫ﺟﻨﺎﻳﺖ ﮐﺮد و ﻣﺎل ﻣﻠﺖ را ﻏ ﺎرت ﻧ ﻤﻮد‪ .‬ﺷﺎﻳﺪ ا ﻳﻦ ﭘﺴ ﺮ ه ﻢ ﻧﺸﺎﻧﻬ ﺎی ﭘ ﺪرش را ﮐﻪ در اﺛ ﺮ ﺧﺪﻣﺎت‬
‫ﺻﺎدﻗﺎﻧﻪ ﺑﻪ دﺳﺖ ﺁوردﻩ ﺑﻪ ﺳﻴﻨﻪ زدﻩ ﺑﻮد ﻳﺎ اﻳﻨﮑﻪ ﭼﻮن از ﺧﺎﻧﻮادﻩ ی ﺳﻠﻄﻨﺖ ﺑﻮد‪ .‬ﺑﻪ هﺮ ﺡﺎل ﭘﻮل‬
‫داﺷﺖ ‪ ،‬ﻋﻤﺎرات ﻣﺘﻌﺪد در ﺑﺎغ ﻧﻮ داﺷﺖ ‪ ،‬دهﺎت ﺑﺴﻴﺎر در اﻃﺮاف ﺷﻬﺮ اﺻﻔﻬﺎن داﺷﺖ و هﻤ ﻪ را‬
‫ﺑﯽ زﺡﻤﺖ ﺑﻪ دﺳﺖ ﺁوردﻩ ﺑﻮد‪.‬ﻣﺮدم هﻢ ﺑﻨﺪﻩ ی ﮐﺴﯽ هﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ ﺻﺎﺡﺐ ﻣﺎل و ﺟﺎﻩ و ﻣﻘﺎﻣﺴﺖ‪ .‬ﺕﺎزﻩ‬
‫ﻣﯽ ﮔﻔﺘﻨﺪ ﺑﻪ او ﭼﻴﺰی ﻧﺮﺳﻴﺪﻩ ‪ ،‬ﺑﺮادر ﺑﺰرﮔﺘﺮ ﺑﻌﺪ از ﻓﻮت ﭘ ﺪرش ﺕﻤ ﺎم اﻣ ﻮال را ﺧ ﻮد ﺑﺮداﺷ ﺘﻪ و‬
‫ﺑﻪ هﺮﻳﮏ از ﺑﺮادران هﻢ ﭼﻴﺰﮐﯽ دادﻩ ﺑﻮد‪.‬‬
‫در هﺮ ﺻﻮرت ‪ ،‬داﻣﺎد ﺟﻮان و زﻳﺒﺎ ﺑﻮد ‪ ،‬ﻟﺒﺎﺳﺶ هﻢ ﮐ ﻪ ﻗﺸﻨ ﮓ و ﻗﻴﻤ ﺘﯽ ﺑﻮد ؛ ﻃ ﺎق ﻧ ﺼﺮت هﻢ‬
‫ﮐﻪ ﺑﺮاﻳﺶ ﺑﺴﺘﻪ ﺑﻮدﻧﺪ ‪ ،‬اﻟﺒﺘﻪ ﻣﻮرد ﭘﺴﻨﺪ ﻋﺮوس ﮐﻪ او هﻢ از ﻳﮑﯽ از هﻤﻴﻦ ﺧﺎﻧﻮادﻩ هﺎی ﺧﻮﺷﺒﺨﺖ‬
‫ﺑﻮد واﻗﻊ ﻣﯽ ﺷﺪ‪.‬ﻣﻦ هﻢ ﺁن وﻗﺖ ﻣﺜﻞ ﺡﺎﻻ ﻓﮑﺮ ﻧﻤﯽ ﮐﺮدم ؛ هﻢ از ﻟﺒﺎس زﻳﺒﺎی ﻏ ﺮق در ﻧﺸ ﺎن هﻢ‬
‫از ﺧﺒﺮ ﻋﺮوﺳﯽ ‪ ،‬هﻢ از ﺕﻤﺎﺷﺎی ﻃﺎق ﻧﺼﺮت ﮐﻪ ﺑﺎ ﭼﺮاﻏﻬﺎی رﻧﮕﺎرﻧﮓ ﺕﺰﺋﻴﻦ ﺷﺪﻩ ﺑ ﻮد ‪ ،‬هﻢ از‬
‫ﮔﺮدش و اﺳﺐ ﺳﻮاری ﺧﻮﺷﻢ ﻣﯽ ﺁﻣﺪ ؛ وﻗﺘﯽ ﻣﯽ دﻳﺪم هﻤﻪ ﺑﻪ داﻣﺎد ﺕﻌﻈﻴﻢ ﻣﯽ ﮐﻨﻨ ﺪ ‪ ،‬ﻣﻦ ه ﻢ ﺳ ﺮ‬
‫ﻓﺮود ﻣﯽ ﺁوردم ‪ ،‬وﻟﯽ ﺁﻧﭽﻪ ﻳﺎدم هﺴﺖ ‪ ،‬داﻣﺎد ﻣﺮد ﻣﺘﻮاﺿﻌﯽ ﺑﻮد ﭼﻨﺎﻧﮑﻪ ﺟﻮاب ﺳﻼم ﻣﺮا هﻢ ﮐ ﻪ‬
‫ﺑﭽﻪ ای ﺑﻮدم ﺑﺎ ﮐﻤﺎل ﺧﻮﺷﺮوﺋﯽ ﻣﯽ داد و هﻤﻪ ﻣﯽ ﮔﻔﺘﻨﺪ واﻗﻌًﺎ او ﺁﻗﺎی ﺑﻪ ﺕﻤﺎم ﻣﻌ ﻨﯽ اﺳ ﺖ ‪ ،‬ﺕﮑﺒ ﺮ‬
‫و ﺧﻮدﻓﺮوﺷﯽ اﻣﺜﺎل و اﻗﺮان ﺧﻮد را ﻧﺪارد‪.‬‬
‫ﺑﺎری ﻋﺮوس را ﺑﻪ ﮐﺎﻟﺴﮑﻪ ی ﻣﺰﻳﻨﯽ ﻧﺸﺎﻧﺪﻧﺪ ﮐﻪ ﭼﻬﺎر ا ﺳﺐ ﻗ ﻮی هﻴﮑ ﻞ ﺁن را ﻣ ﯽ ﮐﺸ ﻴﺪ‪.‬داﻣ ﺎد و‬
‫ﺕ ﻤﺎم هﻤﺮاه ﺎن هﻢ ﺳﻮار ا ﺳﺐ ﺑﻪ دﻧ ﺒﺎل ﮐﺎﻟﺴ ﮑﻪ وﻟ ﯽ ﭼﻮن ﭼ ﺎدر اﺑﺮﻳﺸﻤ ﯽ ﺑﻪ ﺳﺮ داﺷ ﺖ و ﺕ ﻮر‬
‫ﺳﻔﻴﺪی ﺑﻪ ﺳﺮ و ﺻﻮرت اﻓﮑ ﻨﺪﻩ ﺑ ﻮد ‪ ،‬ﺁن ه ﻤﻪ ﻟﻄ ﻒ و ﻣﻼﺡ ﺖ را در ﭘ ﺮدﻩ ی ﻣﺴ ﺘﻮری ﭘﻮ ﺷﺎﻧﻴﺪﻩ‬
‫ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﺟﺸﻦ ﻋﺮوﺳﯽ ‪ -‬ﺷﺐ ‪ ،‬ﻣﺠﻠﺲ ﺟﺸﻦ ﺑﺰرﮔﯽ در ﺑﺎغ ﻧﻮ ﺑﻪ ﭘﺎ ﮐﺮدﻧﺪ ﭼﻨﺪﻳﻦ دﺳﺘﻪ ﻧﻮازﻧﺪﻩ و ﺧﻮاﻧﻨﺪﻩ‬
‫و رﻗﺎص و ﻣﻘﻠﺪ در ﮔﻮﺷﻪ هﺎی ﺑﺎغ ‪ ،‬ﻣﻴﻬﻤﺎﻧﺎن را ﺳﺮﮔﺮم ﻣﯽ ﮐﺮدﻧﺪ‪.‬هﻤﻪ ﺟﺎ ﻣﻴﺰهﺎ ﭘﺮ از ﺷﻴﺮﻳﻨﯽ‬
‫و ﻣﻴﻮﻩ ﺑﻮد ‪ ،‬ﭼﻴﺰی ﮐﻪ درﻳﻦ ﻗﺒﻴﻞ ﺷﺒﻬﺎ ﻣﻮﺟﺒﺎت ﺧﻮ ﺷﯽ ه ﻤﻪ ﺑ ﻪ ﺧﺼ ﻮص ﺑ ﭽﻪ ه ﺎ را ﻓﺮاهﻢ ﻣﯽ‬
‫ﮐﻨﺪ‪.‬ﻣﻴﺰ ﺑﺰرﮔﯽ هﻢ در ﮐﻨﺎر ﺡﻮض ﮐ ﻪ ﺁ ﺑﯽ زﻻل در ﺁن ﺟﺮ ﻳﺎن داﺷ ﺖ ‪ ،‬ﮔ ﺬاردﻩ ﺑﻮدﻧ ﺪ و ﻣﻤ ﻠﻮ از‬
‫اﻧﻮاع ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺧﻮراﮐﯽ ﺑﻮد‪.‬از ﻳﮏ ﮔﻮﺷﻪ ی ﺑﺎغ دودی ﺑ ﻪ ه ﻮا ﻣﯽ رﻓ ﺖ و ﭼﻨ ﺪﻳﻦ ﺁ ﺷﭙﺰ ‪ ،‬ﮔﻮﺷ ﺖ‬
‫هﺎی ﺑﺮﻩ را روی زﻏﺎﻟﻬﺎی ﺳﺮخ ‪ ،‬ﮐﺒﺎب ﻣﯽ ﮐﺮدﻧﺪ و دﺳﺘﻪ دﺳﺘﻪ ﭘﻴﺸﺨﺪﻣﺘﻬﺎ ‪ ،‬ﺳﻴﻨﯽ هﺎی ﮐﺒﺎب را‬
‫دور ﻣﯽ ﮔﺮداﻧﺪﻧﺪ‪.‬اﻃﺮاف ﺡﻮض ‪ ،‬ﺻﺪهﺎ ﺕﻨﮓ هﺎی زﻳﺒﺎ ﭘﺮ از ﻣﺎﻳﻌ ﺎت رﻧﮕﺎر ﻧﮓ ﺑ ﻮد ﮐ ﻪ ه ﻨﻮز‬
‫ﺧﺎﻟﯽ ﻧﺸﺪﻩ از ﮐﭗ هﺎی ﺑﺰرﮔﯽ ﮐﻪ درهﻤﺎن ﻧﺰدﻳﮑﯽ ﺑﻮد ﭘ ﺮ ﻣﯽ ﺷﺪ‪.‬در ﻃ ﺮف دﻳ ﮕﺮ‪ ،‬ﺷﻴﺸﻪ ه ﺎی‬
‫درﺑﺴﺘﻪ ای ﺑﻮد ﮐﻪ ﺑﺎ ﮐﺎ ﻏﺬ ﭼ ﺎپ ﺷﺪﻩ ﺑ ﻪ ﺧﻄ ﻮط ﻓﺮﻧﮕ ﯽ ﭼﻴﺰ هﺎﺋﯽ روﻳ ﺶ ﻧﻮ ﺷﺘﻪ ﺷﺪﻩ ﺑ ﻮد و ﻣﯽ‬
‫ﮔﻔﺘﻨﺪ از ﻋﻬﺪ ﺷﺎﻩ ﺑﺎﺑﺎ ﺑﻪ ﻳﺎد ﮔﺎر ﻣﺎﻧﺪﻩ اﺳﺖ‪.‬ﻳﮑﯽ از ﺑﭽﻪ هﺎ ﮔﻔﺖ اﻳﻦ ﺷﺮﺑﺘﻬﺎ ﭼﻪ ﺧﻮ ﺷﺮﻧﮓ اﺳ ﺖ!‬
‫‪pdf.tarikhema.ir‬‬

‫ﺁن ﻳﮑﯽ ﮔﻔﺖ ﻧﻘﺶ ﺳﻪ ﺳﺘﺎرﻩ دارد ‪ ،‬ﻣﻌﻠﻮم ﻣﯽ ﺷﻮد ﺳﻠﻄﺎن ﺑﻄﺮﻳﻬﺎ ﺳﺖ ‪ ،‬دﻳﮕ ﺮی ﮔﻔ ﺖ ﺑ ﻪ رﻧﮕ ﺶ‬
‫ﻧﮕﺎﻩ ﻧﮑﻨﻴﺪ ‪ ،‬ﺕﻠﺦ اﺳﺖ ‪ ،‬ﻧﻤﯽ ﺑﻴﻨﻴﺪ وﻗﺘﯽ ﺑﻌﻀﯽ ﻣﯽ ﺁﺷﺎﻣﻨﺪ ﮔ ﺮﻩ ﺑ ﺮ ا ﺑﺮو ﻣ ﯽ ﺁور ﻧﺪ‪.‬ﭘﻴﺸﺨ ﺪﻣﺘﯽ ﮐ ﻪ‬
‫ﻧﺰدﻳﮏ ﻣﺎ اﻳﺴﺘﺎدﻩ ﺑﻮد ﺑﺎ ﻳﮏ ﺳﻴﻨﯽ ﭘﺮ از ﻟﻴﻮاﻧﻬﺎی ﺷﺮﺑﺖ ﺑﻪ ﻟﻴﻤﻮ ﻧﺰد ﻣﺎ ﺁﻣﺪ و ﮔﻔﺖ ‪ :‬ﺑﭽﻪ ﺷ ﺮﺑﺖ‬
‫واﻗﻌﯽ اﻳﻨﻬﺎﺳﺖ ‪ ،‬ﺑﺨﻮر ﻳﺪ و ﺑﺒﻴﻨﻴ ﺪ ﭼﻘ ﺪر ﺷ ﻴﺮﻳﻦ ا ﺳﺖ ‪ ،‬ﺁن ﺷ ﺮﺑﺖ هﺎی دور ﺡﻮض ﺑ ﻪ درد ﺷﻤﺎ‬
‫ﻧﻤﯽ ﺧﻮرد ‪ ،‬اﮔﺮ ﺑﺨﻮرﻳﺪ ﺧﻮاﺑﺘﺎن ﻣﯽ ﮔﻴﺮد‪ -.‬ﻣﺎ هﻤﮕﯽ ﮔﻔﺘﻴ ﻢ اﻣ ﺸﺐ و ﺧﻮاب!ﻣﮕ ﺮ ﺑﻪ ا ﻳﻦ زودی‬
‫ﭼﻨﻴﻦ ﺷﺒﻬﺎ دﻳﺪﻩ ﻣﯽ ﺷﻮد!‬
‫‪pdf.tarikhema.ir‬‬

‫درﻳﻦ ﮔﻔﺘﮕﻮ ﺑﻮدﻳﻢ ﮐﻪ ﺧﻤﭙﺎرﻩ ای ﺷﺮوع ﺑﻪ ﺁﺗﺶ ﺑﺎزی را اﻋﻼم ﮐﺮد ﺗﻴﺮهﺎی رﻧﮕﺎرﻧﮓ ﺑﻪ هﻮا ﻣﯽ‬
‫رﻓﺖ ‪ ،‬ﻣﯽ ﺗﺮﮐﻴﺪ و پﺨﺶ ﻣﯽ ﺷ ﺪ و ﻓ ﺮود ﻣ ﯽ ﺁﻣ ﺪ و وﻗ ﺘﯽ ﺑ ﻪ ﻧﺰدﻳ ﮏ زﻣﻴ ﻦ ﻣﯽ رﺳ ﻴﺪ ﻣ ﺤﻮ ﻣ ﯽ‬
‫ﺷﺪ‪.‬ﮔﺎهﯽ ﺑﻪ ﺗﻤﺎﺷﺎی ﺡﺮﮐﺎت رﻗﺎﺻﻬﺎ ‪ ،‬ﺳﺎﻋﺘﯽ ﺑﻪ ﺷﻨﻴﺪن ﺁهﻨﮕﻬﺎی ﻧﺸ ﺎط اﻧﮕ ﻴﺰ ﻣﻮزﻳ ﮏ و زﻣﺎﻧ ﯽ‬
‫ﺑﻪ ﮔﻮش دادن ﺳﺎز و ﺿﺮب ﻧﻮازﻧﺪﮔﺎن ﻣﺸﻐﻮل ﺑﻮدﻳﻢ‪.‬‬
‫ﺁهﻨﮓ ﻧﯽ ‪ -‬در زﻳﺮ ﭼﺎدر پﻮش ﺑﺰرﮔﯽ ﺟﻤﻌﯽ ﻧﺸﺴﺘﻪ ﺑﻮدﻧﺪ ‪ ،‬پﺪرم هﻢ ﺁﻧﺠﺎ ﺑﻮد‪.‬ﺑﻪ ﺳﻮی او رﻓ ﺘﻢ ؛‬
‫پﻴﺮﻣﺮدی ﻧﯽ ﻣﯽ زد و هﻤ ﻪ ﺧ ﺎﻣﻮش ﺑﻮد ﻧﺪ ﻣ ﺜﻞ اﻳﻨﮑ ﻪ ﺁهﻨ ﮓ ﺳﺎزش ﺟﺬﺑ ﻪ ای دا ﺷﺖ ﮐﻪ ه ﻤﻪ را‬
‫ﺳﺎﮐﺖ ﮐﺮدﻩ ﺑﻮد‪.‬اﻧﮕﺸﺖ هﺎی او روی ﺳﻮراﺧﻬﺎی ﻧﯽ ﺑﻪ ﺗﻨﺪی در ﺡﺮﮐﺖ ﺑﻮد و ﻧﻮاﺋ ﯽ ﺁﺳ ﻤﺎﻧﯽ ﺑ ﻪ‬
‫ﮔﻮش ﻣﯽ رﺳﻴﺪ‪.‬وﻗﺘﯽ ﺁهﻨﮓ را ﺗﻤﺎم ﮐﺮدﻩ هﻤﻪ ﺑﻪ اﺡﺘﺮام ﮐﻒ زدﻧﺪ و ﺗﺒﺴﻤﯽ ﻣﻠﻴﺢ ﺑﺮ ﮔﻮﺷﻪ ی ﻟﺐ‬
‫پﻴﺮﻣﺮد ﻧﻘﺶ ﺑﺴﺖ‪.‬ﺁهﺴﺘﻪ از پﺪرم پﺮﺳﻴﺪم‪ :‬اﻳﻦ پﻴﺮﻣﺮد ﮐﻴﺴﺖ ؟ ﮔﻔﺖ ‪ :‬ﻧﺎﻳﺐ اﺳﺪاﷲ ﺧﺪاوﻧﺪ ﻧﯽ ‪.‬‬
‫ﻣ ﻦ هﻤﺎﻧﺠ ﺎ ﻧﺸﺴﺘ ﻢ ‪ ،‬ﻣﺜ ﻞ اﻳﻨﮑ ﻪ ﻣ ﺮا ﻣﺠ ﺬوب ﮐ ﺮدﻩ ﺑ ﻮد و ﺗ ﺎ ﻣﺠﻠ ﺲ ﺑ ﻪ ه ﻢ ﺧ ﻮرد از او دور‬
‫ﻧﺸﺪم‪.‬ﺳﺎزش در دل زﻳﺒﺎ پﺴﻨﺪ ﻣﻦ ﭼﻨﺎن اﺙﺮ ﮐﺮد ﮐﻪ دﻳﮕﺮ زﻳﺒﺎﺋﻴﻬﺎ را ﻗﺪر و ﻗﻴﻤﺘﯽ ﻧﺒﻮد‪.‬‬
‫ﻧﺎﻳﺐ اﺳﺪاﷲ ‪ -‬ﻧﯽ زن ﺑﺴﻴﺎر ﻣﺎهﺮی ﺑﻮد‪.‬ﺑﺎ ﺁن ﺳﺎز ﺳﺎدﻩ ﮐﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﭼﻨﺪ ﺳﻮراخ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻧﺪاﺷﺖ و ﻣﺎﻧﻨﺪ‬
‫ﺁﻻت ﺑﺎدی ا ﻣﺮوز دارای ﺳ ﺎﺧﺘﻤﺎن ﻣﻨﻈ ﻢ و ﮐﻠﻴ ﺪهﺎی ﻣﺘﻌ ﺪد ﻧﺒ ﻮد ‪ ،‬ﺗﻤ ﺎم اﺻ ﻮاﺗﯽ را ﮐﻪ ارادﻩ ﻣ ﯽ‬
‫ﮐ ﺮد از ﻧ ﯽ ﺑ ﻴﺮون ﻣ ﯽ ﺁورد‪.‬ﺁﻧﭽ ﻪ ﻳ ﺎدم هﺴ ﺖ ﻋ ﻼوﻩ ﺑ ﺮ دﺳ ﺘﮕﺎهﻬﺎ و ﻧﻐﻤ ﺎت ﻣﻮﺳ ﻴﻘﯽ ﺧﻮدﻣ ﺎن ‪،‬‬
‫ﺑﻌﻀﯽ ﺁهﻨﮕﻬﺎی ﻓﺮﻧﮕﯽ را هﻢ ﮐﻪ ﺁن وﻗﺖ ﻣﻌﻤﻮل ﺑﻮد و از ﻣﻮزﻳﮏ ﻧﻈﺎﻣﯽ ﺷﻨﻴﺪﻩ ﻣﯽ ﺷﺪ ‪ ،‬ﺑ ﺎ ﻧ ﯽ‬
‫ﻣﯽ ﻧﻮاﺧﺖ‪.‬‬
‫از ﮐﺴﺎﻧﻴﮑﻪ هﻢ ﻋﺼﺮ او ﺑﻮدﻩ اﻧﺪ و ﻧﻈﺮﺷﺎن در ﻣﻮﺳﻴﻘﯽ ﮐﺎﻣﻼ ﻣﻮرد اﻋﺘﻤﺎد اﺳ ﺖ ﻣ ﮑﺮر ﺷﻨﻴﺪﻩ ام‬
‫ﮐﻪ او را در ﻓﻦ ﺧﻮد ﺑﺎ اﺳﺘﺎدان ﺑﺰرﮔﯽ ﭼﻮن ﺳﻤﺎع ﺡﻀﻮر و ﺁ ﻗﺎ ﺡﺴﻴﻨﻘﻠ ﯽ در ﻳﮏ ردﻳ ﻒ ﮔ ﺬاردﻩ‬
‫اﻧﺪ و ﻣﯽ ﮔﻮﻳﻨﺪ در ﮐﺎر ﺧﻮد ﺑﺴﻴﺎر ﻣﻬﺎرت داﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬در اهﻤﻴﺖ ﻣ ﻘﺎم ﻧﺎ ﻳﺐ اﺳ ﺪاﻟﻪ هﻤﻴ ﻦ ﺑ ﺲ ﮐﻪ‬
‫ﮔﻔﺘﻪ ﺑﻮد‪ :‬ﻣﻦ ﻧﯽ را از ﺁﻏﻞ ﮔﻮﺳﻔﻨﺪان ﺑﻪ درﺑﺎر پﺎدﺷﺎﻩ ﺑﺮدم‪.‬‬
‫ﻳﮑﯽ از دوﺳﺘﺎن ﮐﻪ ﻧﯽ او را ز ﻳﺎد ﺷ ﻨﻴﺪﻩ اﺳ ﺖ ﻣﯽ ﮔ ﻔﺖ ‪ :‬ﺑﻪ ﻋ ﮑﺲ ﺑﻌﻀ ﯽ ﻧﻮاز ﻧﺪﮔﺎن ﮐ ﻪ ﺑﺮای‬
‫ﻧﻮاﺧﺘﻦ ﻳ ﮏ ﺁه ﻨﮓ ﺑﺎ ﻳﺪ از ﺁﻧ ﻬﺎ ﺧﻮاهﺸ ﻬﺎ ﮐﺮد ‪ ،‬ﻧﺎ ﻳﺐ وﻗ ﺘﯽ در ﻣﺠﻠ ﺴﯽ ﺡﻀ ﻮر داﺷ ﺖ ‪ ،‬اﻧﺘ ﻈﺎر‬
‫درﺧﻮاﺳﺖ و ﺗﻤﻨﺎ از ﮐﺴﯽ ﻧﺪا ﺷﺖ و ﺑ ﯽ رﻳ ﺎ ﺳ ﺎز ﻣﯽ زد و هﻤ ﻪ را ﻣﺴﺘﻔ ﻴﺾ ﻣﯽ ﮐﺮد‪.‬پﻴﺮ ﻣﺮدی‬
‫ﺑﻮد ﺑﺮﺧﻼف ﺑﻌﻀﯽ اﻣﺜﺎل و اﻗﺮان ﺧﻮد ‪ ،‬ﺑﺴﻴﺎر ﻣﺘﻮاﺿﻊ و ﺑﯽ ﺗﮑﺒﺮ و دروﻳﺶ و ﺧﻮش ﻃﻴﻨﺖ ﮐﻪ‬
‫هﻤﻪ را ﻓﺮﻳﻔﺘﻪ ی اﺧﻼق ﺧﻮﻳﺶ ﻣﯽ ﮐ ﺮد‪.‬در ﺁﺧﺮه ﺎی ﺷﺐ ﮐ ﻪ ﺟﻠ ﺴﻪ هﺎی دو ﺳﺘﺎﻧﻪ از روﻧ ﻖ ﻣ ﯽ‬
‫اﻓﺘﺎد و هﺮ ﮐﺲ ﺑﻪ ﻓﮑﺮ ﺧﻮاب ﺑﻮد ‪ ،‬او در ﮔﻮﺷﻪ ای ﻣﯽ ﻧﺸﺴﺖ و ﺑﺮای ﺧﻮد ﺳﺎﻋﺘﻬﺎ ﻧﯽ ﻣﯽ زد و‬
‫هﻤﻪ ﺑﺎ ﻧﻮای ﺁرام و ﻣﻄ ﺒﻮع ﻧ ﯽ او ﺑﻪ ﺧ ﻮاب ﻣﯽ رﻓﺘﻨ ﺪ‪.‬هﻤﻴ ﻦ روش و ﺧﺼ ﻠﺖ پﺴﻨﺪ ﻳﺪﻩ اﺳ ﺖ ﮐ ﻪ‬
‫هﻨﻮز هﻤﻪ از او ﺑﻪ ﻧﻴﮑﯽ ﻳﺎد ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺑﻪ راﺳﺘﯽ هﻨﺮهﻢ ﺑﺎﻳﺪ هﻤﻴﻦ اﺙﺮات را داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬هﻨـﺮﻣﻨـﺪی را ﻣﯽ ﺗـﻮان ﺑﻪ ﺗﻤﺎم ﻣﻌ ﻨﯽ ﺷﺎﻳﺴﺘﻪ ی‬
‫اﻳﻦ ﻣﻘﺎم داﻧﺴـﺖ ﮐﻪ ﺧـﻮد ازﻣﺰاﻳـﺎی‬
‫‪pdf.tarikhema.ir‬‬

‫)ﺷﻤﺎرﻩ ‪ (١٠٩‬ﻧﺎﻳﺐ اﺳﺪاﻟﻪ ﻧﯽ زن‬

‫‪pdf.tarikhema.ir‬‬

‫اﺧﻼﻗﯽ ﺑﻬﺮﻣﻨﺪ ﺑﺎﺷﺪ زﻳﺮا اﮔﺮ هﻨﺮ ﻧﺘﻮاﻧﺪ ﺻﺎﺣﺐ هﻨﺮ را ا ﺻﻼح ﮐ ﻨﺪ و ﺑ ﻪ ﮐ ﻤﺎل ﻣﻌ ﻨﻮی رﺳ ﺎﻧﺪ ‪،‬‬
‫ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻣﯽ ﺕﻮان اﻧﺘﻈﺎر داﺷﺖ ﮐﻪ در دﻟﻬﺎی دﻳﮕﺮان اﺛﺮ ﮐ ﻨﺪ و ﮐﻴ ﻨﻪ ه ﺎ را ﺑﺰداﻳ ﺪ و روح را ﺻ ﻔﺎ‬
‫ﺑﺨﺸﺪ‪.‬‬
‫ﻧﺎﻳﺐ اﺳﺪاﻟﻪ ﻣﻈﻬﺮ ﭘﺎﮐﯽ و ﺧﻠﻮص ﻧﻴﺖ ﺑﻮد و هﺮ ﭼﻪ ﻣﯽ داﻧﺴﺖ ﺑ ﻪ راﻳﮕ ﺎن در دﺳ ﺘﺮس ه ﻤﻪ ﻣﯽ‬
‫ﮔﺬارد‪.‬ﺣﺎﻻ اﮔﺮ ﺣﻮﺻﻠﻪ و ﭘﺸﺘﮑﺎر و دﻗﺖ او را ﻧﺪاﺷﺖ و ﺑﻪ ﻣﻘﺎم او ﻧﺮﺳﻴﺪ ‪ ،‬ﺕﻘﺼﻴﺮ از اﺳﺘﺎد ﻧﺒ ﻮد‬
‫زﻳﺮا ﻧﯽ ‪ ،‬هﺮ ﭼﻨﺪ ﺳﺎز ﺑﺴﻴﺎر ﺳﺎدﻩ ای ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﯽ ﺁﻳﺪ و ﺕﺼﻮر ﻣﯽ ﺷﻮد ﮐﻪ ﻧ ﻮاﺧﺘﻨﺶ ﺁﺳ ﺎن ا ﺳﺖ‬
‫وﻟﯽ اهﻞ ﻓﻦ داﻧﻨﺪ ‪ ،‬ﮐﺴﯽ ﮐﻪ ﺑﺘﻮاﻧﺪ ﺣﻖ ﺁﻧﺮا درﺳﺖ ادا ﮐﻨﺪ ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ اﺳﺘﻌﺪاد ﻓﻮق اﻟﻌﺎدﻩ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷ ﺪ و‬
‫ﻣﺨﺼﻮﺻ ًﺎ از ﻟﺤ ﺎظ ﻗ ﻮﻩ ی ﺷ ﻨﻮاﺋﯽ ﺑﺴﻴ ﺎر ﺣﺴ ﺎس ﺑﺎﺷ ﺪ ﮐ ﻪ ﺑﺘﻮاﻧ ﺪ ﺑ ﺎ هﻤﻴ ﻦ ﭼﻨ ﺪ ﺳ ﻮراخ ‪ ،‬ﺕﻤ ﺎم‬
‫اﺻﻮات را ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ ی ﮐﻢ و زﻳﺎد ﮐﺮدن ﺻﺪا ‪ ،‬ﺑﺎ ﻓﻮت ﺑﻪ درﺳﺘﯽ ادا ﻧﻤﺎﻳﺪ‪.‬‬
‫درﻳﻦ ﺟﺎ ﻧﻤﯽ ﺕﻮان از ﮔﻔﺘﻦ اﻳ ﻦ ﺣﻘﻴ ﻘﺖ ﺧ ﻮد داری ﮐ ﺮد ﮐﻪ ﺑﺴﻴ ﺎری از اﺳ ﺘﺎدان ﻗ ﺪﻳﻢ ﻣﻮ ﺳﻴﻘﯽ ﻣ ﺎ‬
‫درﻣﻘﺎم ﺕﺮﺑﻴﺖ ﺷﺎﮔﺮد ‪ ،‬از ﺣﺴ ﺎدت و ﺑﺨ ﻞ دور ﻧ ﺒﻮدﻩ اﻧ ﺪ و ﺑﻪ ﺁﺳ ﺎﻧﯽ ه ﻨﺮ ﺧ ﻮد را ﺑﻪ ﮐﺴ ﯽ ﻧﻤ ﯽ‬
‫ﺁﻣﻮﺧﺘﻨﺪ و درﻳﻦ ﺑﺎب ‪ ،‬داﺳﺘﺎﻧﻬﺎ ﺷﻨﻴﺪﻩ ام اﻣﺎ ﺑﻬﺘﺮ اﺳﺖ ﭼﻴﺰی را ﮐﻪ ﺷ ﺎﻳﺴﺘﻪ ی ﻣﻘ ﺎم اﺳ ﺘﺎدی ه ﻨﺮ‬
‫ﻧﻴﺴﺖ ﺑﺎزﮔﻮ ﻧﮑﻨﻢ و ﺕﺎ ﺟﺎﺋﯽ ﮐﻪ ﺑﺘﻮاﻧﻢ از ﻧﻴﮑﯽ هﺎ ﻳﺎد ﻧﻤﺎﻳﻢ ‪ ،‬ﭼﻪ ﺑﺪﻳﻬﺎ ﻣﯽ ﮔﺬرﻧﺪ و هﻤ ﺎن ﺑﻪ ‪ ،‬ﮐ ﻪ‬
‫ﻓﺮاﻣﻮش ﺷﻮﻧﺪ‪.‬ﺁﻧﭽﻪ ﺑﺎﻳ ﺪ ﺳ ﺮﻣﺸﻖ ﻗ ﺮار ﮔ ﻴﺮد ‪ ،‬ﻓﻀﺎ ﻳﻞ اﺧﻼﻗ ﯽ و ﺧﻮﺑﻴﻬﺎﺳ ﺖ‪ .‬ﻧﺎم هﻨﺮﻣ ﻨﺪان را ﺑ ﺎ‬
‫ذﮐﺮ ﻋﻴﻮﺑﯽ ﮐﻪ دا ﺷﺘﻪ ا ﻧﺪ ﻧﺒﺎ ﻳﺪ در اذ هﺎن ﺑﻪ ﺑ ﺪی ﺟﻠ ﻮﻩ ﮔﺮ ﺳﺎﺧﺖ‪ .‬ﻣﻦ ﻧﻴ ﮑﯽ ه ﺎ را ﻣ ﯽ ﻧ ﻮﻳﺴﻢ و‬
‫ﺳﺘﺎﻳﺶ ﻣﯽ ﮐﻨﻢ و ﺁرزوﻣﻨﺪم ﮐﻪ اﺳﺘﺎدان هﻨﺮ هﻢ ﺟﺰ ﺧﻮﺑﯽ ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬اﻣﺎ ﺣﻘﻴﻘﺘﯽ ﺷﻨﻴﺪﻩ ام ﮐ ﻪ ﺑﺎﻳ ﺪ‬
‫ﻧﮕﺎﺷ ﺖ ﺕ ﺎ ﺳ ﺮﻣﺸﻖ ﺟﻮاﻧ ﺎن ه ﻨﺮ دوﺳ ﺖ ﻗ ﺮار ﮔ ﻴﺮد‪ :‬درﻣﻴ ﺎن ﻣﻮﺳ ﻴﻘﯽ داﻧﻬ ﺎی دورﻩ ای ﮐ ﻪ‬
‫ﺳﺮﮔﺬﺷﺘﺶ را ﻣﯽ ﻧﻮﻳﺴﻢ ‪ ،‬در ﺣﺴﻦ ﺧﻠﻖ و ﺳﺮﺷﺖ ﭘﺎک و ﻋﺎری ﺑﻮدن از ﺣﺴﺎدت ‪ ،‬ﻣﻴﺮزاﻋ ﺒﺪاﷲ‬
‫ﮐﻪ ﻗﺒﻼ وﺻﻔﺶ را ﻧﻮﺷﺘﻢ و ﻧﺎیﺐ اﺳﺪاﷲ ﮐﻪ درﻳﻦ ﺟﺎ داﺳﺘﺎﻧﺶ را ﺷﻨﻴﺪﻳﺪ ‪ ،‬ﺽﺮب اﻟﻤﺜﻠﻨﺪ‪.‬‬
‫*****‬
‫ﭼﻨ ﺪ ﻧ ﯽ زن ‪ -‬ﺑ ﻪ ﻗ ﺮاری ﮐ ﻪ ﺷ ﻨﻴﺪﻩ ام ﻗﺒ ﻞ از ﻧﺎﻳ ﺐ اﺳ ﺪاﻟﻪ ﺷ ﺨﺼﯽ ﺑ ﻪ ﻧ ﺎم ﺳ ﻠﻴﻤﺎن اﺻ ﻔﻬﺎﻧﯽ در‬
‫ﻧﻮاﺧﺘﻦ ﻧﯽ ﺑﺴﻴﺎر ﻣﻬﺎرت داﺷﺘﻪ اﺳﺖ و ﺣﺘﯽ ﺑﺮﺧﯽ او را ﺑﺮ ﻧﺎﻳﺐ هﻢ ﺕﺮﺟﻴﺢ دادﻩ اﻧﺪ‪.‬‬
‫دﻳﮕﺮ از ﻧﯽ زﻧﻬﺎ اﺏﺮاهﻴﻢ ﺁﻗﺎﺏﺎﺷﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ اﺳﺘﺎد ﻧﺎﻳﺐ اﺳﺪاﻟﻪ و ﺧﻮاﻧﻨﺪﻩ ی زﺑﺮدﺳﺘﯽ ﺑﻮدﻩ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻳﺪاﷲ ﻣﻴﺮزا ﻣﻌﺮوف ﺑﻪ ﺷﺎﻩ یﺪی ﮐﻪ از ﺷﺎﮔﺮدان )ﻟﻮﻣ ﺮ( و ﺻﺎﺣﺐ ﻣﻨ ﺼﺐ ﻣﻮزﻳ ﮏ ﻧ ﻈﺎم ﺑﻮد ‪،‬‬
‫در ﻧﻮاﺧﺘﻦ ﻧﯽ ﻣﻬﺎرت داﺷﺖ و ﮔﻮﻳﻨﺪ ﻋﻼوﻩ ﺑﺮ ﻧﻐﻤﺎت اﻳﺮاﻧﯽ ‪ ،‬ﺁهﻨﮕﻬﺎی اروﭘﺎﺋﯽ را هﻢ در ﻧﯽ ﺑﻪ‬
‫ﺧﻮﺑﯽ ﻣﯽ ﻧﻮاﺧﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻗﻠ ﯽ ﺧ ﺎن ﺕﻌﺰﻳ ﻪ ﺧ ﻮان ﮐ ﻪ ﺑﻌ ﺪ ﺑ ﻪ ذﮐ ﺮش ﺧ ﻮاهﻢ ﭘﺮداﺧ ﺖ هﻤﭽﻨﻴ ﻦ ﻋﻠ ﯽ ﺧ ﺎن ﻣﻌ ﺮوف ﺑ ﻪ ﻧﺎﻳ ﺐ‬
‫اﻟﺴﻠﻄﻨﻪ ﮐﻪ ﺧﻮاﻧﻨﺪﻩ ی ﻣﻌﺮوﻓﯽ ﺑﻮدﻩ و ﺷﺮح ﺣﺎﻟﺶ در ﺟﺎی ﺧ ﻮد ﮔﻔﺘ ﻪ ﺧﻮاه ﺪ ﺷﺪ ‪ ،‬ه ﺮ دو ‪ ،‬ﻧ ﯽ‬
‫هﻢ ﻣﯽ زدﻩ اﻧﺪ‪.‬‬
‫از ﻗﺮاری ﮐﻪ ﻣﯽ ﮔﻮﻳﻨﺪ ﺳﺮﻣﺴﺖ ﻋﺮاﻗﯽ ﮐﻪ در ﻧﻮاﺧﺘﻦ ﺽ ﺮب و ﺧﻮاﻧ ﺪن ﺕﺼﻨ ﻴﻒ د ﺳﺖ داﺷ ﺘﻪ ‪،‬‬
‫ﻧﯽ زن ﺑﻮدﻩ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻧﺎﻳﺐ اﺳﺪاﻟﻪ دو ﺷﺎﮔﺮد داﺷﺘﻪ اﺳﺖ ‪ :‬ﻳﮑﯽ ﻋﺒﺪاﻝﺨﺎﻝﻖ اﺻﻔﻬﺎﻧﯽ ﮐﻪ از ﺳﺮﮔﺬﺷﺘﺶ ﺑﯽ ﺧﺒﺮم و دﻳﮕ ﺮ‬
‫ﻧﻮاﺋﯽ ﮐﻪ ﺳﺎزش را ﭼﻨﺪ ﺑﺎر ﺷﻨﻴﺪﻩ ام و ﺑﺎ اﻳﻨﮑﻪ ﻣﻘﻴﻢ اﺻﻔﻬﺎن ﺑﻮد ‪ ،‬ﮔﺎهﯽ ﺑﻪ ﺕﻬﺮان ﻣﯽ ﺁﻣﺪ و ﺣﺘﯽ‬
‫‪pdf.tarikhema.ir‬‬

‫ﭼﻨﺪ ﺑﺎر هﻢ ﻧﻮای ﺳﺎزش از رادﻳﻮ ﺕﻬﺮان ﺑﻪ ﮔﻮش دوﺳﺘﺪاران ﻣﻮﺳﻴﻘﯽ رﺳﻴﺪ‪.‬‬
‫ﺷﻨﻴﺪﻩ ام از ﻧﻮاﺋﯽ ﺷﺎﮔﺮد ﺧﻮﺑﯽ ﺑﻪ ﻳﺎدﮔﺎر ﻣﺎﻧﺪﻩ اﺳﺖ و ﺑﺎ اﻳﻨﮑﻪ هﻨﻮز ﺟﻮاﻧﺴﺖ ‪ ،‬ﻧﯽ را ﺧﻮش ﻣ ﯽ‬
‫زﻧﺪ‪.‬اﻣﻴﺪوارم ﺕﻮﻓﻴﻘﯽ دﺳﺖ دهﺪ ﮐﻪ ﺳﺎزش را ﺑﺸﻨﻮم و در ﻣﻮﻗﻊ ﺧﻮد او را ﻧﻴﺰ ﺑﻪ ﺧﻮاﻧﻨﺪﮔﺎن ﻋﺰﻳﺰ‬
‫ﻣﻌﺮﻓﯽ ﮐﻨﻢ‪.‬‬
‫*****‬
‫‪pdf.tarikhema.ir‬‬

‫ﻧﯽ ﭼﻴﺴﺖ ؟ ‪ -‬ﻧﯽ ﻗﺪﻳﻤﺘﺮﻳﻦ ﺁﻟﺖ ﻣﻮﺳﻴﻘﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ از ﻗﺮﻧﻬﺎ ﻗﺒﻞ ‪ ،‬در ﻣﻤﺎﻟﮏ ﻣﺨﺘﻠﻒ روی زﻣ ﻴﻦ ‪،‬‬
‫ﺏﻪ اﺷﮑﺎل ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺳﺎﺥﺘﻪ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ و در اﻳﺮان ﻧﻴﺰ ﺳﺎﺏﻘﻪ ی ﺕ ﺎرﻳﺨﯽ ﮐﻬ ﻦ دارد‪.‬اﻋ ﺮاب ﺳﺎز ﺏﺎدی‬
‫ﺷﺒﻴﻪ ﺏﻪ ﻧﯽ داﺷ ﺘﻨﺪ ﮐﻪ ﺁﻧ ﺮا ﻗﺼﺎﺑ ﻪ ﻣﯽ ﻧﺎﻣﻴﺪ ﻧﺪ و ﺁﻟ ﺖ ﻧ ﺎﻗﺼﯽ ﺏ ﻮد و ﻟﯽ ﺏ ﻌﺪ از ﺁ ﻣﻴﺰش ﻋﺮﺏ ﻬﺎ ﺏﺎ‬
‫اﻳﺮاﻧﻴﺎن ‪ ،‬ﺟﺎی ﺥﻮد را ﺏﻪ ﻧﯽ دادﻧﺪ‪.‬ﻧﯽ ﻃﺒﻴ ﻌﯽ ﺕ ﺮﻳﻦ ﺳ ﺎز ﺏ ﺸﺮ ا ﺳﺖ ﮐ ﻪ ﺁن را ﺳﺎز ﭼﻮﭘﺎﻧ ﺎن ﻧﻴ ﺰ‬
‫ﮔﻮﻳﻨﺪ‪.‬ﺁهﻨﮓ ﻧﯽ ﺏﺴﯽ ﻣﻄﻠﻮب و ﺷﻴﺮﻳﻦ و دﻟﭙﺬﻳﺮ و ﭘﺨﺘﻪ و ﮔﺮم اﺳﺖ‪.‬ﻧﯽ ‪ ،‬ﻳﺎدﮔﺎر ﺥ ﺎﻃﺮات ﮔﺬ ﺷﺘﻪ‬
‫اﺳﺖ ﭼﻨﺎﻧﮑﻪ ﻣﻮﻟﻮی ﺏﺰرﮔﺘﺮﻳﻦ اﺛﺮ ﻋﺮﻓﺎﻧﯽ ﺥﻮد ‪ ،‬را ﺏﺎ ﺣﮑﺎﻳﺖ ﺁن ﺁﻏﺎز ﻣﯽ ﮐﻨﺪ ‪:‬‬
‫ﺏﺸﻨ ﻮ از ﻧ ﯽ ﭼ ﻮن ﺣﮑﺎﻳ ﺖ ﻣ ﯽ ﮐﻨ ﺪ‬
‫وز ﺟﺪاﺋﻴﻬﺎ ﺷﮑﻴﺖ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‬

‫ﻧﻮازﻧﺪﮔﺎن در ﺏﻮﺷﻬﺮ )از ﮐﺘﺎب ‪ Perse‬ﺕﺎﻟﻴﻒ ‪ Louis Dubeaux 1841‬ﻣﻴﻼدی(‬

‫ﮐﺎﻣ ﻞ ﺕ ﺮﻳﻦ ﻧ ﻮع ﻧ ﯽ را در اﻳ ﺮان ﻧ ﯽ هﻔ ﺖ ﺑﻨ ﺪ ﮔﻮﻳﻨ ﺪ ﮐ ﻪ در ﻋﻴ ﻦ ﺳ ﺎدﮔﯽ ‪ ،‬ﻋ ﺎﻟﻤﯽ از ﻟﻄ ﻒ و‬

‫زﻳﺒﺎﺋﻴﺴﺖ‪.‬‬
‫اروﭘﺎﺋﻴﻬﺎ اﻳﻦ ﺳﺎز را ﮐﺎﻣﻞ ﮐﺮدﻩ ﺏﻪ ﺹﻮرت دﻳ ﮕﺮی در ﺁوردﻩ اﻧ ﺪ ﮐﻪ ﻓﻠ ﻮت ﻣ ﯽ ﻧﺎﻣ ﻨﺪ و در ﻣﻴ ﺎن‬
‫ﺁﻻت ﺏﺎدی ﭼﻮﺏﯽ ‪ ،‬از هﻤﻪ ﺥﻮش ﺁهﻨﮕﺘﺮ اﺳﺖ‪.‬ﺏﺎ ﻓﻠﻮت ﻣﯽ ﺕﻮان ﺏﻪ ﺳﻬﻮﻟﺖ ‪ ،‬ﺹﺪاهﺎی ﻣﺨﺘ ﻠﻒ را‬
‫ا ﺟﺮا ﮐ ﺮد و ﻟﯽ ﭼ ﻮن ﻓﺎ ﻗﺪ ﭘﺮدﻩ ه ﺎی ﻣﺨ ﺼﻮص ﻣﻮ ﺳﻴﻘﯽ ﻣﺎﺳ ﺖ ‪ ،‬ﺏ ﺮای ﻧﻮاﺥﺘﻦ ﻧﻐﻤ ﺎت ﻣﻠ ﯽ در‬
‫روی اﻳﻦ ﺳﺎز ‪ ،‬ﺏﻪ اﺷﮑﺎل ﺏﺮ ﻣﯽ ﺥﻮرﻳﻢ اﻣﺎ اﮔﺮ ﻧﻮازﻧﺪﻩ ‪ ،‬ﺏﺎ ذوق و ﻣﺎهﺮ ﺏﺎﺷﺪ ‪ ،‬ﻣﯽ ﺕﻮاﻧ ﺪ ﺏﺎ ﮐ ﻢ‬
‫و زﻳﺎد ﮐﺮدن ﺹﺪا و ﺕﻐﻴﻴﺮ ﻟﺐ و ﻓﻮت ‪ ،‬اﺹﻮات ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ را اﺟﺮا ﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻧﻮع دﻳﮕﺮی از ﻧﯽ در ﻗﺪﻳﻢ ﺏﻮدﻩ ﮐﻪ ﺁﻟﺖ دﻣﻴﺪن داﺷﺘﻪ و ﻧﯽ اﻧﺒﺎن ﻧﺎﻣﻴﺪﻩ ﺷ ﺪﻩ اﺳ ﺖ‪.‬ﭼﻨﺎﻧﮑ ﻪ ذﮐ ﺮ ﺁن‬
‫در ﮐﺘﺎﺏﻬﺎی ﻗﺪﻳﻢ ﻣﻮﺳﻴﻘﯽ ﻣﺎ ﻧﻴﺰ ﺏﻪ ﻣﻴﺎن ﺁﻣﺪﻩ و از ﺟﻤﻠﻪ در رﺳﺎﻟﻪ ی ﻣﻮﺳﻴﻘﯽ اﺧﻮان اﻟﺼﻔﺎ ه ﻢ ﺏ ﻪ‬
‫ﺁن اﺷﺎرﻩ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪.‬ﺷﺎﻳﺪ هﻨﻮز هﻢ اﺛﺮی از ﺁن ﭘﻴﺪا ﺷﻮد و در ﻧﻘﺎط دور اﻓﺘﺎدﻩ وﺟﻮد داﺷﺘﻪ ﺏﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﺣﮑﺎﻳﺖ ﻧﯽ زن را ﺏﺎ ﭼﻨﺪ ﺏﻴﺖ از ﻣﺜﻨﻮی ﻣﻮﻟﻮی ﭘﺎﻳﺎن ﻣﯽ دهﻢ‪:‬‬
‫ﺟﻔ ﺖ‬ ‫ﻣ ﻦ ﺏ ﻪ ه ﺮ ﺟﻤﻌﻴ ﺘﯽ ﻧ ﺎﻻن ﺷ ﺪم‬
‫ﺏﺪﺣﺎﻻن و ﺥﻮش ﺣﺎﻻن ﺷﺪم‬
‫‪pdf.tarikhema.ir‬‬

‫وز درون‬ ‫هﺮ ﮐﺴﯽ از ﻇﻦ ﺥﻮد ﺷﺪ ﻳﺎر ﻣ ﻦ‬

‫ﻣﻦ ﻧﺠﺴﺖ اﺳﺮار ﻣﻦ‬
‫ﻟ ﻴﮏ ﭼﺸ ﻢ‬ ‫ﺳﺮ ﻣﻦ از ﻧﺎﻟﻪ ی ﻣﻦ دور ﻧﻴﺴﺖ‬
‫و ﮔﻮش را ﺁن ﻧﻮر ﻧﻴﺴﺖ‬
‫هﺮ ﮐ ﻪ اﻳ ﻦ‬ ‫ﺁﺕﺶ اﺳﺖ اﻳﻦ ﺏﺎﻧﮓ ﻧﺎی و ﻧﻴﺴﺖ ﺏﺎد‬
‫ﺁﺕﺶ ﻧﺪاد ‪ ،‬ﻧﻴﺴﺖ ﺏﺎد!‬
‫‪pdf.tarikhema.ir‬‬

‫ﻳﺎ ﭘﻴﺮ ﺟﺎن‬

‫هﻨﻮز ﺗﺎﺑﺴﺘ ﺎن ‪ ١٣٠٠‬ﺑﻪ ﭘﺎﻳ ﺎن ﻥﺮﺱ ﻴﺪﻩ ﺑﻮد ﮐﻪ ﺑ ﻪ ﺗ ﻬﺮان ﺑﺮﮔﺸﺘﻢ و از دﻳ ﺪار ﻥﺰدﻳﮑ ﺎن و دوﺱ ﺘﺎن‬
‫ﺵﺎدﻳﻬﺎ ﮐﺮدﻳﻢ‪.‬اﻣﺎ اﻓﺴﻮس ﮐﻪ ﻣﻴﺮزا ﻏﻼﻣﺮﺿﺎی ﺵﻴﺮازی ‪ ،‬ﺁن هﻨﺮﻣ ﻨﺪ ﻥﻴ ﮏ ﺱ ﻴﺮت ﺑﺎ ذوق و ﻳﺎر‬
‫دﻳﺮﻳﻦ ﻣﺎ ‪ ،‬ﻳﮏ ﺱﺎل ﻗﺒﻞ دﻳﺪﻩ از ﺟﻬﺎن ﺑﺮﺑﺴﺘﻪ و ﻣﺎ را در ﻓ ﺮاق اﺑ ﺪی ﺧ ﻮد ﺑ ﺴﯽ اﻥ ﺪوهﮕﻴﻦ ﮐ ﺮدﻩ‬
‫ﺑﻮد‪.‬ﺧﺎﻃﺮات ﺁن روزﮔﺎران ﺧﻮﺵﯽ ﮐﻪ ﺑﺎ او داﺵﺘﻴﻢ هﺮﮔﺰ از ﻳﺎد ﻥﻤﯽ رود!ﺁری ﻣﺮدم ﻥﻴﮏ ﺱﺮﺵﺖ‬
‫‪ ،‬هﻴﭻ ﮔ ﺎﻩ از ﺧﺎﻃﺮ دوﺱ ﺘﺎن دور ﻥﻤ ﯽ ﻣﺎﻥﻨ ﺪ ‪ ،‬ﭼﻨﺎﻥ ﮑﻪ ﺣ ﺎﻻ هﻢ ﮐﻪ ‪ ٣٥‬ﺱﺎل از ﺁ ﺧﺮﻳﻦ دﻳ ﺪار ﺁن‬
‫هﻨﺮﻣﻨﺪ ﻣﯽ ﮔﺬرد ‪ ،‬هﻤﻮارﻩ ﻣﺤﺒﺘﺶ دردل ﻣﻦ و ﺗﻤﺎم ﮐﺴ ﺎﻥﯽ ﮐ ﻪ ﺑﺎ او ﺁ ﺵﻨﺎﺋﯽ داﺵ ﺘﻪ اﻥ ﺪ ﺑ ﻪ ﻳﺎد ﮔﺎر‬
‫ﻣﺎﻥﺪﻩ اﺱﺖ‪.‬‬
‫زﺁﻥ ﮑﻪ اﻥ ﺪر‬ ‫هﻨﺮ اﮐﻨﻮن زدل ﺧﺎک ﻃ ﻠﺐ ﺑﺎﻳ ﺪ ﮐ ﺮد‬
‫دل ﺧﺎﮐﻨﺪ هﻤﻪ ﭘﺮهﻨﺮان‬
‫اﻣﺎ اﮔﺮ دوﺱﺘﯽ ﻣﺎﻥﻨﺪ او را از دﺱﺖ دادﻳﻢ ﺑﺎ هﻨﺮﻣﻨﺪی ﺑﺰرگ و ﻣﻮﺱﻴﻘﯽ داﻥﯽ ﺁﺵ ﻨﺎ ﺵ ﺪﻳﻢ ﮐ ﻪ د ﺱﺖ‬
‫زﻣﺎﻥﻪ ﮐﻤﺘﺮ اﻳﻦ هﻤﻪ ذوق و هﻨﺮ و ﺧﻮی و ﺧﻠﻖ ﭘﺴﻨﺪﻳﺪﻩ را در ﻳﮏ ﺗﻦ ﺟﻤﻊ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫او ﮐﻪ ﺑﻮد ﮐﻪ ﻣﺮا اﻳﻦ ﭼﻨﻴﻦ ﻓﺮﻳﻔﺘﻪ ی ﺧﻮد ﺱﺎﺧﺖ؟ ﺻﺒﺮ ﮐﻨ ﻴﺪ ‪ ،‬ﺵ ﻤﺎ هﻢ ﺑﻪ زودی وی را ﺧﻮاه ﻴﺪ‬
‫ﺵﻨﺎﺧﺖ‪:‬‬
‫ﭘﺪرم از هﻨﺮﻣﻨﺪی و ﻣﮑﺎرم اﺧﻼﻗﯽ او ﮐﻪ ﭼﻨﺪی هﻢ از ﺗﻌﻠﻴﻤﺎﺗﺶ ﺑﺮﺧﻮردار ﺵﺪﻩ ﺑﻮد ‪ ،‬ﺣﮑﺎﻳ ﺖ ه ﺎ‬
‫ﻣﯽ ﮐ ﺮد‪ .‬ﻣﻦ ﺁرزو دا ﺵﺘﻢ وی را ﺑﺒﻴﻨ ﻢ و ﺱﺎزش را از ﻥﺰد ﻳﮏ ﺑﺸ ﻨﻮم ‪ ،‬ﺗ ﺎ اﻳﻨ ﮑﻪ ﺑﺮﺣ ﺴﺐ دﻋ ﻮت‬
‫ﭘﺪرم ﺵﺒﯽ ﺑﻪ ﺑﺎغ ﻣﺎ ﺁﻣﺪ‪.‬ﻣﺤﻔﻞ ﺁراﺱﺘﻪ ای ﺑﻪ ﭘﺎس اﺣﺘﺮام او ﺗﺮﺗﻴﺐ دادﻥﺪ و ﺣﻀ ﺎر ﮐ ﻪ ا هﻞ ذوق و‬
‫دوﺱ ﺘﺪار ﻣﻮﺱ ﻴﻘﯽ ﺑﻮدﻥ ﺪ ‪ ،‬ﻣﻘ ﺪم اﺱ ﺘﺎد را ﮔﺮاﻣ ﯽ داﺵ ﺘﻨﺪ‪.‬اﻃ ﺮاف ﺣ ﻮض داﺋ ﺮﻩ ﺵ ﮑﻠﯽ را ﮐ ﻪ در‬
‫ﺣﺎﺵﻴﻪ اش ﺵﻤﻌﺪاﻥﻴﻬﺎی ﮔﻞ ﻗﺮﻣ ﺰ ﮐﺎ ﺵﺘﻪ ﺑﻮدﻥ ﺪ ‪ ،‬ﻓ ﺮش اﻥﺪاﺧﺘﻨ ﺪ و هﻤ ﻪ ﺑ ﺎ ﻣﺤﺒ ﺖ و ﺑﯽ رﻳ ﺎ ﭼ ﻬﺎر‬
‫زاﻥ ﻮ دور ه ﻢ ﻥﺸﺴﺘﻨ ﺪ‪.‬ﻣ ﺎﻩ از ﭘﺸ ﺖ درﺧﺘ ﺎن ‪ ،‬دﻝﺮﺑ ﺎﺋﯽ ﻣ ﯽ ﮐ ﺮد و ﺑ ﺎ ﺵ ﮑﻮهﯽ ﺗﻤ ﺎم ﺑ ﻪ ﺑ ﺎﻻ ﻣ ﯽ‬
‫ﺧﺮاﻣﻴﺪ‪.‬ﻥﺴﻴﻢ ﻣﻼﻳﻢ ﺵﻬﺮﻳﻮر ﻣﯽ وزﻳﺪ و ﺣﺮﮐ ﺖ ﺵ ﺎﺧﻪ هﺎ ‪ ،‬زﻣ ﻴﻦ را ﺱ ﺎﻳﻪ رو ﺵﻦ ﻣ ﯽ ﮐ ﺮد‪ .‬ﻥﻮای‬
‫ﻝﻄﻴﻒ ﺱﺮاﻥﮕﺸﺖ ﮔﻬﺮﺑﺎر دروﻳﺶ ﺧﺎن هﻢ روﻥﻖ ﺧﺎﺻﯽ ﺑﻪ ﻣﺤﻔﻞ اﻥﺲ دادﻩ ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﻣ ﻀﺮاب ز ﻳﺮ ﺻ ﺎف ﭘ ﯽ درﭘ ﯽ و ﻥﺮﻣ ﯽ و ﭘﺨﺘﮕ ﯽ ﭘﻨﺠ ﻪ و ﺣﺎﻝ ﺖ ﺧ ﻮش ﺱ ﺎزش ‪ ،‬هﻤ ﻪ را ﺱﺎﮐﺖ‬
‫وﺧﺎﻣﻮش ﮐﺮد‪.‬‬
‫دﻓﻌﻪ ی دﻳﮕﺮ‪ ،‬اﺱﺘﺎد ﺗﺎر را زﻣﻴﻦ ﮔﺬارد و ﺱﻪ ﺗ ﺎر را دﺱ ﺖ ﮔﺮ ﻓﺖ و ﺵ ﻮر ﺑ ﺎﻻ دﺱ ﺘﻪ را ﺑ ﺎ ﮐﻮک‬
‫ﻣﺨﺼﻮص ﺧﻮد ﻥﻮاﺧﺖ ﮐﻪ ﺁﻳﺘﯽ از ﻝﻄﻒ و زﻳﺒﺎﺋﯽ ﺑﻮد و هﺮﮔﺰ اﺛﺮش ﺑﺎ اﻳﻨﮑﻪ ﺱﺎﻝﻬﺎ ازﻳ ﻦ داﺱ ﺘﺎن‬
‫ﻣﯽ ﮔﺬرد از ﺧﺎﻃﺮم ﻣﺤﻮ ﻥﺸﺪﻩ اﺱﺖ‪.‬‬
‫دروﻳﺶ ﺧﺎن ﺑﺎ ﺁن ﻗﻴﺎﻓﻪ ی ﻣﻬﺮﺑﺎن ‪ ،‬ﺑﻪ هﻤﻪ ﻳﺎ ﭘﻴﺮﺟﺎن ﻣﯽ ﮔﻔﺖ‪.‬ﺗﮑﻴﻪ ﮐﻼم ﻋﺠﻴﺒﯽ ﺑﻮد‪.‬هﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻪ‬
‫اﻳﻦ ﺱﻪ ﮐﻠﻤﻪ را ادا ﻣﯽ ﮐﺮد ‪ ،‬ﻳﮏ ﺑﺎر ﺵﮑﺮ از دهﺎﻥﺶ ﻣﯽ رﻳﺨﺖ‪.‬‬
‫وﻗﺘﯽ ﻣﺠﻠﺲ ﺗﻤﺎم ﺵﺪ ‪ ،‬ﭘﺪرم ﻣﻴﺮزا رﺣﻴﻢ ﺧﺎن ﮔﻔﺖ‪ :‬روح اﷲ ﺧﻴﻠﯽ ﺑﻪ ﻣﻮﺱﻴﻘﯽ ﻋﻼﻗﻪ دارد ‪ ،‬ﺧﻮب‬
‫اﺱﺖ ﺣﺎﻻ دﻳﮕﺮ درس ﺱﺎز را ﻥﺰد ﺵﻤﺎ ﺁﻏﺎز ﮐﻨﺪ‪.‬ﻣﺠﻠﺲ درو ﻳﺶ ﺧﺎن ﮐﻪ ﺑﺸ ﺎرت ﻥ ﻮاﺧﺘﻦ ﺱ ﺎز را‬
‫ﺑﻪ ﻣﻦ داد ‪ ،‬ﺧﺎﻃﺮﻩ ای ﺑﺲ دل اﻥﮕﻴﺰ در ﻥﮕﺎرﻥﺪﻩ ﮔﺬارد‪.‬‬
‫‪pdf.tarikhema.ir‬‬

‫ﺑﺮﮔﺸﺖ ﺑﻪ ﻓﻬﺮﺳﺖ‬

‫ﺻﻔﺤﻪ ﺑﻌﺪ‬
‫‪pdf.tarikhema.ir‬‬

‫ﺣﮑﺎﻳﺖ او را ﻗﺒﻼ ﻧﻮﺷﺘﻪ ام ‪ ،‬ﺣﺎل وﻗﺖ ﺁﻧﺴﺖ ﮐﻪ داﺳﺘﺎن دروﻳﺶ را ﺁﻏﺎز ﮐﻨﻢ‪.‬‬
‫ﮐﻮدﮐﯽ دروﻳﺶ ‪ -‬در ﺳﺎل ‪ ١٢٥١‬در ﻳﮑﯽ از ﺧﺎﻧﻮادﻩ هﺎی ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺕﻬﺮان ‪ ،‬ﭘﺴ ﺮی ﺏﻪ دﻧ ﻴﺎ ﺁ ﻣﺪ ﮐ ﻪ‬
‫ﻧﺎﻣﺶ را ﻏﻼﻣﺤﺴﻴﻦ ﻧﻬﺎدﻧﺪ‪.‬ﭘﺪرش ﻣﻮﺳﻮم ﺏﻪ ﺣﺎﺟﯽ ﺏﺸﻴﺮ اهﻞ ﻃﺎﻟﻘﺎن ﺏﻮد ﮐﻪ ﺏﻪ ﻣﻮﺳ ﻴﻘﯽ ه ﻢ ﮐ ﻤﯽ‬
‫ﺁﺷﻨﺎﺋﯽ داﺷﺖ و اﻧﺪﮐﯽ ﺳﻪ ﺕﺎر ﻣﯽ ﻧﻮاﺧﺖ‪.‬ﭼﻮن ﺏﻪ اﻳﻦ هﻨﺮ ﻋﻼﻗﻤﻨﺪ ﺏﻮد ‪ ،‬ﻓﺮزﻧﺪش را ﺏ ﻪ ﻣﻮز ﻳﮏ‬
‫دراﻟﻔﻨﻮن ﺳﭙﺮد‪.‬ﻏﻼﻣﺤﺴﻴﻦ ﺏﻪ ﻓﺮا ﮔ ﺮﻓﺘﻦ ﺧﻂ ﻣﻮﺳ ﻴﻘﯽ و ﻧ ﻮاﺧﺘﻦ ﺷ ﻴﭙﻮر و ﻃﺒ ﻞ ﮐﻮ ﭼﮏ ﻣﺸﻐ ﻮل‬
‫ﺷﺪ‪.‬‬
‫ﺕﮑﻴ ﻪ ﮐ ﻼم ﺣ ﺎﺟﯽ ﺏﺸ ﻴﺮ در ﻣﻮﻗ ﻊ اﺳ ﻢ ﺏ ﺮدن دوﺳ ﺘﺎن ‪ ،‬ﮐﻠﻤ ﻪ ی دروﻳ ﺶ ﺏ ﻮد ؛ ﭼﻨﺎﻧﮑ ﻪ ه ﺮ وﻗ ﺖ‬
‫ﭘﺴ ﺮش را ه ﻢ ﻣ ﯽ ﺧﻮاﺳ ﺖ ﺻ ﺪا ﮐﻨ ﺪ ﻣ ﯽ ﮔﻔ ﺖ ‪ :‬دروﻳ ﺶ‪.‬ﻏﻼﻣﺤﺴﻴ ﻦ ﻧﻤ ﯽ داﻧﺴ ﺖ ﮐ ﻪ اﻳ ﻦ ﮐﻠﻤ ﻪ‬
‫روزی ﺿﻤﻴﻤﻪ ی ﻧﺎم او ﺧﻮاهﺪ ﺷﺪ‪.‬ﺏﺎره ﺎ از دو ﺳﺘﺎن ﺧﻮا ﺳﺖ ﮐﻪ او را ﺏﻪ ﻧﺎم ﺧﻮد ﺏﺨﻮاﻧﻨ ﺪ وﻟ ﯽ‬
‫ﮐﻠﻤﻪ ی دروﻳﺶ ‪ ،‬ﭼﻨﺎن ﺏﺮ زﺏﺎﻧﻬﺎ اﻓﺘﺎد ﮐﻪ ﻣﮑﻤﻞ اﺳﻢ او و ﺣﺘﯽ ﺏﻌﺪهﺎ هﻢ ﻧﺎم ﺧﺎﻧﻮادﮔﻴﺶ ﺷﺪ و ﺏﻪ‬
‫دروﻳﺶ ﺧﺎن ﻳﺎ ﻏﻼﻣﺤﺴﻴﻦ ﺧﺎن دروﻳﺶ ﻣﻌﺮوف ﮔﺮدﻳﺪ‪.‬‬
‫ﻣﻮزﻳ ﮏ ﻣﻠﻴﺠ ﮏ ‪ -‬ﺕﻌﺠ ﺐ ﻧﮑﻨﻴ ﺪ ﭼ ﺮا ﻣ ﯽ ﺧ ﻮاهﻢ ﺷ ﻤﻪ ای از داﺳ ﺘﺎن ﻣﻠﻴﺠ ﮏ را ﺏﻨ ﻮﻳﺴﻢ‪.‬ﭼﻨﺎﻧﮑ ﻪ‬
‫ﺧﻮاهﻴﺪ دﻳﺪ ﺏﺎ ﺣﮑﺎﻳﺖ دروﻳﺶ ﺏﯽ ارﺕﺒﺎط ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬
‫در درﺏﺎر ﻧﺎﺻﺮاﻟﺪﻳﻦ ﺷﺎﻩ ‪ ،‬ﻣﺮدی ﺏﻮد ﺏﻪ ﻧ ﺎم ﻣﻴﺮزا ﻣﺤﻤ ﺪ ﺧ ﺎن ) ﺏﺮادر اﻣﻴ ﻨﻪ ا ﻗﺪس زن ﺷﺎﻩ( ﮐﻪ‬
‫ﺏﻌﺪهﺎ ﻟﻘﺐ اﻣﻴﻦ ﺧﺎﻗﺎن ﮔﺮﻓﺖ و ﻣﻌﺮوف ﺏﻪ ﻣﻠﻴﺠﮏ ﺷﺪ‪.‬هﺮ ﭼ ﻨﺪ ﻃﺒﻴﻌ ﺖ از ﻟ ﺤﺎظ ﻇ ﺎهﺮ ﺏ ﺎ او ﺳﺮ‬
‫ﻟﻄﻒ ﻧﺪاﺷﺖ زﻳﺮا ﮐﻮﺕﺎﻩ ﻗﺪ و ﺏﺪ ﺕﺮﮐﻴﺐ ﺏﻮد وﻟﯽ ﻃﺮف ﻣﻬﺮ و ﻋﻨﺎﻳﺖ ﺷﺎﻩ ﮔﺮدﻳﺪ‪.‬ﮔﻮﻳﻨﺪ و ﻗﺘﯽ ﻃﻔ ﻞ‬
‫ﺏﻮد ‪ ،‬ﮔﻨﺠﺸﮑﯽ دﻳﺪ و ﺁﻧﺮا ﺏﻪ زﺏﺎن ﮐﺮدی )ﻣﻠﻮچ( ﻳﺎ )ﻣﻠﻮﭼﮏ( ﺧﻮاﻧﺪ وﺏﻪ هﻤﺎن ﻧﺎم ﻣﻮﺳﻮم ﺷﺪ‪.‬‬
‫از ﻣﻠﻴﺠﮏ هﺎ ﺏﻌﺪهﺎ ﭘﺴﺮی ﺏﻪ دﻧﻴ ﺎ ﺁ ﻣﺪ ﮐ ﻪ ه ﺮ ﭼﻨ ﺪ ﻣﺎﻧ ﻨﺪ ﭘﺪر از ﺕﻨﺎ ﺳﺐ اﻧ ﺪام و زﻳﺒ ﺎﺋﯽ ﺻﻮرت‬
‫ﺏﻬﺮﻩ ای ﻧﺪاﺷﺖ وﻟﯽ ﺏﺨﺖ ﺏﻪ او روی ﺧﻮش ﻧﺸﺎن داد و ﭘﺎدﺷﺎﻩ ﭼﻨﺎن ﺧﺎﻃﺮ او را ﻋﺰﻳﺰ داﺷﺖ ﮐ ﻪ‬
‫اﻳﻦ ﻃﻔﻞ ﮐﻪ در ﺁﻏﺎز ‪ ،‬ﻣﻠﻴﺠﮏ ﺛﺎﻧﯽ ﺧﻮاﻧﺪﻩ ﻣﯽ ﺷﺪ ‪ ،‬ﻟﻘﺐ ﻋﺰﻳﺰاﻟﺴﻠﻄﺎن ﮔﺮﻓﺖ‪.‬‬
‫ﻳﮑﯽ از روزهﺎ ﮐﻪ ﻣﻠﻴﺠﮏ ‪ ،‬ﻣﻮزﻳﮑﭽﯽ هﺎ را دﻳﺪ ‪ ،‬ﻋﻼﻗﻪ ای ﺏﻪ ﺳﺎز ﭘﻴﺪا ﮐﺮد‪.‬ﻳﮑﯽ از ﻧﺪﻳﻤﺎن ﺷﺎﻩ‬
‫‪ ،‬ﺷﻴﭙﻮر ﺏﭽﻪ ﮔﺎﻧﻪ ای ﺏﻪ دﺳﺘﺶ داد‪.‬ﻣﻠﻴﺠﮏ هﻢ ﺏﻪ ﺏﺎرﮔﺎﻩ ﭘﺎدﺷﺎﻩ وارد ﺷﺪ ‪ ،‬ﻣﺜﻞ ﺳﺮﺏﺎزهﺎ راﻩ رﻓ ﺖ‬
‫و ﺷﻴﭙﻮر زد‪.‬ﺷﺎﻩ را اﻳﻦ ﺣﺎﻟﺖ ﺧﻮش ﺁﻣﺪ و دﺳﺘﻮر داد ﮐﻪ ﻳﮏ د ﺳﺘﻪ ی ﻣﻮزﻳ ﮏ ﻣﺨﺼ ﻮص ﺏ ﺮای‬
‫او ﺕﺮﺕﻴ ﺐ دهﻨ ﺪ‪.‬ﻣﺮاﺕ ﺐ ﺏ ﻪ اﻃ ﻼع رﺋﻴ ﺲ ﻣﻮزﻳ ﮏ رﺳ ﻴﺪ و از ﻣﻴ ﺎن ﺏﭽ ﻪ ه ﺎﺋﯽ ﮐ ﻪ در ﻣﻮزﻳ ﮏ و‬
‫اﻧ ﺪرون ﺏﻮدﻧ ﺪ دﺳ ﺘﻪ ی ﻣﺨﺼﻮﺻ ﯽ ﺏ ﻪ ﻧ ﺎم ﻋﺰﻳﺰاﻟﺴﻠﻄ ﺎن ﺕﺸﮑﻴ ﻞ ﺷ ﺪ‪.‬درﻳ ﻦ ﺟ ﺎ ﺏ ﻮد ﮐ ﻪ اﻗﺒ ﺎل‬
‫ﻏﻼﻣﺤﺴﻴﻦ هﻢ ﻳﺎری ﮐﺮد و ﻃﺒﺎل اﻳﻦ دﺳﺘﻪ ی ﻣﻮزﻳﮏ ﺷﺪ‪.‬‬
‫در ﻳﺎدداﺷﺘﻬﺎی اﻋﺘﻤﺎداﻟﺴﻠﻄﻨﻪ ﻣﮑﺮر از ﻋﻼﻗﻪ ی ﻓﻮق اﻟﻌﺎدﻩ ی ﭘﺎدﺷﺎﻩ ﺏﻪ ﻣﻠﻴﺠ ﮏ ﺛﺎﻧﯽ اﺷ ﺎرﻩ ﺷ ﺪﻩ‬
‫اﺳﺖ ‪ ،‬ﻣﺮا ﮐﺎری ﺏ ﺎ ﻋﻠ ﺖ اﻳ ﻦ ﻣ ﻬﺮ و اﻟﺘﻔ ﺎت ﺷ ﺎهﺎﻧﻪ ﻧﻴﺴ ﺖ زﻳ ﺮا ﻣﻮﺿ ﻮع ﺧﻮا ﺳﺖ و ﺕﻤ ﻨﺎی دل‬
‫اﺳ ﺖ اﻣ ﺎ ﭼﻨ ﺪ ﺟﻤﻠ ﻪ ای ﮐ ﻪ ﻣﺮﺏ ﻮط ﺏ ﻪ ﺕﺸﮑﻴ ﻞ اﻳ ﻦ دﺳ ﺘﻪ ی ﻣﻮزﻳ ﮏ اﺳ ﺖ از ﮐﺘ ﺎب ﻣﺰﺏ ﻮر ﻣ ﯽ‬
‫ﻧﮕﺎرم‪:‬‬
‫ﺻﺒﺢ درب ﺧﺎﻧﻪ رﻓﺘﻢ‪.‬ﺷﺎﻩ ﺳﻮار ﺷﺪﻧﺪ‪.‬در ﺳﺮ ﻧﺎهﺎر روزﻧﺎ ﻣﻪ ﺧﻮاﻧ ﺪم‪ .‬ﺕﺎ ﻋ ﺼﺮ ﻣﺎ را ﻧ ﮕﺎﻩ داﺷ ﺘﻨﺪ‬
‫ﮐﻪ درس ﺏﺨﻮاﻧﻨﺪ‪.‬اﻣﺮوز دو ﺳﻪ ﻣﺮﺕﺒﻪ ﭘﺴﺮ ﻣﻠﻴﺠﮏ ﺏﻴﺮون ﺁﻣﺪ‪.‬ﻣﻮزﻳﮏ زد‪ .‬ﻗﺮار ﺷﺪ ﻳﮏ دﺳ ﺘﻪ ی‬
‫ﻣﻮزﻳﮑﭽﯽ ﺏﻪ اﺳﻢ او ﺏﮕﻴﺮﻧﺪ‪.‬‬
pdf.tarikhema.ir
‫‪pdf.tarikhema.ir‬‬

‫در ﺟﺎی دﻳﮕﺮ ﻣﯽ ﻧﻮﻳﺴﺪ‪ :‬ﺗﻔﺼﻴﻠﯽ از ﭘﻮﻟﺘﻴﮏ دول ﻋ ﺮض ﻣ ﯽ ﺷ ﺪ ﮐﻪ ﺷ ﻨﻴﺪﻧﯽ و ﺧﺎﻟﯽ از اهﻤ ﻴﺖ‬
‫ﻧﺒﻮد‪.‬اول ﻓﺮﻣﻮدﻧﺪ ﮐﻪ ﻳﮏ ﺟﻌﺒﻪ ی ﺱﺎزﻓﺮﻧﮕﯽ ﮐﻪ ﺗﺎزﻩ اﺏﺘﻴﺎع ﻓﺮﻣﻮدﻩ اﻧﺪ ﺁوردﻧﺪ ﮐﻮک ﮐﺮدﻧﺪ‪.‬ﻣﺪﺗ ﯽ‬
‫ﺧﻠﻂ ﻣﺒﺤﺚ ﺷﺪ‪.‬ﻣﻦ ﺱﺎﮐﺖ ﺷﺪم‪.‬ﺏﻌﺪ ﻣﻠﻴﺠﮏ ﭘﻴﺪا ﺷﺪ ﺏﺎ ﻳﮏ ﻋﺪد داﻳﺮﻩ و ﺗﻨﺒﮏ و ﻳﮏ دﺱﺘﮕﺎﻩ ﺱﻨﺘﻮر‬
‫و ﭼﻬ ﺎر ﭘﻨ ﺞ ﻏ ﻼم ﺏﭽ ﻪ‪.‬ﻣ ﺪﺗﯽ ﻣﻠﻴﺠ ﮏ ﺛ ﺎﻧﯽ ﺏ ﺎ ﻏ ﻼم ﺏﭽ ﻪ ه ﺎ ﺱ ﺎز زدﻧ ﺪ و ﺷ ﺎﻩ ﻣﺤﻔ ﻮظ ﺏﻮدﻧ ﺪ ﮐ ﻪ‬
‫ﻣﻠﻴﺠﮏ از ﺱﺎز ‪ ،‬ﺧﻮش دارد‪.‬ﺡﮑﻴﻢ اﻟﻤﻤﺎﻟﮏ هﻢ ﺗﻤﻠ ﻘﺎت ﻣ ﯽ ﮐﺮد و ﻣﺎ ﺷﺎءاﷲ ﻣﯽ ﮔ ﻔﺖ‪ .‬ﻳﮏ وﻗ ﺖ‬
‫ﻣﻠﺘﻔﺖ ﺷﺪم ﮐﻪ در اﻃﺎق هﻤﺎﻳﻮن ﭼﻬﻞ ﭘﻨﺠﺎﻩ ﻧﻔﺮ ﺏﭽﻪ و ﻓﺮاش ﺧﻠﻮت ﭼﻬﺎردﻩ ﭘﺎﻧﺰدﻩ ﺱﺎﻟﻪ ﮐ ﻪ ﺱ ﺎﺏﻖ‬
‫ﻏﻼم ﺏﻮدﻩ اﻧﺪ ﺏﻪ ﺗﻤﺎﺷﺎی ﺏﺎزی ﻣﻠﻴﺠﮏ ﺁﻣﺪﻩ اﻧﺪ‪.‬‬
‫در ﭼﻨ ﺪ ﺹ ﻔﺤﻪ ی دﻳﮕ ﺮ ﻣ ﯽ ﻧﮕ ﺎرد‪ :‬اﻣ ﺮوز ﻋﺼ ﺮ ﺷ ﺎﻩ ﺏ ﻪ ﻣﺪرﺱ ﻪ ی داراﻟﻔﻨ ﻮن ﺗﺸﺮﻳ ﻒ ﺏ ﺮدﻩ‬
‫ﺏﻮدﻧ ﺪ‪.‬از ﻗ ﺮار ﮔﻔﺘ ﻪ ی )ﭘﺮوﺱ ﮑﯽ( زﻳ ﺎد ﺧﻮﺷ ﺸﺎن ﺁﻣ ﺪﻩ ﺏ ﻮد از ﺁواز ﺧﻮاﻧ ﺪن و ﺱ ﺎز زدن ﺧﺎﻧ ﻪ‬
‫ﺷﺎﮔﺮدهﺎ ﮐﻪ ﺏﺮای ﻣﻠﻴﺠﮏ ﻣﺸﻖ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ‪.‬اﻳﻦ ﮐﺎر ﻣﺨﺒﺮاﻟﺪو ﻟﻪ وز ﻳﺮ ﻋ ﻠﻮم ﭘﺴﻨﺪ ﻳﺪﻩ ﺗ ﺮ ﺷﺪ از ﺗﻤ ﺎم‬
‫اﻋﻤﺎﻟﺶ‪.‬‬
‫ﺏﻌﺪ ﻣﯽ ﻧﻮﻳﺴﺪ‪ :‬ﺁﻧﭽﻪ ﻣﻌﻠﻮم ﺷﺪ ﺏ ﻨﺪﮔﺎن هﻤ ﺎﻳﻮﻧﯽ ﺏﻪ وا ﺱﻄﻪ ی ذات ﭘ ﺎک و ﻗ ﻠﺐ ﺧ ﻮش ﮐ ﻪ دار ﻧﺪ ‪،‬‬
‫روزهﺎ ﺱﻮار ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ ﮐﻪ ﻣﻠﻴﺠﮏ ﺁﺱﻮدﻩ ﺏﺘﻮاﻧﺪ در دﻳﻮان ﺧﺎﻧﻪ ﻣﺸﻐﻮل ﺏﺎزی وﺱﺎز زﻧﯽ ﺷﻮد‪.‬‬
‫ﻣﻌﻴﺮ اﻟﻤﻤﺎﻟﮏ ﭼﻨﻴﻦ ﻣﯽ ﻧﮕﺎرد‪ :‬ﻋﺰﻳﺰ اﻟﺴﻠﻄﺎن دو ﺧﻮاﺟﻪ ﻣﺨﺼﻮص ‪ ،‬دو ﭘﺮﺱﺘﺎر زن ‪ ٣٠ ،‬ﻏﻼم‬
‫ﺏﭽﻪ ‪ ١٢ ،‬ﻓﺮاش ﻗﺮﻣﺰ ﭘﻮش از ﺱﻦ ‪ ٩‬اﻟﯽ ‪ ١٢‬ﺱﺎل داﺷﺖ و ﻳﮏ دﺱﺘﻪ ﻣﻮزﻳ ﮏ ﮐ ﻪ ﻧﻮازﻧ ﺪﮔﺎن ﺁن‬
‫از ‪ ١٠‬اﻟﯽ ‪ ١٤‬ﺱﺎل داﺷﺘﻨﺪ و ‪ ٢٠‬ﷲ و ﻧﻮﮐﺮ ﺧﺪﻣﺘﺶ ﻣﯽ ﮐﺮدﻧﺪ‪.‬‬
‫اﻳﻦ ﺏﻮد داﺱﺘﺎن ﺟﺎﻩ و ﺟﻼل اﻳﻦ )ﻋﺰﻳﺰ ﺏﯽ ﺟﻬﺖ( ﮐﻪ داﻣﺎد ﺷﺎﻩ هﻢ ﺷﺪ و در ﺱﻔﺮ ﺱﻮم ﻓﺮ ﻧﮓ ﻧ ﻴﺰ‬
‫هﻤﺮاﻩ ﭘﺎدﺷﺎﻩ ﺏﻮد و در ﺱﻔﺮﻧﺎﻣﻪ ‪ ،‬اﺱﻢ او هﻤﻮارﻩ ﺏﻌﺪ از ﻧﺎم اﻣﻴﻦ اﻟﺴﻠ ﻄﺎن ﺹ ﺪر اﻋﻈ ﻢ ﺁﻣ ﺪﻩ ا ﺱﺖ‬
‫اﻣﺎ ﭘﺲ از ﮐﺸﺘﻪ ﺷﺪن ﻧﺎﺹﺮاﻟﺪﻳﻦ ﺷﺎﻩ ‪ ،‬زﻧﺶ را ره ﺎ ﮐ ﺮد و ﺧﺎ ﻧﻪ و دﻩ و اﻣﻮا ﻟﯽ را هﻢ ﮐ ﻪ ﺏ ﻪ او‬
‫دادﻩ ﺷ ﺪﻩ ﺏ ﻮد از دﺱ ﺖ داد و در اواﺧ ﺮ ﻋﻤ ﺮ ﺏ ﻪ ﺗﻨﮕﺪﺱ ﺘﯽ اﻓﺘ ﺎد!ﺁﻳ ﺎ از ﺡﮑﻮﻣ ﺘﯽ ﮐ ﻪ ﻏ ﻴﺮ از ﺧ ﻮد‬
‫ﭘﺮﺱﺘﯽ ﺱﻮدی ﺏﻪ ﺏﺎر ﻧﻴﺎورد ‪ ،‬ﺟﺰ اﻳﻦ اﻓﺮاط و ﺗﻔﺮﻳﻄﻬﺎ ﻣﯽ ﺗ ﻮان اﻧﺘﻈ ﺎر دا ﺷﺖ ؟ ه ﻤﺎن اﺱ ﺖ ﮐ ﻪ‬
‫ﮔﻮﺏﻴﻨ ﻮی ﻓﺮاﻧﺴ ﻮی ﻣ ﯽ ﻧﻮﻳﺴ ﺪ‪:‬وزارت و اﻣ ﭙﺮاﻃﻮری و ﻓﺮﻣ ﺎﻧﺮواﺋﯽ ﺏ ﺎ ﻧﺎﺷ ﺎﻳﺴﺘﮕﺎن و ﺱ ﺘﻤﮑﺎران‬
‫اﺱﺖ و راﺱﺘﯽ اﮔﺮ ﺗﻴﺮی ﺏﺮ ﺱﺮ ﻳﺎ ﺱﻴﻨﻪ ی ﺁﻧﺎن زدﻩ ﺷﻮد ‪ ،‬ﮐﺎری ﺏﺲ ﻧﻴﮑﻮ و ﺏﺠﺎ ﺧﻮاهﺪ ﺏﻮد و ﻟﯽ‬
‫ﭼﻪ ﺱﻮدی دارد؟ هﺮ ﻳﮏ را از اﺱﺐ ﺧﻮدﺧﻮاهﯽ و ﻣﺮدم ﺁزاری ﺏﻪ زﻳﺮ ﺁورﻳﻢ ‪ ،‬دﻳﻮی ﺱﻴﺎهﮑﺎرﺗﺮ‬
‫و درﻧ ﺪﻩ ﺧﻮﺗ ﺮ ﺟ ﺎﻳﺶ را ﻣ ﯽ ﮔ ﻴﺮد‪.‬ﮔﻮﺋﻴ ﺎ ﺧﺪاوﻧ ﺪ ﺗﻮاﻧ ﺎ ﺏ ﻪ ﺱ ﺒﺒﯽ ﮐ ﻪ ﻣ ﺎ ﻧﻤ ﯽ داﻧﻴ ﻢ ‪ ،‬ﻣ ﯽ ﺧﻮاه ﺪ‬
‫ﺱ ﺘﻤﮑﺎران ﺏ ﺮ ﮐﺮﺱ ﯽ ﻓﺮﻣ ﺎﻧﺮواﺋﯽ دﻧﻴ ﺎ ﺏﻨﺸﻴﻨﻨ ﺪ و ﻧ ﺎداﻧﯽ و دﻳ ﻮ ﻣﻨﺸ ﯽ و ﺗﺒ ﺎهﯽ هﻤ ﻪ ﺟ ﺎ را در‬
‫ﺏﺮﮔﻴﺮد‪.‬‬
‫ﭘﻴﺶ ﺏﻴﻨﯽ ﮔﻮﺏﻴﻨﻮ درﺱﺖ ﺏﻮد و ﺗ ﻴﺮ ه ﻢ از ﻃﭙﺎﻧ ﭽﻪ ی ﻣ ﻴﺮزا رﺿ ﺎی ﮐﺮﻣ ﺎﻧﯽ ﺏ ﻴﺮون ﺟ ﺴﺖ و ﺏﻪ‬
‫هﺪف هﻢ ﺧﻮرد وﻟﯽ ﺁﻳﺎ ﺏﻪ راﺱﺘﯽ هﻤﻪ ی ﮐﺎرهﺎ اﺹﻼح ﺷﺪ؟‬
‫ﺏﻪ هﺮ ﺟﻬﺖ ﺏﻪ ﮔﻔﺘﻪ ی ﺏﻌﻀﯽ ‪ ،‬ﻏﻼﻣﺤﺴﻴﻦ دروﻳﺶ در ﻣﻮزﻳﮏ ﻣﻠﻴﺠﮏ ﺏﻮد و ﺏ ﻪ ﮔﻔﺘ ﻪ ی ﺏﺮ ﺧﯽ‬
‫دﻳﮕﺮ در ﻣﻮزﻳﮏ دﻳﮕﺮی ﮐﻪ در هﻤﺎن زﻣﺎن ﺏﻪ ﺗﻘﻠﻴﺪ ﻣﻮزﻳﮏ ﻣﻠﻴﺠﮏ ‪ ،‬ﺏﺮای ﮐﺎﻣﺮان ﻣﻴﺮزا ﻧﺎ ﻳﺐ‬
‫اﻟﺴﻠﻄﻨ ﻪ ﺗﺸﮑﻴ ﻞ ﺷ ﺪﻩ ﺏ ﻮد ‪ ،‬ﻧﻮازﻧ ﺪﮔﯽ ﻃﺒ ﻞ ﮐﻮﭼ ﮏ را ﺏﺮﻋﻬ ﺪﻩ داﺷ ﺖ و ﺁﺷ ﻨﺎﺋﯽ او ﺏ ﺎ ﻣﻘ ﺪﻣﺎت‬
‫ﻣﻮﺱﻴﻘﯽ از هﻤﻴﻦ ﺟﺎ ﺷﺮوع ﺷﺪ‪.‬‬
‫ﺷﺎﮔﺮدی ﺁ ﻗﺎ ﺣﺴﻴﻨﻘﻠ ﯽ ‪ -‬ﭼﻨﺎﻧﮑ ﻪ ﻣ ﯽ داﻧﻴ ﻢ ﻧﻮازﻧ ﺪﮔﺎن ﻣﻌ ﺮوف در ز ﻣﺎن ‪ ،‬در درﺏ ﺎر ر ﻓﺖ و ﺁﻣ ﺪ‬
‫‪pdf.tarikhema.ir‬‬

‫داﺷﺘﻨﺪ‪.‬ﻏﻼﻣﺤﺴﻴﻦ ﺧﺎن هﻢ اﻟﺒﺘﻪ ﺱﺎز و ﺁواز ﻋﻤﻠﻪ ی ﻃﺮب ﺧﺎﺹﻪ ی هﻤ ﺎﻳﻮﻧﯽ را ﺷ ﻨﻴﺪ و ﻧ ﻈﺮ ﺏﻪ‬
‫ﺱﺎﺏﻘﻪ ی ﺁﺷﻨﺎﺋﯽ ‪ ،‬ﺏﻪ ﻣﻮﺱﻴﻘﯽ و ﻣﺨﺼﻮﺹًﺎ ﺗﺎر ﻋﻼﻗﻤﻨ ﺪ ﺷﺪ‪.‬وﻗ ﺘﯽ ﻣﻮ ﺿﻮع را ﺏﺎ ﭘ ﺪرش در ﻣ ﻴﺎن‬
‫ﮔﺬارد ‪ ،‬ﭘﺪرش ﺱﻪ ﺗﺎری را ﺏﺮای او ﺗﻬﻴﻪ ﮐﺮد و ﻣﻘﺪﻣﺎت را ﺷﺨﺼًﺎ ﺏﻪ وی ﺁﻣﻮﺧﺖ‪.‬‬
‫‪pdf.tarikhema.ir‬‬

‫دروﻳ ﺶ ﺧ ﺎن ﭘ ﺲ از ﮐﻤ ﯽ ﺁﺷ ﻨﺎﺋﯽ ﺑ ﻪ اﻳ ﻦ ﺳ ﺎز‪ ،‬ﺑ ﻪ ﻣﺠﻠ ﺲ درس ﺁﻗ ﺎ ﺣﺴﻴﻨﻘﻠ ﯽ راﻩ ﻳﺎﻓ ﺖ و ﺳﻤﺖ‬
‫ﺷﺎﮔﺮدی ﺁن اﺳﺘﺎد را ﭘ ﺬﻳﺮﻓﺖ و ﻣﺸ ﻐﻮل ﻥﻮاﺧﺘﻦ ﺗﺎر ﺷ ﺪ و ﺑﻌ ﺪ از ﺳ ﺎﻝﻬﺎ ﺗ ﻤﺮﻳﻦ و ﻣﻤﺎر ﺳﺖ ‪ ،‬در‬
‫ﻥﻮاﺧﺘﻦ اﻳﻦ ﺳﺎز ﻣﻬﺎرت ﻳﺎﻓﺖ و ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﺷﺎﮔﺮد او ﺑﻪ ﺷﻤﺎر ﺁﻣﺪ‪.‬‬
‫درویﺶ و ﺷﻌﺎع اﻝﺴﻠﻄﻨﻪ‪ -‬دروﻳﺶ ﺑﺎ ﮐﻤﺎل اﻝﺴﻠﻄﻨﻪ )ﭘﺪر اﺑﻮاﻝﺤﺴﻦ ﺻﺒﺎ( دو ﺳﺘﯽ داﺷ ﺖ‪.‬ا ﻳﻦ ﻣﺮد‬
‫ازﻥﺰدﻳﮑﺎن ﺷﻌﺎع اﻝﺴﻠﻄﻨﻪ ﭘﺴﺮ‬

‫)ﺷﻤﺎرﻩ ‪ (١١٢‬ﻏﻼﻣﺤﺴﻴﻦ دروﻳﺶ )اﺳﺘﺎد ﺗﺎر و ﺳﻪ ﺗﺎر(‬

‫ﻣﻈﻔﺮاﻝ ﺪﻳﻦ ﺷ ﺎﻩ ﺑ ﻮد و دوﺳ ﺖ ﺧ ﻮد را ﺑ ﻪ ﻓﺮزﻥ ﺪ ﺷ ﺎﻩ ﻣﻌﺮﻓ ﯽ ﮐ ﺮد‪.‬ﺷ ﺒﯽ ﺁﻗ ﺎ ﺡﺴﻴﻨﻘﻠ ﯽ در ﺡﻀ ﻮر‬

‫ﺷﺎهﺰادﻩ ﻥﻮازﻥﺪﮔﯽ ﻣﯽ ﮐﺮد و از او رﺧﺼﺖ ﻃﻠﺒﻴﺪ ﺗﺎ ﺷﺎﮔﺮدش ﻏﻼﻣﺤﺴﻴﻦ ﺧﺎن ه ﻢ ﮐ ﻪ در ﻣﺠ ﻠﺲ‬
‫ﺡﺎﺽﺮ ﺑﻮد ﺑﻘﻴﻪ ی دﺳﺘﮕﺎهﯽ را ﮐﻪ ا ﺳﺘﺎد ﺷ ﺮوع ﮐﺮدﻩ و ﻥﺎﺗﻤ ﺎم ﮔ ﺬاردﻩ ﺑ ﻮد ‪ ،‬ﺑﻨ ﻮازد‪.‬دروﻳ ﺶ ﺑﻪ‬
‫ﺧﻮﺑ ﯽ از ﻋﻬ ﺪﻩ ﺑﺮﺁﻣ ﺪ و ﻣ ﻮرد ﺗﻮﺝ ﻪ واﻗ ﻊ ﺷ ﺪ‪.‬ازﻳ ﻦ ﭘ ﺲ ﻏ ﻼم ﺡﺴﻴ ﻦ ﺧ ﺎن ﺝ ﺰء ﻥﻮازﻥ ﺪﮔﺎن‬
‫ﻣﺨﺼﻮص ﺷﻌﺎع اﻝﺴﻠﻄﻨﻪ ﺷﺪ و هﻨﮕﺎﻣﻴﮑﻪ ﺷﺎهﺰادﻩ ﺑﻪ اﻳﺎﻝﺖ ﻓﺎرس ﻣﻨﺼﻮب ﮔﺮدﻳﺪ ‪ ،‬دروﻳ ﺶ ﺧ ﺎن‬
‫هﻢ ﺝﺰء هﻤﺮاهﺎن واﻝﯽ ﺑﻪ ﺷﻴﺮاز رﻓﺖ‪.‬ﻏﻼﻣﺤﺴﻴﻦ ﺧ ﺎن در ا ﻳﻦ ﺳﻔﺮ ﺑ ﺎ ﻳﮏ ﺧﺎﻥﻮادﻩ ی ﺷﻴﺮازی‬
‫ازدواج ﮐﺮد و ﺡﺎﺻﻞ اﻳﻦ ﭘﻴﻮﻥﺪ ‪ ،‬دﺧﺘﺮی اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﻪ ﻥﺎم ﻗﻤﺮ ﻣﺮﺳﻮم ﺷﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺴﺘﻤ ﺮی دﺳ ﺘﮕﺎﻩ ﺷ ﻌﺎع اﻝﺴﻠﻄﻨ ﻪ ﮐﻔ ﺎف ﻣﺨ ﺎرج دروﻳ ﺶ را ﻥﻤ ﯽ داد‪.‬او ه ﻢ دﻋ ﻮت ﺑﺰرﮔ ﺎن را‬
‫ﭘﺬﻳﺮﻓﺖ ﺗﺎ ازﻳﻦ راﻩ درﺁﻣﺪ ﺑﻴﺸﺘﺮی ﺗﻬﻴﻪ ﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺷﻌﺎع اﻝﺴﻠﻄﻨﻪ ﺑﺮ ﺁﺷﻔﺖ ﮐﻪ ﭼﺮا ﻥﻮازﻥﺪﻩ ی ﺧﺎص او در ﻣﺠﺎﻝﺲ ﺑﺰم اﺷﺨﺎص دﻳﮕﺮ‪ ،‬ﺡﻀﻮر ﻳﺎﻓﺘ ﻪ‬
‫اﺳﺖ‪.‬دروﻳ ﺶ را اﺡ ﻀﺎر ﮐ ﺮد و ا ﻣﺮ داد اﻥﮕﺸ ﺘﺎن او را ﺑ ﺒﺮد وﻝ ﯽ ﮐﻤ ﺎل اﻝﺴﻠﻄﻨ ﻪ ﺷ ﻔﺎﻋﺖ ﮐ ﺮد و‬
‫دروﻳﺶ از ﺑﺪﺑﺨﺘﯽ هﻮﻝﻨﺎﮐﯽ رهﺎﺋﯽ ﻳﺎﻓﺖ!‬
‫ﭘﺲ از ﻣﺮاﺝﻌﺖ ﺑﻪ ﺗﻬﺮان دروﻳﺶ ﺧﺎن ﮐﻼس ﻣﻮﺳﻴﻘﯽ در ﻣﻨﺰل ﺧﻮد داﻳﺮ ﮐﺮد و ﻣﻮﺝﺒﺎت اﺳ ﺘﻔﺎدﻩ‬
‫ی هﻨﺮﺝﻮﻳﺎﻥﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺗﺎر و ﺳﻪ ﺗﺎر ﻋﻼﻗﻪ دا ﺷﺘﻨﺪ ﻓ ﺮاهﻢ ﺷ ﺪ‪.‬دروﻳ ﺶ ازﻳ ﻦ ﻗ ﻴﺪ ﮐ ﻪ ه ﻤﻮارﻩ در ﭘ ﻨﺎﻩ‬
‫‪pdf.tarikhema.ir‬‬

‫دﺳﺘﮕﺎﻩ ﺷﻌﺎع اﻝﺴﻠﻄﻨﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﻥﺎراﺡﺖ ﺑﻮد و ﻃﺒﻊ ﺁزادﻩ اش ﺧﻼﺻﯽ ازﻳﻦ ﺑﻨﺪ را ﺁرزو داﺷﺖ‪.‬ﭼﻨﺪ از‬
‫ﺗﻦ از دوﺳﺘﺎن ارﺑﺎب ﺧﻮد را ﺑﺮاﻥﮕﻴﺨﺖ ﮐﻪ ﺑﺮات ﺁزادﻳﺶ را ﺑﮕﻴﺮﻥﺪ وﻝﯽ ﺷﺎهﺰادﻩ ﺧﺸﻤﮕﻴﻦ ﺷ ﺪ و‬
‫ﻓﺮاﺷ ﯽ را ﻓﺮﺳ ﺘﺎد ﮐﻪ وی را ﺑ ﻪ ﺡﻀ ﻮر ﺑﻄﻠﺒ ﺪ‪.‬هﻨﮕﺎﻣﻴﮑ ﻪ دروﻳ ﺶ در ﮐ ﻼس ﺧ ﻮد ﻣﺸﻐ ﻮل ﺑ ﻮد ‪،‬‬
‫ﻓﺮاش وارد ﺷﺪ و ﻣﺄﻣﻮرﻳﺖ ﺧﻮد را ﺑﻪ او رﺳﺎﻥﻴﺪ‪.‬دروﻳﺶ ﺑ ﻪ ﻓﺮا ﺳﺖ درﻳﺎ ﻓﺖ ﮐﻪ ﻣﻮ ﺽﻮع از ﭼﻪ‬
‫ﻗﺮاراﺳﺖ ﺧﻮش و ﺑﺸﯽ ﺑﺎ ﻣﺄﻣﻮر ﮐﺮد و ﮔﻔﺖ‪:‬‬
‫ﻳﺎ ﭘﻴﺮ ﺝﺎن ﺷﻤﺎ ﭼﻨﺪ دﻗﻴ ﻘﻪ اﻳﻨﺠ ﺎ ﺑﻨﺸﻴﻨﻴ ﺪ ﺗ ﺎ ﻣ ﻦ ﻝﺒ ﺎس ﺑﭙﻮﺷ ﻢ‪.‬از دری ﮐ ﻪ ﻣ ﻴﺎن اﻃ ﺎق درس ﺑ ﻮد ﺑ ﻪ‬
‫اﻥﺪرون رﻓﺖ و از ﭘﻠﮑﺎﻥﯽ ﮐﻪ اﻥﺪرون را ﺑﻪ ﺑﻴﺮو ﻥﯽ و ﺻﻞ ﻣﯽ ﮐﺮد ﺧﺎرج ﺷﺪ و در ﺡ ﻴﺎت را از‬
‫ﺑﻴﺮون ﭼﻔﺖ ﮐﺮد و ﺑﻪ ﻃﺮف ﻣﻨﺰل ﻳﮑﯽ از دوﺳﺘﺎﻥﺶ ﻋﺒ ﺎس ﻗﻠ ﯽ ﺧﺎن ﮐﻪ ﺳﺮاﻳﺪار ﺑﺎ ﺷﯽ ﺳ ﻔﺎرت‬
‫اﻥﮕﻠﻴﺲ ﺑﻮد ‪ ،‬روان ﺷﺪ و ﺷﺮح ﺡﺎل را ﺑﻪ وی ﮔﻔﺖ و در ﺳﻔﺎرت ﻣﺄوا ﮔﺰ ﻳﺪ‪.‬در ﺑﻴ ﻦ راﻩ ه ﻢ ﻳﮑ ﯽ‬
‫از ﺷﺎﮔﺮداﻥﺶ را دﻳﺪ و ﻣﻄﻠﺐ را ﺑﻪ او ﺑﻴﺎن ﮐ ﺮد و ﮔ ﻔﺖ ‪ :‬ﻳﺎ ﭘﻴﺮ ﺝﺎن ﺑ ﺮو ﭼ ﻔﺖ را ﺑ ﺎز ﮐ ﻦ و ﺑﻪ‬
‫ﺷﺎﮔﺮدان ﺑﮕﻮ ﭼﻨﺪ روز ﮐﻼس ﺗﻌﻄﻴﻞ اﺳﺖ ‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﺮدی ﺳ ﺒﻴﻞ ﮐﻠﻔ ﺖ ه ﻢ ﮐ ﻪ ﺁﻥﺠ ﺎ در اﻥﺘ ﻈﺎر ﻥﺸﺴ ﺘﻪ‬
‫اﺳﺖ ﺑﮕﻮ اﮔﺮ ﻣﺮا ﻣﯽ ﺧﻮاهﺪ ‪ ،‬ﺑﻪ ﺳﻔﺎرت ﺑﻴﺎﻳﺪ‪.‬‬
‫‪pdf.tarikhema.ir‬‬

‫ﻋﺒﺎس ﻗﻠﻴﺨﺎن ﻣﻮاﻓﻘﺖ ﮐﺮد ﮐﻪ دروﻳﺶ ﭼﻨﺪ روزی ﺁﻧﺠﺎ ﺑﻤﺎﻧﺪ ﺗﺎ در ﻣﻮﻗﻊ ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺑﻪ ﺳ ﻔﻴﺮ ﻣﻌﺮﻓﻴ ﺶ‬
‫ﮐﻨﺪ‪.‬ﺑﻌﺪهﺎ ﺥﻮد دروﻳﺶ ﺣﮑﺎﻳﺖ ﻣ ﯽ ﮐﺮد ﮐﻪ ﻓﺮاش ﺑﺎﺷ ﯽ ﺷﻌﺎع اﻝﺴﻠﻄ ﻨﻪ هﺮ روز ﻣ ﯽ ﺁﻣ ﺪ دم در‬
‫ﺳﻔﺎرت و از دور ﻣﻮچ ﻣﯽ ﮐﺸﻴﺪ ‪ ،‬ﺥﻴﺎل ﻣﯽ ﮐﺮد ﻣﻦ ﮔﻨﺠﺸ ﮕﻢ‪.‬ﺑ ﻌﺪ از ﭼﻨ ﺪی ﺳﻔﻴﺮ‪ ،‬ﭘﻨﺎهﻨ ﺪﻩ را ﺑ ﻪ‬
‫ﺣﻀﻮر ﻃﻠﺒﻴﺪ‪.‬‬
‫دروﻳ ﺶ ﺑ ﻪ ﺳ ﻔﻴﺮ ﮔﻔ ﺖ ‪ :‬درﺳ ﺖ اﺳ ﺖ ﮐ ﻪ ﻣ ﻦ ﺳ ﻴﺎﻩ ﭼ ﺮدﻩ هﺴﺘ ﻢ وﻝ ﯽ ﺑ ﺮدﻩ ﻧﻴﺴﺘ ﻢ ‪ ،‬ازﻳ ﻦ ﮔﺬﺷ ﺘﻪ‬
‫ﻣﺪﺗﻴﺴﺖ ﮐﻪ ﺑﺮدﻩ ﻓﺮوﺷ ﯽ ﻣﻤﻨ ﻮع ﺷﺪﻩ ا ﺳﺖ‪.‬ﺥ ﺎﻧﻢ ﺳ ﻔﻴﺮ از درو ﻳﺶ ﺥ ﻮاهﺶ ﮐ ﺮد ﮐﻪ ﺑ ﺮاﻳﺶ ﺳ ﺎز‬
‫ﺑﺰﻧﺪ‪.‬ﻧﻮازﻧﺪﻩ ﮐﻪ ﺑﻪ ﭼﻨﺪ ﻧﻐﻤﻪ ی اروﭘﺎﺋﯽ هﻢ ﺁﺷﻨﺎﺋﯽ داﺷ ﺖ ‪ ،‬ﻳﮑ ﯽ از ﺁﻧ ﻬﺎ را ﻧﻮا ﺥﺖ و ﺑﻪ ﻃﻮری‬
‫ﻣﻮرد ﭘﺴﻨﺪ واﻗﻊ ﺷﺪ ﮐﻪ ﺥ ﺎﻧﻢ ﺳ ﻔﻴﺮ ﭘ ﺸﺖ ﭘﻴ ﺎﻧﻮ ﻧﺸ ﺴﺖ ﺗ ﺎ او را هﻤﺮاه ﯽ ﮐ ﻨﺪ‪.‬ﺑ ﻌﺪ ﻗ ﺮار ﺷﺪ ﻣﻨ ﺸﯽ‬
‫ﺳﻔﺎرت ‪ ،‬ﻧﺎﻣﻪ ای ﺑﻪ ﺷﻌﺎع اﻝﺴﻠﻄﻨﻪ ﺑﻨﻮﻳﺴﺪ ﮐﻪ دروﻳﺶ را ﺁزاد ﮐﻨﺪ‪ .‬ﺑﺎ اﻳ ﻦ ﺗﺮﺗﻴ ﺐ دروﻳ ﺶ ﺥ ﺎن از‬
‫ﻣﻼزﻣﺖ و ﻣﺰاﺣﻤﺖ ﺷﺎهﺰادﻩ ﺥﻼﺻﯽ ﻳﺎﻓﺖ‪.‬‬
‫در هﻤﻴ ﻦ اوﻗ ﺎت اﺳ ﺖ ﮐ ﻪ ﺑ ﺮای اوﻝﻴ ﻦ ﺑ ﺎر ﺷ ﺒﯽ ﻋ ﺎرف و دروﻳ ﺶ ﻳﮑ ﺪﻳﮕﺮ را در ﮔﻠﻨ ﺪوک ﻣﻠ ﮏ‬
‫ﻳﻴﻼﻗﯽ ﻧﻈﺎم اﻝﺴﻠﻄﺎن ﻣﻼﻗﺎت ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ ﮐﻪ داﺳﺘﺎن ﺁن ﺷﺐ را ﻋﺎرف ﺑﻪ ﻗﻠ ﻢ ﺥﻮد در د ﻳﻮاﻧﺶ ﻧﻮﺷ ﺘﻪ‬
‫و ﺥﻮاﻧﺪﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬
‫دروﻳﺶ ﺥﺎن ازﻳﻦ ﭘﺲ ﺑﺎ ﻋﻼﻗﻪ ی ﺑﻴﺸﺘﺮی ﺑﻪ ﮐﺎر ﺗﺪرﻳﺲ ﭘﺮداﺥﺖ و ﭼﻮن ﻧﺎﻣﯽ ﺑﺎ ﻣﺴﻤ ﺎ دا ﺷﺖ ‪،‬‬
‫در ﺳﻠﮏ اﺥﻮان ﺻﻔﺎﺋﯽ درﺁﻣﺪ و ﺑﻪ ﻇﻬﻴﺮاﻝﺪوﻝﻪ ﺳﺮ ﺳﭙﺮد‪.‬ﭼﻨﺎﻧﮑ ﻪ ﻗ ﺒﻼ ﮔﻔﺘ ﻪ ﺷﺪ در ﮐﻨﺴﺮﺗﻬ ﺎی ﺁن‬
‫زﻣﺎن ﮐﻪ در اﻧﺠﻤﻦ اﺥﻮت دادﻩ ﻣﯽ ﺷﺪ ﺷﺮﮐﺖ ﻣﯽ ﮐﺮد و هﻤﻮارﻩ ﺳﻤﺖ رﻳﺎﺳﺖ ارﮐﺴﺘﺮ را داﺷﺖ‪.‬‬
‫ﻣﻮﺳﻴﻘﯽ ﺿﺮﺑﯽ زﻣﺎن دروﻳﺶ ‪ -‬ﻣﻮﺳﻴﻘﯽ ﻣﻌﻤﻮل ﺁن دورﻩ در درﺝﻪ ی اهﻤﻴﺖ ‪ ،‬ردﻳﻒ ﺁوازهﺎ ﺑﻮد‬
‫ﮐﻪ ﻧﻮازﻧ ﺪﻩ ای ﻣ ﯽ ﻧﻮاﺥ ﺖ و ﺁواز ﺥ ﻮان ‪ ،‬ه ﻤﺎن را ﻣﯽ ﺳ ﺮاﺋﻴﺪ و از ﺳ ﺎز‪ ،‬ﺝﻮاب ﻣ ﯽ ﺷ ﻨﻴﺪ‪.‬ا ﻳﻦ‬
‫ﻗﺴﻤ ﺘﯽ ﺑ ﻮد ﮐ ﻪ ﺑ ﻪ ﺗﻨﻬ ﺎﺋﯽ ﻧﻮاﺥﺘ ﻪ ﻣ ﯽ ﺷ ﺪ زﻳ ﺮا در هﻤ ﻪ ﺝ ﺎ ‪ ،‬وزن ﻣﺮﺗ ﺐ ﻣﻨﻈ ﻢ ﻧﺪاﺷ ﺖ ﮐ ﻪ ﭼﻨ ﺪ‬
‫ﻧﻮازﻧﺪﻩ ﺑﺘﻮاﻧﻨﺪ ﺑﺎ هﻢ ﺑﺰﻧﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺑﻌﻀﯽ از ﺥﻮاﻧﻨﺪﮔﺎن ﻳﻌﻨﯽ ﺁﻧﻬﺎ ﮐﻪ ﺽﺮب ﻣﯽ ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ و ﺑﻪ ﺁهﻨﮕﻬ ﺎی ﺽ ﺮﺑﯽ ﺁﺷ ﻨﺎﺋﯽ داﺷ ﺘﻨﺪ ‪ ،‬ﻳﮏ‬
‫ﻧ ﻮع ﺁوازی ﻣ ﯽ ﺥﻮاﻧﺪﻧ ﺪ ﮐ ﻪ وزن داﺷ ﺖ و ﺁﻧ ﺮا ﺁواز ﺿ ﺮﺑﯽ ﻣ ﯽ ﻧﺎﻣﻴﺪﻧ ﺪ ﺑ ﻪ اﻳ ﻦ ﺗﺮﺗﻴ ﺐ ﮐ ﻪ وزن‬
‫ﻣﻌﻴﻨﯽ را در ﻧﻈﺮ ﻣﯽ ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ و ﻏﺰﻝﯽ را در ﻳﮏ دﺳﺘﮕﺎﻩ ﻣﯽ ﺥﻮاﻧﺪﻧﺪ و ﮔﻮﺷﻪ هﺎی ﻣ ﻬﻢ ردﻳ ﻒ را‬
‫ﻧﺸ ﺎن ﻣ ﯽ دادﻧ ﺪ‪.‬وزن ﺁواز ﺽ ﺮﺑﯽ ﭼﻨﺎﻧﮑ ﻪ ﺣ ﺎﻻ ه ﻢ ﻣﻌﻤ ﻮل اﺳ ﺖ ﺷ ﺶ هﺸﺘ ﻢ ‪ ٨/٦‬ﺑ ﻮد‪.‬در ﻣﻮﻗ ﻊ‬
‫ﺗﺤﺮﻳ ﺮ و ﻏﻠ ﺖ دادن و ﮐﺸﻴ ﺪن اﺻ ﻮات ه ﻢ ‪ ،‬ﮔﺮﭼ ﻪ ﺥﻮاﻧﻨ ﺪﻩ ‪ ،‬ﺥ ﻮد را از ﻗﻴ ﺪ وزن ﺁزاد ﻣ ﯽ ﮐ ﺮد‬
‫وﻝﯽ ﭼﻮن ﺗﻤﺒﮏ ﻣﯽ زد ‪ ،‬در ﺽﻤﻦ ﺥﻮا ﻧﺪن ‪ ،‬وزن ‪ ٨/٦‬را از دﺳ ﺖ ﻧﻤ ﯽ داد ‪ ،‬ﺗ ﺎ اﻳﻨﮑ ﻪ ﺑﺎﻻﺥﺮﻩ‬
‫ﺁواز را دوﺑﺎرﻩ ﺑﺎ ﺁن ﻣﻮزون ﻣﯽ ﮐﺮد‪.‬‬
‫ﻗﺴﻤﺖ هﺎی ﺽﺮﺑﯽ ﮐﻪ ﭼﻨﺪ ﻧﻮازﻧﺪﻩ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺴﺘﻨﺪ ﺑﺎ هﻢ ﺑﻨﻮازﻧﺪ ‪ ،‬ﺗﺼﻨﻴﻒ و رﻧﮓ ﺑﻮد‪.‬ﺗﺼﻨﻴﻒ هﺎی‬
‫ﻣﻌﻤﻮل ﺁن وﻗﺖ از ﺷﻴﺪا ﺑﻮد ﮐ ﻪ ﺑﻴﺸ ﺘﺮ ﻝ ﻄﻒ و ﻣﻌ ﻨﯽ دا ﺷﺖ ز ﻳﺮا ﺁﻧﭽ ﻪ ﻗﺒ ﻞ از او ﻣ ﺘﺪاول ﺑﻮد از‬
‫ﻝﺤﺎظ ﺷﻌﺮ و ﻣﻔﻬﻮم و ﻣﻌﻨﯽ و ﺁهﻨﮓ ﮐﻤﺘﺮ در ﺥﻮر ﺗﻮﺝﻪ ﺑﻤ ﺸﺎر ﻣ ﯽ ﺁﻣ ﺪ و ﺣ ﺘﯽ اﺷ ﻌﺎرش دارای‬
‫ﮐﻠﻤﺎت ﻣﺒﺘﺬل و رﮐﻴﮏ ﺑﻮد‪.‬‬
‫اﻣﺎ رﻧﮓ هﺎ هﻢ ﻣﺤﺪود ﺑﻮد و هﺮ دﺳﺘﮕﺎﻩ ‪ ،‬رﻧﮓ ﺥﺎﺻﯽ داﺷﺖ ﻣﺎﻧﻨ ﺪ ﺿﺮب اﺻ ﻮل ﺷﻮر‪ ،‬ﺣﺮﺑ ﯽ‬
‫ﻣ ﺎهﻮر‪ ،‬رﻧ ﮓ دﻝﮕﺸ ﺎ )در ﺳ ﻪ ﮔ ﺎﻩ( ﻝﺰﮔ ﯽ و ﺣﺎﺵ ﻴﻪ )درﭼﻬﺎرﮔ ﺎﻩ( رﻧ ﮓ ﻓ ﺮح )درهﻤ ﺎﻳﻮن( ﻓ ﺮح‬
‫اﻥﮕﻴﺰ )در اﺻﻔﻬﺎن( رﻧﮓ ﺵﻬﺮﺁﺵﻮب )در ﭼﻬﺎرﮔﺎﻩ وﺷﻮر(‪.‬‬
‫‪pdf.tarikhema.ir‬‬

‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﺁﻧﭽﻪ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﯽ ﺁﻳﺪ ‪ ،‬ﺳﺎﺥﺘﻦ ﺁهﻨﮓ ‪ ،‬ﮐﻤﺘﺮ ﻣﻌﻤﻮل ﺑﻮد و ﻧﻮازﻧﺪﮔﺎن ‪ ،‬ﺑﻪ ﺗﻤﺮﻳﻦ و ﺗﮑﺮار‬
‫ﺁهﻨﮕﻬﺎﺋﯽ ﮐﻪ از ﻗﺪﻳﻢ ﻣﺎﻧﺪﻩ ﺑﻮد ‪ ،‬وﻗﺖ ﻣﯽ ﮔﺬارﻧﺪﻧﺪ و ﭼﻮن ز ﻳﺎد ﻣﻤﺎرﺳ ﺖ داﺷ ﺘﻨﺪ و ﻋﻤ ﺮ ﺥﻮد را‬
‫ﺑﺮﻋﮑﺲ ﻧﻮازﻧﺪﮔﺎن اﻣﺮوزی ‪ ،‬ﺑﯽ ﺝﻬﺖ ﺑﻪ ﻧﻐﻤﻪ ﺳﺎزی و ﺗﺮﮐﻴﺐ ﮐﺮدن ﺁهﻨﮕﻬﺎی ﺑﯽ ﺳﺮو ﺗﻪ ﺗﻠ ﻒ‬
‫ﻧﻤﯽ ﮐﺮدﻧﺪ ‪ ،‬ﺳﺎزﺷﺎن ﻣﻄﻠﻮب و دﺳﺖ و ﭘﻨﺠﻪ و ﻣﻀﺮاﺑﺸﺎن راﻩ ﺑﻮد و ﺻﺪاﺋﯽ ﮐ ﻪ از ﺳﺎز ﺑﻴﺮون‬
‫ﻣﯽ ﺁوردﻧﺪ ﺷﻨﻴﺪن داﺷﺖ‪.‬در ﺻﻮرﺗﯽ ﮐﻪ در ﭼﻨﺪ ﺳﺎﻝﻪ ی اﺥﻴﺮ‪ ،‬ﻣﻄﻠﺐ ﺑﻪ ﮐﻠﯽ ﺑﻪ ﻋﮑﺲ ﺳﺎﺑﻖ ﺷ ﺪﻩ‬
‫اﺳﺖ ‪ ،‬ﭼﻪ ﺳﺎز ﻧﻮاز ﻧﺪﻩ هﺎ در اﺛ ﺮ ﺁهﻨ ﮓ ﺳﺎزی ‪ ،‬ﭘ ﺲ رﻓ ﺘﻪ و ﭼ ﻮن ﺑﻪ روش ﻧﻐ ﻤﻪ ﭘﺮدازی هﻢ‬
‫وارد ﻧﻴﺴﺘﻨ ﺪ ‪ ،‬اﮐ ﺜﺮ ﺗﺮﮐﻴﺒ ﺎﺗﯽ ﮐ ﻪ ﻣ ﯽ ﮐﻨﻨ ﺪ ‪ ،‬ﺑ ﯽ ﻣﻌ ﻨﯽ و ﺗﮑ ﺮار ﻣﮑ ﺮرات و ﺥ ﺎﻝﯽ از ﻝﻄ ﻒ و‬
‫زﻳﺒﺎﺋﻴﺴﺖ‪.‬‬
‫‪pdf.tarikhema.ir‬‬

‫ﻗﺒ ﻼ ﮔﻔﺘ ﻢ ﮐ ﻪ ﺁوازه ﺎ ﻣﺎﻧﻨ ﺪ اﻣ ﺮوز از ﻗﻴ ﺪ وزن ﺁزاد ﺑ ﻮد وﻟ ﯽ ﺗﺼ ﻮر ﻧﺸ ﻮد ﮐ ﻪ در ﺁوازه ﺎﺋﯽ ﮐ ﻪ‬

‫ﻧﻮاﺧﺘﻪ ﻣﯽ ﺵﺪ هﻴﭻ وﻗﺖ ﻗﻄ ﻌﺎت ﺿ ﺮﺑﯽ و ﺟﻮد ﻧﺪاﺵ ﺖ‪.‬اﻟﺒﺘ ﻪ ﺑﻌﻀ ﯽ ﮔﻮ ﺵﻪ ه ﺎ ﭼﻨﺎﻧﮑ ﻪ اﮐ ﻨﻮن ه ﻢ‬
‫ﻣﻌﻤﻮﻟﺴﺖ ﺿﺮﺑﯽ ﺑﻮد‪.‬ﭼﻨﺎﻧﮑﻪ ﺑﺎ یﮏ ﻣﺮاﺟﻌﻪ ی ﻣﺨﺘﺼﺮ ﺑﻪ ردی ﻒ ‪ ،‬ﻧﻐ ﻤﻪ هﺎی ﺿ ﺮﺑﯽ ه ﻢ دی ﺪﻩ‬
‫ﻣﯽ ﺵﻮد ﻣﺎﻧﻨﺪ ‪ :‬ﮐﺮاوﻏﻠﯽ ﮐﻪ درﻣﻘﺪﻣﻪ ی ﻣﺎهﻮر ﻧﻮاﺧﺘ ﻪ ﻣﯽ ﺵ ﻮد و ‪ ٨/٦‬ﺗ ﻨﺪ اﺱ ﺖ‪.‬ﺳ ﺎﻗﯽ ﻧﺎ ﻣﻪ ی‬
‫ﻣﺎهﻮر وﺻﻮﻓﯽ ﻧﺎﻣﻪ ی ا ﺹﻔﻬﺎن )دو ﺿ ﺮب ﺱ ﻨﮕﻴﻦ( ﺁه ﻨﮓ ﻧﺴ ﺘﻮری ﻧ ﻮا ﮐﻪ ﺱ ﻪ ﺿﺮب ﺱ ﻨﮕﻴﻦ‬
‫اﺱﺖ‪.‬ﮔﺮیﻠﯽ در ﺵﻮر )دو ﺿﺮب ﻣﺘﻮﺱ ﻂ( ﮐﺮ ﺵﻤﻪ ﮐ ﻪ یﮏ ﻗﻄﻌ ﻪ ﮐﻮ ﭼﮏ ﺱ ﻪ ﺿﺮﺑﯽ ا ﺱﺖ و در‬
‫اﻏﻠ ﺐ ﺁوازه ﺎ ﺑ ﻪ ﮐ ﺎر ﻣ ﯽ رود‪.‬زﻧﮕﻮﻝ ﻪ و ﻧﻐﻤ ﻪ ی راﺱ ﺖ ﭘﻨﺠﮕ ﺎﻩ و ﭼﻬ ﺎر ﭘ ﺎرﻩ ی ﺣﺠ ﺎز ﮐ ﻪ در‬
‫ﻣﺎهﻮر هﻢ ﻧﻮاﺧﺘﻪ ﻣﯽ ﺵﻮد‪.‬‬
‫ﮔﺬﺵﺘﻪ از ﻧﻐﻤﺎت ﻓﻮق ‪ ،‬ﻗﻄﻌﺎت دیﮕﺮی هﻢ ﺑﻪ ﻧﺎم ﭼ ﻬﺎر ﻣﻀ ﺮاب ﻣﻌﻤ ﻮل ﺑﻮدﻩ ﮐ ﻪ زﻣﻴﻨ ﻪ ی ﺁن از‬
‫یﮏ ﺑﺮداﺷﺖ ﮐﻮﭼﮏ ﺑﻪ ﻧﺎم ﭘﺎیﻪ ﺵﺮوع ﻣﯽ ﺵﺪﻩ و در ﭘﺮدﻩ هﺎی ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺁواز ﭘﺮورش ﻣﯽ یﺎﻓﺘ ﻪ و‬
‫ﺑﻪ زیﺮ و ﺑﻢ ﻣﯽ رﻓﺘﻪ اﺱﺖ‪.‬ﺑﺎ ایﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﻏﻴﺮ از ﺗﺼﻨﻴﻒ هﺎ و رﻧﮕﻬ ﺎ ‪ ،‬ای ﻦ ﮔﻮ ﻧﻪ ﻗﻄﻌ ﺎت ﺿﺮﺑﯽ‬
‫ﺁوازهﺎ هﻢ در ﻣﻮرد ﻟ ﺰوم ﺑﻪ وﺱ ﻴﻠﻪ ی ﭼ ﻨﺪ ﺱ ﺎز ﺑﺎ ه ﻢ ﻗﺎ ﺑﻞ ا ﺟﺮا ﺑ ﻮدﻩ ا ﺱﺖ‪.‬ﻣﻨﺘﻬ ﺎ ای ﻦ ﻧﻐﻤ ﺎت ‪،‬‬
‫ﮐﻮﭼﮏ ﺑﻮدﻩ و زیﺎد ﻃﻮل ﻧﻤﯽ ﮐﺸﻴﺪﻩ اﺱﺖ ‪ ،‬ﺗﻨﻬﺎ ﺱﺎﻗﯽ ﻧﺎﻣﻪ و ﮔﺮی ﻠﯽ ﭼ ﻮن ﺑ ﺎ ﺵ ﻌﺮ ﺗ ﻮأم ﺑ ﻮدﻩ در‬
‫ﺹﻮرت ﺣﻀﻮر ﺁواز ﺧﻮان ‪ ،‬ﮔ ﺎﻩ ﻃﻮﻻ ﻧﯽ ﻣ ﯽ ﺵ ﺪﻩ و ﺟﺎی یﮏ ﻗﻄﻌ ﻪ ی ﻣﻮ ﺱﻴﻘﯽ را ﻣ ﯽ ﮔﺮﻓﺘ ﻪ‬
‫اﺱﺖ‪.‬‬
‫ﭘﺲ از ذﮐﺮ ﻣﻘﺪﻣﺎت ﻓﻮق ﺑﻪ ایﻦ ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻣﯽ رﺱﻴﻢ ﮐﻪ وﻗ ﺘﯽ از ارﮐ ﺴﺘﺮ از ﭼﻨ ﺪ ﻧﻮاز ﻧﺪﻩ ﺗﺸﮑﻴ ﻞ ﻣ ﯽ‬
‫ﺵﺪ و ﻣﯽ ﺧﻮاﺱﺘﻨﺪ ﻧﻮاﺧﺘﻪ دﺱﺘﻪ ﺟﻤﻌﯽ را ﺑﺎ ی ﮏ ﻣﻘﺪﻣ ﻪ ی ﻣﻔﺼ ﻞ ﺗﺮی ﺁ ﻏﺎز ﻧﻤﺎی ﺪ ‪ ،‬ﺁهﻨ ﮓ هﺎی‬
‫ﮐﻤﯽ در دﺱﺘﺮس داﺵﺘﻨﺪ‪.‬ﺑﻪ هﻤﻴﻦ ﻣﻨﺎﺱﺒﺖ ﻣﻮﺱﻴﻘﯽ یﮏ ارﮐﺴﺘﺮ ﭼﻨﺪ ﻧﻔﺮی هﻢ ‪ ،‬از ﺁواز ﺵﺮوع ﻣﯽ‬
‫ﺵﺪ ﮐﻪ ﻧﻮازﻧﺪﻩ ‪ ،‬ﭼﻬﺎر ﻣﻀﺮاب یﺎ درﺁﻣﺪی ﻣﯽ زد و ﺧﻮاﻧﻨﺪﻩ ‪ ،‬ﻏﺰل را ﺁﻏﺎز ﻣﯽ ﮐﺮد‪.‬ایﻦ ﻧﮑﺘﻪ را‬
‫هﻢ ﺑﺎیﺪ ﮔﻔﺖ ﮐﻪ ﻣﻮﺱﻴﻘﯽ ‪ ،‬ﻣﺨﺼﻮص ﻣﺠﺎﻟﺲ ﺑﺰم ﺑﻮد و ارﮐﺴﺘﺮ از ﭘﻨﺞ ﺵﺶ ﻧﻮازﻧ ﺪﻩ ﺗﺠ ﺎوز ﻧﻤ ﯽ‬
‫ﮐﺮد و ایﻦ ﻋﺪﻩ هﻢ ﻧﻪ ﺑ ﻪ ا ﺱﻢ ارﮐ ﺴﺘﺮ ﺑﻠ ﮑﻪ ﺑﻪ ﻧﺎم راﻣﺸ ﮕﺮ ‪ ،‬ﺧ ﻨﺎﻳﮕﺮ‪ ،‬اه ﻞ ﻃﺮب ‪ ،‬ﻧﻮاز ﻧﺪﮔﺎن ‪،‬‬
‫ﻋﻤﻠﻪ ی ﻃﺮب و ﻏﻴﺮﻩ در یﮏ اﻃﺎق ﺑﻪ ﻧﻮاﺧﺘﻦ ﻣﺸﻐﻮل ﻣ ﯽ ﺵﺪﻧﺪ و ﺵﻨﻮﻧﺪﮔﺎن ﻋﻢ ﻋﺪﻩ ی زی ﺎدی‬
‫ﻧﺒﻮدﻧﺪ‪.‬‬
‫داﺳﺘﺎن ﭘﻴﺶ درﺁﻣﺪ ‪ -‬ﭘﺲ از ﻣﺸﺮوﻃﻴﺖ و ﺁزاد ﺵ ﺪن اﺟﺘﻤﺎﻋ ﺎت و ﺗﺸﮑ ﻴﻞ اﻧﺠﻤ ﻦ هﺎ ﭼﻨﺎﻧ ﮑﻪ ﻗﺒ ﻼ‬
‫اﺵﺎرﻩ ﺵﺪ ارﮐﺴ ﺘﺮ ﺑ ﺎ ﻋﺪﻩ ی ﺑﻴﺸ ﺘﺮی ﺗﺸﮑ ﻴﻞ ﮔﺮد یﺪ و اوﻟ ﻴﻦ ﮐﻨﺴﺮﺗ ﻬﺎ ﺑ ﻪ ﺗﺸﻮ یﻖ ﻇﻬﻴﺮاﻟﺪو ﻟﻪ در‬
‫ﻣﺠﺎﻟﺲ ﺑﺰرﮔ ﯽ ﮐ ﻪ ﻋ ﺪﻩ ی ﺑﻴ ﺸﺘﺮی ﺵ ﻨﻮﻧﺪﻩ داﺵ ﺖ ﺑ ﻪ ﮔ ﻮش ﻣﺮدم رﺱ ﻴﺪ ‪ ،‬ﺑﻨ ﺎﺑﺮایﻦ ﺑﺮای ﺵﺮوع‬
‫ﮐﻨﺴﺮت ‪ ،‬ﺁهﻨﮕﻬﺎی دیﮕﺮی ﻻزم ﺑﻮد ﮐﻪ ﻣﻔﺼﻞ ﺗﺮ ﺑﺎﺵﺪ و ﭼ ﻨﺪ دﻗﻴ ﻘﻪ ای ﺑﻪ ﻃ ﻮل اﻧﺠﺎﻣ ﺪ ﺗﺎ ﻣﺮدم‬
‫را ﺑﺮای ﺵﻨﻴﺪن ﺱﺎز و ﺁواز ﺗﻨﻬﺎ ‪ ،‬ﺁﻣﺎدﻩ ﮐﻨﺪ‪.‬ﭘﺲ اﺣﺘﻴﺎج ‪ ،‬ﻣﻮﺟﺐ ﺑﻪ وﺟﻮد ﺁﻣﺪن ﭘﻴﺶ درﺁﻣﺪ ﺵﺪ‪.‬‬
‫ﻣﻤﮑﻦ اﺱﺖ ﭘﻴﺶ درﺁﻣﺪ ‪ ،‬ﺱﺎﺑﻘﻪ ی ﻗﺪیﻤﺘﺮی داﺵﺘﻪ ﺑﺎﺵﺪ ﻣﻨﺘﻬﺎ ﻣﺨﺘﺼ ﺮ و ﺧﻼ ﺹﻪ ﺑﻮدﻩ و از ﺣﺪود‬
‫درﺁﻣﺪهﺎی اوﻟﻴﻪ ی ﺁواز ﺗﺠﺎوز ﻧﻤ ﯽ ﮐ ﺮدﻩ ا ﺱﺖ‪.‬ﭼﻨﺎﻧﮑ ﻪ در ردی ﻒ ﻣﻮﺱ ﻴﻘﯽ ﮐ ﻪ ﻣﺨ ﺒﺮ اﻟﺴﻠﻄﻨ ﻪ از‬
‫روی ﺱ ﻪ ﺗ ﺎر ﻣﻨﺘﻈ ﻢ اﻟﺤﮑﻤ ﺎ ﻧﻮﺵ ﺘﻪ در ﻗﺴﻤ ﺖ هﻤ ﺎیﻮن ‪ ،‬ﻗﻄﻌ ﻪ ایﺴ ﺖ ﺑ ﻪ ﻧ ﺎم ﭘﻴ ﺶ درﺁﻣ ﺪ ﻣﺤﻤ ﺪ‬
‫ﺻﺎدﻗﺨﺎﻧﯽ ایﻦ ﻗﻄﻌﻪ ﺱﻪ ﺿﺮﺑﻴﺴﺖ و ﺑﻪ ﺁواز ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺵﺒﺎهﺖ دارد و ﺵﺎیﺪ از ﮔﻮﺵ ﻪ هﺎﺋﯽ اﺱ ﺖ ﮐﻪ‬
‫ﻣﺤﻤﺪ ﺹﺎدق ﺧﺎن ﻣﯽ زدﻩ و اﻣﺮوز هﻢ ‪ ،‬ﺁهﻨﮓ ﺁن در ﺁوازهﺎ ﻣﺘﺪاول اﺱﺖ‪.‬‬
‫ﺁﻗﺎ ﺣﺴﻴﻨﻘﻠﯽ هﻢ ﺑﻌﺪ از ﻣﺤﻤﺪ ﺹﺎدق ﺧﺎن ﭘﻴﺶ درﺁﻣ ﺪی ﺑﻪ وزن ‪ ٤/٢‬در ﻣﺎهﻮر ﺱﺎﺧﺘﻪ ا ﺱﺖ وﻟ ﯽ‬
‫ﭼﻨﺎﻧﮑﻪ ﻧﻮﺵﺘﻢ ﺗﺎ ﻗﺒ ﻞ از درو یﺶ ﺧ ﺎن ا یﻦ ﭘ ﻴﺶ درﺁ ﻣﺪهﺎ ﻗﻄﻌ ﺎت ﻣﺴﺘﻘ ﻠﯽ ﻧ ﺒﻮدﻩ و ﺟ ﺰء ردی ﻒ ﺑ ﻪ‬
‫ﺵﻤﺎر ﻣﯽ رﻓﺘﻪ‪.‬ﺁﻧﭽﻪ ﻣﺴﻠﻢ اﺱﺖ ﻣﺒﺘﮑﺮ ﭘﻴﺶ درﺁﻣﺪ ﺑﻪ ﺱﺒﮏ اﻣﺮوز ‪ ،‬درویﺶ ﺧﺎن اﺱﺖ‪.‬‬
‫‪pdf.tarikhema.ir‬‬

‫ﺣﺎل ﺑﺒﻴﻨﻴﻢ ﭘﻴﺶ درﺁﻣﺪهﺎی دروﻳﺶ وهﻢ دروﻩ هﺎی او ﭼﻪ ﺑ ﻮدﻩ اﺳ ﺖ؟ ﺗ ﺎ ﻗ ﺒﻞ ازوی ﭘ ﻴﺶ درﺁ ﻣﺪ ‪،‬‬
‫ﺁهﻨﮓ ﮐﻮﭼﮑﯽ ﺑﻮدﻩ ﮐﻪ از درﺁﻣﺪ‬

‫)ﺷﻤﺎرﻩ ‪ (١١٣‬از راﺳﺖ ﻥﻔﺮ اول ﺑﺎﻗﺮ ﻟﺒﻮ ‪ -‬ﻥﻔﺮ دوم ﺑﺎﻗﺮ ﺧﺎن راﻣﺸﮕﺮ‬

‫ﺁواز ﺗﺠ ﺎوز ﻥﻤ ﯽ ﮐ ﺮدﻩ‪.‬دروﻳ ﺶ ﺧ ﺎن ﭘﻴ ﺶ درﺁﻣ ﺪ را ﺗﻮﺳ ﻌﻪ دادﻩ و در ﺗﻤ ﺎم ﮔﻮﺷ ﻪ ه ﺎی ﺁواز‪،‬‬

‫ﭘﺮوراﻥﺪﻩ و ﺑﻪ اﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ ‪ ،‬ﺁن را ﻗﻄﻌﻪ ی ﻣﺴﺘﻘﻠﯽ ﮐﺮدﻩ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻣﯽ ﮔﻮﻳﻨﺪ در ﻣﻮﻗﻌﯽ ﮐﻪ ﺑﻨﺎ ﺷﺪ ﮐﻨﺴﺮﺗﯽ دادﻩ ﺷﻮد ‪ ،‬در هﻨﮕﺎم ﺗﻤﺮﻳﻦ رﮐﻦ اﻟﺪﻳﻦ ﺧﺎن ﭘﻴﺸﻨ ﻬﺎد ﮐﺮد‬
‫ﺧﻮب اﺳﺖ اول ‪ ،‬ﻗﻄﻌﻪ ای را ﺑﺎ هﻢ ﺑﻨﻮازﻳﻢ و ﺑﻌﺪ از ﺁن ﺑﻪ ﺁواز ﺑﭙﺮدازﻳﻢ‪.‬ﺳﺆال ﺷﺪ ﮐﺪام ﻗﻄﻌ ﻪ را‬
‫؟ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد دهﻨﺪﻩ ﮔﻔﺖ ﻣﻦ ﺁهﻨﮕﯽ ﺑﻪ اﻳﻦ ﺳﺒﮏ دارم‪.‬ﺣﻀﺎر ﻣﻴﻞ ﺑﻪ ﺷﻨﻴﺪن ﺁن ﭘﻴﺪا ﮐﺮدﻥﺪ و ﺳﺎزﻥﺪﻩ ی‬
‫ﺁهﻨﮓ ‪ ،‬ﺁن ﻗﻄﻌﻪ را ﻥﻮاﺧﺖ و ﻣﻮرد ﭘﺴﻨﺪ واﻗﻊ ﺷﺪ‪.‬ﺑﻨﺎ ﺑﻪ ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد ﻣﺸﻴﺮهﻤﺎﻳﻮن ‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﻨﺎﺳﺒﺖ اﻳﻨ ﮑﻪ‬
‫ﭘﻴﺶ از درﺁﻣﺪ ﺁواز زدﻩ ﻣﯽ ﺷﻮد ﺑ ﻪ ﭘﻴ ﺶ درﺁﻣ ﺪ ﻣﻮﺳ ﻮم ﺷﺪ‪.‬ا ﻳﻦ وﺝ ﻪ ﺗﺴﻤ ﻴﻪ ﮐ ﺎﻣﻼ ﺻﺤﻴﺢ ا ﺳﺖ‬
‫وﻟ ﯽ اﮔ ﺮ ه ﻢ درﺁن ﻣﻮﻗ ﻊ اﻳ ﻦ ﻥﺎﻣﮕ ﺬاری ﺑ ﻪ ﻥﻈ ﺮ ﻣﺸﻴﺮهﻤ ﺎﻳﻮن رﺳ ﻴﺪﻩ اﺳ ﺖ ﺷ ﺎﻳﺪ ﺳ ﺎﺑﻘﻪ ی ﻗﺒﻠ ﯽ‬
‫داﺷﺘﻪ و ذهﻦ ﻥﻮازﻥﺪﮔﺎن ﺑﻪ اﻳﻦ ﮐﻠﻤﻪ از ﭘﻴﺶ ﺁﺷﻨﺎ ﺑﻮدﻩ اﺳﺖ‪.‬‬
‫داﺳﺘﺎن دﻳﮕﺮی اﺑﻮاﻟﺤﺴﻦ ﺻﺒﺎ از ﮔﻔﺘﻪ ی ﭘﺪرش ﻥﻘﻞ ﻣﯽ ﮐﺮد ﮐﻪ ﺁن هﻢ ﻳﮏ ﻣﻮ ﺝﺐ دﻳﮕ ﺮی ﺑﺮای‬
‫ﻇﻬﻮر ﺁهﻨﮓ هﺎی ﻣﺴﺘﻘﻠﯽ ﺑﻪ ﻥﺎم ﭘﻴﺶ درﺁﻣﺪ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪:‬‬
‫ﮐﻤﭙ ﺎﻥﯽ )هﻴﺰﻣﺎﺳ ﺘﺮزوﻳﺲ( ﺑ ﻪ ﺧﻮاﺝ ﻪ ه ﺎ ﻣﺒ ﺎرﺗﺴﻮم ﻣﺄﻣﻮرﻳ ﺖ ﻣ ﯽ ده ﺪ ﮐ ﻪ در ﺗﻬ ﺮان ﺑ ﺎ ﻣﻮﺳ ﻴﻘﯽ‬
‫داﻥﻬﺎی ﻣﺸﻬﻮر ﺑﺮای ﭘﺮﮐﺮدن ﺻﻔﺤﻪ ﻣﺬاﮐﺮﻩ ﮐﻨﺪ و ﻋﺪﻩ ای را ﺑﺎ ﺧﻮد ﺑﻪ ﻟﻨ ﺪن ﺑﻴ ﺎورد ﺗﺎ ﺻﻔﺤﺎﺗﯽ‬
‫از ﻣﻮﺳﻴﻘﯽ اﻳﺸﺎن ﺗﻬﻴﻪ ﺷﻮد‪.‬هﺎﻣﺒﺎرﺗﺴﻮم ﺑﻪ ﻣﻼﻗﺎت ﺁ ﻗﺎ ﺣﺴﻴﻨﻘﻠ ﯽ ﻣﯽ رود و ﻣﯽ ﮔﻮﻳ ﺪ ﺑ ﺮای اﻳﻨ ﮑﻪ‬
‫ﻥﺎم ﺷﻤﺎ و ﻣﻮﺳﻴﻘﯽ اﻳﺮان از ﻣﻴﺎن ﻥﺮود ﺧﻮﺑﺴ ﺖ ﺑﻪ اﺗﻔ ﺎق ﭼ ﻨﺪ ﺗ ﻦ دﻳ ﮕﺮ ﺑﻪ اﻥﮕﻠﺴﺘ ﺎن ﺳﻔﺮ ﮐﻨﻴ ﻢ و‬
‫ﺻﻔﺤﺎﺗﯽ ﺗﻬﻴﻪ ﻥﻤﺎﺋﻴﻢ ‪ ،‬ﺧﺮج ﺳﻔﺮ را هﻢ ‪ ،‬ﻣﻦ ﻣ ﯽ ﭘﺮدازم‪.‬ا ﺳﺘﺎد ﭘﻴﺸﻨ ﻬﺎد را ﻣ ﯽ ﭘ ﺬﻳﺮد ﮐﻪ ﺣﺮ ﮐﺖ‬
‫ﮐﻨﻨ ﺪ‪.‬دروﻳ ﺶ ﺑ ﺎﺧﺒﺮ ﺷ ﺪ و ﺑ ﻪ ﻣﻼﻗ ﺎت اﺳ ﺘﺎد رﻓ ﺖ و ﮔﻔ ﺖ ‪ :‬ﺷ ﻤﺎ ﺑ ﺎ اﻳ ﻦ ﮐ ﺎر‪ ،‬اﻋﺘﺒ ﺎر ﻣﻮﺳ ﻴﻘﯽ و‬
‫ﻣﻮﺳﻴﻘﯽ دان را در اﻳﺮان ﭘﺎﺋﻴﻦ ﻣﯽ ﺁورﻳﺪ‪.‬وﻗﺘﯽ ﺷﻤﺎ ﮐﻪ اﺳﺘﺎد ﻣﺴﻠﻢ هﺴﺘﻴﺪ ‪ ،‬هﻨﺮ ﺧﻮد را ﺑﻪ هﻴﭻ ﺑﻪ‬
‫ﻓﺮوش ﺑﮕﺬارﻳﺪ ‪ ،‬ﻓﺮدا ﺷ ﺎﮔﺮدان ﺷ ﻤﺎ ﭼﻪ اﻋﺘﺒ ﺎری ﺧﻮاهﻨ ﺪ دا ﺷﺖ! ﻣﻴﺮزا اﻳ ﻦ ﻋﻘﻴ ﺪﻩ را ﻣ ﯽ ﭘﺴﻨ ﺪد‬
‫وﻟ ﯽ ﻥﻤﺎﻳﻨ ﺪﻩ ی ﮐﻤﭙ ﺎﻥﯽ ‪ ،‬ذه ﻦ اﺳ ﺘﺎد را ﻣﺸ ﻮب و واﻥﻤ ﻮد ﻣ ﯽ ﮐﻨ ﺪ ﮐ ﻪ دروﻳ ﺶ از راﻩ ﺣﺴ ﺪ و‬
‫‪pdf.tarikhema.ir‬‬

‫ﮐﺎرﺷﮑﻨﯽ اﻳﻦ ﻣﻄﺎﻟﺐ را ﮔﻔﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺑﺎ اﻳﻦ ﺣﺎل ﺁﻗﺎ ﺣﺴﻴﻨﻘﻠﯽ در اﺛﺮ ﺳﺨﻨﺎن دروﻳﺶ از ﻥﻤﺎﻳ ﻨﺪﻩ ‪ ،‬ﻣﻄﺎﻟﺒ ﻪ ی دﺳ ﺘﻤﺰد ﻣ ﯽ ﮐﻨ ﺪ و ﺑ ﺎﻻﺧﺮﻩ‬
‫ﻣﻌﺎﻣﻠﻪ ﺑﺎ ﭼﻨﺪ ﻣﺘﺮ ﭘﺎرﭼﻪ ی ﻣﺎهﻮت اﻥﮕﻠﻴﺴ ﯽ ﺧﺘ ﻢ ﻣﯽ ﺷﻮد و هﻴ ﺌﺖ ﻥﻮاز ﻥﺪﮔﺎن ﺑ ﻪ ﻟﻨ ﺪن ﻣﺴ ﺎﻓﺮت‬
‫ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ‪.‬دروﻳﺶ وﻗﺘﯽ از ﺷﺮط ﺣﻘﺎرت ﺁﻣﻴﺰ ﻣﻌﺎﻣﻠﻪ ﺁﮔﺎﻩ ﻣﯽ ﺷﻮد ‪ ،‬ﺗﺼﻤ ﻴﻢ ﺑﻪ ﻣﺎرزﻩ ﻣ ﯽ ﮔ ﻴﺮد و‬
‫ﺷﺮوع ﺑ ﻪ ﺳ ﺎﺧﺘﻦ ﻗﻄ ﻌﺎﺗﯽ ﺑ ﻪ ﻥﺎم ﭘ ﻴﺶ درﺁﻣ ﺪ ﻣ ﯽ ﮐﻨ ﺪ‪.‬ا ﺳﺘﻘﺒﺎل ﻋﻤ ﻮم از ﭘﻴ ﺶ درﺁ ﻣﺪهﺎی درو ﻳﺶ‬
‫ﻃﻮری ﺑﻮد ﮐﻪ وﻗﺘﯽ ﺻﻔﺤﺎت ‪ ،‬ﺑﻪ ﺗﻬﺮان رﺳﻴﺪ ﻣﻮاﺝﻪ ﺑﺎ ﺷﮑﺴﺖ ﺷﺪ زﻳﺮا ﻣ ﺮدم ‪ ،‬ﺻﻔﺤﻪ ی ﭘﻴ ﺶ‬
‫درﺁﻣ ﺪ دروﻳ ﺶ را ﻣ ﯽ ﺧﻮاﺳ ﺘﻨﺪ و ﮐﻤﭙ ﺎﻥﯽ ﺝ ﺰ ﺁواز و ﺑﺮﺧ ﯽ ﺗﺼ ﺎﻥﻴﻒ ‪ ،‬ﭼ ﻴﺰ دﻳﮕ ﺮ ﻥﺪاﺷ ﺖ ﮐ ﻪ‬
‫ﻋﺮﺽﻪ ﺑﺪارد‪.‬‬
‫اﮔ ﺮ اﻳ ﻦ داﺳ ﺘﺎن درﺳ ﺖ ﺑﺎﺷ ﺪ ﭘ ﺲ ﭼ ﺮا در ﺳ ﻔﺮهﺎﺋﯽ ﮐ ﻪ ﺧ ﻮد ﺑ ﻪ ﻟﻨ ﺪن و ﺗﻔﻠﻴ ﺲ ﮐ ﺮد ‪ ،‬از ﭘﻴ ﺶ‬
‫درﺁﻣﺪهﺎﻳﺶ ﺻﻔﺤﻪ ای ﺽﺒﻂ ﻥﮑﺮد؟ زﻳﺮا ﺑﻴﺸﺘﺮ اﻳ ﻦ ﺻ ﻔﺤﺎت ﺳ ﺎز و ﺁواز ﺗﺼﻨﻴ ﻒ ا ﺳﺖ‪ .‬ﺷﺎﻳﺪ ه ﻢ‬
‫ﺑﻮدﻩ و ﺑﻪ دﺳﺖ ﻣﺎ ﻥﺮﺳﻴﺪﻩ ﭼﻪ ﺻﻔﺤﺎت زﻳﺎدی ﭘﺮﮐﺮدﻩ اﻥﺪ ﮐﻪ ﺑﻴﺶ از ﭼﻨﺪ ﺗﺎی ﺁﻥﻬ ﺎ ا ﻣﺮوز ﻣﻮﺝ ﻮد‬
‫ﻥﻴﺴﺖ‪.‬‬
‫‪pdf.tarikhema.ir‬‬

‫ﺁﺛﺎر دروﻳﺶ ‪ -‬ﺁﺛﺎر دروﻳﺶ ﺧﺎن ﺗﺎ ﺁﻧﺠﺎ ﮐﻪ ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺷﺪﻩ و ﻣﻦ دﻳﺪﻩ ام ازﻳﻦ ﻗﺮار اﺳﺖ‪:‬‬
‫ﭘﻴﺶ درﺁﻣﺪهﺎ ‪ -‬ﭘﻴﺶ دراﻣﺪهﺎ ﻣﺎهﻮرﺑﻪ وزن ‪ ٤/٣‬دوﭘﻴﺶ درﺁﻣﺪ در اﺑﻮﻋﻄﺎ ﮐﻪ هﺮ دو ﺑ ﻪ وزن ‪/٣‬‬
‫‪ ۴‬اﺳﺖ ‪ -‬ﭘﻴﺶ درﺁﻣﺪ ﺳﻪ ﮔﺎﻩ ﺑﻪ وزن ﺳﻨﮕﻴﻦ ‪ -٤/٣‬ﭘﻴﺶ درﺁﻣﺪ ﺷﻮﺷﺘﺮی ﺑﻪ وزن ‪ -٤/٣‬ﭘﻴﺶ درﺁﻣﺪ‬
‫اﻓﺸﺎری ﺑﻪ وزن ‪ ٤/٣‬ﮐﻪ در ﺁﺧﺮﻳﻦ ﮐﻨﺴﺮت دروﻳﺶ در ﺳﺎﻟﻦ ﮔﺮاﻧﺪ هﺘﻞ ﻧﻮاﺧﺘﻪ ﺷﺪ ‪ -‬ﭘ ﻴﺶ درﺁﻣ ﺪ‬
‫راک ﮐﻪ ﻗﺴﻤﺘﯽ ‪ ٤/٣‬و ﻗﺴﻤﺖ دﻳﮕﺮ ‪ ٨/٦‬اﺳﺖ‪.‬‬
‫رﻧ ﮓ ه ﺎ ‪ -‬دو ﻗﻄﻌ ﻪ رﻧ ﮓ در ﻣ ﺎهﻮر ﻳﮑ ﯽ ﺑ ﻪ ﻧ ﺎم ﻗﻬ ﺮ و ﺁﺷ ﺘﯽ و دﻳﮕ ﺮی رﻧ ﮓ دوم ﻣ ﺎهﻮر ﮐ ﻪ‬
‫ﻗﺴﻤﺖ ﺁﺧﺮش ﺗﻨﺪ ﻣﯽ ﺷﻮد ‪ -‬رﻧﮓ اﺑﻮﻋﻄﺎ ‪ -‬رﻧﮓ ﺳﻪ ﮔﺎﻩ ‪ -‬رﻧ ﮓ ﺷﻮ ﺷﺘﺮی ‪ -‬رﻧ ﮓ هﻤ ﺎﻳﻮن ﮐﻪ‬
‫ﻗﺴﻤﺖ ﺁﺧﺮش ﺳﺮﻳﻊ ﺗﺮ از ﻗﺴﻤﺖ اول اﺝﺮا ﻣﯽ ﺷﻮد‪.‬رﻧﮓ اﻓﺸﺎری ﮐﻪ دارای ﺳﻪ ﻗﺴﻤﺖ اﺳ ﺖ ‪١ :‬‬
‫‪ -‬ﺑﻪ وزن ‪ ٤/٣‬ﺳﻨﮕﻴﻦ ‪ -٢‬ﺑﻪ وزن ‪ ٨/٦‬ﻣﺘﻮﺳﻂ ‪ -٣‬ﺑﻪ وزن ‪ ٨/٦‬ﺗ ﻨﺪ‪.‬دو ر ﻧﮓ ا ﺻﻔﻬﺎن ‪ :‬اوﻟ ﯽ ﺑﻪ‬
‫ﻧ ﺎم ﭘﺮﻳﭽﻬ ﺮ و ﭘﺮﻳ ﺰاد ﮐ ﻪ ﺑ ﺮای اﭘﺮﺗ ﯽ ﺑ ﻪ هﻤﻴ ﻦ ﻧ ﺎم ﺳ ﺎﺧﺘﻪ ﺷ ﺪﻩ و دوﻣ ﯽ ﻣﻮﺳ ﻮﻣﺴﺖ ﺑ ﻪ رﻧ ﮓ‬
‫اﺻﻔﻬﺎن ﻏﻨﯽ و ﻓﻘﻴﺮ ﮐﻪ ﻗﺴﻤﺖ ﺁﺧﺮش ﺗﻨﺪ ﻣﯽ ﺷﻮد‪.‬‬
‫ﺗﺼﻨﻴﻒ هﺎ ‪ -١ -‬ﺗﺼﻨﻴﻒ ﻣﺎهﻮر‪ ،‬ﺳﻪ ﺿﺮب ﻣﺘﻮﺳﻂ ﮐﻪ ﺁهﻨﮕﯽ ﻣﻄﻠﻮب و ﺳﻨﮕﻴﻦ و ﺑﺎوﻗﺎر دارد‪:‬‬
‫چ ﻮن ﺧﻮا ﺝﻪ‬ ‫داﺋﻢ ﻣﻪ ﻣﻦ ‪ ،‬ﺑﺮﻣﻦ دﻟﺮﻳﺶ ﮐﻨﺪ ﻧﺎز‬
‫ی ﻣﻨﻌﻢ ﮐﻪ ﺑﻪ دروﻳﺶ ﮐﻨﺪ ﻧﺎز‬
‫در ﺁﻳﻨ ﻪ ﺑﻴﻨ ﺪ‬ ‫ﻋﺎﺷﻖ ﻃﻠﺒﯽ ﺑﻴﻦ ﮐﻪ چﻮ ﻣﻌﺸﻮق ﻧﺒﻴﻨ ﺪ‬
‫رخ و ﺑﺮﺧﻮﻳﺶ ﮐﻨﺪ ﻧﺎز‬
‫چ ﻮن‬ ‫ﻣ ﺮدم ﺑ ﻪ ﻟ ﺐ چﺸﻤ ﻪ ی ﺣﻴ ﻮان ده ﺎﻧﺶ‬
‫ﺗﺸﻨﮕﻴﻢ ﺑﻴﺶ ﺷﻮد ‪ ،‬ﺑﻴﺶ ﮐﻨﺪ ﻧﺎز‬
‫ﺗﺮ ﺳﻢ ﮐﻪ ﺑﻪ‬ ‫ای ﮐﺎش ﮐﻪ از ﺧﻮﺑﻴﺶ ﺁﮔﻪ ﻧﺸﻮد ﻳﺎر‬
‫اﻧﺪازﻩ ی ﺧﻮﺑﻴﺶ ﮐﻨﺪ ﻧﺎز‬
‫هﺮروز ﺑﻪ‬ ‫داﻧﺴﺖ ﮐ ﻪ ﻣ ﻦ ﻋﺎ ﺷﻖ دﻳﻮاﻧ ﻪ ی او ﻳﻢ‬
‫ﻣﻦ ﺑﻴﺸﺘﺮ از ﭘﻴﺶ ﮐﻨﺪ ﻧﺎز‬
‫از ﭘﺸ ﺖ ﮐ ﻨﺪ‬ ‫از ﭘﻴﺶ و ﭘﺴﺶ ﻃﻨﻄﻨﻪ ی ﺣﺴﻦ ﺝﻤ ﺎﻟﺶ‬
‫ﻏﻤﺰﻩ و از ﭘﻴﺶ ﮐﻨﺪ ﻧﺎز‬
‫‪ -٢‬ﺗﺼﻨﻴﻒ اﺑﻮﻋﻄﺎ ‪ :‬ﺷﺶ هﺸﺘﻢ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﮐﻪ دارای ﺁهﻨﮕﯽ ﺷﻮخ و دﻟﺮﺑﺎﺳﺖ‪.‬‬
‫از ﺁﻧﮑ ﻪ دل‬ ‫ﺑﻬﺎر دﻟﮑﺶ رﺳﻴﺪ و دل ﺑﻪ ﺝﺎ ﻧﺒﺎﺷﺪ‬
‫ﺑﺮدﻳﻢ ﺑﻪ ﻓﮑﺮ ﻣﺎ ﻧﺒﺎﺷﺪ‬
‫ﮐﻪ ﺝ ﻨﮓ و‬ ‫درﻳﻦ ﺑﻬﺎر ای ﺻﻨﻢ ﺑﻴ ﺎ ﺁﺷ ﺘﯽ ﮐ ﻦ‬
‫ﮐﻴﻦ ﺑﺎ ﻣﻦ ﺣﺰﻳﻦ رواﻧﺒﺎﺷﺪ‬
‫ﺑﺮدرﺧ ﺖ ﮔ ﻞ‬ ‫ﺻﺒﺤﺪم ﺑﻠﺒ ﻞ‬
‫‪pdf.tarikhema.ir‬‬

‫ﺑﺨﻨﺪﻩ ﻣﯽ ﮔﻔﺖ‬
‫ﺎن‬ ‫ﻧﺎزﻧﻴﻨ‬ ‫ﺎن را‬ ‫ﻪ ﺝﺒﻴﻨ‬ ‫ﻣ‬
‫وﻓﺎ ﻧﺒﺎﺷﺪ‬ ‫را‬
‫ﺣﺒﻴﺐ ﻣ ﻦ ﺑ ﺎ‬ ‫اﮔﺮ ﮐﻪ ﺑﺎ اﻳﻦ دل ﺣﺰﻳﻦ ﺗﻮ ﻋﻬﺪ ﺑﺴﺘﯽ‬
‫رﻗﻴﺐ ﻣﻦ چﺮا ﻧﺸﺴﺘﯽ‬
‫چﺮا ﻋﺰﻳﺰم دل ﻣﺮا از ﮐﻴﻨﻪ ﺧﺴﺘﯽ‬
‫ای ﻣ ﻪ ﻧﺨﺸ ﺐ‬ ‫ازوﻓ ﺎ ﻳ ﮏ ﺷ ﺐ‬ ‫ﺑﻴ ﺎ در ﺑ ﺮم‬
‫ﺗﺎزﻩ ﮐﻦ ﻋﻬﺪی ﮐﻪ ﺑﺮﺷﮑﺴﺘﯽ‬
‫‪pdf.tarikhema.ir‬‬

‫‪ -٣‬ﺗﺼﻨﻴﻒ دوم ﻣﺎهﻮر‪ :‬ﺷﺶ هﺸﺘﻢ ﺳﻨﮕﻴﻦ ﮐﻪ ﺷﺎﻣﻞ ﻥﻐﻤﺎﺗﯽ ﻣﺘﻨﻮع و دﻟﮑﺶ اﺳﺖ‪:‬‬
‫ﺏﻪ‬ ‫زﻣ ﻦ ﻥﮕ ﺎرم ﺧ ﺒﺮ ﻥ ﺪارد‬
‫ﺣﺎل زارم ﻥﻈﺮ ﻥﺪارد‬
‫دل‬ ‫ﺧ ﺒﺮ ﻥ ﺪارم ‪ ،‬ﻣ ﻦ از دل ﺧ ﻮد‬
‫ﻣﻦ از ﻣﻦ ‪ ،‬ﺧﺒﺮ ﻥﺪارد‬
‫ﮐ ﺠﺎ‬ ‫ﮐﺠﺎ رود دل ﮐﻪ دﻟﺒﺮیﺶ ﻥﻴﺴ ﺖ‬
‫ﭘﺮد ﻣﺮغ ﮐﻪ ﭘﺮ ﻥﺪارد‬
‫ﮐﻪ‬ ‫ﻓﻐ ﺎن ازی ﻦ ﻋﺸ ﻖ ‪ ،‬اﻣ ﺎ ازی ﻦ ﻋﺸ ﻖ‬
‫ﻏﻴﺮﺧﻮن ﺝﮕﺮ ﻥﺪارد‬
‫ﻣﮕ ﺮ‬ ‫هﻤﻪ ﺳﻴﺎهﯽ هﻤﻪ ﺗﺒ ﺎهﯽ‬
‫ﺷﺐ ﻣﺎ ‪ ،‬ﺳﺤﺮ ﻥﺪارد‬
‫ﮐﻪ ﺁﻩ‬ ‫ﺏﻬﺎر ﻣﻀﻄﺮ ‪ ،‬ﻣﻨﺎل دیﮕﺮ‬
‫و زاری ‪ ،‬اﺛﺮ ﻥﺪارد‬
‫وﻃﻦ‬ ‫ﺝﺰ اﻥﺘﻈﺎم و ﺝﺰ اﺳﺘﻘﺎﻣﺖ‬
‫ﻋﻼج دﮔﺮ ﻥﺪارد‬
‫ﮐﺴﯽ‬ ‫زهﺮ دو ﺳﺮ ﺏﺮﺳﺮش ﺏﮑﻮﺏﻨﺪ‬
‫ﮐﻪ ﺗﻴﻎ دو ﺳﺮ ﻥﺪارد‬
‫‪ -۴‬ﺗﺼﻨﻴﻒ ﺳﻪ ﮔﺎﻩ ﺷﺶ ﺽﺮب‪:‬‬
‫ﺏﺰم ﻣﺎ ﻣﻨﻮر‬ ‫ﺹﺒﺤﺪم ز ﻣﺸﺮق ﻃﻠﻮﻋﯽ در ﺝﻬﺎن ﮐﻦ‬
‫ز ﻣﻮیﺖ ﮔﻞ ﻓﺸﺎن ﮐﻦ‬
‫ﻣﻠﮏ دل ﻣﺴﺨﺮ زرویﺖ ﻥﺎﮔﻬﺎن ﮐﻦ‬
‫ﺗﺎﺝﻢ ﻣﺎ هﯽ‬ ‫ﺹﻨﻢ ﺷﺎهﯽ ﺗﻮ ﻣﺮا ﺝﺎﻥﻢ ﻓ ﺪایﺖ‬
‫ﺗﻮ ﻣﺮا ﻣﺮدم ﺏﺮایﺖ‬
‫ﺷﻤﻊ ﻣﺠﻠ ﺴﻢ‬ ‫ﺣﺒﻴﺒﻢ ﻣﻠﻴﺤﻢ ﺹﺒﻴﺤﻢ‬
‫ﺳﺮو ﻥﻮرﺳﻢ‬
‫ﺁرام ﺝﺎﻥ ﻢ‬ ‫ﻣ ﻪ رﺧﺸ ﺎﻥﻢ ﺗﻮﺋ ﯽ ﺗ ﻮ‬
‫ﺗﻮﺋﯽ ﺗﻮ‬
‫‪ -۵‬ﺗﺼﻨﻴﻒ ﺳﻪ ﮔﺎﻩ ‪ ،‬ﺷﺶ هﺸﺘﻢ ﻣﻌﻤﻮﻟﯽ ﮐﻪ ﺏﺮای رﻓﻊ ﺣﺠﺎب ﻥﺴﻮان ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪:‬‬
‫‪pdf.tarikhema.ir‬‬

‫ﺷﺪﻩ در ﭼﻤ ﻦ ﭼ ﻬﺮﻩ‬ ‫ﻋﺮوس ﮔﻞ از ﺏﺎد ﺹﺒﺎ‬

‫ﮔﺸﺎ‬
‫ز ﭘ ﺮدﻩ ﺗ ﻮ رخ ﺏ ﺪر‬ ‫اﻻ ای ﺹ ﻨﻢ ﺏﻬ ﺮ ﺧ ﺪا‬
‫ﮐﻦ‬
‫ﻥﻬﻔﺘﻪ ﮐﻨﺪ ﺝﻠﻮﻩ ﮔﺮی‬ ‫ﻥﺪیﺪﻩ ﺏﻮد ﭼﻬﺮ ﭘﺮی‬
‫هﺮ ﺁیﻨﻪ ﺝﻠﻮﻩ ﺳﺮ ﮐﻦ‬ ‫ﺗﻮ ﭼﻮن از ﭘﺮی زیﺒﺎ ﺗﺮی‬
‫ﭘﺮدﻩ ﺏﺮاﻓﮑﻦ ﺗﺎ ﺷ ﻮد‬ ‫دیﺪﻩ ﮐﺴﯽ هﺮﮔﺰ ﺏﻮد ﭘﻴﭽﻪ زدن ﺧﻮی ﮔﻞ‬
‫ﭘﺮدﻩ ﻥﺸﻴﻦ روی ﮔﻞ‬
‫یﺎر ‪ ،‬ﮔﺸ ﺎدﻩ ﺏﻪ روی‬ ‫ﺁﻩ ! ﻥﻬﺎن ﭼﺮا ﭼﻬﺮﻩ ی دﻟﺠﻮی ﺗﻮ‬
‫ﺗﻮ و ﻣﻮی ﺗﻮ‬
‫‪pdf.tarikhema.ir‬‬

‫‪ -۶‬ﺗﺼﻨﻴﻒ اﻓﺸﺎری ‪ :‬ﺵﺶ ﺿﺮب اﺳﺖ و ﺁهﻨﮓ ﺁن ﺑﺴﻴﺎر ﺟﺬاب و ﻣﺆﺛﺮ ﻣﯽ ﺑﺎﺵﺪ‪.‬‬
‫ﭼﻬﺮﻩ ی ﮔﻞ ﻥﻬﺎن ﺵﺪ‬ ‫ﺑﺎد ﺧﺰان وزان ﺵﺪ‬
‫از دو ﻃ ﺮف ﻋﻴ ﺎن‬ ‫ﻃﻼی ﻪ ی ﻟﺸﮕ ﺮ ﺧ ﺰان‬
‫ﺵﺪ‬
‫ﭼﺸﻤ ﻪ ی ﺧ ﻮن‬ ‫ﭼ ﻮ اﺑ ﺮ ﺑﻬﻤ ﻦ زﭼﺸ ﻢ ﻣ ﻦ‬
‫روان ﺵﺪ‬
‫ﺁ ﺵﻴﺎن ﺳ ﻮﺧﺘﻪ ﺑ ﻴﻦ‬ ‫ﻥﺎﻟﻪ هﺎ ﻣ ﺮغ ﺳﺤﺮ از ﻏﻢ ﺁ ﺵﻴﺎن زد‬
‫ﻣﺸﻌﻠﻪ در ﺟﻬﺎن زد‬
‫ﺗﻮاﻥﮕ ﺮان را ﺡﺖ و‬ ‫دریﻦ زﻣﺴﺘﺎن ‪ ،‬ﺑ ﻬﺮ ﺵﺒﺴﺘﺎن‬
‫ﺵﺎدوﺧﻨﺪان‬
‫ﮔﺮﺳ ﻨﻪ در ﺑﺴﺘ ﺮ‬ ‫ﻓﺘ ﺎدﻩ ﮔﺮی ﺎن ‪ ،‬ﻓﻘ ﻴﺮ و ﻋﺮی ﺎن‬
‫ﺑﺮف و ﺑﻮران‬
‫ﻇﻠ ﻢ ﺑ ﯽ ﺡﺴ ﺎب ‪،‬‬ ‫ﮐﺸ ﻮر ﺧ ﺮاب ‪ ،‬ﻓﻐ ﺎن و زاری‬
‫ﺳﻴﺎهﮑﺎری‬
‫ﺗ ﺎ ﺑ ﻪ ﮐ ﯽ ﮐﺸﻴ ﻢ‬ ‫وﻩ ﭼ ﻪ ﮐﻨ ﻢ از ﻏ ﻢ ﺑ ﯽ ﻗ ﺮاری‬
‫ذﻟﺖ و ﺑﻴﻤﺎری‬
‫ﺑﻴﺎ ﻣﻪ ﻣﻦ ‪ ،‬رویﻢ ازیﻦ ورﻃﻪ ی ﺟﺎﻥﺴﭙﺎری‬
‫ﺗﻤﺎم ﺗﺼﻨﻴﻔﻬﺎی درویﺶ ﺧﺎن را ﻥﻮﺵﺘﻢ زیﺮا ﻥﻤﻮﻥﻪ هﺎی ﺑﺴﻴﺎر ﺧﻮﺑﯽ ازیﻦ ﻥﻮع ﻣﻮﺳ ﻴﻘﯽ زﻣ ﺎن وی‬
‫ﻣﯽ ﺑﺎﺵﺪ ﮐﻪ هﻢ در ﺳﺎﺧﺘﻦ ﺁهﻨﮓ و هﻢ در ﺳﺮودن ﺵﻌﺮ ﺁﻥﻬﺎ ﮐﻤﺎل ذوق ﺑﻪ ﮐﺎر رﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬
‫اﺵﻌﺎر ﺗﺼﻨﻴﻒ ﻓﻮق از ﻣﻠﮏ اﺵﻌﺮای ﺑﻬﺎر اﺳﺖ ‪ ،‬ﺑﻪ اﺳﺘﺜﻨﺎی ﺗﺼﻨﻴﻒ ﺳﻪ ﮔﺎﻩ ) ﺹﺒﺤﺪم زﻣ ﺸﺮق(‬
‫ﮐﻪ ﮔﻮیﺎ از ﺡﺎﺟﺐ ﻣﯽ ﺑﺎﺵﺪ‪.‬‬
‫ﻗﻄﻌﺎت ﻣﺘﻔﺮﻗﻪ ‪ -‬ازیﻦ ﻥ ﻮع ﺗ ﺎ ﮐﻨ ﻮن دو ﻗﻄﻌ ﻪ از درو یﺶ د یﺪﻩ ام ‪ :‬اول ﺳﺮودی اﺳ ﺖ ﮐ ﻪ ﺑ ﻪ ﻥ ﺎم‬
‫ﻣﺎرش ﺟﻤﻬﻮری ﺳﺎﺧﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬
‫دوم ﺁهﻨﮕﯽ اﺳﺖ در ﻣﺎیﻪ ی ﻓﺎی ﺑ ﺰرگ ﺑﻪ ﻥ ﺎم ﭘﻮﻟﮑ ﺎی درو یﺶ ﺑ ﻪ وزن ﺳﺮیﻊ ‪ ٤/٢‬ﺧﻮﺵ ﺤﺎل و‬
‫ﺑﺸﺎش ﮐﻪ ﺑﻪ ﭼﻬﺎر ﮔﺎﻩ ﻣﯽ رود و ﭼﻨ ﻴﻦ ﺗﻐ ﻴﻴﺮ ﻣ ﻘﺎﻣﯽ در ﺁن زﻣ ﺎن ﻣﻌﻤ ﻮل ﻥ ﺒﻮدﻩ ا ﺳﺖ‪.‬ا یﻦ ﺁهﻨ ﮓ‬
‫اﺛﺮ پﺮﻣﺎیﻪ ای از ذوق و اﺑﺘﮑﺎر درویﺶ ﺑﻪ ﺵﻤﺎر ﻣﯽ رود‪.‬‬
‫‪pdf.tarikhema.ir‬‬

‫ﭘﺮ ﮐﺮدن ﺻﻔﺤﻪ ‪ -‬دروﻳﺶ ﺧﺎن دو ﺳﻔﺮ ﺑﺮای ﭘﺮ ﮐﺮدن ﺻﻔﺤﻪ ﺑﻪ ﺧﺎرج از اﻳ ﺮان ﻣﺴ ﺎﻓﺮت ﮐﺮدﻩ‬
‫اﺳﺖ‪.‬هﻤﺮاهﺎن ﺳﻔﺮ اول ازﻳﻦ ﻗﺮارﻧﺪ‪ :‬ﺡﺒﻴﺐ اﷲ ﺷﻬﺮدار‪ ،‬ﺳﻴﺪ ﺡﺴﻴﻦ ﻃﺎهﺮزادﻩ ‪ ،‬رﺿﺎ ﻗﻠﯽ ﺧﺎن ‪،‬‬
‫ﺡﺴﻴﻦ هﻨﮓ ﺁﻓﺮﻳﻦ ‪ ،‬ﺑﺎﻗﺮﺧﺎن راﻣﺸﮕﺮ و اﺳﺪاﷲ ﺧﺎن‪.‬‬
‫وﻗﺘﯽ اﻳﻦ ﻋﺪﻩ ﺑﻪ رﺷﺖ رﺳﻴﺪﻧﺪ اﮐﺒﺮ ﺧﺎن ﻓﻠﻮﺗ ﯽ ﺑ ﺮادر ﺡﺴ ﻴﻦ ه ﻨﮓ ﺁ ﻓﺮﻳﻦ ه ﻢ ﮐﻪ در ﺁﻧ ﺠﺎ اﻗﺎ ﻣﺖ‬
‫داﺷ ﺖ ﺑ ﺎ ﺁﻧﻬ ﺎ هﻤﺴﻔ ﺮ ﺷ ﺪ و هﻤ ﻪ از راﻩ روﺳ ﻴﻪ ﺑ ﻪ ﻝﻨ ﺪن رﻓﺘﻨ ﺪ و در ﻣﻮﻗﻌ ﯽ ﮐ ﻪ ﮐﺎرﺧﺎﻧ ﻪ ی‬
‫)هﻴﺰﻣﺎﺳﺘﺮزوﻳﺲ( ﺝﺸﻨﯽ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﻮد و از ﻣﻤﺎﻝﮏ دﻳﮕﺮ ﻧ ﻴﺰ ﻧﻮازﻧ ﺪﮔﺎﻧﯽ ﺑ ﺮای ﭘﺮﮐ ﺮدن ﺻﻔﺤﻪ ﺑ ﻪ‬
‫ﺁن ﺷﻬﺮ ﺁﻣﺪﻩ ﺑﻮدﻧﺪ ‪ ،‬ﻣﻘﺪاری ﺻﻔﺤﺎت ﻣﺨﺘﻠﻒ ﭘﺮﮐﺮدﻧ ﺪ ﮐﻪ ﺑﻌ ﻀﯽ از ﺁﻧﻬ ﺎ هﻨ ﻮز ﻣﻮ ﺝﻮد ا ﺳﺖ‪.‬از‬
‫ﺝﻤﻠﻪ ﺻ ﻔﺤﻪ ی ﺕ ﺎر ﺳﻮﻝﻮی دروﻳ ﺶ ﮐ ﻪ ﺏﻴ ﺪاد ه ﻤﺎﻳﻮن را ﻧﻮاﺧﺘ ﻪ اﺳ ﺖ ‪ ،‬ﺑﺴﻴ ﺎر ﺧﻮب و ﻣ ﻌﺮف‬
‫ﭘﻨﺠﻪ ی ﺷﻴﺮﻳﻦ و ﻣﻀﺮاب روان ﺁن اﺳﺘﺎد ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫در ﺳﻔﺮ دﻳﮕﺮ‪ ،‬هﻤﺮاهﺎن دروﻳﺶ ﺧﺎن ‪ ،‬ﭼﻬﺎر ﻧﻮازﻧﺪﻩ و ﺧﻮاﻧ ﻨﺪﻩ ﺑﻮدﻧ ﺪ ‪ :‬ﺑﺎﻗﺮ ﺧﺎن ‪ ،‬ﻃ ﺎهﺮزادﻩ ‪،‬‬
‫اﻗﺒﺎل اﻝﺴﻠﻄﺎن و ﻋﺒﺪاﷲ دواﻣﯽ )ﻣﻌﺮوف ﺑﻪ دو داﻧﮏ(‪.‬ﻋﮑﺴﯽ را ﮐﻪ ﻳﺎدﮔﺎر ﺳﻔﺮ ﻣﺰﺑﻮر اﺳﺖ ‪ ،‬در‬
‫ﺻﻔﺤﻪ ی ﺑﻌﺪ ﻣﻼﺡﻈﻪ ﻣﯽ ﻧﻤﺎﺋﻴﺪ‪.‬اﻳﻦ دﻓﻌﻪ ﺑﻪ ﺕﻔﻠﻴﺲ رﻓﺘﻨﺪ و‬

‫)ﺷﻤﺎرﻩ ‪ (١١٤‬از راﺳﺖ ﻧﻔﺮ اول ‪ :‬ﻃﺎهﺮ زادﻩ ‪ -٢‬ﺑﺎﻗﺮﺧﺎن ‪ -٣‬دروﻳﺶ ﺧﺎن‬

‫‪ -۴‬ﻋﺒﺪاﷲ ﺧﺎن دواﻣﯽ ‪ -٥‬اﻗﺒﺎل اﻝﺴﻠﻄﺎن‬

‫ﺻﻔﺤﻪ هﺎﺋﯽ ﺿﺒﻂ ﮐﺮدﻧﺪ ﮐﻪ ﺑﻌﺪًا ﺑﻪ ﺑﺮﻝﻦ ﻓﺮﺳﺘﺎدﻩ ﺷﺪ و ﭼ ﻨﺪ ﻧﻤﻮ ﻧﻪ از ﺁﻧ ﻬﺎ ﺑﻪ ﺕ ﻬﺮان ر ﺳﻴﺪ و ﻝﯽ‬
‫ﺑﻪ ﻣﻨﺎﺳﺒﺖ ﭘﻴﺶ ﺁﻣﺪن ﺝﻨﮓ ﺑﻴﻦ اﻝﻤﻠﻞ اول )‪ ١٩١٤‬م( ﺑﻘﻴﻪ ی ﺻﻔﺤﺎت ﺑﻪ ﺕﻬﺮان ﻧﺮﺳﻴﺪ‪.‬اﻳﻦ ﻋﺪﻩ ﺑﻪ‬
‫هﻨﮕﺎم اﻗﺎﻣﺖ ﺕﻔﻠﻴﺲ ‪ ،‬دو ﺷﺐ ﺳﺎﻝﻦ ﺕﺄﺕﺮ ﮔﺮﺝﯽ هﺎ را اﺝﺎرﻩ ﮐﺮدﻧﺪ و ﮐﻨﺴﺮﺕﻬﺎﺋﯽ داد ﻧﺪ و اﻳﺮاﻧﻴﺎﻧ ﯽ‬
‫ﮐﻪ در ﺁﻧﺠﺎ ﺑﻮدﻧﺪ از ﻧﻮازﻧﺪﮔﺎن ‪ ،‬ﺕﺸﻮﻳﻖ ﺑﺴﻴﺎر ﻧﻤﻮدﻧﺪ‪.‬‬
‫ﮐﻨﺴﺮﺗﻬﺎ ‪ -‬ﮔﺬﺷﺘﻪ از ﮐﻨﺴﺮﺕﻬﺎی اﻧﺠﻤﻦ اﺧﻮت ﮐﻪ در ﺁﻧ ﻬﺎ هﻤ ﻮارﻩ درو ﻳﺶ ﺳ ﻤﺖ رﻳﺎﺳ ﺖ ارﮐﺴﺘ ﺮ‬
‫را داﺷﺘﻪ ‪ ،‬وی ﭼﻨﺪ ﮐﻨﺴﺮت هﻢ درﺳﺎﻝﻦ ﮔﺮاﻧﺪ هﺘﻞ دادﻩ اﺳﺖ‪.‬هﻤﭽﻨﻴﻦ ﺑﻪ ﻣﻮﺝﺐ ﻧﺎﻣ ﻪ ی ﺷﻤﺎرﻩ ی‬
‫‪ ۴۵۴‬ﻣﻮرخ ﺑﺮج ﺛﻮر)اردﻳﺒﻬﺸﺖ ‪ (٣٠١‬وزارت ﺝﻨﮓ ﮐﻪ ﺝﺰء‬
‫‪pdf.tarikhema.ir‬‬

‫)ﺷﻤﺎرﻩ ‪ (١١٥‬ردﻳﻒ ﻧﺸﺴﺘﻪ از راﺳﺖ ‪ -١ :‬ﺑﺎﻗﺮ ﺧﺎن )ﮐﻤﺎﻧﭽﻪ( ‪ -٢‬ﻃﺎهﺮزادﻩ )ﺁواز( ‪ -٣‬دروﻳﺶ ﺧﺎن )ﺕﺎر( ردﻳﻒ اﻳﺴﺘﺎدﻩ از‬
‫راﺳﺖ ‪:‬‬

‫‪ -١‬ﻋﺒﺪاﷲ دواﻣﯽ )ﺕﺼﻨﻴﻒ و ﺿﺮب( ‪ -٢‬اﻗﺒﺎل اﻝﺴﻠﻄﺎن )ﺁواز(‬

‫ﻧﺎﻣﻪ هﺎی دروﻳﺶ ﺧﺎن ﺑﻪ دﺳﺖ ﺁﻣﺪﻩ ‪ ،‬ﮐﻤﻴﺴﻴﻮﻧﯽ ﺑﺮای ﺝﻤﻊ ﺁوری اﻋﺎﻧﻪ ﺑﻪ ﻣﻨﻔﻌ ﺖ ﻗﺤﻄ ﯽ زدﮔ ﺎن‬
‫روﺳﻴﻪ ﺕﺸﮑﻴﻞ ﺷﺪﻩ و از ﻧﺎﻣﺒﺮدﻩ ﺧﻮاهﺶ ﮐﺮدﻩ اﻧﺪ ﮐﻪ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻣﻨﻈﻮر ﮐﻨﺴﺮﺕﯽ ﮐﻪ در ﺳ ﻔﺎرت روس‬
‫ﺑﺪهﺪ و او هﻢ اﻳﻦ ﮐﺎر را ﭘﺬﻳﺮﻓﺘﻪ و ازﻳﻦ راﻩ درﺁﻣﺪی ﺑﻪ ﻧﻔﻊ ﺁﺳﻴﺐ دﻳﺪﮔﺎن ﺝﻤﻊ ﺁوری ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪pdf.tarikhema.ir‬‬

‫ﺧﺼﻮﺻﻴﺎت هﻨﺮی ‪ -‬دروﻳﺶ ﺗﺎر و ﺳﻪ ﺗﺎر ه ﺮ دورا ﻧﻴ ﮑﻮ ﻣﯽ ﻧﻮاﺧ ﺖ‪.‬ﻣ ﻀﺮاب و ﻧﺎﺧﻨﺶ ‪ ،‬ر ﻳﺰ‬
‫ﻣﺴﻠﺴ ﻞ ﻧ ﺮم ﺧ ﻮش ﺁهﻨ ﮓ داﺷ ﺖ و ﭘﻨﺠ ﻪ اش ﻟﻄﻴ ﻒ و ﺗﻨ ﺪ و ﻣﺨﺼﻮﺻ ًﺎ ذوق و ﺳ ﻠﻴﻘﻪ اش ﺑﺴﻴ ﺎر‬
‫ﺧﻮب و ﻧﻮای ﺳﺎزش ﮔﺮم و ﭘﺨﺘﻪ ﺑﻮد‪.‬ﻗﺒﻞ از او ‪ ،‬ﺗﺎر ﭘﻨﺞ ﺳﻴﻢ داﺷﺖ‪ :‬دو ﺳﻴﻢ ﺳﻔﻴﺪ ‪ ،‬دو ﺳﻴﻢ زرد‬
‫و ﻳﮏ ﺳﻴﻢ ﺑﻢ‪ .‬دروﻳﺶ ﻳﮏ ﺳﻴﻢ ﺳﻔﻴﺪ هﻢ ﺑﻴﻦ زرد و ﺑﻢ اﺽﺎﻓﻪ ﮐﺮد و ﺁن را ﺳﻴﻢ ﺷﺶ ﻧﺎﻣﻴ ﺪ و ا ﻳﻦ‬
‫ﮐﺎر را از ﺳﻪ ﺗﺎر ﮐﻪ دارای ﺁن ﺳﻴﻢ ﺑﻮد ﺗﻘﻠﻴﺪ ﮐﺮد و ﺑﺎ اﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﺑﺮ ﺻﺪاداری ﺗﺎر‪ ،‬ﺑﺴﯽ اﻓﺰود و‬
‫از ﻟﺤﺎظ ﮐﻮک هﺎی ﻣﺨﺘﻠﻒ اﻳﺠﺎد ﺗﻨﻮع ﺝﺪﻳﺪی ﻧﻤﻮد‪.‬‬
‫ﺳﺎﺧﺘﻪ هﺎی دروﻳﺶ از ﻟ ﺤﺎظ ﻣﻠ ﻮدی ‪ ،‬ﺑﺴﻴ ﺎر روان و ﺳ ﻠﻴﺲ و از ﺝ ﻬﺖ ﺳﺎزﻧﺪﮔﯽ و ﻋ ﻠﻢ ﺗﺮﮐ ﻴﺐ‬
‫اﺻﻮات ﻣﻮ ﺳﻴﻘﯽ ‪ ،‬ﻣﻄ ﺎﺑﻖ ﻗﻮا ﻋﺪ و اﺻ ﻮل ﻣﯽ ﺑﺎﺷ ﺪ و ﺑﺎ اﻳﻨ ﮑﻪ از ﻳﻦ ﻋ ﻠﻢ ﺳﺮرﺷ ﺘﻪ ﻧﺪاﺷ ﺘﻪ ‪ ،‬ﺑ ﻪ‬
‫ﻳﺎری ذوق ﺳﻠﻴﻢ ﺑﻪ ﺧﻮﺑﯽ از ﻋﻬﺪﻩ ی اﻳﻦ ﮐﺎر ﺑﺮ ﺁﻣﺪﻩ ا ﺳﺖ‪.‬او ﻣﺜ ﻞ ﺁه ﻨﮓ ﺳ ﺎزان اﻳ ﻦ دورﻩ ﻧﺒ ﻮدﻩ‬
‫اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﻨﺸﻴﻨﻨﺪ و روزی ﭼﻨﺪ ﺁهﻨﮓ ﺑﺴﺎزﻧﺪ‪.‬ﺗﻤﺎم ﺳﺎﺧﺘﻪ ه ﺎی او از ‪ ٢٢‬ﺷﻤﺎرﻩ ﺗﺠ ﺎوز ﻧ ﻤﯽ ﮐﻨ ﺪ و‬
‫ﭘﻴﺪاﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺎ ﮐﻤﺎل دﻗﺖ ﻣﯽ ﺳﺎﺧﺘﻪ و ﻣﮑﺮر ﻣﯽ ﻧﻮاﺧﺘﻪ و ﺑﻪ ﮐ ﻤﮏ ذوق ﻟﻄﻴ ﻒ ‪ ،‬ﺑﻪ ﺗﺪرﻳﺞ ﺡﺸ ﻮ‬
‫و زواﺋﺪ را ﺡﺬف ﻣﯽ ﮐﺮدﻩ و ﺑﺎﺻﻄﻼح اهﻞ ﻓﻦ ‪ ،‬ﺁهﻨﮕ ﻬﺎ را ﺷ ﺴﺘﻪ و رﻓ ﺘﻪ از ﮐ ﺎر در ﻣ ﯽ ﺁوردﻩ‬
‫اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﭘﻴﺶ درﺁﻣﺪهﺎﻳﺶ اﻏﻠﺐ ﺑﻪ وزن ‪ ٤/٣‬ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺷﺪﻩ وﻟﯽ در ﺡﻘﻴﻘﺖ ﺷﺶ ﺽ ﺮب اﺳ ﺖ ﮐ ﻪ ﭘﺎﻳ ﻪ ی ﺁﻧﻬ ﺎ‬
‫را از ﻳﮑﯽ از اوزان ﻣﻌﺮوف ﺑﻪ ﺽ ﺮب ﮔﻴﺮ هﺎ اﻗﺘ ﺒﺎس ﮐﺮدﻩ و ﺑ ﻬﺘﺮﻳﻦ ﻧﻤﻮﻧ ﻪ ی ﭘﻴ ﺶ درﺁﻣ ﺪ ﻣ ﯽ‬
‫ﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ ی دﻳﮕﺮان ﺗﻘﻠﻴﺪ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺗﺼﻨﻴﻔﻬﺎی دروﻳﺶ ﮐﻪ اﺷﻌﺎرش ﻗﺒﻼ ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺷﺪ از ﻟﺤﺎظ ﻧﻐﻤﻪ ﮐﺎﻣﻼ ﺷﻴﺮﻳﻦ و ﺝﺬاب ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫رﻧﮕﻬﺎی دروﻳﺶ ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﺳﺎﺧﺘﻪ هﺎی اوﺳﺖ ‪ ،‬ﻣﺨﺼﻮﺻًﺎ ازﻳﻦ ﻧﻈﺮ ﮐﻪ ﺑﺎ ﻣﺨﻠﻮط ﮐﺮدن وزﻧﻬﺎی ‪٦‬‬
‫‪ ٨/‬و ‪ ٤/٣‬زﻣﻴﻨﻪ هﺎی ﺧﻮﺑﯽ ﺑﻪ دﺳﺖ دادﻩ و اﻏﻠﺐ ﺁﻧﻬﺎ ﺑﺴﻴﺎر ﻣﺘﻨﻮع اﺳ ﺖ ﭼﻨﺎﻧﮑ ﻪ از اﺑﺘ ﺪا ﺳ ﻨﮕﻴﻦ‬
‫ﺷﺮوع ﻣﯽ ﺷﻮد و ﺑﺘﺪرﻳﺞ در ﻗﺴﻤﺖ هﺎی ﺑﻌﺪ ‪ ،‬ﺳﺮﻳﻊ ﻣﯽ ﮔﺮدد‪.‬ﻣﺨﺼﻮﺻًﺎ رﻧﮓ اﻓﺸﺎری و ر ﻧﮓ‬
‫دوم ﻣ ﺎهﻮر و رﻧﮕﻬ ﺎی اﺻ ﻔﻬﺎﻧﺶ ﺑ ﯽ ﻧﻬﺎﻳ ﺖ زﻳﺒ ﺎ و دﻟﭽﺴ ﺐ ﺝﻠ ﻮﻩ ﻣ ﯽ ﮐﻨ ﺪ ﮐ ﻪ هﻨ ﻮز ه ﻢ ﺑﻬﺘﺮﻳ ﻦ‬
‫ﻧﻤﻮﻧﻪ ی رﻧﮕﻬﺎی اﻳﺮاﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬
‫ﺧﻮاص اﺧﻼﻗﯽ ‪ -‬دروﻳ ﺶ ﻃﺒﻌ ﯽ ﻟﻄ ﻴﻒ و ﺡ ﺴﺎس و ذوﻗ ﯽ ﺳﺮﺷ ﺎر دا ﺷﺖ‪.‬هﻨﺮﻣ ﻨﺪی ﻣﺘﺠ ﺪد و ﺑ ﯽ‬
‫ﺗﮑﻠ ﻒ ‪ ،‬ﺑﺴﻴ ﺎر ﻣﺘﻮاﺽ ﻊ و ﻓ ﺮوﺗﻦ ‪ ،‬ﺑ ﯽ ﺁزار و ﺑﺮدﺑ ﺎر‪ ،‬اﻧﺴ ﺎن دوﺳ ﺖ و زﻳﺮدﺳ ﺖ ﻧ ﻮاز‪ ،‬ﺧ ﻮش‬
‫ﻣﻌﺎﺷﺮت و رﻓﻴﻖ دو ﺳﺖ ﺑﻮد‪.‬از هﻴﭽﮑ ﺲ ﺑ ﺪﮔﻮﺋﯽ ﻧ ﻤﯽ ﮐ ﺮد ﻳ ﻌﻨﯽ ﻋ ﺎرف ﺑ ﻪ ﺗﻤ ﺎم ﻣﻌ ﻨﯽ ﮐﻪ ﻓﻘ ﻂ‬
‫ﻧﻴﮑﯽ ﻣﯽ دﻳﺪ و هﻤﻪ را ﺧﻮب ﻣﯽ ﭘﻨﺪاﺷﺖ‪.‬‬
‫ﻣﺮدی ﺑﻮد ﻧﮑﺘﻪ ﺳﻨﺞ و ﺑﺎ ﻧﻤﮏ و ﺧﻮش ﺑﻴﺎن و ﻇﺮ ﻳﻒ و رﻧ ﺪ و ﺷﻮخ ﭼﻨﺎﻧ ﮑﻪ وﻗ ﺘﯽ ﮐﻼم ﮔﻮﺷ ﻪ‬
‫داری ﻣﯽ ﺷﻨﻴﺪ ‪ ،‬ﺑﻪ وﺽﻌﯽ دﻟﭙﺴﻨﺪ و ﻣﺆدب ‪ ،‬ﺝﻮاب ﻣﻨﺎﺳﺐ ﻣﯽ داد ‪ ،‬اﻣﺎ ﻧﻪ ﺁن ﻃﻮر ﮐ ﻪ ﺧﺎﻃﺮی‬
‫را ﺁزردﻩ ﺳﺎزد‪.‬هﻨﺮ را ﺑﺴ ﻴﺎر ﻣﺤ ﺘﺮم ﻣﯽ داﺷ ﺖ و وﺽ ﻊ رﻓﺘ ﺎرش ﭼ ﻨﺎن ﺑﻮد ﮐ ﻪ ﻣﻮرد ا ﺡﺘﺮام و‬
‫ﺗﮑﺮﻳﻢ هﻤﻪ واﻗﻊ ﻣﯽ ﺷﺪ‪.‬ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ اﺳﺘﺎدان ﺧﻮد ‪ ،‬ﺡﻖ ﺷﻨﺎس و ﺳﭙﺎﺳ ﮕﺰار ﺑ ﻮد و ﺑﺎ ﺷ ﺎﮔﺮداﻧﺶ ﺑ ﻪ‬
‫ﮐﻤ ﺎل ﻣﻼﻃﻔ ﺖ و ﻣﻬﺮﺑ ﺎﻧﯽ رﻓﺘ ﺎر ﻣ ﯽ ﻧﻤ ﻮد و ﺁﻧﻬ ﺎ را ﻣﺎﻧﻨ ﺪ ﺑ ﺮادر و ﻓﺮزﻧ ﺪ ﺧ ﻮد دوﺳ ﺖ ﻣ ﯽ‬
‫داﺷﺖ‪.‬ﺗﮑﻴﻪ ﮐﻼ ﻣﺶ یﺎﭘﻴﺮ و یﺎ ﭘﻴﺮﺟ ﺎن ﺑ ﻮد ﺑﻪ هﻤﻴ ﻦ ﺝﻬ ﺖ ﺑ ﻪ اﻳ ﻦ ﻧ ﺎم ﻣ ﻌﺮوف ﺷﺪ و ه ﻤﻪ او را‬
‫ﻳﺎﭘﻴﺮﺝﺎن ﺧﻄﺎب ﻣﯽ ﮐﺮدﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺷ ﻌﺎر ﮐ ﻼس ﻣﻮﺳ ﻴﻘﺶ ﻣ ﺪاﻟﯽ ﺑ ﻮد از ﻃ ﻼ ﺑ ﻪ ﺷ ﮑﻞ ﺗ ﺒﺮزﻳﻦ ﮐ ﻪ ﻋﻼﻣ ﺖ دروﻳﺸ ﯽ اﺳ ﺖ و ﺑ ﻪ‬
‫‪pdf.tarikhema.ir‬‬

‫ﺷﺎﮔﺮداﻧﯽ ﮐﻪ ﻓﺎرغ اﻟﺘﺤﺼﻴﻞ ﻣﯽ ﺷﺪﻧﺪ ﻣﺪال ﻣﺰﺑﻮر را هﺪﻳﻪ ﻣﯽ ﮐﺮد‪.‬روی هﻢ رﻓﺘﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﮔﻔﺖ ﻧﺎﻣﯽ‬
‫ﺑﺎﻣﺴﻤﺎ داﺷﺖ و دروﻳﺶ و ﻋﺎرف و ﭘﻴﺮ ﻃﺮﻳﻘﺘﯽ ﺑﻪ ﺗﻤﺎم ﻣﻌﻨﯽ ﺑﻮد‪.‬‬
‫‪pdf.tarikhema.ir‬‬

‫ﻣﺮگ دروﻳﺶ ‪ -‬اﻳﻦ اﺳﺘﺎد در ﺷﺐ ﭼﻬﺎرﺷﻨﺒﻪ دوم ﺁذرﻣﺎﻩ ﺳﺎل ‪ ١٣٠٥‬ﻣﻮﻗﻌﯽ ﮐ ﻪ از ﻣﻨﺰل ﻳ ﮑﯽ از‬
‫دوﺳﺘﺎن ﺏﻪ ﺧﺎﻥﻪ ﻣﯽ رﻓﺖ ‪ ،‬درﺷﮑﻪ اش ﺏﻪ اﺕﻮﻣﺒﻴﻠﯽ ﺕﺼﺎدف ﮐﺮد و ﺏﺮ اﺛ ﺮ ﺿﺮﺏﺘﯽ ﮐ ﻪ ﺏ ﻪ ﺳﺮ او‬
‫وارد ﺁﻣﺪ ‪ ،‬ﭼﻨﺎن ﺏﻪ ﺳﺨﺘﯽ ﺹﺪﻣﻪ دﻳﺪ ﮐﻪ ﺟﺎن ﺳﭙﺮد‪.‬ﭼﻨﺪ روز ﺏﻌﺪ ﻣﺪﻳﺮ ﻥﺎهﻴﺪ ‪ ،‬ﻣﻘﺎﻝﻪ ی ﺷﻴﻮاﻥﯽ ﺏ ﻪ‬
‫ﻳﺎد او ﻥﻮﺷﺖ و اﻇﻬﺎر ﺕﺄﺳﻒ ﮐﺮد‪.‬ﻣﺤﻤﺪ هﺎﺷﻢ ﻣﻴﺮزای ﻣﺘﺨﻠﺺ ﺏﻪ اﻓﺴﺮ‪ ،‬در ﻣﺪح اﺳ ﺘﺎد و درو ﻳﺶ‬
‫دﻳﮕﺮی ﮐﻪ ﻣﺒﺘﮑﺮ ﺧﻂ ﺷﮑﺴﺘﻪ ی ﻓﺎرﺳﯽ ﺏﻮدﻩ اﻳﻦ دو ﺏﻴﺖ را ﺳﺮودﻩ اﺳﺖ ‪:‬‬
‫هﺮﻳ ﮏ ﺏﺮه ﯽ‬ ‫دروﻳﺶ زﻣﺎن ﻣﺎ و دروﻳ ﺶ ﻥﺨﺴ ﺖ‬
‫‪ ،‬رﺳﻢ ﺕﺠﺪد ﻣﯽ ﺟﺴﺖ‬
‫وﻳﻦ ‪ ،‬ﻣﻮﺳﻴﻘﯽ‬ ‫ﺁن ﻳﮏ ‪ ،‬ﺧﻂ راﺳﺖ را ﺷﮑﺴﺘﻪ ﺏﻨﻮﺷﺖ‬
‫ﺷﮑﺴﺘﻪ را ‪ ،‬ﮐﺮد درﺳﺖ‬
‫اﺳﺘﺎد را در ﺟﻮار ﻣﺰار ﻇﻬﻴﺮاﻝﺪو ﻝﻪ ﮐ ﻪ ﻗﺒﺮﺳ ﺘﺎن دروﻳ ﺸﺎن ﺹ ﻔﺎﺋﯽ ا ﺳﺖ ﺏ ﻪ ﺧﺎک ﺳ ﭙﺮدﻥﺪ‪.‬او در‬
‫زﻣﺎن ﺡﻴﺎت ‪ ،‬ﺷﻴﻔﺘﻪ ی ﮔﻞ ﺏﻮد و در ﺹﺤﻦ ﺧﺎﻥﻪ اش ﮔﻠﻬﺎی رﻥﮕﺎرﻥﮓ داﺷﺖ ﮐﻪ هﻤﻪ را ﺏ ﻪ د ﺳﺖ‬
‫ﺧﻮد پﺮورش ﻣﯽ داد و اوﻗﺎت ﻓﺮاﻏﺖ را ﺏﺎ ﻥﺒﺎﺕ ﺎت ﺧﻮش رﻥ ﮓ و ﺏﻮ ﻗﺮﻳﻦ وه ﻤﺪم ﺏﻮد‪.‬اﮐﻨ ﻮن ﻥ ﻴﺰ‬
‫اﮔﺮ راهﮕﺬاری از ﺕﺠﺮﻳﺶ ﺏ ﻪ درﺏﻨ ﺪ ﺏ ﺮود و در ﻥﻴ ﻤﻪ ی راﻩ ‪ ،‬ﺏ ﻪ د ﺳﺖ راﺳ ﺖ ﺏﭙﻴﭽ ﺪ و ﺳﺮی ﺏ ﻪ‬
‫ﻣﻘﺒﺮﻩ ی ﻇﻬﻴﺮاﻝﺪوﻝﻪ ﺏﺰﻥﺪ ‪ ،‬ﻗﺒﺮی ﮐﻮﭼﮏ ﻣﯽ ﺏﻴﻨﺪ ﮐﻪ ﺷ ﺎﺧﻪ ای ﻥﺴ ﺘﺮن ﮐﻮ هﯽ ﺏ ﺮ ﺁن ﺳ ﺎﻳﻪ اﻓﮑﻨ ﺪﻩ‬
‫اﺳﺖ‪.‬اﮔﺮ ﺷﺎﺧﻪ هﺎ را پﺲ زﻥﻴﺪ اﻳﻦ اﺷﻌﺎر را روی ﺳﻨﮓ ﻣﺰار او ﻣﯽ ﺧﻮاﻥﻴﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺸﻨ ﻮ ﮐ ﻪ ﻓﻘ ﻴﺮ‬ ‫دروﻳﺶ ‪ ،‬اﮔﺮ از ﻳﻦ ﺟ ﻬﺎت ر ﻓﺖ‬
‫ﻥﺎﺕﻮان رﻓﺖ‬
‫اﺳ ﺘﺎد‬ ‫دروﻳ ﺶ ‪ ،‬ه ﻨﺮور زﻣ ﺎن ﺏ ﻮد‬
‫هﻨﺮور‪.‬زﻣﺎن رﻓﺖ‬
‫ﮐﺎن ﺏﻠﺒ ﻞ ﺧ ﻮش‬ ‫ﻓﺮﻳﺎد ‪ ،‬ز ﺏﻮﺳﺘﺎن ﺏﺮ ﺁﻣﺪ‬
‫‪ ،‬ز ﺏﻮﺳﺘﺎن رﻓﺖ‬
‫ﮐﺎن ﭼﺸﻢ ﭼﺮاغ‬ ‫ﭼﻮن دﻳﺪ ﭼﻨﻴﻦ ﻣﺪﻳﺮ ﻥﺎهﻴﺪ‬
‫دوﺳﺘﺎن رﻓﺖ‬
‫ﺕﺎ ﺳﺮﮐﻨﻢ ﺁﻥ ﭽﻪ‬ ‫ﺕﺎرﻳﺦ وﻓﺎت او زﻣﻦ ﺧﻮاﺳﺖ‬
‫داﺳﺘﺎن رﻓﺖ‬
‫درو ﻳﺶ ﻳﮕﺎ ﻧﻪ‬ ‫ﻣﻦ ﻥﻴﺰ ﺏﮕﻔﺘﻢ ای ﺷﮑﻮهﯽ‬
‫ی ﺟﻬﺎن رﻓﺖ‬
‫)‪ ١٣۴۵‬ﻗﻤﺮی(‬
‫‪pdf.tarikhema.ir‬‬

‫ﺑﻪ ﻳﺎد دروﻳﺶ ‪ -‬ﺑﻪ ﭘﺎس ﺧﺪﻣﺎت دروﻳﺶ ﺧﺎن ﺑﻪ ﻋﺎﻟﻢ ﻣﻮﺳﻴﻘﯽ ا ﻳﺮان ﭼ ﻨﺪ ﺷ ﺐ ﺑﻌ ﺪ )دو ﺷﻨﺒﻪ هﻔ ﺘﻢ‬
‫ﺁذر ‪ (١٣٥٠‬ﮐﻠﻨﻞ ﻋﻠﻴﻨﻘﯽ ﺧﺎن وزﻳﺮی در ﻣﺪر ﺳﻪ ی ﻋﺎﻟﯽ ﻣﻮﺳ ﻴﻘﯽ ﺟﻠﺴ ﻪ ی ﻳ ﺎدﺑﻮدی ﺕﺸﮑﻴ ﻞ داد‬
‫ﮐﻪ ﺟﻤﻌﯽ از اهﻞ هﻨﺮ و ذوق و ﻣﻮﺳﻴﻘﯽ در ﺁن ﺷﺮﮐﺖ ﮐﺮدﻥﺪ‪.‬ﻋ ﮑﺲ ﺑﺰرگ درو ﻳﺶ و ﺕﺎر د ﺳﺖ‬
‫وی را در ﮔﻮﺷﻪ ی ﺳﺎﻟﻦ ﮔﺬاردﻥ ﺪ و ﻥﻮاری ﺳ ﻴﺎﻩ ﺑ ﻪ دور ﺁن اﻓﮑﻨﺪﻥ ﺪ و ﺑﺎ ﮔ ﻞ ﮐﻪ ﻣﻮرد ﻋﻼ ﻗﻪ او‬
‫ﺑﻮد زﻳﻨﺘ ﺶ دادﻥ ﺪ‪ .‬ﮐﻠﻨ ﻞ را ﺟﻊ ﺑﻪ دروﻳ ﺶ ﺻ ﺤﺒﺖ ﮐﺮد و ﺧﺪﻣﺎت او را ﺳ ﺘﻮد‪ .‬ﺳﭙﺲ ﺑ ﺮای اوﻟ ﻴﻦ‬
‫ﻣﺮﺕﺒﻪ در ﺕﺎرﻳﺦ ﻣﻮﺳﻴﻘﯽ اﻳﺮان ‪ ،‬ﺟﻠﺴﻪ ی ﺕﺬﮐﺮ ﺑﺎ ﻥﻮای ﻣﻮﺳﻴﻘﯽ ﺁﻏﺎز ﺷ ﺪ‪ .‬ﭘ ﻴﺶ درﺁﻣ ﺪ اﻓﺸ ﺎری و‬
‫ﺕﺼﻨﻴ ﻒ )ﺑ ﺎد ﺧ ﺰان وزان ﺷ ﺪ( از ﺳ ﺎﺧﺘﻪ ه ﺎی دروﻳ ﺶ ﺕﻮﺳ ﻂ ارﮐﺴ ﺘﺮ ﮐ ﻪ ﺧ ﻮد وزﻳ ﺮی ه ﻢ‬
‫درﻥﻮاﺧﺘﻦ ﺷﺮﮐﺖ ﻣﯽ ﮐﺮد ﺑﻪ ﻳﺎد اﺳﺘﺎد درﮔﺬﺷﺘﻪ ﻥﻮاﺧﺘﻪ ﺷﺪ‪.‬ﺳﭙﺲ وزﻳﺮی ﺕﺎر زد و اﺡﺴﺎﺳﺎت ﺧﻮد‬
‫را ﺑﺎ ﻥﻮای ﺳ ﺎز اﺑ ﺮاز دا ﺷﺖ و ﭼﻨ ﺎن ﻣﺆ ﺛﺮ و ﺟﺬاب ﺟ ﻠﻮﻩ ﻥﻤ ﻮد ﮐ ﻪ اﺷ ﮏ ﺕ ﺄﺛﺮ از دﻳ ﺪﻩ ی ﻳ ﺎران‬
‫دروﻳﺶ ﺟﺎری ﺷﺪ‪.‬ﺡﺴﻴﻦ ﮔﻞ ﮐﻼب ﮐﺎ ﻏﺬی ﺑ ﻪ د ﺳﺖ ﮔﺮﻓ ﺖ واﻳ ﻦ ﺷ ﻌﺮ را ﺑ ﺎ ﺧ ﻂ ﺧ ﻮش ﺧ ﻮد در‬
‫ﺑﺎﻻی ﺁن ﻥﻮﺷﺖ‪:‬‬
‫داغ ﺕ ﻮ از‬ ‫ﭼ ﻮن اﺷ ﮏ ﺷ ﻤﻊ ﺕ ﺎ ﻣ ﮋﻩ ﺑ ﺮ ﻳﮑ ﺪﻳﮕﺮ زدﻳ ﻢ‬
‫ﺳﺮ ﺁﻣﺪ و از ﭘﺎی ﻣﺎ ﮔﺬﺷﺖ‬
‫ﺡﻀﺎر‪ ،‬ذﻳﻞ ورﻗﻪ را ﺑﻪ ﻳﺎد ﺁن ﺷﺐ اﻣﻀﺎ ﮐﺮدﻥﺪ‪.‬اﻳﻦ ﺑﻮد داﺳﺘﺎن ﻳﺎﭘﻴﺮﺟﺎن اﺳﺘﺎد ﻣﻌﺮوف ﺁن ز ﻣﺎن‬
‫ﮐﻪ ﻗﻠﻮب دوﺳﺘﺎﻥﺶ هﻤﻮارﻩ از ﻣﻬﺮوﻣﺤﺒﺖ وی ﺳﺮﺷﺎر و ﻟﺒﺮﻳﺰ اﺳﺖ‪.‬هﻤﺎن اﺳﺘﺎدی ﮐﻪ اﻳﺮج ﻣﻴﺮزا‬
‫ﺷ ﺎﻋﺮ هﻤﺰﻣ ﺎن و دوﺳ ﺖ ﻣﻬﺮﺑ ﺎﻥﺶ درﺑ ﺎرﻩ ی او در ﻣﻨﻈﻮﻣ ﻪ ی زه ﺮﻩ و ﻣﻨﻮﭼﻬ ﺮ ﭼﻨﻴ ﻦ ﺳ ﺮودﻩ‬
‫اﺳﺖ ‪:‬‬
‫ﺕ ﺎ ﺑﺪﻣ ﺪ ﺑ ﺮ‬ ‫ﺕ ﺎر ده ﻢ در ﮐ ﻒ دروﻳ ﺶ ﺧ ﺎن‬
‫ﺑﺪن ﻣﺮدﻩ ﺟﺎن‬
‫‪pdf.tarikhema.ir‬‬

‫ﮔﻔﺘﮕﻮﺋﯽ درﺑﺎرﻩ ی ﻳﮏ ﺁهﻨﮕﺴﺎز‬

‫ﭼﻨﺎﻧﮑﻪ ﻗﺒﻼ اﺷﺎرﻩ ﺷﺪ ﻧﻮازﻧﺪﮔﺎن ﻗﺪﻳﻢ ﺗﻮﺟﻬﯽ ﺑﻪ ﺁهﻨﮓ ﺳﺎزی ﻧﺪاﺷ ﺘﻨﺪ و ﺑﻪ ﻧﻮاﺧﺘﻦ ﺁﻧ ﭽﻪ ﭘﻴﺸﻴﻨﻴ ﺎن‬
‫در دﺳ ﺘﺮس ﺁﻧﻬ ﺎ ﮔ ﺬاردﻩ ﺑﻮدﻧ ﺪ ‪ ،‬اﮐﺘﻔ ﺎ ﻣ ﯽ ﮐﺮدﻧ ﺪ‪.‬اﻟﺒﺘ ﻪ ه ﺮ ﻧﻮازﻧ ﺪﻩ ای در ﻃ ﺮز اﺟ ﺮای ﻧﻐﻤ ﺎت‬
‫ردﻳﻒ ‪ ،‬ﺳﺒﮑﯽ ﺧﺎص داﺷﺖ و هﺮ ﮐﻪ هﻨﺮ و ذوﻗﺶ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﻮد ‪ ،‬ﺳﺎزش هﻢ ﺑﻴﺸ ﺘﺮ ﺟ ﻠﻮﻩ ﻣ ﯽ ﻧﻤ ﻮد‬
‫و اﮔﺮ اﺑﺘﮑﺎری ﻣﯽ ﮐﺮد ﻣﻄﻠﻮﺑﺘﺮ واﻗﻊ ﻣﯽ ﺷﺪ ‪.‬در ﺣﻘﻴﻘﺖ ﻣﯽ ﺗﻮان ﮔﻔﺖ ﮐﻪ ﮐﺎر اﺳﺎﺳ ﯽ اﺳ ﺘﺎداﻧﯽ‬
‫ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻣﺤﻤﺪ ﺻﺎدﻗﺨﺎن و ﻣﻴﺮزا ﻋﺒﺪاﷲ و ﺁﻗﺎ ﺣﺴﻴﻨﻘ ﻠﯽ و اﻣﺜ ﺎل ﺁﻧ ﻬﺎ ‪ ،‬ﻣﻨ ﻈﻢ ﮐﺮدن رد ﻳﻒ و ﺳ ﭙﺮدن‬
‫ﺁن ‪ ،‬ﺑﻪ دﺳﺖ ﺷﺎﮔﺮدان ﺑﻮد‪.‬وﻟﯽ هﻨ ﮕﺎﻣﯽ ﮐﻪ اﻳ ﻦ اﻟ ﺤﺎن ﺗﺜﺒﻴ ﺖ و ﻣﺮﺗ ﺐ ﺷﺪ و ﺷ ﺎﮔﺮدان ﺑﻪ ﺳﺒﮏ‬
‫ﻧﻮاﺧﺘﻦ ﺁﻧﻬﺎ ﺑﻪ ﺧﻮﺑﯽ واﻗﻒ ﺷﺪﻧﺪ ‪ ،‬ﺑﺘﺪرﻳﺞ اﺣﺴﺎس ﺷﺪ ﮐﻪ ا ﺟﺮای ﺁه ﻨﮓ ه ﺎی ﺁوازی ﻣﻤ ﮑﻦ ا ﺳﺖ‬
‫اﻳﺠﺎد ﺧﺴﺘﮕﯽ ﮐﻨﺪ‪.‬ﺑﺨ ﺼﻮص ﮐ ﻪ ﻧ ﺸﺎط ﺟﻮاﻧ ﯽ ه ﻤﻮارﻩ اﻧﺴ ﺎن را ﺑﻪ ﻧﻐ ﻤﻪ ه ﺎی ﺿ ﺮﺑﯽ ﻣﺎﻳ ﻞ ﻣ ﯽ‬
‫ﻧﻤﺎﻳﺪ و ﺷ ﻨﻴﺪن ﮔﻮﺷ ﻪ ه ﺎی ﻃﻮﻻﻧ ﯽ و ﺷ ﺎﻳﺪ ﻳﮑﻨﻮا ﺧﺖ رد ﻳﻒ ‪ ،‬ﺑ ﺮای ﻧﺎﺁ ﺷﻨﺎﻳﺎن ﺧﺎﻟﯽ از دﺷ ﻮاری‬
‫ﻧﻴﺴﺖ‪.‬از ﻃﺮف دﻳﮕﺮ اﻳﺠﺎد ارﮐﺴﺘﺮ و ﭘﻴ ﺪاﻳﺶ ﮐﻨﺴ ﺮت ‪ ،‬ﻣﻮ ﺟﺐ ﻟﺰوم ﺁهﻨﮕﻬ ﺎی ﺿﺮﺑﯽ ﺷ ﺪ و ﺑﻪ‬
‫ﻃﻮری ﮐﻪ ﺳﺎﺑﻘًﺎ اﺷﺎرﻩ ﻧﻤﻮدم ‪ ،‬دروﻳﺶ ﺧﺎن را ﺑﻪ ﻓﮑﺮ ﺳﺎﺧﺘﻦ ﭘﻴﺶ درﺁﻣﺪ اﻧﺪاﺧﺖ و ﭼﻮن او ﺧﻮد‬
‫ﮐﻼس ﺗﻌﻠﻴﻢ ﻣﻮﺳﻴﻘﯽ داﺷﺖ و اﻳﻦ ﺁهﻨﮕﻬﺎ را ﺑﻪ ﺷﺎﮔﺮداﻧﺶ ﻳﺎد ﻣﯽ داد ‪ ،‬ﺑﻪ زودی ﺑﺎ ﻋﺚ رواج ﺁﻧ ﻬﺎ‬
‫ﺷﺪ‪.‬‬
‫اوﻟﻴﻦ ﮐﺴﯽ ﮐﻪ در هﻤﺎن هﻨ ﮕﺎم ﺑ ﻪ ﺳﺎﺧﺘﻦ ا ﻳﻦ ﻗﺒﻴ ﻞ ﺁهﻨﮕ ﻬﺎ ﺁ ﻏﺎز ﮐﺮد ‪ ،‬ﻳﮏ ﻧﻮازﻧ ﺪﻩ ی ﻣﻌ ﺮوف‬
‫وﻳﻠﻦ ﺑﻮد ﮐﻪ درﻳﻦ روش ﺑﺎ درو ﻳﺶ ﺧﺎن هﻤ ﮑﺎری ﺑﺴ ﻴﺎر ﻧﺰدﻳ ﮏ دا ﺷﺖ و ﭘﻴ ﺶ درﺁﻣ ﺪهﺎی او را‬
‫هﻢ ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ دروﻳﺶ ﺧﺎن ﺷﺨﺼًﺎ ﻣﯽ ﻧﻮاﺧﺖ ﺑﻠﮑﻪ ﺑﻪ ﺷﺎﮔﺮدان ﺧ ﻮد ﻧﻴﺰ ﺗﻌﻠ ﻴﻢ ﻣﯽ داد و هﻤﻴ ﻦ ﮐ ﺎر‬
‫وﺳﻴﻠﻪ ی اﻧﺘﺸﺎر و رواج ﺁﻧﻬﺎ ﮔﺮدﻳﺪ‪.‬ﮔﺮﭼﻪ در هﻤﻴﻦ اوان ﻣﻌﺎﺻﺮﻳﻦ ﺁﻧﻬﺎ ﻧﻴﺰ ﺷﺮوع ﺑﻪ ﺳﺎﺧﺘﻦ ا ﻳﻦ‬
‫ﻧ ﻮع ﻗﻄﻌ ﺎت ﮐﺮدﻧ ﺪ وﻟ ﯽ ﭼ ﻮن در ﺁن ﻣﻮﻗ ﻊ هﻨ ﻮز ﺷ ﺎﮔﺮد ﻧﺪاﺷ ﺘﻨﺪ ‪ ،‬ﭘﻴ ﺶ درﺁﻣ ﺪهﺎﻳﺸﺎن ﻣﻨﺘﺸ ﺮ‬
‫ﻧﮕﺮدﻳﺪ‪.‬‬
‫*****‬
‫اﮐﻨﻮن ﻣﻮﻗﻊ ﺁن رﺳﻴﺪﻩ اﺳﺖ ﮐﻪ از ﺁن دوﺳﺖ ﻧﺰدﻳ ﮏ درو ﻳﺶ ﮐﻪ ﺑﺎ او هﻤ ﻮارﻩ در ﺳ ﺎﺧﺘﻦ ﺁه ﻨﮓ‬
‫هﺎی ﺟﺪﻳﺪ ﻣﻮﺳﻴﻘﯽ هﻤﮑﺎری داﺷﺘﻪ و ﮐﺴﻴﺴﺖ ﮐﻪ روش دروﻳﺶ را در ﺗﺮﮐﻴﺐ ﻗﻄ ﻌﺎت ﺗ ﺎزﻩ ﺗﻌﻘ ﻴﺐ‬
‫ﮐﺮدﻩ اﺳﺖ ‪ ،‬ﻧﺎم ﺑﺮم‪.‬ﻣﺮا ﺑﻪ ﺟﻬﺎﺗﯽ ﺑﻪ زﻧﺪﮔﺎﻧﯽ ﺧﺼﻮﺻﯽ و اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ وی ﮐ ﺎری ﻧﻴﺴ ﺖ زﻳ ﺮا ﺑﺎﻳ ﺪ‬
‫وارد ﺟﺰﺋﻴﺎت ﺷﻮم ﮐﻪ از ﺣﻮﺻﻠﻪ ی اﻳﻦ ﮐﺘﺎب ﺧﺎرج وﻗﻀ ﺎوت درﺑ ﺎرﻩ ی ﺁﻧﻬ ﺎ ﮐ ﺎری ﺑﺲ ﻣﺸ ﮑﻞ‬
‫اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﭘ ﺲ ﺗﻨﻬ ﺎ از اﻳ ﻦ ﻧﻈ ﺮ ﮐ ﻪ در ﺳ ﺎﺧﺘﻦ ﺁهﻨ ﮓ ه ﺎی ﻧ ﻮ ‪ ،‬ﻣﺨﺼﻮﺻ ًﺎ ﭘﻴ ﺶ درﺁﻣ ﺪهﺎی ﻋ ﺎﻟﯽ ‪ ،‬روش‬
‫ﺑﺴﻴﺎر ﭘﺴﻨﺪﻳﺪﻩ و ذوﻗﯽ ﺳﺮﺷﺎر داﺷﺘﻪ اﺳﺖ ﮔﻔﺘﮕﻮ ﻣﯽ ﮐﻨﻢ‪:‬‬
‫وی ﻳﮑﯽ از ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﺷﺎﮔﺮدان ﺣﺴﻴﻦ ﺧﺎن اﺳﻤﻌﻴﻞ زادﻩ ی ﮐﻤﺎﻧﭽﻪ ﮐﺶ ﺑﻮد ﮐﻪ ﻧﺰد ﺁن اﺳ ﺘﺎد وﻳﻮﻟ ﻦ‬
‫زد و ﺑ ﻪ ردﻳ ﻒ ﻣﻮﺳ ﻴﻘﯽ اﻳﺮاﻧ ﯽ ﺑ ﻪ ﺧﻮﺑ ﯽ ﺁﺷ ﻨﺎ و ﻣﺴﻠ ﻂ ﺷ ﺪ و در زﻣ ﺎن ﺧ ﻮد هﻤﻴﺸ ﻪ ﺑ ﻪ ﻋﻨ ﻮان‬
‫ﺑﻬ ﺘﺮﻳﻦ وﻳ ﻮﻟﻦ زن ﺷ ﻬﺮت داﺷ ﺖ و ﺑ ﻪ ﻧﻈ ﺮ ﻧﮕﺎرﻧ ﺪﻩ ﭘﻴ ﺶ درﺁﻣ ﺪهﺎﻳﺶ در ﻧ ﻮع ﺧ ﻮد ﺑ ﯽ ﻧﻈﻴ ﺮ‬
‫اﺳﺖ‪.‬ﺑﺎ اﻳﻨﮑﻪ ﺑﻪ ﻣﻮﺳ ﻴﻘﯽ اروﭘ ﺎﺋﯽ ﺁﺷ ﻨﺎﺋﯽ ﻧﺪاﺷ ﺖ و ﺣﺘﯽ ﺑ ﻪ ﺧﻂ ﻣﻮﺳ ﻴﻘﯽ ه ﻢ ﺁﺷ ﻨﺎ ﻧﺒ ﻮد وﻟ ﯽ در‬
‫ﺳﺎﺧﺘﻦ اﻳﻦ ﻗﺴﻢ ﺁهﻨ ﮓ ‪ ،‬ذوق و ﺳ ﻠﻴﻘﻪ و اﺑﺘﮑ ﺎر ﻣﺨ ﺼﻮص ﺑﻪ ﮐﺎر ﺑﺮد ‪ ،‬ﭼﻨﺎﻧﮑ ﻪ ه ﻨﻮز هﻢ ﭘ ﻴﺶ‬
‫درﺁﻣﺪهﺎی ﻗﺪﻳﻤﺶ ﺑﺎ اﻳﻦ ﮐﻪ ﺑﺴﻴﺎر ﻣﻮرد ﺗﻘﻠﻴ ﺪ ﻣﻮﺳ ﻴﻘﯽ داﻧ ﻬﺎی دﻳﮕ ﺮ واﻗ ﻊ ﺷ ﺪﻩ ا ﺳﺖ ‪ ،‬ﺑ ﺮ ﺳ ﺎﺧﺘﻪ‬
‫هﺎی دﻳﮕﺮان ﺗﺮﺟﻴﺢ و ﻣﺰﻳﺖ دارد‪.‬‬
‫‪pdf.tarikhema.ir‬‬

‫از ﺟﻤﻠ ﻪ ی ﺑﻬ ﺘﺮﻳﻦ ﺁهﻨ ﮓ ه ﺎﻳﺶ ﻳﮑ ﯽ ﭘﻴ ﺶ درﺁﻣ ﺪ ﻣ ﺎهﻮراﺳ ﺖ ﮐ ﻪ ﻥﺨﺴ ﺖ ﺑ ﺎ وزن ‪ ٤/٣‬ﺑﺴﻴ ﺎر‬
‫ﺳﻨﮕﻴﻦ ﮐﻪ ﺑﻪ وﺿﻌﯽ ﺥﺎص ﺷﺒﻴﻪ درﺁﻡﺪ ﻡﺎهﻮر اﺳﺖ ﺷﺮوع ﻡﯽ ﺷﻮد‪.‬ﺑ ﻌﺪ ا ﻳﻦ ﻡﻘﺪﻡ ﻪ ی ﮐﻮﺕ ﺎﻩ ﺑ ﻪ‬
‫وزن ‪ ٤/٢‬ﻡﺘﻮﺳﻂ ﺕﺒﺪﻳﻞ ﻡﯽ ﻳﺎﺑﺪ و ﻡﻠﻮدی ﺑﺴﻴﺎر زﻳﺒﺎﺋﯽ ﮐﻪ ﭼﻬﺎر ﻡﻴﺰان اﺳ ﺖ ﺑﻪ و ﺿﻊ ﻡﻄﻠﻮﺑ ﯽ‬
‫ﭘﺮورش ﻡﯽ ﮐﻨ ﺪ و ﺑﺎ ﻳ ﮏ ﻓﺮود ﺥﻴﻠ ﯽ ﻗﺸﻨ ﮓ ﺑﻪ ﭘﺮدﻩ ی ﻡﺎهﻮر ﻓ ﺮود ﻡﯽ ﺁ ﻳﺪ‪ .‬ﺳﭙﺲ ﮐﺮ ﺷﻤﻪ ی‬
‫ﻡﺎهﻮر در ﻡﻴﺰان ‪ ٤/٣‬ﺕﻨﺪ ‪ ،‬ﺟﻠﻮﻩ ﮔﺮ ﻡﯽ ﺷﻮد و ﭘﺲ از ﻓﺮود ‪ ،‬ﻡﺠ ﺪدًا وزن ﺕﻐﻴ ﻴﺮ ﮐﺮدﻩ ‪ ،‬ﻡﻠ ﻮدی‬
‫دﻳﮕﺮ ﺑﺎ وزن ‪ ٤/٣‬ﺳﻨﮕﻴﻦ ﺕﺮ‪ ،‬ﺥﻮدﻥﻤﺎﺋﯽ ﻡﯽ ﮐﻨﺪ و روی ﭘﺮدﻩ ی دوم ﻡﺎهﻮر ﺕﻮﻗ ﻒ ﻡﯽ ﻥﻤﺎﻳ ﺪ‪.‬ا ﻳﻦ‬
‫ﻥﻐﻤﻪ در ﻡﻴﺰاﻥﻬﺎی ﺑﻌﺪ ﺑﻪ ﻃﺮز ﻡﻄﻠﻮﺑﯽ ﭘﺮورش ﻳﺎﻓﺘﻪ ﮔﻮﺷﻪ ی دﻝﮑﺶ را هﻢ ﻥﺸﺎن ﻡ ﯽ ده ﺪ و ﺑ ﻌﺪ‬
‫از ﮔﺮدش در ﻗﺴﻤ ﺖ ه ﺎی ﻡﺨﺘﻠ ﻒ ﺁواز ‪ ،‬ﻓﺮود ﻡﯽ ﺁ ﻳﺪ‪ .‬ﺑﺮای ﺥﺎﺕ ﻤﻪ ی ﺁه ﻨﮓ ﻥ ﻴﺰ وزن ‪ ٤/٢‬ﺕ ﻨﺪ‬
‫اﻥﺘﺨﺎب ﺷﺪﻩ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻋﺮاق را ﺑﺎ ﺣﺎﻝﺘﯽ ﺳﺮﻳﻊ و ﺑﺸ ﺎش ﻥﺸ ﺎن ﻡﯽ د هﺪ و ﺑﺎ ﻓ ﺮود ﮐ ﺎﻡﻼ دﻝﭙﺴ ﻨﺪی‬
‫ﺥﺎﺕﻤﻪ ﻡﯽ ﻳﺎﺑﺪ‪.‬در ﺣﻘﻴﻘﺖ ﻡﯽ ﺕﻮان ﮔﻔﺖ ﮐﻪ اوﻝ ﻴﻦ ﭘﻴ ﺶ درﺁﻡ ﺪﻳﺴﺖ ﮐ ﻪ ﺑﺎ وزﻥ ﻬﺎی ﻡﺨﺘ ﻠﻒ ﺳﺎﺥﺘﻪ‬
‫ﺷﺪﻩ ﮐﻪ ﻥﻪ ﺕﻨﻬﺎ ﺳﯽ ﺳﺎل ﻗﺒﻞ ﮐﺎﻡﻼ ﺕﺎزﮔﯽ داﺷﺖ ﺑﻠﮑﻪ اﻡﺮوز هﻢ ﺑﺴﻴﺎر ﺕﺎزﻩ و ﻥﻮ ﺟﻠﻮﻩ ﻡﯽ ﮐﻨﺪ اﻳ ﻦ‬
‫هﻤﺎن ﭘﻴﺶ درﺁﻡﺪﻳﺴﺖ ﮐﻪ در ﻡﺪرﺳﻪ ی ﻡﻮز ﻳﮏ ﺑﻪ ارﮐ ﺴﺘﺮ ﮔﺬاردﻩ ﺷ ﺪﻩ ﺑ ﻮد و ﻗ ﺒﻼ ﺑ ﻪ ﺁن ا ﺷﺎرﻩ‬
‫ﮐﺮدم ﺣﺘﯽ دﺳﺘﺠﺎت ﻡﻮزﻳﮏ ارﺕﺶ هﻢ ﻡﺪﺕﻬﺎ ﺁن را ﻡﯽ ﻥﻮاﺥﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫ﭘﻴﺶ درﺁﻡﺪهﺎی دﻳﮕﺮ او هﻤﻪ ﺳﺮﺷﺎر از ﻡﻠﻮدﻳﻬﺎی زﻳﺒﺎﺳﺖ ﮐﻪ اﻏﻠﺐ ﮔﻮﺷﻪ هﺎی ﺁواز را ﺑ ﻪ و ﺿﻊ‬
‫زﻳﺒﺎﺋﯽ ﻥﺸﺎن ﻡﯽ دهﺪ و ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﺁﻥﻬﺎ ازﻳﻦ ﻗﺮار اﺳﺖ‪:‬‬
‫ﭘﻴ ﺶ درﺁﻡ ﺪ هﻤ ﺎﻳﻮن ‪ -‬ﺷ ﻮر‪ -‬اﺻ ﻔﻬﺎن ‪ -‬ﺕ ﺮک ‪ -‬دﺷ ﺘﯽ و ﺳ ﻪ ﮔ ﺎﻩ ﮐ ﻪ هﻤ ﻪ ﺳ ﻪ ﺿ ﺮﺑﯽ و ﺷ ﺶ‬
‫ﺿ ﺮﺑﻴﺴﺖ و ﺑ ﺎ هﻤ ﺎن وﺿ ﻌﯽ ﮐ ﻪ ﭘﻴ ﺶ درﺁﻡ ﺪهﺎی دروﻳ ﺶ ﺥ ﺎن ﺷ ﺮوع ﻡ ﯽ ﺷ ﻮد ‪ ،‬ﺁﻏ ﺎز ﻡ ﯽ‬
‫ﮔ ﺮدد‪.‬درﻡﻴ ﺎن ﺁﻥﻬ ﺎ درﺁﻡ ﺪهﺎی هﻤ ﺎﻳﻮن و ﺷ ﻮر ﺑﺴﻴ ﺎر ﻡﻔﺼ ﻞ و ﺑﻘﻴ ﻪ ﮐﻮﺕ ﺎهﺘﺮ اﺳ ﺖ‪.‬ﭘﻴ ﺶ درﺁﻡ ﺪ‬
‫هﻤﺎﻳﻮﻥﺶ ﺑﻪ ﻗﺪری ﻥﻐﻤﻪ هﺎی زﻳﺒﺎ دارد ﮐﻪ زﻡﺎﻥﯽ اﺷﻌﺎری ﺑﺮای ﺁن ﺳﺎﺥﺘﻪ ﺑﻮدﻥﺪ و ﻗﺴﻤﺘﯽ از ﺁن ‪،‬‬
‫ﻡﺎﻥﻨﺪ ﺕﺼﻨﻴﻒ ﺥﻮاﻥﺪﻩ ﻡﯽ ﺷﺪ و ﺑﺨﺸﯽ از ﺁن هﻢ ﺕﻮﺳﻂ ﻗﻤﺮاﻟﻤﻠﻮک در ﺻﻔﺤﻪ ﺿ ﺒﻂ ﺷﺪﻩ و ﻥ ﺎم ﺁن‬
‫را ﻋﺎﺷﻘﻢ ﻣﻦ ﮔﺬاردﻩ ﺑﻮدﻥﺪ زﻳﺮا ﻡﺼﺮاع اول ‪ ،‬ﺑﺎ اﻳﻦ دو ﮐﻠﻤﻪ ﺷﺮوع ﻡﯽ ﺷﺪ‪.‬‬
‫دوﭘﻴﺶ درﺁﻡﺪ دو ﺿﺮﺑﯽ هﻢ ﮐﻪ ﻳﮑﯽ در ﺳﻪ ﮔﺎﻩ و دﻳ ﮕﺮی در ﭼﻬ ﺎر ﮔ ﺎﻩ دارد ﮐ ﻪ ﻗﻄﻌ ﻪ ی دوم را‬
‫ﭼﻬﺎرﮔ ﺎﻩ ﺿ ﺮﺑﯽ ﻡ ﯽ ﻥﺎﻡﻴﺪﻥ ﺪ و ﻳﮑ ﯽ از زﻳﺒ ﺎﺕﺮﻳﻦ ﺳ ﺎﺥﺘﻪ ه ﺎی او ﺑ ﻪ ﺷ ﻤﺎر ﻡ ﯽ رود‪.‬از رﻥﮕﻬ ﺎی‬
‫ﺥﻮﺑﯽ ﮐﻪ ﺳﺎﺥﺘﻪ اﺳﺖ ﺑﺎﻳﺪ رﻥﮓ هﻤﺎﻳﻮن و ﺷﻮر و ﺕﺮک و ﺳﻪ ﮔﺎﻩ را ﻥﺎم ﺑﺮد ﮐﻪ ه ﻤﻪ ﺑﻪ وزن ‪/٦‬‬
‫‪ ٨‬اﺳﺖ و ﻗﻄﻌﻪ ی اﺥﻴﺮ در ﻗﺴﻤﺖ ﺁﺥﺮ ﺕﻨﺪﺕﺮ ﻡﯽ ﺷﻮد‪.‬‬
‫ازﻳﻦ هﻨﺮﻡﻨﺪ ﺕﺼﻨﻴﻔﯽ ﺑﻪ ﻳﺎدﮔﺎر ﻡﺎﻥﺪﻩ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺁهﻨﮕﺶ را او ﺳﺎﺥﺘﻪ و ا ﺷﻌﺎرش را ﻡ ﻠﮏ اﻝﺸ ﻌﺮای‬
‫ﺑﻬﺎر ﺳﺮودﻩ و درﻡﺎﻳﻪ ی ﺑﻴﺎت ﺕﺮک اﺳﺖ‪:‬‬
‫‪pdf.tarikhema.ir‬‬

‫ﺟﻮﺷ ﺪ از ﻏﻴﺮت ‪ ،‬دل‬ ‫ﮔﺮ رﻗﻴﺐ ﺁﻳﺪ ‪ ،‬ﺑﺮ دﻟﺒﺮ ﻣ ﻦ‬

‫اﻧﺪر ﺑﺮﻣﻦ‬
‫ﻋﺸ ﻖ و ﺁزادی ‪ ،‬ﺑ ﻮد‬ ‫ﻣﮑﺮ و ﺷﻴﺎدی ‪ ،‬ﺑﻮد ﻟﺸ ﮕﺮ او‬
‫ﻟﺸﮕﺮ ﻣﻦ‬
‫ﺧ ﺪا ﺧ ﺪا ‪ ،‬ده ﺪ ﺑ ﺮ‬ ‫ﻣ ﻦ ﺑ ﯽ ﭘ ﺮوا را ‪ ،‬ﭼ ﻪ ه ﺮاس از دﺷ ﻤﻦ‬
‫دﺷﻤﻦ ‪ ،‬ﻇﻔﺮی ﻣﺎرا‬
‫ﻳﺎ ﮐﻪ او از ﺧ ﻮن ﻣ ﻦ ‪،‬‬ ‫ﺑﺎ ﮐﻪ ﻣﻦ از ﺧﻮن او ‪ ،‬رﻧﮓ ﮐﻨﻢ ﺑﺴﺘﺮ او )ﺟﺎﻧﻢ(‬
‫رﻧﮓ ﮐﻨﺪ ﺑﺴﺘﺮ ﻣﻦ‬
‫ﻧﮑﺸ ﻢ ﺕﺎ ﻧﮑ ﺸﺪ دﺱ ﺖ ‪،‬‬ ‫دﺱﺖ ازﻳﻦ ﻗﺒﻀﻪ ی ﺷﻤﺸﻴﺮ ﮐﻪ در دﺱﺖ ﻣﻦ اﺱﺖ )ﺟﺎﻧﻢ(‬
‫رﻗﻴﺐ از ﺱﺮﻣﻦ‬
‫اﻧﺪﮐﯽ دورﺕﺮک ‪ ،‬ﮐﻪ ﻧ ﻪ‬ ‫ای ﺟﻮاﻧﺎن وﻃﻦ ‪ ،‬ﺑﻪ ﮐﺠﺎ ﺑﻪ ﮐﺠﺎ ﺧﺎﻧﻪ ی ﻣﺎﺱﺖ‬
‫اﻧﯽ ﮐﻪ ﻧﻪ اﻳﻦ ﺟﺎی ﺷﻤﺎﺱﺖ‬
‫ﺑﺮو ای اﺑﻠ ﻪ ‪ ،‬ﮐ ﻪ ﻣ ﺎ‬ ‫ﺑﺮﭼﻴﻦ ﺑﺮ ﭼﻴﻦ دام ‪ ،‬ﮐﻪ دا ﻣﻦ ﻧ ﺪهﻴﻢ‬
‫ﺕﻦ ﻧﺪهﻴﻢ‬
‫ﺱﺎﺧﺘﻪ هﺎی او ﺑﻪ ﻗﺪری ﻣﻮرد ﺕﻮﺟﻪ ﺑﻮد ﮐﻪ هﻤﻪ ﻓﺮا ﻣﯽ ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ و ﺕﺎ ﺱﯽ ﺱﺎل ﻗﺒ ﻞ ‪ ،‬ﻧﻈ ﻴﺮ ﺱﺎﺧﺘﻪ‬
‫هﺎی دروﻳﺶ ﺧﺎن هﻤﻮارﻩ در ارﮐﺴﺘﺮ ﻧﻮاﺧﺘﻪ ﻣﯽ ﺷﺪ‪.‬هﻤﭽﻨﻴﻦ ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﺁهﻨﮕﻬﺎﺋﯽ ﺑﻮد ﮐﻪ در ﻣﺠﺎ ﻟﺲ‬
‫اﻧﺲ اهﻞ ﻣﻮﺱﻴﻘﯽ ﻣﯽ رﺱﻴﺪ وﻟﯽ ﻣﺘﺄﺱﻔﺎﻧﻪ ﺑﻪ ﺕﺪرﻳﺞ از ﻣﺪ اﻓﺘﺎد و ﺣﺎﻻ ﻧﻐﻤﺎﺕﯽ ﮐﻪ ﺟﺎﻧﺸﻴﻦ ﺁﻧﻬﺎ ﺷﺪﻩ‬
‫اﺱﺖ هﻴﭻ ﮔﺎﻩ ﺑﻪ ﭘﺎی ﺁن ﺁهﻨﮕﻬﺎی زﻳﺒﺎ ﻧﻤﯽ رﺱﺪ‪.‬‬
‫ﺟﺎی ﺁﻧﺴﺖ ﮔﻔﺘﻪ ﺷﻮد ﮐﻪ ﻣﻮﺱﻴﻘﯽ داﻧﻬﺎی ا ﻣﺮوزی ﻣ ﺎ ‪ ،‬در ﺁه ﻨﮓ ﺱﺎزی ﺑﺴﻴ ﺎر ﺕﻨﺰل ﮐﺮدﻩ اﻧ ﺪ و‬
‫ﭼﻘﺪر ﻣﻨﺎﺱﺐ ﺑﻮد ﮐﻪ دﺱﺖ ازﻳﻦ ﺧﻮدﻧﻤﺎﺋﯽ ﺑﺮدارﻧﺪ و ﺑﻪ ﺟﺎی ﺁهﻨﮕﻬﺎی ﺑﯽ ﺱﺮ و ﺕﻪ ﻣﺒﺘﺬل ‪ ،‬اﻣﺜ ﺎل‬
‫هﻤﺎن ﻧﻐﻤﻪ هﺎی ﻗﺪﻳﻢ را ﺑﻨﻮازﻧﺪ ﮐﻪ ﺑﻪ ﻣﺮاﺕﺐ ﺑﻬ ﺘﺮ و ﻗﺸﻨ ﮕﺘﺮ و در ﺱﺎﺧﺘﻦ ﺁﻧﻬ ﺎ ذوق و ﻣﻬ ﺎرت و‬
‫اﺑﺘﮑﺎر ﺑﻪ ﺧﺮج رﻓﺘﻪ اﺱﺖ و اﻃﻤﻴﻨﺎن داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ ﮐﻪ ﭼﻮن ﻣﺪﺕﯽ اﺱﺖ ﺑﻪ ﮔﻮش ﻧﺮﺱﻴﺪﻩ ‪ ،‬اﮐﻨﻮن هﻢ‬
‫ﮐﺎﻣﻼ ﻧﻮ و ﺕﺎزﻩ اﺱﺖ و ﻣﺸﺘﺎق زﻳﺎدی ﭘﻴﺪا ﺧﻮاهﺪ ﮐﺮد‪.‬‬
‫اﻣﺎ راﺟﻊ ﺑﻪ ﻣﻌﺮﻓﯽ اﻳﻦ هﻨﺮﻣﻨﺪ ‪ :‬او هﻤﺎن ﮐﺴﯽ اﺱ ﺖ ﮐ ﻪ در اﻳ ﻦ ﮐﺘ ﺎب در ﻓ ﺼﻞ وﻳ ﻮﻟﻦ هﻤﺴﺎﻳ ﻪ‬
‫در دوران ﻃﻔﻮﻟﻴﺖ ﺷﺒﻬﺎ ﺑﺎ ﻧﻐﻤﻪ ی ﺱﺎزش ﺑﻪ ﺧ ﻮاب ﻣ ﯽ رﻓﺘ ﻢ و در ﭼ ﻨﺪ ﺟﺎی دﻳ ﮕﺮ ﺑﻪ ﻧﺎم رﮐ ﻦ‬
‫اﻟﺪﻳﻦ ﺧﺎن از او ﻳﺎد ﺷﺪﻩ اﺱﺖ‪.‬ای ﮐﺎش هﻤﻮارﻩ ﭼﻮن ﺁﻏﺎز ﻋﻤﺮش ‪ ،‬وﻗﺖ ﺧﻮد را ﺹﺮف ﻣﻮ ﺱﻴﻘﯽ‬
‫ﻧﻤﻮدﻩ ﺑﻮد ﺕﺎ ﻣﺸﺎﻏﻞ دﻳﮕﺮش ﺑﺮای ﭘﺎﻳﺎن زﻧﺪﮔﺎﻧﯽ ‪ ،‬ﺙﻤﺮاﺕﯽ ﺕﻠﺦ ﺑﻪ ﺑﺎر ﻧﻤﯽ ﺁورد‪.‬‬
‫در هﺮ ﺣﺎل ﻣﻦ از ﺁن ﺁهﻨﮕﺴﺎزی ﮔﻔﺘﮕﻮ ﮐﺮدم ﮐ ﻪ ﺕ ﺎ ﺱ ﯽ ﺱ ﺎل ﻗ ﺒﻞ ﻣﺸﻬﻮرﺕ ﺮﻳﻦ وﻳﻠ ﻦ زن و ﻧﻐ ﻤﻪ‬
‫ﭘﺮداز ﺑﻮد و ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻧﮕﺎرﻧﺪﻩ ‪ ،‬دروﻳ ﺶ ﺧﺎن و ر ﮐﻦ ا ﻟﺪﻳﻦ ﺧﺎن ﮔ ﻮی ﺱﺒﻘﺖ را از ﻧ ﻈﺮ اﺑﺘ ﮑﺎر و‬
‫ﺱﻠﻴﻘﻪ ی ﺁهﻨﮓ ﺱﺎزی از هﻤﮕﺎن ﺧﻮد ‪ ،‬در ﺁن دورﻩ رﺑﻮدﻩ اﻧﺪ‪.‬ﺑﻪ هﻤﻴ ﻦ ﺟﻬ ﺖ اﺱ ﺖ ﮐﻪ ازﻳ ﻦ ﭘ ﺲ‬
‫از روش اﻳﻦ دو هﻨﺮﻣﻨﺪ ﺑﻪ ﻧﺎم ﺱﺒﮏ دروﻳﺶ و رﮐﻨﯽ ﻧﺎم ﺧﻮهﺪ ﺑﺮد‪:‬هﻤﺎن ﺱ ﺒﮑﯽ ﮐﻪ ﺑﻌ ﺪهﺎ ﻣﻮرد‬
‫ﺕﻘﻠﻴﺪ و اﻗﺘﺒﺎس ﻧﻐﻤﻪ ﭘﺮدازان دﻳﮕﺮ واﻗﻊ ﺷﺪﻩ اﺱﺖ‪.‬‬
‫‪pdf.tarikhema.ir‬‬

‫ﻣﻮﺳﻴﻘﯽ ﻣﺬهﺒﯽ‬
‫هﻨﮕﺎم ﮐﻮدﮐﯽ در اﻳﺎم ﻋﺰاداری ﻣﺎهﻬﺎی ﻣﺤﺮم و ﺻﻔﺮ ﮔﺎهﯽ ﻣﺮا ﺑﻪ ﺑﻌﻀﯽ ﺗﮑﻴﻪ هﺎ ﮐﻪ ﺗﻌﺰیﻪ ﻣ ﯽ‬
‫ﺧﻮاﻥﺪﻥﺪ ‪ ،‬ﺑﺮدﻩ ﺑﻮدﻥﺪ‪.‬هﻤﭽﻨﻴﻦ دﺳﺘﻪ هﺎﺋﯽ ﮐ ﻪ ﺑ ﺎ ﺟﻼل و ﺷ ﮑﻮﻩ ﺗ ﻤﺎم ‪ ،‬در ﺧﻴﺎﺑﺎﻥﻬ ﺎ راﻩ ﻣ ﯽ اﻓﺘ ﺎد و‬
‫در ﺁن ﻥﻐﻤ ﺎﺗﯽ ﺑ ﻪ ﻥ ﺎم ﻥﻮﺡ ﻪ ﺧﻮاﻥ ﺪﻩ ﻣ ﯽ ﺷ ﺪ ‪ ،‬دﻳ ﺪﻩ ﺑ ﻮدم‪.‬اﺷ ﺨﺎص ﺳ ﺎﻟﺨﻮردﻩ از ﺗﻌﺰﻳ ﻪ ه ﺎی ﺗﮑﻴ ﻪ‬
‫دوﻟﺖ ﺗﻬﺮان و اﺑﻬﺖ و ﻋﻈﻤﺖ ﺁن ‪ ،‬داﺳﺘﺎﻥﻬﺎ ﻣﯽ ﮔﻔﺘﻨ ﺪ و از ﻋﻼﻗ ﻪ ی ﻣﺨﺼﻮ ﺻﯽ ﮐ ﻪ ﻥﺎ ﺻﺮاﻟﺪﻳﻦ‬
‫ﺷﺎﻩ ﺑﻪ اﻳﻦ رﺳﻢ ﻋﺰاداری داﺷﺖ ﺻﺤﺒﺖ ﻣﯽ ﮐﺮدﻥﺪ وﻟﯽ ﻣﻦ ﺗﻌﺰﻳﻪ ﺧﻮاﻥ ﯽ را ﺑﻪ و ﺽﻌﯽ ﺳ ﺎدﻩ ﺗ ﺮ‬
‫در ﺑﻌﻀ ﯽ ﺗﮑﺎﻳ ﺎی ﮐﻮچ ﮏ دﻳ ﺪﻩ ﺑ ﻮدم‪.‬وﻗ ﺘﯽ دﻗ ﺖ ﻣ ﯽ ﮐ ﺮدم ‪ ،‬ﺑ ﻪ ﺧﻮﺑ ﯽ درﻣ ﯽ ﻳ ﺎﻓﺘﻢ ﮐ ﻪ در اﻳ ﻦ‬
‫ﻥﻤﺎﻳﺸﻬ ﺎی ﻣ ﺬهﺒﯽ ‪ ،‬ﻣﻮﺳ ﻴﻘﯽ اهﻤﻴ ﺖ ﺷ ﺎﻳﺎﻥﯽ داﺷ ﺖ و چ ﻮن ﺑ ﻪ اﻳ ﻦ ﻓ ﻦ ﻋﻼﻗﻤﻨ ﺪ ﺑ ﻮدم ‪ ،‬ه ﺮ وﻗ ﺖ‬
‫ﻓﺮﺻﺘﯽ دﺳﺖ ﻣﯽ داد ‪ ،‬در اﻳﺎم ﻋﺰا ﺑﻪ ﻣﺠﺎﻟﺲ ﺗﻌﺰﻳﻪ و روﺿﻪ ﻣ ﯽ رﻓ ﺘﻢ و از ﺗﻤﺎﺷ ﺎی د ﺳﺘﻪ هﺎی‬
‫ﺳ ﻴﻨﻪ زن و زﻥﺠ ﻴﺮزن و ﺳ ﻨﮓ زن ﻏﻔﻠ ﺖ ﻥﻤ ﯽ ﮐ ﺮدم‪.‬ﺁﻥﭽ ﻪ ﻣ ﺮدم را ﻣﺘ ﺄﺛﺮ ﻣ ﯽ ﮐ ﺮد و اﺷ ﮏ از‬
‫دﻳﺪﮔﺎﻥﺸﺎن ﺟﺎری ﻣﯽ ﺳﺎﺧﺖ ‪ ،‬ﺷﻨﻴﺪن ﻥﻐﻤﺎت ﺡﺰن اﻥﮕﻴﺰی ﺑﻮد ﮐﻪ ﺧﻮاﻥﻨﺪﮔﺎن ﺧﻮش ﺻﻮت ادا ﻣﯽ‬
‫ﻥﻤﻮدﻥﺪ‪.‬هﺮ چﻨﺪ اﻳﻦ ﻥﻤﺎﻳﺸﻬﺎ ﺳﺎﻟﻬﺎ ﺗﻘﺮﻳﺒًﺎ ﻣﻮﻗ ﻮف ﺷﺪ و ﻟﯽ دوﺑ ﺎرﻩ ﻣﺪﺗﻴﺴﺖ ﺟ ﻠﻮﻩ ﮔ ﺮی ﺁﻏ ﺎز ﮐ ﺮدﻩ‬
‫ﻣﻨﺘﻬ ﺎ ﻣﻌ ﻨﯽ و ﺡﻘﻴﻘ ﺖ ﺧ ﻮد را از دﺳ ﺖ دادﻩ و ﻇ ﺎهﺮ ﺳ ﺎزی و ﺧ ﻮد ﻥﻤ ﺎﺋﯽ ﺷ ﺪﻩ اﺳ ﺖ‪.‬ﺑ ﻪ ﻋﺒ ﺎرت‬
‫دﻳﮕﺮ وﺳﻴﻠﻪ اﻳﺴﺖ ﮐﻪ ﻣﺮدم را ﻣﺸﻐﻮل ﮐﻨﺪ و اﻓﮑﺎر ﺧﺮاﻓﯽ را ﻗﻮت دهﺪ و از ﻥﺘﺎﺋﺞ ﺁن ‪ ،‬ﮐﺴﺎﻥﯽ را‬
‫ﮐﻪ ﻣﯽ ﺧﻮاهﻨﺪ ﻣﻠﺖ اﻳﺮان هﻤﻮارﻩ ﭘﺎی ﺑﻨﺪ ﻣﻮهﻮﻣﺎت ﺑﺎﺷﺪ ‪ ،‬ﺑﻬﺮﻣﻨﺪ ﺳﺎزد‪.‬اﻟﺒﺘﻪ ﺡﺎﻻ دﻳﮕﺮ ﮐﻤﺘﺮ از‬
‫ﻟﺤﺎظ ﻣﻮﺳﻴﻘﯽ ﺷﺎﻳﺴﺘﻪ ی ذﮐﺮ اﺳﺖ وﻟﯽ در ﮔﺬﺷﺘﻪ ا ﻳﻦ ﻥﻮع ﻋﺰاداری ﺑﻪ ﺧﺼ ﻮص ﺗﻌﺰﻳ ﻪ ‪ ،‬ﻳ ﮑﯽ‬
‫از ﺑﺰرﮔ ﺘﺮﻳﻦ ﻣﻮﺟﺒ ﺎت ﺡﻔ ﻆ ﺁهﻨﮕﻬ ﺎی ﻣﻠ ﯽ ﻣ ﺎ ﺑ ﻮدﻩ اﺳ ﺖ و ﺟ ﺎی ﺁن دارد ﮐ ﻪ درﻳ ﻦ ﺳﺮﮔﺬﺷ ﺖ ‪،‬‬
‫ﻓﺼﻠﯽ ﺑﻪ ﺁن اﺧﺘﺼﺎص دادﻩ ﺷﻮد‪.‬‬
‫ﻣ ﺬهﺐ و ﻣﻮﺳ ﻴﻘﯽ ‪ -‬ﻣ ﻦ ﻥ ﺎم اﻳ ﻦ ﻓﺼ ﻞ را ﻣﻮﺳ ﻴﻘﯽ ﻣ ﺬهﺒﯽ ﮔ ﺬاردم‪.‬ﺗﻌﺠ ﺐ ﻥﮑﻨﻴ ﺪ ﮐ ﻪ ﻣ ﺬهﺐ ‪ ،‬ﺑ ﺎ‬
‫ﻣﻮﺳﻴﻘﯽ ﻣﺨﺎﻟﻒ ﺑﻮدﻩ اﺳﺖ‪.‬ﺗﺼﻮر ﻣﯽ ﮐﻨﻢ ﻋﻼﻗﻤﻨﺪان ﺑﻪ ﻣﻮﺳﻴﻘﯽ ‪ ،‬چﻮن ﻓﻬﻤﻴﺪﻩ اﻥﺪ ﺑﺎ اﻳﻦ هﻨﺮ ﺑﻬﺘﺮ‬
‫ﻣﯽ ﺗﻮاﻥﻨﺪ ﻣﺮدم را ﺗﺤﺖ ﺗﺄﺛﻴﺮ ﻗﺮار دهﻨﺪ ‪ ،‬ﮐﻢ ﮐﻢ ﺁن را در ﻋﺰاداری وارد ﮐﺮدﻩ و اهﻞ ﻣ ﺬهﺐ هﻢ‬
‫وﻗﺘﯽ ﺑﻪ اﻳﻦ وﺳﻴﻠﻪ ﻥﺘﻴﺠﻪ ی ﺑﻬﺘﺮی ﮔﺮﻓﺘﻪ اﻥﺪ ‪ ،‬ﻣﻤﺎﻥﻌﺖ ﻥﮑﺮدﻩ اﻥﺪ‪.‬ﺑﻪ ﻃﻮر ﮐﻠﯽ ﺻﺪای ﺧﻮ ﺷﯽ ﮐﻪ‬
‫از ﺡﻨﺠﺮﻩ ی ﺁدﻣﯽ ﺑﻴﺮون ﺑﻴﺎﻳﺪ در ﻥﻈﺮ ﻋﻠﻤﺎی ﺷﺮوع هﻢ ﭘﺴﻨﺪﻳﺪﻩ اﺳﺖ‪.‬ﺁﻥﻬ ﺎ ﺳ ﺎز ﻥﻤ ﯽ ﺷ ﻨﻮﻥﺪ و ﻟﯽ‬
‫ﺁواز ﺧﻮش را ﮔﻮش ﻣﯽ دهﻨﺪ و ﻟﺬت ﻣ ﯽ ﺑﺮﻥ ﺪ‪ .‬ﭘﺲ ﺧﻮاﻥ ﺪن ﺁواز ﻣ ﺎﻥﻌﯽ ﻥﺪاﺷ ﺘﻪ اﺳ ﺖ وﻟ ﯽ ﮐ ﻢ ﮐ ﻢ‬
‫ﻥﻘﺎرﻩ ﺧﺎﻥﻪ هﻢ وارد اﻳﻦ دﺳﺘﮕﺎﻩ ﺷﺪﻩ و ﺑﻪ ﺗﺪرﻳﺞ ﮐﺎرﺑﻪ ﺟﺎﺋﯽ رﺳﻴﺪ ﮐﻪ چﻨﺪﻳﻦ دﺳﺘﻪ ﻣﻮزﻳﮏ ﻥﻈﺎﻣ ﯽ‬
‫هﻢ ﺟﺰء ﻟﻮازم ﮐﺎر ﮔﺮدﻳﺪ ﺗﺎ روﻥﻖ و ﺟﻼل ﺗﻌﺰ ﻳﻪ را ﺗﮑﻤ ﻴﻞ ﮐﻨ ﺪ و در دﺳ ﺘﻪ هﺎ ه ﻢ ﺁﻻﺗ ﯽ از ﻗﺒﻴ ﻞ‬
‫ﻗﺮﻥ ﯽ و ﺷ ﭙﻴﻮر و ﻃﺒ ﻞ ﮐﻮچ ﮏ و ﺑ ﺰرگ ﺑ ﻪ ﮐ ﺎر ﺑ ﺮدﻩ ﺷ ﺪ و ﻣﻮﺳ ﻴﻘﯽ ﮐ ﻪ درﺟ ﺎی دﻳﮕ ﺮ ﻣﻘﺎﻣ ﯽ‬
‫ﻥﺪاﺷﺖ درﻳﻦ ﻣﻌﺮﮐﻪ راهﯽ ﺑﺮای ﺟﻠﻮﻩ ﮔﺮی ﺑﺎز ﮐﺮد‪.‬‬
‫ﻣﻮﺳﻴﻘﯽ ﻣﺬهﺒﯽ ﻳﮑﯽ از ﻗﺪﻳﻤﺘﺮﻳﻦ اﻥﻮاع اﻳﻦ هﻨﺮ اﺳﺖ ﮐﻪ در هﻤﻪ ی ﻣﻤﺎﻟﮏ ﮐﻢ وﺑﻴﺶ ﺑﻪ ﮐ ﺎر ﻣ ﯽ‬
‫رﻓﺘﻪ و ﻣﺨﺼﻮﺻًﺎ در اروﭘﺎ ﻣﻘﺎﻣﯽ ﺑﺰرگ ﻳﺎﻓﺘﻪ اﺳﺖ چﻨﺎﻥﮑﻪ ﺑﺰرﮔﺘﺮﻳﻦ ﻣﻮﺳﻴﻘﯽ داﻥﻬﺎی ﻗﺪﻳﻢ ﻣﺎﻥ ﻨﺪ‬
‫ﺑﺎخ و هﻨﺪل از ﮐﻠﻴﺴﺎ ﺑﻴﺮون ﺁﻣﺪﻥﺪ‪ .‬ﮐﻠﻴﺴﺎی ﻋﻴﺴﻮﻳﺎن ﻣﻬ ﻤﺘﺮﻳﻦ ﻣ ﺸﻮق و ﺑ ﻬﺘﺮﻳﻦ و ﺳﻴﻠﻪ ی ﺗﺮﻗ ﯽ و‬
‫ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻣﻮﺳﻴﻘﯽ اروﭘﺎﺋﻴﺴﺖ‪.‬ﺻ ﻨﻌﺖ ﻥ ﻮاﺧﺘﻦ ارگ و ﺧﻮاﻥ ﺪن ﺁواز ﺟﻤ ﻌﯽ و ﭘﻴ ﺪاﻳﺶ ﻣﻮﺳ ﻴﻘﯽ چﻨ ﺪ‬
‫ﺻﻮﺗﯽ ﻣﺎﻥﻨﺪ ﮐﻨﺘﺮﭘﻮان و ﻓﻮک و هﻢ ﺁهﻨﮕﯽ از ﮐﻠﻴﺴﺎﺳﺖ وﻟﯽ ﺗﻨﻬﺎ ﻥﻤﻮﻥ ﻪ ای ﮐ ﻪ ﻣﺴ ﺠﺪ اﺳ ﻼﻣﯽ از‬
‫ﻣﻮﺳﻴﻘﯽ اﻥﺘﺨﺎب ﮐﺮدﻩ اﺳﺖ ‪ ،‬اذان و ﻣﻨﺎﺟﺎت ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ اﻟﺒ ﺘﻪ اﮔ ﺮ ﺑ ﺎ ﺻﻮﺗﯽ ﺧﻮش ﮔﻔﺘ ﻪ ﺷ ﻮد ‪،‬‬
‫در دل اهﻞ اﻳ ﻤﺎن ﺗ ﺄﺛﻴﺮی ﺑ ﺴﺰا دارد‪.‬ا ﮔﺮ ﻣﻮﺳ ﻴﻘﯽ اروﭘ ﺎﺋﯽ ﺑﻪ ﺁن ﻋﻈ ﻤﺖ ﺷﮕﺮف ر ﺳﻴﺪﻩ اﺳ ﺖ ‪،‬‬
‫ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻥﯽ ﺑﺲ ﻗﻮی چﻮن ﮐﻠﻴﺴﺎ داﺷﺘﻪ اﺳﺖ و ﻣﻮﺳﻴﻘﯽ ﻣﺎ ﮐﻪ ﺗﺮﻗﯽ ﻥﮑﺮدﻩ ‪ ،‬ازﻳﻦ ﻣﺸ ﻮق ﺑﺰرگ ﺑ ﯽ‬
‫ﻥﺼﻴ ﺐ ﺑ ﻮدﻩ ﺳ ﻬﻞ اﺳ ﺖ اه ﻞ ﻣ ﺬهﺐ ‪ ،‬ﺑ ﺎ ﺁن از در ﻣﺨﺎﻟﻔ ﺖ ﺑ ﻴﺮون ﺁﻣ ﺪﻩ اﻥ ﺪ‪.‬ﭘ ﺲ ﺑﺎﻳ ﺪ ﺷ ﮑﺮ ﮔ ﺰار‬
‫‪pdf.tarikhema.ir‬‬

‫ﺗﻌﺰﻳ ﻪ و ﻥﻮﺡ ﻪ ﺑ ﻮد ﮐ ﻪ ﺑﻌﻀ ﯽ ﻥﻐﻤ ﺎت ﻣﻮﺳ ﻴﻘﯽ ﻣﻠ ﯽ را ﻥﮕﺎه ﺪاری ﻥﻤ ﻮدﻩ و در ﺽ ﻤﻦ ردﻳ ﻒ‬
‫دﺳﺘﮕﺎهﻬﺎ ﺑﻪ ﻣﺎ ﺗﺤﻮﻳﻞ دادﻩ اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪pdf.tarikhema.ir‬‬

‫اﻳﺮاﻧﻴﺎن ﻗﺒﻞ از اﺳﻼم از ﻣﻮﺳﻴﻘﯽ ﻣﺬهﺒﯽ ﺑﯽ ﺑﻬﺮﻩ ﻧﺒﻮدﻧﺪ‪).‬ﮔﺎﺗﻬ ﺎ( ﻳﺎ ﺳ ﺮودهﺎی ﻣﺬهﺒﯽ زرﺗ ﺸﺖ ﺑ ﺎ‬
‫ﺁهﻨﮓ ﻣﻮﺳﻴﻘﯽ در ﻣﻮﻗﻊ ﻋﺒﺎدت ﺧﻮاﻧﺪﻩ ﻣﯽ ﺵﺪﻩ اﺳﺖ‪.‬ﻣﻮﺳﻴﻘﯽ اﻳ ﺮان ﺑ ﻮد ﮐ ﻪ ﺑ ﻪ ﻋﺮﺑﺴ ﺘﺎن رﻓ ﺖ و‬
‫ﺣﺘﯽ ﺑﻪ اﻧ ﺪﻟﺲ ر ﺳﻴﺪ و در ﻣﻮﺳ ﻴﻘﯽ ا ﺳﭙﺎﻧﯽ و ارو ﭘﺎ اﺛﺮا ﺗﯽ از ﺧ ﻮد ﮔ ﺬارد‪.‬وﻟ ﯽ ﭼ ﻮن در ﺑﻪ ﮐ ﺎر‬
‫ﺑﺮدن ﺁن ‪ ،‬رﻋﺎﻳﺖ اﻋﺘﺪال ﻧﺸﺪ و ﺵ ﺎﻳﺪ اﻧ ﻮاع ﻣﺒ ﺘﺬﻟﯽ ه ﻢ ﭘﻴ ﺪا ﮐ ﺮد ‪ ،‬اه ﻞ ﻣﺬهﺐ را ﺑ ﻪ ﻣﺨﺎﻟﻔ ﺖ وا‬
‫داﺵﺖ و ﻏﻨﺎ ﺗﺤﺮﻳﻢ ﮔﺮدﻳﺪ‪.‬ﺗﺎ اﻳﻨﮑﻪ اهﻞ ﻣﻮﺳﻴﻘﯽ از ﮔﻮﺵﻪ و ﮐﻨﺎر در اﻧﺘﻈﺎر ﻓﺮﺻﺖ ﺑﻮدﻧﺪ و هﻤﻴ ﻦ‬
‫ﮐﻪ ﻣﻮﻗﻊ را ﻣﻨﺎﺳﺐ دﻳﺪﻧﺪ ﻧﺨﺴﺖ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان اذان و ﻣﻨﺎ ﺟﺎت و ﺑ ﻌﺪ در ﻟﺒ ﺎس ﻧﻮﺣ ﻪ و در ا ﻳﻦ اواﺧ ﺮ‬
‫ﺑﺮای ﻣﺆﺛﺮ ﮐﺮدن اﺵﻌﺎر ﺗﻌﺰﻳﻪ ‪ ،‬ﻧﻮﻋ ﯽ از ﻳﻦ ﻣﻮﺳ ﻴﻘﯽ را در ﺑﻌ ﻀﯽ از ﺗﺸﺮﻳﻔ ﺎت ﻣ ﺬهﺒﯽ ﺑ ﻪ ﮐﺎر‬
‫ﺑﺮدﻧﺪ ‪ :‬هﻤﺎن ﮐﻪ ﺁن را ﻣﻮﺳﻴﻘﯽ ﻣﺬهﺒﯽ ﻧﺎم ﻧﻬﺎدﻩ اﻧﺪ و ﻣﯽ ﺧﻮاهﻢ از ﺁن ﮔﻔﺘﮕﻮ ﮐﻨﻢ‪.‬‬
‫ﺷﺮوع ﻋﺰاداری ‪ -‬ﻏ ﻴﺮ از اذان وﻣﻨﺎ ﺟﺎت ﮐ ﻪ در ﻣﺴﺎ ﺟﺪ ا ﺳﻼﻣﯽ ا ﻋﻢ از ﺵ ﻴﻌﻪ و ﺳﻨﯽ ﺑﮑ ﺎر ﻣ ﯽ‬
‫رود ‪ ،‬ﻧ ﻮع دﻳﮕ ﺮ ﻣﻮﺳ ﻴﻘﯽ ﻣ ﺬهﺒﯽ ﻳﻌ ﻨﯽ ﻧﻮﺣ ﻪ و ﺗﻌﺰﻳ ﻪ ‪ ،‬ﻣﺨﺼ ﻮص ﺵ ﻴﻌﻴﺎن اﺳ ﺖ واﻳ ﻦ ﮐ ﺎر از‬
‫وﻗ ﺘﯽ رواج ﻳﺎﻓﺘ ﻪ اﺳ ﺖ ﮐ ﻪ اﻳﺮاﻧﻴ ﺎن ﺑ ﺮای ﺧﺎﻧ ﺪان ﭘﻴﻐﻤ ﺒﺮ ﺵ ﺮوع ﺑ ﻪ ﻋ ﺰا داری ﮐ ﺮدﻩ اﻧ ﺪ‪.‬اوﻟﻴ ﻦ‬
‫ﻣﻘﺪﻣﺎت اﻳﻦ ﺳﻮﮔﻮاری از ﻧﻴﻤﻪ ی ﻗﺮن ﭼﻬﺎرم هﺠ ﺮی در ز ﻣﺎن ﺳ ﻠﻄﻨﺖ ﺁل ﺑﻮﻳ ﻪ ا ﺳﺖ اﻳﻨ ﮏ ﭼ ﻨﺪ‬
‫ﺳﻄﺮ از ﮐﺘﺎب ادوارد ﺑﺮاون را ﮐﻪ ﻣﺆﻳﺪ ﻣﻄﻠﺐ اﺳﺖ ﻣﯽ ﻧﮕﺎرم‪:‬‬
‫ﮔﻮﻳﻨ ﺪ ﻣﻌﺰاﻟﺪوﻟ ﻪ اﺣﻤ ﺪ ﺑ ﻦ ﺑﻮﻳ ﻪ در ده ﻪ اول ﻣﺤ ﺮم اﻣ ﺮ ﮐ ﺮد ﺗﻤ ﺎﻣﯽ ﺑﺎزاره ﺎی ﺑﻐ ﺪاد را ﺑﺒﻨﺪﻧ ﺪ و‬
‫ﻣ ﺮدم ﻟﺒ ﺎس ﻋ ﺰا ﺑﭙﻮﺵ ﻨﺪ و ﺑ ﻪ ﺗﻌﺰﻳ ﻪ ی ﺳ ﻴﺪاﻟﺸﻬﺪا ﺑﭙﺮدازﻧ ﺪ‪.‬ﭼ ﻮن اﻳ ﻦ ﻗﺎﻋ ﺪﻩ در ﺑﻐ ﺪاد رﺳ ﻢ ﻧﺒ ﻮد‬
‫ﻋﻠﻤ ﺎی اه ﻞ ﺳ ﻨﺖ ﺁن را ﺑ ﺪﻋﺘﯽ ﺑ ﺰرگ داﻧﺴﺘﻨ ﺪ و ﭼ ﻮن ﺑ ﺮ ﻣﻌﺰاﻟﺪوﻟ ﻪ دﺳ ﺘﯽ ﻧﺪاﺵ ﺘﻨﺪ ‪ ،‬ﭼ ﺎرﻩ ﺟ ﺰ‬
‫ﺗﺴﻠﻴﻢ ﻧﺘﻮاﻧﺴﺘﻨﺪ و ﭼﻮن ﺑﺮ ﻣﻌﺰاﻟﺪوﻟﻪ دﺳﺘﯽ ﻧﺪاﺵﺘﻨﺪ ‪ ،‬ﭼﺎرﻩ ﺟﺰ ﺗﺴﻠﻴﻢ ﻧﺘﻮاﻧﺴﺘﻨﺪ‪.‬ﺑﻌﺪ از ﺁن ‪ ،‬هﺮﺳﺎﻟﻪ‬
‫ﺗﺎ اﻧﻘﺮاض دو ﻟﺖ دﻳﺎﻟ ﻤﻪ ‪ ،‬ﺵﻴﻌﻴﺎن در د هﻪ ی اول ﻣﺤ ﺮم در ﺟﻤ ﻴﻊ ﺑ ﻼد ‪ ،‬رﺳ ﻢ ﺗﻌﺰﻳ ﻪ ﺑ ﻪ ﺟ ﺎ ﻣ ﯽ‬
‫ﺁوردﻧﺪ و در ﺑﻐﺪاد ﺗﺎ اواﺋﻞ ﺳﻠﻄﻨﺖ ﻃﻐﺮل ﺳﻠﺠﻮﻗﯽ ﺑﺮﻗﺮار ﺑﻮد‪.‬‬
‫دورﻩ ی ﺻﻔﻮﻳﻪ ‪ -‬اﻳﻦ ﻧﻮع ﻋﺰاداری ﻣﺮﺳﻮم ﺵﺪ وﻟﯽ ﭼﻮن ﺳﻼﻃﻴﻦ ﺳﻠﺴﻠﻪ هﺎی دﻳﮕ ﺮ ﺗﻮﺟ ﻬﯽ ﺑﻪ‬
‫ﺁن ﻧﺪاﺵﺘﻨﺪ ﮐﻢ وﺑﻴﺶ ﺑﻪ ﮐﺎر ﻣﯽ رﻓﺖ ﺗﺎ اﻳﻨ ﮑﻪ از دورﻩ ی ﺻ ﻔﻮﻳﻪ روﻧ ﻖ ﺑﻴ ﺸﺘﺮی ﻳﺎﻓ ﺖ ا ﻣﺎ ﺗﻌﺰﻳ ﻪ‬
‫هﻨﻮز رﺳﻢ ﻧﺸﺪﻩ ﺑﻮد‪.‬ﭼﻨﺎﻧﮑﻪ ادوارد ﺑﺮاون در دﻧﺒﺎﻟﻪ ی هﻤﺎن ﻣﻄﻠﺐ ﻣﯽ ﻧﻮﻳﺴﺪ ‪:‬‬
‫ﻧﻤﺎﻳﺶ در ﺻﺤﻨﻪ هﺎ و ﻣﺠﺎﻟﺲ هﻴﺠﺎن اﻧﮕﻴﺰی ﮐ ﻪ ﺑ ﻪ ﺗﻌﺰ ﻳﻪ ﺧﻮاﻧ ﯽ ﻣﻮﺳ ﻮﻣﺴﺖ در اوا ﺋﻞ دورﻩ ی‬
‫ﺻ ﻔﻮﻳﻪ ﻣﻌ ﻤﻮل ﻧﺒ ﻮدﻩ و در ازﻣﻨ ﻪ ی ﺑﻌ ﺪ ﻣﺮ ﺳﻮم ﺵ ﺪﻩ‪.‬ﭼﻨﺎﻧﮑ ﻪ ﻳ ﮑﯽ از ﻣ ﻮرﺧﻴﻦ اروﭘ ﺎﺋﯽ ﺑﻪ ﻧ ﺎم‬
‫)اوﻟﻴﺎرﻳﻮس( ﮐﻪ در زﻣﺎن ﺳﻠﻄﻨﺖ ﺵﺎﻩ ﺻﻔﯽ ‪ ،‬در اردﺑﻴﻞ و ﺟ ﻮار ﻣﺮﻗ ﺪ ﺵ ﻴﺦ ﺻﻔﯽ اﻟ ﺪﻳﻦ ﺑ ﻪ ﺳ ﺮ‬
‫ﺑﺮدﻩ اﺳﺖ ﺵﺮح ﻣﺒﺴﻮﻃﯽ از ﻣﺸﻬﻮدات ﺧﻮد دادﻩ و ﺗﺮﺗﻴﺐ ﻋﺰاداری ‪ ،‬ﺵﻴﻮن و ﻧﻮﺣ ﻪ ﮔ ﺮی و ﺗ ﻴﻎ‬
‫زﻧﯽ اﻳﺎم ﻋﺎﺵﻮرا ﻳﺎ روز ﻗﺘﻞ را ذﮐﺮ ﻧﻤﻮدﻩ اﺳﺖ وﻟﯽ هﻴﭻ اﺵﺎرﻩ ﺑﻪ ﻧﻤﺎﻳﺶ و ﺗﻌﺰﻳﻪ ﻧﻤﯽ ﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫دروﻩ ی ﻗﺎﺟﺎرﻳﻪ ‪ -‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﺁﻧﭽﻪ ﻣﺴﻠﻢ اﺳﺖ ﺗﻌﺰﻳﻪ در دورﻩ هﺎی ﺑﻌﺪ ﻣﺮﺳﻮم ﺵﺪﻩ و ﻣﺨﺼﻮﺻًﺎ در‬
‫ﺳ ﻠﻄﻨﺖ ﻗﺎﺟﺎرﻳ ﻪ روﻧ ﻖ ﺑﻴﺸ ﺘﺮی ﻳﺎﻓﺘ ﻪ اﺳ ﺖ‪.‬اوژن ﻓﻼﻧ ﺪن در ﻣﻮﻗ ﻊ اﻗﺎﻣ ﺖ ﺗﻬ ﺮان هﻤ ﺮاﻩ ﻳﮑ ﯽ از‬
‫ﺑﺮادران ﻣﺤﻤﺪ ﺵﺎﻩ ﺑﺎ ﺳﺎﻳﺮ هﻴﺌﺖ ﻓﺮاﻧﺴﻮﻳﺎن ﺑﻪ ﻳ ﮏ ﻣﺠﻠ ﺲ ﺗﻌﺰ ﻳﻪ رﻓ ﺘﻪ ﮐ ﻪ ﺵ ﺮﺣﺶ را ﭼﻨ ﻴﻦ ﻣﯽ‬
‫ﻧﻮﻳﺴﺪ‪:‬‬
‫‪pdf.tarikhema.ir‬‬

‫اﻳﻦ ﺗﻌﺰﻳﻪ هﺎ ﻧﻮﻋﯽ از هﻤﺎن ﻧﻤﺎﻳﺸﺎت ﻣﺬهﺒﯽ ﻗﺮون وﺳﻄﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ در اروﭘﺎ دادﻩ ﻣﯽ ﺷﺪ‪ .‬ﺏﻪ زﻳ ﺮ‬
‫ﭼﺎدرهﺎﺋﯽ ﮐﻪ در ﻣﻌﺎﺏﺮ ﻋﻤﻮﻣﯽ ‪ ،‬ﺣﻴﺎط ﻣﺴﺠﺪ ﻳﺎ درون ﻗﺼﻮر ﺏﺰرگ ﺏﺮﭘ ﺎ ﻣ ﯽ ﺳ ﺎزﻧﺪ ‪ ،‬داﻳ ﺮ ﻣ ﯽ‬
‫ﺷﻮد‪.‬در وﺳﻂ ﭼﺎدر ‪ ،‬ﺗﺨ ﺘﯽ ﻣ ﯽ ﮔﺬارﻧ ﺪ ﮐ ﻪ اﻋﻤ ﺎل در ﺁﻧﺠ ﺎ ﺏ ﻪ ﺝﺎ ﺁوردﻩ ﻣﯽ ﺷ ﻮد‪ .‬ﺏﻪ روی ﺗﺨ ﺖ‬
‫ﻣﻨﺒﺮﻳﺴﺖ ﮐﻪ ﭘﻴﺶ از هﺮ ﻧﻤﺎﻳﺶ ‪ ،‬ﻣﻼﺋﯽ ﺏﺎﻻی ﺁن رﻓﺘﻪ ﻣﺮدم را وﻋﻆ ﻣﯽ ﮐﻨ ﺪ و ﺏﺮای درام ﺣﺰن‬
‫اﻧﮕﻴﺰ ﺏﻌﺪ ‪ ،‬ﺣﺎﺿﺮﺷﺎن ﻣﯽ ﺳﺎزد‪.‬اﻳﻦ ﺗﻌﺰﻳﻪ هﺎ ﺏﻪ ﺷﻌﺮ ﻧﻮ ﺷﺘﻪ ﺷ ﺪﻩ ﮐ ﻪ ﺏ ﺎزﻳﮕﺮان ‪ ،‬ﺏ ﺎ ﻣﻼﺣ ﺖ و‬
‫ﺁهﻨﮓ و ژﺳﺘﯽ ﻣﺨﺼﻮص ﻣﯽ ﺥﻮاﻧﻨﺪ و در ﻣﺮدم اﻳﺠﺎد ﺷ ﻮری ﻣ ﯽ ﻧﻤﺎﻳ ﻨﺪ‪.‬از ﭘﺮ ﺗﻮ ﻓﺮﻧﮕ ﯽ ﮐﻪ ﺏ ﻪ‬
‫ﺣﻤﺎﻳ ﺖ اوﻻد ﭘﻴﻐﻤ ﺒﺮ در ﺁﻣ ﺪﻩ در ﻣ ﺪت ﻋ ﺰاداری ‪ ،‬ﻓﺮﻧﮕ ﯽ ه ﺎ ﻣﺤ ﺘﺮم هﺴﺘﻨ ﺪ‪.‬ﺏ ﻪ ﻋﮑ ﺲ ﺗﺮﮐﻬ ﺎ و‬
‫ﺳﻨﻴﺎن ﮐﻪ در اﺛﺮ ﮐﻮﭼﮑﺘﺮﻳﻦ ﭘ ﻴﺶ ﺁ ﻣﺪی ‪ ،‬ﺁﻧﻬ ﺎ را ﺏ ﻪ ﻣ ﺮگ ﺥﻮاهﻨ ﺪ ر ﺳﺎﻧﻴﺪ‪ .‬ﺏﻪ ﻳﺎد وﻓ ﺎت ﺣ ﺴﻦ و‬
‫ﺣﺴﻴ ﻦ ‪ ،‬ﺷ ﻴﻌﻴﺎن هﻤ ﻪ ﭼ ﻴﺰ را ﻓﺮاﻣ ﻮش ﻣ ﯽ ﮐﻨﻨ ﺪ وﺗﻨﻬ ﺎ ﻋﻼﻗ ﻪ دارﻧ ﺪ ﮐ ﻪ از اه ﻞ ﺳ ﻨﺖ اﻧﺘﻘ ﺎم‬
‫ﺏﮑﺸﻨﺪ‪.‬اﮔﺮ ﭼﻪ ﺗﻌﺰﻳﻪ هﺎ ﺏ ﺎ اﻳﻤ ﺎن و ﺥﻠ ﻮص اﻧ ﺠﺎم ﻣﯽ ﭘﺬﻳﺮد ﻣﻌﻬ ﺬا اﻳﺮاﻧﻴ ﺎن ﺏ ﻪ ﻣﻦ ﮔﻔﺘﻨ ﺪ ﺏﻴﺸﺘ ﺮ‬
‫ﻣﻼهﺎ ﺏﺎ اﻳﻦ روﺣﻴﻪ ﻣﺨﺎﻝﻔﻨﺪ و ﺏﺪ ﻣﯽ داﻧﻨﺪ ﮐﻪ اﻣﺎم هﺎﻳﺸﺎن را ﺏﺮ روی ﺗﺨﺖ ﻧ ﻤﺎﻳﺶ ﺏﺒﻴﻨﻨ ﺪ‪ .‬ﺷﺎﻳﺪ در‬
‫اﺛﺮ ﺣﺴﺎدت ﺏﺎﺷﺪ ﮐﻪ اﻳﻦ اﻋﻤﺎل ﺏﻴﺶ از ﻣﻮاﻋﻆ ﺁﻧﻬﺎ ﺗﺄﺛﻴﺮ ﻣﯽ ﺏﺨﺸﺪ‪.‬ﺗﻘﺮﻳﺒًﺎ ﺏﺎﻳﺪ اﻳﻦ ﻃﻮر ﺏﺎﺷﺪ زﻳ ﺮا‬
‫دﺳﺘﯽ ﺏﺎزﻳﮕﺮان و رﻗﺎﺏﺘﻬﺎی ﺁﻧﻬﺎ ‪ ،‬ﺏﺮﺥﻄﺎﺏﻪ ﺏﺮﺗﺮی دارد‪.‬‬
‫ﺗﻌﺰﻳ ﻪ ه ﻨﺮ ﻣ ﯽ ﺷ ﻮد ‪ -‬ﻧﻤ ﺎﻳﺶ ﺗﻌﺰﻳ ﻪ در زﻣ ﺎن ﻧﺎﺹ ﺮاﻝﺪﻳﻦ ﺷ ﺎﻩ اهﻤﻴ ﺖ ﺏﺴﻴ ﺎر ﭘﻴ ﺪا ﮐ ﺮد‪.‬ﻋﺒ ﺪاﷲ‬
‫ﻣﺴﺘﻮﻓﯽ ﻣﯽ ﻧﻮﻳﺴﺪ ‪ :‬ﻧﺎﺹﺮاﻝﺪﻳﻦ ﺷﺎﻩ ﮐﻪ از هﻤﻪ ﭼﻴﺰ وﺳﻴﻠﻪ ی ﺗﻔﺮﻳﺢ ﻣﯽ ﺗﺮا ﺷﻴﺪ ‪ ،‬درا ﻳﻦ ﮐ ﺎر هﻢ‬
‫ﺳ ﻌﯽ ﻓﺮاواﻧ ﯽ ﺏ ﻪ ﺥ ﺮج داد و ﺷ ﺒﻴﻪ ﺥﻮاﻧ ﯽ را وﺳ ﻴﻠﻪ ی اﻇﻬ ﺎر ﺗﺠﻤ ﻞ و ﻧﻤ ﺎﻳﺶ ﺷ ﮑﻮﻩ و ﺝ ﻼل‬
‫ﺳﻠﻄﻨﺶ ﮐﺮد و ﺁن را ﺏ ﻪ ﻣ ﻘﺎم ﺹﻨﻌﺖ رﺳ ﺎﻧﻴﺪ‪.‬در اﺳ ﺘﺒﺪاد ‪ ،‬رﻓ ﺘﺎر ﭘﺎد ﺷﺎﻩ ﺏﺮای ر ﺝﺎل ‪ ،‬ﺳ ﺮﻣﺸﻖ‬
‫اﺳﺖ‪.‬ﺷﺎهﺰادﻩ هﺎ و رﺝﺎل هﻢ ﺏﻪ ﺷﺎﻩ ﺗﺄﺳﯽ ﻣﯽ ﮐﺮدﻧﺪ و ﺁﻧﻬﺎ هﻢ ﺗﻌﺰﻳ ﻪ ﺥﻮاﻧ ﯽ راﻩ ﻣ ﯽ اﻧﺪاﺥﺘﻨ ﺪ‪ .‬ﮐﻢ‬
‫ﮐﻢ ﺗﮑﻴﻪ هﺎی ﺳﺮﻣﺤﻞ ﮐﻪ ﺳﺎﺏﻘًﺎ ﺗﻌﺰﻳﻪ هﺎی ﻋﺎﻣﻴﺎﻧﻪ ی ﻗﺪﻳﻤﯽ ﺥﻮد را ﻣﯽ ﺥﻮاﻧﺪﻧﺪ ‪ ،‬از ﺣ ﻴﺚ ﻧﺴ ﺨﻪ‬
‫و ﺗﺠﻤ ﻞ ‪ ،‬ﺏ ﻪ ﺏﺰرﮔ ﺎن ﺗﺄﺳ ﯽ ﺝﺴﺘ ﻪ ه ﺮ ﻳ ﮏ ﺏ ﻪ ﻓﺮاﺥ ﻮر ﺗﻮاﻧ ﺎﺋﯽ اه ﻞ ﻣﺤ ﻞ ‪ ،‬ﺏﻴ ﺶ و ﮐ ﻢ ﺗﺠﻤ ﻞ و‬
‫ﺷﮑﻮﻩ را دراﻳﻦ ﻋﺰاداری وارد ﮐﺮدﻧﺪ‪.‬در اواﺥﺮ ﻧﺎﺹﺮاﻝﺪﻳﻦ ﺷﺎﻩ ‪ ،‬ﺗﻌﺰﻳﻪ ﺥﻮاﻧﯽ ﺗﺠﻤ ﻞ و ﺗﻔﺮﻳ ﺤﺶ‬
‫ﺏﻴﺶ از ﻋﺰاداری ﺷﺪ و هﺮﺝﺎ ﺗﻌﺰﻳ ﻪ ای ﺏﺮﭘ ﺎ ﻣ ﯽ ﺷ ﺪ ‪ ،‬ﺝﻤﻌ ﻴﺖ زﻳ ﺎدی ﺏ ﻪ ﺥ ﺼﻮص زﻧﻬ ﺎ در ﺁن‬
‫ﺣﺎﺿﺮ ﻣﯽ ﺷﺪﻧﺪ ﺏﻪ ﻃﻮری ﮐﻪ ﺹﺎﺣﺐ ﻣﺠﻠﺲ ﻣﺠ ﺒﻮر ﺏ ﻮد هﻤ ﻴﻦ ﮐ ﻪ ﻣﺠ ﻠﺲ ﭘﺮﻣ ﯽ ﺷ ﺪ درﺥﺎﻧ ﻪ را‬
‫ﺏﺒﻨﺪد ﮐﻪ از ازدﺣﺎم ‪ ،‬ﻣﺠﻠﺲ ﺏﺮهﻢ ﻧﺨﻮرد‪.‬هﻤﻴﻦ ﮐﻪ اﻋﻴﺎﻧﻴﺖ در ﺗﻌﺰﻳﻪ وارد ﺷﺪ ﻧﺴ ﺨﻪ هﺎی ﺗﻌﺰﻳ ﻪ‬
‫هﻢ اﺹﻼح ﺷﺪ و ﭘﺎرﻩ ای ﭼﻴﺰهﺎ ﮐﻪ هﻴﭻ ﻣﺮﺏﻮط ﺏ ﻪ ﻋﺰاداری ﻧﺒ ﻮد ﻣﺎﻧﻨ ﺪ ﺗﻌﺰ ﻳﻪ ی درة اﻝﺼ ﺪف و‬
‫ﺗﻌﺰﻳﻪ ی اﻣﻴﺮﺗﻴﻤﻮر و ﺗﻌﺰﻳﻪ ی ﺣﻀﺮت ﻳﻮﺳﻒ و ﻋﺮوﺳﯽ دﺥﺘﺮ ﻗﺮﻳﺶ ﻧﻴﺰ در ﺁن وارد ﮔﺮدﻳ ﺪ و‬
‫ﺏﺮای اﻳﻨﮑﻪ ﺝﻨﺒﻪ ی ﻋﺰاداری ﺁن هﻢ ‪ ،‬ﺏﺎﻝﻤﺮﻩ از ﺏﻴﻦ ﻧﺮود ‪ ،‬در ﻣﻘﺪﻣ ﻪ ‪ ،‬ﻳﮑ ﯽ از ﻳﻦ ﺣﮑﺎﻳ ﺎت ﻧﻴﻤ ﻪ‬
‫ﺗﻔﺮﻳﺤﯽ و ﻧﻴﻤﻪ اﺥﻼﻗﯽ و در ﺁﺥﺮ ﻳﮑﯽ از واﻗﻌﺎت ﻳﻮم اﻝﻄﻒ ﺏﻪ ﻧﻤﺎﻳﺶ ﮔﺬاردﻩ ﻣﯽ ﺷﺪ‪.‬در وﻗﻌﻪ ه ﺎ‬
‫هﻢ ﺥﻴﻠﯽ ﭘﺎﭘﯽ ﺹﺤﺖ ﻣﻄﺎﻝﺐ ﻧﺒﻮدﻧﺪ و ﺏﻴﺸﺘﺮ ‪ ،‬ﺝﻨ ﺒﻪ ه ﺎی ﺣ ﺰن ﺁور ﻗﻀ ﻴﻪ را رﻋﺎ ﻳﺖ ﮐﺮدﻩ و در‬
‫ﺁﻧﻬﺎ ﺹﻨﻌﺖ ﺷﻌﺮی و ﺏﺪﻳﻌﯽ ﺏﻪ ﮐﺎر ﻣﯽ ﺏﺴﺘﻨﺪ‪.‬ﺏﺎزﻳﮕﺮ ﻧﻘﺶ ﺥﻮد را ﮐﻪ ﺏﺎ ﺷﻌﺮ ﻧﻮﺷ ﺘﻪ ﺷﺪﻩ ﺏﻮد از‬
‫روی ﻧﺴﺨﻪ ای ﮐﻪ در دﺳﺖ داﺷﺘﻨﺪ ﺏﻪ ﺁواز ﻣﯽ ﺥﻮاﻧﺪﻧﺪ و هﺮ ﻧﻘﺸﯽ ﺁواز ﺥﻮد را داﺷ ﺖ‪ :‬ﺣﻀ ﺮت‬
‫ﻋﺒﺎس ﺏﺎﻳﺪ ﭼﻬﺎرﮔﺎﻩ ﺏﺨﻮاﻧﺪ ؛ ﺣﺮ‪ ،‬ﻋﺮاق ﻣﯽ ﺥﻮاﻧﺪ ؛ ﺷﺒﻴﻪ ﻋﺒﺪاﷲ ﺏﻦ ﺣ ﺴﻦ ﮐﻪ در دا ﻣﻦ ﺣ ﻀﺮت‬
‫ﺷﺎﻩ ﺷﻬﻴﺪان ﺏﻪ درﺝﻪ ی ﺷﻬﺎدت رﺳﻴﺪﻩ دﺳﺖ ﻗﻄ ﻊ ﺷﺪﻩ ی ﺥﻮد را ﺏﻪ د ﺳﺖ ﮔﺮﻓﺘ ﻪ ‪ ،‬ﮔﻮﺷ ﻪ ای از‬
‫ﺁواز راک را ﻣ ﯽ ﺥﻮاﻧ ﺪ ﮐ ﻪ ﺏ ﻪ هﻤﻴ ﻦ ﺝﻬ ﺖ ‪ ،‬ﺁن ﮔﻮﺷ ﻪ ﺏ ﻪ راک ﻋﺒ ﺪاﷲ ﻣﻌ ﺮوف اﺳ ﺖ‪.‬زﻳﻨ ﺐ ‪،‬‬
‫ﮐﺒﺮی ‪ ،‬ﻣﯽ ﺥﻮاﻧﺪ‪.‬اﮔﺮ در ﺿﻤﻦ ﺗﻌﺰﻳﻪ ‪ ،‬اذاﻧﯽ ﺏﺎﻳﺪ ﺏﮕﻮﻳﻨﺪ ‪ ،‬ﺣﮑ ﻤًﺎ ﺏ ﻪ ﺁواز ﮐ ﺮدی ﺏ ﻮد‪.‬در ﺳ ﺌﻮال‬
‫و ﺝﻮاب هﺎ هﻢ رﻋﺎﻳ ﺖ ﺗﻨﺎ ﺳﺐ ﺁواز هﺎ ﺏﺎ ﻳﮑ ﺪﻳﮕﺮ ﺷ ﺪﻩ ‪ :‬ﻣ ﺜﻼ اﮔ ﺮ اﻣ ﺎم ﺏ ﺎ ﻋﺒ ﺎس ﺳﺆال و ﺝﻮا ﺏﯽ‬
‫داﺷﺖ ‪ ،‬اﻣﺎ ﺷﻮر ﻣﯽ ﺥﻮاﻧﺪ ‪ ،‬ﻋﺒﺎس ه ﻢ ﺏﺎ ﻳﺪ ﺝﻮاب ﺥ ﻮد را در زﻣﻴﻨ ﻪ ی ﺷ ﻮر ﺏﺪه ﺪ‪.‬ﻓ ﻘﻂ ﻣﺨﺎ ﻟﻒ‬
‫ﺥﻮاﻥﻬﺎ )ﻣﻘﺼﻮد ﻗ ﻮم د ﺷﻤﻦ ا ﺳﺖ( اﻋ ﻢ از ﺳ ﺮﻝﺸﮕﺮان و اﻓ ﺮاد و ا ﻣﺮاء و اﺗﺒ ﺎع ﺏﺎ ﺹ ﺪای ﺏﻠﻨ ﺪ و‬
‫ﺏﺪون ﺗﺤﺮﻳ ﺮ ‪ ،‬ﺷ ﻌﺮهﺎی ﺥ ﻮد را ﺏ ﺎ ﺁه ﻨﮓ اﺷ ﺘﻠﻢ و ﭘﺮﺥ ﺎش ادا ﻣﯽ ﮐﺮد ﻧﺪ‪.‬در ﺝﻮاب و ﺳ ﺌﻮال ﺏﺎ‬
‫‪pdf.tarikhema.ir‬‬

‫ﻣﻈﻠﻮﻣﻴﻦ هﻢ هﻤﻴﻦ روﻳ ﻪ را دا ﺷﺘﻨﺪ و ﺏ ﻪ وﺝ ﻮد اﻳ ﻦ ‪ ،‬ا ﺷﻌﺎر ﻣ ﺨﺎﻝﻒ ﺥﻮان و ﻣﻈ ﻠﻮم ﺥﻮان ‪ ،‬در‬
‫ﺳﺆال و ﺝﻮاب ﺏﺎﻳﺪ از ﺣﻴﺚ ﺏﺤ ﺮ وﻗﺎﻓ ﻴﻪ ‪ ،‬ﺝﻮر ﺏﺎﺷ ﺪ وﻝ ﯽ ﺗﻤ ﺎم ﻗﺎﻓﻴ ﻪ و ﺏﺤ ﺮ ا ﺷﻌﺎر ﻳ ﮏ ﺗﻌﺰﻳ ﻪ ‪،‬‬
‫ﻏﻴﺮ از ﻣﻮارد ﺳﺌﻮال و ﺝﻮاب ﻳﮑﯽ ﻧﺒﻮد‪.‬‬
‫‪pdf.tarikhema.ir‬‬

‫ﺷﺒﻴﻪ هﺎ ﻣﺘﻨﺎﺳﺐ ﺑﻮدﻧﺪ ‪ -‬راﺟﻊ ﺑﻪ ﺁراﻳﺶ ﺳﺮوﺻﻮرت ﺗﻌﺰﻳﻪ ﺧﻮاﻧ ﻬﺎ ﻋﺒ ﺪاﷲ ﻣﺴﺘﻮﻓ ﯽ ﻣ ﯽ ﻧﻮﻳﺴ ﺪ‪:‬‬
‫ﭼﻮن ﺷﺒﻴﻪ هﺎ ﭼﻬﺮﻩ ﺁراﺋﯽ ﻧﺪاﺷﺘﻨﺪ ‪ ،‬ﻧﺎﮔﺰﻳﺮ ﺑﺎﻳﺴﺘﯽ ﺷﻤﺎﻳﻞ ﺁﻧﻬﺎ ﺑﺎﻧﻘﺸﯽ ﮐﻪ ﺑﺎزی ﻣﯽ ﮐﺮدﻧﺪ ﻣﺘﻨﺎﺳﺐ‬
‫ﺑﺎﺷﺪ ‪ :‬ﻣﺜﻼ ﺷﺒﻴﻪ اﻣ ﺎ ﺑﺎﻳ ﺪ ﺧ ﻮش ﺻﻮرت ﺑﻮدﻩ و رﻳﺸ ﯽ ﺑﻪ ﻗﺪر ﻳ ﮏ ﻗﺒﻀ ﻪ داﺷ ﺘﻪ از ﺣ ﻴﺚ ﻗﺎﻣ ﺖ‬
‫ﻣﺘﻮﺳﻂ و ﺣﻀﺮت ﻋﺒﺎس‪..‬ﺑﻠﻨﺪ ﻗﺎﻣﺖ وﺷﺎﻧﻪ ﭘ ﻬﻦ و ﺳﻴﻨﻪ ﻓﺮاخ و ﻣﻴ ﺎن ﺑﺎر ﻳﮏ و ﺷﺒﻴﻪ ﻋﻠ ﯽ ا ﮐﺒﺮ‪،‬‬
‫ﺟﻮان هﻴﺠﺪﻩ ﻧﻮزدﻩ ﺳ ﺎﻝﻪ ی ﺧﻮش ﻗﻴﺎ ﻓﻪ و ﺧﻮش ﻗﺪ و ﻗﺎ ﻣﺖ و ﺷ ﺒﻴﻪ ﻗﺎﺳ ﻢ از ﺣﻴ ﺚ ﺻﻮرت ﻣﺜ ﻞ‬
‫ﻋﻠﯽ اﮐﺒﺮ و از ﺣﻴﺚ ﺳﻦ از او ﮐﻮﭼﮑﺘﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬ﮔﺬﺷﺘﻪ از ﺷﻤﺎﻳﻞ ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﺁواز هﻢ داﺷﺘﻪ و ﺑﺘﻮاﻧﻨﺪ ﻧ ﻘﺶ‬
‫ﺧﻮد را ﭼﻪ در هﻨﮕﺎم ﻣﺒﺎرزﻩ ی ﺟﻨﮕﯽ و ﭼﻪ در ﻣﺤﺎورﻩ و ﺧﻮاﻧﺪن اﺷﻌﺎر‪ ،‬ﺧﻮب ﻋﻬﺪﻩ ﮐﻨﻨﺪ‪.‬دﺧ ﺘﺮ‬
‫ﺑﭽﻪ هﺎ و ﭘﺴﺮﺑﭽﻪ هﺎ هﻢ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺎ ﺻﻮت ﺑﻮدﻩ و ﺑﻪ ﻗﺪری ه ﻮش داﺷ ﺘﻪ ﺑﺎ ﺷﻨﺪ ﮐﻪ ﺑﺘﻮاﻧﻨ ﺪ از ﻋﻬ ﺪﻩ ی‬
‫اﻧﺠﺎم ﻧﻘﺶ ﺧﻮد ﺑﺮﺁﻳﻨ ﺪ و ﺑﻪ هﻤﻴ ﻦ ﺟﻬ ﺎت هﺮ ﺁوازﻩ ﺧﻮاﻧ ﯽ ﺗﻌﺰ ﻳﻪ ﺧﻮان ﻧﻤ ﯽ ﺷ ﺪ و ﺗﻌﺰﻳ ﻪ ﺧﻮان‬
‫ﺧﻮب ‪ ،‬ﺧﻴﻠﯽ ﮐﻢ و ﻃﺮف ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻮد و ﺑﺎز ﺑﻪ هﻤﻴﻦ ﺟﻬﺖ ﺑﻮد ﮐﻪ ﮔﺎهﯽ ﻗﺎﻓﻴﻪ ﺗﻨﮓ ﻣﯽ ﺷﺪ ﮐﺴﯽ ﮐﻪ‬
‫در ﺗﻌﺰﻳﻪ ﻧﻘﺶ ﺣﻀﺮت ﻋﺒﺎس را ﺑﺎزی ﻣﯽ ﮐﺮد‪ ،‬ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺴﺖ ﺣﺮ ﺷﺪﻩ و ﻗﺎﺳﻢ هﻢ در ﻣﻮﻗﻊ ﻝﺰوم ‪،‬‬
‫ﻳﻮﺳﻒ ﻣﯽ ﺷﺪ‪ ...‬ﺣﺎرث هﻢ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺴﺖ ﺑﺸﻮد ﺁﻧﮑﻪ ﻳﺰﻳﺪ ﻣﯽ ﺷ ﺪ ﻧ ﻘﺶ اﺑ ﻦ زﻳ ﺎد و ا ﺑﻦ ﺳﻌﺪ را ه ﻢ‬
‫ﺑﺎزی ﻣﯽ ﮐﺮد وﻝﯽ ﮔﺎهﯽ اﺗﻔﺎق ﻣﯽ اﻓﺘﺎد ﮐﻪ وﺟﻮد ه ﺮ دو د ﺳﺘﻪ ﺷ ﺒﻴﻪ ‪ ،‬در ﻳﮏ ﺗﻌﺰﻳ ﻪ ﻻزم ﺑ ﻮد ‪،‬‬
‫در اﻳﻦ ﺻﻮرت ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺮای هﺮ ﻳﮏ ‪ ،‬ﻳ ﮏ ﻧﻔ ﺮ ﺧﺎص را داﺷ ﺘﻪ ﺑﺎﺷ ﻨﺪ ز ﻳﺮا ﭼﻨﺎﻧﮑ ﻪ ﮔﻔﺘ ﻴﻢ ‪ ،‬ﭼﻬ ﺮﻩ‬
‫ﺁراﺋﯽ )ﮔﺮﻳﻤﺎژور( در ﮐﺎر ﻧﺒﻮدﻩ و ﻧﻤﯽ ﺷﺪ ﻳﮏ ﻧﻔﺮ ﮐﻪ ﻣﺜﻼ ﻧﻘﺶ اﺑ ﻦ ز ﻳﺎد را ﺑﺎزی ﮐ ﺮدﻩ ‪ ،‬ﻧ ﻘﺶ‬
‫اﺑﻦ ﺳﻌﺪ را هﻢ در هﻤﺎن ﺗﻌﺰﻳﻪ ﺑﺎزی ﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺕﻌﺰیﻪ ﮔﺮدان ‪ -‬در ﻗﺴ ﻤﺖ ادارﻩ ی اﻳ ﻦ د ﺳﺘﮕﺎﻩ و ﻧ ﻘﺶ ﺑ ﺰرگ ﺗﻌﺰ ﻳﻪ ﮔﺮدان )ﻣﻌﻴ ﻦ اﻝﺒﮑ ﺎ( ﻋ ﺒﺪاﷲ‬
‫ﻣﺴﺘﻮﻓﯽ ﻣﯽ ﻧﻮﻳﺴﺪ‪ :‬اﻳﻦ اﭘﺮای ﺗﺮاژﻳﮏ رژﻳﺴﻮری هﻢ داﺷ ﺖ ﮐﻪ ﮐﺎر رﺋ ﻴﺲ ارﮐ ﺴﺘﺮ را ه ﻢ ﻣﯽ‬
‫ﮐﺮد‪.‬ﻝﺒﺎس اﺷﺨﺎص را ﺑﺮای ﻧﻘﺶ هﺎی ﻣﺨﺘﻠ ﻒ او ﺗﻌﻴﻴ ﻦ ﻣﯽ ﮐﺮد‪.‬ﺗﺮﺗﻴﺒ ﺎت ﻣﻘ ﺪﻣﺎﺗﯽ ﻳ ﺎ ﺑ ﻪ ﻋ ﺒﺎرت‬
‫اروﭘﺎﺋﯽ )ﻣﻴﺰان ﺳﻦ( هﻢ از ﻣﺸﺎﻏﻞ او ﺑﻮد‪.‬درﻳﻦ وﻗﺖ اﻳﻦ ﮐﺎرهﺎ را ﺷﺮﺑﺖ دار ﺑﺎ ﺷﯽ ﮐﻪ ﻳ ﮑﯽ از‬
‫اﻋﻀﺎی داراﻝﻨﻈﺎرﻩ )ﺧﻮاﻧﺴﺎﻻری( و ﺑﻪ ﻝﻘﺐ ﻣﻌﻴﻦ اﻟﺒﮑﺎء ه ﻢ ﺳ ﺮاﻓﺮاز ﺑ ﺪ ‪ ،‬ادارﻩ ﻣﯽ ﻧ ﻤﻮد‪ .‬ﺳﻠﻒ‬
‫او ﮐﻪ ﮔﻮﻳﺎ ﭘﺪرش هﻢ ﺑﻮدﻩ ‪ ،‬ﻣﻴﺮزا ﻣﺤﻤﺪ ﺕﻘﯽ ﺗﻌﺰﻳﻪ ﮔﺮدان ﺑﻮدﻩ و ﻧﻤﺎﻳﺸﻨﺎﻣ ﻪ هﺎ را او ﺗﺮﺗﻴ ﺐ دادﻩ‬
‫و ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ ی ﺷﺎخ و ﺑﺮگ دادن ﺑﻪ وﻗ ﺎﻳﻊ ‪ ،‬ﺗﻌﺰﻳ ﻪ را از ﺣﺎﻝ ﺖ ﻋﻮاﻣﺎﻧ ﻪ ی ﻗﺒ ﻞ ‪ ،‬ﺑ ﻴﺮون ﺁوردﻩ و‬
‫ﺟﻨﺒﻪ ی اﻋﻴﺎﻧﻴﺖ ﺑﻪ ﺁن دادﻩ اﺳﺖ‪.‬ﺗﺮﺑﻴﺖ ﮐ ﺮدن ﺗﻌﺰ ﻳﻪ ﺧﻮاﻧﻬ ﺎ و ﺁﻣ ﻮﺧﺘﻦ رو ﻳﻪ ی )ژﺳ ﺖ( ﻣﻨﺎﺳ ﺐ‬
‫هﺮ ﻳﮏ از ﺁﻧﻬﺎ ﺗﺎ ﺑﻪ ﺣﺪی ﮐﻪ در ﺣﻀﻮر ﺷ ﺎﻩ‪ ...‬ﺑﺘﻮاﻧﻨ ﺪ ﻧ ﻘﺶ ﺧ ﻮد را اﻳ ﻔﺎ ﮐﻨﻨ ﺪ ‪ ،‬ﻧﻴﺰ از ﮐﺎره ﺎی‬
‫ﻣﺸﮑ ﻞ ﻣ ﻴﺮزا ﻣﺤﻤ ﺪ ﺗﻘ ﯽ ﺑ ﻮدﻩ اﺳ ﺖ‪.‬در ه ﺮ ﺟ ﺎی ﮐﺸ ﻮر ﺷ ﺨﺺ ﺑﺎاﺳ ﺘﻌﺪادی ﺳ ﺮاغ ﻣ ﯽ ﮐ ﺮدﻩ ‪،‬‬
‫ﺳ ﺮوﻗﺖ او ﻣ ﯽ رﻓﺘ ﻪ و ﺑ ﻪ وﻋ ﺪﻩ وﻋﻴ ﺪ و ﺗﻄﻤﻴ ﻊ و ﺗﻬﺪﻳ ﺪ او را ﺑ ﺮای ﮐ ﺎر ﺣﺎﺽ ﺮ ﻣ ﯽ ﮐ ﺮدﻩ‬
‫اﺳﺖ‪.‬ﻣﺜﻼ ﺣﺎﺟﯽ ﻣﻼﺣﺴﻴﻦ اهﻞ زرﻧﺪﻩ ﺳﺎوﻩ ﭼﻮن ﻧ ﻘﺶ زﻧﺎﻧ ﻪ را ﺧﻮب ﻋﻬ ﺪﻩ ﻣﯽ ﮐﺮدﻩ اﺳ ﺖ هﺮ‬
‫ﺳﺎل ﻗﺒﻞ از ﻣﺤﺮم ‪ ،‬ﺧﺎﻧﻪ و زراﻋﺖ ﺧﻮد را ﺑﺎﻳﺪ ﺳﺮ دادﻩ ﺑﻪ ﺗﻬﺮان ﺑﻴﺎﻳﺪ و در دﺳﺘﻪ ی ﺗﮑﻴﻪ دوﻝﺘﯽ‬
‫ﺷﺒﻴﻪ ﺧﻮاﻧﯽ ﮐﻨﺪ‪.‬ﻳﺎ ﻣﺜﻼ ﻓﻼن ﺷﺨﺺ هﻤﺪاﻧﯽ ﻧﻘﺶ ﻣﺨﺎﻝﻒ ﻣﺴﻠﺢ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺷﻤﺮ و ﺣ ﺎرث را ﺧ ﻮب اﻳ ﻔﺎ‬
‫ﻣﯽ ﮐﺮدﻩ اﺳﺖ و ﻓﻼن ﺟﻮان ﺧﺮاﺳﺎﻧﯽ ﺑﺮای ﺷﺒﻴﻪ ﻋﻠﯽ اﮐﺒﺮ ﻣﻨﺎ ﺳﺐ ﺑ ﻮدﻩ و هﻤﻴﻨﻄ ﻮر ﺑ ﺮای ﺳ ﺎﻳﺮ‬
‫ﻧﻘﺸﻬﺎ ﮐﻪ هﺮ ﻳﮏ ‪ ،‬اهﻞ ﻣﺤﻠﯽ ﺑﻮدﻩ و هﻤﮕﯽ ﻗﺒﻞ از ﻣﺤﺮم ﻣﯽ ﺁﻣﺪ و دو ﻣﺎهﻪ ی اﻳﺎم ﻋﺰاداری را‬
‫در ﺗﻬﺮان ﻣﯽ ﻣﺎﻧﺪﻩ و ﺑﻌﺪ هﺮ ﮐﺲ ﺑﻪ ﻣﺤﻞ ﺧﻮد ﺑﺎزﻣﯽ ﮔﺸﺘﻪ و ﺑﻌﻀﯽ از ﺁﻧﻬﺎ ﺷﺎﻩ ﺷ ﻨﺎس ه ﻢ ﺑ ﻮدﻩ‬
‫و ﻣﺴﺘﻤﺮی و ﻣﻘﺮری دﻳﻮاﻧﯽ هﻢ ﺑﺮای ﺁﻧﻬﺎ ﺑﺮﻗﺮار ﻣﯽ ﺷﺪﻩ ﻳ ﺎ ﻣﺎﻝﻴ ﺎت ﺁب و ﻣ ﻠﮏ ﺁﻧﻬ ﺎ ﺑ ﻪ ﺗﺨﻔﻴ ﻒ‬
‫ﻣﻘ ﺮر ﻣ ﯽ ﮔﺸﺘ ﻪ اﺳ ﺖ‪.‬اه ﺎﻝﯽ ﮐﺎﺷ ﺎن و اﺻ ﻔﻬﺎن ﭼ ﻮن اﮐ ﺜﺮ‪ ،‬ﺻ ﻮت را ﮐ ﻪ اﺳ ﺎس ﮐ ﺎر اﺳ ﺖ دارا‬
‫هﺴﺘﻨﺪ ‪ ،‬ﺑﻴﺸﺘﺮ از اهﺎﻝﯽ ﺳﺎﻳﺮ ﺑﻼد اﻳﺮان ﻃﺮف ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻮدﻩ اﻧﺪ‪.‬‬
‫‪pdf.tarikhema.ir‬‬

‫ﺗﺸﺮﻳﻔﺎت ﺗﻌﺰﻳ ﻪ ‪ -‬اﻳﻨ ﮏ ﺗﺸﺮﻳﻔ ﺎت ﻣﺨ ﺼﻮص ﺷ ﺮوع ﺗﻌﺰﻳ ﻪ ی ﺗﮑﻴ ﻪ دو ﻟﺖ را ﺑ ﻨﺎﺑﺮ ﺁﻧ ﭽﻪ ﻋﺒ ﺪاﷲ‬
‫ﻣﺴﺘﻮﻓﯽ و ﻣﻌﻴﺮاﻟﻤﻤﺎ ﻟﮏ ﻧﻮ ﺷﺘﻪ ا ﻧﺪ ﺑ ﻪ ﻃﻮر ﺥﻼ ﺹﻪ ﻋﻴ ﻨًﺎ ﻧﻘ ﻞ ﻣ ﯽ ﻧﻤﺎ ﻳﺪ‪ :‬ﺗﻌﺰ ﻳﻪ ﺥﻮاﻧ ﻬﺎ ﮐ ﻪ ﺑﺎﻟ ﻎ‬
‫ﺑﺮﻳﮑﺼﺪ ﺗﻦ ﺑﻮدﻧﺪ در ﻳﮑﯽ از داﻻﻧﻬﺎی وﺱﻴﻊ ﺗﮑﻴﻪ دوﻟﺖ ‪ ،‬ﮔ ﺮد ﻣ ﯽ ﺁﻣﺪﻧ ﺪ و ﺟﻮاﻧ ﺎن ﻧﺎ ﺑﺎﻟﻎ ﺥﻮش‬
‫ﺁوازی ﮐﻪ ﺑﭽﻪ ﺥﻮان ﻧﺎﻣﻴﺪﻩ ﻣﯽ ﺷﺪﻧﺪ ‪ ،‬اﻧﺪﮐﯽ ﺟﻠﻮﺗﺮ از ﺁﻧﻬﺎ اﻳﺴﺘﺎدﻩ ﺑﻪ ﺹﻮت ر ﺱﺎ و ﻣﺆﺛ ﺮی چ ﻨﺪ‬
‫ﺑﻴﺖ از ﺑﻨﺪهﺎی ﻣﻌﺮوف ﻣﺤﺘﺸﻢ را ﻣﯽ ﺥﻮاﻧﺪﻧﺪ ﺱﭙﺲ ﻧﻮﺣﻪ ی اﺟﺘﻤ ﺎﻋﯽ را ﺱ ﺮ دادﻩ ﺁهﺴ ﺘﻪ ﺑ ﻪ راﻩ‬
‫ﻣﯽ اﻓﺘﺎدﻧﺪ و ﻳﮏ دور ‪ ،‬دور ﺗﺨﺖ ﮔﺮدﻳﺪﻩ ﺑﺮﺁن ﺑﺮﻣﯽ ﺷﺪﻧﺪ و ﺑﻪ ردﻳﻒ ﻣﯽ اﻳﺴﺘﺎدﻧﺪ ‪ ،‬ﻣﻌﻴﻦ اﻟﺒﮑﺎء‬
‫ﺗﻌﺰﻳ ﻪ ﮔ ﺮدان ﺑ ﺎ ﮐﻼه ﯽ از پﻮﺱ ﺖ ﺑﺨ ﺎرای ﮔ ﻞ درﺷ ﺖ و ﺟﺒ ﻪ ی ﺱ ﻴﺎهﯽ در ﺑ ﺮ و ﺷ ﺎﻟﯽ ﻋﺮﻳ ﺾ‬
‫ﺑﺮﮐﻤﺮ‪ ،‬ﻣﻴﺎن ﻋﺼﺎی ﺑﻠﻨﺪی را ﮐﻪ ﺟﺎی چﻮب رﺋﻴﺲ ارﮐﺴﺘﺮ هﻢ ﮐﺎر ﻣﯽ ﮐﺮد ‪ ،‬ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻣﻘﺪم ﺑﺮهﻤ ﻪ‬
‫ﻣﯽ اﻳﺴﺘﺎد و ﻣﻌﺎون او ﮐﻪ ﻧﺎﻇﻢ اﻟﺒﮑﺎء ﻧﺎﻣﻴﺪﻩ ﻣﯽ ﺷﺪ ‪ ،‬پﺸﺖ ﺱﺮش ﻗ ﺮار ﻣ ﯽ ﮔﺮﻓ ﺖ‪.‬ﺗﻌﺰ ﻳﻪ ﮔ ﺮدان‬
‫ﻧﺴﺨﻪ هﺎی ﻧﻘﺶ ﺗﻤﺎم ﺷﺒﻴﻪ ﺥﻮاﻧﻬﺎ را هﻤﺮاﻩ داﺷﺖ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺷﮑﻞ ﻳﮏ دﺱﺘﻪ ﮐﺎﻏﺬ ﻟﻮﻟﻪ ﮐﺮدﻩ ﺑﺎ ﺗﺮﺗ ﻴﺐ‬
‫ﺹﺤﻴﺢ ﺟﻠﻮی ﺷﺎل ﺥﻮد ﺟﺎ دادﻩ ﺑﻮد‪.‬اﻳﻦ ﮐﺎر ﻣﺤﺾ اﺣﺘﻴﺎط ﺑﻮد ﮐﻪ اﮔﺮ ﻳﮑﯽ از ﺷﺒﻴﻪ ﺥﻮاﻧﻬﺎ ﻧﺴﺨﻪ‬
‫ی ﺥﻮد را ﮔﻢ ﮐﻨﺪ ‪ ،‬ﻋﻮﺿﺶ ﺣﺎﺿﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬اﻳﻦ ﻣﺮد ﺷﻐﻞ ﺥﻮد را ﺑﺴﻴﺎر ﺥﻮب ادارﻩ ﻣﯽ ﮐﺮد‪.‬اوا ﻣﺮ‬
‫او ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺗﻤﺎم ﺷﺒﻴﻪ ﺥﻮاﻧﻬﺎ و دﺱﺘﻪ ی ﻣﻮزﻳﮏ ﺑ ﯽ چﻮن و چ ﺮا و ﺑ ﯽ اﻧ ﺪک وﻗ ﻔﻪ ای ا ﺟﺮا ﻣ ﯽ‬
‫ﺷﺪ و ﻣﻌﺎوﻧﺶ هﻢ در ﻓﺮﻣﺎﻧﺪهﯽ ﺑﻪ او ﮐﻤﮏ ﻣﯽ ﮐﺮد‪.‬ﻓﺮﻣﺎﻧﻬﺎی ﺑﻪ ﺗﻌﺰﻳﻪ ﺥﻮاﻧﻬﺎ ﺑ ﺎ اﺷ ﺎرﻩ ی د ﺱﺖ‬
‫و ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ دﺱﺘﻪ ﻣﻮزﻳﮏ ‪ ،‬ﺑﺮای ﻧﻮاﺥﺘﻦ ﻳ ﺎ ﺱ ﺎﮐﺖ ﮐ ﺮدن ﺁن ‪ ،‬ﺑ ﺎ ﺑﻠ ﻨﺪ ﮐﺮدن ﻋ ﺼﺎ ﺑﻮد ﮐﻪ ﺑ ﺪون‬
‫هﻴﭻ دﺱﺖ پ ﺎچﮕﯽ ﺑﺎ ﻣﺘﺎﻧ ﺖ و وﻗ ﺎر ﺥﺎﺹ ﯽ ﺗﻤ ﺎم ﮐﺎره ﺎ را ادارﻩ ﻣ ﯽ ﮐ ﺮد ﺣﺘﯽ ﺑﺎ ﺣﺮﮐ ﺎت ﺗﻨ ﺪ و‬
‫ﻣﻼﻳﻢ ﻋﺼﺎ ‪ ،‬ﺑﻪ دﺱﺘﻪ ﻣﻮزﻳﮏ ﻧﺸﺎن ﻣﯽ داد ﮐﻪ چﻪ ﻧﻮع ﺁهﻨﮕﯽ ﻧﻮاﺥﺘﻪ ﺷﻮد‪:‬ﺣﺰن اﻧﮕﻴﺰ ﻳ ﺎ هﻴ ﺠﺎن‬
‫ﺁور‪.‬‬
‫ﻋﻼوﻩ ﺑﺮدﺱﺘﻪ هﺎی ﻣﻮزﻳﮏ و ﻧﻘﺎرﻩ چﻴﺎن ﮐﻪ در ﺣﻴﻦ اﺟﺮای ﺗﻌﺰﻳﻪ وﻇﻴﻔﻪ ی ﻧﻮازﻧﺪﮔﯽ را دا ﺷﺘﻨﺪ‬
‫و در ﺗﻤﺎم ﻣﺪت ﺗﻌﺰﻳﻪ در ﺗﮑﻴﻪ ﺑﺎﻗﯽ ﻣﯽ ﻣﺎﻧﺪﻧﺪ دﺱﺘﻪ هﺎی دﻳﮕﺮی هﻢ ﺑﻪ ﺷﺮح ز ﻳﺮ وارد ﺗﮑ ﻴﻪ ﻣﯽ‬
‫ﺷﺪﻧﺪ ﮐﻪ وﻇﺎﺋﻒ ﻣﻘﺪﻣﺎﺗﯽ ﺥﻮد را اﻧﺠﺎم دادﻩ ﺑﻴﺮون ﺑﺮوﻧﺪ و ﮐﺎر اﺹﻠﯽ ﻧﻤﺎﻳﺶ را ﺑﻪ ﺗﻌﺰﻳﻪ ﮔﺮداﻧﻬﺎ‬
‫واﮔﺬار ﮐﻨﻨﺪ‪:‬‬
‫‪ -١‬ﻓﺮاﺷﺎن ﻗﺮﻣﺰپﻮش ﺷﺎهﯽ ﮐﻪ هﺮ ﻳﮏ ﺹﻨﺪﻟﯽ ﻣﻄﻼﺋﯽ دردﺱﺖ داﺷﺘﻨﺪ و ﺹﻨﺪﻟﻴﻬﺎ را روی ﺗﺨﺖ‬
‫ﺑﺮای ﺗﻌﺰﻳﻪ ﺥﻮاﻧﻪ ﻣﯽ چﻴﺪﻧﺪ‪.‬‬
‫‪ -٢‬ﻓﺮاﺷﺒﺎﺷﯽ ﺑﻪ هﻤﺮاهﯽ ﻧﺎﻳﺐ هﺎی ﻓﺮا ﺷﺨﺎﻧﻪ ﺑﺎﻟﺒ ﺎس ﺱﻴﺎﻩ ﮐﻪ ﺑﻌ ﺪ از ا ﻳﻦ ﮐﻪ دوری ﻣ ﯽ زدﻧ ﺪ ‪،‬‬
‫ﻳﮏ ﺁهﻨﮓ )ﻳﺎ ﺣﺴﻴﻦ( ﮐﺸﻴﺪﻩ ﺱﻴﻨﻪ زﻧﺎن از ﺗﮑﻴﻪ ﺥﺎرج ﻣﯽ ﺷﺪﻧﺪ‪.‬‬
‫‪ -٣‬دﺱﺘﻪ ی زﻧﺒﻮر ﮐﭽﻴﺎن ﮐﻪ هﺮ ﻳﮏ ﺑﺮ ﻳﮏ ﺷ ﺘﺮ ﺱﻮار و زﻧ ﺒﻮرک او در ﺟﻠ ﻮ ﻧ ﺼﺐ ﺑ ﻮد‪.‬اﻳﻨﻬ ﺎ‬
‫هﺮﻳﮏ دو ﺗﺨﺘﻪ ی ﮔﺮد و پﻬﻦ ﺑﺮ دﺱﺖ داﺷﺘﻨﺪ و هﻨﮕﺎم ﻧﻮﺣﻪ ﺥﻮاﻧﯽ ﺗﺨﺘﻪ هﺎ را ﺑﻪ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﺥﺎ ﺹﯽ‬
‫ﺑﺮهﻢ زدﻩ ﺑﻪ هﻮا ﻣﯽ ﺑﺮدﻧﺪ‪.‬‬
‫‪ -۴‬دﺱﺘﻪ ی ﺱﻮاران ﻧﻴﺰﻩ دار ‪ ،‬ﺑﺎﻧﯽ هﺎی دﺱﺘﻪ ﻗﺮﻣﺰ ﮐﻪ ﺑﺮ ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ اﺱﺒﻬﺎی ﺷﺎهﯽ ﺱﻮار ﺑﻮدﻧﺪ‪.‬‬
‫‪ -۵‬ﺱﻮاران ﻳﺴﺎول ﺑﺎ ﻓﺮاﺷﻬﺎی ﺱﻮار ﮐﻪ چﻤﺎق هﺎی ﻃﻼ ﺑﺮ دوش داﺷﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫‪ -۶‬ﻳﺨﺪاﻧﻬﺎی ﻣﺨﻤﻞ و ﻣﻔﺮﺷﻬﺎی ﻗﺎﻟﻴﭽﻪ ای ‪ ،‬ﺑﺎر ﻗﺎﻃﺮه ﺎی ﺷﺎهﯽ ه ﻤﺮاﻩ ﺑ ﺎ ﺁﺑ ﺪاری هﺎی ﺥﺮﺟ ﻴﻦ‬
‫ﻣﺨﻤﻞ زر دوزی و ﻗﺒﻞ ﻣﻨﻘﻞ ‪ ،‬ﺑﺎ ﻳﺮاق هﺎی ﻧﻘﺮﻩ ای‪.‬‬
‫‪ -٧‬ﺟﻠ ﻮداران ﺷ ﺎهﯽ ﺑ ﺎ ﻳ ﺪﮐﻬﺎی زﻳ ﺎد ﮐ ﻪ زﻳ ﻦ و ﻳ ﺮاق ﺁﻧﻬ ﺎ ﻣﺮﺹ ﻊ و زﻳ ﻦ پﻮﺷ ﻬﺎ ﮔﻠ ﺪوزی و‬
‫‪pdf.tarikhema.ir‬‬

‫زردوزی ﺑ ﻮد‪.‬ﻣﺨﺼﻮﺹ ًﺎ اﺱ ﺐ ﺱ ﻮاری ﺷ ﺎﻩ ﮐ ﻪ دم ﺁن را ارﻏﻮاﻧ ﯽ ﮐ ﺮدﻩ ﺑﻮدﻧ ﺪ ﺑ ﺎ زﻳ ﻦ و ﻗ ﺎب‬

‫ﻃﭙﺎﻧﭽﻪ ی ﻣﺮﺹﻊ وﻳﺮاق ﻃﻼی داﻧﻪ ﻧﺸﺎن از هﻤﻪ ﺟﺎﻟﺒﺘﺮ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﯽ رﺱﻴﺪ‪.‬‬
‫‪ -٨‬ﮐﺎﻟﺴﮑﻪ ی ﻻﮐﯽ ﺷﺒﮑﻪ ﻣﻄﻼی ﺷﺎﻩ ﮐﻪ هﺸ ﺖ ا ﺱﺐ ﺱ ﻔﻴﺪ ﺑﺴ ﻴﺎر زﻳ ﺒﺎ ﺁن را ﻣ ﯽ ﮐﺸﻴ ﺪ در ﺣﺎ ﻟﯽ‬
‫ﮐﻪ ﻋﺪﻩ ی زﻳﺎدی ﺱﻮاران زرﻳﻦ ﮐﻤﺮ و ﻏﻼﻣﺎن ﮐﺸﻴﮏ ﺥﺎﻧﻪ ﺟﻠﻮ و ﻋﻘﺐ ﺁن ﺑﻮدﻧﺪ‪.‬‬
‫اﻳﻦ ﺗﺠﻤﻼت ﺱﻠﻄﻨﺘﯽ هﺮ ﻳﮏ ﺑﻪ ﻧﻮﺑﺖ ﺥﻮد دور ﺗﺨﺖ ﺗﮑﻴﻪ ﮔﺸﺘﻪ ﺥﺎرج ﻣﯽ ﺷﺪﻧﺪ‪.‬‬
‫‪pdf.tarikhema.ir‬‬

‫ﺳﭙﺲ ﭼﻨﺪ دﺳﺘﻪ ی ﻣﻮزﻳﮏ ﻧﻈﺎﻣﯽ وارد ﺗﮑﻴﻪ ﻣﯽ ﺷﺪ‪.‬دﺳﺘﻪ ی اول ﺣﺎﻣﻞ ﻣﻮزﻳﮏ ﻣﺨﺼﻮص ﻧﻘ ﺮﻩ‬
‫ای رﻧﮓ ﺑﻮد ﮐﻪ در ﻳﮑﯽ از ﺳﻔﺮهﺎی ﻧﺎﺹﺮاﻟﺪﻳﻦ ﺷﺎﻩ از ﻃﺮف ﻣﻠﮑﻪ ی اﻧﮕﻠﺴﺘﺎن هﺪﻳﻪ ﺷﺪﻩ ﺑ ﻮد و‬
‫ﻣ ﻴﺮزا ﻋﻠ ﯽ اﮐﺒﺮﺥ ﺎن ﻧﻘ ﺎش ﺑﺎﺷ ﯽ ﮐ ﻪ در دورﻩ ی ﺑﻌ ﺪ ﻣ ﺰﻳﻦ اﻟﺪوﻟ ﻪ ﻟﻘ ﺐ ﮔﺮﻓ ﺖ پﻴﺸ ﺎپﻴﺶ ﺁن در‬
‫ﺣﺮﮐﺖ ﺑﻮد‪.‬دﺳﺘﻪ ی دوم ﻣﻮزﻳﮏ ﻗﺰاق ﮐﻪ ﻏﻼﻣﺮﺿﺎ ﺥﺎن ﺳ ﺎﻻر ﻣ ﻌﺰز )ﻣ ﻴﻦ ﺑﺎﺷ ﻴﺎن( رﺋ ﻴﺲ ﮐﻞ‬
‫ﻣﻮزﻳﮏ ﺟﻠﻮی ﺁن ﺣﺮﮐﺖ ﻣﯽ ﮐﺮد‪.‬ﭼﻨﺪ دﺳﺘﻪ ی ﻣﻮزﻳﮏ دﻳﮕﺮ هﻢ دﻧﺒ ﺎل ﺁﻧﻬ ﺎ ﻣ ﯽ ﺁﻣﺪﻧ ﺪ و هﻤ ﻪ در‬
‫ﺟﺎهﺎی ﺥﻮد ﻣﯽ اﻳﺴﺘﺎدﻧﺪ‪.‬دﺳﺘﻪ هﺎی ﻣﻮزﻳﮏ ‪ ،‬ﺑﺎ ﻧﻮاﺥﺘﻦ ﻣﺎرش وارد ﻣﯽ ﺷﺪﻧﺪ و ﺗﺎ ﻗ ﺒﻞ از ﺷﺮوع‬
‫ﺗﻌﺰﻳﻪ ﺑﻪ ﻧﻮﺑﺖ ‪ ،‬ﻧﻮازﻧﺪﮔﯽ ﻣﯽ ﮐﺮدﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺁﺥﺮ هﻤﻪ ﺷﺘﺮهﺎی ﻧﻘﺎرﻩ ﺥﺎﻧﻪ ی ﺷﺎهﯽ ﻗﺪم در ﺗﮑﻴ ﻪ ﻣﯽ ﮔﺬارﻧ ﺪ‪.‬ﮔﻮرﮔ ﻪ ه ﺎی ﺑﺰرگ ‪ ،‬ﺑﺮﺣﻴﻮاﻧ ﻬﺎ‬
‫ﺑﺴﺘ ﻪ و ﺳ ﺮﻧﺎﭼﻴﺎن ﺑ ﺎ ﻟﺒﺎﺳ ﻬﺎی ﻗﺮﻣ ﺰ ﺑ ﺎ ﺳ ﺮﻧﺎ و ﮐﺮﻧ ﺎ و ﻃﺒ ﻞ و ده ﻞ ﺑ ﻪ ﻧﻮازﻧ ﺪﮔﯽ ﻣﺸﻐ ﻮل‬
‫ﺑﻮدﻧﺪ‪.‬ﮔﺎهﯽ هﻢ ﺑﻨﺎ ﺑﻪ اﻗﺘﻀﺎی ﻣﺠﻠﺲ ‪ ،‬ﮐﺮﻧﺎﭼﻴﺎن از ﻃﺒﻘﻪ هﺎی ﺑﺎﻻ زﻳﺮ ﻃﺎق ﭼ ﺎدر ﺗﮑﻴ ﻪ ‪ ،‬ﺑ ﺎد در‬
‫ﮐﺮﻧﺎهﺎ ﻣﯽ ﻧﻤﻮدﻧﺪ‪.‬‬
‫پ ﺲ از ﺳ ﺎن اﻳ ﻦ دﺳ ﺘﻪ ه ﺎ اﻧ ﺪﮐﯽ ﺳ ﮑﻮت ﻣ ﯽ ﺷ ﺪ و ﺑ ﻪ اﺷ ﺎرﻩ ی ﺗﻌﺰﻳ ﻪ ﮔ ﺮدان ‪ ،‬ﺗﻌﺰﻳ ﻪ ای ﮐ ﻪ‬
‫ﻣﺨﺼﻮص روز ‪ ،‬ﻗﺒﻼ ﺁﻣﺎدﻩ ﺷﺪﻩ ﺑﻮد ﺷﺮوع ﻣﯽ ﮔﺮدﻳﺪ‪.‬ﻟﺒﺎس ﺷﺒﻴﻪ ه ﺎ ﻧ ﻴﺰ ﺑ ﺎ ﮐ ﻤﺎل دﻗ ﺖ ﺗﻬﻴ ﻪ ﺷ ﺪﻩ‬
‫ﺑﻮد و در ﻣﻮارد ﻟﺰوم ‪ ،‬ﺑﻪ ﺟﻮاهﺮی هﺎی ﺳﻠﻄﻨﺘﯽ ﻧﻴﺰ ﻣﺰﻳﻦ ﺑﻮد‪.‬‬
‫اﻳﻦ ﺑﻮد ﺑ ﺴﺎط ﺗﻌﺰ ﻳﻪ ی روز ﮐ ﻪ ﻣ ﺠﺪدًا پﺎﺳ ﯽ از ﺷﺐ ﺷ ﺮوع ﻣ ﯽ ﺷ ﺪ ‪ ،‬ﺑﺎ اﻳ ﻦ ﺗ ﻔﺎوت ﮐﻪ ﭼﻨﺪﻳ ﻦ‬
‫هﺰار ﭼﺮاغ و ﺷﻤﻊ اﻓﺮوﺥﺘﻪ ﻣﯽ ﺷﺪ و ﺑﻪ ﻣﺮاﺗﺐ ﺑﻪ ﺟﻼل و ﺷﮑﻮﻩ ﻣﺠﻠﺲ اﻓﺰودﻩ ﻣﯽ ﮔﺸﺖ‪.‬‬
‫ﻋﻠﻢ ﺷﺎﻩ ‪ -‬روز ﺳﻮم ﻣﺤﺮم هﻢ ﻋﻠﻢ ﺷﺎﻩ را ﮐﻪ پﻨﺠﻪ ی ﺑﺰرﮔﯽ از زرﻧﺎب ﺑﺮ ﺳﺮش ﻧ ﺼﺐ ﺑ ﻮد ﺑ ﻪ‬
‫اﻧﺪرون ﻣﯽ ﺑﺮدﻧﺪ‪.‬اﻧﻴﺲ اﻟﺪوﻟﻪ زن ﺳ ﻮﮔﻠﯽ ﺷ ﺎﻩ ﻣﺘ ﺼﺪی ﺑﺴ ﺘﻦ و زﻳﻨ ﺖ دادن ﺁن ﺑﻮد‪ .‬پﺲ از اﻳﻨ ﮑﻪ‬
‫ﻋﻠﻢ را ﺑﻪ ا ﻧﻮاع ﺟﻮاه ﺮ و پﺎرﭼ ﻪ هﺎی ﮔﺮاﻧﺒﻬ ﺎ ﻣﯽ ﺁراﺳ ﺖ ﺁن را ﮐ ﻨﺎر ﺣ ﻮض ﺑ ﺰرگ ﻗﺮار ﻣ ﯽ‬
‫داد‪.‬زﻧﻬﺎی ﺷﺎﻩ و ﺗﻤﺎم اهﻞ اﻧﺪرون ﮐﻪ ﺑﺎﻟﻎ ﺑﺮ ﺳﻪ هﺰار ﻧﻔﺮ ﻣﯽ ﺷﺪﻧﺪ ﺑﻪ دور ﻋﻠﻢ ﺣﻠﻘﻪ ﻣﯽ زدﻧ ﺪ و‬
‫اﻧﻴ ﺲ اﻟﺪوﻟ ﻪ ﺷ ﺮﺑﺖ ﻣ ﯽ داد‪.‬ﺳ ﭙﺲ ﻳﮑ ﯽ از دﺥﺘﺮه ﺎی ﻓﺘﺤﻌﻠﻴﺸ ﺎﻩ ﻧﻮﺣ ﻪ ﺳ ﺮاﺋﯽ ﺁﻏ ﺎز ﻣ ﯽ ﻧﻤ ﻮد و‬
‫ﺣﻀﺎر ﺑﻪ ﺳﻴﻨﻪ زﻧﯽ ﻣﺸﻐﻮل ﻣﯽ ﺷﺪﻧﺪ‪.‬ﺑﻌﺪ ﻧﺎﻳﺐ اﻟﺴﻠﻄﻨﻪ پ ﺴﺮ ﺷ ﺎﻩ ﺑ ﻪ ا ﻧﺪورن ﺁﻣ ﺪﻩ ﻋ ﻠﻢ را ﺣﺮﮐ ﺖ‬
‫ﻣﯽ داد‪.‬اﻋﺘﻤﺎد اﻟﺤﺮم رﺋﻴﺲ ﺥﻮاﺟﻪ ﺳﺮاﻳﺎن و دﻳﮕﺮ ﺥﻮا ﺟﻪ هﺎ ﺑ ﻪ دﻧ ﺒﺎﻟﺶ ﻣ ﯽ اﻓﺘﺎدﻧ ﺪ و ﻋﻠ ﻢ را ﺑ ﺎ‬
‫اﻳﻦ ﺗﺸﺮﻳﻔﺎت ﺑﻪ ﺗﮑﻴﻪ ﺑﺮدﻩ در ﺟﺎی ﻣﺨﺼﻮص ﻗﺮار ﻣﯽ دادﻧﺪ‪.‬ﺥﺎﻧﻤﻬﺎ از اﻧﺪرون ﺑ ﻪ ﺗﮑﻴ ﻪ رﻓ ﺘﻪ در‬
‫ﻃﺎق ﻧﻤﺎهﺎی ﺥﻮد ﻣﯽ ﻧﺸﺴﺘﻨﺪ و ﺑﺮای ﺗﻤﺎﺷﺎی ﺗﻌﺰﻳﻪ ﺁﻣﺎدﻩ ﻣﯽ ﺷﺪﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺧﻠﻌﺖ و ﭘﻴﺸﮑﺶ ‪ -‬روز هﻔﺘﻢ ﻣﺤﺮم ﺥﻠﻌﺖ هﺎی ﺷﺎهﺎﻧﻪ ﮐﻪ در ﺣﺪود دوﻳﺴﺖ ﻃﺎﻟﻖ ﺷﺎل ﺑﻮد ‪ ،‬ﺑﻴ ﻦ‬
‫ﺳﺰان ﺗﻌﺰﻳﻪ ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻣﯽ ﺷﺪ‪.‬در هﻤﻴﻦ ﺷﺐ ‪ ،‬ﺷﺎﻩ ﻃﺎق ﻧ ﻤﺎ ﮔﺮدﺷ ﯽ ﻣ ﯽ ﻧ ﻤﻮد‪ :‬وﻗ ﺘﯽ ﺗﻌﺰﻳ ﻪ ﺗﻤ ﺎم ﻣ ﯽ‬
‫ﺷﺪ و هﻤﻪ ﻣﯽ رﻓﺘﻨﺪ از ﻃﺎق ﻧﻤﺎی ﺥﻮد پﺎﺋﻴﻦ ﻣﯽ ﺁﻣﺪ و درﻣﻘﺎﺑﻞ ﻃﺎق ﻧﻤﺎهﺎ ﺑﻪ ﺗﻤﺎﺷ ﺎ ﻣ ﯽ اﻳﺴﺘ ﺎد و‬
‫ﺹ ﺎﺣﺒﺎن ه ﺮ ﻃ ﺎق ﻧﻤ ﺎ ﮐ ﻪ از اﻋﻴ ﺎن و اﺷ ﺮاف و رﺟ ﺎل و درﺑﺎرﻳﻬ ﺎ ﺑﻮدﻧ ﺪ ‪ ،‬ﺑ ﻪ ﻓﺮاﺥ ﻮر ﺣ ﺎل ‪،‬‬
‫پﻴﺸﮑﺸﻬﺎﺋﯽ ﺗﻘﺪﻳﻢ ﻣﯽ ﻧﻤﻮدﻧﺪ )اﻳﻦ ﺑﻮد ﻧﻮﺷﺘﻪ هﺎی ﻣﺴﺘﻮﻓﯽ و ﻣﻌﻴﺮ(‬
‫*****‬
‫‪pdf.tarikhema.ir‬‬

‫ﻧﻘﺶ ﺗﻌﺰﻳﻪ در ﻣﻮﺳﻴﻘﯽ ﻣﺎ ‪ -‬ﭼﻨﺎﻧﮑﻪ ﻗﺒﻼ ﻧﻮﺷﺘﻢ ﺑﺎ اﻳﻨﮑﻪ ﻣﺬهﺐ ﻣﺎ ﺑﺰرﮔ ﺘﺮﻳﻦ ﺳ ﺪ و ﻣﺎﻧﻊ ﭘﻴﺸﺮ ﻓﺖ‬
‫ﻣﻮﺳﻴﻘﯽ ﺑﻮدﻩ اﺳﺖ ‪ ،‬اهﻤﻴﺖ ﻳﺎﻓﺘﻦ ﻣﻘﺎم ﺕﻌﺰﻳﻪ ‪ ،‬ﻳﮑﯽ از ﻣﻮﺟﺒﺎت ﺣﻔﻆ ﻧﻐﻤﺎت ﻣﻠﯽ ﺑ ﻪ ﺷﻤﺎر ﺁ ﻣﺪﻩ و‬
‫ﻣﺨﺼﻮﺻًﺎ ﻧﻘﺶ ﺑﺰرﮔﯽ را در ﺕﺮﺑﻴﺖ ﺁواز ﺧﻮاﻧﻬﺎ ﺑﻪ ﻋﻬﺪﻩ ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ ﭼﻨﺎﻧ ﮑﻪ ﺑﻬ ﺘﺮﻳﻦ ﺧﻮاﻧ ﻨﺪﮔﺎن‬
‫ﻣﺎ ‪ ،‬در ﻣﮑﺘﺐ ﺕﻌﺰﻳﻪ ﭘﺮورش ﻳﺎﻓﺘﻪ اﻧﺪ‪.‬اﻳﻨﮑﻪ ﮔﻔﺘﻢ ﻣﺬهﺐ ﻣ ﺎ و ﻧﻨﻮ ﺷﺘﻢ ﻣﺬهﺐ اﺳ ﻼم ‪ ،‬ازﻳ ﻦ ﺟﻬ ﺖ‬
‫اﺳﺖ ﮐﻪ در اﻳﺮان ‪ ،‬دﻳﻦ ﻣﺤﻤﺪی هﻢ ﺑﻪ ﺟﻬﺎت ﺕﺎرﻳﺨﯽ ﺑﻪ وﺿﻊ ﺧ ﺎص ﺕﻐﻴ ﻴﺮ ﺷ ﮑﻞ ﻳﺎﻓ ﺘﻪ ا ﺳﺖ‪.‬در‬
‫ﻣﻴﺎن ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ‪ ،‬اﻳﻦ ﻣﺎ هﺴﺘﻴﻢ ﮐﻪ ﻣﻮﺳﻴﻘﯽ را ﺣﺮام داﻧﺴﺘﻪ اﻳﻢ‪.‬ﺕﺮﮐﻬﺎ هﻢ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﻨ ﺪ و ﻝﯽ د ﻳﻦ ﺁﻧﻬ ﺎ ﺑﺎ‬
‫ﮔﺮﻳﻪ و روﺿﻪ و ﻋﺰا ﺕﻮأم ﻧﻴﺴﺖ‪.‬ﻋﺮﺑﻬﺎ هﻢ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﻨ ﺪ وﻝ ﯽ ﻋﻠ ﻤﺎی ﺕﺴﻨ ﻦ ‪ ،‬ﻣﻮﺳ ﻴﻘﯽ را ﺣﺮام ﻧﻤ ﯽ‬
‫داﻧﻨ ﺪ ﺑ ﻪ هﻤﻴ ﻦ ﺟﻬ ﺖ در ﺑﻴ ﻦ ﺁﻧﻬ ﺎ ﺑﺨﺼ ﻮص در ﻧ ﺰد ﻣﺼﺮﻳ ﺎن ‪ ،‬راﻩ ﭘﻴﺸﺮﻓ ﺖ ﻣﻮﺳ ﻴﻘﯽ ﺑ ﺎز ﺷ ﺪﻩ‬
‫اﺳﺖ‪.‬ﮐﻨﮕﺮﻩ ای ﮐﻪ در ﺳﺎل ‪١٩٣٢‬م‪.‬از ﻣﻮﺳﻴﻘﯽ داﻧﻬﺎی ﺑﺰرگ و ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﮔﺎن ﻣﻠﻞ اروﭘﺎﺋﯽ در ﻗ ﺎهﺮﻩ‬
‫ﺕﺸﮑﻴﻞ ﺷﺪ و ﺕﮑﻠﻴﻒ وزارت ﻣﻌ ﺎرف ﻣ ﺼﺮ را ﺑ ﺮای ﻃ ﺮز ﺕﺮﻗ ﯽ ﻣﻮﺳ ﻴﻘﯽ ﺕﻌﻴ ﻴﻦ ﮐ ﺮد ‪ ،‬ﻧﻤﻮ ﻧﻪ ی‬
‫ﺁﻧﺴﺖ ﮐﻪ هﻨﻮز ﻣﺎ ﺑﻪ ﭼﻨﻴﻦ ﻓﮑﺮهﺎ ﻧﻴﻔﺘﺎدﻩ اﻳﻢ‪.‬ﻣﺘﺄﺳﻔﺎﻧﻪ در ﺑﻴ ﻦ ﻣ ﺎ ﺧﺮاﻓ ﺎت و اوه ﺎم ﺟ ﺎی ﺣ ﻘﺎﻳﻖ را‬
‫ﮔﺮﻓﺘﻪ و هﻨﻮز هﻢ ﻣﻮﺳﻴﻘﯽ ‪ ،‬از ﻧﻈﺮ ﻋﻠﻤﺎی ﺷﻴﻌﻪ ‪ ،‬ﺣﺮام ﺑ ﻪ ﺷ ﻤﺎر ﻣﯽ ﺁ ﻳﺪ و رادﻳ ﻮی ﻣ ﺎ در ا ﻳﺎم‬
‫ﻋﺰا ﮐﻪ ﺑﻴﺶ از ﺟﺸﻦ و ﺷﺎدی دارﻳﻢ در ﺳﮑﻮت و ﺧﺎﻣﻮﺷﯽ اﺳﺖ‪).‬ﺟﻴ ﻤﺰ ﻣﻮر ﻳﻪ( در ﮐﺘ ﺎب ﺣﺎﺟ ﯽ‬
‫ﺑﺎﺑ ﺎ در ﻣﻘﺎﻳﺴ ﻪ ی دو ﮐﺸ ﻮر اﺳ ﻼﻣﯽ ﻳﻌ ﻨﯽ اﻳ ﺮان و ﻋﺜﻤ ﺎﻧﯽ ﻣ ﯽ ﻧﻮﻳﺴ ﺪ‪:‬اﻳﻨﺠ ﺎ داراﻝﺼﻔ ﺎ ‪ ،‬ﺁﻧﺠ ﺎ‬
‫داراﻝﻌﺰا ؛ اﻳﻨﺠﺎ ﺕﻤﺎﺷﺎﺧﺎﻧﻪ ‪ ،‬ﺁﻧﺠﺎ ﺕﮑﻴﻪ ﺧﺎﻧﻪ ؛ اﻳﻨﺠﺎ ﺑﺎزی ‪ ،‬ﺁﻧﺠﺎ ﺷﺒﻴﻪ ‪ ،‬اﻳﻨﺠﺎ ﻋﻴﺶ ‪ ،‬ﺁﻧ ﺠﺎ ﺕﻌﺰ ﻳﻪ ؛‬
‫اﻳﻨﺠﺎ ﺁوازﻩ ‪ ،‬ﺁﻧﺠﺎ روﺿﻪ!‬
‫ﺧﻮب ﺕﻮﺟﻪ ﮐﻨﻴﺪ اﻳﻦ ﮐﺘﺎب در دورﻩ ی ﻓﺘﺤﻌﻠﯽ ﺷﺎﻩ در ﺣﺪود ﻳﮑﺼﺪ و ﺳﯽ ﺳﺎل ﻗﺒ ﻞ ﻧﻮ ﺷﺘﻪ ﺷﺪﻩ و‬
‫اﻳﻦ ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ از ا ﻳﺮان و ﻋﺜ ﻤﺎﻧﯽ ﺁن روز ‪ ،‬ﺑ ﻪ ﻋﻤ ﻞ ﺁﻣ ﺪﻩ و ﻣ ﺎ ﺧﻮد ﻣ ﯽ داﻧﻴ ﻢ ﮐ ﻪ ﺕﺮﮐ ﻴﻪ ی اﻣ ﺮوز‬
‫ﭼﻘﺪر از ﺁن اﻳﺎم ﺟﻠﻮﺕﺮ رﻓﺘﻪ اﺳﺖ وﻝﯽ ﻣﺎ هﻨﻮز ﺳﺎﻝﯽ ﭼﻨﺪ ﻣﺎﻩ ﺑﺮ ﺳﺮو ﺳﻴﻨﻪ ی ﺧﻮد ﻣﯽ زﻧﻴﻢ‪.‬‬
‫ﺁﻳﺎ ﻧﻤﯽ داﻧﻴﻢ ﮐﻪ ﻣﺮدم ﻣﺘﻤﺪن ﺑﻪ ﻣ ﺎ ﻣ ﯽ ﺧﻨﺪ ﻧﺪ؟ اﮔ ﺮ ﺧﻮد را ﺑﻪ ﻧ ﺎداﻧﯽ ﺑﺰﻧﻴﻢ ﺑﺴ ﻴﺎر ﻋﺠﻴ ﺐ اﺳ ﺖ!‬
‫رﺿﺎ ﺷﺎﻩ ﭘﻬﻠﻮی اﻳﻦ رﺳﻢ را ﺑﺮاﻧﺪاﺧﺖ و ﻣﺎ در دورﻩ ی دﻣﻮﮐﺮاﺳﯽ دوﺑ ﺎرﻩ ﺁن را ﺕﺠﺪﻳ ﺪ ﮐﺮدﻳﻢ و‬
‫ﺳﺎل ﺑﻪ ﺳﺎل ﺑﺮ روﻧﻖ اﻳﻦ ﺑﺎز ﻣﯽ اﻓﺰاﺋﻴﻢ‪.‬ﻋﻠﻤﺎی ﺑ ﺰرگ ا ﺳﻼم ﺑ ﺎ ا ﻳﻦ ﻧ ﻮع ﻋﺰاداری ﻣﺨﺎﻝﻔ ﻨﺪ‪ .‬ﻣﻦ‬
‫درﻳﻦ ﺑﺎرﻩ ﻧﻈﺮ ﭼﻨﺪ روﺣﺎﻧﯽ داﻧﺎ را ﭘﺮ ﺳﻴﺪم‪.‬ﮔﻔﺘﻨ ﺪ دﻳ ﻨﯽ ﮐﻪ ﺑ ﺮای ﻣﺎ ﺳﺎﺧﺘﻪ ا ﻧﺪ ﺑﺴﻴ ﺎر از ﺣﻘﻴﻘ ﺖ‬
‫ﺧﻮد ﺑﻪ دور اﻓﺘﺎدﻩ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺁری ﻣ ﺎ ﻓﺮوع را ﭼﺴﺒﻴ ﺪﻩ واﺻ ﻮل را ﮐ ﻨﺎر ﮔﺬاردﻩ اﻳ ﻢ‪.‬اﻳﻤ ﺎن ﺣﻘﻴﻘ ﯽ ﮐ ﻪ ه ﺎدی اﻓﮑ ﺎر ﻣﺮدﻣﺴ ﺖ ‪،‬‬
‫ﺳﺎﻝﻴﺎن دراز اﺳﺖ ﮐ ﻪ از ﻣﻴ ﺎن ﻣ ﺎ ر ﺧﺖ ﺑﺮﺑﺴﺘ ﻪ و ﺕﻨ ﻬﺎ ﺧﻮد را ﺑ ﻪ ﻇﻮاه ﺮ ﭘﻮچ ﮐﻪ ﻣﺎ ﻳﻪ ی ﺕﻴﺮﻩ‬
‫ﺑﺨﺘﯽ اﺳﺖ ﻣﺸﻐﻮل ﻣﯽ دارﻳﻢ‪.‬‬
‫ﺁﻳﺎ ﺕﺼﻮر ﻧﻤﯽ ﮐﻨﻴﺪ ﺁﻧﻬﺎ ﮐﻪ ﺑﻪ ﮐﺸﻮر ﻣﺎ ﻧﻈﺮ دارﻧﺪ و ﺑﻬﺮﻩ ی ﺧﻮد را ﻃﺎﻝﺒﻨ ﺪ ‪ ،‬ﻣ ﺎ را در ﺣ ﻔﻆ اﻳ ﻦ‬
‫روش ﻧﺎﺳ ﺘﻮدﻩ ﺕﺸﻮﻳ ﻖ ﻣ ﯽ ﮐﻨﻨ ﺪ؟ﺁﻳﺎ دوﻝ ﺖ ه ﺎی ﻣ ﺎ ﺑﻴ ﺪار ﻧﻴﺴﺘﻨ ﺪ اﻳ ﻦ رﺳ ﻢ را ﻣﻮﻗ ﻮف دارﻧ ﺪ و‬
‫ﺑﺮاﻧﺪازﻧﺪ و روﺣﺎﻧﻴﻮن ﺣﻘﻴﻘﯽ را وادار ﮐﻨﻨﺪ ﮐﻪ ﻣﺮدم ﺟﺎ هﻞ را از ﺣﻘﻴ ﻘﺖ د ﻳﻦ ﺁﮔ ﺎﻩ ﺳ ﺎزﻧﺪ؟ ﺕﻌﺰ ﻳﻪ‬
‫را ﮐﻪ ﺟﻨﺒﻪ ی هﻨﺮی داﺷﺖ از ﺑﻴﻦ ﺑﺮدﻧﺪ وﻝﯽ دﺳﺘﻪ ﺑﻨﺪی و ﺳﻴﻨﻪ زﻧﯽ دوﺑﺎرﻩ رواج ﻳﺎﻓﺘﻪ اﺳﺖ!‬
‫‪pdf.tarikhema.ir‬‬

‫از ﻣﻄﻠﺐ ﮐﻤﯽ دور اﻓﺘﺎدم ﻣﻘﺼﻮد اﻳﻨﺴﺖ ﮐﻪ ﺗﻌﺰﻳﻪ ﻳﮑﯽ از ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ وﺳﺎﺋﻠﯽ ﺑﻮد ﮐﻪ ﻣﻮ ﺟﺐ ﺣﻤﺎ ﻳﺖ‬
‫و ﺣﻔﻆ ﻗﺴﻤﺘﯽ از ﻥﻐﻤﺎت ﻣﻠﯽ ﻣﺎ ﮔﺮدﻳ ﺪ‪ .‬در ﻳﻦ ﺟ ﺎ ﻣﻮﺳ ﻴﻘﯽ از راﻩ ﺁواز ‪ ،‬ﻥ ﻘﺶ ﺑﺰرﮔ ﯽ ﺑ ﺮ ﻋﻬ ﺪﻩ‬
‫داﺷﺖ زﻳﺮا ﺧﻮاﻥﻨﺪﻩ ی ﺧﻮش ﺁواز ‪ ،‬ﺑﻬﺘﺮ ﻣﯽ ﺗﻮاﻥﺴ ﺖ در دل ﺗﻤﺎ ﺷﺎﭼﻴﺎن و ﻋ ﺰاداران رﺧﻨ ﻪ ﮐﻨ ﺪ‪.‬‬
‫ﺑﻨﺎﺑﺮﻳﻦ ﺟﻮاﻥﻬﺎﺋﯽ ﮐﻪ ﺹﺪای ﮔﺮم ﺧﻮش ﺁهﻨﮓ داﺷﺘﻨﺪ ‪ ،‬ﺑﺮای ﻥﻘﺶ هﺎی ﺗﻌﺰﻳﻪ اﻥﺘﺨﺎب ﻣﯽ ﺷ ﺪﻥﺪ و‬
‫ﻣﺪﺗﯽ ﻥ ﺰد ﺗﻌﺰﻳ ﻪ ﺧﻮاﻥ ﻬﺎی اﺳ ﺘﺎد ﮐﻪ دﺳ ﺘﮕﺎﻩ دان ﺑﻮدﻥ ﺪ و از ردﻳ ﻒ و ﮔﻮﺷ ﻪ هﺎی ﺁواز ﺑﻪ ﺧﻮﺑ ﯽ‬
‫اﻃﻼع داﺷﺘﻨﺪ ‪ ،‬ﻃﺮز ﺧﻮاﻥﺪن ﺹﺤﻴﺢ را ﻣﺸﻖ و ﺗ ﻤﺮﻳﻦ ﻣ ﯽ ﮐﺮد ﻥﺪ ﺗ ﺎ ﺑﺘﻮاﻥﻨ ﺪ ا ﺷﻌﺎر را ﺑ ﻪ ﺗﺮﺗ ﻴﺐ‬
‫درﺳﺖ و ﺑﺎﻏﻠﺖ هﺎی ﻣﻨﺎﺳﺐ ادا ﮐﻨﻨﺪ ‪ ،‬ﺑﻪ هﻤﻴﻦ ﺟﻬﺖ ﺧﻮاﻥﻨﺪﮔﺎﻥﯽ از ﻣﮑﺘﺐ ﺗﻌﺰﻳﻪ درﺁﻣﺪ ﻥﺪ ﮐﻪ در‬
‫ﻓﻦ ﺁواز ﺧﻮاﻥﯽ ﺑﻪ ﻣﻘﺎم هﻨﺮﻣﻨﺪی رﺳﻴﺪﻥﺪ‪.‬‬
‫ﺗﻌﺰﻳﻪ ﺧﻮاﻧﻬﺎی ﺧﻮش ﺁواز ﮐ ﻪ ﺷ ﻬﺮت ﻳﺎﻓﺘ ﻪ ا ﻧﺪ ‪ -‬ا ﮔﺮ ﮐﺴ ﯽ در ﮔﺬ ﺷﺘﻪ ﺑ ﻪ ا ﻳﻦ ﻓﮑ ﺮ ﺑﻮد ﮐﻪ ﻥﺎم‬
‫ﮐﺴﺎﻥﯽ را ﮐﻪ درﻳﻦ ﻓﻦ ﺷﻬﺮت داﺷﺘﻨﺪ ﺟﻤﻊ ﺁوری ﮐﻨﺪ ‪ ،‬ﺷﺎﻳﺪ اﻣﺮوز ﻥﺎم ا ﺷﺨﺎص ﺑﺴﻴ ﺎری ﺑ ﻪ ﻥﻈ ﺮ‬
‫ﺧﻮاﻥﻨﺪﮔﺎن ﻣﯽ رﺳﻴﺪ‪.‬درﻳﻦ ﻗﺴﻤﺖ ﻥﺒﺎﻳﺪ ﺗﻨﻬﺎ ﺑﻪ ﮐﺴﺎﻥﯽ ﮐﻪ در ﺗﻬﺮان ﺗﻌﺰﻳﻪ ﺧﻮاﻥﺪﻩ و ﺗﺮﺑﻴﺖ ﺷﺪﻩ اﻥ ﺪ‬
‫ﺗﻮﺟﻪ داﺷﺖ زﻳﺮا در ﺗﻤﺎم ﺷﻬﺮهﺎ و دهﺎت اﻳﺮان ﺗﻌﺰﻳﻪ ﻣﯽ ﺧﻮاﻥﺪﻥﺪ و هﻤﻪ ﺟﺎ ﺗﻌﺰ ﻳﻪ ﺧ ﻮان ﺧﻮش‬
‫ﺁواز داﺷ ﺘﻨﺪ‪.‬ﻥﮕﺎرﻥ ﺪﻩ ﺑ ﺮای ﻥﻤﻮﻥ ﻪ ﻥ ﺎم ﭼﻨ ﺪ ﺗ ﻦ از ﻣﺸﻬﻮرﺗ ﺮﻳﻦ ﺁﻥﻬ ﺎ را ﮐ ﻪ از ﻣﻮﺳ ﻴﻘﯽ ﻥ ﻴﺰ اﻃ ﻼع‬
‫ﮐﺎﻓﯽ داﺷﺘﻪ و اﺳﺎﻣﯽ ﺁﻥﺎن را از ﮐﺴﺎﻥﯽ ﮐﻪ ﺹﻮﺗﺸﺎن را ﺷﻨﻴﺪﻩ اﻥ ﺪ ﺑﻪ د ﺳﺖ ﺁوردﻩ ام درﻳ ﻦ ﺟﺎ ﻣ ﯽ‬
‫ﻥﻮﻳﺴﻢ ﺗﺎ ﻥﺎﻣﺸﺎن درﻳﻦ دﻓﺘﺮ ﺑﺎﻗﯽ ﺑﻤﺎﻥﺪ و ﻣﺜﻞ ﺑﺴﯽ دﻳﮕﺮ ﮐﻪ از ﺧﺎﻃﺮهﺎ رﻓﺘﻪ اﻥﺪ ﻓﺮاﻣﻮش ﻥﺸﻮﻥﺪ‪:‬‬
‫ﺳﻴﺪ زﻳﻦ اﻟﻌﺎﺑﺪﻳﻦ ﻗﺮاب ﮐﺎﺷﯽ و رﺿﺎ ﻗﻠﯽ ﺗﺠﺮﻳﺸﯽ ﮐﻪ ﺟﺰء ﺧﻮاﻥﻨﺪﮔﺎن درﺑﺎری ﺑﻮدﻩ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺳﻴﺪ ﻋﺒﺪاﻟﺒﺎﻗﯽ ﺑﺨﺘﻴﺎری ﮐﻪ ﻣﻌﻴﻦ اﻝﺒ ﮑﺎی اﺹ ﻔﻬﺎن و ﺑﺨﺘﻴ ﺎری و ﺷﻴﺮاز ﺑﻮدﻩ و دﺳ ﺘﻪ ی ﺗﻌﺰ ﻳﻪ ی‬
‫ﻣﻔﺼﻠﯽ داﺷﺘﻪ و ﺗﻌﺰﻳﻪ ﺧﻮاﻥﻬﺎ را ﺗﺮﺑﻴﺖ ﻣﯽ ﮐﺮدﻩ و ﻣﺠﺎﻝﺲ ﺗﻌﺰ ﻳﻪ ی ا ﺹﻔﻬﺎن و ﺑﺨﺘ ﻴﺎری را ﻣ ﯽ‬
‫ﮔﺮداﻥﻴﺪﻩ ﺣﺘﯽ ﺑﺎ دﺳﺘﻪ ی ﺗﻌﺰﻳﻪ ی ﺧﻮد ﺑﻪ ﺷﻴﺮاز هﻢ ﻣﯽ رﻓﺘﻪ و ﺧ ﻮدش هﻢ ﺷﺒﻴﻪ ﺣ ﻀﺮت ﻋ ﺒﺎس‬
‫ﻣﯽ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪.‬وی ﺷﺎﮔﺮدی داﺷﺘﻪ اﺳﺖ ﺑﻪ ﻥﺎم ﺳ ﻴﺪ ﺣﺴ ﻦ ﺷﺒﻴﻪ )اﺹ ﻔﻬﺎﻥﯽ( ﮐﻪ ﺑ ﻪ ﻗ ﻮل ﻃ ﺎهﺮزادﻩ‬
‫اﺳ ﺘﺎد ﺁواز ‪ ،‬ﻣﺜ ﻞ ﮐﺘ ﺎب ﻣﻮﺳ ﻴﻘﯽ ﺑ ﻮد و از ردﻳ ﻒ اﻃ ﻼع ﮐﺎﻣ ﻞ داﺷ ﺖ و ﺗﺤﺮﻳ ﺮ ﺹ ﺪاﻳﺶ ﺑﺴﻴ ﺎر‬
‫ﻣﺘﻨﻮع ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﻣﻼﺣﺴﻴ ﻦ اﻣ ﺎم ﺧ ﻮان و ﻣ ﻴﺮزا ﻏﻼﻣﺤﺴﻴ ﻦ ﻋﺒ ﺎس ﺧ ﻮان و ﺝﻬ ﺎﻧﮕﻴﺮ ﻣﺴﻠ ﻢ ﺧ ﻮان ﮐ ﻪ ﻣﻬ ﺪی ﻗﻠ ﯽ‬
‫هﺪاﻳﺖ )ﻣﺨﺒﺮاﻝﺴﻠﻄﻨﻪ( از ﺁﻥﻬﺎ ﻥﺎم ﺑﺮدﻩ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺳ ﻴﺪ اﺣﻤ ﺪ ﺧ ﺎن ﮐ ﻪ در ﺗﻌﺰﻳ ﻪ ﻥﻘ ﺶ ﺣ ﺮ و ﻋﺒ ﺎس را ﻣﺨﺼﻮﺹ ًﺎ ﺧ ﻮب از ﻋﻬ ﺪﻩ ﺑﺮﻣ ﯽ ﺁﻣ ﺪﻩ‬
‫اﺳﺖ‪.‬ﻥﺎﻣﺒﺮدﻩ اوﻝﻴﻦ ﺧﻮاﻥﻨﺪﻩ اﻳﺴﺖ ﮐﻪ ﺹﻔﺤﺎت ﻣﻮﺳﻴﻘﯽ او ﺑﻪ ﻳﺎد ﮔﺎر ﻣﺎﻥﺪﻩ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻣﻴﺮزا رﺣﻴﻢ )ﮐﻤﺎﻥﭽﻪ ﮐﺶ( ﮐﻪ در ﻓﺼﻮل ﻗﺒﻞ وﺹﻔﺶ ﮔﺬﺷﺖ و اوﻝﻴﻦ اﺳﺘﺎد ﻥﮕﺎرﻥﺪﻩ ﺑﻮدﻩ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻗﻠﯽ ﺧﺎن ﺷﺎهﯽ ﮐﻪ ﺹﺪای ﻥ ﺎزﮐﯽ داﺷ ﺖ و ﺧ ﻴﻞ ﻣﺆﺙ ﺮ ﻣ ﯽ ﺧﻮا ﻥﺪ ‪ ،‬ﻣﺨﺼﻮﺹ ًﺎ ﺁواز د ﺷﺘﯽ را در‬
‫ﻥﻘﺶ زﻳﻨﺐ ﺧﻮب از ﻋﻬﺪﻩ ﺑﺮﻣﯽ ﺁﻣﺪ‪.‬ازﻳﻦ ﮔﺬﺷﺘﻪ ﺧﻮاﻥﻨﺪﻩ ی ﻣﺠﻠﺴﯽ هﻢ ﺑ ﻮد و ﺁهﻨﮕﻬ ﺎی ﺽ ﺮﺑﯽ و‬
‫ﺗﺼﻨﻴﻒ هﻢ ﻣﯽ ﺧﻮاﻥﺪ و ﭼﻨﺪ ﺹﻔﺤﻪ ی ﻣﻮﺳﻴﻘﯽ از او ﺑﻪ ﻳﺎدﮔﺎر ﻣﺎﻥﺪﻩ اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪pdf.tarikhema.ir‬‬

‫)ﺷﻤﺎرﻩ ‪ (١١٦‬اﻳﺴﺘﺎدﻩ از راﺳﺖ ‪ -١ :‬اﺣﻤﺪ ﺕﻔﺮﺷﯽ ‪ -٢‬ﺣﺎج ﺑﺎرک اﷲ ‪ -٣‬ﺳﻴﺪ اﺣﻤﺪ ﺧﺎن ‪ -٥‬ﺷﻴﺦ ﺣﺴﻦ ﻗﺎﺟﺎر‬

‫‪ -٧‬ﻡﻴﺮزا رﺣﻴﻢ )ﮐﻤﺎﻧﭽﻪ ﮐﺶ( ‪ -٨‬ﻡﺤﻤﺪ ﺳﻮﻟﻘﺎﻧﯽ‬

‫ﺣﺎج ﺑﺎرک اﷲ ﮐﻪ ﺻﺪای ﭘﺮﻃﻨﻴﻦ و ﺑﻠﻨﺪی داﺷﺖ و در ﻧﻘﺶ ﻋﺒﺎس و ﺣﺮ هﻨﺮﻧﻤﺎﺋﯽ ﻡﯽ ﮐﺮد‪.‬‬
‫ﺣﺒﻴﺐ اﷲ اﺳﺐ ﺑﻪ ﻣﺮدی و ﻣﻼ داداش ﻃﺎﻟﻘﺎﻧﯽ و ﺑﻼل ﺻ ﻤﻎ ﺁ ﺑﺎدی و ﻡ ﻴﺮزا ﺣﺴﻴﻨﻌﻠ ﯽ ﺷ ﻬﺮیﺎری‬
‫ﮐ ﻪ ﻡﻮﺳ ﻴﻘﯽ ﺷ ﻨﺎس و ﺧﻮاﻧﻨ ﺪﻩ ی ﮐﻨﻮﻧ ﯽ اﺑ ﺮاهﻴﻢ ﻧ ﻮذری ﺁﻧﻬ ﺎ را دﻳ ﺪﻩ و ﺻ ﺪاﻳﺸﺎن را ﺷ ﻨﻴﺪﻩ و‬
‫هﻨﺮﺷﺎن را ﺳﺘﻮدﻩ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺣ ﺎﺟﯽ ﻣ ﻼ رﺟﺒﻌﻠ ﯽ ﮐ ﻪ ﻧﻘ ﺶ اﻡ ﺎم ﺧﻮاﻧ ﯽ را ﺑﺴﻴ ﺎر ﺧ ﻮب در ﻋﻬ ﺪﻩ داﺷ ﺘﻪ وچ ﻮن ﻡ ﺮد ﺑﺎاﻳﻤ ﺎن ﺑ ﺎ‬
‫اﺧﻼص ﭘﺎﮐﯽ ﺑﻮدﻩ ‪ ،‬ﺁوازش هﻢ درﻳﻦ ﻧﻘﺶ ﺕﺄﺛﻴﺮ ﺑﻪ ﺳﺰا ﻡﯽ ﮐﺮدﻩ اﺳﺖ‪.‬‬
‫اﺑﻮاﻟﺤﺴﻦ اﻗﺒﺎل ﺁذر )اﻗﺒﺎل اﻟﺴﻠﻄﺎن(‬
‫ﭘﺪرش ﻡﻼﻡﻮﺳﯽ ﺑﺎ اﻳﻨﮑﻪ اهﻞ ﻋﻠﻢ ﺑﻮد ‪ ،‬ﻧﻤﯽ ﺧﻮاﺳﺖ ﺳﺮﺑﺎر ﺟﺎﻡﻌﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﻴﻞ ﺑﻪ دﺳﺖ ﻡﯽ ﮔﺮﻓ ﺖ‬
‫ودر دهﯽ ﻧﺰدﻳﮏ ﻗﺰوﻳﻦ زراﻋﺘﯽ ﻡﯽ ﮐﺮد و از دﺳ ﺘﺮﻧﺞ ﺧﻮد زﻧ ﺪﮔﺎﻧﯽ ﺧﺎﻧﻮادﻩ اش را ﺕ ﺎﻡﻴﻦ ﻡﯽ‬
‫ﻧﻤ ﻮد‪.‬هﻨ ﻮز هﻔ ﺖ ﺳ ﺎل از ﺕﻮﻟ ﺪ اﺑ ﻮاﻟﺤﺴﻦ ﻧﮕﺬﺷ ﺘﻪ ﺑ ﻮد ﮐ ﻪ ﭘ ﺪرش ﻡ ﺮد و ﻓﺮزﻧ ﺪ را ﺕﻨﻬ ﺎ ﮔ ﺬارد و‬
‫ﺧﺎﻧﻮادﻩ ی ﻡﻼ ﻡﻮﺳﯽ ﺑﻪ ﻗﺰوﻳﻦ ﻡﻨﺘﻘﻞ ﺷﺪﻧﺪ‪.‬اﺑﻮاﻟﺤﺴﻦ چﻮن ﺻﻮﺕﯽ ﺧ ﻮش داﺷ ﺖ ﺑ ﻪ دﻧ ﺒﺎل اﺳ ﺘﺎدی‬
‫ﻡﯽ ﮔﺸﺖ ﺕﺎ ﺑﻪ درک ﻡﺤﻀﺮ ﺣﺎﺟﯽ ﻣﻼ ﮐﺮیﻢ ﺟ ﻨﺎب ﻗﺰوی ﻨﯽ اﺳ ﺘﺎد ﻡ ﻌﺮوف ﺁواز ﻧﺎ ﺋﻞ ﺁﻡ ﺪ‪.‬ﺟ ﻨﺎب‬
‫ﻗﺰوﻳﻨﯽ ﺑﻪ اﺳﺘﻌﺪاد اﺑﻮاﻟﺤﺴﻦ ﺧﺎن ﭘﯽ ﺑ ﺮد و در ﺕﺮﺑ ﻴﺖ او ه ﻤﺖ ﮔﻤﺎﺷ ﺖ‪.‬اﻗﺒ ﺎل ﺁذر در ﺟﻮاﻧ ﯽ راﻩ‬
‫ﺕﺒﺮﻳﺰ ﭘﻴ ﺶ ﮔﺮﻓ ﺖ و در ﻡﺪﺕﯽ ﮐﻢ ‪ ،‬ﺷ ﻬﺮت ﻳﺎﻓ ﺖ و ﺑﻪ در ﺑﺎر ﻡﺤﻤ ﺪ ﻋﻠ ﯽ ﻡﻴﺰا )وﻟﻴﻌ ﻬﺪ( ﻡﻌﺮ ﻓﯽ‬
‫ﺷﺪ‪.‬اﻗﺒﺎل ﭘ ﺲ از ﻓ ﻮت ﻡﻈﻔﺮا ﻟﺪﻳﻦ ﺷﺎﻩ ﺑ ﻪ هﻤﺮاه ﯽ وﻟﻴﻌ ﻬﺪ ﺕ ﻬﺮان ﺁﻡ ﺪ و در ﺕﻌﺰﻳ ﻪ و ﺕﮑ ﻴﻪ دوﻟ ﺘﯽ‬
‫ﺧﻮاﻧﻨﺪﻩ ی ﻡﻌﺮوﻓﯽ ﺷﺪ‪.‬وی ﭘﺲ از ﻋﺰل ﻡﺤﻤﺪ ﻋﻠﯽ ﻡﻴﺮزا ﺑﻪ دﺳﺘﻮر ﺳﺘﺎرﺧﺎن ﺳﺮدار ﻡﻠﯽ دوﺑﺎرﻩ‬
‫ﺑﻪ ﺕﺒﺮﻳ ﺰ ﺑﺮﮔﺸ ﺖ‪.‬ﺑ ﻌﺪ در دورﻩ ی اﺣ ﻤﺪ ﺷ ﺎﻩ ﺑ ﻪ ﻟ ﻘﺐ اﻗﺒ ﺎل اﻟﺴﻠﻄ ﺎن ﻧﺎﺋ ﻞ ﺷﺪ و ﻡﺠ ﺪدًا ﺑﻪ ﺕ ﻬﺮان‬
‫ﺁﻡﺪ‪.‬ﺳﭙﺲ ﺧﻮاﻧﻨﺪﻩ ی ﻡﺨﺼﻮص ﻡﺤﻤﺪ ﺣﺴﻦ ﻡﻴﺮزای ﻗﺎﺟﺎر )وﻟﻴﻌﻬﺪ( ﺷﺪ و ﺑﺎ وی ﻡ ﺠﺪدًا ﺑ ﻪ ﺕﺒﺮ ﻳﺰ‬
‫رﻓﺖ و ﺑﻌﺪهﺎ در هﻤﺎن ﺷﻬﺮ ﻡﺸﻐﻮل ﺧﺪﻡﺎت دوﻟﺘﯽ ﺷﺪ‪.‬‬
‫وی را ﺕﻨﻬﺎ ﺕﻌﺰﻳﻪ ﺧﻮان ﻧﺒﺎﻳﺪ داﻧﺴﺖ زﻳﺮا ﺧﻮاﻧﻨﺪﻩ ی ﻡﺠﻠﺴﯽ هﻢ ﺑ ﻮد و ﭘ ﺲ از ﺁ ﺷﻨﺎﺋﯽ ﺑ ﺎ درو ﻳﺶ‬
‫ﺧﺎن وﺳﺎﻳﺮ ﻧﻮازﻧﺪﮔﺎن ﻡﺸﻬﻮر ﻳﮏ ﺳﻔﺮ هﻢ ﺑﺮای ﭘﺮ ﮐﺮدن ﺻﻔﺤﻪ ه ﻤﺮاﻩ ﺁﻧﻬ ﺎ ﺑﻪ ﺕﻔﻠﻴ ﺲ ر ﻓﺖ‪.‬در‬
‫‪pdf.tarikhema.ir‬‬

‫ﺳﺎﻟﻬﺎی ﺑﻌﺪ ﺑﺎ ﻋﻠﯽ اﮐﺒﺮ ﺷﻬﻨﺎزی دوﺳﺘﯽ ﻳﺎﻓﺖ و ﺑﺎ او ﻧﻴﺰ ﺻﻔﺤﺎﺕﯽ ﺽﺒﻂ ﮐ ﺮد‪.‬ﻧﮕﺎر ﻧﺪﻩ ﻳﮏ ﺑﺎر‬
‫در ﺳﺎل ‪ ١٣١٧‬از ﻡﺤﻀﺮ او در ﺕﺒﺮﻳﺰ اﺳﺘﻔﺎدﻩ ﮐﺮد‪.‬در ﺳﺎل ‪ ١٣٣٤‬هﻢ ﮐ ﻪ هﻴﺌ ﺖ ارﮐﺴ ﺘﺮ اﻧﺠ ﻤﻦ‬
‫ﻡﻮﺳﻴﻘﯽ ﻡﻠﯽ ﺑﻪ ﺕﺒﺮﻳﺰ رﻓﺖ ‪ ،‬وی ﺷﻬﺮدار ﺑﻮد و ﺑﺮای ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﮐﻨﺴﺮﺕﻬﺎی اﻧﺠﻤﻦ ﮐﻤﮑﻬﺎی ﺷﺎﻳﺴﺘﻪ‬
‫ﻧﻤﻮد‪.‬ﺁﺧﺮﻳﻦ ﺑﺎر هﻢ در‬
‫‪pdf.tarikhema.ir‬‬

‫)ﺷﻤﺎرﻩ ‪ (١١٧‬اﺑﻮاﻟﺤﺴﻦ اﻗﺒﺎل ﺁذر )اﻗﺒﺎل اﻟﺴﻠﻄﺎن(‬

‫ﺱﺎل ‪ ١٣٢٦‬ﮐﻪ ﺑﺮای ﺑﺎزدﻳﺪ ﻡﺮﮐﺰ ﭘﺨﺶ ﺻﺪای ﺗﺒﺮﻳﺰ ﻡﺄﻡﻮرﻳﺘﯽ در ﺁن ﺷﻬﺮ دا ﺷﺘﻢ ‪ ،‬ﺻﺪاﻳﺶ را‬
‫ﺷﻨﻴﺪم ﮐﻪ هﻨﻮز هﻢ ﺥﻮب ﻡﯽ ﺥﻮاﻧﺪ‪.‬روش اﻗﺒﺎل در ﺥﻮاﻧﺪن ﺁواز از ﺱﺒﮏ ﺗﻌﺰﻳﻪ ﺑﻬﺮﻩ داﺷ ﺖ ﻳﻌﻨ ﯽ‬
‫ﺑﻠﻨﺪ ﻡﯽ ﺥﻮاﻧﺪ و ﺑﺎ ﺗﺤﺮﻳﺮ و ﻡﺎﻧﻨﺪ ﺗﻌﺰﻳﻪ ﺥﻮاﻧﻬﺎ ﺗﻮﺟﻪ زﻳﺎدی ﺑﻪ ﮐﻴﻔﻴﺖ ادای ﺷﻌﺮ ﻧﺪاﺷﺖ‪.‬از ﺁهﻨﮓ‬
‫هﺎی ﺿﺮﺑﯽ ﺑﻪ ﺗﺼﻨﻴﻒ ﭼﻪ ﺷﻮرهﺎی ﻋﺎرف و ﺗﺼﻨﻴﻒ ﻗﺪﻳﻤﯽ دﻳ ﮕﺮی در ا ﺻﻔﻬﺎن ﻋﻼ ﻗﻪ ی ﻓﻮق‬
‫اﻟﻌﺎدﻩ داﺷﺖ و ﺟﺰ اﻳﻦ دو ﺁهﻨﮓ ﻧﻐﻤﻪ ی ﺿﺮﺑﯽ دﻳﮕﺮی ﻧﻤﯽ ﺥﻮاﻧﺪ‪.‬‬
‫رﺿ ﺎ ﻗﻠ ﯽ ﻡ ﻴﺮزای ﻇﻠ ﯽ و اﺑ ﺮاهﻴﻢ ﺑ ﻮذری ه ﺮ دو از ﺷ ﺎﮔﺮدان اﻗﺒ ﺎل هﺴﺘﻨ ﺪ ﮐ ﻪ از ﺗﻌﻠﻴﻤ ﺎت او‬
‫ﺑﻬﺮﻡﻨﺪ ﺷﺪﻩ اﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺷﻬﺮﻳﺎر ﺷﺎﻋﺮ ﻡﻌﺎﺻﺮ ﻏﺰﻟﯽ در وﺻﻒ اﻗﺒﺎل ﺱﺎﺥﺘﻪ اﺱﺖ ﮐﻪ ﭼﻨﺪ ﺷ ﻌﺮ ﺁن در ﻳﻦ ﺟ ﺎ ﻧﮕﺎﺷ ﺘﻪ ﻡ ﯽ‬
‫ﺷﻮد‪:‬‬
‫ﺷﮑﻔﺖ از ﮔﻞ روﻳ ﺶ ‪،‬‬ ‫ﮔﺮﻓﺖ روﻧﻖ از اﻗﺒﺎل ‪ ،‬ﮐ ﺎر ﻡﻮ ﺱﻴﻘﯽ‬
‫ﺑﻬﺎر ﻡﻮﺱﻴﻘﯽ‬
‫ﺑ ﻪ ﮐﻮهﺴ ﺎر ه ﻨﺮ ‪،‬‬ ‫ﻧ ﻪ ﺻ ﻮت اوﺱ ﺖ ﺑ ﻪ ﮔﻮﺷ ﻢ ﮐ ﻪ ﮔﻴﺴ ﻮ اﻓﺸﺎﻧ ﺪ‬
‫ﺁﺑﺸﺎر ﻡﻮﺱﻴﻘﯽ‬
‫ﻓﮑﻨﺪﻩ ﻏﻠﻐ ﻠﻪ ﺑ ﺮ ﺷ ﺎﺥﺴﺎر‬ ‫درﻳﻦ ﺥﺰان ﻓﻀﻴﻠﺖ ‪ ،‬هﺰار دﺱﺘﺎﻧﻴﺴﺖ‬
‫ﻡﻮﺱﻴﻘﯽ‬
‫ﺟﻤ ﺎل ﺷ ﺎهﺪ ﻻﻟ ﻪ ﻋ ﺬار‬ ‫ﺻ ﻔﺎی ﺱ ﻴﻨﻪ ی او ﺟﻠ ﻮﻩ دادﻩ ﺁﻳﻨ ﻪ وار‬
‫ﻡﻮﺱﻴﻘﯽ‬
‫‪pdf.tarikhema.ir‬‬

‫ﮐﻪ ﻻ ﻟﻪ ﺑﺸﮑﻔ ﺪ از ﻻ ﻟﻪ‬ ‫ﺑﻪ ﺷﻮق زﻡﺰﻡﻪ ی ﭼﺸﻤﻪ ﺱﺎر ﺱﻴﻨﻪ ی اوﺱﺖ‬
‫زار ﻡﻮﺱﻴﻘﯽ‬
‫ﺑﻪ اﻓﺘﺨﺎر ﺗ ﻮ ‪ ،‬ای اﻓﺘﺨ ﺎر‬ ‫ﺑﺲ اﻓﺘﺨﺎر ﮐﻨﻢ زﻳﻦ ﻏﺰل ﮐﻪ ﺑﺴﺮودم‬
‫ﻡﻮﺱﻴﻘﯽ‬
‫روﺿﻪ ﺧﻮاﻧﯽ ‪ -‬ذﮐﺮ ﻡﺼﺎﺋﺐ و ارادﻩ ی ﺑﺮ اﻡﺎم ﺡﺴﻴﻦ ﻋﻠﻴﻪ اﻟﺴﻼم ﻡﻮﺟﺐ ﭘﻴﺪاﻳﺶ ﺁ ﺛﺎری از ﻧ ﻈﻢ‬
‫و ﻧﺜﺮ ﻓﺎرﺱﯽ ﺷﺪﻩ اﺱﺖ ﮐﻪ ﺻﺮف ﻧﻈﺮ از ﻡﺮاﺛﯽ ﻋﺎﻡﻴﺎﻧﻪ‪ ،‬ﺑﺮﺥﯽ از ﺁﻧﻬﺎ ﻡﺎﻧ ﻨﺪ ﺗﺮﮐﻴ ﺐ ﺑ ﻨﺪ ﻡﺤﺘﺸ ﻢ‬
‫ﮐﺎﺷ ﺎﻧﯽ ﮐ ﻪ ﻗﺒ ﻼ ذﮐ ﺮ ﺷ ﺪ از ﻟﺤ ﺎظ ادﺑ ﯽ ﻧ ﻴﺰ ﺥ ﺎﻟﯽ از اهﻤﻴ ﺖ ﻧﻴﺴ ﺖ‪.‬هﻤﭽﻨﻴ ﻦ ﮔﺬﺷ ﺘﻪ از ﺗﻌﺰﻳ ﻪ ﻳ ﺎ‬
‫ﻧﻤﺎﻳﺸﻬﺎی ﻡﺬهﺒﯽ ﮐﻪ ﺷﺮﺡﺶ ﮔﺬﺷﺖ ‪ ،‬ﻡﻮﺿﻮع روﺿﻪ ﺥﻮاﻧﯽ ﻳﻌﻨﯽ ذﮐﺮ وﻗﺎﻳﻊ ﺡﺰن اﻧ ﮕﻴﺰ ﮐﺮ ﺑﻼ‬
‫هﻢ ﺥﺎﻟﯽ از اهﻤﻴﺖ ﻧﻤﯽ ﺑﺎﺷﺪ زﻳﺮا درﻳﻦ ﻗﺴﻤﺖ ﻧﻴﺰ ﻡﻮﺱﻴﻘﯽ ﻧﻘﺶ ﻡﻬﻤﯽ داﺷﺘﻪ اﺱﺖ‪.‬‬
‫ادوارد ﺑﺮاون ﻡ ﯽ ﻧﻮﻳ ﺴﺪ‪:‬وﺟ ﻪ ﺗﺴﻤﻴ ﻪ ی رو ﺿﻪ ﺥﻮاﻧ ﯽ ﺁﻧ ﺴﺖ ﮐ ﻪ ﻗﺪﻳﻤﺘﺮﻳﻦ و ﻡﻌﺮوﻓ ﺘﺮﻳﻦ ﮐﺘﺎﺑ ﯽ‬
‫ازﻳﻦ ﻧﺴﺦ ‪ ،‬روﺿﺔ اﻟﺸﻬﺪاء ﻧﺎم داﺷﺘﻪ اﺱﺖ و ﺗﺄﻟﻴﻒ ﺡﺴﻴﻦ واﻋﻈﯽ ﮐﺎﺷﻔﯽ )ﻡﺘﻮﻓﯽ اواﺋﻞ ﻗﺮن ده ﻢ‬
‫هﺠ ﺮی( اﺱ ﺖ‪.‬ﺱ ﺎﺑﻘًﺎ ﻗﺮاﺋ ﺖ اﻳ ﻦ ﮐﺘ ﺎب را روﺿ ﻪ ﺧﻮاﻧ ﯽ ﻡ ﯽ ﮔﻔﺘ ﻪ اﻧ ﺪ‪.‬ﺑﻌ ﺪهﺎ اﻳ ﻦ اﺻ ﻄﻼح ‪،‬‬
‫ﺑﺮﺥﻮاﻧﺪن ﮐﺘﺐ دﻳﮕﺮ از ﻗﺒﻴﻞ )ﻃﻮﻓﺎن اﻟﺒﮑﺎء( ﻳﺎ )اﺱﺮاراﻟﺸﻬﺎدﻩ( ﻧﻴﺰ اﻃﻼق ﺷﺪﻩ اﺱﺖ‪.‬‬
‫روﺿﻪ ﺥﻮاﻧﯽ ﻳﺎ ﻗﺮاﺋﺖ ﮐﺘﺎب روﺿﺔ اﻟﺸﻬﺪاء و ﺱﺎﻳﺮ ﮐﺘﺎﺑﻬ ﺎی ﻡﺘﺸﺎ ﺑﻪ از ﺑﺎﻻی ﻡﻨ ﺒﺮ‪ ،‬از دورﻩ ی‬
‫ﺻﻔﻮﻳﻪ ﺷﺮوع ﺷﺪ و ﭼﻨﺎﻧﮑﻪ ﻗﺒﻼ اﺷﺎرﻩ ﻧﻤﻮد ﺑﺮ ﺗﻌﺰﻳﻪ ﺥﻮاﻧﯽ ﻡﻘﺪم اﺱﺖ‪.‬ﭼ ﻮن ا ﻳﻦ ﻧ ﻮع ﻋ ﺰاداری‬
‫اﮐﻨﻮن هﻢ ﻡﻌﻤﻮل اﺱﺖ ﺿﺮورﺗﯽ ﻧﻴﺴﺖ ﮐﻪ درﺑﺎب ﺁن ﺱﺨﻨﯽ ﮔﻔﺘﻪ ﺷﻮد ‪ ،‬هﻤ ﻴﻦ ﻗﺪراﺷ ﺎرﻩ ﻡ ﯽ ﮐﻨ ﻢ‬
‫ﮐﻪ ﻡﻌﻤﻮﻻ اهﻞ ﻡﻨﺒﺮ دو ﻃﺒﻘﻪ ﺑﻮدﻧﺪ‪ :‬ﻳﮑﯽ واﻋﻈﻴﻦ ﮐﻪ ﺑﻌﺪ ازﺥﻄﺒﻪ ی اﻓﺘﺘﺎﺡﻴﻪ و ﻃﺮح ﮐﺮدن ﻳﮑ ﯽ‬
‫از ﺁﻳﺎت ﻗﺮﺁن ‪ ،‬وارد ﺗﺤﻘﻴﻖ دراﻃﺮاف ﺁﻳﻪ ﻡ ﯽ ﺷ ﺪﻧﺪ و ﺑﺎ ذﮐﺮاﻡ ﺜﺎل وﺡ ﮑﻢ ‪ ،‬ﻡﻄﺎﻟ ﺐ ﻋﺎﻟﯽ اﺥﻼﻗ ﯽ‬
‫وﻡﺬهﺒﯽ را ﺗﺸﺮﻳﺢ و ﺗﻮﺿﻴﺢ‬
‫‪pdf.tarikhema.ir‬‬

‫ﻣ ﯽ ﻧﻤﻮدﻧ ﺪ و ﺑﺎﺧﻮاﻧ ﺪن اﺷ ﻌﺎر ﻣﻨﺎﺳ ﺐ ‪ ،‬ﻣﻮﺿ ﻮع را دﻟﻨﺸﻴ ﻦ ﻣ ﯽ ﺳ ﺎﺧﺘﻨﺪ و در ﺁﺧ ﺮ ه ﻢ ﺑ ﻪ ذﮐ ﺮ‬

‫ﻣﺼﻴﺒﺖ ﻣﯽ ﭘﺮداﺧﺘﻨﺪ‪.‬دﺳﺘﻪ ی دوم روﺿﻪ ﺧﻮان ﺑﻪ ﻣﻌﻨﯽ ا ﺧﺺ ﮐﻪ ﻣﻨ ﺒﺮ را ﺑ ﻪ ﺳ ﻼم ﺳﻴﺪاﻟﺸﻬﺪاء‬
‫ﺷﺮوع ﻣﯽ ﮐﺮدﻧﺪ و ﺑﯽ ﻓﺎﺹﻠﻪ وارد ذﮐﺮﻣﺼﻴﺒﺖ ﻣﯽ ﺷﺪﻧﺪ‪.‬ﺑﺮای ا یﻦ دﺳ ﺘﻪ ﮐﻪ ﺁﻧ ﻬﺎ را ذاﮐ ﺮﻳﻦ ﻣ ﯽ‬
‫ﮔﻔﺘﻨ ﺪ ‪ ،‬ﺁواز ﺧ ﻮش و اﻃ ﻼع از ﻣﻮﺳ ﻴﻘﯽ ﺟ ﺰء ﻟ ﻮازم ﮐ ﺎر ﺑ ﻮد زی ﺮا ه ﺮ ﮐ ﺪام ﺑﻬ ﺘﺮ ﻣ ﯽ ﺕﻮاﻧﺴﺘﻨ ﺪ‬
‫اﺷﻌﺎر را ﺑﻪ ﮐﻤﮏ ﻧﻐﻤﺎت ‪ ،‬ﺑﻬﺘﺮ ﺟﻠﻮﻩ دهﻨﺪ ‪ ،‬ﻣﻨﺒﺮﺷﺎن ﻣﺴﺘﻤﻊ زیﺎدﺕﺮی ﭘﻴ ﺪا ﻣ ﯽ ﮐ ﺮد‪.‬ﺣ ﺘﯽ اﻏ ﻠﺐ‬
‫ذاﮐﺮیﻦ ‪ ،‬ﻣﺮدﻣﺎن ﺑﺎﺳﻮادی ﺑﻮدﻧﺪ و از ﻋﻬﺪﻩ ی ﻣﻮﻋﻈﻪ هﻢ ﮐﻪ اﻃﻼﻋﺎت ﺑﻴ ﺸﺘﺮی ﻻزم داﺷ ﺖ ‪ ،‬ﺑ ﻪ‬
‫ﺧﻮﺑﯽ ﺑﺮﻣﯽ ﺁﻣﺪﻧﺪ‪.‬‬
‫روﺿﻪ ﺧﻮاﻧﻬﺎی ﺧﻮش ﺁواز‬
‫در ﻣﻴﺎن اهﻞ ﻣﻨﺒﺮ ﮐﺴﺎﻧﯽ ﺑﻮدﻧﺪ ﮐﻪ از ﻟﺤﺎظ اﻃﻼﻋﺎت ﻣﻮﺳﻴﻘﯽ و ﺁﮔ ﺎهﯽ از ردی ﻒ و ﺁواز ﺑ ﻪ ﻣ ﻘﺎم‬
‫اﺳﺘﺎدی رﺳﻴﺪﻧﺪ‪.‬ﺣﺘﯽ ﺑﺮﺧﯽ از ﺁﻧﻬﺎ در ﻣﺠﺎﻟﺲ اﻧﺲ ﻧ ﻴﺰ ﺑ ﻪ ﺧﻮ ﺑﯽ از ﻋ ﻬﺪﻩ ی ﺧﻮاﻧ ﺪن ﺁواز ﺑﺮ ﻣﯽ‬
‫ﺁﻣﺪﻧﺪ‪.‬از ﺟﻤﻠﻪ ﻣﯽ ﺕ ﻮان اﺷ ﺨﺎص ز یﺮ را ﮐ ﻪ اﺳ ﺘﺎدان ﻣﻌﻤ ﺮ ا ﻣﺮوز ﻣﺤﻀﺮ ﺷﺎن را درک ﮐﺮدﻩ و‬
‫اﺳﺘﺎدیﺸﺎن را ﻗﺒﻮل دارﻧﺪ ‪ ،‬ذﮐﺮ ﮐﺮد‪.‬هﺮ ﭼﻨﺪ ﻗﺒﻞ از ﺁﻧﻬﺎ هﻢ ﺑﺴﻴﺎری ﺑﻮدﻩ اﻧﺪ ﮐﻪ ﭼﻮن ﻧﺎﻣﺸﺎن ﺛﺒ ﺖ‬
‫ﻧﺸﺪﻩ اﺳﺖ از یﺎد رﻓﺘﻪ اﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺳ ﻪ ﺕ ﻦ از ﺑﺮﮔﺰی ﺪﮔﺎن ای ﻦ ﻃﺒﻘ ﻪ ﺣ ﺎج ﺗ ﺎج ﻧﻴﺸ ﺎﺑﻮری )ﺕ ﺎج اﻟ ﻮاﻋﻈﻴﻦ( و ﺣ ﺎج ﻣ ﻴﺮزا ﻟﻄ ﻒ اﷲ‬
‫اﺻﻔﻬﺎﻧﯽ )ﻣﻌﺮوف ﺑﻪ دﺳﺘﻪ ﺑﻨﻔﺸﻪ( و ﺵﻴﺦ ﻋﻠﯽ زرﮔﺮ هﺴﺘﻨﺪ‪.‬ﻣﺨﺼﻮﺹًﺎ اهﻞ ﻣﻮﺳﻴﻘﯽ ﺣﺎج ﺕ ﺎج را‬
‫هﻨﺮﻣﻨﺪ ﺑﺰرﮔﯽ ﻣﯽ داﻧﻨﺪ و از ﺕﺄﺛﻴﺮ ﻣﺠﻠﺲ روﺿﻪ ی او ‪ ،‬داﺳﺘﺎﻧﻬﺎ ﻧﻘﻞ ﻣﯽ ﮐﻨﻨ ﺪ‪.‬از ﺟﻤﻠ ﻪ ﺷ ﻨﻴﺪﻩ ام‬
‫وی روزی در ﺕﮑﻴﻪ ﺳ ﺎدات اﺧ ﻮی ‪ ،‬هﻤ ﻪ را ﻣﺠ ﺬوب ﺹﻮت ﻏﺮاء و دﻟﻨﺸﻴ ﻦ و ﻣﺆﺛ ﺮ ﺧﻮد ﮐ ﺮدﻩ‬
‫اﺳﺖ‪.‬ﺷﺮح ﺣﮑﺎیﺖ ازیﻦ ﻗﺮار اﺳﺖ ﮐ ﻪ ﺣ ﺎج ﻣ ﻴﺮزا ﻟﻄ ﻒ اﷲ ﺑﺎﻻی ﻣ ﻨﺒﺮ ﺑ ﻮدﻩ اﺳ ﺖ و ﺑ ﺎ ﺹﺪای‬
‫دﻟﮑﺶ ﺧﻮد ﺑﻪ ﻗﺪری ﺧﻮب ﻣﺠﻠﺲ را ادارﻩ ﻧﻤﻮدﻩ ﮐﻪ هﻤﻪ ﺕﺼﻮر ﮐﺮدﻩ اﻧﺪ ﺑﻌﺪ از او دیﮕﺮ ﮐﺴﯽ از‬
‫ﻋﻬﺪﻩ ی ﺟﻠﺐ ﺕﻮﺟﻪ ﺣﻀﺎر ﺑﺮﻧﺨﻮاهﺪ ﺁﻣﺪ‪.‬ﺑﻪ هﻤﻴﻦ ﺟﻬﺖ ﺹﺎﺣﺐ ﻣﺠﻠ ﺲ د ﺳﺘﻮر ﭼ ﺎی و ﻗﻠﻴ ﺎن ﻣ ﯽ‬
‫دهﺪ‪.‬دریﻦ ﻣﻮﻗﻊ ﺣﺎج ﺕﺎج وارد ﻣﺠﻠﺲ روﺿﻪ ﻣﯽ ﺷﻮد و ﺷﻴﺦ ﻋﻠﯽ زرﮔﺮ ﮐﻪ او ه ﻢ ا ﺳﺘﺎد ﻣ ﺎهﺮی‬
‫ﺑﻮدﻩ اﺳﺖ ﻣﻄﻠﺐ را ﺑﻪ اﻃﻼع او ﻣﯽ رﺳﺎﻧﺪ و ﺑﻪ وی ﻣﯽ ﮔﻮیﺪ‪ :‬ﺕﺼﻮر ﻧ ﻤﯽ ﮐ ﻨﻢ ﺑﻌ ﺪ از هﻨﺮﻧﻤﺎﺋ ﯽ‬
‫ﺣﺎﺟﯽ ﻣﻴﺮزا ﻟﻄﻒ اﷲ ‪ ،‬ﺑﺘﻮاﻧﯽ ﺷﻮری در دﻟﻬﺎ ﺑﺮاﻓﮑﻨﯽ‪.‬ﺣﺎج ﺕﺎج ﻓﮑﺮی ﻣﯽ ﮐﻨﺪ و ﻣ ﯽ ﮔﻮی ﺪ‪ :‬ﻣﻦ‬
‫ﻓﻘﻂ ﺳﻪ ﺷﻌﺮ ﺑﺎ ﺁواز ﻣﯽ ﺧﻮاﻧﻢ و اﻣﻴﺪوارم ﮐﻪ از ﻋﻬﺪﻩ ﺑﺮﺁیﻢ‪ .‬ﭘﺲ از ﺹﺮف ﭼﺎی ‪ ،‬در ﻣﻮﻗﻌﯽ ﮐﻪ‬
‫ﻣﺠﻠ ﺲ روﺿ ﻪ ﭘ ﺮ از هﻤﻬﻤ ﻪ ﺑ ﻮدﻩ اﺳ ﺖ ‪ ،‬ﺣ ﺎج ﺕ ﺎج ﺑ ﻪ ﻣﻨ ﺒﺮ ﻣ ﯽ رود و اوﻟﻴ ﻦ ﺷ ﻌﺮ را ﭼﻨ ﺎن ﺑ ﺎ‬
‫ﺹﻮت ﺟﺬاب دل اﻧﮕﻴﺰ ﺧﻮد ﻣﯽ ﺧﻮاﻧﺪ ﮐﻪ هﻤﻪ ی اهﻞ ﻣﺠﻠﺲ ﺳﺎﮐﺖ ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ و ﭘ ﺲ از دو ﺷ ﻌﺮ‬
‫دیﮕﺮ ﮐﻪ ﺁﻧﻬﺎ را ﺑﺎ ﮐﻤﺎل ﻣﻬﺎرت ﺑﻪ ﺳﺒﮏ ﺧﻮاﻧﻨ ﺪﮔﺎن ﻧ ﺎﻣﯽ ﺑ ﺎ ﺕﺤﺮی ﺮات و ﻏ ﻠﺖ هﺎی ﻣﻨﺎﺳ ﺐ ﻣﯽ‬
‫ﺳﺮایﺪ ‪ ،‬از ﻣﻨﺒﺮ ﭘﺎﺋﻴﻦ ﻣﯽ ﺁیﺪ و ﺑﻪ ﺷﻴﺦ ﻋﻠﯽ زرﮔﺮ ﻣﯽ ﮔﻮیﺪ‪ :‬ﺣﺮف ﺣﺴﺎب دو ﮐﻠﻤ ﻪ ﺑﻴ ﺸﺘﺮ ﻧﻴ ﺴﺖ‬
‫و او هﻢ اﺳﺘﺎدی ﺕﺎج را ﺳﺘﺎیﺶ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪.‬ﮔﻮیﻨﺪ ﺑﻪ ﻗﺪری ﻣﺮدم ‪ ،‬ﻣ ﺠﺬوب ﺁواز وی ﺑﻮدﻧ ﺪ ﮐ ﻪ هﻤﻴ ﻦ‬
‫ﮐﻪ از ﻣﻨﺒﺮ ﭘﺎﺋﻴﻦ ﻣﯽ ﺁﻣﺪ ‪ ،‬اﮐﺜﺮ ﺣﻀﺎر ﺑﻪ ﭘﺎ ﻣﯽ ﺧﺎﺳﺘﻨﺪ ﺕﺎ ﺧﻮد را ﺑﻪ ﻣﺠﻠﺲ دیﮕﺮی ﮐﻪ او ﺑﻨﺎ ﺑﻮد‬
‫ﺑﺨﻮاﻧﺪ ﺑﺮﺳﺎﻧﻨﺪ و از ﺹﻮت دﻟﻨﺸﻴﻦ وی اﺳﺘﻔﺎدﻩ ﮐﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺷ ﻨﻴﺪﻩ ام ﮐ ﻪ ﺣ ﺎج ﺕ ﺎج ﻣ ﺮد ﺳ ﺨﻨﺪان ﻣﻮﻗ ﻊ ﺷﻨﺎﺳ ﯽ ﺑ ﻮدﻩ اﺳ ﺖ ‪ ،‬ﺣ ﺘﯽ ی ﮏ ﺑ ﺎر ﮔﻔﺘ ﻪ ﺑ ﻮد ‪ :‬اﮐﺜ ﺮ‬
‫ﺷﻨﻮﻧﺪﮔﺎن ﻧﺎداﻧﻨﺪ و ﻧﻤﯽ داﻧﻨﺪ واﻋﻆ ﭼﻪ ﻣﯽ ﮔﻮیﺪ زیﺮا اهﻞ ﻣﻨﺒﺮ ﺑﻪ زﺑ ﺎن ﺁﻧﻬ ﺎ ﺳﺨﻦ ﻧﻤ ﯽ ﮔﻮیﻨ ﺪ و‬
‫ﻓﻀﻞ ﻓﺮوﺷﯽ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ‪.‬ﺁﻧﮕﺎﻩ ﺷﺮط ﺑﺴﺘﻪ ﺑﻮد ﮐﻪ در ﺳﺮﻣﻨﺒﺮ اﺑﺎﻃﻴﻠﯽ ﺑﺒﺎﻓ ﺪ و ﭼﻨ ﺎن ﮐﻠ ﻤﺎت ﻣﻬﻤ ﻞ را‬
‫ﺑﺎ ﺁواز ﺧﻮش ﺑﺴﺮایﺪ ﮐﻪ ﮐﺴﯽ ﻣﻠﺘﻔﺖ ﻧﺸﻮد و هﻤﻴﻦ ﮐﺎر را ﮐ ﺮدﻩ و ﺷ ﺮط را ﺑﺮدﻩ ا ﺳﺖ‪.‬ﺑﺎ یﺪ ﮔﻔ ﺖ‬
‫دریﻦ ﺟﺎ هﻢ ﺁواز ﺧﻮش ﻣﻮﺟﺐ ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ او ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪pdf.tarikhema.ir‬‬

‫دﻳﮕﺮی ﻣﯽ ﮔﻔﺖ ‪ :‬ﺟﻤﻌﯽ از دوﺳﺘﺎن ﺗﺎج در ﺑﺎغ ﺳﺎﻻرﻳﻪ ی رﺷﺖ ﻣﺠﻠﺲ ﺑﺰﻣﯽ دا ﺷﺘﻨﺪ ‪ ،‬اﺗﻔﺎﻗ ًﺎ او‬
‫هﻢ ﻣﯽ رﺳﺪ و ﺑﯽ ﺧﺒﺮ وارد ﻣﯽ ﺷﻮد‪.‬ﺿﺮب را ﺑﻪ دﺳ ﺖ ﻣﯽ ﮔﻴﺮد و ﺑ ﺎ و ﺿﻌﯽ ﭼﻨ ﺎن ﻣﻄ ﻠﻮب و‬
‫دﻝﻨﺸﻴﻦ ﺷﻌﺮ ﻣﺼﻴﺒﺖ ﻣﯽ ﺧﻮاﻥ ﺪ ﮐ ﻪ ه ﻤﻪ را ﻣ ﺠﺬوب ﻣ ﯽ ﮐﻨ ﺪ ﺳﭙﺲ ﺑ ﺎ ﺁهﻨ ﮕﯽ ﻣﻨﺎﺳ ﺐ و ا ﺷﻌﺎری‬
‫ﺟﺎن ﮔﺪاز‪ ،‬وﺿﻊ ﺑﺮدن اهﻞ ﺑﻴﺖ پﻴﻐﻤﺒﺮ را از ﮐﺮﺑﻼ ﺑ ﻪ ﺷ ﺎم ﺑ ﻪ ﻃ ﻮری دل ﻓﺮﻳ ﺐ ادا ﻣﯽ ﮐ ﻨﺪ ﮐ ﻪ‬
‫هﻤﻪ ﺑﻪ ﮔﺮﻳﻪ ﻣﯽ اﻓﺘﻨﺪ و ﻣﺠﻠﺲ ﺳﺮور و ﺷﺎدی ﺑﻪ ﻣﺤﻔﻞ ﻋﺰاداران ﺷﺒﻴﻪ ﻣﯽ ﺷﻮد‪.‬اﻳﻦ ﺡﮑﺎﻳﺖ ذ ﮐﺮ‬
‫ﺷﻤﻪ ای از ﺗﺄﺛﻴﺮ ﺹﻮت دل اﻥﮕﻴﺰ ﺡﺎج ﺗﺎج ﺑﻮد‪.‬ﺷﺎﻳﺪ ﺑﺴﻴﺎری دﻳﮕﺮ از اهﻞ ﻣﻨﺒﺮ در ﻓﻦ ﺧﻮد از او‬
‫ﻣﻬﺎرت ﺑﻴﺸﺘﺮی داﺷﺘﻨﺪ وﻝﯽ ﺗﺄﺛﻴﺮ ﺹﻮت ﺗﺎج واﻃﻼﻋﺎت وﺳﻴﻌﯽ ﮐ ﻪ در ﻣﻮﺳ ﻴﻘﯽ داﺷ ﺖ وی را در‬
‫زﻣﺎن ﺧﻮد ‪ ،‬ﺳﺮﺁﻣﺪ دﻳﮕﺮ وﻋﺎظ و اهﻞ ﻣﻨﺒﺮ ﻗﺮار دادﻩ ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﮔﻮﻳﻨﺪ ﺡﺎج ﺗﺎج در اواﺧﺮ ﻋﻤﺮ ﺟﻨﻮن پﻴﺪا ﮐﺮد و ﺑﻪ ﻝﺒﺎس اهﻞ ﻓﻘﺮ درﺁﻣﺪ و ﺑﻪ ﺳﻴﺪی وﺡﺪی ﻥﺎم ﮐﻪ‬
‫ﮐﻴﻤﻴﺎﮔﺮ ﺑﻮد و از ﻋﻠﻢ اﻋﺪاد اﻃﻼع داﺷ ﺖ دﻝﺒﺴ ﺘﻪ ﺷﺪ و ﻣﺮﻳ ﺪ او ﮔﺮدﻳ ﺪ و ﻝﯽ ﺑﻌ ﺪ از ﭼﻨ ﺪی ﺡﺎ ﻝﺶ‬
‫ﻣﻨﻘﻠﺐ ﺷﺪ و از ﮐﺮدﻩ ی ﺧﻮد پﺸﻴﻤﺎن ﮔﺮدﻳﺪ‪.‬‬
‫******‬
‫از ﺧﺎﻥﻮادﻩ ی ﻣﻠﮏ ﺗﻔﺮﺷﯽ ﻥﻴﺰ ﭼﻬﺎر ﺗﻦ ﺑﻪ ﺧﻮش ﺹﻮﺗﯽ ﺷﻬﺮت داﺷﺘﻪ اﻥﺪ‪:‬‬
‫‪ -١‬ﺳﻴﺪ ﺡﺒﻴﺐ اﷲ ﺗﻔﺮﺷﯽ )ﻣﻠﮏ اﻝﻮاﻋﻈﻴﻦ( ﮐﻪ پﺪر اﻳﻦ ﺧﺎﻥﺪاﻥﺴﺖ‪.‬‬
‫‪ -٢‬ﺳﻴﺪ ﻋﺰیﺰاﷲ )ﻣﻠﮏ اﻝﺬاﮐﺮﻳﻦ( ﮐﻪ از ﻗﻀﺎوت ﺗﻤﻴﺰ ﺑﻮد و اﻃﻼ ﻋﺎت ﻣﻮ ﺳﻴﻘﯽ و ﺹﺪای دﻝﭙﺬﻳ ﺮ‬
‫او را ﮐﺴﺎﻥﻴﮑﻪ ﺷﻨﻴﺪﻩ اﻥﺪ ﺑﺴﻴﺎر ﺗﺤﺴﻴﻦ ﻥﻤﻮدﻩ اﻥﺪ‪.‬ﻥﺎﻣﺒﺮدﻩ در ﺡﺪود ﺳﺎل ‪ ١٢٩٣‬ﻓﻮت ﮐﺮد‪.‬‬
‫‪ -٣‬ﻓﺮزﻥ ﺪ دﻳﮕ ﺮ ﺳ ﻴﺪ ﺡﺒﻴ ﺐ اﷲ ‪ ،‬ﺳ ﻴﺪ ﻣﺤﻤ ﺪ )ﺳ ﺮاج اﻝ ﺬاﮐﺮﻳﻦ( ﻥ ﻴﺰ اه ﻞ ﻣﻨ ﺒﺮ و ﺧ ﻮش ﺁواز ﺑ ﻮد‬
‫)ﺗﺎرﻳﺦ وﻓﺎت ‪(١٢٨٩‬‬
‫‪ -۴‬از هﻤﻴﻦ ﺧﺎﻥﻮادﻩ ﺷﺨﺺ دﻳﮕﺮﻳﺴﺖ ﺑ ﻪ ﻥ ﺎم ) ﺳﻴﺪ ﻋ ﺒﺎس ﻣ ﻌﺎون( وﻝ ﯽ در ﻣﻘ ﺎم ه ﻨﺮی ‪ ،‬از ﺳ ﻴﺪ‬
‫ﻋﺰﻳﺰ ﻣﻠﮏ پﺎﺋﻴﻦ ﺗﺮ اﺳﺖ‪.‬‬
‫از ﺧﺎﻥﻮادﻩ ی ﺳﻴﻒ ﻥﻴﺰ ﺳﻪ ﺗﻦ را ﻥﺎم ﻣﯽ ﺑﺮﻥﺪ‪:‬‬
‫ﺳﻴﻒ اﻝﺬاﮐﺮﻳﻦ ﺗﺒﺮﻳﺰی و دو ﻓﺮزﻥﺪش ﻣﺠﺪ ﺳﻴﻒ و ﻥﺎﺹﺮﺳﻴﻒ‪.‬دﻳﮕﺮ از اهﻞ ﻣﻨﺒﺮ ﮐﻪ اهﻞ ﻣﻮﺳﻴﻘﯽ‬
‫ﺑﻮدﻩ اﻥﺪ ﺷﻴﺦ ﺡﺒﻴﺐ اﷲ ﺷﻤﺲ اﻝﺬاﮐﺮﻳﻦ ﮐﺎﺷﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ اﺳﺘﺎد اﺑﺮاهﻴﻢ ﺑﻮذری ﺑﻮدﻩ وﺷﻴﺦ ﻋﺒﺪاﻝﺤﺴﻴﻦ‬
‫ﺗﺒﺮﻳﺰی ﮐﻪ ﺷﺎﮔﺮد اﻗﺒﺎل اﻝﺴﻠﻄﺎن اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺳﻴﺪ ﻣﺤﻤﻮد واﻋﻈﯽ و ﻝﺴﺎن ﻃﺎﻝﻘﺎﻥﯽ و اﻋﺘﻤﺎد ﺷﻴﺮازی و ﺷﻴﺦ اﺳﺪاﷲ )اﻣﻴﻦ اﻝﻮاﻋﻈﻴﻦ( ﻥﻴﺰ ﺷﺎﻳﺴﺘﻪ‬
‫ی ذﮐﺮ ﻣﯽ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺧﺎﻥﻮادﻩ ی رﺳﺎﺋﯽ ﻥﻴﺰ ه ﻤﻪ اه ﻞ ﻣﻨ ﺒﺮ و ﺧ ﻮش ﺁواز ﺑ ﻮدﻩ اﻥ ﺪ ﭼﻨﺎﻥﮑ ﻪ ﻣﻴﺮزا ﻃﺎهﺮ ﺿﻴﺎء ر ﺳﺎﺋﯽ‬
‫)ﺿﻴﺎء اﻝﺬاﮐﺮﻳﻦ( در ﺧﻮاﻥﺪن ﺁواز و ﺗﺼﻨﻴﻒ و ﮔﺮﻓﺘﻦ ﺿﺮب ﻥﻴﺰ ﻣﻬﺎرت داﺷﺘﻪ اﺳﺖ و ﺗﺼﻨﻴﻔﻬﺎی‬
‫ﻗﺪﻳﻤﯽ ﻣﻌﺮوف ﺑﻪ ﮐﺎرﻋﻤﻞ را ﻥﻴﺰ ﺑﺴﻴﺎر ﺧﻮب ﻣﯽ ﺧﻮاﻥﺪﻩ و ﻋﻤﺮ دراز هﻢ ﻳﺎﻓﺘ ﻪ ا ﺳﺖ‪.‬ﻏﻼﻣﺤﺴﻴ ﻦ‬
‫ﺑﻨﺎن ﺧﻮاﻥﻨﺪﻩ ی اﻣﺮوز ‪ ،‬از ﺷﺎﮔﺮدان اوﺳﺖ‪.‬‬
‫*****‬
‫‪pdf.tarikhema.ir‬‬

‫دﻳﮕﺮ از ﮐﺴﺎﻥﻴﮑﻪ اهﻞ ﻣﻨﺒﺮ ﺑﻮدﻩ و ﺹﻮﺗﯽ ﺧﻮب داﺷ ﺘﻪ ﺳ ﻴﺪ ﻣﺤ ﻤﺪ ر ﺿﺎی ﺑﺪﻳﻊ ﻣ ﻌﺮوف ﺑﻪ ﺑﺪ ﻳﻊ‬
‫اﻝﻤﺘﮑﻠﻤﻴﻦ ﮐﺎﺷﯽ اﺳ ﺖ ﮐ ﻪ در ﺡﺪود ﺳﻦ ﺑﻴﺴ ﺖ ﺳ ﺎﻝﮕﯽ ﺑ ﺎ پﺪرش ﺳ ﻴﺪ ﺡﺴ ﻦ ﺳ ﻠﻄﺎن اﻝ ﻮاﻋﻈﻴﻦ ﺑﻪ‬
‫ﺗﻬﺮان ﺁﻣﺪ و ﺑﺎ ﺧﺎﻥﻮادﻩ ی ﺳﻴﺪ ﻋﻠﯽ اﮐﺒﺮ ﺷﻤﺲ اﻝﻮاﻋﻈﻴﻦ ﮐﺎﺷﯽ ﮐ ﻪ از ا ﺳﺎﺗﻴﺪ ﻣﻨ ﺒﺮ ﺑ ﻮد و ﺹﺪاﺋﯽ‬
‫ﺧﻮش داﺷﺖ وﺹﻠﺖ ﮐﺮد‪ .‬ﺳﻴﺪ ﻋﻠ ﯽ ا ﮐﺒﺮ ﻓﺮز ﻥﺪی داﺷ ﺖ ﺑﻪ ﻥ ﺎم ﺳﻴﺪ ﻳ ﺤﻴﯽ ) ﺳﻌﻴﺪ ا ﻝﻮاﻋﻈﻴﻦ( ﮐﻪ‬
‫ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﺹﺪا را دﺷﺎت و ﻣﺮدی ﻣﻼ و داﻥﺸﻤﻨﺪ ﺑﻮد و در اﻥﺘ ﺨﺎب ا ﺷﻌﺎر و ﻣ ﻀﺎﻣﻴﻦ ﻣﻨﺎ ﺳﺐ هﻨ ﮕﺎم‬
‫ﻣﻨﺒﺮ رﻓﺘﻦ ﺷﻬﺮﺗﯽ ﺑﻪ ﺳﺰا داﺷﺖ ‪ ،‬ﺹﺪاﻳﺶ رﺳﺎ و ﺑﻪ رﻣﻮز ﻣﻮﺳﻴﻘﯽ ﮐﺎﻣﻼ وا ﻗﻒ ﺑﻮد و در ﺡﺪود‬
‫دﻩ ﺳﺎل پﻴﺶ ﻓﻮت ﮐﺮد‪.‬‬
‫‪pdf.tarikhema.ir‬‬

‫ﺳﻴﺪ ﻣﺤﻤﺪ رﺿﺎی ﺑﺪﻳﻊ دﺳﺘﮕﺎﻩ دان ﮐﺎﻣﻠﻴﺴ ﺖ و ه ﻨﻮز ﺣ ﻴﺎت دارد‪ .‬ﺳﻴﺪ ﺟ ﻮاد ﺑﺪﻳﻊ زادﻩ ﮐ ﻪ از وی‬
‫ﺑﻌﺪهﺎ ﺳﺨﻦ ﮔﻔﺘﻪ ﺧﻮاهﺪ ﺷﺪ ﻓﺮزﻥﺪ اوﺳﺖ‪.‬ﻣﺤﻤﺪ رﺿﺎ ﮐﻪ از ﺟﻮاﻥﯽ ﺧﻮش ﺁواز ﺑﻮد ‪ ،‬ﺳﺒﮏ درﺳﺖ‬
‫ﺧﻮاﻥﺪن را از ﻣﻨﺴﻮﺑﻴﻦ ﺧﻮد ﻣﺎﻥ ﻨﺪ ﺷﻤﺲ ا ﻝﻮاﻋﻈﻴﻦ و ﺳﻌﻴﺪ ا ﻝﻮاﻋﻈﻴﻦ هﻤﭽﻨﻴ ﻦ ﺣﺴﻴ ﻦ ﺣﺎج ﻏ ﻔﺎر‬
‫ﮐﺎﺷﯽ ﮐﻪ ﺧﻮاﻥﻨﺪﻩ و اﺳﺘﺎد ﺷﻴﺦ ﺣﺒﻴﺐ اﷲ ﺷﻤﺲ اﻝﺬاﮐﺮﻳﻦ ﺑﻮد ‪ ،‬ﻓ ﺮا ﮔﺮ ﻓﺖ و در زﻣ ﺮﻩ ی ﻣﻼ هﺎی‬
‫ﻣﺘﺠ ﺪد و ﺁزادی ﺧ ﻮاﻩ ﺑ ﻮد ﮐ ﻪ در اواﺋ ﻞ دورﻩ ی ﻣﺸﺮوﻃﻴ ﻪ ﺑ ﺎ ﺣﺴ ﻦ ﺻ ﻮت و ﮔﻔﺘ ﺎر ﮔ ﺮم ﺧ ﻮد‬
‫هﻮاﺧﻮاهﺎﻥﯽ ﻳﺎﻓﺖ و ﻣﺨﺼﻮ ﺻًﺎ در ا ﺳﺘﺒﺪاد ﺻﻐﻴﺮ ﺑ ﻪ ﻣﻮ ﺟﺐ ﻥﺎﻣ ﻪ ای ﮐ ﻪ از ﺁﻳ ﺖ اﷲ وﻗ ﺖ ﻳﻌﻨ ﯽ‬
‫ﺁﺧﻮﻥﺪ ﻣ ﻼ ﻣﺤﻤ ﺪ ﮐ ﺎﻇﻢ ﺧﺮا ﺳﺎﻥﯽ ) ﭘﺪر ﮐ ﻔﺎﺋﯽ هﺎ( از ﻥ ﺠﻒ درﻳﺎﻓ ﺖ ﮐ ﺮد ‪ ،‬ﻋ ﻠﻢ ﻣﺨﺎﻝ ﻔﺖ ﺑ ﺎ ﻣﺤﻤ ﺪ‬
‫ﻋﻠﻴﺸﺎﻩ ﺑﺮاﻓﺮاﺷ ﺖ و از ﻃﺮف اﻥﺠﻤ ﻦ ﻓﺎﻃﻤﻴ ﻪ ﮐﻪ در ﺕ ﻬﺮان ﺑﺮای ا ﻋﺎدﻩ ی ﻣﺸﺮوﻃﻴ ﺖ اﻗ ﺪام ﻣ ﯽ‬
‫ﮐﺮد ‪ ،‬ﻣﺄﻣﻮرﻳﺖ ﻳﺎﻓﺖ ﮐﻪ ﺑﻪ هﺮ ﻃﺮﻳﻘﯽ ﺑﺘﻮاﻥﺪ در ﺕﺤﺮﻳﮏ اﺣﺴﺎﺳﺎت ﻣﺮدم ﭘﻴﺸﻘ ﺪم ﺷ ﻮد‪.‬وی ﺑﻌﺪ هﺎ‬
‫در دورﻩ ی ﻥﺎﺻﺮاﻝﻤﻠﮏ ﻥﺎﻳﺐ اﻝﺴﻠﻄﻨﻪ ﻓﮑﺮی ﻋﺠﻴﺐ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮش رﺳ ﻴﺪ ‪ :‬ا ﻥﺎر ﺑ ﺎراﻻغ ﮐﺮد و در‬
‫ﺧﻴﺎﺑﺎﻥﻬﺎ اﺷﻌﺎر ﻣﻨﺎﺳﺒﯽ را ﮐﻪ ﭘﺴﺮ ﻋﻤ ﻮﻳﺶ ﺳﻴﺪ اﺣﻤ ﺪ ﺧﺎوری درﻳ ﻦ ﻣﻮ ﺿﻮع ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺑﻮد ﺑ ﺎ ﺁواز‬
‫ﺑﺨﻮاﻥﺪ ‪ :‬ﺑﻪ هﻤﻴﻦ ﺟﻬﺖ ﺑﻪ ﺳﻴﺪ اﻧﺎری ﻣﻌﺮوف ﺷﺪ‪:‬‬
‫ای زﺟ ﻮدت ‪،‬‬ ‫ای ز ﺑ ﻮدت ‪ ،‬ﻗ ﺪرت ﻳ ﺰدان ﭘﺪﻳ ﺪار ‪ ،‬ای اﻥ ﺎر‬
‫ﺑﺮﻥﻬﺎل ﻓﻴﺾ ﺣﻖ ﺑﺎر‪ ،‬ای اﻥﺎر‬
‫ه ﺴﺖ از ﻓﻀ ﻞ ﺧ ﺪا‬ ‫ای دروﻥﺖ ‪ ،‬چﻮن دل ﻣﺸﺮوﻃﻪ ﺧﻮاهﺎن ﻏﻴ ﻮر‬
‫‪ ،‬ﭘﺮدر ﺷﻬﻮار ‪ ،‬ای اﻥﺎر‬
‫ﻣﻔ ﺖ ﺧ ﻮار ‪ ،‬از‬ ‫ﮔ ﺮ ﮐ ﻪ اﻝﮑﺎﺳ ﺐ ﺣﺒﻴ ﺐ اﷲ ﺑ ﻮد ‪ ،‬ﻗ ﻮل رﺳ ﻮل‬
‫ﮐﺴﺐ دارد ﭘﺲ چﺮا؟ ای اﻥﺎر‬
‫ﻣﺮدم ﺑﻪ دور او ﮔﺮد ﺁﻣﺪﻥﺪ و ﺕﺎﺛﻴﺮ ﻣﻮ ﺳﻴﻘﯽ چﻨ ﺎن ﺁﻥﻬ ﺎ را ﻣ ﺠﺬوب ﮐ ﺮد ﮐﻪ هﻤ ﻪ ﻳ ﺎران او ﺷ ﺪﻥﺪ و‬
‫ﺣ ﺎﻣﯽ ﻣﺸﺮوﻃ ﻪ ﺧﻮاه ﺎن ﮔﺮدﻳﺪﻥ ﺪ‪.‬در دﻓﻌ ﻪ ی دﻳﮕ ﺮ ه ﻢ ﮐ ﻪ از ﻃ ﺮف دوﻝ ﺖ وﻗ ﺖ )ﻥﻤ ﮏ( ﺑ ﻪ‬
‫اﻥﺤﺼﺎر درﺁﻣﺪﻩ ﺑﻮد ﮐﻪ ﺑﺮﺧﻼف ﻣﻴﻞ ﻣﺮدم ﺑ ﻮد ‪ ،‬ﻗﺼ ﻴﺪﻩ ی دﻳ ﮕﺮی را ﺑ ﻪ هﻤ ﻴﻦ ﺷ ﻴﻮﻩ ﺧﻮاﻥ ﺪ ﮐﻪ‬
‫ﻳﮏ ﺑﻴﺖ ﺁن چﻨﻴﻦ اﺳﺖ ‪:‬‬
‫ﺑﺮﻓﻘ ﻴﺮان ﮐ ﺮد ﻋﻴ ﺶ‬ ‫ﮔﺸﺖ ﺕﺎ از دﻓﺘﺮ ﻣﺎﻝ ﻴﻪ ﻥﺎﻣﺶ ﺣ ﮏ ‪ ،‬ﻥ ﻤﮏ‬
‫اﻓﺰون و ﻏﻢ اﻥﺪک ‪ ،‬ﻥﻤﮏ‬
‫ﺷﻌﺮ ﻓﻮق ﻥﻴﺰ از ﺧﺎوری اﺳﺖ ﮐﻪ در ﺁن زﻣﺎن روزﻥﺎﻣﻪ ﻣﯽ ﻥﻮﺷﺖ و ﻥﺎ ﻣﻪ ه ﺎﻳﺶ در اﺛ ﺮ ﻣﺨﺎﻝ ﻔﺖ‬
‫دوﻝﺖ وﻗﺖ ﺕﻮﻗﻴﻒ ﻣﯽ ﺷﺪ‪.‬در ﺣﻘﻴﻘﺖ ﻣﯽ ﺕﻮان ﮔ ﻔﺖ ﺕﻨﻬ ﺎ دﻓﻌ ﻪ اﻳﺴ ﺖ ﮐ ﻪ ﺷﻌﺮ و ﻣﻮﺳ ﻴﻘﯽ و ﺁواز‬
‫ﺧﻮش از ﻝﺤﺎظ ﺕﺒﻠﻴﻐﺎت ﺑﻪ ﮐﺎر ﺑﺮدﻩ ﺷﺪﻩ و ﺣﺴﻦ ﺕﺄﺛﻴﺮ داﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬ﻣﺘﺄﺳﻔﺎﻥﻪ ﻣ ﺎ از ا ﺛﺮ ﺷﮕﺮف اﻳ ﻦ‬
‫دو هﻨﺮ ﻣﺨﺼﻮﺻًﺎ از ﺟﻨﺒﻪ ی ارﺷﺎد و ﺕﺒﻠﻴﻎ ﻏﺎﻓﻠﻴﻢ ‪ ،‬در ﺻﻮرﺕﻴﮑﻪ ﻣﯽ ﺑﻴﻨﻴﻢ ﻣﻠﻞ دﻳﮕﺮ چﻪ اﺳﺘﻔﺎدﻩ‬
‫هﺎی ﺷﺎﻳﺎﻥﯽ از ﻳﻦ راﻩ ﻣﯽ ﮐﻨ ﻨﺪ و ﻣ ﺎ اﻥﺘﻈ ﺎر دارﻳ ﻢ ﺑ ﺎ ﺕﺒﻠﻴﻐ ﺎﺕﯽ ﮐﻪ ﺟﺰ ﺕﻈ ﺎهﺮ و ﺣﺮف ﺑﯽ ﻋﻤ ﻞ‬
‫چﻴﺰی ﻥﻴﺴﺖ ‪ ،‬هﻤﺎن اﺛﺮ را ﺑﻪ دﺳﺖ ﺁورﻳﻢ و ﺕﻮﻓﻴﻖ ﻥﻤﯽ ﻳﺎﺑﻴﻢ‪.‬ﺕﺒﻠﻴﻎ ﺻﺤﻴﺢ چﻴﺰ دﻳﮕﺮﻳﺴ ﺖ و ﺁﻥﭽ ﻪ‬
‫ﻣﺎ ﺑﺮﺁن ﻥﺎم ارﺷﺎد ﮔﺬاردﻩ اﻳﻢ ﺑﻪ ﮔﺰاﻓﻪ ﺳﺮاﺋﯽ و ﻇﺎهﺮﺳﺎزی ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺷﺒﺎهﺖ دارد ‪ ،‬ﺑ ﻪ هﻤﻴ ﻦ ﺟ ﻬﺖ‬
‫اﺛﺮ ﻣﻄﻠﻮب و ﻥﺘﻴﺠﻪ ی ﻣﻔﻴﺪی هﻢ از ﺁن ﻣﺸﻬﻮد ﻥﻤﯽ ﮔﺮدد‪.‬‬
‫*****‬
‫ﻧﻮﺣﻪ ﺧﻮاﻧﯽ ‪ -‬دﺳﺘﻪ هﺎی ﻋﺰاداران ﺣﺴﻴ ﻨﯽ ﮐ ﻪ ﺳﺎﺑﻘًﺎ در ﺧﻴﺎﺑﺎﻥﻬ ﺎ راﻩ ﻣ ﯽ اﻓﺘ ﺎد و چﻨ ﺪی ﻣﺘﺮوک‬
‫‪pdf.tarikhema.ir‬‬

‫ﺷ ﺪ و دوﺑ ﺎرﻩ ﻣ ﺪﺕﻴﺴﺖ اﻳ ﻦ رﺳ ﻢ ﻋ ﺰاداری ﺕﺠﺪﻳ ﺪ ﺷ ﺪﻩ اﺳ ﺖ ‪ ،‬از ﻝﺤ ﺎظ ﻥﻮﺣ ﻪ ﺧﻮاﻥ ﯽ ﺑ ﺎ ﻣﻮﺳ ﻴﻘﯽ‬
‫ارﺕﺒﺎط دارد ﻣﻨﺘﻬﺎ در ﮔﺬﺷﺘﻪ ﻥﻮﺣﻪ ﺧﻮاﻥﻬﺎی ﺧﻮب ﭘﻴﺪا ﻣﯽ ﺷﺪﻥﺪ ﮐﻪ ﺑﻪ ﻥﻐ ﻤﺎت ﻣﻮ ﺳﻴﻘﯽ ه ﻢ ﺁﺷ ﻨﺎﺋﯽ‬
‫داﺷ ﺘﻨﺪ و ﺁهﻨﮕﻬ ﺎی ﻥﻮﺣ ﻪ را ﺑ ﻪ ﺳ ﻴﻨﻪ زﻥﻬ ﺎ و ﭘ ﺎ ﻣﻨ ﺒﺮی ﺧﻮاﻥﻬ ﺎ ﻣ ﯽ ﺁﻣﻮﺧﺘﻨ ﺪ وﻝ ﯽ ﺣ ﺎﻻ ﻥﻮﺣ ﻪ ه ﺎ‬
‫ﺑﺎزاری ﺷﺪﻩ و ﮐﻤﺘﺮ ﻥﻐﻤﻪ ی دل ﻓﺮﻳﺒﯽ دارد‪.‬‬
‫‪pdf.tarikhema.ir‬‬

‫ﻋﺒﺪاﷲ ﻣﺴﺘﻮﻓﯽ در ﺗﺎرﻳﺦ اﻳﻦ ﺷﻴﻮﻩ ی ﻋﺰاداری ﻣﯽ ﻧﻮﻳﺴﺪ‪:‬‬

‫اﻳﻦ ﻋﺰاداری از ﻋﺮب ﺏﻪ اﺱﻼم و اﻳﺮان ﺁﻣﺪﻩ اﺱﺖ‪.‬ﭘﺎدﺷﺎهﺎن ﺷﻴﻌﯽ ﻣﺬهﺐ ‪ ،‬ﺗﻈ ﺎهﺮ ﺏﻪ ﺷ ﻌﺎرهﺎی‬
‫اﻳﻦ ﻣﺬهﺐ را ﺏﺮای ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻣﻘﺎﺻﺪ ﺱﻴﺎﺱﯽ ﺧﻮد ﮐﻪ از ﺏﻴﻦ ﺏﺮدن راﻩ و ر ﺱﻢ ﺧﻼﻓ ﺖ ﺏ ﻮد ‪ ،‬وﺱ ﻴﻠﻪ‬
‫ﻗﺮار دادﻩ ﺏﻮدﻧﺪ‪.‬از ﺟﻤﻠﻪ دﺱﺘﻪ ﮔﺮداﻧﯽ روز ﻋﺎﺷﻮرا ﺏﻮد ﮐﻪ از زﻣ ﺎن ﻋﻀﺪاﻝﺪوﻝ ﻪ ی دﻳﻠ ﻤﯽ ﺷﻴﻮع‬
‫ﻳﺎﻓﺘﻪ اﺱﺖ‪.‬ﺏﻌﺪ از دﻳﺎﻝﻤﻪ ‪ ،‬هﺮ وﻗﺖ ﺗﺸﻴﻊ در اﻳ ﺮان روا ﺟﯽ ﻣ ﯽ ﮔﺮﻓ ﺖ ‪ ،‬دﺱ ﺘﻪ ﮔﺮدا ﻧﯽ ه ﻢ ﺏﻪ راﻩ‬
‫ﻣﯽ اﻓﺘﺎد ﺗﺎ ﺏﺎﻻﺧﺮﻩ از ﻣﺮاﺱﻢ ﻋﺰاداری ﻣﺤﺴﻮب ﺷﺪ‪.‬ﺷﺎﻳﺪ در زﻣﺎن دﻳﻠﻤﻴﻬﺎ ﺏﻪ ﺟﻬﺖ ﻧﻤﺎﻳﺶ ﻋﺪﻩ ی‬
‫ﺷﻴﻌﻪ هﺎ در ﻣﻘﺎﺏﻞ اهﻞ ﺱﻨﺖ و ﺟﻤﺎﻋﺖ ‪ ،‬اﻳﻦ ﮐﺎر‪ ،‬ﻻزم و ﻣﻤﮑﻦ ﺏﻮد ﻳﮑ ﯽ از ﺷ ﻌﺎﺋﺮ ﻣﺬهﺐ ﺷ ﻴﻌﻪ‬
‫ﺏﻪ ﺷﻤﺎر ﺏﻴﺎﻳﺪ وﻝﯽ در دورﻩ هﺎی ﺏﻌﺪ اﮐﺜﺮﻳﺖ و ﺏﺎﻻﺧﺮﻩ ﺗﻤﺎم ﻣﺮدم اﻳﺮان ﺷﻴﻌﻪ ﺷﺪﻩ ﺏﻮدﻧﺪ ‪ ،‬ﭘ ﻴﺮوی‬
‫اﻳﻦ ﺷﻌﺎﺋﺮ اﻝﺒﺘﻪ ﮐﺎر ﻻزﻣﯽ ﻧﺒﻮد وﻝﯽ ﭼﻮن ﻋﺎدت ﺷﺪﻩ ﺏﻮد و ﺽﺮری هﻢ ﺏﻪ ﺟﺎﺋﯽ ﻧﻤﯽ رﺱﺎﻧﺪ ﻳﮑ ﯽ‬
‫از ارﮐ ﺎن ﻋ ﺰاداری ﻣﺤﺴ ﻮب ﮔﺮدﻳ ﺪ ‪...‬ﺏ ﺎﻻﺧﺮﻩ در دورﻩ ی ﻣﻈﻔﺮاﻝ ﺪﻳﻦ ﺷ ﺎﻩ ‪ ،‬ﮐ ﺎر ﺏ ﺎﻻ ﮔﺮﻓ ﺖ و‬
‫ﺷﺒﻴﻪ هﺎی وﻗﻌﻪ ی ﻃﻒ را از ﻣﺨﺎﻝﻒ و ﻣﺆاﻝﻒ ‪ ،‬ﺱﺎﺧﺘﻪ ﺏﺮ اﺱﺐ و ﺷﺘﺮ ﺱﻮار ﻣﯽ ﮐﺮدﻧﺪ و هﻤ ﺮاﻩ‬
‫اﻳﻦ دﺱﺘﻪ هﺎ ﻣﯽ ﮔﺮداﻧﺪﻧﺪ و ﺡﺘﯽ در دورﻩ ی ﻣﺸﺮوﻃﻪ ‪ ،‬اﻳﻦ دﺱﺘﻪ ﮔﺮداﻧﯽ ﺏﺮای اﻧﺘﺸﺎر اﺱﻢ وﮐ ﻴﻞ‬
‫و وزﻳﺮ‪ ،‬ﺱﻬﻞ اﺱﺖ ﺏﺮای ﻧﻴﻞ ﺏﻪ ﻣﻘﺎم ﺱﻠﻄﻨﺖ هﻢ وﺱﻴﻠﻪ ﮔﺮدﻳﺪ‪.‬اﻝﺒﺘﻪ هﻤﻴﻦ ﮐﻪ ﮐﺎر ﺏﻪ اﻳﻨﺠ ﺎ رﺱ ﻴﺪ ‪،‬‬
‫ﺡﺸﻮ و زواﺋﺪ ‪ ،‬ﺏﻴﺸﺘﺮ از اﺻﻞ ﻣﻘﺼﻮد ‪ ،‬ﺧﻮد ﻧﻤﺎﺋﯽ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ و ﻣﻮ ﺽﻮع رﻗﺎ ﺏﺖ اه ﻞ اﻳ ﻦ ﻣﺤﻠ ﻪ ﺏ ﺎ‬
‫ﻣﺤﻠﻪ ی دﻳﮕﺮ هﻢ در ﮐﺎر ﺁﻣﺪﻩ اﺱﺖ‪.‬‬
‫اﺷﻌﺎر ﻧﻮﺣﻪ ‪ -‬ﮔﺬﺷﺘﻪ از اﺷﻌﺎر ﺏﺎزاری ﮐﻪ ﻣﻌﻤﻮﻻ در ﻧﻮﺡ ﻪ ﺧﻮا ﻧﯽ ﺏ ﻪ ﮐ ﺎر ﻣ ﯽ رود ‪ ،‬ﺏﻌ ﻀﯽ از‬
‫ﺷﻌﺮای ﻣﻌﺮوف ‪ ،‬اﺷﻌﺎر ﺧﺎﺻﯽ هﻢ ﺏﺮای ﻧﻮﺡﻪ ﺱﺮاﺋﯽ ﮔﻔ ﺘﻪ اﻧ ﺪ ﮐﻪ از ﺟﻤ ﻠﻪ ی ﺏﻬ ﺘﺮﻳﻦ ﺁﻧ ﻬﺎ ﺏﺎ ﻳﺪ‬
‫ﻣﺮﺙﻴﻪ هﺎی ﻣﺬهﺒﯽ ﻳﻐﻤﺎی ﺟﻨ ﺪﻗﯽ ﺷ ﺎﻋﺮ ﻣﻌ ﺮوف را ذﮐ ﺮ ﮐﺮد‪.‬وی ﻇ ﺎهﺮًا ﻣﺒﺘﮑ ﺮ ﺱﺒﮑﯽ ا ﺱﺖ در‬
‫ﻣﺮﺙﻴﻪ ﺱﺎزی ﮐﻪ ﺁن را ﻧﻮﺡﻪ ی ﺱﻴﻨﻪ زﻧﯽ ﻣﯽ ﮔﻮﻳﻨﺪ و ﺏﻪ واﺱ ﻄﻪ ی ﮐﻮ ﺗﺎهﯽ وﺏﻠ ﻨﺪی ﻣﺼﺮاﻋﻬ ﺎ ‪،‬‬
‫ﺏﺮای ﺁهﻨﮓ ﻣﻮﺱﻴﻘﯽ ﻣﺘﻨﺎﺱﺐ ﻣﯽ ﺏﺎﺷﺪ و ﺏﻪ هﻤ ﻴﻦ ﺟ ﻬﺖ ﺏﻪ ﻃﻮر ﻧﻮ ﺡﻪ ﺏ ﺎ ﻧﻐﻤ ﻪ هﺎی ﻣﺨ ﺼﻮص‬
‫ﺧﻮاﻧﺪﻩ ﺷﺪﻩ اﺱﺖ‪.‬اﻳﻨﮏ ﺏﺮای ﻧﻤﻮﻧﻪ ﭼﻨﺪ ﺏﻴﺖ از ﮔﻔ ﺘﻪ ه ﺎی ﻳﻐ ﻤﺎ را ذﮐ ﺮ ﻣﯽ ﮐ ﻨﺪ و ﺏ ﻪ ﻃﻮری ﮐ ﻪ‬
‫ﻣﻼﺡﻈﻪ ﻣﯽ ﺷﻮد ‪ ،‬اﻳﻦ اﺷﻌﺎر‪ ،‬ﺏﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﻧﻮﺡﻪ ﺧﻮاﻧﯽ در ﻧﻮع ﺧﻮد ﺏﯽ ﻧﻈﻴﺮ اﺱﺖ‪:‬‬
‫ﻣ ﯽ رﺱ ﺪ ﺧﺸ ﮏ ﻝ ﺐ ازﺷ ﻂ ﻓ ﺮات اﮐ ﺒﺮ ﻣ ﻦ‬
‫ﻧﻮﺟﻮان اﮐﺒﺮ ﻣﻦ‬
‫ﺱ ﻴﻼﻧﯽ ﺏﮑ ﻦ ای ﭼﺸﻤ ﻪ ی ﭼﺸ ﻢ ﺗ ﺮ ﻣ ﻦ‬
‫ﻧﻮﺟﻮان اﮐﺒﺮ ﻣﻦ‬
‫ﺗ ﺎ اﺏ ﺪ داغ ﺗ ﻮ ای زادﻩ ی ﺁزادﻩ ﻧﻬ ﺎد‬
‫ﻧﺘﻮان ﺏﺮد ز ﻳﺎد‬
‫از ازل ﮐﺎش ﻧﻤﯽ زاد ﻣﺮا ﻣﺎدر ﻣﻦ‬
‫ﻧﻮﺟﻮان اﮐﺒﺮ ﻣﻦ‬
‫*****‬
‫ﭼ ﻪ ﮐ ﻨﻢ‬ ‫ﺷﮑﻮﻩ از ﭼﺮخ ﺱﺘﻤﮕﺮ ﭼ ﻪ ﮐﻨ ﻢ ﮔ ﺮ ﻧﮑ ﻨﻢ‬
‫ﮔﺮ ﻧﮑﻨﻢ‬
‫‪pdf.tarikhema.ir‬‬

‫ﭼ ﻪ ﮐ ﻨﻢ‬ ‫ﮔﻠﻪ از ﮔﺮدش اﺧﺘﺮ ﭼﻪ ﮐﻨ ﻢ ﮔ ﺮ ﻧﮑ ﻨﻢ‬

‫ﮔﺮ ﻧﮑﻨﻢ‬
‫ﭼ ﻪ ﮐ ﺸﻢ‬ ‫ﻏﻢ ﻋﺒﺎس ﺏ ﻼ ﮐﺶ ﭼ ﻪ ﮐ ﺸﻢ ﮔﺮ ﻧﮑﺸ ﻢ‬
‫ﮔﺮ ﻧﮑﺸﻢ‬
‫ﭼ ﻪ ﮐ ﻨﻢ‬ ‫ﻧﺎﻝﻪ ﺏﺮ ﺡﺴﺮت اﮐﺒﺮ ﭼﻪ ﮐ ﻨﻢ ﮔﺮ ﻧﮑ ﻨﻢ‬
‫ﮔﺮ ﻧﮑﻨﻢ‬
‫وادرﻳ ﻎ ‪،‬‬ ‫ﮐﻮﻩ و ﺻﺤﺮا ﺧﺼﻢ و ﺷﺎﻩ ﮐﻢ ﺱﭙﻪ ﺗﻨ ﻬﺎ درﻳ ﻎ‬
‫ﻧﺼﺮت اﻋﺪا درﻳﻎ‬
‫وادرﻳ ﻎ ‪،‬‬ ‫ﻗﻠﺐ اﻳﻤ ﺎن را ﺷ ﮑﺴﺖ و ﻧ ﺼﺮت ا ﻋﺪا درﻳ ﻎ‬
‫ﻧﺼﺮت اﻋﺪا درﻳﻎ‬
‫ﺗﺎﺧ ﺘﻪ ‪،‬‬ ‫ﺁﻩ ﮐﺰ ﺏﯽ دوﻝﺘﺎن دﻳﻦ ﺏﻪ دﻧﻴ ﺎ ﺏﺎﺧﺘ ﻪ‬
‫ﮔﺸﺖ ﮐﺎرش ﺱﺎﺧﺘﻪ‬
‫وادرﻳ ﻎ ‪،‬‬ ‫ﭘﺎدﺷﺎﻩ ﮐﺸ ﻮر دﻳ ﻦ ﺧ ﺴﺮو دﻧﻴ ﺎ درﻳ ﻎ‬
‫ﻧﺼﺮت اﻋﺪا درﻳﻎ‬
‫*****‬
‫‪pdf.tarikhema.ir‬‬

‫ﻣﺤﺸﺮی ﺑﻴﻨﻢ ﻋﻴﺎن در هﻔﺖ ﮐ ﺸﻮر‪ ،‬ﺁﺳ ﻤﺎن‬

‫ﺁﺳﻤﺎن ﺵﺮﻣﯽ ﺁﺧﺮ ﺁﺳﻤﺎن‬
‫ﺵﺎم ﻋﺎﺵﻮرا ﺳﺖ ایﻦ یﺎ ﺻ ﺒﺢ ﻣﺤﺸ ﺮ‪ ،‬ﺁﺳ ﻤﺎن‬
‫ﺁﺳﻤﺎن ﺵﺮﻣﯽ ﺁﺧﺮ ﺁﺳﻤﺎن‬
‫ﺁﻓﺘﺎﺑﯽ ﺵﺪ ز دورت ﺗﻴﺮﻩ اﺧﺘﺮ ‪ ،‬ﺁ ﺳﻤﺎن‬
‫ﺁﺳﻤﺎن ﺵﺮﻣﯽ ﺁﺧﺮ ﺁﺳﻤﺎن‬
‫ﺑﺎ ﭼﻨﻴﻦ دوران ﻥﮕﺮدی ﮐﺎش دیﮕﺮ‪ ،‬ﺁﺳﻤﺎن‬
‫ﺁﺳﻤﺎن ﺵﺮﻣﯽ ﺁﺧﺮ ﺁﺳﻤﺎن‬
‫*****‬
‫از ﺟﻤﻠﻪ ﮐﺴﺎﻥﻴﮑﻪ ﻣﻌﻠﻢ ایﻦ ﻓﻦ ﺑﻮدﻩ اﻥﺪ از ﻣﻴﺮزا ﻣﺤﻤﺪ ﻣﮑﺘﺐ دار اﺻﻔﻬﺎﻥﯽ ﻥﺎم ﻣﯽ ﺑﺮ ﻥﺪ‪.‬در ز ﻣﺎن‬
‫او ﭘﺎﻣﻨﺒﺮیﻬﺎ ﮐﻪ ﻗﺒﻞ از واﻋﻆ در ﭘﺎﺋﻴﻦ ﻣﻨﺒﺮ ﻥﻮﺡﻪ ﻣﯽ ﺧﻮاﻥﺪﻥﺪ هﻤﭽﻨﻴﻦ اﺵﺨﺎﺻ ﯽ ﮐ ﻪ ﻣ ﯽ ﺧﻮاﺳ ﺘﻨﺪ‬
‫ﺁهﻨﮕﻬﺎی ﻥﻮﺡﻪ ی ﺳﻴﻨﻪ زﻥﯽ را ﺧﻮب ﻓﺮا ﮔﻴﺮﻥﺪ ‪ ،‬ﻥﺰد او ﻣﯽ رﻓﺘﻨﺪ و ﻃﺮز ﺻﺤﻴﺢ ﺧﻮاﻥﺪن ا ﺵﻌﺎر‬
‫ﻥﻮﺡﻪ را ﻓﺮا ﻣﯽ ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ‪.‬ﭼﻨﺎﻥﮑﻪ ﻣﻼﺡﻈﻪ ﻣﯽ ﺵﻮد ﺑﻪ ایﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ ‪ ،‬ﺧﻮاﻥﺪن ﻥﻮﺡﻪ ‪ ،‬ﻓﻨﯽ ﺑﻪ ﺵﻤﺎر ﻣﯽ‬
‫ﺁﻣﺪﻩ اﺳﺖ و ﺑﺎیﺪ ایﻦ ﮐﺎر را از اﺵﺨﺎﺻﯽ ﮐﻪ اهﻞ اﻃﻼع ﺑﻮدﻥﺪ یﺎد ﺑﮕﻴﺮﻥﺪ و اﻝﺒﺘﻪ ﻥﻮﺡﻪ هﺎﺋﯽ ﮐﻪ ﺑ ﺎ‬
‫ایﻦ روش ﺧﻮاﻥﺪﻩ ﻣﯽ ﺵﺪ ‪ ،‬اﺛﺮ ﻣﻄﻠﻮﺑﺘﺮی داﺵﺖ‪.‬‬
‫اذان و ﻣﻨﺎﺟﺎت ‪ -‬ﭼﻮن اذان ﻣﻘﺪﻣﻪ ی ﻥﻤﺎز اﺳﺖ ‪ ،‬ﺑﻨﺎﺑﺮایﻦ از ﺻﺪر اﺳﻼم ‪ ،‬ﮔﻔﺘ ﻦ ﺁن ﻣﻌﻤ ﻮل ﺑﻮدﻩ‬
‫اﺳﺖ و ﺑﺮای ایﻨﮑﻪ در دل اهﻞ ایﻤﺎن ﺗﺄﺛﻴﺮ ﺑﻴﺸﺘﺮی داﺵﺘﻪ ﺑﺎﺵﺪ و ﻣﺆﻣﻨﻴﻦ را ﺑ ﺮای اﺟ ﺮای ﻓﺮی ﻀﻪ‬
‫ی دیﻨﯽ ﺑﺎﺧﺒﺮ ﮐﻨﺪ ‪ ،‬از ﻗﺪیﻢ رﺳﻢ ﭼﻨﻴﻦ ﺑﻮد ﮐﻪ اذان ﮔﻮ ‪ ،‬ﺧﻮش ﺁواز ﺑﺎﺵﺪ و از ﺟﺎی ﻣﺮﺗﻔ ﻌﯽ ﻣﺜ ﻞ‬
‫ﮔﻠﺪﺳﺘﻪ ی ﻣﺴﺎﺟﺪ ﺑﺎ ﺻﺪاﺋﯽ ﺑﻠ ﻨﺪ و ﺻ ﻮﺗﯽ ﺧ ﻮش اذان ﺑﮕﻮی ﺪ اذان اﻏﻠ ﺐ در ﺁواز ﺗﺮک و ﺵ ﻮر و‬
‫ﺵﻬﻨﺎز ﮔﻔﺘﻪ ﻣﯽ ﺵﻮد و اذان ﮔﻮی ﻣﺎهﺮ اﮔﺮ ﺑﻪ ﻣﻮﺳﻴﻘﯽ ﺁﺵﻨﺎ ﺑﺎﺵﺪ ‪ ،‬اﻝﺒﺘﻪ ﺵﻨﻮﻥﺪﮔﺎن ﺑﻴﺸﺘﺮی ﺧﻮا هﺪ‬
‫داﺵﺖ و ﮐﻼﻣﺶ ﻣﺆﺛﺮﺗﺮ ﺧﻮاهﺪ ﺑﻮد‪.‬در دورﻩ هﺎی اﺧﻴﺮ ﺣﺎج ﻗﺮﺑﺎن ﺧﺎن ﺗﻌﺰیﻪ ﺧ ﻮان ‪ ،‬اذان ﮔﻮی‬
‫درﺑ ﺎر ﺑ ﻮدﻩ اﺳ ﺖ ﻣﻌﺮوﻓﺴ ﺖ ﮐ ﻪ ﺳ ﻴﺪ ﺡﺒﻴ ﺐ اﷲ ﭼﺎﻝ ﻪ ﺡﺼ ﺎری ﺑ ﺮای اﻥﻴ ﺲ اﻝﺪوﻝ ﻪ زن ﺳ ﻮﮔﻠﯽ‬
‫ﻥﺎﺻﺮاﻝﺪیﻦ ﺵﺎﻩ اذان ﻣﯽ ﮔﻔﺘﻪ‪.‬ﺵﺎﻩ ﺻ ﺪایﺶ را ﺵ ﻨﻴﺪﻩ و ﭘﺴﻨﺪی ﺪﻩ و ﺑﻪ او ﮔﻔ ﺘﻪ اﺳ ﺖ ﮐ ﻪ از ﻋﻬ ﺪﻩ ی‬
‫ﺧﻮاﻥﺪن ﺁواز هﻢ ﺑﺮﻣﯽ ﺁیﺪ؟ﺳﻴﺪ ﺡﺒﻴﺐ اﷲ ﺟﻮاب دادﻩ اﺳ ﺖ ﮐﻪ ا هﻞ ﻣﻮﺳ ﻴﻘﯽ هﺴﺘ ﻢ و ﻝﯽ ﻥ ﻤﯽ ﺗﻮاﻥ ﻢ‬
‫زی ﺎد ﺑﻠﻨ ﺪ ﺑﺨ ﻮاﻥﻢ‪.‬ﺑﻌ ﺪ ﺑ ﻪ دﺳ ﺘﻮر ﭘﺎدﺵ ﺎﻩ ‪ ،‬ﺵ ﺮوع ﺑ ﻪ ﺧﻮاﻥ ﺪن ﺁواز ﻣ ﯽ ﮐﻨ ﺪ و ﺵ ﺎﻩ او را )ﻣﻼی ﻢ‬
‫ﺡﻀﻮر( ﺧﻄﺎب ﻣﯽ ﮐﻨﺪ و ﺑﻌﺪهﺎ هﻢ ﻝﻘﺐ ﺽﻴﺎء ﺧﻠﻮت ﻣﯽ ﮔﻴﺮد‪.‬‬
‫اﻣ ﺎ ﻣﻨﺎﺟ ﺎت ﮐ ﻪ ی ﮏ ﻥ ﻮع اﻇﻬ ﺎر ﻋﺒﻮدی ﺖ و ﺵ ﮑﺮﮔﺰاری ﺑ ﻪ درﮔ ﺎﻩ ﭘﺮوردﮔ ﺎر اﺳ ﺖ ‪ ،‬راز و‬
‫ﻥﻴﺎزیﺴﺖ ﮐﻪ ﻣﺮدم ﺧﺪاﺵﻨﺎس در ﺧﻠﻮت ﺑﺎ ﮐﺮدﮔﺎر ﺧﻮد ﻣﯽ ﮐﻨ ﻨﺪ و ﺑﻬ ﺘﺮیﻦ ﻥﻤﻮﻥ ﻪ ی ﺁن ﻣﻨﺎﺟﺎﺗﻬ ﺎی‬
‫ﺧﻮاﺟ ﻪ ﻋﺒ ﺪاﷲ اﻥﺼ ﺎری اﺳ ﺖ ﮐ ﻪ ﺑ ﻪ ﻥ ﺜﺮ ﻓﺼﻴ ﺢ ﻓﺎرﺳ ﯽ ﻥﻮﺵ ﺘﻪ ﺵ ﺪﻩ و در ﻥ ﻮع ﺧ ﻮد ﺑ ﯽ ﻥﻈﻴ ﺮ‬
‫اﺳ ﺖ‪.‬وﻝ ﯽ ﻣﻨﺎﺟ ﺎت ﺧﻮاﻥﻬ ﺎ وﻗ ﺘﯽ در ﻥﻴﻤ ﻪ ه ﺎی ﺵ ﺐ از ﻥﻘ ﺎط ﻣﺮﺗﻔ ﻊ و ﺑ ﺎﻻی ﮔﻠﺪﺳ ﺘﻪ ه ﺎی ﻣﺴﺠ ﺪ‬
‫اﺳﻼﻣﯽ ﻣﯽ ﺧﻮاﻥﻨﺪ ﻣﻌﻤﻮﻻ اﺵ ﻌﺎری در ﺧﺪاﺵﻨﺎ ﺳﯽ و اﻥ ﺪرز و ﻥﺼﻴﺤ ﺖ را ﻣﯽ ﺳﺮایﻨﺪ و ﺁﻥﻬ ﺎ ﮐ ﻪ‬
‫ﺻﺪای ﺧﻮش دارﻥﺪ ‪ ،‬ﺁهﻨﮓ و اﻝﻔﺎﻇﺸﺎن در دل ﺵﻨﻮﻥﺪﮔﺎن ﺗﺄﺛﻴﺮ ﺑﻪ ﺳﺰا دارد‪.‬ﺑﻪ راﺳﺘﯽ وﻗﺘﯽ ﮐ ﺴﯽ‬
‫ﮐﻪ ﺑﺎ ﺳﺒﮏ ﻣﻄﻠﻮب دﻝﭙﺬیﺮی ﻣﻨﺎ ﺟﺎت ﻣﯽ ﮐﻨ ﺪ و ﺻﻮﺗﺶ ﺁدﻣ ﯽ را از ﺧﻮاب ﻏﻔ ﻠﺖ ﺑﻪ ه ﻮش ﻣ ﯽ‬
‫ﺁورد ‪ ،‬ﺑﻬﺘﺮیﻦ وﺳﻴﻠﻪ ی ﺗﺰﮐﻴﻪ ی ﻥ ﻔﺲ و ﺑﻴ ﺪاری رواﻥﺴ ﺖ‪ .‬ﺑﻪ ﺧﺼ ﻮص ﻣﻨﺎﺟ ﺎت ﮐﻨﻨ ﺪﻩ ای ﮐﻪ ﺑ ﻪ‬
‫‪pdf.tarikhema.ir‬‬

‫رﻣﻮز ﻣﻮﺳﻴﻘﯽ واﻗﻒ ﺑﺎﺵﺪ و اﺵ ﻌﺎر را در ﮔﻮ ﺵﻪ هﺎی ﻣﺨﺘ ﻠﻒ و ﻣﺘﻨ ﻮع دﺳ ﺘﮕﺎهﻬﺎ ﺑﺨﻮاﻥ ﺪ ‪ :‬ﻣﺎﻥﻨ ﺪ‬
‫ﺳﻴﺪ ﺣﺴﻴﻦ ﻋﻨﺪﻟﻴﺐ اﺻﻔﻬﺎﻥﯽ ﮐﻪ دریﻦ ﻓﻦ ﻣﻬ ﺎرﺗﯽ ﺑﺴ ﺰا دا ﺵﺖ و هﻨﮕﺎﻣﻴﮑ ﻪ در ﮔﻠﺪﺳ ﺘﻪ ی ﻣﺴﺠ ﺪ‬
‫ﺳﭙﻬﺴﺎﻻر ﺗﻬﺮان در ﺵﺒﻬﺎی ﻣﺎﻩ رﻣﻀﺎن ﻣﻨﺎﺟﺎت ﻣﯽ ﮐﺮد ‪ ،‬هﻤﻪ ی ﺧﻔﺘﮕﺎن را ﺑﻪ ه ﻮش ﻣﯽ ﺁورد‬
‫و ﻣﺠﺬوب ﻣﯽ ﮐﺮد‪.‬‬
‫‪pdf.tarikhema.ir‬‬

‫ﺁواز ﺧﻮاﻧﯽ‬
‫ﺷﻌﺮ و ﻣﻮﺳﻴﻘﯽ ‪ -‬ﻣﻮﺳﻴﻘﯽ و ﺷﻌﺮ از دﻳﺮ ﺑﺎز ﺑﺎ ﻳﮑﺪﻳﮕﺮ ﺗﻮأم ﺑﻮدﻩ ا ﻧﺪ‪ .‬هﺮ ﭼ ﻪ ﻓﻦ ﻣﻮﺳ ﻴﻘﯽ ﺗﺮ ﻗﯽ‬
‫ﮐﻨﺪ ‪ ،‬اﺣﺘﻴﺎﺟﺶ ﺑﻪ ﺷﻌﺮ ﮐﻤﺘﺮ ﻣﯽ ﺷﻮد ﺗﺎ وﻗﺘﯽ ﮐﻪ ﺑﺘﻮا ﻧﺪ ﺑﯽ ﮐﻤ ﮏ ﺁن از ﻋﻬ ﺪﻩ ی ﺑ ﻴﺎن ﻣﻨﻈ ﻮری‬
‫ﺑﺮﺁﻳﺪ وﻟﯽ هﻴﭽﮕﺎﻩ از ﺁن ﺑﯽ ﻧﻴﺎز ﻧﺨﻮاه ﺪ ﺑ ﻮد ‪ ،‬ﺑﺨﺼ ﻮص در ﮐ ﺸﻮر ﻣﺎ ﮐ ﻪ ه ﻨﻮز ه ﻢ ﺷ ﻌﺮ ﺟﺰء‬
‫ﻻﻳﻨﻔﮏ ﻣﻮﺳﻴﻘﯽ اﺳﺖ و هﻤﻮارﻩ ﮐﻠﻤﻪ ی ﺳﺎز و ﺁواز ﺑﺎ هﻢ ﺑﻪ ﮐﺎر ﺑﺮدﻩ ﻣﯽ ﺷﻮد‪.‬در اﻳﻨ ﮑﻪ ﮐ ﺪام از‬
‫دو هﻨﺮ ﺷﻌﺮ و ﻣﻮﺳﻴﻘﯽ ﺑﻪ هﻢ ﻣﺤﺘﺎج ﺗﺮ ﻣﯽ ﺑﺎﺷﻨﺪ ‪ ،‬ﻗﺪﻣﺎ زﻳ ﺎد ﺑ ﺤﺚ ﮐ ﺮدﻩ و ﺑ ﻪ ا ﻳﻦ ﻧﺘﻴ ﺠﻪ ر ﺳﻴﺪﻩ‬
‫اﻧ ﺪ ﮐ ﻪ ﺷ ﻌﺮ ﺑ ﯽ ﺁهﻨ ﮓ ‪ ،‬ﮐﺎﻣ ﻞ وﻟ ﯽ ﻣﻮﺳ ﻴﻘﯽ ﺑ ﺪون ﺷ ﻌﺮ از ﺑﻴ ﺎن ﻣﻄﻠ ﺐ ﻋ ﺎﺟﺰ اﺳ ﺖ ‪ ،‬ﭼﻨﺎﻧﮑ ﻪ‬
‫اﻣﻴﺮﺥﺴﺮو دهﻠﻮی ﺷﻌﺮ را ﺑﻪ ﻋﺮوس ﺗﺸﺒﻴﻪ ﮐﺮدﻩ و ﻧﻐﻤﻪ را زﻳﻮر ﺁن داﻧﺴﺘﻪ اﺳﺖ‪:‬‬
‫ﻧﻴﺴ ﺖ ﺑ ﯽ ﻋﻴ ﺐ ار‬ ‫ﻧﻈ ﻢ را ﺣﺎﺹ ﻞ ﻋﺮوﺳ ﯽ دان و ﻧﻐﻤ ﻪ زﻳ ﻮرش‬
‫ﻋﺮوس ﺥﻮب ‪ ،‬ﺑﯽ زﻳﻮر ﺑﻮد‬
‫اﻳﻦ ﻃﺮز ﺗﻔﮑ ﺮ ﺑﺮای ﺁﻧ ﺴﺖ ﮐﻪ ﻣﻮﺳ ﻴﻘﯽ ﻣ ﺎ ﻳ ﮏ ﺹﺪاﺋﯽ ﺑﻮدﻩ و ﮐﺎﻣﻼ از ﻋﻬ ﺪﻩ ی ﺑ ﻴﺎن ﻣﻘﺼ ﻮد‬
‫ﺑﺮﻧﻤﯽ ﺁﻣﺪﻩ اﺳﺖ‪.‬ﺑﻪ اﻳﻦ ﺟﻬﺖ ﺷﻌﺮ را ﺑﻪ ﮐﻤﮏ ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ ﺗﺎ در ﭘﺮﺗﻮ ﺁن ﺑﻬﺘﺮ ﺟﻠﻮﻩ ﮔﺮی ﮐﻨﺪ‪.‬اﻣﺎ‬
‫ﭼﻨﺎﻧﮑﻪ ﻧﻮﺷﺘﻢ هﺮ ﭼﻪ ﻓﻦ ﻣﻮﺳﻴﻘﯽ ﺗﺮﻗﯽ ﮐﻨﺪ اﻳﻦ ﻧﻴﺎزﻣﻨﺪی ﮐﻤﺘﺮ ﻣﯽ ﺷﻮد ﭼﻨﺎﻧﮑﻪ ﻣﻮ ﺳﻴﻘﯽ ﺳ ﻨﻔﻨﻴﮏ‬
‫اروﭘﺎﺋﯽ هﻴﭻ اﺣﺘﻴﺎﺟﯽ ﺑﻪ ﺷﻌﺮ ﻧﺪارد و ﮐﺴﺎﻧﻴﮑ ﻪ اﻳ ﻦ ﻧﻮع ﻣﻮ ﺳﻴﻘﯽ را ﺥ ﻮب درک ﻣﯽ ﮐﻨﻨ ﺪ ‪ ،‬ﻣ ﯽ‬
‫ﺗﻮاﻧﻨ ﺪ ﺳ ﺎﻋﺘﻬﺎ ﺥ ﺎﻣﻮش ﺑﻨﺸﻴﻨﻨ ﺪ و ﺗﻨﻬ ﺎ ﺑ ﻪ ﻧﻮاه ﺎی ارﮐﺴ ﺘﺮ ﮔ ﻮش دهﻨ ﺪ و ه ﺰاران ﻣﻨ ﺎﻇﺮ زﻳﺒ ﺎ و‬
‫ﺣﮑﺎﻳﺖ ﺷﻴﺮﻳﻦ از ﺥﻼل زﻳﺮوﺑﻤﻬﺎی ﺁن ﺑﺸﻨﻮﻧﺪ و ﺑﻴﻨﻨﺪ‪.‬اﻣﺎ ﻣﻮﺳﻴﻘﯽ وﻗﺘﯽ ﻓﻘﻂ از ﻳ ﮏ ﻧﻐ ﻤﻪ ﺗﺸﮑ ﻴﻞ‬
‫ﺷﻮد و هﻨﺮ ﻧﻮازﻧﺪﮔﯽ هﻢ در اﺛﺮ ﮐﻤﯽ ﺟﻨﺒ ﻪ هﺎی ﻋﻠﻤ ﯽ ‪ ،‬ﻣﺤ ﺪود ﺑﺎ ﺷﺪ ‪ ،‬زود ﺗﺮ ﺷﻨﻮﻧﺪﻩ را ﺥﺴﺘ ﻪ‬
‫ﻣﯽ ﮐﻨﺪ و ﺗﻨﻬﺎ ﺷﻌﺮ‪ ،‬ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﺟﺒﺮان اﻳﻦ ﻧﻘﺺ را ﺑﻨﻤﺎ ﻳﺪ ﺑ ﻪ ﺥ ﺼﻮص اﺷ ﻌﺎر ﻏﺰل ﮐ ﻪ راﺑﻄ ﻪ ی‬
‫ﺑﺴﻴﺎر ﻧﺰدﻳﮏ ﺑﺎ ﻧﻐﻤﺎت ﻣﻠﯽ ﻣﺎ دارد و اوزان ﺁن را ﺑﺎ ﺿﺮﺑﻬﺎی ﻣﻮﺳﻴﻘﯽ ﻣﺎ ‪ ،‬ﺑﺴﺘﮕﯽ و اﻟﻔ ﺖ ﻗﺪﻳ ﻢ‬
‫ﻣ ﯽ ﺑﺎﺷ ﺪ‪.‬ﺑ ﻪ هﻤﻴ ﻦ ﻣﻨﺎﺳ ﺒﺖ ﻣﻬﻤ ﺘﺮﻳﻦ رﮐ ﻦ ﻣﻮﺳ ﻴﻘﯽ ا ﻳﺮان را ﺑﺎﻳ ﺪ ﺁواز داﻧﺴ ﺖ ﮐﻪ هﻨ ﻮز ه ﻢ اﻳ ﻦ‬
‫ﭘﻴﻮﺳﺘﮕﯽ دﻳﺮﻳﻦ ﺑﺮﻗﺮار اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺁواز ‪ -‬ﺷﻨﻮﻧﺪﮔﺎن ﻣﻮﺳﻴﻘﯽ اﻳﺮاﻧﯽ وﻗﺘﯽ ﺁواز را ﻣﯽ ﺷﻨﻮﻧﺪ ‪ ،‬ﺗﻮﺟﻪ ﮐﺎﻣﻞ ﺑﻪ ﺷﻌﺮ دار ﻧﺪ ﮐ ﻪ ﻣ ﻌﻨﯽ و‬
‫ﻣﻔﻬﻤﻮم ﺁﻧﺮا درﺳﺖ درک ﮐﻨﻨﺪ و ﮔﻮﺋﯽ اﻳﻦ ﺗﻔﺎهﻢ وﻗﺘﯽ ﺷﻌﺮ ﺑﺎ ﻧﻐﻤﻪ ی ﻣﻮﺳﻴﻘﯽ ﺥﻮاﻧﺪﻩ ﻣ ﯽ ﺷ ﻮد ‪،‬‬
‫ﺑﻪ ﺣﺪ ﮐﻤﺎل ﻣﯽ رﺳﺪ وﻟﯽ ﺗﻌﺠﺐ ﻣﯽ ﮐﻨﻢ ﺑﺎ اﻳﻦ ﺣﺎل ﭼﺮا اﮐﺜﺮ ﺥﻮاﻧﻨﺪﮔﺎن ﻗﺪﻳﻢ ‪ ،‬ﺁﻧﻘﺪر ﮐﻪ ﺗﻮ ﺟﻪ ﺑﻪ‬
‫ﭼﻬﭽﻪ و ﻏﻠﺖ و ﺗﺤﺮﻳﺮ داﺷﺘﻨﺪ ‪ ،‬ﻣﺘﻮﺟﻪ ﺹﺤﻴﺢ ادا ﮐﺮدن اﻟﻔﺎظ ﻧﺒﻮدﻧﺪ ﭼﻨﺎﻧﮑﻪ ﺹﻔﺤﺎﺗﯽ ﮐﻪ از ﺁواز‬
‫ﺁﻧﻬﺎ در دﺳﺘﺮس ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﺷﺎهﺪ اﻳﻦ ﻣﻄﻠﺐ اﺳﺖ‪.‬ﺷﻴﺎد ﺑﯽ ﺳﻮادی اﻏ ﻠﺐ ﺥﻮاﻧﻨ ﺪﮔﺎن ﺥ ﻮد ﺑ ﻪ‬
‫درﺳﺘﯽ ﮐﻪ ﻣﻌﻨﯽ ﺷﻌﺮ را ﻧﻤﯽ ﻓﻬﻤﻴﺪﻧﺪ ؛ ﻳﺎ ه ﻨﺮ ﺑﻠﻨ ﺪ ﺥﻮا ﻧﺪن ﮐﻪ رﺳ ﻢ زﻣﺎﻧ ﻪ ﺑﻮد و ﺥﻮاﻧﻨ ﺪﻩ ﮐﻤﺘ ﺮ‬
‫ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ در اوج ‪ ،‬ﮐﻠﻤﺎت را درﺳﺖ ادا ﮐﻨﺪ ‪ ،‬ﻳﮑﯽ از ﻣﻮﺟﺒﺎت ا ﻳﻦ ﺳﺒﮏ ﺷ ﺪﻩ اﺳ ﺖ‪ .‬ﺑﺮﻋﮑﺲ در‬
‫ﻣﻴﺎن ﺁواز ﺥﻮاﻧﻬﺎی ﮔﺬﺷﺘﻪ هﺮ ﮐﺪام ﺳﻮاد ﺑﻴﺸﺘﺮ داﺷﺘﻪ و ﻣﻘﺼﻮد ﺷﻌﺮ را ﺑﻬﺘﺮ درک ﮐﺮدﻩ و ﮐﻤ ﺘﺮ‬
‫ﻓﺮﻳﺎد ﮐﺸﻴ ﺪﻩ اﻧ ﺪ ‪ ،‬ﺁواز ﺷﺎن هﻢ ﻣﻄﻠﻮﺑ ﺘﺮ ا ﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ ﻃ ﻮر ﮐ ﻠﯽ ﻣ ﯽ ﺗ ﻮان ﮔﻔ ﺖ ‪ :‬ﺁﻧﻬ ﺎ ﮐ ﻪ در ﻣﮑﺘ ﺐ‬
‫ﺗﻌﺰﻳ ﻪ ﺗﺮﺑﻴ ﺖ ﺷ ﺪﻩ اﻧ ﺪ ‪ ،‬ﺑﻴﺸ ﺘﺮ ﻋﻼﻗ ﻪ ﺑ ﻪ ﺑﻠﻨ ﺪ ﺥﻮاﻧ ﺪن داﺷ ﺘﻪ اﻧ ﺪ و ﺳ ﺒﮏ ﺥﻮاﻧ ﺪﻧﺸﺎن ه ﻢ اﻣ ﺮوز‬
‫ﻣﻄﻠﻮب ﻣﺎ ﻧﻤﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬ﺑﻪ هﻤ ﻴﻦ ﺳ ﺒﺐ ﺗﻌﺰ ﻳﻪ ﺥﻮاﻧﻬ ﺎ را هﺮ ﭼﻨ ﺪ ﺑﺴﻴ ﺎری از ﺁﻧﻬ ﺎ ﮐﺎﻣﻼ ﺑ ﻪ ﻣﻮﺳ ﻴﻘﯽ‬
‫وارد ﺑﻮدﻩ و ﺟﺰء ﺁواز ﺥﻮاﻧﻬﺎ ﺑﺸﻤﺎر ﻣﯽ ﺁﻳﻨﺪ ‪ ،‬در ﻓﺼﻞ ﮔﺬﺷﺘﻪ ﻧﺎم ﺑﺮدم و درﻳﻦ ﺟﺎ ﻣﯽ ﺥﻮاهﻢ از‬
‫ﺁوازﺥﻮاﻧﻬﺎﺋﯽ ﮔﻔﺘﮕﻮ ﮐﻨﻢ ﮐﻪ ﭘﻴﺮو ﺳﺒﮏ ﺷﺒﻴﻪ ﺥﻮاﻧﯽ ﻧﺒﻮدﻩ و ﻏﺰل ه ﺎ را در ﻣ ﺠﺎﻟﺲ اﻧ ﺲ ‪ ،‬هﻤ ﺮاﻩ‬
‫ﺑﺎ ﺳﺎز ﺥﻮاﻧﺪﻩ اﻧﺪ‪.‬‬
‫‪pdf.tarikhema.ir‬‬

‫ﺧﻮاﻧﻨ ﺪﮔﺎن ﻗ ﺪیﻢ ‪ -‬ﻣﻮﺳ ﻴﻘﯽ داﻧﻬ ﺎ و ﻣﺨﺼﻮﺹ ًﺎ ﺥﻮاﻧﻨ ﺪﮔﺎن ﻣﺴ ﻦ اﻣ ﺮوز ‪ ،‬ﻧ ﺎم ﺑﺴﻴ ﺎری از ﺁواز‬
‫ﺥﻮاﻧﻬﺎی ﻗﺪﻳﻢ را ﻣﯽ ﺑﺮﻧﺪ ﮐﻪ در ﻣﻮﺳﻴﻘﯽ اﺳﺘﺎد ﺑﻮدﻩ اﻧﺪ‪.‬ﻳﺎ ﺁﻧﻬﺎ را د ﻳﺪﻩ و ﺹ ﺪاﻳﺸﺎن را ﺷ ﻨﻴﺪﻩ و ﻳﺎ‬
‫ﭼﻮن در دورﻩ ی ﺟﻮاﻧﯽ ﺁﻧﻬﺎ ﻧﻤﯽ زﻳﺴﺘﻪ اﻧﺪ‪.‬وﺹﻒ ﺁﻧﻬ ﺎ را از ا ﺳﺘﺎدان ﺥﻮد ﺷ ﻨﻴﺪﻩ اﻧ ﺪ‪ .‬ﺑﻪ هﺮ ﺣﺎل‬
‫ﺁﻧﻬﺎ ﻧﮕﺎرﻧﺪﻩ ﻧﺎم ﺁن ﻋﺪﻩ ای را ذﮐﺮ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ ﮐﻪ ﻣﻮ ﺳﻴﻘﯽ ﺷﻨﺎﺳ ﺎن ﻃ ﺮف اﻃﻤﻴﻨ ﺎن ‪ ،‬ا ﺳﻢ ﺁﻧﻬ ﺎ را ﺑ ﻪ‬
‫ﺥﺎﻃﺮ داﺷﺘﻪ و ﺑﺮاﻳﻢ ﻧﻘﻞ ﮐﺮدﻩ اﻧﺪ‪.‬‬
‫‪pdf.tarikhema.ir‬‬

‫از ﺧﻮاﻧﻨﺪﮔﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﻗﺪﻳﻤﺘﺮ ﺑﻮدﻩ و ﻣﻮﺳﻴﻘﯽ داﻧﻬﺎی ﻣﻌﻤﺮ اﻣﺮوز ﻧﻴﺰ ﺁﻧﻬ ﺎ را ﻧﺪﻳ ﺪﻩ ا ﻧﺪ ا ﺷﺨﺎص زﻳ ﺮ‬
‫را ﻧﺎم ﻣﯽ ﺑﺮﻧﺪ ﮐﻪ در ﺁواز ﻣﻬﺎرت داﺷﺘﻪ اﻧﺪ‪:‬‬
‫از اﺻﻔﻬﺎﻧﻴﻬﺎ دروﻳﺶ ﺣ ﺴﻦ ﮐ ﻪ ﺷ ﺎﻳﺪ ﮔﻮﺷ ﻪ ی ﺣﺎﺟﯽ ﺣﺴ ﻨﯽ ﮐ ﻪ در اﻏﻠ ﺐ دﺳ ﺘﮕﺎهﻬﺎ ﻧﻮاﺧ ﺘﻪ ﻣ ﯽ‬
‫ﺷﻮد از او ﺑﺎﺷﺪ‪.‬هﻤﭽﻨﻴﻦ ﻣﻴﺮزا ﺣﺴﻦ ﺧﺎﮐﯽ ﺑﺰرگ و ﻣ ﻴﺮزا ا ﺑﺮاهﻴﻢ ﺧﺎﮐﯽ ﮐﻮ ﭼﮏ و رﺣﻴ ﻢ زری‬
‫ﺑ ﺎف ﮐ ﻪ ﺧﻮاﺟ ﻪ ی ﺳ ﻔﻴﺪ ﺑ ﻮدﻩ و رﺣﻴ ﻢ ﺧﻮاﺟﻮﺋ ﯽ ﮐ ﻪ در اواﺧ ﺮ ﻋﻤ ﺮ ﮔﻮﺷ ﺶ ﺳ ﻨﮕﻴﻦ ﺷ ﺪﻩ‬
‫اﺳﺖ‪.‬هﻤﭽﻨﻴﻦ اﺑﺮاهﻴﻢ ﺁﻗﺎﺑﺎﺷﯽ ﮐﻪ ﺳﻴﺪ رﺣ ﻴﻢ و ﻧﺎﻳ ﺐ ا ﺳﺪاﷲ ﻧﯽ زن و ﻋﻠﻴﺨ ﺎن ده ﮑﯽ )ﭘﺴﺮﺣﺴﻴ ﻦ‬
‫دهﮑﯽ ﺑﺎزﻳﮕﺮ( ﺷﺎﮔﺮد او ﺑﻮدﻩ اﻧﺪ‪.‬‬
‫از ﺷﻬﺮهﺎی دﻳﮕﺮ ﺧﺪاﻣﺮاد ﮐﻪ ﻣﯽ ﮔﻮﻳﻨﺪ هﻤﺎﻳﻮن را ﮐﺴﯽ ﺑﻪ ﺁن ﺧﻮﺑﯽ ﻧﺨﻮاﻧﺪﻩ و ﻣﻮﻻ ﻣﻮﺳﯽ ﻣ ﺮد‬
‫رﺷﺘﯽ و ﺣﺴﻴﻦ درﺷﮑﻪ ﭼﯽ رﺷﺘﯽ و ﺣﺴ ﻦ ﻓﮑﻠ ﯽ و ﺁﻗ ﺎ ﺟ ﺎن ﺳﺎوﻩ ای اﺳ ﺘﺎدﺣﺎﺟﯽ ﻣﻼ ﮐﺮﻳﻢ ﺟ ﻨﺎب‬
‫ﻗﺰویﻨﯽ وﺣﺎج ﺣﮑﻴﻢ ﺕﻬﺮاﻧﯽ و ﺻﺎدق ﺧﺎن ﻧﻮاب ﮐﻪ ﻧﺨﺴﺖ از ﻏﻼم ﺑﭽﻪ هﺎی ﻋﺰﻳﺰ اﻝﺴﻠﻄﺎن ﺑﻮدﻩ‬
‫اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻣﺘﺄﺧﺮیﻦ ‪ -‬ازﻳﻦ ﻃﺒﻘﻪ ﺳﻴﺪ ﻋﺴﮕﺮ ﮐﺮدﺳﺘﺎﻧﯽ و ﺷﻬﺎب اﺻﻔﻬﺎﻧﯽ را ﻧﺎم ﻣﯽ ﺑﺮﻧﺪ‪.‬دﻳﮕﺮ ﻣﻴﺮزا ﺣﺴﻴﻦ‬
‫ﺳ ﺎﻋﺖ ﺳ ﺎز اﺻ ﻔﻬﺎﻧﯽ و اﺳ ﺪاﷲ ﺧ ﺎن ﺧ ﺎزن اﻝﻤﻤ ﺎﻝﮑﯽ ﮐ ﻪ ﺑ ﺎ ﻣﻨﺘﻈ ﻢ اﻝﺤﮑﻤ ﺎ )ﻧﻮازﻧ ﺪﻩ ی ﺳ ﻪ ﺕ ﺎر(‬
‫ﻣ ﺄﻧﻮس ﺑ ﻮدﻩ و ﺻ ﺪای ﺑ ﻢ ﮔﻴﺮﻧ ﺪﻩ ای داﺷ ﺘﻪ و ﻣ ﻴﺮزا ﺷ ﮑﺮاﷲ ﺧﻤﺴ ﻪ ای ﺧﻮاﻧﻨ ﺪﻩ ی ﻣ ﻴﺮزاﻏﻼم‬
‫رﺿﺎی ﺷﻴﺮازی )ﻧﻮازﻧﺪﻩ ی ﺕﺎر( ‪.‬‬
‫هﻤﭽﻨﻴﻦ ﺳﻴﺪ رﺣﻴﻢ دﻳﮕﺮ ﻣﻌﺎﺻﺮ ﺳﻴﺪﻋﺒﺪاﻝﺮﺣﻴﻢ اﺻ ﻔﻬﺎﻧﯽ و ز ﻣﺎن ﺑ ﺮادر ﻋﻴ ﺴﯽ ﺁﻗﺎﺑﺎﺷ ﯽ و ﻣ ﻴﺮزا‬
‫ﺣﺒﻴﺐ اﺻﻔﻬﺎﻥﯽ )ﻣﻌﺮوف ﺑﻪ ﺣﺒﻴﺐ ﺷﺎﻃﺮ ﺣﺎﺟﯽ( ﮐﻪ در ﺟﻮاﻧﯽ ﺑﻴﻤﺎر و ﺻﺪاﻳﺶ ﺧﺮاب ﺷﺪ ‪ ،‬وﻝﯽ‬
‫ﻗﺒﻼ ﺻﻮت دﻝﻨﺸﻴﻨﻦ داﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬وی ﺑﺎﻋﺎرف ﻧﻴﺰ ﻣﺄﻧﻮس‬

‫)ﺷﻤﺎرﻩ ‪ (١١٩‬زﻣﺎن )ﺑﺮادر ﻋﻴﺴﯽ ﺁﻗﺎ ﺑﺎﺷﯽ(‬

‫ﺑﻮدﻩ واﺳﺘﺎد ﻋﻠﻴﻨﻘﯽ وزﻳﺮی او را ﭘﻨﺠﺎﻩ ﺳﺎل ﻗﺒﻞ در اﺻﻔﻬﺎن دﻳﺪﻩ و از ﺣﺴﻦ ﺳﻠﻴﻘﻪ اش ﺕﺤﺴﻴﻦ ﻣﯽ‬
‫‪pdf.tarikhema.ir‬‬

‫ﮐﻨﺪ هﻤﭽﻨﻴﻦ ﺟﻨﺎب دﻣﺎوﻥﺪی ﮐﻪ ﭼﻨﺪ ﺻﻔﺤﻪ از او ﺑﻪ ﻳﺎدﮔﺎر ﻣﺎﻧﺪﻩ و ﺣﺴﻦ ﻗﺼﺎب ﻝﺤﻨﯽ ﮐﻪ ﻋﮑ ﺴﺶ‬
‫را در ﺻﻔﺤﺎت ﺁﺕﯽ ﻣﺸﺎهﺪﻩ ﺧﻮاهﻴﺪ ﮐﺮد و ﺣﺴﻴﻨﻌﻠﯽ ﻥﮑﻴﺴﺎ ﮐﻪ ﺕﻌﺰﻳﻪ ﺧﻮان ﺑﻮد و در ﺁواز ﺧﻮاﻧ ﯽ‬
‫ﺑﻪ ﺳﺒﮏ ﺑﺰم ﻧﻴﺰ ﻣﻬﺎرت دارد و ﭼﻨﺪ ﺻﻔﺤﻪ از او ﻣﻮ ﺟﻮد اﺳ ﺖ‪.‬از اﺳ ﺘﺎدان ﻣﻌ ﺮوف ﺁواز ﺳ ﻪ ﺕﻦ‬
‫را ذﮐﺮ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ ﮐﻪ اﻳﻨﮏ ﺟﺪاﮔﺎﻧﻪ از هﺮ ﻳﮏ ﻧﺎم ﻣﯽ ﺑﺮم‪:‬‬
‫‪pdf.tarikhema.ir‬‬

‫‪ -١‬ﺷ ﻴﺦ ﻣﺤﻤ ﻮد ﺧﺰاﻧ ﻪ ﮐ ﻪ ﻃ ﺎهﺮ زادﻩ او را در ﻣ ﻨﺰل ﻋﻤﺎداﻟﮑﺘ ﺎب در ﺣ ﺪود ‪ ٤٥‬ﺳ ﺎل ﻗﺒ ﻞ دﻳ ﺪﻩ‬
‫اﺳﺖ‪.‬ﻋﻤﺎد ﺳﻨﺘﻮر ﻣﯽ زد و ﺷﻴﺦ ﻣﺤﻤﻮد ﺏﺎ اﻳﻦ ﮐﻪ ﭘﻴﺮﻣﺮد ﺏﻮد ﺏﺎ ﺻﺪای ﭘﺴ ﺖ ‪ ،‬اﻓ ﺸﺎری ﺧﻮا ﻥﺪﻩ و‬
‫ﺏﺴﻴﺎر ﺧﻮب از ﻋﻬﺪﻩ ﺏﺮﺁﻣﺪﻩ اﺳﺖ‪.‬ﮔﻮﻳﻨﺪ ﻣﺮدی ﺏﻮد ﻣﺴﺘﻘﻨﯽ و دارای ﻋﻔﺖ ﻥﻔﺲ‪.‬ﻣﻮﺳﯽ ﻣﻌﺮوﻓﯽ از‬
‫ﻗﻮل ﻣﻘﺒﻞ دﻳﻮان ﭼﻨﻴﻦ ﺣﮑﺎﻳﺖ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ ﮐﻪ ﻥﺎ ﺻﺮاﻟﺪﻳﻨﺸﺎﻩ و ﺻﻒ ﺷﻴﺦ ﻣﺤﻤ ﻮد ﺧﺰاﻥ ﻪ را ﺷﻨﻴﺪ و ﺏﻪ‬
‫اﺳﺘﻤﺎع ﺁواز او اﻇﻬﺎر اﺷﺘﻴﺎق ﮐﺮد و ﺏﻪ ﺣﺎﺟﺐ اﻟﺪوﻟﻪ ﮔﻔﺖ ﻣﻮﺟﺒﺎت اﻳﻦ ﮐﺎر را ﻓﺮاهﻢ ﺁورد‪.‬ﺣﺎﺟﺐ‬
‫اﻟﺪوﻟﻪ ‪ ،‬ﻥﺎﻣﺒﺮدﻩ را دﻋﻮت ﮐﺮد‪.‬اﻳﺎم ﻣﺎﻩ رﻣﻀﺎن ﺏﻮد و از او ﺧﻮاهﺶ ﺷﺪ ﮐﻪ ﭼﻨﺪ ﺷ ﻌﺮی ﺏ ﻪ ﺳﺒﮏ‬
‫ﻣﻨﺎﺟﺎت ﺏﺨﻮاﻥﺪ‪.‬ﺷﻴﺦ ﻣﺤﻤﻮد ﻥﺨﻮاﻥﺪ‪.‬ﺁواز ﺧﻮاﻥﯽ از اهﻞ ﮐﺎﺷﺎن ﺣﻀﻮر داﺷ ﺖ و ﮔ ﻔﺖ ‪ :‬ﻣﻌﻠ ﻮم ﻣﯽ‬
‫ﺷﻮد اﻳﺸﺎن از ﻋﻬﺪﻩ ی ﺧﻮاﻥﺪن ﺏﺮ ﻥﻤﯽ ﺁﻳﻨﺪ زﻳﺮا اﮔﺮ ﻣﯽ ﺕﻮاﻥﺴﺘﻨﺪ ‪ ،‬اﻳﻦ هﻤﻪ اﮐﺮاﻩ ﻥﺪا ﺷﺘﻨﺪ و ﺧ ﻮد‬
‫ﺷﺮوع ﺏﻪ ﺧﻮاﻥﺪن ﮐﺮد‪.‬ﭘﺲ از اﺕﻤﺎم اﺷﻌﺎر‪ ،‬ﺷﻴﺦ ﻣﺤﻤﻮد ﻥﺘﻮاﻥﺴﺖ ﺳﺎﮐﺖ ﺏﻤﺎﻥ ﺪ و در ﻣﺎﻳ ﻪ ی ﺏﻠﻨ ﺪ ‪،‬‬
‫ﺷﺮوع ﺏﻪ ﺧﻮاﻥﺪن ﮐﺮد ﮐﻪ هﻤﻪ را ﻣﻔﺘﻮن و ﻣﺠﺬوب ﺳﺎﺧﺖ ﺷﺎﻩ ﮐﻪ در ﺁن ﻥﺰدﻳﮑﯽ ﺏﻮد ‪ ،‬ﺁوازش را‬
‫ﺷﻨﻴﺪ و ﻳﮏ ﻥﻌﻠﺒﮑﯽ ﭘﺮ از ﭘﻮل زرد ﺏﺮای او هﺪﻳﻪ ﻓﺮﺳ ﺘﺎد‪ .‬ﺷﻴﺦ ﻣﺤﻤ ﻮد ﮐﻪ ﻣﺮد ﻣﺘﻌﻴ ﻦ ﺏ ﯽ ﻥ ﻴﺎزی‬
‫ﺏﻮد ‪ ،‬ﻳﮑﯽ ﺏﺮداﺷﺖ و ﮔﻔﺖ ‪ :‬هﻤﻴﻦ ﻳﮏ اﺷﺮﻓﯽ ﺏﻪ ﻋﻨﻮان دﺳﺖ ﻻف ‪ ،‬ﮐﺎﻓﻴﺴﺖ و ﺏﻪ ﺏﺎﻗﯽ ﺁن ‪ ،‬ﻣﺮا‬
‫اﺣﺘﻴﺎﺟﯽ ﻥﻴﺴﺖ‪.‬اﮔﺮ اﻳﻦ داﺳﺘﺎن درﺳﺖ ﺏﺎﺷﺪ ‪ ،‬ﺏﺎﻳﺪ ﮔﻔﺖ اﻳﻦ ﻣﺮد ‪ ،‬هﻨﺮﻣﻨﺪ واﻗﻌﯽ ﺏﻮدﻩ و ﻗﺼﺪ ه ﻨﺮ‬
‫ﻓﺮوﺷﯽ ﻥﺪاﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬ﻣﯽ ﮔﻮﻳﻨﺪ ﺏﻌﺪهﺎ ﻥﺎﺻﺮاﻟﺪﻳﻨﺸﺎﻩ ﺏﻪ او ﮔﻔﺘﻪ ﺏﻮد در اﻳﺎم ﻣﺎﻩ رﻣﻀﺎن در ﻳﮑﯽ از‬
‫ﻣﺴﺎﺟﺪ ﻣﻨﺎﺟﺎت ﮐﻨﺪ و اﻳﻦ ﭘﻴﺸﻨ ﻬﺎد ‪ ،‬ﻣﻮﺟ ﺐ ﺁزردﮔ ﯽ ﺧﺎﻃﺮ او ﺷ ﺪ ﭼﻨﺎﻥﮑ ﻪ ﺷ ﻬﺮت دارد د ﻥﺪاﻥﻬﺎی‬
‫ﺧ ﻮد را ﮐﺸﻴ ﺪ ﺕ ﺎ ﻣﺠﺒ ﻮر ﺏ ﻪ اﻥﺠ ﺎم ﺕﻘﺎﺽ ﺎی ﭘﺎدﺷ ﺎﻩ ﻥﺸ ﻮد‪.‬در ه ﺮ ﺣ ﺎل ﻥ ﺎﻣﺒﺮدﻩ ﺏ ﻪ ﻥ ﺎم ﻳﮑ ﯽ از‬
‫ﺏﺰرﮔﺘﺮﻳﻦ اﺳﺘﺎدان ﻓﻦ ﺁواز ﺷﻬﺮت ﻳﺎﻓﺖ و از اﺣﺎﻃ ﻪ ی او در ﻋﻠ ﻢ ﻣﻮﺳ ﻴﻘﯽ ﻥ ﻴﺰ ﮔﻔﺘ ﻪ هﺎی ﺏﺴ ﻴﺎر‬
‫ﺷﻨﻴﺪﻩ ام‪.‬‬
‫‪ -٢‬ﺳﻴﺪ ﻋﺒﺪاﻟﺮﺡﻴﻢ اﺻﻔﻬﺎﻧﯽ ‪ -‬ﮐﻪ ﺷﺮﺣﯽ از داﺳﺘﺎن او را ﺏﻌﺪ ﺧﻮاهﻢ ﻥﻮﺷ ﺖ‪ .‬ﻃﺎهﺮزادﻩ ﻣﻴﮕﻮﻳ ﺪ ‪:‬‬
‫او ﺳﻮاد ﺣﺴﺎﺏﯽ ﻥﺪاﺷﺖ وﻟﯽ ﺏﻨﺎن اﻟﻤﻠﮏ ﮐﻪ اهﻞ ذوق و ﺷﻌﺮ ﺷﻨﺎس ﺏﻮد ‪ ،‬ﻏﺰﻟﻬ ﺎی ﺧﻮب را ﻥﺨﺒ ﻪ‬
‫ﮐﺮدﻩ ﺏﺎو دادﻩ ﺏﻮد و او هﻢ ﺏﺨﻮﺏﯽ ﺁﻥﻬﺎ را ﺣﻔﻆ داﺷﺖ و اﻳﻦ ﺧﻮد ﺏﺮاﻳﺶ ﻣﺰﻳﺘﯽ ﺏﺸ ﻤﺎر ﻣﻴﺮﻓ ﺖ‪.‬وی‬
‫ﺕﻨﻬﺎ ﺧﻮاﻥﻨﺪﻩ اﻳﺴﺖ ﮐﻪ ﻃﺎهﺮزادﻩ روش او را ﻗﺎﺏﻞ اﻗﺘﺒﺎس داﻥﺴﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪ -٣‬ﻋﻠﯽ ﺧﺎن ﻣﻌﺮوف ﺏﻪ ﻥﺎﻳﺐ اﻟﺴﻠﻄﻨﻪ ﮐﻪ او را ﻋﻠﻴﺨﺎن ﻋﻀﺪ اﻟﻤﻠﮑﯽ ﻳﺎ ﻋﻴﻠﺨﺎن ﺣﻨ ﺠﺮ درﻳ ﺪﻩ هﻢ‬
‫ﻣﻴﮕﻮﻳﻨ ﺪ‪.‬وﺳ ﻌﺖ ﺻ ﺪاﻳﺶ زﻳ ﺎد ﺏ ﻮد و از ﺏ ﻢ ﺕ ﺎ زﻳ ﺮ را ﭘ ﺮ ﻃﻨﻴ ﻦ و ﺧ ﻮب ﻣﻴﺨﻮاﻥ ﺪ‪.‬ﺏﺪﺳ ﺘﮕﺎهﻬﺎی‬
‫ﻣﻮﺳﻴﻘﯽ ﮐﺎﻣﻼ اﺣﺎﻃﻪ داﺷﺖ‪.‬ﻣﻴﮕﻮﻳﻨﺪ ﺁﻗ ﺎ ﺣﺴﻴﻨﻘﻠ ﯽ ﺏﺴﻴ ﺎر ﺏ ﺎو ا ﺣﺘﺮام ﻣﻴﮕ ﺬارد و او را ا ﺳﺘﺎد ﮐﺎﻣ ﻞ‬
‫ﻣﻴﺪاﻥﺴﺖ‪.‬در ﻣﻴﺎن ﺧﻮاﻥﻨﺪﮔﺎن ﮔﺬﺷﺘﻪ ‪ ،‬ﺕﻨﻮع ﺕﺤﺮﻳﺮش از هﻤﻪ ﺏﻴﺸﺘﺮ ﺏﻮد‪.‬ﺁهﻨﮕ ﻬﺎی ﺽﺮﺏﯽ ﻣﻴﺨﻮا ﻥﺪ‬
‫و در ﺁواز ﺽﺮﺏﯽ ﺧﻮاﻥﺪن هﻢ ﺧﻮش ﺳﻠﻴﻘﻪ ﺏﻮد‪.‬ﮐﻤﯽ ﻥﯽ ﻣﻴﺰد وﻟﯽ ﺳﻮاد ﺷﻌﺮی ﻥﺪاﺷﺖ‪.‬ﭼﻨﺪ ﺻﻔﺤﻪ‬
‫از او ﺏﺎﻗﻴﺴﺖ و ﻋﮑﺴﺶ را ﺏﺎ ﻣﻌﺎﺻ ﺮﻳﻦ ﺧ ﻮد ‪ ،‬ﺏﻌ ﺪ ﺧﻮاهﻴ ﺪ دﻳ ﺪ‪.‬ﻓﺮزﻥ ﺪش ﻣﻮﺳ ﻮم ﺏﻪ ا ﺻﻐﺮﺗﺠﻠﯽ‬
‫ﻥﻴﺰ ﺧﻮش ﺁواز ﺏﻮد‪.‬‬
‫ازﻳﻦ ﺳﻪ ﺕﻦ ﮐﻪ ﺏﮕﺬرﻳﻢ اﺳ ﺘﺎدی ﮐ ﻪ در ﺳ ﺒﮏ ﺧﻮا ﻥﺪن ﺏﺴﻴ ﺎر ﺳ ﻠﻴﻘﻪ ﺏ ﺨﺮج دادﻩ و اﺏﺘ ﮑﺎراﺕﯽ ﮐ ﺮدﻩ‬
‫ﺳﻴﺪ ﺣﺴﻴﻦ ﻃﺎهﺮزادﻩ ی اﺻﻔﻬﺎﻥﻴﺴﺖ ﮐﻪ اﻳﻨﮏ داﺳﺘﺎن او را ﻣﻴﻨﮕﺎرم‪:‬‬
‫ﻃﺎهﺮزادﻩ ‪ -‬در ﺳﺎل ‪ ١٣٠٠) ١٢٦١‬هـ‪.‬ق‪ (.‬در اﺻﻔﻬﺎن ﻣﺘﻮﻟﺪ ﺷﺪ‪.‬اﻳﻨﮑﻪ ﻣﻴﮕﻮﻳﻨﺪ ﺻﺪا ارﺛﻴﺴﺖ در‬
‫ﻣﻮرد او اﻳﻦ ﻃﻮر ﻥﺒﻮدﻩ زﻳﺮا ﭘﺪرش ﺻﻮت ﻥﺪاﺷﺘﻪ و ﺧﻮاﻥﻨﺪﻩ ﻥﺒﻮدﻩ اﺳ ﺖ‪ .‬ﺳﻴﺪ ﺣﺴﻴ ﻦ ﻣ ﻴﺪاﻥﺴﺖ ﮐ ﻪ‬
‫ﺻﺪا دارد‪.‬روزهﺎی ﺟﻤﻌﻪ ﺏﺎهﻤﺪرﺳﺎن ﺧﻮد ﺏﮑﻨﺎر زاﻳﻨ ﺪﻩ رود ﻣﻴﺮﻓ ﺖ‪ .‬ﻣﺮدم اه ﻞ ذوق در ﮔﻮ ﺷﻪ و‬
‫ﮐﻨﺎر ﺳﺎز و ﺁواز داﺷﺘﻨﺪ‪.‬وی ﺁهﻨﮕﻬ ﺎ را از ﺧﻮاﻥ ﻨﺪﮔﺎن اﻗﺘﺒ ﺎس ﮐﺮدﻩ ﻣﻴﺨﻮا ﻥﺪ و ﭼ ﻮن ﺻﻮﺕﯽ ﻣﻠﻴ ﺢ‬
‫داﺷﺖ و هﻨﻮز ﺏﺤﺪ ﺏﻠﻮغ ﻥﺮﺳﻴﺪﻩ ﺏﻮد ‪ ،‬زﻥﻬﺎ ﺏﺪورش ﮔﺮد ﻣﻴﺎﻣﺪﻥﺪ و او را ﺏﺨﻮاﻥﺪن ﺕﺸﻮﻳﻖ ﻣﻴﮑﺮد ﻥﺪ‬
‫‪pdf.tarikhema.ir‬‬

‫و اﻳﻦ ﺧﻮد وﺳﻴﻠﻪ ای ﺏﻮد ﮐﻪ او درک ﮐﻨﺪ ﺣﻨﺠﺮﻩ اش ﮔﺮم و ﺁوازش در ﺷﻨﻮﻥﺪﮔﺎن ﻣﺆﺛﺮ اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪pdf.tarikhema.ir‬‬

‫ﺁﻣﺪن ﺑﻪ ﺗﻬﺮان ‪ -‬در ﺳﻦ هﻔﺪﻩ ﺳﺎﻟﮕﯽ ﺑﻪ ﺗﻬ ﺮان ﺁﻣ ﺪ‪.‬در ﺁن ﻣﻮ ﻗﻊ اه ﻞ ﻃ ﻬﺮان روزه ﺎی ﺟﻤﻌ ﻪ ﺑ ﻪ‬
‫ﺷﻬﺮ ری )ﺣﻀﺮت ﻋﺒﺪاﻟﻌﻈﻴﻢ( ﻣﯽ رﻓﺘﻨﺪ ﮐﻪ هﻢ زیﺎرت ﮐﻨﻨﺪ و هﻢ در ﻣﺰارع اﻃﺮاف ﮐﻪ در ﻓﺼﻞ‬
‫ﺑﻬﺎر ﺑ ﺎ ﺹﻔﺎ و ﻃﺮﺑ ﻨﺎک ﺑﻮد ﮔ ﺮدش ﻥﻤﺎی ﻨﺪ‪.‬در ﺁن زﻣ ﺎن ﭼﻨ ﺪ ﺑﺎغ در ﺁﻥ ﺠﺎ ﺑﻮد ﮐ ﻪ ه ﻤﻪ ﮐﺲ ﻣﯽ‬
‫ﺗﻮاﻥﺴﺖ ﺑﻪ ﺗﻔﺮیﺢ ﺧﺎﻃﺮ ﺑﭙﺮدازد‪.‬ﻣﺮدم دﺳﺘﻪ دﺳﺘﻪ در ﭼﻤﻦ زارهﺎ و ﺑﺎﻏﻬﺎ و ﮐﻨﺎر ﻥﻬﺮه ﺎ و ﺣﻮاﻟ ﯽ‬
‫ﭼﺸﻤﻪ ﻋﻠﯽ ‪ ،‬ﺑﺴﺎط ﺧﻮد را پﻬﻦ ﻣﯽ ﮐﺮدﻥﺪ و ﻣﯽ ﻥﺸﺴﺘﻨﺪ و اﮔﺮ ﺑﺎ ﺧﻮد ﻏﺬاﺋﯽ از ﺷﻬﺮ ﻥﺒﺮدﻩ ﺑﻮد ﻥﺪ‬
‫از ﻥﺎن و ﻣﺎﺳﺖ و ﮐﺒﺎب ﺷﺎهﺰادﻩ ﻋﺒﺪاﻟﻌﻈﻴﻢ ﮐﻪ ﺷﻬﺮت ﺑﺴ ﺰا داﺷ ﺖ و در ﺑﺎزار ﺁﻥﺠ ﺎ ﺑﻪ و ﻓﻮر در‬
‫دﺳﺘﺮس هﻤﻪ ﺑﻮد اﺳﺘﻔﺎدﻩ ﻣﯽ ﮐﺮدﻥﺪ‪.‬‬
‫ﻣﻦ ﺧﻮد ﺑﻪ ﺧﻮﺑﯽ ﺑﻪ یﺎد دارم ﮐﻪ هﺮ ﮐﺲ ﺷﺐ ﺑﻪ ﺧﺎﻥﻪ ﻣﯽ ﺁﻣﺪ ﮐﻮزﻩ ای ﻣﺎﺳﺖ هﻢ هﻤ ﺮاﻩ دا ﺷﺖ و‬
‫ﮔﺮدش در ﺣﻮﻣﻪ ی ﺷﻬﺮ ری ﺑﺨﺼﻮص در ﻓ ﺼﻞ ﺑﻬ ﺎر و پ ﺎﺋﻴﺰ و ﺳﻮار ﺷ ﺪن ﻣﺎ ﺷﻴﻦ دودی یﮑ ﯽ‬
‫از ﺗﻔﺮیﺤﺎت ﺁن ایﺎم ﻣﺮدم ﺗﻬﺮان ﺑﻮد‪.‬ﺑﻪ هﺮ ﺣﺎل ﺁن روز ﮐﻪ ﺳﻴﺪ ﺣﺴ ﻴﻦ ﺑﻪ ﮔ ﺮدش رﻓ ﺘﻪ ﺑ ﻮد ﺗﻨﻬ ﺎ‬
‫ﻣﺎﻥﺪ‪.‬از اﻃﺮاف ‪ ،‬ﺁوازهﺎﺋﯽ ﺷﻨﻴﺪ و ﺑﺮ ﺳﺮ ذوق ﺁﻣﺪ و ﺑﻪ ﺧﻮاﻥﺪن ﺷﺮوع ﮐﺮد هﻤﻴﻨﮑﻪ یﮑﯽ دو ﺷﻌﺮ‬
‫ﺧﻮاﻥﺪ ﭼﻨﺪ ﺗﻦ ﮐﻢ ﮐ ﻢ ﺑ ﻪ او ﻥﺰدی ﮏ ﺷ ﺪﻥﺪ و ی ﮑﯽ از ﺁﻥ ﻬﺎ ﺟﻠ ﻮ ﺁ ﻣﺪﻩ ﺳ ﻼم ﮐﺮد‪.‬در ﺽ ﻤﻦ ﺹﺤﺒﺖ‬
‫ﻣﻌﻠﻮم ﺷﺪ او هﻢ اﺹﻔﻬﺎﻥﻴﺴﺖ و ﺧﻮد را از ﺧ ﺎﻥﻮادﻩ ی ﺹﺪری ﻣﻌﺮﻓ ﯽ ﮐﺮد‪ .‬ﺳﻴﺪ ﺣﺴﻴ ﻦ ﺑ ﺎ او ﺁ ﺷﻨﺎ‬
‫ﺷﺪ و یﮑﯽ دو ﻣﺮﺗﺒﻪ هﻢ ﺑﻪ ﻣﻨﺰﻟﺶ رﻓﺖ‪.‬‬
‫یﮑﯽ از روزهﺎ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺧﺎﻥﻪ ی او رﻓﺖ ﺟ ﻮان ﺑﺮازﻥ ﺪﻩ ی ﺧﻮش ﭼ ﻬﺮﻩ ای ﺁﻥﺠ ﺎ ﺑﻮد ﮐﻪ ﻣﻌ ﻠﻮم ﺷﺪ‬
‫ﺣﺴﺎم اﻟﺴﻠﻄﻨﻪ اﺳﺖ و ویﻮﻟﻦ هﻢ ﻣﯽ زﻥﺪ‪.‬ایﻦ دو ﺟﻮان ﮐﻪ هﺮ دو ﺳﺮی پﺮﺷﻮر داﺷﺘﻨﺪ ﺑﻪ زودی ﺑﺎ‬
‫ه ﻢ ﻣ ﺄﻥﻮس ﺷ ﺪﻥﺪ و اوﻗ ﺎت ﻓﺮاﻏ ﺖ را ﺑ ﺎ ه ﻢ ﻣ ﯽ ﮔﺬراﻥﺪﻥ ﺪ‪.‬ﻃ ﺎهﺮزادﻩ در ﺁن ﻣﻮﻗ ﻊ ﺁوازه ﺎ را ﻣ ﯽ‬
‫ﺧﻮاﻥﺪ وﻟﯽ ﺑﻪ دﺳﺘﮕﺎهﻬﺎ درﺳﺖ وارد ﻥﺒﻮد‪.‬ﺣﺴﺎم اﻟﺴﻠﻄﻨﻪ ﮐﻪ ردیﻒ را ﻣﺸﻖ ﮐﺮدﻩ ﺑ ﻮد ‪،‬وی ﻮﻟﻦ ﻣ ﯽ‬
‫زد و ﺳ ﻴﺪ ﺣﺴﻴ ﻦ ﻓ ﺮا ﻣ ﯽ ﮔﺮﻓ ﺖ‪.‬در ﺁن زﻣ ﺎن ی ﮏ ﻥ ﻮع دﺳ ﺘﮕﺎﻩ ﺑ ﻪ ای ﺮان ﺁﻣ ﺪﻩ ﺑ ﻮد ﮐ ﻪ ﺁﻥ ﺮا‬
‫)ﻓﻮﻥﻮﮔ ﺮاف( ﻣ ﯽ ﻥﺎﻣﻴﺪﻥ ﺪ‪.‬ﺹ ﺪا را روی ﻟﻮﻟ ﻪ ه ﺎی ﺁن ﺽ ﺒﻂ ﻣ ﯽ ﮐﺮدﻥ ﺪ و هﻤ ﺎن را ﻣ ﯽ ﺗﻮاﻥﺴﺘﻨ ﺪ‬
‫دوﺑﺎرﻩ ﺑﺸﻨﻮﻥﺪ‪.‬ﺣﺴﺎم اﻟﺴﻠﻄﻨﻪ یﮑ ﯽ ازی ﻦ دﺳ ﺘﮕﺎهﻬﺎ هﻢ دا ﺷﺖ‪.‬روزه ﺎ دو ﺑ ﻪ دو ﻣ ﯽ ﻥﺸﺴﺘﻨ ﺪ ‪ ،‬ﻣﯽ‬
‫زدﻥﺪ و ﻣﯽ ﺧﻮاﻥﺪﻥﺪ و ﻟﻮﻟﻪ ﻣﯽ ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ‪.‬ﻃﺎهﺮ زادﻩ ﻣﯽ ﮔﻮیﺪ‪ :‬ایﻦ دﺳﺘﮕﺎﻩ ﺑﻬﺘﺮیﻦ ﻣﻌﻠﻢ ﻣﻦ ﺑﻮد ز یﺮا‬
‫ﺹﺪای ﺧﻮد را ﻣﯽ ﺷﻨﻴﺪم و هﺮ ﺟﺎ ﻥﻘﺼﯽ ﺑﻪ ﻥﻈﺮم ﻣﯽ رﺳﻴﺪ اﺹﻼح ﻣﯽ ﮐﺮدم‪.‬در ﺣﻘﻴﻘﺖ ﻣﻮﻓﻘﻴ ﺖ‬
‫او در ﻣﺼﺎﺣﺒﺖ ﺣﺴﺎم اﻟﺴﻠﻄﻨﻪ و ﻟﻮﻟﻪ پﺮ ﮐﺮدن ﺑﻮدﻩ زیﺮا ﮐﻤﺘﺮ ﺑﺮای ﺳﺎیﺮ ﺧﻮاﻥﻨ ﺪﮔﺎن ﭼﻨ ﻴﻦ پ ﻴﺶ‬
‫ﺁﻣ ﺪی ﺷ ﺪﻩ اﺳ ﺖ ی ﺎ اﮔ ﺮ ه ﻢ ﺷ ﺪﻩ ‪ ،‬ﺣ ﺲ ﺗﺸﺨﻴ ﺺ ﺧ ﻮب از ﺑ ﺪ را ﻥﺪاﺷ ﺘﻪ اﻥ ﺪ زی ﺮا ﺁدﻣ ﯽ اﺹ ﻮﻻ‬
‫ﺧﻮدپﺴﻨﺪ و ﺧﻮد ﺧﻮاﻩ اﺳﺖ‪.‬ﻣﻌﻠﻮم ﻣﯽ ﺷﻮد ایﻦ ﺹﻔﺖ در او ﻥﺒﻮدﻩ و ﻗ ﻮﻩ ی اﺳ ﺘﻨﺒﺎط ه ﻢ داﺷ ﺘﻪ ﮐﻪ‬
‫ﺑﻪ ﺗﺪریﺞ ﺧﻮدش ﻣﻨﺘﻘﺪ و ﻣﻤﻴﺰ ﺧﻮد ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪.‬پﺲ ﺗﺎ ایﻦ ﺟﺎ ﻣﯽ ﺗﻮان ﺣﺴ ﺎم اﻟﺴﻠﻄ ﻨﻪ و ﻣﺨﺼﻮ ﺹًﺎ‬
‫دﺳﺘﮕﺎﻩ ﻓﻮﻥﻮﮔﺮاف را اﺳﺘﺎدان اوﻟﻴﻪ ی ﺳﻴﺪ ﺣﺴﻴﻦ ﻃﺎهﺮ زادﻩ داﻥﺴﺖ‪.‬‬
‫ﺣﺴﺎم اﻟﺴﻠﻄﻨﻪ از ﺷﺎهﺰادﮔﺎن ﺑﺎ ذوق ﺧﻮش ﮔﺬران ﺛﺮوﺗﻤﻨﺪ ﺑﻮد‪.‬هﺮ ﭼﻨﺪ ﺟﺰء اﻃﺮاﻓ ﻴﺎن ﻣﻈﻔﺮاﻟﺪ یﻦ‬
‫ﺷﺎﻩ ﺑﻪ ﺷﻤﺎر ﻣﯽ ﺁﻣﺪ وﻟﯽ ﺑﻪ ﻃﻮری‬
‫‪pdf.tarikhema.ir‬‬

‫)ﺷﻤﺎرﻩ ‪ (١٢٠‬ﺳﻴﺪ ﺣﺴﻴﻦ ﻃﺎهﺮزادﻩ‬

‫‪pdf.tarikhema.ir‬‬

‫ﺧﻮد ﻣﯽ ﮔﻮﻳﺪ ﻋﻼﻗﻪ ای ﺑﻪ رﻓﺘﻦ درﺑﺎر ﻧﺪاﺷﺖ ﻳﻌﻨﯽ اﮔﺮ ﺑﺨﻮاهﻢ ﺣﻘﻴﻘﺖ را ﺑﮕﻮﻳﻢ ﮔ ﺮدش و ﺗﻔﺮ ﻳﺢ‬
‫و ﺷﺐ زﻧ ﺪﻩ داری و ﻣﺠ ﺎﻟﺲ اﻧ ﺲ ا هﻞ ذوق و دوﺳ ﺘﺎن ﻣﺠ ﺎﻟﯽ ﺑ ﻪ او ﻧ ﻤﯽ داد‪.‬وی رﻓ ﻘﺎی ﺻ ﺎﺣﺐ‬
‫ذوق ﺑﺴﻴﺎر داﺷﺖ ﮐﻪ هﻤﻪ ﮔﺮد ﺷﻤﻊ ﻣﺤﺒﺘﺶ ﭘﺮواﻧﻪ وار ﻣﯽ ﺳﻮﺧﺘﻨﺪ‪.‬ﺷﺐ هﺎ دورهﻢ ﺝﻤﻊ ﻣﯽ ﺷ ﺪﻧﺪ‬
‫و ﺑﺎ ﺳﺎز و ﺁواز و ﺷﻌﺮ و رﻗﺺ ‪ ،‬دل ﺧﻮش ﻣﯽ داﺷﺘﻨﺪ ﭼﻨﺎﻧﮑﻪ ﮔﺎﻩ اﻳﻦ ﻣﺠﺎﻟﺲ ﺷﺒﺎﻧﻪ از اﻃ ﺎق ﺑ ﻪ‬
‫ﮔﻠﺨﺎﻧﻪ ﻳﺎ ﻓﻀﺎی ﺑﺎغ و ﮔﻠﺰار و ﭼﻤﻦ و ﮐﻨﺎر رودﺧﺎﻧﻪ ﮐﺸﻴﺪﻩ ﻣﯽ ﺷﺪﻩ و ﻳﺎران ﻳﮏ دل و ﻳﮏ زﺑﺎن‬
‫‪ ،‬ﺁﻧﻘ ﺪر در ﻧ ﻮر ﻣ ﺎﻩ ﻣ ﯽ ﻧﺸﺴﺘﻨ ﺪ ﺗ ﺎ روﺷ ﻨﯽ ﺻ ﺒﺢ درﺁﻳ ﺪ‪.‬ﭘ ﺲ ﭘﻴﺪاﺳ ﺖ ﮐ ﻪ روز را ﺑﺎ ﻳﺪ ﺑﺨﻮاﺑ ﻨﺪ ﺗ ﺎ‬
‫ﺧﻤﺎر دوﺷﻴﻦ را از ﺳ ﺮ ﺑﺪر ﮐﻨ ﻨﺪ‪ .‬ﻃﺎهﺮ زادﻩ در ﻳﻦ ﺝﻠﺴ ﺎت ﺑ ﺎ ﻣﺮدم ﺻﺎﺣﺐ هﻨﺮی ﭼﻮن ﻣﻴﺮزا‬
‫ﻋﺒﺪاﷲ و ﺳﻤﺎع ﺣﻀﻮر و ﻣﺠﻠﻞ اﻟﺪوﻟﻪ و ﻧﺎﺻﺮ هﻤﺎﻳﻮن ﺁﺷﻨﺎ ﺷﺪ و از هﺮ ﺧﺮﻣﻨﯽ ﺧﻮﺷﻪ ای ﭼﻴﺪ ﺗﺎ‬
‫درﮐﺎر ﺧﻮد ورزﻳﺪﻩ و ﻣﺎهﺮ ﮔﺮدﻳﺪ‪.‬‬
‫ﻧﺎم ﻣﺠﻠﻞ اﻟﺪوﻟ ﻪ را ﺑ ﺮدم‪.‬ﺑﺎ ﻳﺪ ا ﻳﻦ ﻧﮑ ﺘﻪ را ﻧ ﻴﺰ ﺑ ﮕﻮﻳﻢ ﮐﻪ او ﻣ ﺮد درو ﻳﺶ ﺻﺎﺣﺐ ذو ﻗﯽ ﺑﻮد ﮐ ﻪ‬
‫هﻤﻮارﻩ ﻣﻨﺰﻟﺶ ﻣﺤﻞ اﺝﺘﻤﺎع ﺑﺮﮔﺰﻳﺪﮔﺎن ه ﻨﺮ ﺑ ﻪ ﺷ ﻤﺎر ﻣﯽ ر ﻓﺖ‪.‬ﭼ ﻪ ﺧﻮب ﻣﺮد ﺁداب دان ﺧﻮش‬
‫ﻣﻌﺎﺷﺮت دﺳﺖ و دل ﺑﺎزی ﺑﻮد و ﺑﻪ ﻗﻮل ﺣﺴﺎم اﻟﺴﻠﻄﻨﻪ ﭘﻴﺎﻧﻮ را ﺑﺎ ﻧﻤﮏ ﻣﯽ زد وﺽﺮب هﻢ ﺧﻮب‬
‫ﻣ ﯽ ﮔﺮﻓ ﺖ‪.‬ﻃ ﺎهﺮ زادﻩ ﺑ ﺎ ﺑﻴﺸ ﺘﺮ ﻣﻮﺳ ﻴﻘﯽ داﻧﻬ ﺎی ﻣﻌﺎﺻ ﺮ ﺧ ﻮد در ﺧﺎﻧ ﻪ ی او ﺁﺷ ﻨﺎ ﺷ ﺪ و از ﺁﻧﻬ ﺎ‬
‫ﮐﺴﺐ ﻓﻴﺾ ﮐﺮد‪.‬‬
‫داﺳﺘﺎن ﺳﻴﺪ رﺣﻴﻢ ‪ -‬اﻣﺎ داﺳﺘﺎن ﺧﻮاﻧﻨﺪﻩ ای ﮐﻪ ﻣﻌﺮوﻓﺴﺖ اﺳﺘﺎد ﻃﺎهﺮ زادﻩ ﺑﻮدﻩ اﺳﺖ و ﻗﺒﻼ وﻋ ﺪﻩ‬
‫ﮐﺮدم ﮐﻪ درﻳﻦ ﺑﺎرﻩ ﻧﻴﺰ ﺷﺮﺣﯽ ﺑﻨﮕﺎرم‪:‬‬
‫دوﺳ ﺘﺎن ﻃ ﺎهﺮ زادﻩ ﮔﻔﺘﻨ ﺪ ﺳ ﻴﺪﻋﺒﺪاﻟﺮﺣﻴﻢ اﺻ ﻔﻬﺎﻧﯽ اﺳ ﺘﺎد ﻗﺎﺑﻠﻴﺴ ﺖ و ﺷ ﺎﻳﺴﺘﻪ اﺳ ﺖ ﮐ ﻪ ﻃ ﺎهﺮ زادﻩ‬
‫ﻣﺠﻠ ﺲ او را درک ﮐﻨ ﺪ‪.‬ﺧﻄﻴ ﺐ اﻟﻤﻤﺎﻟ ﮏ ﻣﻮﺝ ﺐ ﺁﺷ ﻨﺎﺋﯽ ﺁﻧﻬ ﺎ ﺷ ﺪ و ﺷ ﺒﯽ ﺁن دو را ﺑ ﺎ ه ﻢ روﺑ ﺮو‬
‫ﮐﺮد‪.‬ﺳﻴﺪ رﺣﻴﻢ ﺧﻮاﻧﺪ و ﻃﺎهﺮزادﻩ درﻳﺎﻓﺖ ﮐﻪ او ﺗﻨﻬ ﺎ ﮐﺴﻴﺴ ﺖ ﮐﻪ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧ ﺪ ا ﺳﺘﺎدش ﺑﺎﺷ ﺪ‪.‬ﻃﺎ هﺮ‬
‫زادﻩ ﻣﯽ ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬درﺁن ﺷﺐ ﻣﻴﺮزا ﻏﻼﻣﺮﺽﺎی ﺷ ﻴﺮازی ﺗﺎر ﻣﯽ زد‪ .‬ﺑﻪ اﺷ ﺎرﻩ ی دوﺳ ﺘﺎن ‪ ،‬ﻣ ﻦ ه ﻢ‬
‫ﺧﻮاﻧ ﺪم و ﺳ ﻴﺪ رﺣﻴ ﻢ ﺧ ﺎﻣﻮش ﺷ ﺪ‪.‬ﻧ ﻪ اﻳﻨﮑ ﻪ ﺗﺼ ﻮر ﮐﻨﻴ ﺪ ﺁواز ﻃ ﺎهﺮزادﻩ او را از ﺧﻮاﻧ ﺪن ﺑ ﺎز‬
‫داﺷﺖ‪.‬ﺳﻴﺪ رﺣﻴﻢ ﻣﻀﺎﻳﻘﻪ ﮐﺮد زﻳﺮا ﻓﻬﻤﻴﺪ ﮐﻪ اﻳﻦ ﺧﻮاﻧﻨﺪﻩ ﺑﺴﻴﺎر ﺑ ﺎ اﺳ ﺘﻌﺪاد ا ﺳﺖ و ﻧﺨﻮاﺳ ﺖ او را‬
‫ﺑﻪ ﻓﻴﺾ رﺳ ﺎﻧﺪ‪.‬ا ﻳﻦ هﻤ ﺎن ﺣﺲ ﺣﺴ ﺎدت دﻳ ﺮﻳﻦ ا هﻞ ه ﻨﺮ اﺳ ﺖ ﮐﻪ ﻣﯽ ﺧﻮاه ﻨﺪ هﻨﺮ ﺷﺎن ﺑ ﺎ رﻓ ﺘﻦ‬
‫ﺧﻮدﺷﺎن ﺧﺎک ﺷﻮد و دﻳ ﮕﺮی را ﻧﻮا ﺋﯽ ﻧﺮ ﺳﺪ‪ .‬ﻣﻦ از ا ﻳﻦ ﺧ ﻠﻖ ﻧﺎ ﺷﺎﻳﺴﺖ ﺣﮑﺎﻳﺘ ﻬﺎ ﺷﻨﻴﺪﻩ ام ﮐ ﻪ ﺗ ﺎ‬
‫ﻣﻤﮑ ﻦ ﺷ ﺪﻩ از ﺑ ﺎزﮔﻮﺋﯽ ﺁن اﺣ ﺘﺮاز ﺝﺴﺘ ﻪ ام وﻟ ﯽ در ﭼﻨ ﺪ ﻣ ﻮرد ﻧﺘﻮاﻧﺴﺘ ﻪ ام ﺳ ﮑﻮت ﮐﻨ ﻢ ﭼﻨﺎﻧﮑ ﻪ‬
‫درﻳﻦ ﺝﺎ ﻧﻴﺰ ﻣﻬﺎر ﻗﻠﻢ از دﺳﺘﻢ رهﺎ ﺷﺪ‪.‬ﺑﺎری ﺁن ﺷﺐ ﮔﺬﺷﺖ وﻟ ﯽ ﻃﺎهﺮزادﻩ از ﭘﺎی ﻧﻨﺸ ﺴﺖ و ﺑ ﻪ‬
‫دوﺳ ﺘﺎن ﮔﻔ ﺖ ﻣ ﻦ ﻧﻤ ﯽ ﺗ ﻮاﻧﻢ از ﺳ ﻴﺪ رﺣﻴ ﻢ ﺑﮕ ﺬرم زﻳ ﺮا او ﺗﻨﻬ ﺎ ﮐﺴﻴﺴ ﺖ ﮐ ﻪ ﻣ ﺮا ﺑ ﻪ ﻣﻘﺼ ﻮد ﻣ ﯽ‬
‫رﺳﺎﻧﺪ‪.‬ﻋﺎﻗﺒﺖ راهﯽ ﭘﻴﺪا ﺷﺪ ﮐﻪ ﺳﻴﺪ رﺣﻴﻢ را ﺑﻪ دﻓﻌﺎت دﻋﻮت ﮐﻨﻨﺪ و او را ﺑﺮ ﺳ ﺮ ذوق ﺁور ﻧﺪ ﮐﻪ‬
‫ﺑﺨﻮاﻧﺪ و ﻃﺎهﺮزادﻩ هﻢ در اﻃﺎق ﻣﺠﺎور ﭘﺸﺖ ﭘﺮدﻩ ﺑﻨﺸﻴﻨﺪ و ﮐﺴﺐ ﻓﻴﺾ ﮐﻨﺪ‪.‬ا ﻳﻦ ﮐ ﺎر ﻋﻤ ﻠﯽ ﺷﺪ و‬
‫اﻳ ﻦ ﻣﺠﻠﺴﻬ ﺎ ﻣﮑ ﺮر اﺗﻔ ﺎق اﻓﺘ ﺎد ﺗ ﺎ ﻃ ﺎهﺮزادﻩ ﺑ ﻪ رﻣ ﻮز ﮐ ﺎر واﻗ ﻒ ﺷ ﺪ و از ه ﻨﺮ اﺳ ﺘﺎد ﺑ ﻪ ﻃ ﻮر‬
‫ﻏﻴﺮﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﺑﺮﺧﻮردار ﮔﺮدﻳﺪ‪.‬‬
‫ﺣ ﺎل ﻣﺸﺎه ﺪﻩ ﮐﻨﻴ ﺪ ﮐ ﻪ هﻨﺮﻣﻨ ﺪان ﻗ ﺪﻳﻢ ﺑ ﺎ ﭼ ﻪ ﻧﻴﺮﻧﮕﻬ ﺎ از اﺳ ﺘﺎدان ﺣﺴ ﻮد زﻣﺎﻧ ﻪ ﮐﺴ ﺐ ﮐﻤ ﺎل ﻣ ﯽ‬
‫ﮐﺮدﻧﺪ‪.‬ﻣﺘﺄﺳﻔﺎﻧﻪ اﻣﺮوز اﻳﻦ ﺷﻮﻗﻬﺎ دﻳﺪﻩ ﻧﻤﯽ ﺷﻮد و هﻨﺮﺝﻮﻳﺎن هﻤﻴﻦ ﮐﻪ ﭼﻨ ﺪ ﺑﻪ ﺑ ﻪ و ﺁ ﻓﺮﻳﻦ ﺷﻨﻴﺪﻧﺪ‬
‫ﻗﺎﻧﻊ ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ و ﻣﺎﻳﻪ ی ﮐﺎﻓﯽ ﻧﻤﯽ اﻧﺪوزﻧﺪ و ﺗﺼﻮر ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ اﺳﺘﺎد ﺑﻪ دﻧ ﺒﺎل ﺷ ﺎﮔﺮد ﺑﻴﺎﻳ ﺪ‪.‬ﺣ ﺘﯽ در‬
‫ﻣﺪرﺳﻪ هﻢ ﮐﻪ ﻣﻮﺝﺒﺎت ﮐﺴﺐ هﻨﺮ ﻓﺮاهﻢ اﺳﺖ ‪ ،‬اﺷﺘﻴﺎق ه ﻨﺮﺝﻮ ﺑ ﻪ ﺁن ﭘﺎ ﻳﻪ ﻧ ﻤﯽ رﺳ ﺪ ﮐ ﻪ اﺳ ﺘﺎد را‬
‫ﺑﺮﺳﺮﺷﻮق ﺁورد‪.‬ﻧﺘﻴﺠﻪ هﻤﻴﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ از رادﻳﻮی ﺗﻬﺮان ﺻﺪاهﺎ ﻣﯽ ﺷﻨﻮﻳﻢ ﮐﻪ اﻳﻦ ﺣﺎﻟ ﺖ را ﺳ ﻌﺪی‬
‫‪pdf.tarikhema.ir‬‬

‫هﻢ ﻗﺮﻧﻬﺎ ﭘﻴﺶ ﺑﻪ ﻣﻀﻤﻮﻧﯽ ﺧﻮش ﺳﺮودﻩ اﺳﺖ‪:‬‬

‫زﻳﺒﻘ ﻢ در ﮔ ﻮش ﮐ ﻦ ﺗ ﺎ ﻧﺸﻨ ﻮم‬
‫ﻳﺎدرم ﺑﮕﺸﺎی ﺗﺎ ﺑﻴﺮون روم‬
‫ﻗﺒﻼ اﺷﺎرﻩ ﮐﺮدم ﮐﻪ ﺑﻪ ﻗﺼﺪ اﺻﻼح وﺽﻊ ﺑﯽ ﺳﺮ و ﺳ ﺎﻣﺎن ﻣﻮﺳ ﻴﻘﯽ رادﻳ ﻮ از ا هﻞ ه ﻨﺮ ﻣﺸ ﻮرت‬
‫ﮐﺮدﻧﺪ‪.‬ﺁﻧﻬﺎ هﻢ ﻧﻈﺮ دادﻧﺪ ﮐﻪ اﻳﻦ ﮐﺎرﻳ ﺴﺖ ﻓ ﻨﯽ و ﺑﺎﻳ ﺪ از ﺳﻴﺎﺳ ﺖ دور ﺑﺎ ﺷﺪ‪ .‬ﺑﺎری ﻧﺰدﻳ ﮏ ﺑﻮد ﮐﻪ‬
‫ﻣﻄﻠﺐ ﺑﻪ ﺝﺎﺋﯽ ﺑﺮﺳﺪ وﻟﯽ ﻧﻤ ﯽ داﻧ ﻢ ﭼ ﻪ ﺷﺪ ﮐ ﻪ ورق ﺑﺮﮔ ﺸﺖ و ﻣﻮ ﺽﻮع ﺑ ﻪ ﺳﮑﻮت ﮔﺬﺷ ﺖ‪ .‬ﻣﯽ‬
‫ﮔﻮﻳﻨﺪ ‪ :‬ﺗﺎ ﭘﺮﻳﺸﺎن ﻧﺸﻮد ﮐﺎر ﺑﻪ ﺳﺎﻣﺎن ﻧﺮﺳﺪ ؛ ﺁﻳﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻴﺶ ازﻳﻦ اﻧﺘﻈﺎر ﭘﺮﻳﺸﺎﻧﯽ داﺷﺖ ؟‬
‫‪pdf.tarikhema.ir‬‬

‫ﻣﺴﺎﻓﺮﺗﻬﺎ ‪ -‬درﻳﻦ هﻨﮕﺎم دورﻩ ی ﻣﺸﺮوﻃﻪ در رﺳﻴﺪ و ﻃﺎهﺮزادﻩ ﮐﻪ ﺑﻪ اﻧﺠﻤﻦ اﺧ ﻮت ﭘﻴﻮﺳ ﺘﻪ ﺑﻮد‬
‫اوﻟﻴﻦ ﺑﺎر در ﺧﺎﻧ ﻪ ی ﻇﻬﻴﺮاﻟﺪوﻟ ﻪ ﺑﻪ ﻓ ﻴﺾ دﻳ ﺪار دروﻳ ﺶ ﺧﺎن ﻧﺎﺋ ﻞ ﺵﺪ و ﺑﺎ او دو ﺳﺖ ﺻﻤﻴﻤﯽ‬
‫ﮔﺮدﻳ ﺪ‪.‬ﭼﻨﺎﻧﮑ ﻪ ﺑ ﺎ وی هﻤﺴﻔ ﺮ ﺵ ﺪ و ﺑ ﺮای ﭘﺮﮐ ﺮدن ﺻ ﻔﺤﻪ ﺑ ﻪ ﻟﻨ ﺪن رﻓ ﺖ‪.‬اﻳ ﻦ ﻣﺴ ﺎﻓﺮت در زﻣ ﺎن‬
‫اﺳ ﺘﺒﺪاد ﺻ ﻐﻴﺮ )دورﻩ ی ﺳ ﻠﻄﻨﺖ ﻣﺤﻤ ﺪ ﻋﻠﻴﺸ ﺎﻩ( ﺑ ﻮد‪.‬درﻳ ﻦ ﻣﻮﻗ ﻊ ﻣﺠﺎه ﺪﻳﻦ در رﺵ ﺖ ﺑﻮدﻧ ﺪ‪.‬ﺑ ﻪ‬
‫ﺧ ﻮاهﺶ ﺁﻧﻬ ﺎ اﻳ ﻦ هﺌﻴ ﺖ ﺳ ﻪ ﺵ ﺐ در ﺁن ﺵ ﻬﺮ ﮐﻨﺴ ﺮت دادﻧ ﺪ‪.‬در ﻣﺮاﺝﻌ ﺖ وﻗ ﺘﯽ ﺑ ﻪ ﮐ ﺮج رﺳ ﻴﺪﻧﺪ‬
‫ﻋﻠﻴﻨﻘﯽ ﺧﺎن وزﻳﺮی ﮐﻪ ﺁن ﻣﻮﻗﻊ اﻓﺴﺮ ﻗﺰاق و ﻣﺄﻣﻮر ﮐﺮج ﺑﻮد ﺁﻧﻬﺎ را ﺑ ﻪ ﭼ ﺎدر ﺧﻮد د ﻋﻮت ﮐ ﺮد‬
‫و روزی را ﺑﻪ ﺧﻮﺵﯽ ﮔﺬراﻧﺪﻧﺪ‪.‬وﻗﺘﯽ ﻃﺎهﺮزادﻩ و ﻳﺎراﻧﺶ ﺑﻪ ﺕﻬ ﺮان ر ﺳﻴﺪﻧﺪ ﻣ ﻘﺪﻣﺎت ﻓﺘ ﺢ ﺕ ﻬﺮان‬
‫ﻓﺮاهﻢ ﺵﺪﻩ ﺑ ﻮد و ﭼ ﻨﺪ هﻔﺘ ﻪ ﺑﻴ ﺸﺘﺮ ﻃ ﻮل ﻧﮑﺸﻴ ﺪ ﮐﻪ ﻣﺠﺎ هﺪﻳﻦ ﺑ ﻪ ﺕﻬ ﺮان رﺳ ﻴﺪﻧﺪ و دوران ا ﺳﺘﺒﺪاد‬
‫ﺻﻐﻴﺮ ﺑﻪ ﺳﺮ رﺳﻴﺪ‪.‬‬
‫ﻃﺎهﺮ زادﻩ در ﺕﻤﺎم ﮐﻨﺴﺮت هﺎی اﻧﺠﻤ ﻦ اﺧ ﻮت ﺵ ﺮﮐﺖ داﺵ ﺖ هﻤﭽﻨﻴ ﻦ در ﮐﻨﺴﺮﺕ ﻬﺎﺋﯽ ﮐ ﻪ ﺑ ﻪ ﻧﻔ ﻊ‬
‫اﻣﻮر ﺧﻴﺮﻳﻪ ﺑﺮﭘﺎ ﻣﯽ ﺵﺪ و در ﮐﻨﺴﺮﺕﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ ﻣﻨﻔﻌﺖ دروﻳﺶ ﺧﺎن دادﻩ ﺵﺪ ﺡﻀﻮر ﻳﺎﻓﺖ و ﺑ ﺎ ﺁواز‬
‫دﻟﻨﺸﻴ ﻦ ﺧ ﻮد ﻣﻮﺝ ﺐ ﻟﻄ ﻒ و روﻧ ﻖ ﮐﻨﺴﺮﺕﻬ ﺎ را ﻓ ﺮاهﻢ ﮐ ﺮد و هﻴﭽﮕ ﺎﻩ ﻣﻨﻈ ﻮرش از ﻣﻮﺳ ﻴﻘﯽ و‬
‫ﺵﺮﮐﺖ در ﮐﻨﺴﺮت ‪ ،‬ﺝﻠﺐ ﻧﻔﻊ ﻣﺎدی ﻧﺒﻮد‪.‬‬
‫ﻗﺒﻞ از ﺵﺮوع ﺝﻨﮓ ﺑ ﻴﻦ اﻟﻤﻠ ﻞ اول ﻣ ﺠﺪدًا هﻤ ﺮاﻩ دروﻳ ﺶ و ﺳ ﻪ ﺕ ﻦ دﻳ ﮕﺮ ﺑﺮای ﭘﺮﮐ ﺮدن ﺻﻔﺤﻪ‬
‫ﻣﺴﺎﻓﺮﺕﯽ ﺑﻪ ﺕﻔﻠﻴﺲ ﮐﺮد‪.‬ا ﻳﻦ هﻴ ﺌﺖ ﺑ ﻪ ﺕﺸﻮﻳ ﻖ اﻳﺮاﻧ ﻴﺎﻳﻦ ﮐ ﻪ در ﺕﻔﻠ ﻴﺲ ﺑﻮد ﻧﺪ ﮐﻨﺴﺮﺕ ﯽ هﻢ دادﻧ ﺪ ﮐﻪ‬
‫ﺑﺴﻴﺎر ﺝﻠﺐ ﺕﻮﺝﻪ ﻧﻤﻮد‪.‬‬
‫ﺻﻔﺤﺎت ﺳﻔﺮ ﻟﻨﺪن را ﮐﻤﭙ ﺎﻳﻦ )هﻴﺰﻣ ﺴﺘﺮزوﻳﺲ( و ﺳﻔﺮ دوم را ﮐﻤﭙ ﺎﻧﯽ )داو ﻳﺪاوف( ﭘﺮ ﮐ ﺮد‪.‬ﺑ ﻌﺪًا‬
‫اﻳﻦ ﺻﻔﺤﻪ هﺎ ﺑﻪ ﺑﺮﻟﻦ ﻓﺮﺳﺘﺎدﻩ ﺵﺪ ﮐﻪ ﭼﺎپ ﺵﻮد وﻟﯽ ﺑﻪ وا ﺳﻄﻪ ﭘﻴ ﺶ ﺁ ﻣﺪ ﺝ ﻨﮓ ‪ ،‬ﻣ ﻘﺪار ﮐ ﻤﯽ از‬
‫ﺁﻧﻬﺎ رﺳﻴﺪ‪.‬ﻃﺎهﺮزادﻩ ﻣﻌﺘﻘﺪ اﺳﺖ ﮐﻪ ا ﻳﻦ ﺻ ﻔﺤﻪ ﺑ ﻬﺘﺮ از ﺻﻔﺤﺎت ﺳﻔﺮ اول اﺳ ﺖ زﻳ ﺮا ﻣﯽ ﮔﻮ ﻳﺪ‬
‫هﻮای ﻟﻨ ﺪن و ﻣﺨﺼﻮ ﺻًﺎ دود زﻏ ﺎل ﮐﻪ هﻤ ﻮارﻩ ﺳ ﻴﻨﻪ ی ﻣ ﺮا ﻧﺎراﺡ ﺖ ﻣﯽ دا ﺵﺖ ﻣﻮ ﺝﺐ ﺵ ﺪ ﮐ ﻪ‬
‫ﺻﻔﺤﺎت ﺁن ﺳﻔﺮ ﺧﻮب ﻧﺸﻮد‪.‬‬
‫ﺱﺒﮏ ﻃﺎهﺮزادﻩ ‪ -‬ﺕﻨﻬﺎ ﮐﺴﻴﺴﺖ ﮐﻪ درﻣﻴﺎن ﺧﻮاﻧﻨﺪﮔﺎن ﻗﺪﻳﻢ ﺳﺒﮏ ﻣﻤﺘﺎزی دارد‪.‬ﺕﺤﺮﻳﺮهﺎﻳﺶ ﻣﺘﻨ ﻮع‬
‫و ﺕﻮﺝﻪ ﮐﺎﻣﻞ درﺳﺖ ادا ﮐﺮدن ﺵﻌﺮ ﺑﻪ ﮐﺎر ﺑﺮدﻩ اﺳﺖ‪.‬ﺵﺨﺼًﺎ ذوق و ﻗﺮﻳﺤﻪ داﺵﺘﻪ و ﭼﻮن ﻣﺮد ﺑ ﺎ‬
‫ﺳﻮادی ﺑﻮدﻩ در اﻧﺘﺨﺎب اﺵﻌﺎر و ﺑﻴﺎن ﺁن دﻗﺖ ﻧ ﻤﻮدﻩ اﺳ ﺖ‪.‬هﺮﮔ ﺰ ﺑﻪ ﺕﮑ ﺮار ﻧﻐ ﻤﺎت ﻋﻼﻗ ﻪ ﻧﺪا ﺵﺘﻪ‬
‫ﭼﻨﺎﻧﮑﻪ وﻗﺘﯽ ﻳﮏ ﻣﺼﺮاع را دوﺑﺎرﻩ ﺧﻮاﻧﺪﻩ ‪ ،‬هﺮ دﻓﻌﻪ ﺁن را ﺑﻪ ﻃﺮزی دﻳﮕﺮ ادا ﮐ ﺮدﻩ اﺳ ﺖ ﮐ ﻪ‬
‫ﻣﺴﺘﻤﻊ را ﮐﺎﻣﻼ ﻣﺠﺬوب ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪.‬ﮐﻠﻤﺎت زاﺋﺪ ﺑﯽ ﻣﻌ ﻨﯽ ﻣﺎﻧﻨ ﺪ )ﺧ ﺪادﻟﻢ( و ) هﺎرا دﻟ ﯽ دﻟ ﯽ( و ازﻳ ﻦ‬
‫ﻗﺒﻴﻞ ﮐﻪ ﺵﻴﻮﻩ ی دﻳﺮﻳﻦ ﺁواز ﺧﻮاﻧﻬﺎ ﺑﻮدﻩ در ﺵﻴﻮﻩ ی او ﻣﺘﺮود ﮔﺮدﻳﺪﻩ اﺳﺖ‪.‬از هﻤﻪ ی اﻳﻨﻬﺎ ﮔﺬﺵﺘﻪ‬
‫ﺡﻨ ﺠﺮﻩ اش ه ﻢ ﮔﺮﻣ ﯽ و ﻟﻄ ﻒ ﺧﺎﺻ ﯽ داﺵ ﺘﻪ اﺳ ﺖ‪.‬اﮐﻨ ﻮن ﮐ ﻪ ﺑﻴ ﺶ از هﻔﺘ ﺎد ﺳ ﺎل دارد و ﺻ ﻮﺕﯽ‬
‫ﺑﺮاﻳﺶ ﺑﺎﻗﯽ ﻧﻤﺎﻧﺪﻩ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺨﻮاﻧ ﺪ و ﻟﯽ وﻗ ﺘﯽ ﺑﺎ هﻤ ﺎن ﺻﺪای ﮔﺮﻓ ﺘﻪ ‪ ،‬زﻣﺰﻣ ﻪ ﻣﯽ ﮐ ﻨﺪ در ادای‬
‫اﻟﻔﺎظ و ﮐﻠﻤﺎت و اﺵﻌﺎر و ﺳﺒﮏ ﺧﻮاﻧﺪن ﮐﺎﻣﻼ ﻣﻤﺘﺎز اﺳﺖ ‪ ،‬ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﺁواز ﺧﻮاﻧﻬﺎی ﻣﻌﺎ ﺻﺮ‪ ،‬او را‬
‫ﺑﻪ اﺳﺘﺎدی ﻗﺒﻮل دارﻧﺪ و ﺡﺘﯽ ﺳﻌﯽ ﻣﯽ ﮐﻨﻨ ﺪ از روش او ﺕﻘﻠ ﻴﺪ ﻧﻤﺎﻳﻨ ﺪ‪.‬ﺻ ﻔﺤﺎﺕﯽ از او در دﺳ ﺘﺮس‬
‫اﺳﺖ ﮐﻪ هﺮ ﭼﻨﺪ ﮐﻬﻨﻪ ﺵﺪﻩ وﻟﯽ هﻨﻮز هﻢ ﺑﻪ ﺧﻮﺑﯽ ﻣﻌﺮف ﺳﺒﮏ او ﻣﯽ ﺑﺎﺵﺪ ﺑﺨ ﺼﻮص ﮐﻪ ﺑﺎ ﺕ ﺎر‬
‫ﺧﻮش ﺁهﻨﮓ دروﻳﺶ و ﮐﻤﺎﻧﭽﻪ ی ﺑﺎ ﺡﺎﻟﺖ ﺑﺎﻗﺮﺧﺎن هﻤﺮاﻩ ﻣﯽ ﺑﺎﺵﺪ‪.‬‬
‫از ﻃﺎهﺮزادﻩ ﭘﺮﺳﻴﺪم ﮐﻪ اﻳﻦ ﺳﺒﮏ را از ﮐﺠﺎ ﺑﻪ دﺳﺖ ﺁورد ؟ ﻓﮑﺮی ﮐﺮد و درﻳ ﻦ ﺝﻤﻠ ﻪ ‪ ،‬ﭘﺮ ﺳﺶ‬
‫ﻣﺮا ﭘﺎﺳﺦ داد‪:‬ﮔﺬﺵﺘﮕﺎن دو ﺕﺤﺮﻳﺮ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻧﺪاﺵﺘﻨﺪ ‪ ،‬ﻣﻦ ﺳﻌﯽ ﮐﺮدم ﺕ ﻨﻮع ﺕﺤﺮﻳ ﺮ ﭘ ﻴﺪا ﮐ ﻨﻢ‪.‬ﺑ ﻌﺪ ﮔ ﻔﺖ‬
‫ﭘﻨﺪ ﻟﻘﻤﺎن ﺡﮑﻴﻢ را ﮐﻪ ﺳﻌﺪی از زﺑﺎﻧﺶ ﮔﻔﺘﻪ اﺳﺖ‪:‬‬
‫‪pdf.tarikhema.ir‬‬

‫)ادب را از ﮐﻪ ﺁﻣﻮﺧﺘﯽ ‪ ،‬از ﺑﯽ ادﺑﺎن( ﺑﻪ ﮐﺎر ﺑﺴﺘﻢ و هﺮ ﭼﻪ دﻳﮕﺮان ﺑﺪ ﺧﻮاﻧ ﺪﻩ ﺑﻮدﻧ ﺪ ‪ ،‬ﺕﺸﺨﻴ ﺺ‬
‫دادم ﮐﻪ ﺑﺪ ا ﺳﺖ و ﺕﻘﻠ ﻴﺪ ﻧﮑ ﺮدم‪.‬هﻤﭽﻨﻴ ﻦ ﺳﻌﯽ ﮐ ﺮدم ﺝﻨﺒ ﻪ ی ﺧ ﺒﺮی و اﺳ ﺘﻔﻬﺎﻣﯽ ا ﺵﻌﺎر در ﻣﻮ ﻗﻊ‬
‫ﺧﻮاﻧﺪن ﻣﺮاﻋﺎت ﺵﻮد و از هﻤﻪ ﻣﻬﻤﺘﺮ ﭼﻮن ﺑﺎ ﻓﻮﻧﻮﮔ ﺮاف ﺳﺮوﮐﺎر داﺵ ﺘﻢ و ﺻﺪای ﺧﻮد را ﻣ ﯽ‬
‫ﺵﻨﻴﺪم ‪ ،‬در ﺻﺪد اﺻﻼح ﻧﻮاﻗﺺ ﺁن ﺑﺮﺁﻣﺪم‪.‬‬

‫)ﺵﻤﺎرﻩ ‪ (١٢١‬ﻃﺎهﺮزادﻩ‬
‫‪pdf.tarikhema.ir‬‬

‫ﻣﺘﺄﺳﻔﺎﻧﻪ اﻳﻦ اﺳﺘﺎد ﺷﺎﮔﺮدی ﻧﺪاﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﯽ ﮔ ﻔﺖ ﺑ ﻪ دﺧ ﺘﺮی دﺳ ﺘﮕﺎﻩ ﺷ ﻮر را ﺕﻌﻠ ﻴﻢ دادم ﮐ ﻪ ﻣ ﺜﻞ‬
‫ﺧﻮدم ﻣﯽ ﺧﻮاﻧﺪ وﻝﯽ اداﻣﻪ ﻧﺪاد و ﺑﺮای ﮐﺴﯽ هﻢ ﻧﺨﻮاﻧﺪ‪.‬اﺑﺮاهﻴﻢ ﺑﻮذری ﭼﻨﺪی از ﻣ ﻦ ﺕﻌﻠﻴ ﻢ ﮔﺮﻓ ﺖ‬
‫وﻝﯽ ﻧﺘﻮاﻧﺴﺖ ﺳﺒﮏ اﺳﺘﺎد اوﻝﺶ اﻗﺒﺎل ﺁذر را ﺕﺮک ﮔﻮﻳﺪ‪.‬ﺑﻪ ﻋﻘﻴﺪﻩ ی ﺧﻮدش ﻗﻤﺮاﻟﻤﻠﻮک ﺑﺎ ا ﻳﻦ ﮐ ﻪ‬
‫ﺷﺎﮔﺮد او ﻧﺒﻮدﻩ وﻝﯽ ﻣﺜﻞ اﻳﻨ ﮑﻪ ﻏ ﻴﺮ ﻣﺴﺘﻘﻴ ﻢ از روش او ﺕﻘﻠ ﻴﺪ ﮐﺮدﻩ ا ﺳﺖ ﭼﻨﺎﻧ ﮑﻪ ﻣ ﯽ ﮔ ﻔﺖ وﻗﺘ ﯽ‬
‫ﺻ ﺤﻨﻪ اش را ﺷ ﻨﻴﺪم ﺧﻴ ﺎل ﮐ ﺮدم ﺧ ﻮدم ﻣ ﯽ ﺧ ﻮاﻧﻢ‪.‬هﻤﻴ ﻦ ﺕﻌﺮﻳ ﻒ اﺳ ﺘﺎد ﺑ ﺮای درک اهﻤﻴ ﺖ ﻣﻘ ﺎم‬
‫هﻨﺮی ﻗﻤﺮ ﮐﺎﻓﻴﺴﺖ ﺕﺎ در ﻣﻮﻗﻊ ﺧﻮد ﺑﻪ داﺳﺘﺎن او ﺑﺮﺳﻢ‪.‬زﻧﯽ ﮐﻪ در ﻣﻴﺎن ﺕﻤﺎم زﻧﻬﺎی ﻣﻌﺎﺻﺮ ﺧﻮد‬
‫و ﺡﺘﯽ ﺧﻮاﻧﻨﺪﮔﺎن اﻣﺮوز از هﻤﻪ ﺑﺮﺕﺮ و واﻻﺕﺮ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺑﻬﺘﺮیﻦ ﺧ ﺎﻃﺮﻩ ‪ -‬ﺧ ﺎﻃﺮات ﮔﺬ ﺷﺘﻪ ی ﻳﮏ ﭘﻴﺮ ﻣﺮد هﻨﺮﻣ ﻨﺪ ﺷﻨﻴﺪﻧﻴﺴﺖ ﺑﺨ ﺼﻮص از ز ﺑﺎن ﮔﻮﻳ ﺎ و‬
‫ﮔﺮم ﻃﺎهﺮ زادﻩ ﮐﻪ ﻣﻄﺎﻝﺐ را ﺑﺎ ﺁب و ﺕﺎب ﻣﺨﺼﻮص ﺡﮑﺎﻳﺖ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫در ﺿﻤﻦ ﺻﺤﺒﺖ ﭼﻨﻴﻦ ﮔﻔﺖ ‪ :‬وﻗﺘﯽ دوازدﻩ ﺳﺎﻝﻪ ﺑﻮدم روزی ﺑﻪ اﺕﻔﺎق ﻳﮑﯽ از ﻣﻨﺴﻮﺑﻴﻦ ﺑﺎ ﭼﻨﺪ ﺕﻦ‬
‫از ﻃﻠﺒﻪ هﺎی ﻣﺪرﺳﻪ ﺑﻪ ﺧﺎرج ﺷﻬﺮ اﺻ ﻔﻬﺎن رﻓﺘ ﻴﻢ و ﺧﻮاﺳ ﺘﻴﻢ ﺑﻪ ﺑ ﺎغ ) ﮐﻼدون( وارد ﺷﻮﻳﻢ وﻝ ﯽ‬
‫ﭼﻮن ﭘ ﺴﺮان ﻇ ﻞ اﻝﺴﻠﻄ ﺎن ﺁﻧﺠ ﺎ ﺑﻮدﻧ ﺪ ﻣﻴﺴ ﺮ ﻧ ﺸﺪ‪ .‬ﺑﺎری ﺕ ﺎ ﻋ ﺼﺮ در ﻣ ﺰارع ا ﻃﺮاف ﺑﻪ ﮔﺸ ﺖ و‬
‫ﺕﻔ ﺮﻳﺢ ﻣﺸﻐ ﻮل ﺑ ﻮدﻳﻢ‪.‬وﻗ ﺘﯽ ﺷ ﺎهﺰادﻩ ه ﺎ رﻓﺘﻨ ﺪ ‪ ،‬وارد ﺑ ﺎغ ﺷ ﺪﻳﻢ و ﺑ ﻪ ﻋﻤ ﺎرﺕﯽ ﮐ ﻪ رو ﺑ ﻪ ﻓﻀ ﺎی‬
‫زﻳﺒﺎی ﺑﺎغ ﻧﮕﺎﻩ ﻣﯽ ﮐﺮد وارد ﺷﺪﻳﻢ و ﻧﺸﺴﺘﻴﻢ‪.‬ﻳﮑﯽ از هﻤﺮاهﺎن ﻣﺎ ﺷﻴﺦ اﺡﻤﺪ ﻧﺎﻣﯽ ﺑﻮد ﮐﻪ ﺻ ﺪای‬
‫ﻣﻠﻴﺢ ﺑﺴﻴﺎر ﮔﺮﻣﯽ داﺷﺖ‪.‬ﻣﺎ ﺑﻪ ﺧﻼف ﮐ ﺴﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﭼ ﻨﺪ ﻝﺤ ﻈﻪ ﭘﻴ ﺶ در ا ﻃﺎق ﺑﻮد ﻧﺪ و ا ﻧﻮاع و ﺳﺎﺋﻞ‬
‫زﻧﺪﮔﺎﻧﯽ ﺑﺮاﻳﺸﺎن ﺁﻣﺎدﻩ ﺑﻮد ‪ ،‬هﻴﭻ ﻧﻮع ﺕﻔﺮﻳﺢ ﺧﺎﻃﺮی ﻧﺪاﺷﺘﻴﻢ ‪ ،‬ﻧﻪ ﺧﻮردﻧﯽ ‪ ،‬ﻧﻪ ﻧﻮﺷﻴﺪﻧﯽ ‪ ،‬ﻧﻪ ﺑﺰم‬
‫و ﻋﻴ ﺶ و ﻃ ﺮب ‪ ،‬اﻣ ﺎ هﻤﺮاه ﺎن ‪ ،‬ﺝﺮﮔ ﻪ ی ﺑ ﺎ ﻣﺤﺒ ﺖ ﺑ ﯽ رﻳ ﺎﺋﯽ داﺷ ﺘﻨﺪ و ﺕﻨﻬ ﺎ ﺑ ﻪ دوﺳ ﺘﯽ و ه ﻢ‬
‫ﻧﺸﻴﻨﯽ و ﺻﺤﺒﺖ ﻳﮑ ﺪﻳﮕﺮ ﺧﺎﻃﺮﺷ ﺎن را ﺧﻮش ﻣﯽ ﮐﺮدﻧ ﺪ‪.‬ﺷ ﻴﺦ اﺣ ﻤﺪ ﮐﻨ ﺎر ارﺳ ﯽ ﺑﺰر ﮔﯽ ﮐﻪ ﺑ ﻪ‬
‫ﻃﺮف ﺑﺎغ ﺑﻮد ﻧﺸﺴﺖ و اﺑﻮﻋﻄﺎ ﺧﻮاﻧﺪ ‪ :‬ﺁوازی ﮐﻪ هﻴﭻ ﮔﺎﻩ ﮐ ﻴﻒ و ﻝ ﺬت ﺁن از ﺧﺎﻃﺮم ﻣﺤ ﻮ ﻧ ﻤﯽ‬
‫ﺷﻮد‪.‬‬
‫دوﺳﺘﯽ دارم ﺑﺴﻴﺎر ﺑﺎ ذوق ﮐﻪ ﻋﺎ ﺷﻖ ﻣﻮﺳ ﻴﻘﯽ اﻳﺮاﻧﻴ ﺴﺖ و ه ﻤﻮارﻩ او ﻗﺎت ﺧ ﻮد را ﺑ ﺎ ا هﻞ ﺳ ﺎز و‬
‫ﺁواز ﻣﯽ ﮔﺬراﻧﺪ‪.‬ﻣﺤﻔﻠﯽ دارد ﮔﺮم و ﺑﯽ رﻳﺎ و دﻝﯽ ﭘﺮﺷﻮر و ﺑﺎ ﺻﻔﺎ ﮐﻪ هﻨﺮﻣﻨﺪان را ﺑﻪ ﺝﺎﻧﺐ ﺧﻮد‬
‫ﻣﯽ ﮐﺸﺎﻧﺪ‪.‬ﻧﻮای ﺳﻨﺘﻮر و ﺁهﻨﮓ ﺳﻪ ﺕﺎر و ﺻﺪای ﺿﺮﺑﺶ ﺷﻴﻔﺘﮕﺎن ﺑﯽ ﺷﻤﺎر دارد‪.‬هﺮ ﮔﺎﻩ ﺑ ﻪ ﺧﺎ ﻧﻪ‬
‫اش رﻓﺘﻪ ام ‪ ،‬ﻧﻮازﻧﺪﮔﺎﻧﯽ ﺑﺎ ذوق و ﺧﻮاﻧﻨﺪﮔﺎﻧﯽ ﺧﻮش ﺻﻮت دورش ﻧﺸﺴﺘﻪ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﻣﯽ زد ﻧﺪ و ﻣ ﯽ‬
‫ﺧﻮاﻧﺪﻧﺪ و ﺳﺨﻦ از ﺷﻌﺮ و ﻣﻮﺳﻴﻘﯽ ﻣﯽ ﮔﻔﺘﻨﺪ‪.‬ﻧﺎم او را در ﺻﻔﺤﺎت ﻗ ﺒﻞ ﺑﻪ ا ﺷﺎرﻩ ﺑ ﺮدﻩ ام و از او‬
‫ﺑﻌﺪهﺎ ﺑﻪ ﺕﻔﺼﻴﻞ ﺑﻴﺸﺘﺮی ﺳﺨﻦ ﺑﻪ ﻣﻴﺎن ﺧﻮاهﻢ ﺁورد‪ .‬ﻧﺎﻣﺶ ﻧ ﻮر ﻋﻠ ﯽ ﺑﺮوﻣ ﻨﺪ اﺳ ﺖ ﮐﻪ ﺑﺮای ﮔﺮد‬
‫ﺁوردن اﻃﻼﻋﺎت ﻻزم ‪ ،‬ﺝﻬﺖ ﻧﮕﺎرش اﻳﻦ ﮐﺘﺎب ‪ ،‬ﻣﺮا ﮐﻤﮑﻬﺎی ﺑﺴﻴﺎر ﻧﻤ ﻮد و ﺑ ﺎ هﺮ ﻳ ﮏ از اه ﻞ‬
‫ﻓﻦ ﮐﻪ ﺑﺎ ﺁﻧﻬ ﺎ ﺷﻨﺎ ﺳﺎﺋﯽ ﻧﺪاﺷ ﺘﻢ ‪ ،‬ﺁﺷ ﻨﺎﻳﻢ ﮐ ﺮد‪.‬اﮐﻨ ﻮن ه ﻢ ﻣﻘﺼ ﻮد ﻣﻌﺮ ﻓﯽ او ﻧﻴ ﺴﺖ ﺕ ﺎ ﻣﻮ ﻗﻊ ﺁن ﻓﺮا‬
‫رﺳﺪ‪.‬‬
‫ﻳﮑﯽ از روزهﺎ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺧﺎﻧﻪ اش رﻓﺘﻢ ﭼﻨﺪ ﺕﻦ از ﻧﺨ ﺒﻪ ی ﻣﻮﺳ ﻴﻘﯽ دا ﻧﺎن ا ﻃﺮاﻓﺶ ﻧﺸﺴ ﺘﻪ ﺑﻮدﻧ ﺪ ﮐﻪ‬
‫هﻤﻪ را ﻣﯽ ﺷﻨﺎﺧﺘﻢ وﻝﯽ ﺑﺎ ﻳﮑﯽ از ﺁﻧﻬﺎ ﺳﺎﺑﻘﻪ ی ﺁﺷﻨﺎﺋﯽ ﻧﺪاﺷﺘﻢ‪.‬دوﺳﺘﯽ دﻳﮕﺮ ﻋﮑﺲ وی را ﻗﺒ ﻼ ﺑ ﻪ‬
‫ﻣ ﻦ دادﻩ ﺑ ﻮد‪.‬ﺧ ﻮب ﮐ ﻪ در ﭼﻬ ﺮﻩ اش دﻗ ﺖ ﮐ ﺮدم ‪ ،‬ﺷ ﻨﺎﺧﺘﻤﺶ‪.‬از ﺑﺮوﻣﻨ ﺪ ﭘﺮﺳ ﻴﺪم اﻳ ﻦ ﻣ ﺮد هﻤ ﺎن‬
‫ﻣﻮﺳﻴﻘﯽ ﺷﻨﺎﺳﯽ ﻧﻴﺴﺖ ﮐﻪ ﻋﮑﺴﺶ را دارم ؟ ﮔﻔﺖ ﭼﺮا ‪ ،‬ﺳﻠﻴﻤﺎن اﻡﻴﺮ ﻗﺎﺳﻤﯽ اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪pdf.tarikhema.ir‬‬

‫)ﺷﻤﺎرﻩ ‪ (١٢٢‬ﺳﻠﻴﻤﺎن اﻣﻴﺮﻗﺎﺳﻤﯽ‬

‫‪pdf.tarikhema.ir‬‬

‫ﺁهﺴﺘﻪ از ﺑﺮوﻣﻨﺪ ﭘﺮﺳﻴﺪم ‪ ،‬ﺁﻳﺎ اﻳﻦ ﻣﺮد هﻔﺘﺎد ﺳﺎﻟﻪ هﻨﻮز هﻢ ﺷﻮق ﺧﻮاﻧﺪن دارد ؟ ﮔﻔﺖ ﺟﺎﻳ ﺖ ﺧﺎﻟ ﯽ‬
‫ﺑﻮد ‪ ،‬ﭘﻴﺶ ازﻳﻨﮑﻪ ﺑﻪ اﻳﻨﺠﺎ ﺑﻴﺎﺋﯽ ﻳﮏ دﺳﺘﮕﺎﻩ ﻣﺎهﻮر ﺧﻮاﻧﺪ و ﺑﺴﻴﺎر ﺧﻮب از ﻋ ﻬﺪﻩ ﺑﺮﺁ ﻣﺪ‪ .‬ﺳﻪ ﺕ ﺎر‬
‫را دﺳﺖ ﻧﻮرﻋﻠﯽ دادم و او هﻢ درﺁﻣﺪ ﺳﻪ ﮔﺎﻩ را در ﭘﺮدﻩ ی ﭼﭗ ﮐﻮک ﺁ ﻏﺎز ﮐ ﺮد‪ .‬ﺑﻪ ﺑﺮوﻣ ﻨﺪ ﮔﻔﺘ ﻢ‬
‫ﺁﻳﺎ اﻳﻦ ﻣﺎﻳ ﻪ ﺑ ﺮای او ز ﻳﺎد ﻧﻴ ﺴﺖ؟ ﮔ ﻔﺖ ﮐ ﻤﯽ ﺻ ﺒﺮ ﮐ ﻦ و ﺑﺎ ﮔﻮ ﺷﻪ ی ﭼ ﺸﻢ ﺑ ﻪ ﻣﻴﺮﻗﺎ ﺳﻤﯽ ا ﺷﺎرﻩ‬
‫ﮐﺮد‪.‬وی ﻧﺨﺴﺖ در ﺑﻢ و ﺳﭙﺲ در اوج ﻏﺰﻟﯽ از ﺳﻌﺪی را ﺑﺎ اﻳﻦ ﺷﻌﺮ ﺷﺮوع ﮐﺮد‪:‬‬
‫دﻳﺪﻩ از دﻳﺪار ﺧﻮﺑﺎن ﺑﺮ ﮔﺮﻓﺘﻦ ﻣﺸﮑﻞ اﺳﺖ‬
‫وﻗﺘﯽ ﺑﻪ ﻣﺨﺎﻟﻒ رﺳﻴﺪ و ﻓﺮود ﺁﻣﺪ ‪ ،‬ﮔﻔﺖ ﺧﻮاﻧﺪم وﻟﯽ ا ﻳﻦ ﻣﺎﻳ ﻪ ی ﺟﻮا ﻧﯽ ﻣﻦ ﺑ ﻮد‪.‬اﻟ ﺤﻖ ﺧﻮب از‬
‫ﻋﻬﺪﻩ ﺑﺮﺁﻣﺪ ‪ ،‬ﺟﺎی ﺟﻮاﻧﺎن ﭘﺮ ادﻋﺎی اﻣﺮوز ﺧﺎﻟﯽ ﺑ ﻮد ﮐ ﻪ ﺑﻴﻨ ﻨﺪ ﭘﻴﺮ ﻣﺮدی هﻔ ﺘﺎد ﺳﺎﻟﻪ ﭼﮕﻮﻧ ﻪ ﻣ ﯽ‬
‫ﺧﻮاﻧﺪ!‬
‫ﻃ ﺎهﺮزادﻩ در ﻣﺠﻠ ﺲ ﺡﻀ ﻮر داﺷ ﺖ و ﻣﺎﻳ ﻪ ی ﻣﺨ ﺎﻟﻒ را در ﺑ ﻢ ‪ ،‬دﻧﺒ ﺎل ﮐ ﺮد و ﺁﻧ ﺮا ﺕﺒ ﺪﻳﻞ ﺑ ﻪ‬
‫اﺻﻔﻬﺎن ﻧﻤﻮد و ﭼﻨﺪ ﺑﻴﺖ ازﻳﻦ ﻏﺰل ﺳﻌﺪی ﺑﺨﻮاﻧﺪ ‪:‬‬
‫ﮔﺮ ﺕ ﺎج‬ ‫ﺁﺳﻮدﻩ ﺧﺎﻃﺮم ﮐﻪ ﺕﻮ در ﺧﺎﻃﺮ ﻣﻨﯽ‬
‫ﻣﯽ ﻓﺮﺳﺘﯽ و ﮔﺮ ﺕﻴﻎ ﻣﻴﺰﻧﯽ‬
‫ﻣﺎ‬ ‫اﻳ ﻦ ﻋﺸ ﻖ را زوال ﻧﺒﺎﺷ ﺪ ‪ ،‬ﺑ ﻪ ﺡﮑ ﻢ ﺁﻧ ﮏ‬
‫ﭘﺎک دﻳﺪﻩ اﻳﻢ و ﺕﻮ ﭘﺎﮐﻴﺰﻩ داﻣﻨﯽ‬
‫اﺳﺘﺎد ﺑﺎ ﺳﺒﮑﯽ ﻣﺎهﺮاﻧ ﻪ از ﻣﺎ ﻳﻪ ی ا ﺻﻔﻬﺎن دو ﺑﺎرﻩ ﻓ ﺮودی ﻣﻨﺎﺳ ﺐ ﺑﻪ ﺳﻪ ﮔﺎﻩ داد و ﮔ ﻔﺖ ‪ :‬اﻣﻴ ﺮ‬
‫ﻗﺎﺳﻤﯽ ﻣﺮا ﺑﺮ ﺳﺮ ﺷﻮق ﺁورد وﻟﯽ اﻓﺴﻮس ﮐﻪ ﺻﺪاﻳﻢ دﻳﮕ ﺮ ﻳ ﺎری ﻧﻤ ﯽ ﮐ ﻨﺪ! ﺷﻮق ﺧﻮاﻧ ﺪن ه ﺴﺖ‬
‫وﻟﯽ ﺳﻴﻨﻪ ام ﺕﻮاﻧﺎﺋﯽ ﻧﺪارد‪.‬ﺳﻌﺪی هﻢ در ﭘﺎﻳﺎن هﻤﻴﻦ ﻏﺰل ‪ ،‬ﭼﻨﻴﻦ وﺻﻒ ﺡﺎل ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪:‬‬
‫ﻣﺤﺘ ﺎج‬ ‫ﺑﺎ ﻣﺪﻋﯽ ﺑﮕ ﻮی ‪ ،‬ﮐ ﻪ ﻣ ﺎ ﺧ ﻮد ﺷﮑﺴﺘﻪ اﻳ ﻢ‬
‫ﭘﻨﺠﻪ ﻧﻴﺴﺖ ﮐﻪ ﺑﺎ ﻣﺎ در اﻓﮑﻨﯽ‬
‫ﺑﺎری اﮔﺮ ﺻﺪای ﮐﻨﻮ ﻧﯽ ﻃ ﺎهﺮزادﻩ از ﻋ ﻬﺪﻩ ی ا ﺑﺮاز اﺡﺴﺎ ﺳﺎت درو ﻧﯽ او ﺑ ﺮ ﻧ ﻤﯽ ﺁ ﻳﺪ ‪ ،‬ﺻﻔﺤﻪ‬
‫ه ﺎﻳﺶ ﮐ ﻪ ﺑ ﺎ ﺕ ﺎر دروﻳ ﺶ هﻤﺮاهﺴ ﺖ و ﺧﻮﺷ ﺒﺨﺘﺎﻧﻪ ﭼﻨ ﺪ ﻧﻤﻮﻧ ﻪ از ﺁﻧﻬ ﺎ هﻨ ﻮز ﻣﻮﺟ ﻮد ﻣ ﯽ ﺑﺎﺷ ﺪ ‪،‬‬
‫ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﺷﺎهﺪ ﺡﺴﻦ ﺳﻠﻴﻘﻪ و ﺳﺒﮏ ﺷﻴﻮای اوﺳﺖ‪.‬ﺷﺎﻳﺪ ﺑﺮﺧﯽ ﺑﮕﻮﻳﻨﺪ اﻳﻦ ﺻﻔﺤﻪ هﺎ ﮐﺠﺎﺳ ﺖ و ﭼ ﺮا‬
‫از رادﻳﻮ ﺷﻨﻴﺪﻩ ﻧﻤﯽ ﺷﻮد؟ ﻣﮕﺮ ﺁن د ﺳﺘﮕﺎﻩ ﺟﻮﻳﻨ ﺪﻩ ی ا ﻳﻦ ﺁﺛ ﺎر ﻧﻴ ﺴﺖ؟ ﺟ ﻮاﺑﺶ ﺑ ﺎ ﻣ ﻦ ﻧﻴﺴ ﺖ ‪ ،‬از‬
‫ﺧﻮدﺷﺎن ﺑﭙﺮﺳﻴﺪ‪.‬ﻳﮑﯽ ﻣﯽ ﮔﻔﺖ در ﺁﻧﺠﺎ ﺑﻪ ﻣﺼﺪاق اﻳﻦ ﺷﻌﺮ ﺡﺎﻓﻆ ﻋﻤﻞ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ‪:‬‬
‫ﮔﻴﺮو دار و ﺡﺎﺟ ﺐ‬ ‫هﺮ ﮐﻪ ﺧﻮاهﺪ ﮔﻮ ﺑﻴﺎ و هﺮ ﮐﻪ ﺧﻮاهﺪ ﮔﻮ ﺑﺮو‬
‫و درﺑﺎن درﻳﻦ درﮔﺎﻩ ﻧﻴﺴﺖ‬
‫‪pdf.tarikhema.ir‬‬

‫ﺳﺨﻨﯽ از ﺗﺼﻨﻴﻒ هﺎ‬

‫ﺗﺎ اﻳﻨﺠﺎ ﭼﻨﺪ ﺑﺎر ﺑﻪ ﻣﻨﺎﺳﺒﺖ ﺻﺤﺒﺖ از ﺗﺼﻨﻴﻒ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪.‬اﮐﻨ ﻮن ﺳ ﺎﺑﻘﻪ ی اﻳ ﻦ ﺗﺮاﻥ ﻪ ه ﺎ را ﻳﺎدﺁور‬
‫ﻣﯽ ﺷﻮم‪:‬‬
‫ﮐﻠﻤ ﺎت ﺗ ﺄﻟﻴﻒ و ﺗﺼﻨﻴ ﻒ ‪ ،‬ﻋ ﻼوﻩ ﺑ ﺮ ﻣﻌﻨ ﺎی ﺧﺎﺻ ﯽ ﮐ ﻪ در ﺝﻤ ﻊ ﺁوری ﻣﻄﺎﻟ ﺐ و ﻥﮕ ﺎرش ﮐﺘ ﺐ‬
‫داﺷ ﺘﻪ ‪ ،‬در ﻣ ﻮرد ﺗﺮﮐﻴ ﺐ ﮐ ﺮدن و ﺳ ﺎﺧﺘﻦ ﺁهﻨﮕ ﻬﺎ ﻥ ﻴﺰ ﺑﻪ ﮐ ﺎر رﻓﺘ ﻪ اﺳ ﺖ‪.‬در ﻣﻮﺳ ﻴﻘﯽ ‪ ،‬ﺗﺼﻨﻴ ﻒ‬
‫ﻋﺒﺎرت از ﺁهﻨﮕﻬﺎی ﮐﻮﺗﺎهﻴﺴﺖ ﮐﻪ هﻤﻮارﻩ ﺑﺎ ﺷ ﻌﺮ ﺗ ﻮام ﺑ ﻮدﻩ و ﮐﻠ ﻤﺎت ﺁن روی ﻣﻀ ﺎﻣﻴﻦ ﺧﺎ ﺻﯽ‬
‫ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪﻩ و ﮔﺎهﯽ هﻢ از ﺡﻮادث و اﺗﻔﺎﻗﺎت زﻣﺎ ﻥﻪ ﺑ ﺤﺜﯽ ﻣﺨﺘ ﺼﺮ ﮐ ﺮدﻩ و ﺝﻨﺒ ﻪ ی اﻥﺘﻘ ﺎدی داﺷ ﺘﻪ‬
‫اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺁهﻨﮓ هﺎی ﻣﺤﻠﯽ ﻥﻴﺰ ﻥﻮﻋﯽ از هﻤﻴﻦ ﺗﺼﻨﻴﻒ هﺎی اﺑﺘﺪاﺋﻴﺴﺖ ﮐﻪ اروﭘﺎﺋﻴﻬﺎ رﻳﺸﻪ ی ﻣﻮﺳﻴﻘﯽ ﻣ ﺎ را‬
‫در ﺁن ﺝﺴﺘﺠﻮ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ و ﻣﻮﺳﻴﻘﯽ داﻥﻬﺎی ﺗﺤﺼﻴﻞ ﮐ ﺮدﻩ ی اروﭘ ﺎ رﻓﺘ ﻪ ه ﻢ ﺗ ﺼﻮر ﻣ ﯽ ﻥﻤﺎﻳ ﻨﺪ ا ﻳﻦ‬
‫ﻥﻮاهﺎ ﻃﺒﻴﻌﯽ ﺗﺮﻳﻦ و دﺳﺖ ﻥﺨﻮردﻩ ﺗﺮﻳﻦ ﻥﻐﻤﺎت ﻣﻮﺳﻴﻘﯽ اﻳﺮان را ﺗﺸﮑﻴﻞ ﻣﯽ دهﺪ‪.‬ا ﮔﺮ در ﻣﻤﺎﻟ ﮏ‬
‫اروﭘﺎ ﭼﻨﻴﻦ ﺑﺎﺷﺪ ‪ ،‬در اﻳﺮان ﻓﮑﺮ ﭼﻨﺪان ﺻﺤﻴﺢ ﺑﻪ ﻥﻈﺮ ﻥﻤﯽ رﺳﺪ زﻳﺮا ﻣﺎ ﻋﻼوﻩ ﺑﺮاﻳﻦ ﻥﻐ ﻤﻪ هﺎی‬
‫ﻋﺎﻣﻴﺎﻥﻪ ‪ ،‬ردﻳﻔﯽ دارﻳﻢ ﮐﻪ اﺳﺎس ﻣﻮﺳﻴﻘﯽ ﻣﺎﺳﺖ و وﻗﺘﯽ ﺧﻮب دﻗﺖ ﮐﻨﻴﻢ ﻣﯽ ﺑﻴﻨﻴﻢ ﮐﻪ اﻳﻦ ﺗﺮاﻥﻪ هﺎ‬
‫ﻓﻘﻂ در ﺑﻌﻀﯽ ﭘﺮدﻩ هﺎی ردﻳﻒ ﻣﺎ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪﻩ ﮐﻪ ﺳﺎدﻩ ﺗﺮ ﻳﺎ ﺑﻪ اﺻﻄﻼح دﻳﮕﺮ ﻋﻮاﻣﺎﻥﻪ و ﺑﺎزاری‬
‫ﺑﻮدﻩ اﺳﺖ‪.‬ﭼﻨﺎﻥﮑﻪ اﻏﻠﺐ ﺁهﻨﮕﻬﺎی ﻣﺤﻠﯽ در ﭘﺮدﻩ ی )دﺷﺘﯽ( اﺳﺖ ؛ ﺑﻌﻀﯽ از ﺁﻥ ﻬﺎ ه ﻢ در ﭘ ﺮدﻩ ی‬
‫اﺑﻮﻋﻄ ﺎ و ﺗ ﺮک و اﻓﺸ ﺎری ﻣ ﯽ ﺑﺎﺷ ﺪ و اه ﻞ ﻓ ﻦ ﻣ ﯽ داﻥﻨ ﺪ ﮐ ﻪ ﺗﻤ ﺎم اﻳ ﻦ ﺁوازه ﺎ در ﻣﺎﻳ ﻪ ی ﺷ ﻮر‬
‫اﺳﺖ‪.‬ﻣﺎ وﻗﺘﯽ ردﻳﻒ دﺳﺘﮕﺎﻩ ﺷﻮر و ﻣﺘﻌﻠﻘﺎت ﺁﻥﺮا ﻣﯽ ﻥﻮازﻳﻢ ‪ ،‬هﻤﻪ ی اﻳﻦ ﻥﻮاهﺎ را در ﺑﺮدارد‪.‬‬
‫ﺷﮏ ﻥﻴﺴﺖ ﮐﻪ ﺁهﻨﮕﻬﺎی ﻣﺤﻠﯽ ﭼﻮن ﻥﻮاهﺎی ﺳﺎدﻩ ی ﺽﺮﺑﻴﺴﺖ ‪ ،‬ﺑﺴ ﻴﺎر زود راﺋ ﺞ و ﻣﺘ ﺪاول ﻣ ﯽ‬
‫ﺷﻮد و زود هﻢ از روﻥﻖ ﻣﯽ اﻓﺘﺪ و ﻥﻮای دﻳﮕﺮ ﺝﺎﻥﺸﻴﻦ ﺁﻥﻬﺎ ﻣﯽ ﺷﻮد‪.‬ﺗﺼﻨﻴﻒ هﺎ هﻢ هﻤ ﻴﻦ ﺡﺎل را‬
‫دارد ‪ ،‬هﻤﺎن ﻃﻮر ﮐﻪ ﺑﻪ ﺳﺮﻋﺖ اﻥﺘﺸﺎر ﻣﯽ ﻳﺎ ﺑﺪ و ده ﺎن ﺑﻪ ده ﺎن ﻣ ﯽ ﮔ ﺮدد و در ﮐﻮ ﭼﻪ و ﺑﺎزار‬
‫ﺧﻮاﻥﺪﻩ ﻣﯽ ﺷﻮد ‪ ،‬زود هﻢ از ﺑﻴﻦ ﻣﯽ رود‪.‬‬
‫ﻣﺎ ﮐﺘﺎﺑﯽ ﻥﺪارﻳﻢ ﮐﻪ ﮐﻠﻤﺎت و ﺁهﻨﮓ هﺎی اﻳﻦ ﺗﺼﻨﻴﻒ هﺎ را از ﻗﺪﻳﻢ ﺽﺒﻂ ﮐﺮد ﺑﺎ ﺷﺪ ﺗ ﺎ در ا ﻃﺮاف‬
‫اﻳﻦ ﻣﻨﺒﻊ ﻃﺒﻴﻌﯽ ﻣﻮﺳﻴﻘﯽ ﺧﻮدﻣﺎن ﺑﺤﺚ و ﮔﻔﺘﮕﻮ ﮐﻨﻢ‪.‬‬
‫اوﻟﻴﻦ دﻓﻌﻪ ‪ ،‬ﻥﮕﺎرﻥﺪﻩ ﻗﺴﻤﺘﯽ از ﺁهﻨﮓ هﺎی ﻣﺤﻠﯽ ﺳﺎﺡﻞ درﻳﺎی ﻣﺎزﻥﺪران را در ﺝﺰوﻩ ای اﻥﺘﺸ ﺎر‬
‫داد و از ﺁن ﺑﻪ ﺑﻌﺪ ﻥﻴﺰ ﭼﻨﺪ ﺝﺰوﻩ ی دﻳﮕﺮ ﺑﻪ ﺳﻌﯽ دﻳﮕﺮان ﻣﻨﺘﺸﺮ ﺷﺪ اﮐﻨﻮن ﻣﯽ ﺧ ﻮاهﻢ ﻥﻤﻮﻥ ﻪ ای‬
‫از ﻗﺪﻳﻤﺘﺮﻳﻦ ﺗﺼﻨﻴﻒ هﺎی اﻳﺮاﻥﯽ را ﮐﻪ ﺑﻪ دﺳﺖ ﺁﻣﺪﻩ ﺑﻨﮕﺎرم‪.‬‬
‫ﺑﺮﺧ ﯽ از ﻣﻮﺳ ﻴﻘﯽ داﻥﻬ ﺎ ﻣﺸﻐ ﻮل ﺝﻤ ﻊ ﺁوری اﻳ ﻦ ﺗﺼ ﺎﻥﻴﻒ ﻣ ﯽ ﺑﺎﺷ ﻨﺪ و اﻣﻴ ﺪوارم هﻨﮕ ﺎﻣﯽ ﮐ ﻪ‬
‫ﻣﻄﺎﻟﻌﺎﺗﺸﺎن ﮐﺎﻣﻞ ﺷﺪ ‪ ،‬ﻣﻮﺽﻮﻋﺎت ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺝﻬﯽ در دﺳﺘﺮس اهﻞ ذوق ﺑﮕﺬارﻥﺪ‪.‬‬
‫درﻳﻦ ﺝﺎ ﻓﻘﻂ اﺷﻌﺎر را ﻣﯽ ﻥﮕﺎرم زﻳﺮا ﻥﻤﯽ ﺧﻮاهﻢ اﻳﻦ ﮐﺘﺎب ﺝﻨﺒ ﻪ ی ﻓﻨﯽ ﭘﻴ ﺪا ﮐﻨ ﺪ و ﺧﻄ ﻮط ﻥﺖ‬
‫داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬ﺁهﻨﮓ ﺗﺼﻨﻴﻒ هﺎ را ﺑﺎﻳﺪ در ﮐﺘﺎﺑﯽ ﺝﺪاﮔﺎﻥ ﻪ ﻥﻮﺷ ﺖ ﮐﻪ ﻣﻮرد اﺳ ﺘﻔﺎدﻩ ی اه ﻞ ﻓﻦ ﻗ ﺮار‬
‫ﮔﻴﺮد‪.‬اﻳﻨﮏ ﭼﻨﺪ ﺗﺼﻨﻴﻒ را ﺑﻪ ﻃﻮر ﻥﻤﻮﻥﻪ ذﮐﺮ ﻣﯽ ﮐﻨﻢ و ﻣﺘﺬﮐﺮ ﻣﯽ ﺷﻮم ﮐﻪ اﻳﻨﻬﺎ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ هﺸﺘﺎد‬
‫ﺳﺎﻟﻪ ی اﺧﻴﺮ اﺳﺖ و ﭼﻴﺰی ﻗﺒﻞ از ﺁن هﻨﻮز در ﮐﺘﺎﺑﻬﺎ ﻥﻴﺎﻓﺘﻪ ام‪.‬‬
‫ادوارد ﺑﺮاون ﻣﯽ ﻥﻮﻳﺴﺪ ‪ :‬اﻳﺮاﻥﻴﻬﺎ ﻓﻘﻂ اﺷﻌﺎر ﺳﻌﺪی و ﺡﺎﻓﻆ و ﻗﺎﺁﻥﯽ را ﺑﻪ ﺳﻪ ﺗﺎر و ز ﻳﺮ ﺳ ﺎﻳﻪ ی‬
‫‪pdf.tarikhema.ir‬‬

‫درﺧﺘﻬﺎ ﻥﻤﯽ ﺧﻮاﻥﻨﺪ ‪ ،‬ﺑﻠﮑﻪ هﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻪ در ﺑﺎﻏﻬﺎ ﺑﻪ ﺗﻔﺮﻳﺢ ﻣﺸﻐﻮل ﻣﯽ ﺑﺎﺷ ﻨﺪ اﺷ ﻌﺎر دﻳ ﮕﺮی را هﻢ‬
‫ﻣﯽ ﺧﻮاﻥﻨﺪ ‪ ...‬ﻏﻴﺮاز اﺷﻌﺎر ﺑﺰرگ و ﺑﻠ ﻨﺪ و ﻓﺼ ﻴﺢ و ﻣﺤﮑ ﻢ ‪ ،‬اﻳﺮاﻥﻴﻬ ﺎ اﺷ ﻌﺎری ﺳﺒﮏ دار ﻥﺪ ﮐ ﻪ‬
‫وزن ﺁن ﻥ ﻴﺰ ﻏ ﻴﺮ از اوزان ﺷ ﻌﺮی ﻣﻌﻤﻮﻟﻴﺴ ﺖ ﮐ ﻪ درﮐﺘﺎﺑﻬ ﺎ دﻳ ﺪﻩ ﻣ ﯽ ﺷ ﻮد و اﻳ ﻦ اﺷ ﻌﺎر هﻤﺎﻥ ﺎ‬
‫ﺗﺼﻨﻴﻒ اﺳﺖ ﮐﻪ در ﺝﺎدﻩ هﺎ و ﺑﺎﻏﻬﺎ و ﮔﺎهﯽ ﺑﺎ ﺁهﻨﮓ ﺳﻪ ﺗﺎر ﻣﯽ ﺧﻮاﻥﻨﺪ و ﺗﺎ ﺁﻥﺠﺎ ﮐﻪ ﻣﻦ ﺗﺤﻘﻴ ﻖ‬
‫ﮐﺮدﻩ ام ‪ ،‬ﺳﺮاﻳﻨﺪﮔﺎن ﺁﻥﻬﺎ هﻢ ﻣﻌﻠﻮم ﻥﻴﺴ ﺖ و ﮐﺴ ﺎﻥﯽ ﮐﻪ ﺗﺼﻨﻴ ﻒ ﻣ ﯽ ﺳ ﺮاﻳﻨﺪ ﺗ ﺮﺝﻴﺢ ﻣ ﯽ ده ﻨﺪ ﮐ ﻪ‬
‫ﮔﻤﻨﺎم ﺑﺎﺷﻨﺪ‪...‬‬
‫‪pdf.tarikhema.ir‬‬

‫ﻧﻤﻮﻧﻪ ی ﺗﺼﻨﻴﻔﻬﺎﺋﯽ ﮐﻪ ﺁهﻨﮕﺸﺎن را ﻧﻤﯽ داﻧﻢ‬

‫در ﻣﻮﻗﻌﯽ ﮐﻪ ادوارد ﺑﺮاون در ﺷﻴﺮاز ﺑﻮدﻩ اﺳﺖ ﻳﮑﯽ از اﻳﻦ ﺗﺼﻨﻴﻒ هﺎ را ﮐﻪ ﻣﺮدم در ﺳ ﺮزﻧﺶ‬
‫)ﺹﺎﺣﺐ دﻳﻮان( ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺑﻮدﻧﺪ ﺑﻪ ﺷﺮح زﻳﺮ ﻣﯽ ﺧﻮاﻧﺪﻩ اﻧﺪ‪:‬‬
‫دﻟﮕﺸ ﺎ‬ ‫دﻟﮕﺸ ﺎ را ﺳ ﺎﺧﺖ ‪ ،‬زﻳ ﺮ ﺳﺮﺳ ﺮک‬
‫را ﺳﺎﺧﺖ ‪ ،‬ﺑﺎﭼﻮب و ﻓﻠﮏ‬
‫ﺣﻴ ﻒ‬ ‫ﺣﻴ ﻒ ای دﻟﮕﺸ ﺎ‬
‫ای دﻟﮕﺸﺎ‬
‫ﺹﺎﺣﺐ دﻳ ﻮان ﺣﺎﮐﻢ ﺷ ﻴﺮاز ﺑ ﻮدﻩ ﮐ ﻪ ﺑ ﺎ ﻣﺮدم ﺧﻮب رﻓﺘ ﺎر ﻧ ﮑﺮدﻩ و هﻤﻴ ﻦ ﮐ ﻪ ﻣ ﻌﺰول ﺷﺪﻩ و ﺑ ﻪ‬
‫ﺗﻬﺮان ﻋﺰﻳ ﻤﺖ ﻧﻤ ﻮدﻩ ا ﺳﺖ ‪ ،‬اﻳ ﻦ ﺷﻌﺮ اﻧﺘﻘ ﺎدی را درﺑ ﺎرﻩ ی او ﮔﻔﺘ ﻨﺪ و ﺑﺎ ﺁه ﻨﮓ ﻣﺨﺼ ﻮص در‬
‫ﮐﻮی و ﺑﺮزن ﺧﻮاﻧﺪﻧﺪ و از ﻋﺰل او ﺷﺎدی ﮐﺮدﻧﺪ‪.‬‬
‫درﮐﺘﺎﺑﯽ ﮐﻪ ﻋﺒ ﺪاﷲ ﻣﺴﺘﻮﻓ ﯽ را ﺟﻊ ﺑ ﻪ او ﺿﺎع ﺳﻴﺎ ﺳﯽ و اداری دورﻩ ی ﻗﺎﺟﺎرﻳ ﻪ ﻧﻮﺷ ﺘﻪ و از هﺮ‬
‫دری ﺳﺨﻦ ﮔﻔﺘﻪ اﺳﺖ ‪ ،‬ﭼﻨﺪ ﺷﻌﺮی از اﻳﻦ ﻧﻮع ﺗﺼﻨﻴﻒ هﺎ را ﺑﺎ واﻗﻌﻪ ای ﮐ ﻪ ﻣﻮﺟ ﺐ ﺳﺎﺧﺘﻦ ﺁﻧﻬ ﺎ‬
‫ﺷﺪ در ﺿﻤﻦ ﺳﺎﻳﺮ ﻣﻄﺎﻟﺐ ﻧﮕﺎﺷﺘﻪ اﺳﺖ و درﻳﻦ ﻣﻮرد ﺑﺎﻳﺪ ذوق او را ﺗﺤﺴﻴﻦ ﮐﺮد زﻳﺮا ﺗﺎ ﺁﻧﺠﺎ ﮐ ﻪ‬
‫اﻃ ﻼع دارم ﺗﻨﻬ ﺎ ﻧﻮﻳﺴﻨ ﺪﻩ ی اﻳﺮاﻧﻴﺴ ﺖ ﮐ ﻪ وارد اﻳ ﻦ ﺑﺤ ﺚ ﺷ ﺪﻩ و ﻋﻼﻗﻤﻨ ﺪان ﺑ ﻪ اﻳ ﻦ ﻣﻮﺿ ﻮع را‬
‫رهﻴﻦ ﻣﻨﺖ ﺧﻮد ﺳﺎﺧﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬
‫اﻳﻨﮏ اﺷﻌﺎری ﮐﻪ او ازﻳﻦ ﺗﺼﻨﻴﻒ هﺎ ﺛﺒﺖ ﮐﺮدﻩ اﺳﺖ‪:‬‬
‫ﺑﻪ ﻃﻮری ﮐﻪ ﻣﯽ ﻧﻮﻳﺴﻴﺪ ﻧﺎﺹﺮاﻟﺪﻳﻦ ﺷﺎﻩ در ﺳﺎل ‪ ١٢٨٧‬هـ‪.‬ق ﺑﺎ اردوی ﻣﻔﺼﻠ ﯽ ﺑﻪ ﻗ ﺼﺪ ز ﻳﺎرت‬
‫‪ ،‬ﻋﺎزم ﻋﺘﺒﺎت ﺷﺪ و درﻳﻦ ﻣﻮﻗﻊ ﮐﻪ ﺑ ﻪ وا ﺳﻄﻪ ی ﮐﻤ ﯽ ﺑﺎرﻧ ﺪﮔﯽ ﻗﺤ ﻄﯽ ﺷ ﺪﻩ ‪ ،‬ﻣ ﺮدم ﭘﺎﻳﺘﺨ ﺖ اﻳ ﻦ‬
‫اﺷﻌﺎر را ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺑﻪ ﻃﻮر ﺗﺼﻨﻴﻒ ﻣﯽ ﺧﻮاﻧﺪﻧﺪ‪:‬‬
‫ﻪ‬ ‫رﻓﺘ‬ ‫ﻼ‬ ‫ﺞﮐ‬ ‫ﺎﻩ ﮐ‬ ‫ﺷ‬
‫ﮔﺸﺘﻪ ﺑﯽ ﺑﻼ‬ ‫ﮐﺮﺑﻼ‬
‫ﮏ‬ ‫ﻦﻳ‬ ‫ﮏﻣ‬ ‫ﻳ‬ ‫ﺮان‬ ‫ﺪﻩ ﮔ‬ ‫ﺎن ﺷ‬ ‫ﻧ‬
‫ﻳﮏ ﻣﻦ ﻳﮏ ﻗﺮان‬ ‫ﻗﺮان‬
‫ﺖ‬ ‫از دﺳ‬ ‫ﻴﺮ‬ ‫ﺪﻳﻢ اﺳ‬ ‫ﺎﺷ‬ ‫ﻣ‬
‫از دﺳﺖ وزﻳﺮ‬ ‫وزﻳﺮ‬
‫در ﺳﺎل ‪ ١٢٩٩‬هـ‪.‬ق‪ .‬ﺁﻓﺘﺎب ﮔﺮﻓﺘﻪ و ﮐﺴﻮف ﮐﻠﯽ ﺷﺪﻩ و در وﺳﻂ ﻇﻬﺮ ﺑﻪ ﻗ ﺪری ﺗﺎر ﻳﮏ ﺑ ﻮدﻩ ﮐ ﻪ‬
‫ﺳﺘﺎرﮔﺎن در ﺁﺳﻤﺎن دﻳﺪﻩ ﺷﺪﻩ و اﻳﻦ اﺷﻌﺎر ﻋﺎﻣﻴﺎﻧﻪ ﻣﺪﺗﯽ در زﺑﺎن ﻣﺮدم ﺑﻮدﻩ اﺳﺖ‪:‬‬
‫ﺧﻮرﺷ ﻴﺪا دﻳ ﺪی ؟ واخ واخ !‬
‫ﻧﺘﺮﺳﻴﺪی؟ واخ واخ !‬
‫ﻋ ﺎﻟﻢ ﺳ ﻴﺎ ﺷ ﺪ ‪ ،‬واخ واخ !‬
‫‪pdf.tarikhema.ir‬‬

‫ﮐﻮﮐﺐ ﭘﻴﺪا ﺷﺪ ‪ ،‬واخ واخ !‬

‫در ﺳ ﺎل ‪ ١٣٠٤‬هـ ‪.‬ق‪.‬ﺣﮑﻮﻣﺘﻬ ﺎی ﻓ ﺎرس ‪ ،‬ﺧﻮزﺳ ﺘﺎن ‪ ،‬ﮐﺮدﺳ ﺘﺎن ‪ ،‬ﮐﺮﻣﺎﻧﺸﺎه ﺎن ‪ ،‬ﻳ ﺰد ‪ ،‬ﻋ ﺮاق ‪،‬‬
‫ﺑﺮوﺟﺮد ‪ ،‬ﻧﻬﺎوﻧﺪ ﻣﻼﻳﺮ را ﮐﻪ ﺟﺰء اﺑﻮاﻟﺠﻤﻌﯽ ﻇﺎل اﻟﺴﻠﻄﺎن ﭘﺴﺮ ﺷﺎﻩ ﺑﻮد ‪ ،‬از او ﻣ ﻨﺘﺰع ﮐﺮد ﻧﺪ و‬
‫ﻓﻘﻂ اﺹﻔﻬﺎن را ﺑﺮاﻳﺶ ﺑﺎﻗﯽ ﮔﺬاردﻧﺪ و درﻣﻮﻗﻌﯽ ﮐﻪ ﺷﺎهﺰادﻩ ﺑﻪ ﺗﻬﺮان ﺁﻣ ﺪﻩ در ﻋﻤ ﺎرت ﻣﺴﻌﻮدﻳ ﻪ‬
‫ﻣﺘﻮﻗﻒ ﺑﻮد ‪ ،‬دﺳﺖ ﺧﻂ ﺷﺎﻩ ﺑﻪ او رﺳﻴﺪ‪.‬ﻣﺮدم اﻳﻦ اﺷﻌﺎر را ﺳﺎﺧﺘﻨﺪ و ﺑﻪ ﺁهﻨﮓ ﺧﻮاﻧﺪﻧﺪ‪:‬‬
‫ﺳ ﺘﺎرﻩ ﮐ ﻮرﻩ ﻣ ﺎﻩ ﻧﻤﻴﺸ ﻪ‬
‫ﺷﺎهﺰادﻩ ﻟﻮﭼﻪ ﺷﺎﻩ ﻧﻤﻴﺸﻪ‬
‫ﺗﻮ ﺑﻮدی ﮐﻪ ﭘﺎرک ﻣﯽ ﺳﺎﺧﺘﯽ؟‬
‫ﺳﺮ در وﻻک ﻣﯽ ﺳﺎﺧﺘﯽ؟‬
‫ﭘﺸﺘﺘ ﺎ دادی ﺑ ﻪ ﭘﺸ ﺘﯽ‬
‫ﺹﺎرم اﻟﺪوﻟﻪ را ﺗﻮ ﮐﺸﺘﯽ‬
‫ﮐﻔﺸﺎﺗ ﺎ ﮔﻴ ﻮﻩ ﮐ ﺮدی‬
‫ﺧﻮاهﺮﺗﺎ ﺑﻴﻮﻩ ﮐﺮدی !‬
‫‪pdf.tarikhema.ir‬‬

‫اﻳﻦ اﺷﻌﺎر را ﻣﺮدم زﻣﺎﻧﻪ در وﺻﻒ دﺧﺘﺮی ﺑﻪ ﻧﺎم )رﺑﺎﺑﻪ( ﺳﺎﺧﺘﻪ اﻧ ﺪ ﮐﻪ ﺷ ﺎﻩ او را ﻧﺪ ﻳﺪﻩ ﺻ ﻴﻐﻪ‬
‫ﮐﺮدﻩ و ﭼﻮن ﻧﭙﺴﻨﺪﻳﺪﻩ ﻃﻼﻗﺶ دادﻩ و ﺑﻪ ﺧﺎﻧﻪ ی ﭘﺪر ﻓﺮﺳﺘﺎدﻩ اﺳﺖ‪:‬‬
‫ﻳ ﻞ زری ﻧﺪاﺷ ﺘﯽ ؟‬
‫ﺕﻨﺒﺎن ﻣﺮواری ﻧﺪاﺷﺘﯽ؟‬
‫ﺷﻮهﺮ ﺷﺎﻩ ﻣﯽ ﺧﻮاﺳﺘﯽ؟‬
‫رو رو رو رﺑﺎﺑ ﻪ‬
‫دﻟﻢ واﺳﺖ ﮐﺒﺎﺑﻪ‬
‫اﻳ ﻦ ﺕﺼﻨﻴ ﻒ ﻣﻮﻗﻌ ﯽ ﺳ ﺎﺧﺘﻪ ﺷ ﺪ ﮐ ﻪ ﻋﺒ ﺪاﻟﻌﻠﯽ ﻣ ﻴﺮزا ﺣ ﺎﮐﻢ ﺧﻤﺴ ﻪ در اﺛ ﺮ ﺕﻮهﻴ ﻨﯽ ﮐ ﻪ از ﻃ ﺮف‬
‫ﺟﻬﺎﻧﺸ ﺎﻩ ﺧ ﺎن اﻓﺸ ﺎر ﺧﻤﺴ ﻪ ای ﺑ ﻪ او ﺷ ﺪ ‪ ،‬ﻣﺠﺒ ﻮر ﮔﺮدﻳ ﺪ ﻣﻘ ﺮ ﺣﮑﻮﻣ ﺖ ﺧ ﻮد را ﺕ ﺮک ﮐ ﺮدﻩ ﺑ ﻪ‬
‫ﺕﻬﺮان ﺑﻴﺎﻳﺪ‪:‬‬
‫ﻋﺒﺪی ﺟﺎن ﺧﻮب ﮐﺮدی رﻓ ﺘﯽ‬
‫ﻗﺎش زﻳﻨﺎ ﺑﮕﻴﺮ‪ ،‬ﻧﻴﻔﺘﯽ‬
‫ﺷﺎﻳﺪ دﻟﻴﻞ اﻳﻨﮑﻪ ﻣﺴﺘﻮﻓﯽ ﺑ ﻪ اﻳ ﻦ ﻣﻮﺿ ﻮع ﺕﻮﺟ ﻪ داﺷ ﺘﻪ و ا ﻳﻦ ﭼﻨ ﺪ ﺷﻌﺮ ﺑ ﻪ ﺧ ﺎﻃﺮش ﻣﺎﻧ ﺪﻩ ‪ ،‬اﻳ ﻦ‬
‫ﺑﻮدﻩ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﻪ ﻣﻮﺳﻴﻘﯽ ﺁﺷﻨﺎﺋﯽ داﺷﺘﻪ زﻳﺮا ﻣﯽ ﻧﻮﻳﺴﺪ‪:‬‬
‫ﻳﮑﯽ دو ﻧﻔﺮ از رﻓﻘﺎی ﺷﺐ ﻣﺎ ‪ ،‬ﻣﺸﻖ ﺕﺎر ﻣ ﯽ ﮐﻨﻨ ﺪ‪ .‬ﺷﺐ ه ﺎﺋﯽ ﮐﻪ ﺑ ﻪ ﻣ ﻨﺰل ﺁﻧﻬ ﺎ ﻣﯽ رو ﻳﻢ ﻣﺸ ﻖ‬
‫هﺎی روز ﺧﻮد را ﺑﺎ ذﮐﺮ اﺳﻢ ﮔﻮﺷﻪ ه ﺎی هﺮ ﺁواز ‪ ،‬ﺕﺤﻮﻳ ﻞ ﻣﺎ ﻣ ﯽ دهﻨ ﺪ واﻳ ﻦ و ﺳﻴﻠﻪ ی ﺁﺷ ﻨﺎﺋﯽ‬
‫ﮔﻮش ﻣﻦ ﺑﻪ ﻣﻮﺳﻴﻘﯽ اﻳﺮاﻧﻴﺴﺖ‪.‬ازﻳﻦ ﮔﺬﺷﺘﻪ ﭼﻨﺎﻧﮑﻪ ﻗﺒﻼ ذﮐﺮ ﺷﺪ ﺑﺮادرش ﻣﻴﺮزا ﻣﺤﻤ ﻮد وزﻳ ﺮ و‬
‫ﺑﺮادر زادﻩ اش ﻣﺤﻤﺪ ﻋﻠﯽ ﺧﺎن ﻣﺴﺘﻮﻓﯽ هﺮ دو ﺑﻪ ﻧﻮاﺧﺘﻦ ﺕﺎر ﺁﺷﻨﺎ ﺑﻮدﻩ اﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻋﺎرف در ﺷﺮح ﺕﺼﻨﻴﻒ ﺳﺎزی ﺧﻮد ﻣﯽ ﻧﻮﻳﺴﺪ‪:‬‬
‫ﺁﻧﭽﻪ ﻋﺎرف ذﮐﺮ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‬
‫ﻧﻪ ﺕﻨﻬﺎ ﻓﺮاﻣﻮﺷﻢ ﻧﺨﻮاهﺪ ﺷﺪ ﺑﻠﮑﻪ ﻣﻌﺎﺻﺮﻳﻦ دورﻩ ی اﻧﻘﻼب ﻧﻴﺰ هﻴﭻ وﻗﺖ از ﺧﺎﻃﺮ دور ﻧﺨﻮاهﻨﺪ‬
‫داﺷﺖ ﮐﻪ وﻗﺘﯽ ﻣﻦ ﺷﺮوع ﺑﻪ ﺕﺼﻨﻴﻒ ﺳﺎﺧﺘﻦ و ﺳﺮودهﺎی ﻣﻠﯽ و و ﻃﻨﯽ ﮐ ﺮدم ‪ ،‬ﻣﺮدم ﺧﻴ ﺎل ﻣﯽ‬
‫ﮐﺮدﻧﺪ ﮐﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺕﺼﻨﻴﻒ ﺑﺮای )ﺑﺒﺮی ﺧﺎن( ﮔﺮﺑﻪ ی ﺷﺎﻩ ﺷﻬﻴﺪ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺷﻮد‪:‬‬
‫ﺎﻻی‬ ‫ﯽ رود ﺑ‬ ‫ﻣ‬ ‫ﻪ‬ ‫ﻪ دارم اﻟﺠ‬ ‫ﮔﺮﺑ‬
‫ﻣﯽ ﺁرد ﮐﻠﻪ ﭘﺎﭼﻪ‬ ‫ﺑﺎﺟﻪ‬
‫ﺑﺪش ﻣﯽ ﺁد‬ ‫ﮔﺮﺑﻪ ﻣﺮا ﭘﻴﺸﺘﺶ ﻣﮑﻦ‬
‫ﻳﺎ ﺕﺼﻨﻴﻔﯽ از زﺑﺎن ﮔﻨﺎهﮑﺎری ‪ ،‬ﺑﻪ ﮔﻨﺎهﮑﺎری در ﻣﻀﻤﻮن‪:‬‬
‫ﻞ‬ ‫ﻪ زادﻩ ﻇ‬ ‫ﺷ‬
‫ﭼﺸ ﻢ و‬ ‫اﻟﺴﻠﻄ ﺎﻧﻢ‬
‫‪pdf.tarikhema.ir‬‬

‫ﭼﺮاغ اﻳﺮاﻧﻢ‬
‫ﺷﺎﻩ ﺑﺎﺑﺎ ﮔﻨﺎﻩ ﻣﻦ ﭼﻪ ﺑﻮد؟‬
‫هﻤﭽﻨﻴﻦ ﺕﺼﻨﻴﻔﻬﺎی ﻣﻌﻤﻮﻟﯽ دﻳﮕﺮ ﻣﺎﻧﻨﺪ‪:‬‬
‫ﻢ‬ ‫ای ﺧﺎﻧ‬
‫روﻧﻖ‬ ‫ﻓﺮاﻧﺴﻮی‬
‫دﻳﻦ ﻋﻴﺴﻮی‬
‫و ﺕﺼﻨﻴﻒ ‪:‬‬
‫ﺑ ﺮاش‬ ‫ﻟﻴ ﻼ را ﺑﺮدﻧ ﺪ ﭼ ﺎل ﺳ ﻴﻼﺑﯽ ‪ ،‬ﻟﻴ ﻼ‬
‫ﺁوردﻧﺪ ﺳﻴﺐ و ﮔﻼﺑﯽ ‪ ،‬ﻟﻴﻼ‬
‫ﺧﻴﻠ ﯽ‬ ‫ﻟﻴ ﻼ ﮔ ﻞ اﺳ ﺖ ‪ ،‬ﻟﻴ ﻼ‬
‫ﺧﻮﺷﮕﻞ اﺳﺖ ﻟﻴﻼ‬
‫*****‬
‫‪pdf.tarikhema.ir‬‬

‫ﮐﻤﺘ ﺮ‬ ‫ﻣ ﺎ ﺷ ﻴﺦ و زاه ﺪ هﻼﻟ ﯽ زﻣﺰﻣ ﻪ‬

‫ﺷﻨﺎﺳﻴﻢ دﻻ ‪ ،‬هﻼﻟﯽ زﻣﺰﻣﻪ‬
‫*****‬
‫ﭘﺴﺮﻋﻤ ﻮ‬ ‫ﺁﺳ ﻤﺎن ﭘ ﺮ ﺳ ﺘﺎرﻩ ﻥ ﻴﺰﻩ ﺑ ﺎزی ﻣﻴﮑﻨ ﺪ‬
‫دﺧﺘﺮﻋﻤﻮ ‪ ،‬ﻥﺎﻣﺰد ﺑﺎزی ﻣﻴﮑﻨﺪ‬
‫*****‬

‫ﺧ ﺎﻥﻢ ﻣ ﻨﻮر‪،‬‬ ‫ﻗﺎﻓﻠﻪ از ﺷﻴﺮ و ﺷﮑﺮ ﺑﺎرش اﺳ ﺖ‬

‫ﺟﻠﻮ دارش اﺳﺖ‬
‫ﻧﻤﻮﻧﻪ ی ﺗﺼﻨﻴﻔﻬﺎی ﻗﺪﻳﻤﯽ ﮐﻪ ﺁهﻨﮕﺶ را ﻣﯽ داﻧﻢ‬
‫هﺮ ﭼﻨﺪ ﻗﻠﻢ ﻋﺎرف ﺑﺴﻴﺎر ﺕﻨﺪ و ﺑﯽ ﭘﺮواﺳﺖ و ﮐﻠﻤﺎت ﻣﺒﺘﺬل و ﻗﺒﻴﺢ ایﻦ ﺕ ﺼﺎﻥﻴﻒ را هﻢ ذﮐ ﺮ ﮐﺮدﻩ‬
‫ﮐﻪ ﻣﻦ ﺣﺬف ﻥﻤﻮدم وﻟﯽ ﻣﻘﺼﻮد او ﺷﺮح ایﻦ ﻥﮑﺘ ﻪ اﺳ ﺖ ﮐ ﻪ ﺕﺼﻨﻴﻔﻬ ﺎی ﺁن زﻣ ﺎن از ﻟ ﺤﺎظ ﺷ ﻌﺮ ‪،‬‬
‫اﻥﻮاع ﺑﺴﻴﺎر ﭘﺴﺘﯽ ﺑﻮدﻩ ﮐﻪ ﻥﻤﺎیﻨﺪﻩ ی اوﺿﺎع اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﺁن دورﻩ اﺳﺖ‪.‬اﻣﺎ ﺑﻪ ﻥﻈﺮ ﻥﮕﺎرﻥﺪﻩ ﭼﻨﻴﻦ ﻣﯽ‬
‫رﺳﺪ ﮐﻪ ﻋﺎرف ﺑﺮای ایﻨﮑﻪ ارزش ﺳﺨﻦ ﺧﻮد را ﺑﻴﺸﺘﺮ ﮐﻨﺪ ﺑﻪ ﺕﺼﻨﻴﻔﻬﺎی ﻣﺒﺘ ﺬل ا ﺷﺎرﻩ ﮐ ﺮدﻩ ا ﺳﺖ‬
‫در ﺹﻮرﺕﻴﮑﻪ ﻗﺒﻞ از او ‪ ،‬ﺑﺴﯽ ﺁهﻨﮕﻬﺎی دﻟﻨﺸﻴﻦ ‪ ،‬ﺑﻪ ﻥﺎم ﺕﺼﻨﻴﻒ ﻣﻌﻤﻮل ﺑﻮدﻩ اﺳﺖ ﮐﻪ ﮐﻠﻤﺎت ﺁﻥﻬ ﺎ‬
‫هﻢ ﭼﻨﺪان ﺳﺴﺖ و ﺑﯽ رویﻪ ﻥﻴﺴﺖ‪.‬ﭘﺲ او ﺧﻮاﺳﺘﻪ اﺳﺖ ﺑﺪیﻨﻮﺳﻴﻠﻪ ﺧﻮد را یﮑﻪ ﺕﺎز ﻣﻴﺪان و از هﻤﻪ‬
‫ﺑﺮﺕ ﺮ و واﻻ ﺕ ﺮ ﺟﻠ ﻮﻩ ده ﺪ ‪ ،‬در ﺹ ﻮرﺕﻴﮑﻪ ﻣﻄﻠ ﺐ ﭼﻨﻴ ﻦ ﻥﻴﺴ ﺖ‪.‬ایﻨ ﮏ ﺑ ﺮای ﻥﻤﻮﻥ ﻪ ‪ ،‬اﺷ ﻌﺎر ﭼﻨ ﺪ‬
‫ﺕﺼﻨﻴﻒ زﻣﺎن وی را ﮐﻪ دارای ﺁهﻨﮕﻬﺎی ﺑﺴﻴﺎر زیﺒﺎﺋﯽ هﻢ ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ ‪ ،‬ﻣﯽ ﻥﮕﺎرم ﮐﻪ ﻣﻮﺿﻮع ﺑﻬﺘ ﺮ‬
‫روﺷ ﻦ ﺷ ﻮد‪.‬ﺿ ﻤﻨًﺎ ای ﻦ ﻥﮑﺘ ﻪ را ه ﻢ ﺕ ﺬﮐﺮ ﻣ ﯽ ده ﻢ ﮐ ﻪ ﮔﻮیﻨ ﺪﻩ ی ﺷ ﻌﺮ و ﺳ ﺎزﻥﺪﻩ ی ﺁهﻨ ﮓ ای ﻦ‬
‫ﺕﺼﻨﻴﻔﻬﺎ ﻣﻌﻠﻮم ﻥﻴﺴﺖ‪.‬‬
‫‪ -١‬ﺕﺼﻨﻴﻒ در ﭘﺮدﻩ ی ﺑﻴﺪاد ﺑﻪ وزن ﺳﻪ ﺿﺮﺑﯽ ﺳﻨﮕﻴﻦ‪:‬‬
‫ﺕﺎ ﻗﻤﺮ در ﻋﻘﺮﺑ ﻪ ‪،‬‬ ‫ﻋﻘﺮب زﻟﻒ ﮐﺠﺖ ‪ ،‬ﺑﺎ ﻗﻤﺮ ﻗﺮیﻦ اﺳﺖ‬
‫ﮐﺎر ﻣﺎ ﭼﻨﻴﻦ اﺳﺖ‬
‫در را ﺑ ﺎ ﻟﻨﮕ ﺮ‬ ‫ﮐﻴﻪ ﮐﻴﻪ در ﻣﯽ زﻥﻪ ‪ ،‬ﻣﻦ دﻟ ﻢ ﻣﯽ ﺷ ﻨﮕﻪ‬
‫ﻣﯽ زﻥﻪ ‪ ،‬ﻣﻦ دﻟﻢ ﻣﯽ ﺷﻨﮕﻪ‬
‫ﻣﺴﺖ اﺳﺖ و ﺑﺎ ﺧﻨ ﺠﺮ‬ ‫ﺁی ﻣﯽ ﺕﺮﺳﻢ ‪ ،‬هﺎی ﻣﯽ ﻟﺮزم ﮔﺮﮐﻪ‬
‫ﻣﯽ زﻥﻪ ‪ ،‬ﻣﻦ دﻟﻢ ﻣﯽ ﺷﻨﮕﻪ‬
‫‪ -٢‬ﺕﺼﻨﻴﻒ درﻣﺎیﻪ ی اﺹﻔﻬﺎن ﺑﻪ وزن ﺳﻪ ﺿﺮﺑﯽ ﺳﻨﮕﻴﻦ‪:‬‬
‫ی ﺎ رب ﺕ ﻮ ﮐﻠﻴ ﺪ‬ ‫اﻣﺸ ﺐ ﺑ ﺒﺮ ﻣ ﻦ اﺳ ﺖ ‪ ،‬ﺁن ﻣﺎی ﻪ ی ﻥ ﺎز‬
‫ﺹﺒﺢ ‪ ،‬در ﭼﺎﻩ اﻥﺪاز‬
‫ﺣﺒﻴﺒ ﻢ ا ﮔﺮ ﺧﻮاﺑ ﻪ ‪،‬‬ ‫اﻣﺸﺐ ﺷﺐ ﻣﻬﺘﺎﺑﻪ ‪ ،‬ﺣﺒﻴﺒﻢ را ﻣﻴﺨ ﺎم‬
‫‪pdf.tarikhema.ir‬‬

‫ﻃﺒﻴﺒﻢ را ﻣﻴﺨﺎم‬
‫ﻣﺴ ﺖ اﺳ ﺖ و‬ ‫ﺧﻮاﺑﺴ ﺖ و ﺑﻴ ﺪارش ﮐﻨﻴ ﺪ‬
‫هﺸﻴﺎرش ﮐﻨﻴﺪ‬
‫ﺁن یﺎر ﺟﺎﻥﯽ ﺁﻣﺪﻩ‬ ‫ﮔﻮﺋﻴﺪ ﻓﻼﻥﯽ ﺁﻣﺪﻩ‬
‫ﺁﻣﺪﻩ ﺣﺎل ﺕﻮ ‪ ،‬اﺣﻮال ﺕﻮ ‪ ،‬ﺳﻴﻪ ﺧﺎل ﺕﻮ ‪ ،‬ﺑﺒﻴﻨﺪ ﺑﺮود‬
‫اﻣﺸﺐ ﺷﺐ ﻣﻬﺘﺎﺑﻪ ‪....‬‬
‫‪ -٣‬ﺕﺼﻨﻴﻒ ﻣﺎهﻮر ﺑﻪ وزن ‪ ٨/٦‬ﺳﻨﮕﻴﻦ‪:‬‬
‫اﺑ ﺮو ﭘﻴﻮﺳ ﺘﯽ ‪ ،‬دو‬ ‫ﻥ ﺮﮔﺲ ﻣﺴ ﺘﯽ ﺑ ﻪ روی ﺖ هﻤﭽ ﻮ ﻣ ﺎﻩ ‪ ،‬ﭼﺸ ﻢ ﺑ ﺪت دور‬
‫ﭼﺸﻤﺎﻥﺖ ﺳﻴﺎﻩ ‪ ،‬رﺷﮓ رخ ﺣﻮر‬
‫ﺑﺎﺷ ﺪ ﺕ ﺎ روزی‬ ‫ﺁﻓ ﺖ ﺟ ﺎﻥﯽ ﺧ ﺒﺮ دارت ﮐﻨ ﻢ‬
‫ﮔﺮﻓﺘﺎرت ﮐﻨﻢ‬
‫دریﻦ ﺟﺎ وزن ﺕﻨﺪﺕﺮ ﻣﯽ ﺷﻮد‪:‬‬
‫ﻣﺮغ ﻗ ﻔﺲ ﺷ ﮑﺴﺘﻪ ‪،‬‬ ‫ﺑﻠﺒﻞ زار ﺧﺴﺘﻪ ‪ ،‬دل ﺑﻪ ﮐﺴﯽ ﺑﺴ ﺘﻪ‬
‫از ﮐﻤﻨﺪ ﺧﻠﻖ ﺟﺴﺘﻪ‬
‫ﻋﺎﺷ ﻖ ﺁﻥﺴ ﺖ ﮐ ﻪ ﭘﺎ ﻣﯽ‬ ‫ای دو ﺹﺪ ﺑﻨﺪﻩ ﮔﺮﻓﺘﺎر ﮐﻤﻨﺪ ﻣﻮیﺖ‬
‫ﻥﮑﺸﺪ از ﮐﻮیﺖ)دو ﻣﺮﺕﺒﻪ(‬
‫‪pdf.tarikhema.ir‬‬

‫‪ -۴‬ﺗﺼﻨﻴﻒ ﺑﺴﻴﺎر زﻳﺒﺎی ﺑﺎ وﻗﺎر ذﻳﻞ ﺑﻪ وزن ﺳﻪ ﺿﺮﺑﯽ ﺳﻨﮕﻴﻦ در ﭼﻬﺎرﮔﺎﻩ ‪:‬‬
‫ﺗ ﺎراج دﻳ ﻦ و ﺁﺋﻴ ﻦ‬ ‫ای ﺁﻳ ﺘﯽ ز روﻳ ﺖ )ﺣﺒﻴﺒ ﻢ ز روﻳ ﺖ(‬
‫)ﺣﺒﻴﺒﻢ ﺑﺎز ﺁﺋﻴﻦ(‬
‫ﺗﺎری زﺗﺎر ﻣﻮﻳﺖ ﺧﺮاج ﭼﻴﻦ و ﻣﺎﭼﻴﻦ‬
‫ﻳﮑﺴ ﺮ ﮔﺬ ﺵﺘﻢ ای دوﺳ ﺖ‬ ‫ﺗﺎ ﺑﺮﺗﻮ ﺑﺮ ﮔﺸﻮدم ‪ ،‬ﺟﺎﻥﺎ دو ﭼﺸﻢ ﺣﻖ ﺑﻴﻦ‬
‫‪ ،‬از ﺣﻖ ﭘﺮﺳﺘﯽ و دﻳﻦ‬
‫دل ر ﺑﻮد ‪ ،‬ﻣ ﺒﺮ دﻳ ﻦ ﺧ ﺪا‬ ‫ﺵﻮخ دﻟﺒﺮ‪ ،‬ﻳﺎر ﻣﻪ ﻟﻘﺎ‬
‫را‬
‫ﺁهﻦ اﺳﺖ اﻳﻦ و ﻳﺎ ﺳﻨﮓ‬ ‫ﺣﻴﺮﺗﻢ ﺟﺎﻥﺎ ‪ ،‬ﮐﺎﻳﻦ دل ﺳﺨﺘﺖ‬
‫ﺧﺎرا‬
‫ﻋﻤﺮﻳﺴﺖ ﮐﺰدوﭼﺸﻤﻢ ‪،‬‬ ‫ای ﻟﻌﺒﺖ ﺗﺘﺎری ‪ ،‬ﺗﺎ ﭼﻨﺪ ﺑﯽ ﻗﺮاری‬
‫ﺑﺎﺵﺪ ﺳﺮﺵﮏ ﺟﺎری‬
‫اﻳﻦ ﺑﻮد ﻥﻤﻮﻥﻪ ای از ﺗﺼﻨﻴﻔﻬﺎی ﺁن زﻣﺎن‬
‫*****‬
‫ﻋﻠﯽ اﮐﺒﺮ ﺷﻴﺪا ‪ -‬ﺗﻨﻬﺎ ﺵﺎﻋﺮ ﺗﺼﻨﻴﻒ ﺳﺎزﻳﺴﺖ ﮐﻪ ﻗﺒﻞ از ﻋﺎرف ﻣﯽ ﺵﻨﺎﺳﻴﻢ و ﻋﺎرف هﻢ او را ﺑ ﺮ‬
‫ﺧﻮد ﻣﻘﺪم داﻥﺴﺘﻪ و ﺑﻪ ﻥﻴﮑﯽ ذﮐﺮ ﺧﻴﺮش ﮔﻔﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬ﺵﻴﺪا ﻣﺮدی دروﻳﺶ و وارﺳﺘﻪ ﺑﻮد‪.‬ﻣﺨﺘﺼﺮ ﺳ ﻪ‬
‫ﺗﺎری ﻣﯽ زد و ﺧﻂ ﻥﺴﺘﻌﻠﻴﻖ را هﻢ ﺧﻮش ﻣﯽ ﻥﻮﺵﺖ‪.‬ﺁهﻨﮕ ﻬﺎ و اﺵ ﻌﺎرش ﺑﺴ ﻴﺎر ﻣﻄﻠ ﻮب و دﻟﻨﺸﻴ ﻦ‬
‫اﺳﺖ‪.‬ﺑﻴ ﭽﺎرﻩ روﺋ ﯽ داﺵ ﺖ ﻥﺎزﻳﺒ ﺎ و ﻗ ﻠﺒﯽ ﭘ ﺮ از ﻣﻬ ﺮ و وﻓ ﺎ ﮐﻪ ه ﻤﻮارﻩ ﺑ ﻪ ﮐﻤﻨ ﺪ ﻋ ﺸﻖ ﻣ ﻪ روﻳ ﺎن‬
‫ﮔﺮﻓﺘ ﺎر ﺑ ﻮد و اﻳ ﻦ ﻥﻐﻤ ﻪ ه ﺎ ﺁﺛ ﺎر راز وﻥﻴ ﺎز دل ﺵ ﻴﺪاﺋﯽ اوﺳ ﺖ ﮐ ﻪ ﺵ ﺒﻬﺎ در ﻋ ﺎﻟﻢ ﺗﻨﻬ ﺎﺋﯽ ﺑ ﺎ ﺧ ﻮد‬
‫زﻣﺰﻣﻪ ﻣﯽ ﮐﺮد‪ :‬ﺑﺎ اﻳﻨﮑ ﻪ اﮐ ﻨﻮن در ﺣﺪود ﭘﻨ ﺠﺎﻩ ﺳ ﺎل از ﺗﺎرﻳﺦ ﺳﺮودن ا ﻳﻦ ﺁهﻨﮕﻬ ﺎ ﻣ ﯽ ﮔ ﺬرد ‪،‬‬
‫ﻟﻄﻒ و زﻳﺒﺎﺋﯽ ﺁﻥﻬﺎ هﻨﻮز ﭼﻨﺎن ﭘﺎﺑﺮﺟﺎﺳﺖ ﮐﻪ ه ﺮ ﮐﺲ ﺑﺸ ﻨﻮد ‪ ،‬ﺑ ﯽ اﺧﺘﻴ ﺎر ﻣ ﺠﺬوب و ﻣﻔ ﺘﻮن ﻣ ﯽ‬
‫ﺵﻮد‪.‬اﻳﻨﺴﺖ ﻥﻤﻮﻥﻪ ی ﺵﻌﺮ و ﻥﻐﻤﻪ ای ﮐﻪ از دل ﺑﺮﺁﻳﺪ‪.‬‬
‫‪pdf.tarikhema.ir‬‬

‫)ﺵﻤﺎرﻩ ‪ (١٢٣‬ﻋﻠﯽ اﮐﺒﺮ ﺵﻴﺪا )ﺵﺎﻋﺮ ﺗﺼﻨﻴﻒ ﺳﺎز (‬

‫ﺑﺮﺧﯽ ازﻳﻦ ﺗﺮاﻥﻪ هﺎ داﺳﺘﺎﻥﯽ دارد و در وﺹﻒ ﻣﻌﺸﻮﻗﯽ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺵﺪﻩ ﭼﻨﺎﻥﮑﻪ اﻳﻦ ﺗﺼﻨﻴﻒ را ﺑﺮای‬
‫ﻣﺮﺿ ﻴﻪ ی زﻳﺒ ﺎی ﺧ ﻮش ﺁواز ﺳ ﺮودﻩ اﺳ ﺖ ﮐ ﻪ وزن ﺵ ﺎد ﻥﺸ ﺎط ﺁور ﺵ ﻮخ و ﺵ ﻨﮕﯽ داد و ﮔﻮﺋ ﯽ‬
‫ﺁهﻨﮓ ﺁن از رﻥﮓ ﺵﻬﺮاﺵﻮب ﺵﻮر اﻗﺘﺒﺎس ﺵﺪﻩ اﺳﺖ‪:‬‬
‫ای ﺑ ﺖ رﻋﻨ ﺎ ﺑ ﻪ‬ ‫ﺑ ﺪو ﺑ ﺪو ﺑ ﺪو ﺑ ﺪو ﺑ ﺪو ﺑ ﺪو‬
‫ﻗﻠﺐ ﺵﻴﺪا ﺑﺪﻩ ﺗﺴﻼ‬
‫ﻏ ﻢ ﻥﺨ ﻮردی‬ ‫دﻟ ﻢ را ﺑ ﺮدی ﻣﻠ ﮏ ری‬
‫ﻣﺮﺿﻴﻪ‬
‫دل ﻣ ﻦ از ﺗ ﻮ‬ ‫ز ﻣﻬﻮﺵ ﺎن ﻣﻠ ﮏ ری‬
‫راﺿﻴﻪ‬
‫ﻣﺴ ﺖ و ﻣﻠﻨﮕ ﻪ ‪،‬‬ ‫ﻣﺮﺿ ﻴﻪ ﻗﺸﻨﮕ ﻪ ‪ ،‬ﭼ ﻪ ﺵ ﻮخ و ﺵ ﻨﮕﻪ‬
‫دﺳﺘﻬﺎش ﻗﺸﻨﮕﻪ‬
‫ﻥﺎزت ﮐﻨ ﻢ ﻣ ﻦ ‪ ،‬ای‬ ‫ﺑﺪو ﺑﺪو ﺑﺪو ﺑﺪو ﺑﺪو ﺑﺪو‬
‫ﺵﻮخ ارﻣﻦ ‪ ،‬دﻟﻢ ﺗﻮ ﻣﺸﮑﻦ‬
‫ﺑﺎ ﻣﻦ ﺑﺠﻨﮕﯽ ﻣﺮﺿﻴﻪ ‪ ،‬ﭼﻘﺪر ﻗﺸﻨﮕﯽ ﻣﺮﺿﻴﻪ ‪ ،‬ﻣﺴﺖ و ﻣﻠﻨﮕﯽ ﻣﺮﺿﻴﻪ‬
‫‪pdf.tarikhema.ir‬‬

‫ﺗﺼﻨﻴ ﻒ اﺑﻮﻋﻄ ﺎ را در وﺻ ﻒ اﺳ ﻤﻌﻴﻞ ﻓﺮزﻥ ﺪ داود ﺷ ﻴﺮازی ﺳ ﺮودﻩ اﺳ ﺖ‪.‬اﺳ ﻤﻌﻴﻞ را ﺳ ﺎﻗﯽ ﻡ ﯽ‬
‫ﻥﺎﻡﻴﺪﻥﺪ و ﺗﺎر را ﺑﺲ ﺷﻴﺮیﻦ و دﻟﭽﺴﺐ ﻡﯽ زد و هﻤﻮارﻩ ﺑﺎ ﺷﻴﺪا ﻡﺄﻥﻮس و هﻤﺪم ﺑﻮد‪.‬او ﺑ ﻪ ﺧﺮ یﺪ و‬
‫ﻓﺮوش اﺟﻨﺎس ﻋﺘﻴﻘﻪ اﺷﺘﻐﺎل داﺷﺖ و ﮐﻮزﻩ ی ﮔﻠﯽ ﭘﺮ ارزﺷﯽ ﺑﺪﺳﺖ ﺁورد و ﺁﻥﺮا ﺑ ﺮای ﻓ ﺮوش ﺑ ﻪ‬
‫اروﭘﺎ ﺑﺮد و ﺑﻪ ﺑﻬﺎی ﮐﻤﯽ از دﺳﺖ داد‪.‬وﻗﺘﯽ ﺧﺒﺮ یﺎﻓﺖ ﮐﻪ چﻴﺰ ﻥﻔﻴﺴﯽ را از ﮐﻒ دادﻩ ﮐﻪ ﺑ ﻪ ﻗﻴﻤ ﺖ‬
‫ﮔﺮان از دﺳﺖ دوم ﺧﺮیﺪﻩ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ از ﺷﺪت ﺗﺄﺛﺮ ﺧﻮد ﮐﺸﯽ ﮐﺮد‪.‬ایﻨﮏ اﺷﻌﺎر ﺗﺼﻨﻴﻒ‪:‬‬
‫ﺑ ﻪ ﺷ ﻴﺪای‬ ‫اﻻ ﺳ ﺎﻗﻴﺎ زراﻩ وﻓ ﺎ‬
‫ﺧﻮد ﺟﻔﺎ ﮐﻢ ﻥﻤﺎ‬
‫ﮐﻪ ﺳﻠﻄﺎن زﻟﻄﻒ ‪ ،‬ﺗﺮﺣﻢ ﮐﻨﺪ ﺑﻪ ﺣﺎل ﮔﺪا‬
‫ﺗﻮ ای ﺳﺮوﻥﺎز ﺑ ﻪ‬ ‫چﻮ اردی ﺑﻬﺸﺖ ﺟﻬﺎن ﮔﺸﺖ ﺑﺎز‬
‫ﺑﺴﺘﺎن ﺧﺮام ﺑﻪ ﺻﺪ ﻋﺰوﻥﺎز‬
‫ﮐﻪ ﺷﺪ چﻬﺮﻩ ات چﻤﻦ را ﻃﺮاز‬
‫ﺳ ﺮو چﻤ ﻦ‬ ‫ای ﮐ ﻪ ﺑ ﻪ ﭘﻴ ﺶ ﻗﺎﻡﺘ ﺖ‬
‫ﺧﺠﻞ ﺷﺪﻩ )ای ﺟﺎﻥﻢ ای ﺑﺒﻢ(‬
‫ﻏﻨﭽ ﻪ ی‬ ‫ﺳﻮﺳ ﻦ و ﮔ ﻞ ﺑ ﻪ ﭘﻴ ﺶ ﺗ ﻮ‬
‫ﻡﻨﻔﻌﻞ ﺷﺪﻩ )ای ﺟﺎﻥﻢ ای ﺑﺒﻢ(‬
‫ﺳ ﻮزم و‬ ‫ﺗ ﺎ ﺑ ﻪ ﮐ ﯽ از ﻏﻤ ﺖ ﮔ ﺪازم‬
‫ﺳﺎزم و ﺑﺴﺎزم‬
‫از‬ ‫ﺣﺒﻴﺒ ﻢ ﻃﺒﻴﺒ ﻢ ﻡ ﯽ ﺳ ﻮزم و ﻡ ﯽ ﺳ ﺎزم‬
‫ﻋﺸﻘﺖ در ﮔﺪازم‬
‫ﻗﺴﻤﺖ اول ﺗﺼﻨﻴﻒ ﻓﻮق ﺳﻪ ﺿﺮﺑﯽ اﺳﺖ و در ﻥﻴﻤﻪ ی دوم ﺑﻪ وزن ‪ ٨/٦‬ﺗﺒﺪیﻞ ﻡﯽ ﺷﻮد‪.‬‬
‫ﺗﺼﻨﻴﻒ ﺷﻮر ﺑﺎ وزن ﺳﻨﮕﻴﻦ ﺳﻪ ﺿﺮﺑﯽ ‪:‬‬
‫ﺳﻴﺎهﺶ ﻥﮕﺮ یﺪ‬ ‫چﺸﻢ ﺑﯽ ﺳﺮﻡﻪ )ﺁی ﺑﯽ ﺳ ﺮﻡﻪ(‬
‫)ﺳﻴﺎهﺶ ﻥﮕﺮیﺪ(‬
‫چ ﻮ ﻡﺎه ﺶ‬ ‫روی ﻥ ﺎ ﺷ ﺴﺘﻪ )ﺁی ﻥ ﺎ ﺷ ﺴﺘﻪ(‬
‫ﻥﮕﺮیﺪ )چﻮ ﻡﺎهﺶ ﻥﮕﺮیﺪ(‬
‫ﺷﻤﻊ ﺷﺐ ﺗﺎرم‬ ‫ﮔﻔﺘﻢ ﮐﻪ ﻏﻤﺨﻮارم ﺷﻮی )ﺷﻮی( در روز ﺟﺪاﺋﯽ‬
‫ﺷﻮی )ﺷﻮی( ﺗﺮﺳﻢ ﮐﻪ ﻥﻴﺎﺋﯽ‬
‫‪pdf.tarikhema.ir‬‬

‫)ﺷﻤﺎرﻩ ‪ (١٢٤‬ﻋﻠﯽ اﮐﺒﺮ ﺷﻴﺪا )در ایﻮان اﻥﺠﻤﻦ اﺧﻮت(‬

‫ﻮردی‬ ‫ﻢﺧ‬ ‫ﻪﻏ‬ ‫ﻥ‬ ‫ﻮ‬ ‫ﺮدی ﺗ‬ ‫ﻢﺑ‬ ‫ﻪ دﻟ‬ ‫ﻥ‬

‫دﻟﻢ ﺁزردی‬ ‫ﺗﻮ‬
‫ﺁن ﺳﻨﺒﻞ ﻡﻮیﺖ ﻡﯽ ﮐﺸﺪم‬ ‫ﻥﺎ دیﺪن رویﺖ ﻡﯽ ﮐﺸﺪم‬
‫*****‬
‫ﺗﺼﻨﻴﻒ اﻓﺸﺎری ﺑﻪ وزن ‪: ٨/٦‬‬
‫دوش دوش دوش ‪ ،‬ﮐﻪ ﺁن ﻡﻪ ﻟﻘﺎ ‪ ،‬ﺑﺎ وﻓﺎ ‪ ،‬ﺧﻮش ادا ‪ ،‬ﺑﺎ ﺻﻔﺎ‬
‫ﺑ ﺮدﻩ دی ﻦ و دﻟ ﻢ از‬ ‫از درم ﺁﻡ ﺪ و ﺑﻨﺸﺴ ﺖ‬
‫دﺳﺖ‬
‫ز ﺁن رخ هﻤﭽ ﻮ ﺁذر‬ ‫ﺁﺗﺶ اﻥﺪر دﻟﻢ ﺳ ﺮ زد )ﺟ ﺎﻥﻢ ﺳ ﺮ زد ﺑﺒ ﻢ ﺳ ﺮزد(‬
‫زد )ﺟﺎﻥﻢ ﺳﺮ زد ﺑﺒﻢ ﺳﺮزد(‬
‫ﺎن و‬ ‫ﺮﻩ ﺟ‬ ‫یﮑﺴ‬ ‫ﺮﻡﻨﻢ‬ ‫ﻪﺧ‬ ‫ﻮﺧﺖ هﻤ‬ ‫ﺳ‬
‫ﮐﺸﺘﻪ ی ﻋﺸﻘﺖ ﻡﻨﻢ‬ ‫ﺗﻨﻢ‬
‫ﺑﻴﺶ از ایﻦ ﻇﻠﻢ ﺑﯽ ﺣﺪ ﻡﮑﻦ‬ ‫ای ﺻﻨﻢ ﺑﺪ ﻡﮑﻦ‬
‫*****‬
‫ﻡﻘﺼﻮد ﻥﮕﺎرﻥﺪﻩ ذﮐﺮ ﻥﻤﻮﻥﻪ ای از ﺗﺼﻨﻴﻔﻬﺎی ﺷﻴﺪا ﺑ ﻮد‪.‬زی ﺮا چ ﻨﺎن ﮐ ﻪ اﺷ ﺎرﻩ ﺷﺪ ﺗﻤ ﺎم ﺁﻥﻬ ﺎ را ﺑﺎ یﺪ‬
‫‪pdf.tarikhema.ir‬‬

‫ﺟﺪاﮔﺎﻥﻪ ﺑﺎ ﻥﺖ ﺁهﻨﮕﻬﺎیﺶ ﻥﻮﺷﺖ و ﺑﻪ چﺎپ رﺳﺎﻥﻴﺪ ﮐﻪ ﺧﻮد ﻡﻮﺿﻮع ﺗﺄﻟﻴﻒ ﻋﻠﻴﺤﺪﻩ ایﺴﺖ‪.‬‬
‫‪pdf.tarikhema.ir‬‬

‫ﺧﻮاﻧﻨﺪﮔﺎن ﺗﺼﻨﻴﻒ‬
‫در ﻣﻮﺳﻴﻘﯽ اﻳﺮاﻧﯽ ﭼﻨﺎن ﻣﻌﻤﻮل ﺑﻮدﻩ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺁﻧﻬﺎﺋﻴﮑﻪ ﺻﺪاﻳﺸﺎن ﺑﻠﻨﺪ ﺑﻮدﻩ و ﺗﺤﺮﻳﺮ داﺷ ﺘﻪ اﺳ ﺖ ‪،‬‬
‫ﺁوزا ﻣ ﯽ ﺧﻮاﻧ ﺪﻩ و ﺧﻮاﻧﻨ ﺪﮔﺎن ﻧ ﺎﻣﯽ ﺗﺼﻨﻴ ﻒ ﺧﻮاﻧ ﺪن و اﺟ ﺮای ﺁهﻨﮕﻬ ﺎی ﺿ ﺮﺑﯽ را اﻣ ﺮی ﺳ ﺎدﻩ‬
‫ﺗﺼﻮر ﮐﺮدﻩ و دون ﻣﻘﺎم ﺧﻮد داﻧﺴﺘﻪ اﻧﺪ وﻝﯽ ﮔﺎﻩ اﺗﻔﺎق اﻓﺘﺎدﻩ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻧﻐ ﻤﻪ ای ﺿ ﺮﺑﯽ هﻢ ﺧﻮا ﻧﺪﻩ‬
‫اﻧﺪ ﭼﻨﺎﻧﮑﻪ ﺻﻔﺤﺎﺗﯽ ازﻳﻦ ﻗﺒﻴﻞ دﻳﺪﻩ ام ﮐﻪ ﺁواز ﺧﻮاﻧ ﯽ ﻣﻌ ﺮوف ‪ ،‬در ﻳ ﮏ روی ﺻﻔﺤﻪ ﺁواز و در‬
‫روی دﻳﮕﺮ ﺁن ﺗﺼﻨﻴﻒ ﺧﻮاﻧﺪﻩ و ﺷﺎﻳﺪ ﺑﺮای اﻳﻦ ﺑﻮدﻩ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻧﮕﻮﻳﻨ ﺪ ﻓ ﻼن ﺁواز ﺧ ﻮان ‪ ،‬از ﻋﻬ ﺪﻩ‬
‫ی اﺟﺮای ﺗﺼﻨﻴﻒ ﺑﺮﻧﻤﯽ ﺁﻳﺪ‪.‬وﻝﯽ ﻧﮕﺎرﻧﺪﻩ ﺗﺼﻮر ﻣﯽ ﮐﻨ ﺪ ﺁهﻨ ﮓ ﺿ ﺮﺑﯽ و ﺗﺼﻨﻴ ﻒ ﺧﻮاﻧ ﺪن هﻢ ‪،‬‬
‫ﻣﺜ ﻞ ﺁواز ﺧﻮاﻧ ﯽ ﺗﺨﺼ ﺺ و ﻣﻬ ﺎرت ﻣ ﯽ ﺧﻮاه ﺪ و از هﻤ ﻪ ﻣﻬﻤ ﺘﺮ ﺑﺎﻳ ﺪ ﺗﺼﻨﻴ ﻒ ﺧ ﻮان ‪ ،‬ﻗ ﻮﻩ ی‬
‫ﺗﺸﺨﻴﺺ ﺿﺮب داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ در ﻣﻮﻗﻊ ﺧﻮاﻧﺪن ‪ ،‬وزن را از دﺳﺖ ﻧﺪهﺪ و ﺑ ﻪ ا ﺻﻄﻼح ﻣﻌ ﺮوف‬
‫‪ ،‬از ﺿﺮب ﺧﺎرج ﻧﺸﻮد‪.‬‬
‫ﺑﻪ هﻤﻴﻦ ﺟﻬﺖ ﺧﻮاﻧﻨﺪﮔﺎﻧﯽ ﮐﻪ اﺳﺘﻌﺪاد اﻳﻦ ﮐﺎر را داﺷﺘﻪ اﻧﺪ اول ﺑﻪ ﻧﻮاﺧﺘﻦ ﺗﻤﺒﮏ ﺁﺷﻨﺎ ﺷ ﺪﻩ ا ﻧﺪ ﮐ ﻪ‬
‫در ﻣﻮﺳﻴﻘﯽ ﻣﺎ ﭘﺎﻳﻪ ی وزن اﺳﺖ و ﺁهﻨﮕﻬﺎی ﺿﺮﺑﯽ را ﺑﺎ ﮐﻤﮏ اﻳﻦ ﺁﻝﺖ ﻣﻮﺳﻴﻘﯽ ﺗﻤﺮﻳﻦ ﮐ ﺮدﻩ ا ﻧﺪ‬
‫ﺗﺎ ﺑﺘﺪرﻳﺞ ﺑﻪ وزﻧﻬﺎی ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺁﺷﻨﺎ ﺷﺪﻩ و از ﻋﻬﺪﻩ ی ﺧﻮاﻧﺪن ﻧﻐﻤ ﻪ ه ﺎی وزن دار ‪ ،‬ﺿ ﻤﻦ ﻧﻮاﺧﺘ ﻦ‬
‫ﺗﻤﺒﮏ ﺑﺮﺁﻣﺪﻩ اﻧﺪ‪.‬ﺑﺮﺧﯽ از ﺁﻧﻬﺎ هﻢ درﻳﻦ ﮐﺎر ﻣﻬﺎرت ﻳﺎﻓﺘﻪ ‪ ،‬اﺳﺘﺎد ﻓﻦ ﺿﺮب و ﺗﺼﻨﻴﻒ ﺷﺪﻩ اﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺁواز ﺧﻮاﻧﻬﺎ ﮐﻪ ﺻﻮت ﺧﺪا داد داﺷﺘﻪ ‪ ،‬ﻧﺨﻮاﺳﺘﻪ اﻧﺪ ﺑﺮای اﻳﻦ ﮐ ﺎر ﮐﻪ در ﻣ ﻘﺎم ﺧ ﻮد اهﻤﻴ ﺖ ﺑﺴﻴ ﺎر‬
‫دارد ‪ ،‬ارزش ﻣﺨﺼﻮص ﻗﺎﺋﻞ ﺷﻮﻧﺪ ‪ ،‬در ﺻﻮرﺗﻴﮑﻪ اﻳﻦ ﺧﻮد ﻓ ﻦ ﺑ ﻪ ﺧﺼﻮ ﺻﯽ ا ﺳﺖ و ا ﮔﺮ ﺁواز‬
‫ﺧﻮاﻧﯽ ﺗﻮاﻧﺴﺖ هﻢ ﺧﻮب ﺁواز ﺑﺨﻮاﻧﺪ و هﻢ ﺑﻪ درﺳ ﺘﯽ از ﻋ ﻬﺪﻩ ی ا ﺟﺮای ﺁهﻨﮕﻬ ﺎی ﺿﺮﺑﯽ ﺑﺮﺁ ﻳﺪ‬
‫ﺑﺎﻳﺪ ﻣﻘﺎم ﻣﻬﻤﺘﺮی ﺑﺮای او در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺖ‪.‬‬
‫هﺮ ﭼﻨﺪ در ﻣﻴﺎن ﺻﻔﺤﺎﺗﯽ ﮐﻪ از ﻗﺪﻣﺎ ﺷﻨﻴﺪﻩ ام ازﻳﻦ ﻧﻈ ﺮ ﭼﻴﺰ ﻗﺎ ﺑﻞ اهﻤﻴ ﺘﯽ ﻧ ﺪارم وﻝ ﯽ ﻣﯽ ﮔﻮﻳ ﻨﺪ‬
‫ﺑﺮﺧﯽ از ﺧﻮاﻧﻨﺪﮔﺎن ﻗﺪﻳﻢ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻋﻠﯽ ﺧﺎن ﻧﺎﻳﺐ اﻝﺴﻠﻄﻨﻪ و ﺿﻴﺎء رﺳﺎﺋﯽ ﮐﻪ ﻗﺒﻼ ﻧﺎﻣﺸﺎن ﮔﺬﺷ ﺖ ا ﻳﻦ‬
‫ﺗﺨﺼﺺ را در هﺮ دو ﻗﺴﻤﺖ داﺷﺘﻪ اﻧﺪ وﻝﯽ در ﻣﻴﺎن ﺧﻮاﻧﻨ ﺪﮔﺎن ﺳﯽ ﺳﺎﻝﻪ ی ا ﺧﻴﺮ ﮐﻪ ﺳﺮﮔﺬ ﺷﺖ‬
‫واﻗﻌﯽ هﻨﺮ ﺁﻧﻬﺎ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺟﻠﺪ دوم اﻳﻦ ﮐﺘﺎب ﺧﻮاهﺪ ﺑﻮد از ﻳﻦ ﻗﺒﻴ ﻞ ﺧﻮاﻧ ﻨﺪﮔﺎن دارﻳ ﻢ ﮐﻪ ﺑ ﻪ ﻣﻮ ﻗﻊ‬
‫ﺧﻮد از هﻨﺮ ﺁﻧﻬﺎ ﺳﺨﻦ ﺧﻮاهﺪ رﻓﺖ‪.‬‬
‫ﻣﻌﻠﻮم ﺷﺪ ﮐﻪ اوﻝﻴﻦ وﻇﻴﻔﻪ ی ﺗﺼﻨﻴﻒ ﺧﻮان ‪ ،‬ﺗﺸﺨﻴﺺ دادن ﺿﺮب و ﻧﻮاﺧﺘﻦ ﺗﻤﺒﮏ اﺳﺖ‪.‬ا ﻣﺎ ه ﺮ‬
‫ﮐﺲ ﺿﺮب را ﺑﻪ داﻣﺎن ﮔﺬارد و دﺳﺘﯽ روی ﺁن ﮐﺸﻴﺪ ‪ ،‬ﺿﺮب ﮔﻴﺮ ﻧﻴﺴﺖ ﭼﻨﺎﻧﮑﻪ هﻨﻮز هﻢ ﺑﺮ ﺧﯽ‬
‫ﺁﻧﺮا ﺟﺰء ﺁﻻت ﻣﻮﺳﻴﻘﯽ ﺑﺸﻤﺎر ﻧﻤﯽ ﺁورﻧﺪ و وﻗﺘﯽ ﻧﺎم ﺗﻤﺒﮏ ﺑﻪ ﻣﻴﺎن ﻣﯽ ﺁﻳ ﺪ ﻧﻪ ﺑ ﺮای ﺧﻮد ﺁﻝ ﺖ و‬
‫ﻧﻪ ﺑﺮای ﻧﻮازﻧﺪﻩ ی ﺁن ‪ ،‬ﻗﺪر وارزﺷﯽ ﻗﺎﺋﻞ ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ و ﺡﺘﯽ ﺑﻌﻀﯽ ﻧﻮاﺧﺘﻦ ﺁن را ﺳﺒﮏ ﻣ ﯽ ﺷﻤﺎرﻧﺪ‬
‫و ﭼ ﻴﺰی را در ﺑﻐ ﻞ ﻝﻮﻃﻴ ﺎن ﺳ ﺮ ﮔ ﺬر و ﻣﻄﺮﺑ ﺎن ﺑ ﯽ ه ﻨﺮ دﻳ ﺪﻩ اﻧ ﺪ ﺷ ﺎﻳﺴﺘﻪ ی ﻣﻘ ﺎم ه ﻨﺮی ﻧﻤ ﯽ‬
‫داﻧﻨ ﺪ‪.‬از ﻣﻠ ﺘﯽ ﮐ ﻪ ﺑ ﺮای ﺁداب و رﺳ ﻮم و ﻓﺮهﻨ ﮓ ﻣﻠ ﯽ ﺧ ﻮد ارزﺷ ﯽ ﻗﺎﺋ ﻞ ﻧﻴﺴ ﺖ ﻧﺒﺎﻳ ﺪ ﺟ ﺰ اﻳ ﻦ‬
‫اﻧﺘﻈﺎری داﺷﺖ اﻣﺎ اﮔﺮ ﻣﺎ ﺧﻮد ﺑﺮای ﺁن اهﻤﻴﺘﯽ ﻧﻤﯽ ﺷﻨﺎﺳﻴﻢ اروﭘﺎﺋﻴﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﺑ ﻪ ا ﻳﺮان ﺁﻣ ﺪﻩ اﻧ ﺪ ﻗﺪر‬
‫ﺁن را ﺑﻪ ﺧﻮﺑﯽ ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ اﻧﺪ‪.‬‬
‫‪pdf.tarikhema.ir‬‬

‫اهﻤﻴﺖ ﺗﻨﺒﮏ ‪ -‬ﻓﺮدرﻳﮏ روزن ﻣﯽ ﻧﻮﻳﺴﺪ ‪ :‬هﻤﻴﺸﻪ ﺑﺎ ﺱﻪ ﺗﺎرﺷﺎن ﻳﮏ اﺱﺒﺎب ﮐ ﻪ از ﻧ ﻈﺮ ﺻ ﻨﻌﺘﯽ‬

‫ﺧﻴﻠﯽ ﻣﻬﻢ اﺱﺖ هﻤﺮاﻩ ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ و اﻳﻦ هﻤﺎن ﺗﻨﺒﮏ اﺱﺖ و وزﻧﻬﺎﺋﯽ ﮐﻪ ﺑﺎ اﻳﻦ ﺁﻟﺖ ﻧﻮاﺧﺘﻪ ﻣ ﯽ ﺷ ﻮد‬
‫ﺑﺴﻴﺎر ﻣﺘﻨﻮع و ﻣﺨﺘﻠﻒ اﺱﺖ و ﻳﮏ اروﭘﺎﺋﯽ ﺑﺎﻳﺪ ﺧﻴﻠﯽ دﻗﺖ ﮐﻨﺪ ﺗﺎ ﺁن را درک ﻧﻤﺎﻳﺪ و ﺗﻘﻠﻴ ﺪ ﺁن هﻢ‬
‫ﮐﺎر ﻣﺸﮑﻠﯽ اﺱﺖ‪.‬‬
‫وﻗ ﺘﯽ در ﺱ ﺎل ‪ ١٣٢١‬ﻣﻌ ﺎون ادارﻩ ی ﻣﻮﺱ ﻴﻘﯽ ﮐﺸ ﻮر ﺑ ﻮدم و ﺁهﻨ ﮓ ﺱ ﺎز ﻧ ﺎﻣﯽ ﺷ ﻮروی )ﻟﺌ ﻮن‬
‫ﮐﻨﻴ ﭙﺮ( ﺑ ﻪ ﺗﻬ ﺮان ﺁﻣ ﺪ و ﺑ ﺎ ﺷ ﺮﮐﺖ اﺱ ﺘﺎدان و هﻨﺮﺟﻮﻳ ﺎن هﻨﺮﺱ ﺘﺎن ﻣﻮﺱ ﻴﻘﯽ ﮐﻨﺴﺮﺗ ﯽ داد ‪ ،‬اﻇﻬ ﺎر‬
‫ﻋﻼﻗﻪ ی ﺑﺴﻴﺎر ﺑﻪ ﺷﻨﻴﺪن ﺱﺎزهﺎی اﻳﺮاﻧﯽ ﮐﺮد وﻟﯽ ﭼﻮن ﻓﺮﺻﺖ ﻧﺪاﺷﺖ ﺗﻮﻓ ﻴﻖ زﻳ ﺎدی در ﻳﻦ ﺑﺎرﻩ‬
‫ﻧﻴﺎﻓﺖ اﻣﺎ در ﺱ ﻔﺮ دوم ﮐﻪ ﻣ ﺠﺪدًا ﺑ ﻪ ﺗﻬ ﺮان ﺁ ﻣﺪ )اردی ﺑﻬﺸ ﺖ ‪ (١٣٢٣‬ارﮐ ﺴﺘﺮ ﻣﻮﺱ ﻴﻘﯽ ﻣﻠ ﯽ ﮐ ﻪ‬
‫ﭘﻴﺶ ﺁهﻨﮓ اﻧﺠﻤﻦ ﻣﻮﺱﻴﻘﯽ ﻣﻠﯽ ﺑﻮد ﺑﺮای اوﻟﻴﻦ ﺑﺎر ﮐﻨﺴﺮﺗﯽ داد ﮐﻪ ﮐﻨﻴﭙﺮ هﻢ ﺣﻀﻮر داﺷﺖ‪.‬در ﻳﻦ‬
‫ﮐﻨﺴﺮت ‪ ،‬ﻋﻠﻴﻨﻘﯽ وزﻳﺮی ﺱﻮﻟﻮی ﺗ ﺎر و ﺣﺒ ﻴﺐ ﺱﻤﺎﻋﯽ ﺱﻮﻟﻮی ﺱ ﻨﺘﻮر زد‪.‬روز ﺑﻌ ﺪ ﮐ ﻪ ﮐﻨ ﻴﭙﺮ ﺑ ﻪ‬
‫ادارﻩ ی ﻣﻮﺱ ﻴﻘﯽ ﺁﻣ ﺪ ﻣﺠ ﺬوب ه ﻨﺮ اﻳ ﻦ دو اﺱ ﺘﺎد ﺑ ﻮد و درﺑ ﺎرﻩ ی ﺁﻧﻬ ﺎ از هﻴ ﭻ ﺗﺤﺴﻴ ﻦ و ﺁﻓﺮﻳ ﻦ‬
‫ﻣﻀﺎﻳﻘﻪ ﻧﮑﺮد‪.‬ﺑﻌﺪ ﮔﻔﺖ در ارﮐﺴﺘﺮ ﺷﻤﺎ ﻳﮏ ﻧﻮع ﺁ ﻟﺖ ﺽ ﺮﺑﯽ هﺴ ﺖ ﮐ ﻪ ﻧﻮاز ﻧﺪﻩ ی ﺁن ﺗﻮﺟ ﻪ ﻣ ﺮا‬
‫ﺑﺴﻴ ﺎر ﺟﻠ ﺐ ﮐ ﺮد و ﻣﻴ ﻞ ﻧﻤ ﻮد ﺁﻧ ﺮا ﺑ ﻪ ﺗﻨﻬ ﺎﺋﯽ ﺑﺸﻨ ﻮد‪.‬روز دﻳﮕ ﺮ ﺣﺴﻴ ﻦ ﺗﻬﺮاﻥ ﯽ ﺣﻀ ﻮر ﻳﺎﻓ ﺖ و‬
‫وزﻧﻬ ﺎی ﻣﺨﺘﻠ ﻒ را ﺑ ﻪ ﺗﻨﻬ ﺎﺋﯽ ﻧﻮاﺧ ﺖ ﮐ ﻪ ﺁهﻨﮕﺴ ﺎز ﻣﻌ ﺮوف ﺷ ﻮروی ‪ ،‬ﺱ ﺮاﭘﺎ ﮔ ﻮش ﺑ ﻮد‪.‬ﺱ ﭙﺲ‬
‫ﮔﻔ ﺖ ‪ :‬ﺷ ﻤﺎ ﺑ ﯽ ﺟﻬ ﺖ ﻧ ﺎم اﻳ ﻦ ﺁﻟ ﺖ را ﺽ ﺮب ﮔ ﺬاردﻩ اﻳ ﺪ ‪ ،‬ﻣ ﻦ ﺁن را ﺱ ﺎز ﻣ ﯽ داﻧ ﻢ ﭼ ﻪ در ﻋﻴ ﻦ‬
‫ﺱﺎدﮔﯽ ﮐﺎﻣﻠﺘﺮﻳﻦ ﺁﻟﺖ ﺽﺮﺑﻴﺴﺖ ﮐﻪ ﺗﺎﮐﻨﻮن ﺱﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪﻩ اﺱﺖ ؛ ﻣﯽ داﻧﻴﺪ ﭼﺮا ﻧﺎم ﺁن را ﺱﺎز ﮔ ﺬاردم‬
‫؟ ﻋﻠﺘﺶ اﻳﻨﺴﺖ ﮐﻪ ﺱﺎﻳﺮ ﺁﻻت ﺽﺮﺑﯽ را ﺑﺎ ﭼﻮب ﻣﯽ ﻧﻮازﻧﺪ و اﻳﻦ ﻳﮑ ﯽ ‪ ،‬ﺑﺎ دو دﺱ ﺖ و اﻧﮕﺸﺘ ﺎن‬
‫ﻧﻮاﺧﺘ ﻪ ﻣ ﯽ ﺷ ﻮد ﺑ ﻪ هﻤﻴ ﻦ ﺟﻬ ﺖ اﺣﺴﺎﺱ ﺎت ﻧﻮازﻧ ﺪﻩ ﺑ ﻪ وﺱ ﻴﻠﻪ ی ﺱ ﺮ اﻧﮕﺸ ﺖ و ﮐ ﻒ دﺱ ﺖ ‪ ،‬در‬
‫ﺁهﻨ ﮓ ﺁن ﺗ ﺄﺛﻴﺮ ﻣ ﯽ ﮐﻨ ﺪ‪.‬ﺽ ﻤﻨًﺎ ﮔﻔ ﺖ ﻣ ﻦ در ﻣﻘ ﺎم ﺧ ﻮد ‪ ،‬ه ﻨﺮ ﺣﺴﻴ ﻦ ﺗﻬﺮاﻧ ﯽ را ﺑ ﺎ ﻣﻘ ﺎم ه ﻨﺮی‬
‫ﺑﺰرﮔﺘﺮﻳﻦ اﺱﺘﺎدان ﺷﻤﺎ ﺑﺮاﺑﺮ ﻣﯽ داﻧﻢ‪.‬‬
‫اﮐﻨﻮن ﻣﻮﻗﻊ ﺁن ﻧﻴﺴ ﺖ ﮐﻪ از ﻣﻨ ﻈﻮر ﻣﺴ ﺎﻓﺮت ﮐﻨ ﻴﭙﺮ و ﮐﺎر هﺎی او ﭼﻴﺰی ﺑﻨ ﻮﻳﺴﻢ و در ﺟﺎی ﺧ ﻮد‬
‫وارد ﺑﺤﺚ اﻳﻦ ﻣﻄﻠﺐ ﻧﻴﺰ ﺧﻮاهﻢ ﺷﺪ هﻤﻴﻦ ﻗﺪر ﺧﻮاﺱﺘﻢ ارزﺷﯽ را ﮐ ﻪ ﻳ ﮏ ا ﺱﺘﺎد ﺑﺰرگ ﻣﻮﺱ ﻴﻘﯽ‬
‫روس ﺑﺮای ﺗﻤﺒﮏ ﻗﺎﺋﻞ ﺑﻮد و ﻣﺎ اﻳﺮاﻧﻴﺎن ﻋﺎدت دارﻳﻢ ﮐﻪ ﺑﺮای اﻇﻬ ﺎر ﻧﻈﺮه ﺎی اروﭘﺎﺋ ﻴﺎن ﻗ ﺪر و‬
‫ارج ﺑﻴﺸﺘﺮی ﻣﯽ ﺷﻨﺎﺱﻴﻢ ‪ ،‬ﺷﺎهﺪ ﻣﺜﺎل ﺁورم‪.‬ﺁﻳﺎ هﺮ ﮐﺲ ﺗﺎر و ﺱﻨﺘﻮر و ﺽ ﺮب زدﻩ ﺑ ﻮد هﻤﻴ ﻦ ا ﺛﺮ‬
‫را در ﻳﮏ ﻣﻮﺱﻴﻘﯽ دان ﺧﺎرﺟﯽ داﺷﺖ ؟ ﺷﮏ ﻧﻴﺴﺖ ﮐﻪ ﺟ ﻮاب ﻣﻨ ﻔﯽ ا ﺱﺖ! هﻨﺮ ا ﻳﻦ ا ﺱﺘﺎدان ﻓ ﻦ‬
‫ﺑﻮد ﮐﻪ او را ﻣﺠﺬوب ﮐﺮد و ﺑﺎ زﺑﺎﻧﯽ ﺱﺎدﻩ و ﺑﯽ ر ﻳﺎ ﺗﺤﺴ ﻴﻦ ﻧﻤ ﻮد و ﺁ ﻓﺮﻳﻦ ﮔﻔ ﺖ‪.‬ﺁری ه ﺮ ﺱ ﺎزی‬
‫را هﺮ ﭼﻪ ه ﻢ ﺱﺎدﻩ ﺑﺎ ﺷﺪ وﻗ ﺘﯽ ﺧﻮب ﻧﻮاﺧﺘ ﻨﺪ ا ﻳﻦ اﺛ ﺮ را دارد‪.‬در ﻣﻴ ﺎن ﻧﻮاز ﻧﺪﮔﺎن ﺗﻬ ﺮان ﮐﺴ ﺎن‬
‫دﻳﮕﺮی هﻢ ﺑﻮدﻧﺪ ﮐﻪ ﺁن اﺱﺘﺎد رو ﺱﯽ ﻓﺮﺻ ﺖ د ﻳﺪار ﻳ ﺎ ﻣﺸﺎه ﺪﻩ ی ﮐﺎر ﺁﻧ ﻬﺎ را ﻧﺪا ﺷﺖ ؛ از اﻳ ﺮان‬
‫رﻓﺖ و اﻳﻦ ﺱﻪ ﻧﺎم را در دﻓﺘﺮ ﺧﺎﻃﺮات ﺧﻮد ﺑﺎ ﺗﮑﺮﻳﻢ ﺑﺴﻴﺎر ﻳﺎدداﺷﺖ ﮐﺮد‪:‬‬
‫وزیﺮی ‪ -‬ﺱﻤﺎﻋﯽ ‪ -‬ﺗﻬﺮاﻥﯽ‪.‬‬
‫اﮐﻨﻮن ﮐﻪ اﻳ ﻦ دا ﺱﺘﺎن را ﻣ ﯽ ﻧﻮﻳﺴﻢ ﺱﻤﺎﻋﯽ ﺱﺎﻟﻬﺎﺱ ﺖ د ﻳﺪﻩ از دﻧ ﻴﺎ ﺑﺴ ﺘﻪ ا ﺱﺖ! ﺁ ﻳﺎ ﻣﺎ ﻗﺪر او را‬
‫داﻧﺴﺘﻴﻢ و ﺁﻳﺎ ﻗﺪر وزﻳﺮی و ﺗﻬﺮاﻧﯽ را ﮐﻪ ﺧﻮﺷﺒﺨﺘﺎﻧﻪ در ﻗﻴﺪ ﺣﻴﺎﺗﻨﺪ ﻣﯽ داﻧﻴﻢ؟ ﺑﺎ ﮐﻤ ﺎل ﺗﺄ ﺱﻒ ﺑﺎ ﻳﺪ‬
‫اﻋﺘﺮاف ﮐﺮد ﮐﻪ هﺮﮔﺰ!ﺷﺎﻳﺪ ﺗﻨﻬﺎ ﺑﻪ اﻳﻦ وﺱﻴﻠﻪ ﺑﺘﻮان ﻧﺎم ا ﻳﻦ هﻨﺮﻣﻨ ﺪان را ﮐﻪ از هﻨﺮ هﺮ ﻳ ﮏ ﺑﻪ‬
‫ﻣﻮﻗﻊ ﺧﻮد ﺱﺨﻦ ﺧﻮاهﻢ ﮔﻔﺖ ﭘﺎﻳﺪار ﺱ ﺎﺧﺖ و ﻻا ﻗﻞ ﺷ ﺮح و وﺻ ﻔﺸﺎن را در ﮐﺘ ﺎب ﺑ ﺎﻗﯽ ﮔ ﺬارد ﺗ ﺎ‬
‫ﺁﻳﻨﺪﮔﺎن ﺑﺪاﻧﻨﺪ ﭼﻪ ﻧﻮاﺑﻐ ﯽ داﺷ ﺘﻪ و دار ﻳﻢ و ﻣﺮدم هﻨﺮﻧﺎﺷ ﻨﺎس اﻳ ﺮان هﻨ ﻮز ﻏﺎﻓﻠﻨ ﺪ ﮐ ﻪ ﻗ ﺪر ﺁﻧ ﻬﺎ را‬
‫ﺑﺪاﻧﻨﺪ و ازﻳﻦ ﺑﺮﮔﺰﻳﺪﮔﺎن هﻨﺮ ﺗﺠﻠﻴﻞ و اﺣﺘﺮام ﮐﻨﻨﺪ!‬
‫‪pdf.tarikhema.ir‬‬

‫ﺳ ﻠﻴﻘﻪ ی ﺗﻤﺒ ﮏ زن ‪ -‬ﺑ ﺎری ﻣﻘﺼ ﻮد ‪ ،‬اهﻤﻴ ﺖ ﻣﻘ ﺎم ﺗﻤﺒ ﮏ و ارزﺷ ﯽ اﺳ ﺖ ﮐ ﻪ وزن در ﻣﻮﺳ ﻴﻘﯽ‬
‫دارد‪.‬در ﻋﺎﻟﻢ ﻣﻮ ﺳﻴﻘﯽ اهﻤ ﻴﺖ ﺑﺴﻴ ﺎر ﺑ ﺮای وزن در ﻧ ﻈﺮ ﻣ ﯽ ﮔﻴﺮﻧ ﺪ ﺣ ﺘﯽ ﻣ ﻮرﺧﻴﻦ ﺑ ﻪ ا یﻦ ﻧﺘﻴ ﺠﻪ‬
‫رﺳ ﻴﺪﻩ اﻧﻨ ﺪ ﮐ ﻪ وزن ‪ ،‬اوﻟﻴ ﻦ ﻣﻮﺳ ﻴﻘﯽ ﺑﺸ ﺮ اﺳ ﺖ‪.‬در ارﮐﺴﺘﺮه ﺎی ﮐﻼﺳ ﻴﮏ ﻧﻮزاﻧ ﺪﻩ ی ﺗﻤﺒ ﺎل ی ﺎ‬
‫ﺗﻴﻤﭙﺎﻧﯽ ﻧﻘﺶ ﻣﻬﻤﯽ دارد‪.‬در ارﮐﺴﺘﺮ ﺝﺎز‪ ،‬ﻣﻬﻤﺘﺮیﻦ ﻋﻀﻮ ارﮐﺴﺘﺮ ﮐﺴﻴﺴﺖ ﮐﻪ ﺝﺎز ﻣﯽ زﻧﺪ ‪ ،‬وﻟﯽ‬
‫ﻣﺎ وﻗﺘﯽ ﻣﯽ ﮔﻮﺋﻴﻢ )دﻧﺒﮏ زن( ﻣﺜﻞ ایﻨﺴﺖ ﮐﻪ ﻧﺎﺳﺰا ﮔﻔﺘﻪ ایﻢ و ﻏﺎﻓﻠﻴﻢ ﮐﻪ ﺗﻤﺒﮏ ﭼﻪ اﺛﺮ ﺷ ﮕﺮف و‬
‫ﭼﻪ اهﻤﻴﺖ ﺷﺎیﺎﻧﯽ در ارﮐﺴﺘﺮ هﺎی ﻣﻌﻤﻮﻟ ﯽ ﻣ ﺎ ﮐ ﻪ ﻓﺎ ﻗﺪ هﻢ ﺁهﻨﮕﻴﺴ ﺖ ‪ ،‬داﺷ ﺘﻪ ا ﺳﺖ زی ﺮا ﺗﻨ ﻬﺎ ﺁن‬
‫ﺑﻮدﻩ ﮐﻪ ﻗﺮﻧ ﻬﺎ ﺝ ﺎی ا ﺹﻮات ﻓﺮ ﻋﯽ را ﺣ ﻔﻆ ﮐ ﺮدﻩ و ﺑ ﻪ ﻧﻐﻤ ﺎت ﻣﺎ ﺝ ﺎن ﺑﺨﺸﻴ ﺪﻩ ا ﺳﺖ‪.‬وﻗ ﺘﯽ ی ﮏ‬
‫ﻧﻮازﻧﺪﻩ ‪ ،‬ﺁهﻨﮕﯽ ﺽﺮﺑﯽ ﻣﯽ ﻧﻮازد اﮔﺮ ه ﻤﺎهﻨﮕﯽ در ﮐﺎر ﻧﺒﺎﺷ ﺪ ‪ ،‬هﻤﺎﻧ ﺎ هﻤﺮاه ﯽ ﺗﻨ ﺒﮏ اﺳ ﺖ ﮐ ﻪ‬
‫وی را ﺑﺮ ﺳﺮ ﺷﻮق ﻣﯽ ﺁورد و درک وزن را ﺑﺮای ﺷﻨﻮﻧﺪﻩ واﺽﺤﺘﺮ و ﺧﻮﺑﺘﺮ ﻣﻴﺴﺮ ﻣ ﯽ ﺳﺎزد و‬
‫ﻧﻐﻤﻪ ی ﺳﺎز را ﺧﻮش ﺁهﻨﮓ و ﺑﺎ ﻃﻨﻴ ﻦ ﺝ ﻠﻮﻩ ﮔ ﺮ ﻣﯽ ﮐ ﻨﺪ‪.‬در یﻦ ﺝ ﺎ ﻧﻴﺰ ذوق و ﺳ ﻠﻴﻘﻪ ی ﺽ ﺮب‬
‫ﮔﻴﺮ دﺧﺎﻟﺖ ﺗﺎم دارد‪.‬ﺑﻌﻀﯽ ﻧﻮازﻧﺪﮔﺎن ﺽﺮب ﻏﺎﻓﻠﻨ ﺪ ﮐ ﻪ ﺳ ﺎز را پﺸﺘﻴﺒ ﺎﻧﯽ ﻣ ﯽ ﮐﻨ ﻨﺪ و ﺧﻮد ﻧﻤﺎﺋ ﯽ‬
‫ﺑﯽ ﻣﻮرد ﺁﻧﻬﺎ ﻧﻐﻤﻪ ی ﺳﺎز را ﺧﺮاب ﻣﯽ ﮐﻨﺪ ‪ ،‬ﭼﻨﺎﻧﮑﻪ ﺑﺮﺧﯽ از ﺹﻔﺤﻪ هﺎی ﻗﺪیﻢ را ﮐﻪ ﻣﯽ ﺷﻨﻮم‬
‫ﺑﺴﻴﺎر ﻧﺎراﺣﺖ ﻣﯽ ﺷﻮم زیﺮا ﻣﯽ ﺧﻮاهﻢ ﺁهﻨﮓ ﺳ ﺎز را ﮔ ﻮش د هﻢ و ﺹ ﺪای ﺽ ﺮب ‪ ،‬ﻣﺨﺼﻮﺹ ًﺎ‬
‫ﺗﻠﻨﮕﺮهﺎی زیﺎدی ﮐﻪ ﺽﺮب ﮔﻴﺮ ﺑﻠﺒﻠﻪ ی ﺗﻤﺒﮏ زدﻩ اﺳﺖ یﺎ ﻣﻮاردی ﮐﻪ ﺧﻮاﺳﺘﻪ اﺳ ﺖ ﻧﻐﻤ ﻪ را ﺑ ﯽ‬
‫ﮐﻢ و ﮐﺎﺳﺖ ﺗﻘﻠﻴﺪ ﮐﻨﺪ ‪ ،‬ﺑﺴﻴﺎر زﻧﻨﺪﻩ اﺳﺖ و ﺗﻌﺠﺐ ﻣﯽ ﮐﻨ ﻢ ﭼﺮا ﻧﻮاز ﻧﺪﮔﺎن ‪ ،‬ای ﻦ روش را ﻣﻼ ﻣﺖ‬
‫ﻧﮑﺮدﻩ و ﺽﺮب ﮔﻴﺮ را ﺑﻪ وﻇﻴﻔﻪ ی ﺧﻮد ﺁﺷﻨﺎ ﻧﺴﺎﺧﺘﻪ اﻧﺪ ﮐﻪ ﻣﻘﺼ ﻮد ﺷ ﻨﻮﻧﺪﻩ ‪ ،‬درک ﻧﻐ ﻤﻪ و ﮐ ﺎر‬
‫ﺽﺮب ‪ ،‬پﺸﺘﻴﺒﺎﻧﯽ ﺳﺎز اﺳﺖ ﻧﻪ پﻮﺷﺎﻧﻴﺪن ﺹﺪای ﺁن‪ .‬ﺷﺎیﺪ ﻣﻬﻨﺪ ﺳﻴﻦ ﺽﺒﻂ ﺹﻮت ﻧ ﻴﺰ ﺑ ﯽ ﺗﻘﺼﻴ ﺮ‬
‫ﻧﺒﺎﺷﻨﺪ ﮐﻪ ﺽﺮب ﮔﻴﺮ را دورﺗﺮ ﻧﻨﺸﺎﻧﺪﻩ اﻧ ﺪ و در ﻧﺘﻴﺠ ﻪ ‪ ،‬ای ﻦ ﻋﻴ ﺐ پ ﻴﺪا ﺷ ﺪﻩ اﺳ ﺖ‪.‬ﺧﻼﺹ ﻪ ایﻨﮑ ﻪ‬
‫ﺽ ﺮب ﮔ ﺮﻓﺘﻦ و ﺧ ﻮب از ﻋﻬ ﺪﻩ ﺑﺮﺁﻣ ﺪن و ﺧ ﻮد ﻧﻤ ﺎﺋﯽ ﻧﮑ ﺮدن و ﺹ ﺪای ﺳ ﺎز را ﻧﭙﻮﺷ ﺎﻧﺪن ‪،‬‬
‫هﻨﺮیﺴﺖ ﮐﻪ از هﻤﻪ ﮐ ﺲ ﺑﺮﻧﻤ ﯽ ﺁی ﺪ و و ﻗﺘﯽ ﺗ ﻤﺎم ای ﻦ ﺝﻬ ﺎت ‪ ،‬ﻣﺮا ﻋﺎت ﺷﺪ و ه ﺮ ﭼﻴﺰ ﺑﻪ ﺝﺎی‬
‫ﺧﻮیﺶ ﻧﻴﮑﻮ اﻓﺘﺎد ‪ ،‬اﺛﺮی ﺑﺰرگ ﺧﻮاهﺪ داﺷﺖ‪.‬‬
‫ﺿ ﺮب و ﺗﺼﻨﻴ ﻒ ‪ -‬ﭼﻨﺎﻧﮑ ﻪ ﻗﺒ ﻼ اﺷ ﺎرﻩ ﺷ ﺪﻩ ﮐﺴ ﺎﻧﯽ ﮐ ﻪ ﺧ ﻮب ﺗﺼﻨﻴ ﻒ ﻣ ﯽ ﺧﻮاﻧﺪﻧ ﺪ و ﺁهﻨﮕﻬ ﺎی‬
‫ﺽﺮﺑﯽ را ﺑﻪ ﺷﻴﻮﻩ ای ﺧﻮش اﺝﺮا ﻣﯽ ﮐﺮدﻧﺪ‪.‬از ﻋﻬﺪﻩ ی ﻧﻮاﺧﺘﻦ ﺽﺮب ﻧﻴﺰ ﺑﻪ ﺧﻮﺑﯽ ﺑﺮﻣﯽ ﺁﻣﺪ ﻧﺪ‬
‫و در ﻣﻴﺎن ﻧﻮازﻧﺪﮔﺎن ﺽﺮب ‪ ،‬اﺳﺘﺎد ایﻦ ﻓﻦ را ﺣﺒﻴﺐ ﺳﻤﺎع ﺣﻀﻮر ﮔﻔﺘﻪ اﻧﺪ ﮐﻪ ﺳﺎﻟﻬﺎ ﺽ ﺮب ﮔﻴ ﺮ‬
‫ﻣﺤﻤﺪ ﺹﺎدﻗﺨﺎن ﺑﻮدﻩ و پﺎی ﺳ ﺎز اﺳ ﺘﺎد ‪ ،‬ﺽ ﺮب ﮔﺮﻓﺘ ﻪ و ﺑﻌ ﺪهﺎ در ﻧﻮاﺧﺘﻦ ﺳ ﻨﺘﻮر ه ﻢ اﺳ ﺘﺎدی و‬
‫ﻣﻬ ﺎرت یﺎﻓﺘ ﻪ اﺳ ﺖ‪.‬ﻧﻮازﻧ ﺪﮔﺎن ﻗﺎﺑ ﻞ ﺽ ﺮب ‪ ،‬ﮐﺴ ﺎﻧﯽ ﺑ ﻮدﻩ اﻧ ﺪ ﮐ ﻪ از ﻓﻴ ﺾ ﺗﻌﻠﻴﻤ ﺎت ﺁن اﺳ ﺘﺎد ﺑ ﻪ‬
‫ﻣﻘﺎﻣﯽ رﺳﻴﺪﻩ اﻧﺪ‪.‬از ﺷﺎﮔﺮدان او ﺳﻪ ﺗﻦ را ﻧﺎم ﻣﯽ ﺑﺮﻧﺪ‪:‬‬
‫‪ -١‬ﺁﻗﺎ ﺟﺎن ﮐﻪ در ﺽﺮب ﮔﺮﻓﺘﻦ و ﺧﻮاﻧﺪن ﺁهﻨﮓ هﺎی ﺽﺮﺑﯽ ‪ ،‬ﺗﺴﻠﻂ داﺷﺘﻪ اﺳﺖ و ﺑﺮای ایﻦ ﮐﻪ‬
‫ﺑﺎ ﺁﻗﺎﺝﺎن دیﮕﺮ اﺷﺘﺒﺎﻩ ﻧﺸﻮد ‪ ،‬او را ﺁﻗﺎﺟﺎن اول ﻧﺎﻣﻴﺪم‪.‬‬
‫‪ -٢‬ﺗﻘﯽ ﺧﺎن ﮐﻪ ﭼﻮن هﻤﻮارﻩ ﺑﺎ ﻧﺴﻘﭽﯽ ﺑﺎﺷﯽ ﺑﻮدﻩ ‪ ،‬ﺑﻪ ﻧﺎم ﺗﻘﯽ ﻧﺴﻘﭽﯽ ﺷﻬﺮت یﺎﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪pdf.tarikhema.ir‬‬

‫)ﺷﻤﺎرﻩ ‪ (١٢٥‬ﻧﺸﺴﺘﻪ ﺳﻤﺎع ﺣﻀﻮر اﺳﺘﺎد ﺽﺮب و ﺳﻨﺘﻮر‪.‬ایﺴﺘﺎدﻩ از راﺳﺖ ‪ -١ :‬ﺣﺎﺝﯽ ﺧﺎن ﻋﻴﻦ اﻟﺪوﻟﻪ ای‬

‫‪ -٢‬ﺗﻘﯽ ﺧﺎن ‪ -٣‬ﺣﺴﻦ ﺳﻨﺘﻮری ‪ -٤‬ﺁﻗﺎﺝﺎن )ایﻦ ﻋﮑﺲ در ﺑﻐﺪاد ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ(‬
‫‪pdf.tarikhema.ir‬‬

‫‪ -٣‬ﺣﺎﺟﯽ ﺧﺎن ﮐﻪ ﭼﻮن ﭘﻴﺸ ﺨﺪﻣﺖ ﻣﺨﺼ ﻮص ﻋﻴ ﻦ اﻟﺪوﻟ ﻪ ﺑ ﻮدﻩ ‪ ،‬ﺑ ﻪ ﺣﺎﺟﯽ ﺧ ﺎن ﻋﻴ ﻦ اﻟﺪو ﻟﻪ ای‬
‫ﻣﻌﺮوف ﺵﺪﻩ اﺳﺖ‪.‬‬

‫)ﺵﻤﺎرﻩ ‪ (١٢٦‬ﻋﻴﺴﯽ ﺁﻗﺎ ﺑﺎﺵﯽ‬

‫داود ﺵﻴﺮازی ﻧﻮازﻧﺪﻩ ی ﻣﻌﺮوف ﺗﺎر ﮐﻪ ﻗﺒﻼ درﺑﺎرﻩ ی او ﺵ ﺮﺣﯽ ﻧﻮ ﺵﺘﻪ ام ‪ ،‬ﭘ ﺴﺮی داﺵ ﺘﻪ ا ﺳﺖ‬
‫ﺑﻪ ﻧﺎم ﺁﻗﺎﺟﺎن ﮐﻪ او هﻢ در ﺿﺮب ﻣﻬﺎرت داﺵﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬وی را ﺁﻗﺎﺟﺎن دوم ﻣﯽ ﮔﻮیﻢ‪.‬‬
‫ﺑﺎﻻ ﺧﺎن ﭘﺪر ﻣﺮﺗﻀﯽ ﻧﯽ داود ﺿﺮب ﮔﻴﺮ ﺧﻮﺑﻴﺴﺖ ﮐﻪ هﻤﻮارﻩ ﺑﺎ ﺳﺎز ﻓﺮزﻧﺪش ﺿﺮب ﻣﯽ ﮔﺮﻓﺖ‬
‫وهﻨﻮز هﻢ ﺣﻴﺎت دارد‪.‬وی ﺵﺎﮔﺮد ﺁﻗﺎﺟﺎن دوم اﺳﺖ‪.‬‬
‫از ﮐﺴﺎن دیﮕﺮ ﮐﻪ در ﺧﻮاﻧﺪن ﺗﺼﻨﻴﻒ و ﻧﻮاﺧﺘﻦ ﺿﺮب ﺵﻬﺮت داﺵﺘﻪ اﻧﺪ ﺳﻴﺪ ﺣﺴﻦ ﻧﻮزاﻧﺪﻩ ی ﺳﻪ‬
‫ﺗ ﺎر ﮐ ﻪ ﻗﺒ ﻼ ﻧ ﺎﻣﺶ ﮔﺬﺵ ﺖ هﻤﭽﻨﻴ ﻦ )رﺿ ﺎ ﻗﻠﻴﺨ ﺎن( و )رﺿ ﺎ روان ﺑﺨ ﺶ( ﻓﺮزﻧ ﺪ ﺁﻗﺎﺟ ﺎن دوم و‬
‫)اﺳﻤﻌﻴﻞ ﻏ ﺪیﺮی( و )اﺹ ﻐﺮ ﺁﮐﻤﭙﺎﻧﻴﻤ ﺎن( ﻗﺎ ﺑﻞ ذ ﮐﺮ ﻣ ﯽ ﺑﺎﺵ ﻨﺪ‪.‬از ﺁواز ر ﺿﺎﻗﻠﯽ ﺧﺎن ﭼ ﻨﺪ ﺹﻔﺤﻪ‬
‫ﺑﺎﻗﻴﺴﺖ ﮐﻪ ﭼﻴﺰ ﻓﻮق اﻟﻌﺎدﻩ ای ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻧﻤﯽ رﺳﺪ‪.‬رﺿﺎ روان ﺑﺨﺶ و اﺹﻐﺮ اﮐﻤﭙﺎﻧﻴﻤﺎن را هﻢ د یﺪﻩ‬
‫ﺑ ﻮدم ﮐ ﻪ ﺑ ﺪ ﻧﺒﻮدﻧ ﺪ‪.‬اﻣ ﺎ ﺑ ﻪ ﻃ ﻮری ﮐ ﻪ ﺵ ﻨﻴﺪﻩ ام ﻋﻴﺴ ﯽ ﺁﻗﺎﺑﺎﺷ ﯽ ﮐ ﻪ یﮑ ﯽ دو ﻣﺮﺗﺒ ﻪ ه ﻢ ﻗﺒ ﻼ از او‬
‫ﮔﻔﺘﮕﻮ ﺑﻪ ﻣﻴﺎن ﺁﻣﺪﻩ اﺳﺖ دریﻦ ﻓﻦ از دیﮕ ﺮان ﺑﺮ ﺗﺮ ﺑﻮدﻩ اﺳ ﺖ ﻣﺨﺼﻮ ﺹًﺎ ﻣ ﯽ ﮔﻮیﻨ ﺪ د ﺳﺘﮕﺎﻩ دان‬
‫ﺑﻮدﻩ و ﺑﻪ ﺗﻤﺎم ﮔﻮﺵﻪ هﺎ ﺣﺘﯽ ﺧﻮاﻧﺪن ﺁواز ﻧﻴﺰ ﺗﺴﻠﻂ داﺵﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺣﺎﺟﯽ ﺧﺎن ‪ -‬ﮔﻮیﻨﺪ درویﺸﺨﺎن او را )ﻣﺘﺮوﻧﻢ( ارﮐﺴﺘﺮ ﻣﯽ ﮔﻔﺘﻪ اﺳﺖ و ﭼﻮن در ذوق و ﺳﻠﻴﻘﻪ ی‬
‫ﺁن اﺳﺘﺎد ﺗﺮدیﺪی ﻧﻴﺴﺖ ﻣﻌﻠﻮم ﻣﯽ ﺵﻮد ﺣﺎﺟﯽ ﺧ ﺎن ﺑ ﻪ ﻣ ﻘﺎم هﻨﺮﻣﻨ ﺪی ر ﺳﻴﺪﻩ ا ﺳﺖ‪.‬ﺣ ﺴﺎم اﻟﺴﻠﻄﻨ ﻪ‬
‫ﻣﯽ ﮔﻔﺖ ﺵﺒﯽ ﺑﺎ دوﺳﺘﺎن ﺑﻪ ﺑﺎغ رﻓﺘﻴﻢ و ﭼ ﻮن ﺳ ﺎز هﻤ ﺮاﻩ ﻧﺪاﺵ ﺘﻴﻢ ‪ ،‬ﺣﺎﺟﯽ ﺧﺎن ﻣ ﺎ را ﺳﺎﻋﺘﻬﺎ ﺑ ﺎ‬
‫ﺧﻮاﻧﺪن ﺁهﻨﮕﻬﺎی ﺿﺮﺑﯽ و ﻧﻮاﺧﺘﻦ ﺗﻤﺒﮏ ﻣﺸﻐﻮل ﮐﺮد و ﺑﻪ ﻗﺪری در ﮐﺎر ﺧﻮد ﻣﻬ ﺎرت داﺵ ﺖ ﮐ ﻪ‬
‫از ﻧﺒﻮدن ﺳﺎز ﻧﻘﺼﯽ ﺑﻪ ﻧ ﻈﺮ ﻧﺮﺳ ﻴﺪ‪ .‬ﻗﻮام اﻟﺴﻠﻄ ﺎن اﻇ ﻬﺎر ﻣ ﯽ داﺵ ﺖ ﺑ ﺎ ایﻨ ﮑﻪ ﺣ ﺎﺟﯽ ﺧ ﺎن ﺳﻮاد‬
‫ﺣﺴﺎﺑﯽ ﻧﺪاﺵﺖ و ﻟﯽ دوﺳ ﺘﺎن ﺑ ﺎ ذوﻗ ﺶ ﻏﺰﻟ ﻴﺎت ﻣﻌ ﺮوف ﺳ ﻌﺪی و ﺣ ﺎﻓﻆ را ﺧﻮب ﺑ ﻪ وی ﺁﻣﻮﺧ ﺘﻪ‬
‫‪pdf.tarikhema.ir‬‬

‫ﺑﻮدﻧﺪ و او ﺁﻧﻬﺎ را ﺑﻪ ﻣﻨﺎﺳﺒﺖ ﻣﯽ ﺧﻮاﻧﺪ‪.‬ﺵﺒﯽ درﺧﻮاﻧﺪن ﺵ ﻌﺮی اﺵ ﺘﺒﺎﻩ ﮐ ﺮد و ﮐﻠﻤ ﻪ ای را ﺹﺤﻴﺢ‬

‫ادا ﻧﮑﺮد‪.‬ﭘﺪرم ﮔﻔﺖ‪:‬‬
‫ﺑ ﺰرﮔﺶ ﻧﺨﻮاهﻨ ﺪ اه ﻞ ﺧ ﺮد‬
‫ﮐﻪ ﻧﺎم ﺑﺰرﮔﺎن ﺑﻪ زﺵﺘﯽ ﺑﺮد‬
‫ﺣﺎﺟﯽ ﮔﻔﺖ ﭼﻮن اﺵﻌﺎر را در ﺑﺰرﮔﯽ ﻓﺮا ﮔﺮﻓﺘ ﻪ ام ‪ ،‬ﺵ ﺎیﺪ ﺑ ﻪ ﻏ ﻠﻂ ﺧﻮاﻧ ﺪﻩ ام و ﺑ ﻴﺶ از یﻦ ﻧﺒﺎ یﺪ‬
‫اﻧﺘﻈﺎر داﺵﺖ‪.‬ﺑﻪ هﺮ ﺣﺎل ﺁﻧﭽ ﻪ ﻣﻌ ﺮوف اﺳ ﺖ و هﻤ ﻪ ی اه ﻞ ﻓﻦ ﺗﺼ ﺪیﻖ دارﻧ ﺪ و او را در زﻣ ﺎن‬
‫ﺧﻮد ﺑﻬﺘﺮیﻦ ﺗﺼﻨﻴﻒ ﺧﻮان وﺿﺮب ﮔﻴﺮ داﻧﺴﺘﻪ اﻧﺪ‪.‬‬
‫‪pdf.tarikhema.ir‬‬

‫ﻋﺒﺪاﷲ دواﻣﯽ ‪ -‬ﻋﻼﻗﻪ ی ﺑﺴﻴﺎری ﺑﻪ ﺣﺎﺟﯽ ﺧﺎن ﺿﺮب ﮔﻴﺮ ﭘﻴﺪا ﮐﺮد و ﺳﺎﻟﻴﺎن دراز ﺑﺎ او ﻣ ﺄﻧﻮس‬
‫ﺑﻮد و ﻣﻮﺳﻴﻘﯽ را از وی ﺁﻣﻮﺧﺖ‪.‬ﻋﺒﺪاﷲ ﺧﺎن ﻣﺮد ﺑﺎ ذوق ﺧﻮﺷﻪ ﭼﻴﻨﯽ ﺑﻮد و هﺮ ﺁهﻨﮓ و ﻧﻐﻤ ﻪ ی‬
‫ﺧﻮﺷﯽ ﻣﯽ ﺷﻨﻴﺪ ‪ ،‬ﻓﺮا ﻣ ﯽ ﮔﺮﻓ ﺖ و ﺁﻧ ﻘﺪر ﺗﮑ ﺮار و ﺗ ﻤﺮیﻦ ﻣﯽ ﮐ ﺮد ﺗﺎ از ﻋ ﻬﺪﻩ ی اﺟ ﺮای ﺁن ﺑﻪ‬
‫ﺧﻮﺑﯽ ﺑﺮﻣﯽ ﺁﻣﺪ و ﺑﻪ ایﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ در ﺧﻮاﻧﺪن ﻧﻮاهﺎی ﺿﺮﺑﯽ و ﺗﺼﻨﻴﻒ هﺎ ﻣﻬﺎرت یﺎﻓﺖ ﭼﻨﺎﻧﮑﻪ هﻢ‬
‫اﮐﻨﻮن اﺳﺘﺎد ﺑﺮﮔﺰیﺪﻩ ی ایﻦ ﻓﻦ ﺑﻪ ﺷﻤﺎر ﻣﯽ رود‪.‬ﻧﺎﻣﺒﺮدﻩ اﺳﺘﻌﺪاد ﺧﺎﺹﯽ در ﭘﺮوراﻧﺪن ﮔﻮﺷﻪ هﺎی‬
‫ﺁواز دارد ﭼﻨﺎﻧﮑﻪ ﺑﺮﺧﯽ ﺗﮑﻪ هﺎ را هﻢ ﮐﻪ ﺧﻮاﻧﺪﻧﺶ ﻣﺮﺳﻮم ﻧﻴﺴﺖ و ﺗﻨﻬ ﺎ در ﻣﻮ ﻗﻊ ﻧ ﻮاﺧﺘﻦ ردی ﻒ‬
‫ﺑﻪ ﮐﺎر ﻣﯽ رود ‪ ،‬ﺑﻪ وﺿﻊ ﺧﻮﺷﯽ ﻣﯽ ﺳﺮایﺪ‪.‬از ﺟﻤﻠﻪ ﮔﻮﺷﻪ ایﺴﺖ درﻣﺎهﻮر ﺑﻪ ﻧﺎم ﻧﻴ ﺸﺎﺏﻮرک ﮐﻪ‬
‫هﻤﻮارﻩ ﻣﺘﻌﻠﻖ ﺑﻪ ﺳﺎز ﺑﻮدﻩ اﺳﺖ وﻟﯽ او ‪ ،‬ایﻦ ﻧﻐﻤﻪ را ﺑﻪ ﺳﺒﮑﯽ دﻟﭙﺴﻨﺪ ﻣﯽ ﺧﻮاﻧﺪ‪.‬‬

‫)ﺷﻤﺎرﻩ ‪ (١٢٨‬ﻋﺒﺪاﷲ دواﻣﯽ‬

‫دواﻣﯽ در ﺳﻔﺮ دوم دروی ﺶ ﺑ ﻪ ﺗﻔﻠﻴ ﺲ هﻤ ﺮاﻩ ﭼﻬ ﺎر ﻧﻮاز ﻧﺪﻩ و ﺧﻮاﻧﻨ ﺪﻩ ی دی ﮕﺮ ﮐ ﻪ ﺷ ﺮﺣﺶ ﻗ ﺒﻼ‬
‫ﮔﺬﺷﺖ ‪ ،‬دریﻦ ﻣﺴﺎﻓﺮت ﺷﺮﮐﺖ ﮐﺮدﻩ و ﻧﻤﻮﻧﻪ ای از ﺹﻔﺤﻪ هﺎی وی ﻣﻮﺟﻮد ﻣﯽ ﺑﺎﺷ ﺪ‪.‬در ﺧﻮا ﻧﺪن‬
‫ﺁواز ﺿﺮﺑﯽ و ﻧﻮاﺧﺘﻦ ﺿﺮب ﺳﻠﻴﻘﻪ و ﺳﺒﮑﯽ ﺧﻮش دارد وﺗﻤ ﺎم ﺗﺼﻨﻴﻔ ﻬﺎی ﻗ ﺪیﻢ را ﺑﻪ ﺧﻮﺑ ﯽ ﻣ ﯽ‬
‫داﻧ ﺪ و در ﺣﻘﻴﻘ ﺖ ﻟ ﻮح ﻣﺤﻔ ﻮظ ﻧﻐﻤ ﻪ ه ﺎی وزن دار ﻗ ﺪیﻢ اﺳ ﺖ‪.‬اﺳ ﺘﺎدان ﻣﻮﺳ ﻴﻘﯽ و ﻋﻼﻗﻤﻨ ﺪان ﺑ ﻪ‬
‫ﺁهﻨﮕﻬﺎی ﺿﺮﺑﯽ ﺳﺎﺑﻖ ‪ ،‬هﺮ وﻗﺖ در اﺟﺮای یﮑﯽ ازیﻦ اﻟﺤﺎن ﺑﻪ اﺷﮑﺎﻟﯽ ﺑﺮﺧﻮر ﻧﺪ ﺑﻪ او ﻣﺮاﺟ ﻌﻪ‬
‫ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ و اﻇﻬﺎر ﻧﻈﺮ وی را ﺷﺎیﺴﺘﻪ و ﻗﻄﻌﯽ ﻣﯽ داﻧﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻋﺒﺪاﷲ ﺧﺎن ﻣﺮدیﺴﺖ ﮔﻮﺷﻪ ﮔﻴﺮ و ﮐﻢ ﻣﻌﺎﺷﺮت و ﺟﺰ در ﻣﺤﻀﺮ دوﺳﺘﺎن ﺑ ﺎ ذوق ﺑﺴﻴ ﺎر ﻣﻌ ﺪودش‬
‫ﺁن ه ﻢ ﮔ ﺎﻩ ﺑ ﻪ ﮔ ﺎﻩ ‪ ،‬دﺳ ﺖ ﺳ ﺎیﺮیﻦ از داﻣﻨ ﺶ ﮐﻮﺗ ﺎﻩ اﺳ ﺖ و ﺣ ﺘﯽ ﺑ ﻪ ﻗ ﺪری از ﺗﻈ ﺎهﺮ ﺑ ﻪ داﻧﺴﺘ ﻦ‬
‫ﻣﻮﺳﻴﻘﯽ هﻢ اﺑﺎ دارد ﮐﻪ ﺷﺎیﺪ ﻣﻴﻞ ﻧﺪا ﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷ ﺪ ای ﻦ ﭼﻨ ﺪ ﺳﻄﺮ ه ﻢ در یﻦ ﺟ ﺎ از او یﺎد ﮔﺎر ﺑﻤﺎﻧ ﺪ در‬
‫ﺹﻮرﺗﻴﮑﻪ هﻤﻪ ی اهﻞ ﻓﻦ او را در ﺿﺮﺑﯽ ﺧﻮاﻧﺪن ‪ ،‬ﺑﯽ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻣﯽ داﻧﻨﺪ‪.‬ﺑﺎیﺪ اﻗﺮار و اﻋﺘﺮاف ﮐ ﺮد‬
‫ﮐﻪ ایﻦ ﺑﺪ ﺑﻴﻨﯽ او زاﺋﻴﺪﻩ ی ﻓﮑﺮ ﻣﺮدﻣﻴﺴﺖ ﮐﻪ هﻨﺮ واﻗﻌﯽ را در ﮐﺸﻮر ﺧﻮد ﺑﯽ اﻋﺘﺒﺎر ﻣﯽ داﻧﻨﺪ و‬
‫ارزش ﺣﻘﻴﻘﯽ ﺁن را ﻧﻤﯽ ﺷﻨﺎﺳﻨﺪ‪.‬‬
‫‪pdf.tarikhema.ir‬‬

‫ﺗﺼﻨﻴﻒ هﺎی وﻃﻨﯽ‬

‫ﻣﻦ ﻋﺎرف را ﻧﺪﻳﺪﻩ ﺑﻮدم وﻟﯽ ﺗﺼﻨﻴﻒ هﺎﻳﺶ را ﮐﻪ وﻗﺘﯽ ﻣﯽ ﺳﺎﺧﺖ ‪ ،‬د هﺎن ﺑ ﻪ د هﺎن ﻣ ﯽ ﮔﺸ ﺖ ‪،‬‬
‫در ﻣﺠﺎﻟﺲ دوﺳﺘﺎﻧﻪ ﺵﻨﻴﺪﻩ ﺑﻮدم‪.‬اﺵﻌﺎرش را از روی ﮐﺘﺎﺑﭽﻪ ی ﭘﺪرم اﺳ ﺘﻨﺴﺎخ ﮐ ﺮدﻩ و از ﻃﻔﻮﻟﻴ ﺖ‬
‫ﺧﻮاﻧ ﺪﻩ و ﺑ ﺎ اﻳ ﻦ ﺁهﻨﮕﻬ ﺎ اﻧ ﺲ ﻓ ﺮاوان داﺵ ﺘﻢ‪.‬ﻣ ﯽ ﮔﻔﺘﻨ ﺪ در ﺳ ﺎﻟﻬﺎﺋﯽ ﮐ ﻪ در ﺵ ﻴﺮاز ﻣ ﯽ زﻳﺴﺘ ﻢ‬
‫ﮐﻨﺴﺮﺗﻬﺎﺋﯽ دادﻩ و اوﻟﻴﻦ ﮐﻨﺴﺮﺗﺶ را هﻢ در زﻣﺎن ﻃﻔﻮﻟﻴﺖ ﻣﻦ دادﻩ و ﭘ ﺪرم در ﺗﻬ ﺮان ﻧﺒ ﻮدﻩ ا ﺳﺖ‬
‫ﮐﻪ ﺑﺮود و ﻣ ﻦ را ه ﻢ ﺑ ﺎ ﺧ ﻮد ﺑﺒﺮد‪.‬وﻟ ﯽ ﺁﻧ ﭽﻪ ﻣ ﯽ داﻧﺴﺘ ﻢ ﻋﺎرف ﺗﻨﻬ ﺎ ﮐ ﺴﯽ ﺑﻮد ﮐ ﻪ در ﺁن ﻣﻮ ﻗﻊ‬
‫ﺗﺼﻨﻴﻒ ﻣﯽ ﺳﺎﺧﺖ و ﺁهﻨﮓ و ﺵﻌﺮش را ﺧﻮد ﻣﯽ ﺳﺮود و در ﻣﺠﺎﻟﺴﯽ ﮐﻪ ﺑ ﺎ دوﺳ ﺘﺎﻧﺶ داﺵ ﺖ ﺑ ﺎ‬
‫ﺹ ﺪای دو داﻧ ﮓ ﻣﻠﻴ ﺢ ﺧ ﻮد ﻣ ﯽ ﺧﻮاﻧ ﺪ‪.‬ﺣ ﺘﯽ ﻏﺰﻟﻬ ﺎﺋﯽ روی ﻣﻮﺿ ﻮﻋﺎت ﺳﻴﺎﺳ ﯽ ﻣ ﯽ ﺳ ﺎﺧﺖ ﮐ ﻪ‬
‫ﺑﺴﻴﺎر ﻣﻌﺮوف ﺑﻮد و از دهﺎن ﺁواز ﺧﻮاﻧﻬﺎ ﻣﯽ ﺵﻨﻴﺪم‪.‬از وﻗﺘﯽ ﺑ ﻪ ﺗ ﻬﺮان ﺑﺮﮔﺸ ﺘﻪ ﺑﻮدم ﺑﺴﻴ ﺎر ﻣ ﻴﻞ‬
‫داﺵﺘﻢ او را ﺑﺒﻴﻨﻢ وﻟﯽ ﺗﺼﺎدﻓﯽ ﻧﺸﺪﻩ ﺑﻮد‪.‬وﻗﺘﯽ ﻣﻮﺿﻮع را ﺑﺎ ﭘﺪرم در ﻣﻴ ﺎن ﮔﺬاردم ‪ ،‬ﮔﻔ ﺖ ﻣ ﻦ ﺑﺎ‬
‫او ﺁﺵ ﻨﺎﺋﯽ دارم و در ﺑﻌﻀ ﯽ ﻣﺤﺎﻓ ﻞ دوﺳ ﺘﺎﻧﻪ ‪ ،‬ﺑﺴﻴ ﺎری از ﺗﺼﻨﻴﻔﻬ ﺎﻳﺶ را ه ﻢ از ده ﺎن ﺧ ﻮدش‬
‫ﺵ ﻨﻴﺪﻩ ام وﻟ ﯽ روی ه ﻢ رﻓﺘ ﻪ زﻧ ﺪﮔﯽ و ﻣﻌﺎﺵ ﺮت ﺑ ﺎ او ﮐ ﺎر ﺁﺳ ﺎﻧﯽ ﻧﻴﺴ ﺖ‪:‬ﺁدﻣ ﯽ اﺳ ﺖ زود رﻧ ﺞ و‬
‫اﺣﺴﺎﺳﯽ اﻣﺎ ﮔﻮﻳﺎ در ﺹﺪد دادن ﮐﻨﺴﺮﺗﻴﺴﺖ ‪ ،‬اﮔﺮ ﻣﺠﺎﻟﯽ ﺵﺪ ﺧﻮاهﻴﻢ رﻓﺖ‪.‬‬
‫اﻳﻦ وﻋﺪﻩ ﺗﺤ ﻘﻖ ﻳﺎ ﻓﺖ و در ﺳﺎل ‪ ١٣٠١‬ﺑﻮد ﮐ ﻪ ﺑ ﺮای اوﻟ ﻴﻦ دﻓ ﻌﻪ ﻋ ﺎرف را در ﺹﺤﻨﻪ ی ﺳ ﺎﻟﻦ‬
‫ﮔﺮاﻧﺪ هﺘﻞ ﮐﻪ ﻣﺤﻞ ﻓﻌﻠﯽ ﺗﻤﺎﺵﺎﺧﺎﻧﻪ ی ﺗﻬﺮان اﺳﺖ دﻳﺪم در ﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ چﻨﺪ ﺳﺒﺪ ﮔ ﻞ اﻃ ﺮاﻓﺶ ﮔ ﺬاردﻩ‬
‫و ﻧﻮازﻧﺪﮔﺎن ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻧﻴﻢ داﻳﺮﻩ دورش ﻧﺸﺴﺘﻪ ﺑﻮدﻧﺪ‪.‬‬

‫)ﺵﻤﺎرﻩ ‪ (١٢٩‬ﻋﺎرف ﻗﺰوﻳﻨﯽ )ﺵﺎﻋﺮ ﺗﺼﻨﻴﻒ ﺳﺎز(‬

‫اﻳﻦ ﺗﺎﻻر را چﻨﺪ ﺳﺎل ﻗﺒﻞ ﮐﻪ ﻃﻔﻞ ﺑﻮدم و ﻣﺮا ﺑﻪ ﻳﮏ ﻧﻤﺎﻳﺸﯽ ﺑﺮدﻧﺪ ‪ ،‬دﻳﺪﻩ ﺑ ﻮدم و ﺧﻮب ﺑ ﻪ ﺧﺎﻃ ﺮ‬
‫دارم ﮐ ﻪ چ ﻮن در ﺁن اﻳ ﺎم زﻧﻬ ﺎ ﺣ ﻖ ﺣﻀ ﻮر درﻳ ﻦ ﻣﺠ ﺎﻟﺲ را ﻧﺪاﺵ ﺘﻨﺪ ‪ ،‬ﻣ ﺎدر و ﺧﻮاه ﺮم ﺧﻴﻠ ﯽ‬
‫ﺁرزوی دﻳﺪن ﻧ ﻤﺎﻳﺶ را داﺵ ﺘﻨﺪ ‪ ،‬ﺁن ﺵﺐ ﺑ ﺪون چﺎدر ﺑ ﻪ اﺗﻔ ﺎق چﻨ ﺪ ﺧﺎﻧﻢ ار ﻣﻨﯽ در ﺑﺎﻟﮑﻦ ﻇﺎه ﺮ‬
‫ﺵ ﺪﻧﺪ و دل ﻣ ﺎ داﺋﻤ ًﺎ در ﺗﺸ ﻮﻳﺶ ﺑ ﻮد ﻣﺒ ﺎدا ﺵ ﻨﺎﺧﺘﻪ ﺵ ﻮﻧﺪ و ﻣﻮﺝﺒ ﺎت زﺣﻤ ﺖ ﻓ ﺮاهﻢ ﮔ ﺮدد وﻟ ﯽ‬
‫‪pdf.tarikhema.ir‬‬

‫ﺧﻮﺵ ﺒﺨﺘﺎﻧﻪ ﺣﺎدﺛ ﻪ ای رخ ﻧ ﺪاد‪.‬ﺑ ﻪ ه ﺮ ﺣ ﺎل اﻳ ﻦ ﺳ ﺎﻟﻦ ﺗﻨﻬ ﺎ ﻣﺤﻠ ﯽ ﺑ ﻮد ﮐ ﻪ در ﺗﻬ ﺮان ﺑ ﻪ هﻤ ﺖ‬

‫)ﺑﺎﻗﺮاوف( ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺵﺪﻩ ﺑﻮد و ﮔﺎهﮕﺎهﯽ در ﺁن ﻧﻤﺎﻳﺸﯽ ﻣﯽ دادﻧﺪ‪.‬ﮐﻨﺴﺮﺗﻬ ﺎی ﻋﺎرف ه ﻢ درﻳ ﻦ ﻣ ﺤﻞ‬
‫ﺑﺮﮔ ﺬار ﻣ ﯽ ﺵ ﺪ و ﺑﻌ ﺪ از ﮐﻨﺴﺮه ﺎی اﻧﺠ ﻦ اﺧ ﻮت ﮐ ﻪ ﺝﻨﺒ ﻪ ی اﺧﺘﺼﺎﺹ ﯽ داﺵ ﺖ ‪ ،‬اﻳ ﻦ ﮐﻨﺴﺮﺗﻬ ﺎ‬
‫ﻣﺨﺼﻮص ﻃﺒﻘﻪ ی ﺧﺎﺹﯽ ﻧﺒﻮد و ورود ﺑﻪ ﮐﻨﺴﺮت ﺑﺎ ﺧﺮﻳﺪ ﺑﻠﻴﻂ ﺑﺮای ﻋﻤﻮم ﺁزاد ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﮐﻨﺴ ﺮت ﻋ ﺎرف ‪ -‬ﭘ ﺮدﻩ ﻋﻘ ﺐ رﻓ ﺖ و ﮐﻨﺴ ﺮت ﺑ ﺎ ﭘﻴ ﺶ درﺁﻣ ﺪی ﺵ ﺮوع ﺵ ﺪ‪.‬ﺑﻌ ﺪ ﻧﻮﺑ ﺖ ﺁواز‬
‫رﺳﻴﺪ‪.‬ﺵﮑﺮی ﮐﻪ ﺗﺎرزن ﻣﻮرد ﻋﻼﻗﻪ ی ﻋﺎرف ﺑﻮد و ﺳﺎز را ﺑﺴﻴﺎر دﻟﭽﺴﺐ و ﺵ ﻴﺮﻳﻦ ﻣ ﯽ ﻧﻮاﺧ ﺖ‬
‫‪ ،‬درﺁﻣﺪ دﺵﺘﯽ را ﺁﻏﺎز ﮐﺮد و ﻋﺎرف ﻏﺰﻟﯽ را ﮐ ﻪ ﺑﺎ ا ﻳﻦ ﺑ ﻴﺖ ﺵﺮوع ﻣﯽ ﺵ ﺪ ﺑﺎ ﺁواز ﺝﺎﻧﺴﻮزی‬
‫ﺑﺴﺮاﺋﻴﺪ‪:‬‬
‫ﺑﺎرﮔﺮان‬ ‫دل هﻴﭽﮕﻪ زﺝﻮر ﺗﻮ ‪ ،‬دل ﻧﺎﮔﺮان ﻧﺒ ﻮد‬
‫ﻋﺸﻖ ﺗﻮ ﺑﺮدل ﮔﺮان ﻧﺒﻮد‬
‫ﻧﻮﺑﺖ ﺑﻪ ﺗﺼﻨﻴﻒ رﺳﻴﺪ و ﻋﺎرف ﺗﺮا ﻧﻪ ی ﻣﻌﺮوﻓ ﯽ را ﮐ ﻪ ﺑﻪ ﻳﺎد دو ﺳﺖ ﻧﺎﮐ ﺎﻣﺶ ﮐﻠﻨ ﻞ ﻣﺤﻤ ﺪ ﺗﻘ ﯽ‬
‫ﺧﺎن ﭘﺴﻴﺎن ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺑﻮد ﺑﻪ هﻤﺮاهﯽ ارﮐﺴ ﺘﺮ ﺑﺨﻮاﻧ ﺪ‪.‬ا ﻳﻦ ﺗﺼﻨ ﻴﻒ ﮐﻪ ﺑﻬ ﺘﺮﻳﻦ ﻧﻤﻮ ﻧﻪ ی ﺳ ﺎﺧﺘﻪ ه ﺎی‬
‫ﻋﺎرف اﺳﺖ ﺑﺎ ﺗﺄﺛﻴﺮی ﺑﯽ ﭘﺎﻳﺎن ﺧﻮاﻧﺪﻩ ﺵﺪ ﮐﻪ در دﻟﻬﺎ اﺛﺮی ﻋﻤﻴﻖ داﺵﺖ‪:‬‬
‫‪pdf.tarikhema.ir‬‬

‫ﻧﺎ ﻟﻪ ای ﮐﻪ‬ ‫ﮔﺮﻳﻪ ﮐﻦ ﮔﺮ ﺳﻴﻞ ﺧﻮن ﮔﺮی ﺛﻤ ﺮ ﻧﺪارد‬

‫ﻧﺎﻳﺪ زﻧﺎی دل اﺛﺮ ﻧﺪارد‬
‫ا ﻳﻦ ﻡ ﺤﺮم و‬ ‫دﻳﺪﻩ ﻏﻴﺮ اﺷﮏ ﺗﺮ ﻧﺪارد‬
‫ﺻﻔﺮ ﻧﺪارد‬
‫ﻡ ﺮد ﺟ ﺰ‬ ‫ﮔ ﺮ زﻧﻴ ﻢ ﭼ ﺎک ‪ ،‬ﺟﻴ ﺐ ﺟ ﺎن ﭼ ﻪ ﺑ ﺎک‬
‫هﻼک ‪ ،‬هﻴﭻ ﭼﺎرﻩ ی دﮔﺮ ﻧﺪارد‬
‫زﻧﺪﮔﯽ دﮔﺮ ﺛﻤﺮ ﻧﺪارد‬
‫ﺻﻮت ﻡﺆﺛﺮ ﻋﺎرف و ﻧﺎﻟﻪ هﺎی ﺟﺎﻧﮑﺎﻩ ﺁهﻨﮓ ‪ ،‬از داﺳﺘﺎن ﻡﻠﺘﯽ ﻏﻢ زدﻩ ﮐﻪ در راﻩ ﺁزادی ﮐﻮﺷﺸﻬﺎ‬
‫ﮐﺮدﻩ وﺑﻪ ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻧﺮﺳﻴﺪﻩ ﺑﻮد ‪ ،‬ﺡﮑﺎﻳﺘﻬﺎ ﻡﯽ ﮐﺮد‪.‬ﺁﻧﻬﺎ ﮐﻪ ازﻳ ﻦ ﺡﮑﺎ ﻳﺖ ﺑ ﺎﺧﺒﺮ و ﺷﺮﻳﮏ اﻳ ﻦ دا ﺳﺘﺎن‬
‫ﺑﻮدﻧﺪ ‪ ،‬ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻡﺘﺄﺛﺮ ﺷﺪﻧﺪ ﭼﻨﺎﻧﮑﻪ داﻡﺎن ﺷ ﮑﻴﺒﺎﺋﯽ از دﺳ ﺖ دادﻧ ﺪ و ا ﺷﮑﯽ از د ﻳﺪﻩ ﻓﺸﺎﻧﺪ ﻧﺪ ‪ ،‬وﻟ ﯽ‬
‫ﺁﻧﺎن ﮐﻪ از ﻓﺪاﮐﺎری دﻳﮕﺮان اﺳﺘﻔﺎدﻩ ﮐﺮدﻩ و ﺑﻪ ﻧﺎﺡﻖ ﺑﻪ ﻡﻘﺎﻡﯽ ﮐﻪ درﺧﻮر ﺁن ﻧﺒﻮدﻧﺪ رﺳﻴﺪﻩ ﺑﻮدﻧﺪ ‪،‬‬
‫ﺑﻪ ﻡﺜﻞ ﻡﻌﺮوف ‪ ،‬ﺑﻪ رﻳﺶ ﻧﺎﮐﺎﻡﺎن ﺧﻨﺪﻳﺪﻧﺪ‪.‬ﻋ ﺎرف ﻧﻴﺰ ﻡﺎﻧ ﻨﺪ دو ﺳﺘﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ ﻳﺎدش ﺗﺼﻨﻴ ﻒ ﺳ ﺎﺧﺘﻪ‬
‫ﺑﻮد ﻧﺎﮐﺎم ﺑﻮد ‪ ،‬ﺑﺎ اﻳﻦ ﺗﻔﺎوت ﮐﻪ ﻳﺎرش ‪ ،‬ﻡﺮدﻩ ی در زﻳﺮ ﺧﺎک ﺧﻔﺘﻪ و ﺷ ﺎﻋﺮ ‪ ،‬زﻧ ﺪﻩ ای دل ﻡﺮدﻩ‬
‫و دوﺳﺖ از ﮐﻒ دادﻩ‬
‫ﻡﻦ در ﺁن زﻡﺎن ‪ ،‬هﻨﻮز ﻓﮑﺮم ﺑﻪ ﺁﻧﺠﺎ ﻧﻤﯽ رﺳﻴﺪ ﮐﻪ ﻋﻠﺖ واﻗﻌﯽ ﺗﺄﺛﺮات ﺗﺼﻨﻴ ﻒ ﺳ ﺎز را در ﻳﺎﺑﻢ ‪،‬‬
‫وﻟﯽ هﻤﻴﻦ ﻗﺪر ﻡﺘﻮﺟﻪ ﺑﻮدم ﮐﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺗﻤﺎﺷﺎﭼﻴﺎ ‪ ،‬رازی ﻧﻬﻔﺘﻪ در دل داﺷﺘﻨﺪ ﮐﻪ ﺑﯽ ﺁﻧﮑﻪ ﻓﺎش ﮐﻨﻨﺪ ‪،‬‬
‫وﻗ ﺘﯽ ﺑ ﻪ دوﺳ ﺘﺎن هﻤﺪاﺳ ﺘﺎن ﺧ ﻮد ﻡ ﯽ رﺳ ﻴﺪﻧﺪ ‪ ،‬ﺗﻨﻬ ﺎ ﺑ ﺎ ﻧﮕ ﺎهﯽ ‪ ،‬از ﺁن رازه ﺎ ‪ ،‬ﺡﮑﺎﻳﺘﻬ ﺎ ﻡ ﯽ‬
‫ﮔﻔﺘﻨﺪ‪.‬هﻤﺎن رازی ﮐﻪ در ﻡﻘﺎﺑﻞ اﻏﻴﺎر ﺑﺮزﺑﺎن ﻧﻤﯽ ﺁﻡﺪ ‪ ،‬وﻟﯽ درﺳﻴﻨﻪ هﺎی ﺳﻮزان ‪ ،‬ﺁﺗﺸﯽ ﻓﺮوزان‬
‫ﺑﺮاﻓﺮوﺧﺘﻪ ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﻡﻦ ﻧﻴﺰ ﻡﺎﻧﻨﺪ دﻳﮕ ﺮان ﺑ ﺎ ﺧ ﺎﻃﺮی ا ﻧﺪوهﻨﺎک ‪ ،‬ﺗ ﺎﻻر ﮐﻨﺴ ﺮت را ﺗ ﺮک ﮐﺮدم و دﻧﺒ ﺎل ﭘﺪرم ﺑﻪ راﻩ‬
‫اﻓﺘ ﺎدم‪.‬در راﻩ ﭼ ﻮن ﭘ ﺪرم را ﺧ ﺎﻡﻮش و ﻏﻤﮕﻴ ﻦ دﻳ ﺪم ‪ ،‬دم ﻓ ﺮو ﺑﺴﺘ ﻢ وﻟ ﯽ او ﺧ ﻮد ﺑ ﻪ زﺑ ﺎن ﺁﻡ ﺪ و‬
‫ﮔﻔﺖ ‪ :‬اﻳﻦ هﻢ ﻋﺎرﻓﯽ ﮐﻪ از ﮐﻮدﮐﯽ ﺗﺼﻨﻴﻒ هﺎﻳﺶ را ﻡﯽ ﺧﻮاﻧﺪی و ﺷﻮق دﻳﺪارش را داﺷﺘﯽ‪.‬ﮔﻔ ﺘﻢ‬
‫ﭼﻪ ﺗﺼﻨﻴﻒ زﻳﺒﺎﺋﯽ ﺧﻮاﻧﺪ ؛ ﺑﺎﻳﺪ ﺁن را ﻓﺮا ﮔﺮﻓﺖ‪.‬ﮔﻔﺖ ﺑ ﺎ ﺷﮑﺮی ﺁ ﺷﻨﺎﻳﻢ و از او ﺧ ﻮاهﻢ ﺁﻡﻮ ﺧﺖ ؛‬
‫ﺑﻪ ﺗﻮهﻢ ﻳﺎد ﻡﯽ دهﻢ‪.‬ﺳﭙﺲ ﺁهﯽ ﮐﺸﻴﺪ و ﮔﻔﺖ ‪ :‬وﻟﯽ اﻓﺴﻮس!‬
‫ﺑﻪ ﭼﻬﺮﻩ اش ﻧﮕﺎﻩ ﮐﺮدم اﻡﺎ ﭼﻮن ﺧﻴﺎﺑﺎن ﺗﺎرﻳﮏ ﺑﻮد ‪ ،‬ﺗﻨﻬﺎ ﺷﺒﯽ از ﺻﻮرﺗﺶ دﻳﺪم ﮐﻪ ﺁﺛﺎر اﻧﺪوهﺶ‬
‫هﻮﻳﺪا ﻧﺒﻮد وﻟﯽ ﺁن ﻗﺪر ﺑﻪ او ﻧﮕ ﺮﻳﺴﺘﻢ ﺗ ﺎ دﻳ ﺪﮔﺎﻧﻢ ﺑ ﻪ ﺗ ﺎرﻳﮑﯽ ﺧﻮ ﮔﺮ ﻓﺖ واﺛ ﺮ ﻳﮏ ﻏﻢ ﭘﻨﻬ ﺎﻧﯽ از‬
‫ﮔﺬﺷﺘﻪ هﺎی اﻧﺪوهﻨﺎﮐﯽ ﺡﮑﺎﻳ ﺖ ﻡ ﯽ ﮐ ﺮد از ﻗﻴﺎ ﻓﻪ اش ﺧﻮاﻧ ﺪﻩ ﻡ ﯽ ﺷﺪ‪.‬ﮔﻔ ﺘﻢ ﭼ ﺮا اﻓﺴ ﻮس ﺧﻮردﻳ ﺪ؟‬
‫ﮔﻔﺖ ﺗﺼﻨﻴﻔﻬﺎی ﻋﺎرف را ﻓﺮاﻡﻮش ﻧﮑﻦ ؛ ﺷﺎﻳﺪ دﻳﮕﺮ ﻡﺎﻧﻨﺪ ﺁﻧﻬﺎ ﻧﺸﻨﻮی!ﮔﻔ ﺘﻢ ﻋ ﺎرف ﺟ ﻮان اﺳ ﺖ ؛‬
‫از ﺁوازش هﻢ ﭘﻴﺪاﺳﺖ ﮐﻪ دﻟﯽ ﭘﺮﻏﻮﻏﺎ و ذو ﻗﯽ ﭘﺮ ﺷﻮر دارد‪.‬ﮔ ﻔﺖ ﺁری اﻡ ﺎ ﺧ ﺎﻃﺮی اﻓﺴ ﺮدﻩ زﻳ ﺮا‬
‫ازﻳﻦ ﭘﺲ ﺁﻧﭽﻪ ﺑﺮ دﻟﺶ ﺑﮕﺬرد ﺑﺮزﺑﺎﻧﺶ ﺟﺎری ﻧﺨﻮاهﺪ ﺷﺪ ؟ ﮔﻔﺘﻢ ﭼ ﺮا؟ ﺗﺄﻡﻠﯽ ﮐ ﺮد و ﮔ ﻔﺖ ‪ :‬ﺷﺎﻳﺪ‬
‫زﺑﺎﻧﺶ ﺑﺴﺘﻪ ﺷﻮد ! ﺗﻌﺠﺒﻢ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺷﺪ ﮐﻪ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﭼﻨﻴﻦ زﺑ ﺎﻧﯽ ﺑﺴ ﺘﻪ ﻡﯽ ﺷﻮد! ﺑﺎ ﺷ ﮕﻔﺘﯽ ﮔﻔ ﺘﻢ ‪ :‬ﭘﺪر‬
‫ﺟﺎن ﭼﺮا ﺑﺎ ﻡﻦ ﺑﻪ زﺑﺎﻧﯽ ﺳﺨﻦ ﻡﯽ ﮔﻮﺋﻴﺪ ﮐﻪ ﻧﻔﻬﻤﻢ ؟ ﮔﻔﺖ هﻤﻪ ﭼﻴﺰ را ﻧﻤﯽ ﺗﻮان ﮔﻔﺖ ؛ اﮔﺮ ﺑﻌﺪهﺎ‬
‫ﺧﻮاﺳﺘﯽ ﺑﻔﻬﻤﯽ ‪،‬ﺗﺠﺴﺲ ﻡﯽ ﮐﻨﯽ و ﻋﻠﺖ را در ﻡ ﯽ ﻳ ﺎﺑﯽ و اﮔ ﺮ هﻢ ﻧﺨﻮاﺳ ﺘﯽ درک ﮐ ﻨﯽ ‪ ،‬ﻡﺎﻧﻨ ﺪ‬
‫ﺑﺴﻴﺎری از ﻡﺮدم ﮐﻪ ﻋﻤﺮی ﺑﻪ ﻧﺎداﻧﯽ ﻡﯽ ﮔﺬراﻧﻨﺪ ﺑﻪ ﺟﺴﺘﺠﻮ ﻧﺨﻮاهﯽ رﻓﺖ‪.‬ﮔﻔﺘﻢ ﭼﺮا ﺡ ﺎﻻ ﻧﻔﻬﻤ ﻢ ؟‬
‫‪pdf.tarikhema.ir‬‬

‫ﮔﻔﺖ ﺑﺮای ﻓﻬﻢ اﻳﻦ ﻡﻄﻠﺐ ﻡﻘﺪﻡﺎﺗﯽ ﻻزم اﺳﺖ ﮐﻪ ﺗﻮ هﻨﻮز ﺁﻧﻬﺎ را ﻧﺨﻮاﻧﺪﻩ ای‪.‬‬
‫‪pdf.tarikhema.ir‬‬

‫ﺑﻪ اﺣﺘﺮام ﮔﻔﺘﻪ ی ﭘﺪرم ﺳ ﮑﻮت ﮐﺮدم ‪ ،‬اﻣ ﺎ ﺳﮑﻮﺗﯽ ﮐﻪ ﺣﺎﮐﯽ از ﻋ ﺪم ر ﺿﺎﻳﺖ ﺑﻮد‪.‬دﻧﺒﺎﻟ ﻪ ی اﻳ ﻦ‬
‫ﮔﻔﺖ و ﺷﻨﻴﺪ هﻢ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺗﻤﺎم داﺳﺘﺎﻧﻬﺎی زود ﮔ ﺬر دورﻩ ی ﻃﻔﻮﻟ ﻴﺖ ﻓﺮاﻣ ﻮش ﺷﺪ‪.‬ﺟﻠ ﺴﺎت دوﺳ ﺘﺎﻧﻪ ی‬
‫ﺷﺒﺎﻧﻪ ﺑﺎز ﮔﺎهﯽ ﺗﺸﮑﻴﻞ ﻣﯽ ﺷﺪ ﺳﺎز و ﺁواز هﻢ ﺑﻬ ﺘﺮﻳﻦ ﻣ ﻮﻧﺲ ﻣﺎ ﺑﻮد‪.‬ﭼ ﻮن ﺑﻪ ﻣﻮ ﺳﻴﻘﯽ ﺁ ﺷﻨﺎ ﺷ ﺪﻩ‬
‫ﺑﻮدم ‪ ،‬ﺑﺮﺧﯽ از ﺗﺼﻨﻴﻔﻬﺎی ﮔﺬﺷﺘﻪ ای او ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﻣﻮﻧﺲ ﻣﺎ ﺑﻮد‪.‬ﭼ ﻮن ﺑﻪ ﻣﻮﺳ ﻴﻘﯽ ﺁ ﺷﻨﺎ ﺷﺪﻩ ﺑﻮدم ‪،‬‬
‫ﺑﺮﺧﯽ از ﺗﺼﻨﻴﻔﻬﺎی ﮔﺬﺷﺘﻪ ی او را ﻣﯽ ﺧﻮاﻧﺪم و ﺑﺎ ﺳﺎز ﻣﯽ زدم ‪ ،‬اﻣﺎ دﻳ ﮕﺮ ﺗﺼﻨﻴ ﻔﯽ از ﺁن ﻗﺒﻴ ﻞ‬
‫ﻧﺴﺮود‪.‬ﭘﺪرم درﺳﺖ ﮔﻔﺘﻪ ﺑﻮد زﻳﺮا ﻋﺎرف دم ﻓﺮو ﺑﺴﺖ‪.‬‬
‫ازﻳﻦ ﭘﺲ ﻓﻘﻂ دو ﺧﺎﻃﺮﻩ از او ﺑﺎﻗﻴﺴﺖ ‪ :‬ﻳﮑﯽ ﮐﻨﺴﺮﺗﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ ﻣﻨﺎﺳ ﺒﺖ ﭘ ﻴﺶ ﺁﻣ ﺪ ﺣﻮادث ﺟﻤ ﻬﻮری‬
‫در ﺗﻬﺮان داد و اﻳﻦ ﺗﺼﻨﻴﻒ را در ﻣﺎهﻮر ﺧﻮاﻧﺪ‪:‬‬
‫روی‬ ‫روی دﻟﮑ ﺶ ﻣ ﻮی دﻳﺠ ﻮر‬
‫اﻧﺪر ﻣﻮی ﻣﻨﺸﻮر‬
‫ﮐﻮ ﮐﺸ ﺪ‬ ‫دﺳﺖ ﮐﺰﻳﻦ ﻏﺮﻓﻪ اﻳﻦ ﺣﻮر‬
‫ﺟﺰ دﺳﺖ ﺟﻤﻬﻮر‬
‫و دﻳﮕ ﺮ ﭼﻨ ﺪ ﮐﻨﺴ ﺮت ﮐ ﻪ در اﺳ ﻔﻨﺪ ‪ ١٣٠٣‬در ﺗﺒﺮﻳ ﺰ داد و ﺗﺼﻨﻴﻔ ﯽ را ﮐ ﻪ ﭼﻨ ﺪ ﺳ ﺎل ﻗﺒ ﻞ ﺑ ﺮای‬
‫ﺁذرﺑﺎﻳﺠﺎن ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺑﻮد و ﺑﺎ اﻳﻦ ﺷﻌﺮ ﺁﻏﺎز ﻣﯽ ﺷﺪ ‪ ،‬در اوﻟﻴﻦ ﮐﻨﺴﺮت ﺑﺨﻮاﻧﺪ‪.‬‬
‫اﻳ ﻦ ﻣﻬ ﺪ‬ ‫ﺟ ﺎن ﺑﺮﺧ ﯽ ﺁذرﺑﺎﻳﺠ ﺎن ﺑ ﺎد‬
‫زردﺷﺖ ‪ ،‬اﻣﻦ و اﻣﺎن ﺑﺎد‬
‫ﺗﺼﻨﻴ ﻒ دﻳﮕ ﺮی ه ﻢ ﺑ ﻪ ﻳ ﺎد ﺳ ﺮان ﺁزادی ﺧ ﻮاﻩ ﺁذرﺑﺎﻳﺠ ﺎن ﺳ ﺮود ﮐ ﻪ در ﻳﮑ ﯽ از هﻤ ﺎن ﮐﻨﺴﺮﺗﻬ ﺎ‬
‫ﺑﺨﻮاﻧﺪ‪:‬‬
‫ﺑﺮهﻢ زد ا ﻳﺎم ﻧﺸ ﺎط‬ ‫ﺑﺎد ﺧﺰاﻧﯽ ‪ ،‬زد ﻧﺎﮔﻬﺎﻧﯽ ‪ ،‬ﮐﺮد ﺁﻧﭽﻪ داﻧﯽ‬
‫و روزﮔﺎر ﮐﺎﻣﺮاﻧﯽ‬
‫ﺁﻧﺴﺎن ﮐﻪ ﻣﻦ ﮐﺮدم‬ ‫ﻇﻠﻢ ﺧﺰان ﮐﺮد ‪ ،‬ﺑﺎ ﮔﻠﺴﺘﺎن ﮐﺮد ‪ ،‬داﻧﯽ ﭼﺴﺎن ﮐﺮد؟‬
‫‪ ،‬ﺑﻪ دور زﻧﺪﮔﺎﻧﯽ ﺑﺎ زﻧﺪﮔﺎﻧﯽ‬
‫ﺗﺼﻨﻴﻔﻬﺎی ﻋﺎرف ‪ -‬هﺮ ﭼﻨﺪ در اﻳﻦ زﻣﻴﻨﻪ ﺳﺎﻟﻬﺎ ﻗﺒﻞ در ﮐﺘﺎﺑﯽ ﺑﺤﺚ ﮐﺮدﻩ ام و اﺷﻌﺎر ﺗﺼﺎﻧﻴﻒ ﻧﻴﺰ‬
‫در دﻳﻮاﻧﺶ ﺑﻪ ﭼﺎپ رﺳﻴﺪﻩ ا ﺳﺖ و ﻟﯽ درﻳ ﻦ ﺟ ﺎ ﻧ ﻴﺰ ﻧ ﻤﯽ ﺗﻮان ﻧﺎﮔﻔﺘ ﻪ ﮔ ﺬارد ﮐ ﻪ ﻋﺎرف در ﺣﺪود‬
‫ﺑﻴﺴ ﺖ ﺗﺼﻨﻴ ﻒ ﺳ ﺎﺧﺘﻪ اﺳ ﺖ ﮐ ﻪ اﺷ ﻌﺎرش ﺷ ﺎﻣﻞ ﻳ ﮏ دورﻩ ی ﺗ ﺎرﻳﺦ ﮔﻮﻳ ﺎی ﭼﻬ ﺎردﻩ ﺳ ﺎﻟﻪ ی اول‬
‫ﻣﺸﺮوﻃﻴﺖ اﻳﺮان اﺳﺖ‪.‬ﺑﺎ ﺗﺼﻨﻴﻒ ﺷﻮر ﮐﻪ ﺑﻪ ﻣﻨﺎﺳ ﺒﺖ ورود ﻓ ﺎﺗﺤﻴﻦ ﻣﻠ ﺖ ﺑﻪ ﺗﻬ ﺮان ‪ ،‬ﮔﻔ ﺘﻪ ا ﺳﺖ‬
‫ﺁﻏﺎز ﻣﯽ ﮔﺮدد‪:‬‬
‫ﻣ ﺮدم‬ ‫ای اﻣ ﺎن از ﻓﺮاﻏ ﺖ‬
‫از اﺷﺘﻴﺎﻗﺖ‬
‫از ﮐﻪ ﮔﻴﺮم ﺳﺮاﻏﺖ‬
‫ﻳﻮ ﺳﻒ‬ ‫ﻣﮋدﻩ ای دل ﮐﻪ ﺟﺎ ﻧﺎن ﺁ ﻣﺪ‬
‫‪pdf.tarikhema.ir‬‬

‫از ﭼﻪ ﺑﻪ ﮐﻨﻌﺎن ﺁﻣﺪ‬

‫دور ﻣﺸﺮوﻃﻪ ﺧﻮاهﺎن ﺁﻣﺪ‬
‫‪pdf.tarikhema.ir‬‬

‫و ﺑﺎ ﺗﺼﻨﻴﻒ دﻳﮕﺮی ﮐﻪ ﺑﺪرﻗﻪ ی ﮐﺎﺑﻴﻨﻪ ی ﺳﻴﺎﻩ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ اﻧﺠﺎم ﻣﯽ ﭘﺬﻳﺮد ‪:‬‬
‫ﭼﺸ ﻤﻢ‬ ‫ای دﺳﺖ ﺣ ﻖ ﭘﺸ ﺖ و ﭘﻨﺎه ﺖ ﺑ ﺎزا‬
‫ﺁرزوﻣﻨﺪ ﻧﮕﺎهﺖ ﺑﺎزا‬
‫ﻗﺮﺑ ﺎن‬ ‫وی ﺗ ﻮدﻩ ی ﻣﻠ ﺖ ﺳ ﭙﺎهﺖ ﺑ ﺎزا‬
‫ﮐﺎﺑﻴﻨﻪ ی ﺳﻴﺎهﺖ ﺑﺎزا‬
‫ﺁﻧﭽﻪ ﻣﻌﻠﻮم ﻣﯽ ﺷ ﻮد ﻋ ﺎرف ﮐ ﻪ ﺧﺎﻃﺮات ﺗﻠﺨ ﯽ از دورﻩ ی ا ﺳﺘﺒﺪاد دا ﺷﺖ ‪ ،‬هﻤﻴ ﻦ ﮐﻪ ﻧﺴﻴ ﻢ ﺝ ﺎن‬
‫ﺑﺨﺶ ﺁزادی وزﻳﺪ ‪ ،‬ﺑﺎ دﻝﯽ ﭘﺮاﻣﻴﺪ و ﻗﺪﻣﯽ اﺳﺘﻮار ‪ ،‬ﺑﻪ ﭘﻴﺶ ﺁهﻨﮕﺎن ﻣﺸﺮوﻃﻴﺖ اﻳﺮان ﭘﻴﻮ ﺳﺖ و ﺑ ﺎ‬
‫ﺁﻧﻬ ﺎ درﻳ ﻦ راﻩ هﻤﻘ ﺪم ﺷ ﺪ ‪ ،‬وﻝ ﯽ ﻃﻮﻝ ﯽ ﻧﮑﺸﻴ ﺪ ﮐ ﻪ از ﺑﺴﻴ ﺎری از ﺁﻧﻬ ﺎ ﻧﺎاﻣﻴ ﺪ ﮔﺮدﻳ ﺪ ‪ ،‬ﭼ ﻪ ﺗﻤ ﺎم‬
‫ﺑ ﺪﺑﺨﺘﻴﻬﺎی هﻤﻮﻃﻨ ﺎن ﺧ ﻮد را از ﭼﺸ ﻢ ﺁﻧﻬ ﺎ دﻳ ﺪ‪.‬ﺑ ﻪ اﻳ ﻦ ﺝﻬ ﺖ ﺗﻴ ﻎ زﺑ ﺎن ﮐﺸﻴ ﺪ و در ﻝﺒ ﺎس ﺷ ﻌﺮ و‬
‫ﺁهﻨﮓ ﺑﺎ ﺁﻧﻬﺎ ﺳﺨﺖ ﺑﻪ ﻣﺒﺎرزﻩ ﭘﺮداﺧﺖ‪.‬‬
‫ﮔﻔﺘﻪ هﺎی او هﺮ ﭼﻨﺪ ﺑﺴﻴﺎر ﻣﺆﺛﺮ ﺑﻮد و هﻤﻴﻨﮑﻪ ﻋﺎرف ﺗﺼﻨﻴﻔﯽ راﺝﻊ ﺑﻪ وﺿﻊ اﺝﺘﻤﺎﻋﯽ روز ﻣ ﯽ‬
‫ﺳﺎﺧﺖ و در ﻳﮑﯽ دو ﻣﺤﻞ ﻣﯽ ﺧﻮاﻧﺪ ‪ ،‬دهﺎن ﺑﻪ دهﺎن ﻣﯽ ﮔﺸﺖ و ﺑﻪ هﻤﻪ ﺝﺎ ﻣﯽ رﺳﻴﺪ ﺣ ﺘﯽ ﺷﻬﺮ‬
‫ﺑﻪ ﺷﻬﺮ هﻢ ﻣﯽ رﻓﺖ ‪ ،‬وﻝ ﯽ در ﺁﻧ ﻬﺎ ﮐ ﻪ ﺑﺎﻳ ﺪ ا ﺛﺮ ﮐ ﻨﺪ ‪ ،‬ﺗ ﺄﺛﻴﺮ ﻧ ﻤﯽ ﺑﺨﺸ ﻴﺪ ‪ :‬ﮔﺮوه ﯽ ﻣ ﺴﺖ ﺑ ﺎدﻩ ی‬
‫ﺧﻮد ﮐﺎﻣﯽ ﺑﻮدﻧﺪ و دﺳﺘﻪ ای در ﭘﯽ ﺝﺒﺮان اﻳﺎم ﻧﺎﮐﺎﻣﯽ‪.‬‬
‫در هﻤﻴﻦ ﻣﻮﻗﻊ ﺑﻮد ﮐﻪ ﺝﻨﮓ ﺑﻴﻦ اﻝﻤﻠﻞ اول ﺁﻏﺎز ﺷﺪ و ﻋﺎرف ﻧﻴﺰ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺑﻌﻀﯽ هﻢ ﻣﺴﻠﮑﺎن ﺧﻮد ‪،‬‬
‫ﻣﻬﺎﺝﺮت ﮐﺮد وﻝﯽ در ﺧﺎرج از ﻣﻴﻬﻦ ﻧﻴﺰ ﺑﻴ ﮑﺎر ﻧﺸ ﺴﺖ و ﭼﻨ ﺪ ﺗﺼﻨﻴ ﻒ ﺑ ﻪ ﻳ ﺎد ﮔ ﺎر ﻓﺮﺳ ﺘﺎد ﻣﺎﻧ ﻨﺪ‬
‫ﺗﺼﻨﻴﻒ ﭼﻪ ﺷﻮرهﺎ و ارﻣﻨﺴﺘﺎن ﮐﻪ ﻗﺒﻼ ذﮐﺮش ﮔﺬﺷﺖ و ﺗﺼﻨﻴﻒ دﻳﮕﺮی ﮐﻪ ﺑﺎ ا ﻳﻦ اﺑﻴ ﺎت ﺁﻏﺎزه ﺎ‬
‫ﻣﯽ ﺷﻮد‪:‬‬
‫دﺳ ﺖ ﺑ ﺮ‬ ‫ﺷ ﺎﻧﻪ ﺑ ﺮ زﻝ ﻒ ﭘﺮﻳﺸ ﺎن زدﻩ ای ‪ ،‬ﺑ ﻪ ﺑ ﻪ ﺑ ﻪ‬
‫ﻣﻨﻈﺮﻩ ی ﺝﺎن زدﻩ ای ‪ ،‬ﺑﻪ ﺑﻪ ﺑﻪ‬
‫ﺑﻪ ﻣﻦ ﺑﯽ ﺳ ﺮ‬ ‫ﺁﻓﺘﺎب از ﭼﻪ ﻃﺮف ﺳﺮ زدﻩ اﻣﺮوز ‪ ،‬ﮐﻪ ﺳﺮ‬
‫و ﺳﺎﻣﺎن زدﻩ ای ‪ ،‬ﺑﻪ ﺑﻪ ﺑﻪ‬
‫ﺑ ﺎﻻﺧﺮﻩ ﺑﻌ ﺪ از ﭼﻨ ﺪ ﺳ ﺎل دوری از وﻃ ﻦ ﺑ ﻪ اﻳ ﺮان ﺑﺮﮔﺸ ﺖ و دﻧﺒﺎﻝ ﻪ ی ﮐ ﺎر ﺧ ﻮد را ﮔﺮﻓ ﺖ وﻝ ﯽ‬
‫روز ﺑﻪ روز ﻧﺎاﻣﻴﺪﺗﺮ ﺷﺪ ‪ ،‬ﭼﻨﺎﻧﮑﻪ در ﻣﻮﻗﻊ رﻓﺘﻦ ﺑﻪ ا ﺹﻔﻬﺎن در ﺗﺼﻨﻴ ﻒ ﺑ ﻴﺎت ﺗ ﺮک ﺑ ﺮای اﺑﻨ ﺎء‬
‫ﺑﺸﺮ از ﺧﺪاوﻧﺪ ﻃﻠﺐ ﻣﺮگ ﮐﺮد‪:‬‬
‫ای ﺑﻘ ﺎ ﺑ ﻪ‬ ‫رﺣ ﻢ ای ﺧ ﺪای دادﮔ ﺮ ‪ ،‬ﮐ ﺮدی ﻧﮑ ﺮدی‬
‫ﻓﺮزﻧﺪ ﺑﺸﺮ‪ ،‬ﮐﺮدی ﻧﮑﺮدی‬
‫ﺳ ﭙﺲ وﻗ ﺘﯽ ﮔﻔﺘﮕ ﻮی ﺝﻤﻬ ﻮری ﺑ ﻪ ﻣﻴ ﺎن ﺁﻣ ﺪ ‪ ،‬ﺷ ﺎﻋﺮ اﻓﺴ ﺮدﻩ دوﺑ ﺎرﻩ ﻧﺸ ﺎﻃﯽ ﻳﺎﻓ ﺖ ‪ ،‬درﻣ ﺎن درد‬
‫ﻣﻤﻠﮑﺖ را اﻧﻘﻼب داﻧﺴﺖ و ﺳﺮود ﺝﻤﻬﻮری ﺳﺎﺧﺖ وﻝﯽ ﭼﻮن درﻳﻦ ﺁﺧﺮﻳﻦ ﺳﺮود ‪ ،‬ﺝﻤﻠﻪ ای ﮔﻔﺖ‬
‫ﮐﻪ ﮐﻤﺎل ﻣﻄﻠ ﻮب ﺁن روزش ﺑ ﻮد و در روزه ﺎی ﺑ ﻌﺪ اوﺿ ﺎع دﮔﺮﮔ ﻮن ﺷ ﺪ و ﺑ ﻪ ﺹ ﻮرت دﻳ ﮕﺮی‬
‫ﺝﻠﻮﻩ ﻧﻤﻮد ‪ ،‬او هﻢ ﺧﺎﻣﻮﺷﯽ ﮔﺰﻳﺪ و ﺑﺎﻗﯽ ﻋﻤﺮ را در درﻩ ی ﻣﺮاد ﺑﮏ هﻤﺪان ﺑﻪ ا ﻧﺰوا و ﻧ ﺎﻣﺮادی‬
‫ﮔﺬراﻧﻴﺪ‪.‬‬
‫‪pdf.tarikhema.ir‬‬

‫ﺗﺼﻨﻴﻒ هﺎی ﻋﺎرف ﻣﺎﻧﻨﺪ دل ﻏﻤﮕﻴﻨﺶ ﭘﺮﺳﻮز ﺑﻮدﻩ و ﺷﺎﻳﺪ ﺑﻪ هﻤﻴﻦ ﺝ ﻬﺖ ﻣ ﻘﺎم د ﺷﺘﯽ و اﻓﺸ ﺎری‬
‫را ﮐﻪ ﻳﺎزدﻩ ﺗﺼﻨﻴﻒ درﻳﻦ دو ﭘﺮدﻩ ﺳﺎﺧﺘﻪ ‪ ،‬ﺑﺮای اﺑﺮاز اﺣﺴﺎﺳ ﺎت ﺧ ﻮد ﻣﻨﺎﺳ ﺒﺘﺮ دﻳ ﺪﻩ اﺳ ﺖ‪.‬او در‬
‫ﻳﮑ ﯽ از ﺗﺼ ﺎﻧﻴﻔﺶ ﮐ ﻪ در ﻃ ﻮاﻝﺶ در ﭘ ﺮدﻩ ی ﺳ ﻪ ﮔ ﺎﻩ ﺳ ﺎﺧﺘﻪ ‪ ،‬ﺁروز ﮐ ﺮدﻩ اﺳ ﺖ ﮐ ﻪ دردش ﺑ ﻪ‬
‫درﻣﺎن ﺑﺮﺳﺪ‪:‬‬
‫‪pdf.tarikhema.ir‬‬

‫ﺷﺐ هﺠ ﺮ‬ ‫اﮔﺮ درد ﻣﻦ ﺑ ﻪ در ﻣﺎن ر ﺳﺪ ‪ ،‬ﭼ ﻪ ﻣ ﯽ ﺷ ﻪ‬

‫اﮔﺮ ﺑﻪ ﭘﺎﻳﺎن رﺳﺪ ‪ ،‬ﭼﻪ ﻣﯽ ﺷﻪ‬
‫ﺳﺮ ﻣ ﻦ اﮔ ﺮ‬ ‫اﮔﺮ ﺑﺎر دل ﺑﻪ ﻣﻨﺰل رﺳﺪ ‪ ،‬ﭼﻪ ﻣﯽ ﺷﻪ‬
‫ﺑﻪ ﺳﺎﻣﺎن رﺳﺪ ‪ ،‬ﭼﻪ ﻣﯽ ﺷﻪ‬
‫وﻟﯽ درد او هﻢ ﻣﺎﻥﻨﺪ ﺑﺴﯽ ﺻﺎﺣﺒﺎن درد ‪ ،‬درﻣﺎﻥﯽ ﻥﻴﺎﻓﺖ ﭼﻨﺎﻥﮑﻪ ﺧﻮدش هﻢ ﻣﺪﺗﻬﺎ ﻓﺮاﻣﻮش ﺷﺪ‪.‬ا ﻣﺎ‬
‫اﮔﺮ روزی ﺣﺴﺎﺑﯽ در ﮐﺎر ﺑﺎﺷﺪ ‪ ،‬ﻣﻠﺖ اﻳﺮان ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ داﺷﺘﻦ ﺗﺼﻨﻴﻒ ﺳ ﺎزی ﭼ ﻮن ﻋﺎرف ﮐﻪ ﺷﻌﺮ‬
‫و ﺁهﻨﮕﺶ در ﺑﻴﺪاری ﻣﺮدم ﺗﺄﺛﻴﺮ ﺑﺴﺰا داﺷﺘﻪ اﺳﺖ ‪ ،‬ﺑﺴ ﯽ اﻓﺘﺨ ﺎر ﻥﻤﺎﻳ ﺪ ﻥ ﻪ اﻳﻨ ﮑﻪ هﻨ ﻮز هﻢ ﭘ ﺲ از‬
‫اﻳﻨﮑﻪ ﺑﻴﺴﺖ و ﻳﮏ ﺳﺎل از ﻣﺮﮔﺶ ﻣﯽ ﮔﺬرد ﺳﻨﮕﯽ ﺑﺮ روی ﻗﺒﺮش ﻥﺒﺎﺷ ﺪ و ﮐﺴ ﯽ ﺑ ﻪ ﺁراﻣ ﮕﺎﻩ اﺑ ﻦ‬
‫ﺳﻴﻨﺎ ﻣﯽ رود ﺑﯽ ﺗﻮﺝﻪ ﭘﺎ ﺑﺮﻣﺰار او ﮔﺬارد و ﻥﺪاﻥﺪ ﺁﻥﺠﺎ ﮐﺴﯽ ﺧﻔﺘﻪ اﺳﺖ ﮐﻪ ﮔﻔﺖ‪:‬‬
‫ﺑﻤﺎﻥ ﺪ ﻋ ﺸﻖ ‪،‬‬ ‫ﺑﻪ ﻏﻴﺮ ﻋﺸﻖ ‪ ،‬ﻥﺸﺎن از ﺝﻬﺎن ‪ ،‬ﻥﺨﻮاهﻨ ﺪ ﻣﺎﻥ ﺪ‬
‫وﻟﻴﮑﻦ ﺝﻬﺎن ﻥﺨﻮاﻥﺪ ﻣﺎﻥﺪ‬
‫ﺑﯽ ﺝﻬﺖ ﻥﺒﻮد ﮐﻪ ﻥﺒﻮد ﮐﻪ وﻗﺘﯽ ﻥﺎﻟﻪ ی ﺝﺎﻥﺴﻮز ﻋﺎرف را ﺷﻨﻴﺪم ﮐﻪ ﮔﻔﺖ ‪:‬‬
‫ﭼ ﻮ دف ﺑﻪ ﺳ ﺮ زد‬ ‫ﺻﺪای ﻥﺎﻟﻪ ی ﻋﺎرف ﺑﻪ ﮔﻮش هﺮ ﮐﻪ رﺳﻴﺪ‬
‫و ﭼﻮن ﭼﻨﮓ در ﺧﺮوش ﺁﻣﺪ‬
‫ﺧﺎﻣﻮش ﻥﻤﺎﻥﺪم و درﻳﻦ ﺳﺮﮔﺬﺷﺖ ﮐﻪ ﻗﺴﻤﺘﯽ از ﺁن ﻣﺼﺎدف ﺑﺎ اﻳﺎم اوﺳﺖ ﻥﺎﻣﯽ از ﻋ ﺎرف ﺷ ﻮرﻳﺪﻩ‬
‫ﺑﺮدم‪.‬‬
‫ﻣﻘﺎم ﻋﺎرف ‪ -‬هﺮ ﭼﻨﺪ دﻳﻮان ﻋﺎرف ﺑﺎ ﺳﺮﮔﺬﺷ ﺘﯽ ﺑ ﻪ ﻗﻠ ﻢ ﺧﻮدش و ﻣﻘﺪ ﻣﻪ ی دﻟﭽ ﺴﺒﯽ ﺑﻪ ﺧﺎﻣ ﻪ ی‬
‫دﮐﺘﺮ رﺿﺎ زادﻩ ی ﺷﻔﻖ ﭼﺎپ ﺷﺪﻩ اﺳ ﺖ و در د ﺳﺘﺮس هﻤ ﻪ ﻣ ﯽ ﺑﺎ ﺷﺪ و ﻟﯽ ﺑﺎ ﻳﺪ از اهﻤﻴ ﺖ ﺷﺎﻋﺮ‬
‫ﺗﺼﻨﻴﻒ ﺳﺎز درﻳﻦ ﺝﺎ ﻥﻴﺰ ﺳﺨﻦ ﮔﻔﺘﻪ ﺷﻮد ‪ :‬ﻋﺎرف اوﻟﻴﻦ ﺗﺼﻨﻴﻒ ﺳﺎزﻳﺴﺖ ﮐﻪ ﻣ ﻀﺎﻣﻴﻦ اﺝﺘﻤﺎ ﻋﯽ‬
‫و اﻓﮑﺎر ﺳﻴﺎﺳﯽ و اﻥﺘﻘﺎد از اوﺿﺎع زﻣﺎن ﺧﻮد را در ﻟﺒ ﺎس ﺷ ﻌﺮ و ﺁهﻨ ﮓ ﻣﺠﺴ ﻢ ﮐﺮدﻩ و ﻣﻮﺳ ﻴﻘﯽ‬
‫را وﺳ ﻴﻠﻪ ی ﻥﺸ ﺮ و ﺗﺒﻠﻴ ﻎ ﻋﻘﺎﻳ ﺪ اﻥﻘﻼﺑ ﯽ و اﻓﮑ ﺎر ﺁزادی ﺧﻮاه ﯽ ﺧ ﻮد ﻥﻤ ﻮدﻩ اﺳ ﺖ‪.‬او درﻳ ﻦ ﻣﻘ ﺎم‬
‫ﺻ ﺎﺣﺐ ﺳ ﻠﻴﻘﻪ و اﺑﺘﮑ ﺎر ﻣﺨﺼ ﻮص اﺳ ﺖ و در ﺣﻘﻴﻘﻴ ﺖ ﻣ ﯽ ﺗ ﻮان وی را در اﻳ ﺮان ﻣﺨ ﺘﺮع اﻳ ﻦ‬
‫ﺳﺒﮏ داﻥﺴﺖ‪.‬‬
‫ﻋﺎرف زادﻩ ی اﻥﻘﻼب ﻣﺸﺮوﻃﻴﺖ اﺳﺖ و دورﻩ ی او ﺑﺮای ﻥﺸﺮ اﻳﻦ ﻣ ﺮام ﮐﺎﻣﻼ ﻣﻨﺎ ﺳﺐ ﺑ ﻮد وﻟ ﯽ‬
‫هﻤﻴﻦ ﮐﻪ اوﺿﺎع ﺳﻴﺎﺳﯽ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﮐﺮد و دوران ﮐﻮﺗﺎﻩ ﻣﺸﺮوﻃﻪ ی ﻣﺎ ﺗﻨﻬﺎ ﻇﺎهﺮش ﻣﺎﻥﺪ و ﻣﻌﻨﺎﻳﺶ از‬
‫دﺳﺖ رﻓﺖ و ﻣﻘﺪﻣﺎت دﻳﮑﺘﺎﺗﻮری ﻓﺮاهﻢ ﺷﺪ ‪ ،‬او ﭼﻮن ﻣﺮد اﻳﻦ ﻣﻴﺪان ﻥﺒﻮد ‪ ،‬دﻓ ﺘﺮ ﺷﻌﺮ و ﺷﺎﻋﺮی‬
‫را ﭘﻴﭽﻴﺪ و ﮐﻨﺎر ﮔﺬارد‪.‬‬
‫اهﻞ ادب ﻣﺎﻳﻪ ی ﺷﺎﻋﺮی او را ﮐﺎﻓﯽ ﻥ ﻤﯽ داﻥﻨ ﺪ و ﺑ ﺮاو ﻥﻘ ﺎدی ﻣ ﯽ ﮐﻨ ﻨﺪ ‪ ،‬ﺣ ﻖ ه ﻢ دار ﻥﺪ ‪ ،‬وی را‬
‫ﻥﻤﯽ ﺗﻮان ﺷﺎﻋﺮ ﺑﺰرﮔﯽ ﻥﺎﻣﻴﺪ وﻟﯽ ﺗﺼﻨﻴﻒ ﺳ ﺎز ﻣﺎهﺮﻳﺴ ﺖ در ﮐﻼم و ﺁه ﻨﮓ او ﺗ ﺄﺛﻴﺮی ﺑﺴﺰا ﺳﺖ‬
‫ﭼﻨﺎﻥﮑﻪ ﺑﻌﻀﯽ از ﺗﺼﺎﻥﻴﻔﺶ هﺮﮔﺰ ﮐﻬﻨﻪ ﻥﺨﻮاهﺪ ﺷﺪ‪.‬ﻥﻐﻤ ﻪ هﺎی زﻳ ﺒﺎ و ﺝﻤﻠ ﻪ ه ﺎی ﻗﺸ ﻨﮓ و روش‬
‫ﻣﻄﻠﻮﺑﯽ ﮐﻪ در ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن اﻳﻦ ﺗﺮاﻥﻪ هﺎ ﺑﻪ ﮐﺎر ﺑﺮدﻩ ‪ ،‬ﺗﺮاوﺷﯽ از ﻳﮏ ذوق ﺑﺴﻴﺎر ﻟﻄﻴﻒ اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪pdf.tarikhema.ir‬‬

‫ﻳﮑﯽ از ﺧﻮاص ﺁهﻨﮕﻬﺎی ﻋﺎرف ‪ ،‬ﻏﻢ و اﻧﺪوهﻴﺴﺖ ﮐﻪ ﺳﺮاﺳﺮ ﺗﺼﻨﻴﻒ هﺎی او را ﻓﺮا ﮔﺮﻓﺘﻪ و ﺑ ﻪ‬
‫ﺧﻮﺑﯽ ﻧﺸﺎن ﻣﯽ دهﺪ ﮐﻪ اﻳﻦ ﻧﻐﻤﺎت ‪ ،‬ﺁﺛ ﺎر ﻳ ﮏ دل اﻓ ﺴﺮدﻩ و روح ﭘﮋ ﻣﺮدﻩ و ﻓ ﮑﺮ ﺑﺪﺑﻴﻦ ﻧﺎرا ﺿﯽ‬
‫اﺳ ﺖ و اﻳ ﻦ اﻓﮑ ﺎر را وﺿ ﻊ روزﮔ ﺎر در او اﻳﺠ ﺎد ﮐ ﺮدﻩ ﺑ ﻮد‪.‬اﺣﺴﺎﺳ ﺎت وﻃ ﻦ ﭘﺮﺳ ﺘﺎﻧﻪ ی ﻋ ﺎرف‬
‫ﺑﺴﻴﺎر ﺵﺪﻳﺪ و او ﻳﮑﯽ از ﻣﺨﺎﻟﻔﺎن ﺳﺮﺳﺨﺖ ﺣﮑﻮﻣﺖ ﺧﻮد ﻣﺨﺘﺎری و ﻃﺎﻟﺐ ﺝﻤﻬﻮری ﺑﻮد‪.‬ﺑﻪ هﻤﻴ ﻦ‬
‫ﺝﻬﺖ ﺗﺼﻨﻴﻒ ﺧﺎﺹﯽ ﺑﺮای اﻳﻦ ﻣﻮﺿﻮع ﺳﺎﺧﺖ‪.‬‬
‫ﺗﻠﻔﻴﻖ ﺷﻌﺮ و ﻣﻮﺳﻴﻘﯽ‬
‫اﺹﻮﻻ وﻗﺘﯽ ﮔﻮﻳﻨﺪﻩ ی ﺵﻌﺮ و ﺳﺎزﻧﺪﻩ ی ﺁهﻨﮓ ‪ ،‬ﻳﮑﯽ ﺑﺎﺵﺪ ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﺗﺼﻨﻴ ﻒ از ﻟ ﺤﺎظ ﺗﻠﻔﻴ ﻖ ﺵ ﻌﺮ و‬
‫ﻣﻮﺳﻴﻘﯽ ﺑﺴﻴ ﺎر ﺧ ﻮب از ﮐﺎر درﺁﻳ ﺪ در ﺹﻮرﺗﯽ ﮐﻪ در ﺑﻌﻀ ﯽ ﻣ ﻮارد ‪ ،‬ﺗﺼﻨﻴﻔ ﻬﺎی ﻋﺎرف ازﻳ ﻦ‬
‫ﻧﻈﺮ ‪ ،‬ﺑ ﯽ ﻧﻘ ﺺ ﻧﻴ ﺴﺖ ﭼﻨﺎﻧ ﮑﻪ در ﻣﻮ ﻗﻊ ﺧﻮاﻧ ﺪن ‪ ،‬ه ﻤﺎﻧﻄﻮر ﮐ ﻪ در ﺗﻘﻄ ﻴﻊ ﺵ ﻌﺮ ﻣﺮ ﺳﻮم ا ﺳﺖ ‪،‬‬
‫اﺣﺘﻴﺎج ﺑﻪ اﻓﺰودن ﺿﻤﻪ ی اﺿﺎﻓﯽ ﭘﻴﺪا ﻣﯽ ﺵﻮد ‪ ،‬ﻳﺎ در وﺳﻂ ﮐﻠﻤﺎت ‪ ،‬ﺁه ﻨﮓ ﺑﺮﻳ ﺪﻩ ﻣﯽ ﺵﻮد ‪ ،‬ﻳ ﺎ‬
‫ﻧﺼﻒ ﻳﮏ ﮐﻠﻤﻪ ﮐﻪ ﺑﺨﻮدی ﺧﻮد ﻣﻌﻨﯽ ﻧﺪارد ﺗﮑﺮار ﻣﯽ ﮔﺮدد‪.‬هﻤﭽﻨﻴﻦ ﮐﻠﻤﺎﺗﯽ ﻣﺎﻧﻨ ﺪ اﻣ ﺎن ‪ ،‬ﺝﺎﻧﻢ ‪،‬‬
‫ﺧﺪا ‪ ،‬ﺣﺒﻴﺒﻢ ‪ ،‬ﻃﺒﻴﺒﻢ ‪ ،‬ﻋﺰﻳﺰم زﻳﺎد ﺑﻪ ﮐﺎر رﻓﺘﻪ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﻤﺪوح ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻧﻤﯽ رﺳﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺮای روﺵﻦ ﺵﺪن ﻣﻄﻠﺐ ﺑﻪ اﺵﻌﺎر زﻳﺮ ﮐﻪ ﻧﻤﻮﻧﻪ ای ازﻳﻦ ﻧﮑﺘﻪ هﺎﺳﺖ ﻣﺮاﺝﻌﻪ ﻧﻤﺎﺋﻴﺪ‪:‬‬
‫ﻣﺮدم‬ ‫ای اﻣﺎن از ﻓﺮاﻗﺖ ‪ ،‬اﻣﺎن‬
‫از اﺵﺘﻴﺎﻗﺖ ‪ ،‬اﻣﺎن‬
‫)ا ﻣﺎن‬ ‫از ﮐﻪ ﮔﻴﺮم ﺳﺮاﻏﺖ ‪ ،‬اﻣ ﺎن‬
‫اﻣﺎن اﻣﺎن اﻣﺎن(‬
‫ﻣﻼﺣﻈﻪ ﮐﻨﻴﺪ در اﻳﻦ ﭼﻬﺎر ﻣﺼﺮاع ‪ ،‬هﺸﺖ ﺑﺎر ﮐﻠﻤﻪ ی )اﻣﺎن( ﺗﮑﺮار ﺵﺪﻩ ﻳﺎ در ﺗﺼﻨﻴﻒ ذﻳﻞ ﭼﻨ ﺪ‬
‫ﺑﺎر ﮐﻠﻤﺎت )ﺝﺎﻧﻢ( و )ﺧﺪا( ﻣﮑﺮر ﮔﺸﺘﻪ اﺳﺖ‪:‬‬
‫ﺗﻮ‬ ‫ﻧﻤ ﯽ داﻧ ﻢ ﭼ ﻪ در ﭘﻴﻤﺎﻧ ﻪ ﮐ ﺮدی )ﺝ ﺎﻧﻢ(‬
‫ﻟﻴﻠﯽ وش ﻣﺮا دﻳﻮاﻧﻪ ﮐﺮدی‬
‫دﻳﻮا ﻧﻪ‬ ‫)ﺝﺎﻧﻢ دﻳﻮا ﻧﻪ ﮐ ﺮدی ﺝﺎﻧﻢ‬
‫ﮐﺮدی ﺧﺪا دﻳﻮاﻧﻪ ﮐﺮدی(‬
‫ﻣﮑ ﺎن‬ ‫ﭼﻪ ﺵﺪ اﻧ ﺪر دل ﻣ ﻦ ﺝﺎ ﮔﺮ ﻓﺘﯽ )ﺝ ﺎﻧﻢ(‬
‫در ﺧﺎﻧﻪ ی وﻳﺮاﻧﻪ ﮐﺮدی‬
‫وﻳﺮاﻧ ﻪ‬ ‫)ﺝ ﺎﻧﻢ وﻳﺮاﻧ ﻪ ﮐ ﺮدی ﺝ ﺎﻧﻢ‬
‫ﮐﺮدی ﺧﺪا ﺧﺪا وﻳﺮاﻧﻪ ﮐﺮدی(‬
‫هﻤﭽﻨﻴﻦ درﻳﻦ ﺗﺼﻨﻴﻒ ﻋﻼوﻩ ﺑﺮ ﮐﻠﻤﺎت ﺧﺪا و ﺝﺎﻧﻢ ﮐﻠﻤﻪ هﺎی ﮔﺸﺖ و زاغ و ﻣﺮغ ﻧﻴﺰ ﺗﮑﺮار ﺵ ﺪﻩ‬
‫اﺳﺖ ‪:‬‬
‫هﻨﮕﺎم ﻣﯽ و ﻓﺼﻞ ﮔﻞ و ﮔﺸﺖ )و ﺝﺎﻧﻢ ﮔﺸﺖ و ﺧﺪا ﮔﺸﺖ و( ﭼﻤﻦ ﺵﺪ‬
‫‪pdf.tarikhema.ir‬‬

‫در ﺑﺎر ﺑﻬﺎری ﺗﻬﯽ از زاغ و )ﺝﺎﻧﻢ زاغ و ﺧﺪا زاغ و( زﻏﻦ ﺵﺪ‬
‫دﻟﺘﻨﮓ ﭼﻮ ﻣﻦ ﻣﺮغ )ﺝﺎﻧﻢ ﻣﺮغ( ﻗﻔﺲ ﺑﻬﺮ وﻃﻦ ﺵﺪ‬
‫ﻳﺎ درﻳﻦ ﺗﺼﻨﻴﻒ ﮐﻪ زﻳﺒﺎﺗﺮﻳﻦ ﺁهﻨﮓ هﺎی اوﺳﺖ ﭼﻪ اﻧﺪازﻩ ﻣﮑﺮرات زﻳﺎد اﺳﺖ ‪:‬‬
‫ﺝﻬﺎن ﭘﺮ از ﻏﻢ دل از )ﺝﻬﺎن ﭘﺮ از ﻏﻢ دل از( زﺑﺎن ﺳﺎز ﻣﯽ ﮐﻨﻢ )ﻣﯽ ﮐﻨﻢ(‪...‬‬
‫ز اﺵ ﮏ ﭘ ﺮس ﮐ ﻪ اﻓﺸ ﺎ ﻧﻤ ﻮد ‪ ،‬راز دروﻧ ﯽ )ﻧﻤ ﻮد راز دروﻧ ﯽ ‪ ،‬ﻧﻤ ﻮد راز دروﻧ ﯽ ‪ ،‬ﻧﻤ ﻮد راز‬
‫دروﻧﯽ(‪.‬‬
‫درﻳﻦ ﺗﺼﻨﻴﻒ ‪ ،‬ﺁهﻨﮓ ﻃﻮری ﺧﻮاﻧﺪﻩ ﻣﯽ ﺵﻮد ﮐﻪ ﻣﻌﻨﯽ ﺵﻌﺮ ﺑﻪ ﮐﻠ ﯽ دﮔﺮ ﮔﻮن ﻣﯽ ﺵﻮد‪.‬ﻳ ﻌﻨﯽ ﺑ ﻪ‬
‫ﻋﻮض اﻳﻨﮑﻪ ﺑﻌﺪ از ﮐﻠﻤﻪ ی )ﻣﺎ( ﺳﮑﻮت ﺵﻮد ‪ ،‬ﺑﻪ اﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ ‪:‬‬
‫ﺑﻤﺎﻧﺪﻳﻢ ﻣﺎ ‪ ،‬ﻣﺴﺘﻘﻞ ﺵﺪ ارﻣﻨﺴﺘﺎن‬
‫ﺑﻌﺪ از ﮐﻠﻤﻪ ی )ﻣﺴﺘﻘﻞ( ﻣﮑﺚ ﻣﯽ ﺵﻮد و ﺑﻪ اﻳﻦ ﺹﻮرت ادا ﻣﯽ ﮔﺮدد‪:‬‬
‫ﺑﻤﺎﻧﺪﻳﻢ و ﻣﺎ ﻣﺴﺘﻘﻞ ﺵﺪ ‪ ،‬ﺵﺪ ارﻣﻨﺴﺘﺎن ‪ ،‬ﻣﻨﺴﺘﺎن ‪ ،‬ﻣﻨﺴﺘﺎن ‪ ،‬ﺵﺪ ارﻣﻨﺴﺘﺎن‬
‫ﻣﻼﺣﻈﻪ ﻣﯽ ﻧﻤﺎﺋﻴﺪ ﮐﻪ ﻋﻼوﻩ ﺑﺮ واو ﻋﻄﻒ ﮐﻪ ﻗﺒﻞ از )ﻣﺎ( ﻣﯽ ﺁﻳﺪ ﻗﺴ ﻤﺘﯽ از ﮐﻠ ﻤﻪ ی )ارﻣﻨﺴﺘ ﺎن(‬
‫هﻢ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺗﻨﻬﺎﺋﯽ ﺑﯽ ﻣﻌﻨﯽ اﺳﺖ ﭼﻨﺪ ﺑﺎر ﺗﮑﺮار ﻣﯽ ﺵﻮد‪.‬‬
‫‪pdf.tarikhema.ir‬‬

‫اﻟﺒﺘﻪ ﺁﻧﭽﻪ اﻣﺮوز ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﺎ ﻧﻘﺺ ﻣﯽ ﺁﻳﺪ ‪ ،‬در ﺁن زﻣﺎن ﺷﺎﻳﺪ ﻋﻴﺐ ﻧﺪاﺷﺖ زﻳﺮا ﺗﺼﻨﻴ ﻒ ه ﺎﺋﯽ هﻢ‬
‫ﮐﻪ ﻗﺒﻞ از ﻋﺎرف ﺳ ﺎﺧﺘﻪ ﻣﯽ ﺷﺪ از ﻳﻦ ﺟﻬ ﺎت ﺧ ﺎﻟﯽ از ﻧ ﻘﺺ ﻧﺒ ﻮد و ﻋﺎرف هﻢ ﺳﻌﯽ داﺷ ﺖ ﮐ ﻪ‬
‫وزن ﻋﺮوﺿﯽ ﺷﻌﺮ از دﺳﺖ ﻧﺮود ‪ ،‬چﻨﺎﻧ ﮑﻪ وﻗ ﺘﯽ ﮐﻠ ﻤﺎت زاﺋ ﺪ را ﮐ ﻪ در ﭘﺮاﻧ ﺘﺰ ﻧﻮﺷ ﺘﻪ ام ﺣ ﺬف‬
‫ﮐﻨﻴﺪ ‪ ،‬ﻧﻘﺼﯽ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﯽ وارد ﻧﻤﯽ ﺷﻮد وﻟ ﯽ در ﺧﻮا ﻧﺪن ﺁه ﻨﮓ ‪ ،‬اﻳ ﻦ ﮐﻠ ﻤﺎت را ﺑﺎﻳ ﺪ ﺗﮑ ﺮار ﮐﺮد و‬
‫ﮔﺮﻧﻪ ﻧﻐﻤﻪ ی ﺗﺼﻨﻴﻒ ﺧﺮاب ﻣﯽ ﺷﻮد‪.‬‬
‫ﺹﺮف ﻧﻈﺮ ازﻳﻦ ﻧﮑﺘﻪ هﺎ ‪ ،‬ﺗﺮاﻧﻪ هﺎی ﻋﺎرف در ﻧﻮع ﺧﻮد ﺑﯽ ﻧﻈ ﻴﺮ ا ﺳﺖ و ﺑ ﻌﺪ از او ه ﻢ دﻳﮕ ﺮ‬
‫ﮐﺴﯽ ﭘﻴﺪا ﻧﺸﺪ ﮐﻪ ﮐﻼم و ﺁهﻨﮕﺶ ﻣﺎﻧﻨﺪ او ﺗﺄﺛﻴﺮداﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ‪ ،‬هﺮ چﻨﺪ زﻣﺎﻧﻪ هﻢ اﻳﻦ اﻗﺘﻀﺎ را ﻧﺪاﺷﺖ‬
‫ﮐﻪ ﺷﺎﻋﺮ ﺑﻪ ذوق ﺧﻮد ﺷﻌﺮ ﺑﮕﻮﻳﺪ و در ﮔﻔﺘﻦ ‪ ،‬ﺁزاد ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﻪ هﻤﻴﻦ ﺟﻬﺖ ﺑﻮد ﮐﻪ ﭘ ﺲ از ﻋﺎرف ‪،‬‬
‫ﺷﺎﻋﺮان دﻳﮕﺮ‪ ،‬ﺗﺼﻨﻴﻒ وﻃﻨﯽ ﻧﺴﺮودﻧﺪ و از ﮔﻞ و ﻣﯽ و ﻋﺸﻖ و ﻣﻌﺸﻮق ﮐﻪ زﻳﺎﻧﯽ ﺑﻪ ﺟﺎﺋﯽ ﻧﻤ ﯽ‬
‫رﺳﺎﻧﺪ ﺳﺨﻦ ﮔﻔﺘﻨﺪ چﻨﺎﻧﮑﻪ هﻨﻮز هﻢ ﺑﺎزار اﻳﻦ ﺳﺒﮏ رواج دارد‪.‬‬
‫ﺑﻌﺪ از ﻣﻴﺮزا اﺑﻮاﻟﻘﺎﺳﻢ ﻋﺎرف ﻗﺰوﻳﻨﯽ ‪ ،‬ﮐﺎر ﺗﺼﻨﻴﻒ ﺳﺎزی از ﻟﺤ ﺎظ ﺷ ﻌﺮ و ﺁهﻨ ﮓ ﺗﻘﺴ ﻴﻢ ﺷ ﺪ ﺑ ﻪ‬
‫اﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﮐﻪ ﻧﺨﺴﺖ ‪ ،‬ﻣﻮﺳﻴﻘﯽ داﻧﻬﺎ ﺁهﻨﮓ را ﺳﺎﺧﺘﻨﺪ و ﺑﻌﺪ ﮔﻮﻳﻨﺪﮔﺎﻧﯽ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻣﻠﮏ اﻟﺸﻌﺮای ﺑ ﻬﺎر‬
‫و وﺣﻴﺪ دﺳﺘﮕﺮدی و چﻨﺪ ﺷﺎﻋﺮ دﻳﮕﺮ ‪ ،‬اﺷﻌﺎر را ﺳ ﺮودﻧﺪ ﮐ ﻪ ﻧﻤﻮ ﻧﻪ ای از ﺁﻧ ﻬﺎ را ﻗﺒ ﻼ ﻧﻮ ﺷﺘﻪ ام‬
‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ چﻮن ﺁهﻨﮓ ﺳﺎزان ﺗﻨﻬﺎ ﻣﺘﻮﺟﻪ ﺳﺎﺧﺘﻦ ﻧﻐﻤ ﻪ ﺑﻮد ﻧﺪ و ﺑ ﻪ اوزان ﺷ ﻌﺮی ﺗﻮﺟﻬ ﯽ ﻧﺪاﺷ ﺘﻨﺪ و‬
‫ﺷﺎﻋﺮان هﻢ ﺑﻪ ﺗﺪرﻳﺞ از ﺗﮑﺮار ﮐﻠﻤﺎت ﺧﺴﺘﻪ ﺷﺪﻧﺪ ‪ ،‬ﻣﻮﺿﻮع وزن ﻋﺮوﺿﯽ ‪ ،‬در ﺗﺼﻨﻴﻒ ﺳ ﺎزی‬
‫از ﺑﻴﻦ رﻓﺖ و اﻳﻦ ﻧﻮع اﺷﻌﺎر از ﻗﻴﺪ اوزان ﻣﺘﺪاول ﺁزاد ﺷﺪ و ﺷﺎﻳﺪ هﻤﻴﻦ ﮐﺎر ﺳﺒﺐ اﻳ ﺠﺎد هﺠﺎ ﺋﯽ‬
‫)ﺳﻴﻼﺑﯽ( ﮔﺮدﻳﺪ‪.‬ﺗﻨﻬﺎ ﺷﺎﻋﺮی ﮐﻪ ﭘﺲ از ﻋﺎرف در ﺳﺮودن ﺗﺼﻨﻴﻒ ‪ ،‬ﺷﻌﺮ و ﺁهﻨ ﮓ را ﺧ ﻮد ﮔ ﻔﺖ‬
‫ﻣﺤﻤﺪ ﻋﻠﯽ اﻣﻴﺮ ﺟﺎهﺪ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑ ﻪ ﻣﻮﻗ ﻊ ﺧ ﻮد از او ﻧ ﻴﺰ ﺳﺨﻦ ﺑﻪ ﻣﻴ ﺎن ﺧﻮاه ﺪ ﺁﻣ ﺪ‪.‬ﺑﺨ ﺼﻮص ﮐ ﻪ‬
‫دﻳﻮان او ﺗﺎزﮔﯽ ﺑﺎ ﻧﺖ ﺁهﻨﮕﻬﺎﻳﺶ ﺑﻪ وﺿﻊ دﻟﭙﺴﻨﺪی چﺎپ ﺷ ﺪ اﺳ ﺖ و ﻣﯽ ﺗﻮان ﭘﺲ از ﻣﻄﺎﻟ ﻌﻪ ی‬
‫ﮐﺎﻓﯽ درﺑﺎرﻩ ی ﺁن اﻇﻬﺎر ﻧﻈﺮ ﻧﻤﻮد‪.‬‬

‫)ﺷﻤﺎرﻩ ‪ (١٣٠‬ﻣﺤﻤﺪ ﻋﻠﯽ اﻣﻴﺮﻣﺠﺎهﺪ‬

‫‪pdf.tarikhema.ir‬‬

‫ﺑﺎﻗﯽ ﻣﺎﻧﺪ ﻳﮏ ﻧﮑﺘﻪ ﮐﻪ ارزش اﺧﻼﻗﯽ و اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﻋﺎرف را ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﮐﻨﻴﻢ‪.‬ﺧﻮاﻧﻨﺪﻩ ی ﻣ ﺤﺘﺮم اﺟ ﺎزﻩ‬
‫ﺧﻮاهﺪ داد ﮐﻪ ازﻳﻦ ﺑﺎﺑﺖ چ ﻴﺰی ﻧ ﻨﻮﻳﺴﻢ زﻳ ﺮا ه ﻤﻪ ﮐﺲ ﺑﺎ ﺧﻮاﻧ ﺪن ﺳﺮﮔﺬﺷ ﺘﺶ ﮐ ﻪ در دﻳ ﻮاﻧﺶ ﺑ ﻪ‬
‫چﺎپ رﺳﻴﺪﻩ اﺳﺖ ﻣﻄﻠﺐ را ﺑﻪ ﺧﻮﺑﯽ درﺧﻮاهﺪ ﻳﺎﻓﺖ‪.‬ازﻳﻦ ﮔﺬﺷﺘﻪ ﺑﻨﺎ ﺑﻪ ﻧﻮﺷﺘﻪ ی دﮐﺘﺮ ﺷﻔﻖ ‪ ،‬ﺧﻮد‬
‫ﻋﺎرف ﺁﻧﭽﻪ دﺷﻤﻨﯽ ﻣﻤﮑ ﻦ ﺑﻮد در ﺣ ﻖ ﺧﻮﻳﺶ روا داﺷ ﺘﻪ و درﻳ ﻦ ﺧ ﺼﻮص ﺣ ﻘﯽ ﺑ ﺮای دﻳ ﮕﺮان‬
‫ﺑﺎﻗﯽ ﻧﮕﺬاﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬ﭘﺲ ﻣﻦ هﻢ درﻳﻦ ﺑﺎرﻩ ﺳﮑﻮت ﻣﯽ ﮐﻨﻢ و ﺑﺎ ﺷﻌﺮی از ﺣﺎﻓﻆ ‪ ،‬داﺳﺘﺎن ﻋﺎرف را‬
‫ﺑﻪ ﭘﺎﻳﺎن ﻣﯽ رﺳﺎﻧﻢ‪:‬‬
‫هﺮ ﮐﺴ ﯽ‬ ‫ﻣﻦ اﮔﺮ ﻧﻴﮑﻢ اﮔﺮ ﺑ ﺪ ﺗ ﻮ ﺑﺮو ﺧﻮد را ﺑﺎش‬
‫ﺁن درود ﻋﺎﻗﺒﺖ ﮐﺎر ﮐﻪ ﮐﺸﺖ‬
‫‪pdf.tarikhema.ir‬‬

‫ﺷﺎﮔﺮدان دروﻳﺶ‬
‫دروﻳﺶ ﺧﺎن ﺷﺎﮔﺮدان ﺑﺴﻴﺎر داﺷﺖ ﮐﻪ از ﻣﻴﺎن ﺁﻧﻬﺎ ﺑﺮﺧﯽ ﺗﺮﻗ ﯽ ﮐ ﺮدﻩ و ﺷ ﻬﺮت ﻳﺎﻓﺘ ﻪ اﻧ ﺪ و ﺟﺎی‬
‫ﺁﻧﺴﺖ ﮐﻪ از ﭼﻨﺪ ﺗﺎﻳﺸﺎن ﺱﺨﻨﯽ ﮔﻔﺘﻪ ﺷﻮد ‪:‬‬
‫ﺣﺴﻴﻨﻘﻠﯽ ﻏﻔﺎری ‪ -‬از ﺟﻤﻠﻪ ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﺷﺎﮔﺮدان دروﻳﺶ ﺑﻮد ﮐﻪ ﻗﺒﻼ ﻣﮑ ﺘﺐ ﺁﻗ ﺎ ﺣﺴﻴﻨﻘﻠ ﯽ را ﻧ ﻴﺰ دﻳ ﺪﻩ‬
‫ﺑ ﻮد‪.‬وی را در ﺱ ﻪ ﺗ ﺎر از ﺷ ﺎﮔﺮدان دﻳﮕ ﺮ دروﻳ ﺶ ‪ ،‬ﺑﺮﺗ ﺮ داﻧﺴﺘ ﻪ اﻧ ﺪ و ﻣ ﯽ ﮔﻮﻳﻨ ﺪ اﺱ ﺘﺎد ‪ ،‬او را‬
‫ﺟﺎﻧﺸﻴﻦ ﺧﻮد ﻣﯽ داﻧﺴﺖ ﺣﺘﯽ ﺑﻌﻀﯽ او را ﻋﺼﺎرﻩ ی دروﻳﺶ ﮔﻔﺘﻪ اﻧﺪ وﻝﯽ ﻣﺘﺄﺱﻔﺎﻧﻪ ﭘﻨﺞ ﺱﺎل ﻗﺒ ﻞ‬
‫از ﻓﻮت دروﻳﺶ ‪ ،‬در ﺱﻦ ‪ ٢٩‬ﺱﺎﻝﮕﯽ در ‪ ١٢٩٩‬رﺧﺖ از دﻧﻴﺎ ﺑﺮﺑﺴﺖ‪.‬‬
‫ﺷﮑﺮی ‪ -‬ﻧﺎﻣﺶ ﺷ ﮑﺮاﷲ اﺱ ﺖ ﮐ ﻪ دوﺱ ﺘﺎﻧﺶ ﺑ ﻪ اﺧﺘ ﺼﺎر ﮐﻮﺷ ﻴﺪﻩ او را ﺷ ﮑﺮی ﻧﺎﻣﻴ ﺪﻩ اﻧ ﺪ‪.‬وی از‬
‫ﺷ ﺎﮔﺮدان ﺷ ﻌﺒﻪ ی ﻣﻮزﻳ ﮏ ﻧﻈ ﺎم ﺑ ﻮد و )هﻮﺑ ﻮا( ﻣ ﯽ ﻧﻮاﺧ ﺖ و ﺗﻌﻠﻴﻤ ﺎت ﻣﻮﺱ ﻴﻘﯽ را از ﺑ ﺮادر‬
‫ﺑﺰرﮔﺘﺮ ﺧﻮﻳﺶ اﺱﻤﻌﻴﻞ ﻗﻬﺮﻣﺎﻧﯽ ﻓﺮا ﮔﺮﻓﺖ ‪ ،‬ﺱﭙﺲ ﺷﺎﮔﺮدی دروﻳﺶ را ﭘﺬﻳﺮﻓﺖ‪.‬‬
‫اﻳﻦ ﻧﻮازﻧﺪﻩ را ﺑﺎ ﻋﺎرف اﻧﺲ و اﻝﻔﺘﯽ ﺑﻪ ﺱﺰا ﺑﻮد و ﺷ ﺎﻋﺮ ﻣﺰ ﺑﻮر در دﻳ ﻮاﻧﺶ از او ﺑﻪ ﻧﻴ ﮑﯽ ﻳﺎد‬
‫ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪.‬ﻣﻌﻠﻮم ﻣﯽ ﺷﻮد ﻣﺮدی دروﻳﺶ ﻣﺴﻠﮏ و ﺑﺮدﺑﺎر ﺑﻮدﻩ ﮐﻪ ﺗﺎب ﻣﻌﺎﺷ ﺮت ﺁن ﺷﺎﻋﺮ را داﺷ ﺘﻪ‬
‫اﺱﺖ و ﻋﺎرﻓﯽ ﮐﻪ از هﻤﻪ ﺑﺪ ﮔﻔﺘﻪ و ﺑﻪ هﻨﺮ هﻴﭽﮑﺲ اﻳﻤﺎن ﻧﺪاﺷﺘﻪ از وی ﺗﺤﺴﻴ ﻦ ﮐ ﺮدﻩ ا ﺱﺖ‪.‬اﻝﺒﺘ ﻪ‬
‫اﺱﺘﺎدان دﻳﮕﺮ ﮐﻪ ﺗﺤﻤﻞ اﻳﻦ رﻓﺘﺎر ﻧﺎﺱﺘﻮدﻩ را ﻧﺪاﺷﺘﻨﺪ ‪ ،‬ﮐﻤﺘﺮ ﺑﺎ ﻋﺎرف ﻣﯽ ﺟﻮﺷ ﻴﺪﻧﺪ وﻝ ﯽ ﺷ ﮑﺮی‬
‫دم ﻓﺮو ﺑﺴﺘﻪ و ﭼﻴﺰی ﻣﺨﺎﻝﻒ ﻣﻴﻞ ﺷﺎﻋﺮ ﻧﮕﻔﺘﻪ و ﺑﻪ هﻤﻴﻦ ﺟﻬﺖ ﻋﺎرف هﻢ ﺑﺎ او ﺱﺮ ﺱﺘﻴﺰ ﻧﮕﺮﻓﺘ ﻪ‬
‫اﺱﺖ‪.‬‬

‫)ﺷﻤﺎرﻩ ‪ (١٣١‬ﻧﻔﺮاول از راﺱﺖ ‪ ،‬ﺷﮑﺮی ﻧﻮازﻧﺪﻩ ی ﺗﺎر‪ ،‬ﻧﻔﺮدوم ﺣﺒﻴﺐ اﺹﻔﻬﺎﻧﯽ )ﺧﻮاﻧﻨﺪﻩ(‬

‫ﺷﮑﺮی ﻣﺮدی ﺑﺎ اﺣﺴﺎس ﺑﻮدﻩ و در ﻧﺘﻴﺠﻪ ی ﺱﺎﺑﻘﻪ ای ﮐ ﻪ ﺑﺎ ﻣﻮزﻳ ﮏ داﺷ ﺘﻪ ﺁهﻨﮕ ﻬﺎی ﺽﺮﺑﯽ را‬
‫ﻧﻴﺰ ﺧﻮب ﻣﯽ ﻧﻮاﺧﺘﻪ اﺱﺖ‪.‬ﭘﻨﺠﻪ اش در ﺗﺎر ﻝﻄﻴﻒ و ﺷﻴﺮﻳﻦ و ﻧﺮم ﺑﻮد و روﺷﯽ دﻝﻨﺸﻴﻦ دا ﺷﺖ‪.‬در‬
‫‪pdf.tarikhema.ir‬‬

‫ﺣﻘﻴﻘﺖ ﺑﺎﻳﺪ ﮔﻔﺖ ﺗﺎﺑﻊ ذوق ﺑﻮد ﻧﻪ در ﺑﻨﺪ ردﻳﻒ‪.‬‬

‫*****‬
‫ﻋﻠﯽ ﻣﺤﻤﺪ ﺹﻔﺎﺋﯽ ‪ -‬در ﺱﺎل ‪ ١٢٧٦‬ﺑﻪ دﻧﻴﺎ ﺁﻣﺪ‪.‬در ﺧﺎﻧﻮادﻩ اش ﮐﺴﯽ اهﻞ ﺱﺎز ﻧﺒﻮد‪.‬وی از ﻧﻐﻤﺎت‬
‫ﻣﻮﺱﻴﻘﯽ ﻝﺬت ﻣﯽ ﺑﺮد و در ﺱﻦ ﭘﺎﻧﺰدﻩ ﺱﺎﻝﮕﯽ ﭘﻴﺶ ﺧﻮد ﺑﻪ ﻧﻮاﺧﺘﻦ ﺱ ﻪ ﺗﺎر ﺷ ﺮوع ﮐﺮد و ﭘ ﺲ از‬
‫ﺱﻪ ﺱﺎل ﮐﻪ ﺑﺮای ﺗﻌﻠ ﻴﻢ ﻧﺰد دروﻳ ﺶ رﻓ ﺖ ﺗﺎ اﻧ ﺪازﻩ ای ﺑ ﻪ ﻧ ﻮاﺧﺘﻦ ﺁﺷ ﻨﺎ ﺑﻮد‪.‬ﺽ ﻤﻨًﺎ ﺑ ﻪ وا ﺱﻄﻪ ی‬
‫ﻋﻼﻗﻪ ای ﮐﻪ ﺑ ﻪ ﺱ ﻪ ﺗ ﺎر داﺷ ﺖ ﻣﺸﻐ ﻮل ﺱ ﺎﺧﺘﻦ ا ﻳﻦ ﺱﺎز ﺷﺪ و ﺑﻌ ﺪ از ﭼﻨ ﺪی درﻳ ﻦ ﮐﺎر ﻣﻬ ﺎرت‬
‫ﺑﺴﻴﺎر ﻳﺎﻓﺖ‪.‬ﻣﺨﺼﻮﺹًﺎ در ﺱﺎﺧﺘﻦ ﮐﺎﺱﻪ ی ﺱﺎز ﻇﺮاﻓﺖ و ﺱﻠﻴﻘﻪ ی ﻣﺨﺼﻮص ﺑ ﻪ ﮐﺎرﻣﯽ ﺑ ﺮد‪ .‬ﺱﻪ‬
‫ﺗﺎرهﺎی ﺱﺎﺧﺖ او از ﻝﺤﺎظ ﺹﻨﻌﺘﯽ دارای‬

‫)ﺷﻤﺎرﻩ ‪ (١٣٢‬ﺷﮑﺮی در روزهﺎی ﺁﺧﺮزﻧﺪﮔﺎﻧﯽ‬

‫‪pdf.tarikhema.ir‬‬

‫اهﻤﻴﺖ ﺑﺴﻴﺎر اﺳﺖ و ﻟﻄﻒ ذوق او را ﺑﻪ ﺧﻮﺑ ﯽ ﻧﺸ ﺎن ﻣ ﯽ د هﺪ‪ .‬ﻧﺎﻣﺒﺮدﻩ ﭼﻨ ﺪ ﺳ ﻪ ﺗ ﺎر ﺗ ﺮک ﻧ ﺎزک‬

‫ﺳ ﺎﺧﺘﻪ و ﺁﻧﻬ ﺎ را ﺑ ﺎ ﺻ ﺪف و اﺳ ﺘﺨﻮان ﺗ ﺰﺋﻴﻦ ﻧﻤ ﻮدﻩ اﺳ ﺖ‪.‬یﮑ ﯽ از ﺁﻧﻬ ﺎ را ﮐ ﻪ ﺑ ﺮای ﻧﺼﺮاﻟﺪوﻟ ﻪ‬
‫اﻋﺘﻤﺎدی ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺑﻮد در روی ﺻﻔﺤﻪ ‪ ،‬دﺳﺘﻪ ﮔﻞ ﮐﻮﭼﮑﯽ از ﺻﺪف ﺑﻪ ﮐﺎر ﺑﺮدﻩ ﺑﻮد وﻻی ﺗﺮﮐﻬ ﺎی‬
‫ﺁن ﻧ ﻴﺰ ﺻ ﺪف ﮐ ﺎری داﺵ ﺖ و ﻧ ﺎم ﺁن را ﺳ ﻪ ﺗ ﺎر ﺑﺮﻟﻴ ﺎن ﮔ ﺬاردﻩ ﺑ ﻮد ﮐ ﻪ در ﻧ ﻮر ﭼ ﺮاغ ﻣ ﯽ‬
‫درﺧﺸﻴﺪ‪.‬ﭼﻨﺪ ﺳﻪ ﺗﺎر دیﮕﺮ ﺗﺮک ﭘﻬﻦ هﻢ داﺵﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻧﻤﻮﻧﻪ هﺎی ﺑﺴﻴﺎر ﺧﻮﺑﯽ از ﺳﻪ ﺗﺎرهﺎی وی هﻢ اﮐﻨﻮن در دﺳﺖ ﻋﻼﻗﻤﻨﺪان و هﻨﺮﻣﻨﺪان ﻣﻮﺟ ﻮد ﻣ ﯽ‬
‫ﺑﺎﺵﺪ ﮐﻪ هﺮ یﮏ در ﻣﻘﺎم ﺧﻮد زیﺒﺎ و ﺑﻬﺘﺮیﻦ اﺛﺮ یﮏ ﺻﻨﻌﺘﮕﺮ ﺑﺎ ذوق ﺑﻪ ﺵﻤﺎر ﻣﯽ رود‪.‬‬
‫ﻧﺎﻣﺒﺮدﻩ وﻗﺘﯽ ﺳ ﺎﺧﺘﻦ ﺳﻪ ﺗﺎر را ﺑ ﻪ اﻧ ﺠﺎم ﻣﯽ رﺳ ﺎﻧﻴﺪ ﺳﺎﻋﺘﻬﺎ در ﮔﻮﺵ ﻪ ی ﺗﻨﻬ ﺎﺋﯽ ﺑﻪ ﻧﻮاﺧﺘﻦ ﺁن‬
‫ﻣﺸﻐﻮل ﻣﯽ ﺵﺪ و ﭼﻨﺎن ﺳﺮﮔﺮم ﺧﻴﺎل ﺧﻮد ﺑﻮد ﮐﻪ ﺑﻪ ﮐﺴﯽ ﺗﻮﺟﻪ ﻧﺪاﺵ ﺖ و ﺗﻨ ﻬﺎ ﻗﻄ ﺮات ا ﺵﮑﯽ ﮐ ﻪ‬
‫روی ﮔﻮﻧﻪ هﺎیﺶ ﻣﯽ ﻏﻠﺘﻴﺪ ﺑﻬﺘﺮیﻦ ﺗﺴﻼی او ﺑﻮد‪.‬‬

‫)ﺵﻤﺎرﻩ ‪ (١٣٣‬ﻋﻠﻴﻤﺤﻤﺪ ﺻﻔﺎﺋﯽ‬

‫ﺻﻔﺎﺋﯽ اﻧﺪاﻣﯽ داﺵﺖ ﻻﻏﺮ و ﭼﻬﺮﻩ ای ﮔﻨﺪم ﮔﻮن و ﻣﺮدی ﺑﻮد ﺑﺴﻴﺎر ﺡﺴ ﺎس و ﻋﺼ ﺒﺎﻧﯽ و ﮔﻮﺵ ﻪ‬
‫ﻧﺸﻴﻦ و ﻣﺮدم ﮔﺮیﺰ‪.‬در ﺡﻘﻴﻘﺖ ﺻ ﻔﺎی ﺑ ﺎﻃﻦ داﺵ ﺖ و ﺑﻪ ﻓ ﮑﺮ دﻧﻴ ﺎ و ﻣﺎدی ﺎت ﻧ ﺒﻮد‪ .‬ﺑﺮای ﺧﻮد ﺳﻪ‬
‫ﺗﺎری ﺳﺎﺧﺖ ﮐﻪ ﮐﺎﺳﻪ اش ﮐﺘﺎﺑﯽ ﺑﻮد‪.‬ﺁن را در زیﺮ ﭘﺎﻟﺘﻮ یﺎ ﻋﺒﺎ ﻣﯽ ﮔﺮﻓﺖ و ﺑﺎ ﺗﻨﯽ ﭼﻨﺪ از دوﺳﺘﺎن‬
‫ﺻ ﻤﻴﻤﯽ در ﮐﻨ ﺎر ﺳ ﺒﺰﻩ زار در ﺟ ﺎﺋﯽ ﺧ ﺎﻣﻮش و ﺁرام و دور از ﺟﻤﻌﻴ ﺖ ﻣ ﯽ ﻧﺸﺴ ﺖ و ﻣ ﯽ‬
‫ﻧﻮاﺧﺖ‪.‬وﻗﺘﯽ ﺳﺎز ﻣﯽ زد ﭼﺸﻤﺎﻧﺶ ﺑﺴﺘﻪ ﻣﯽ ﺵ ﺪ و ﺳﺮش روی ﮐﺎﺳ ﻪ ی ﺳﺎز ﺧﻢ ﺑ ﻮد‪ .‬ﺑﺎ ﻣﻌ ﺸﻮق‬
‫ﺑ ﯽ ﺁزار ﺧ ﻮد ﺳ ﻪ ﺗ ﺎر‪ ،‬رازه ﺎ ﻣ ﯽ ﮔﻔ ﺖ و اﺵ ﮑﻬﺎ ﻣ ﯽ ریﺨ ﺖ ﺳ ﺎزش ﺡ ﺎﻟﯽ داﺵ ﺖ و ﺑ ﻪ دل ﻣ ﯽ‬
‫ﻧﺸﺴﺖ‪.‬ﺳﻌﯽ ﻣﯽ ﮐﺮد ﭘﻨﺠﻪ هﺎی اﺳﺘﺎد را ﺗﻘﻠﻴﺪ ﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫درویﺶ ﺧﺎن ﺑﺮای ﮐﺎر هﺎی ﺻﻨﻌﺘﯽ و ﺳﻪ ﺗﺎره ﺎی زیﺒ ﺎﺋﯽ ﮐ ﻪ ﺳ ﺎﺧﺘﻪ ﺑﻮد ‪ ،‬ﻣ ﺪاﻟﯽ ﺑ ﻪ وی داد‪.‬در‬
‫اواﺧ ﺮ ﻋﻤ ﺮ دﭼ ﺎر اﺧﺘ ﻼل ﺡ ﻮاس ﺵ ﺪ و ﮐ ﺎرش ﺑ ﻪ ﺟﻨ ﻮن ﮐﺸﻴ ﺪ و در ﺳ ﻦ ﭼﻬ ﻞ و دو ﺳ ﺎﻟﮕﯽ در‬
pdf.tarikhema.ir

.‫ ﺑﺪرود ﺡﻴﺎت ﮔﻔﺖ‬١٣١٨

*****
‫‪pdf.tarikhema.ir‬‬

‫ﻋﺒﺪاﷲ دادور )ﻗﻮام اﻟﺴﻠﻄﻨﻪ(‬

‫ﭘﺪرش ﻣﻴﺮزا ﻋﻠﯽ ﺧﺎن ﻗﻮام اﻟﺴﻠﻄﺎن اهﻞ داﻧﺶ و ادب ﺑﻮد ﮐﻪ ﺑﺎ ﻣﺮدم داﻧﺸﻤﻨﺪ و ﺑﺎ ذوق ﻣﻌﺎﺷﺮت‬
‫داﺷﺖ ﻣﺎﻧﻨﺪ‪:‬‬
‫ﺑﻨﺎن اﻟﺪوﻟﻪ )ﭘﺪر ﻏﻼﻣﺤﺴﻴﻦ ﺑﻨﺎن( ﮐﻪ ﺁوازی ﺧﻮش داﺷﺖ هﻤﭽﻨﻴﻦ ﻧﺎﺻﺮ ﺱﻴﻒ و ﺿﻴﺎء رﺱﺎﺋﯽ ﮐ ﻪ‬
‫واﻋ ﻆ و ﺧ ﻮش ﺻ ﻮت ﺑﻮدﻧ ﺪ و ﻣﻬ ﺪی ﺻ ﻠﺤﯽ ﮐ ﻪ ﻋ ﻼوﻩ ﺑ ﺮ اﻃﻼﻋ ﺎت ﻣﻮﺱ ﻴﻘﯽ اه ﻞ ﻓﻀ ﻞ ه ﻢ‬
‫ﺑﻮد‪.‬یﮑﯽ از ﻣﻨﺸﯽ هﺎی ﭘﺪرش ﻓﺨﻴﻢ دﻓﺘﺮ ﮐﻤﺎﻧﭽﻪ و ﺱﻪ ﺗﺎر ﻣ ﯽ زد ‪ ،‬ﺱ ﻴﺪ ﻋﻠ ﯽ ﺧ ﺎن ﮐﻪ ﻓ ﻮت ﻣ ﯽ‬
‫زد و ﺑﻌﺪهﺎ رﺋﻴﺲ ﻣﻮزیﮏ ﺧﺮاﺱﺎن ﺷﺪ ؛ ﻣﻴﺮزاﻋﺒﺪاﷲ اﺱﺘﺎد ﺱﻪ ﺗﺎر ﻧﻴﺰ هﻔﺘﻪ ای یﮏ ﺷﺐ ﺑﻪ ﺧﺎﻧﻪ‬
‫اش ﻣﯽ ﺁﻣﺪ و ﻋﺰیﺰ ﺗﺎر زن و ﻣﻨﺸﻮر ﺿﺮب ﮔﻴﺮ هﻢ ﻣﺎهﯽ یﮑﯽ دو ﺷ ﺐ ﻣﺠ ﻠﺲ ﺑﺰم ﭘ ﺪر ﺑﺎ ذوق‬
‫دادور را ﺑﺎ ﺡﻀﻮر ﺧﻮد روﻧﻘﯽ ﺑﻪ ﺱﺰا ﻣﯽ دادﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻋﺒ ﺪاﷲ در ﺱ ﺎل ‪ ١٢٧٣‬درچﻨﻴ ﻦ ﮐ ﺎﻧﻮن ذوق و ادب ﺑ ﻪ دﻧﻴ ﺎ ﺁﻣ ﺪ و از ﮐﻮدﮐ ﯽ ﺑ ﺎ ﻧﻮاه ﺎی دﻟﭙﺬی ﺮ‬
‫ﻣﻮﺱﻴﻘﯽ ﻣﺄﻧﻮس ﺷﺪ‪.‬وﻗﺘﯽ ﺑﻪ ﺱﻦ ﺗﺤﺼﻴﻞ رﺱﻴﺪ ‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﺪرﺱﻪ ی داراﻟﻔﻨﻮن رﻓﺖ و ﺑﻌﺪ زﺑﺎن ﻓﺮاﻧﺴﻪ‬
‫را ﻣﺨﺼﻮﺻًﺎ درﻣﺪرﺱﻪ ی ﺱﻦ ﻟﻮﺋﯽ ﻓﺮا ﮔﺮﻓﺖ‪.‬هﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻪ ﻣﺸﻐﻮل ﺗﺤﺼﻴﻞ ﺑﻮد ﻋﻼﻗﻪ ی ﺑﺴﻴﺎری‬
‫ﺑﻪ ﻓﺮا ﮔﺮﻓﺘﻦ ﻣﻮﺱﻴﻘﯽ داﺷ ﺖ و ﻟﯽ ﭘ ﺪرش ﺑﻴﺸ ﺘﺮ ﻣﺎی ﻞ ﺑﻮد ﮐ ﻪ ﻓﺮز ﻧﺪش ﺗﺤﺼﻴ ﻼت ﺧﻮد را دﻧﺒ ﺎل‬
‫ﻧﻤﺎیﺪ‪.‬وﻗﺘﯽ ﺷﻨﻴﺪ ﻋﺒﺪاﷲ از ﻣﻐ ﺎزﻩ ی )ﻣﺎرﮐ ﺎر( ﺱﻪ ﺗﺎری ﺑ ﻪ ﻗﻴﻤ ﺖ ﺱﻪ ﺗﻮ ﻣﺎن ﺧﺮی ﺪﻩ و در او ﻗﺎت‬
‫ﻓﺮاﻏﺖ ﻣﯽ ﻧﻮازد ‪ ،‬ﻧﺨﻮاﺱﺖ ﻋﺸﻖ هﻨﺮی ﻓﺮزﻧﺪ را ﺧﺎﻣﻮش ﮐﻨﺪ و وی را ﺑﻪ اﺱﺘﺎد زﻣﺎﻧ ﻪ دروی ﺶ‬
‫ﺧﺎن ﺱﭙﺮد ﮐﻪ ﺑﺎ روش ﺻﺤﻴﺢ ﮐﺎر ﮐﻨﺪ ﺑﻪ ایﻦ ﺷﺮط ﮐﻪ ﺗﺤﺼﻴﻼت ﺧﻮد را اداﻣﻪ دهﺪ‪.‬‬
‫ﻋﺒﺪاﷲ ﻧﺼﻴﺤﺖ ﭘ ﺪر را از یﺎد ﻧ ﺒﺮد ‪ ،‬و ﻗﺘﯽ در ﺱ ﻦ ‪ ١٧‬ﺱﺎﻟﮕﯽ ﺗﻌﻠﻴﻤ ﺎت ﺻ ﺤﻴﺢ ﻣﻮ ﺱﻴﻘﯽ را ﻧﺰد‬
‫اﺱﺘﺎد ﺷﺮوع ﮐﺮد ﮐﺎر درس و ﺗﺤﺼﻴﻞ را ﻧﻴﺰ ﮐﻨﺎر ﻧﮕﺬارد‪.‬هﻢ ﻣﺪرﺱﻪ ﻣﯽ رﻓﺖ و هﻢ ﺱ ﻪ ﺗ ﺎر ﻣﯽ‬
‫زد و ﺷﻮﻗﯽ ﺑﺴﻴﺎر داﺷﺖ چﻨﺎﻧﮑﻪ ﭘﺲ از ﭘﻨﺞ ﺱﺎل ﮐ ﻪ ﺗﺤﺼﻴﻼﺗ ﺶ ﺗ ﻤﺎم ﺷ ﺪ و وارد ﺧﺪﻣﺎت دوﻟ ﺘﯽ‬
‫ﮔﺮدیﺪ ‪ ،‬دورﻩ ی ﻣﻮﺱﻴﻘﯽ درویﺶ را ﻧﻴﺰ ﺑﺎ ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ ﺑﻪ اﺗﻤﺎم رﺱ ﺎﻧﻴﺪ و ﻧﻮاز ﻧﺪﻩ ی ز ﺑﺮ دﺱ ﺘﯽ ﺷ ﺪﻩ‬
‫ﺑ ﻮد‪.‬ﻣ ﺪﺗﯽ ه ﻢ ﺑ ﺮای ﺗﮑﻤﻴ ﻞ ه ﻨﺮ و ﻓﺮاﮔ ﺮﻓﺘﻦ ﺁهﻨﮕﻬ ﺎی ﺿ ﺮﺑﯽ ﺑ ﺎ ﺡ ﺎﺝﯽ ﺧ ﺎن اﺱ ﺘﺎد ﺿ ﺮب ﮐ ﺎر‬
‫ﮐﺮد‪.‬هﺮ چﻨﺪ ﭘﻴﺎﻧﻮ داﺷﺖ و ﮔﺎﻩ ﺑﻪ ﮔﺎﻩ ﻣﯽ ﻧﻮاﺧﺖ وﻟﯽ ﻋﺸﻘﺶ ﺑﻪ ﺗﺎر ﺑ ﻮد و ﺑﻪ ﺗ ﻤﺮیﻦ و ﻣﻤﺎرﺱ ﺖ‬
‫ایﻦ ﺱﺎز ﻋﻼﻗﻪ ی ﺑﺴﻴﺎر داﺷ ﺖ چ ﻨﺪی هﻢ ﻧﺰد ﻣﻨﺘ ﻈﻢ اﻟﺤﮑﻤ ﺎ ﮐﺎر ﮐ ﺮد و ﻣﺎی ﻪ ی ﮐ ﺎﻓﯽ از ردی ﻒ‬
‫ﻣﻮﺱﻴﻘﯽ ایﺮاﻧﯽ ﺑﺪﺱﺖ ﺁورد‪.‬‬
‫در ﺁن ﻣﻮﻗﻊ رﺱﻢ ﺝﻮاﻧﺎن ﺑﺎ ذوق چﻨ ﻴﻦ ﺑﻮد ﮐﻪ ﺝﻠﺴ ﺎت دو ﺱﺘﺎﻧﻪ ای ﺗﺸﮑﻴ ﻞ ﻣ ﯽ دادﻧ ﺪ و ﺑ ﺎ هﻢ ﺑ ﻪ‬
‫ﺗﮑﺮار و ﺗﻤﺮیﻦ ﮐﺎرهﺎی ذوﻗﯽ ﺧﻮد ﻣﯽ ﭘﺮداﺧﺘ ﻨﺪ ﻋﺒ ﺪاﷲ ﺧﺎن هﻢ ﺑﺎ ﻧ ﺼﺮاﷲ ﻧ ﺸﺎط و ﻣﺠﻴ ﺪ ﺧ ﺎن‬
‫ﺝﻠﺴﻪ ی هﻔﺘﮕﯽ داﺷﺘﻨﺪ ﮐﻪ ﺑﺎ ﺡﻀﻮر اﺱﺘﺎد ﺧﻮد درویﺶ ﺧﺎن در ﻣ ﻨﺰل ا ﺱﻤﻌﻴﻞ ﻧﺸ ﺎط ﺗﺸﮑﻴ ﻞ ﻣ ﯽ‬
‫یﺎﻓﺖ‪.‬ﺷﺎﮔﺮدان ﺱﺎز ﻣﯽ زدﻧﺪ و اﺱﺘﺎد اﻇﻬﺎر ﻧﻈﺮ ﻣﯽ ﮐﺮد‪.‬ﻣﺨﺼﻮﺻًﺎ دادور ا یﻦ ﻧﺼﻴ ﺤﺖ دروی ﺶ‬
‫ﺧﺎن را هﺮﮔﺰ ﻓﺮاﻣﻮش ﻧﮑﺮدﻩ اﺱﺖ‪:‬‬
‫اﮔﺮ ﺑﺘﻮاﻧﻴﺪ ﺱﺎز ﺑﺰﻧﻴﺪ وﻟﯽ از ﻧﻮاﺧﺘﻦ ﺧﻮدداری ﮐﻨﻴﺪ ‪ ،‬ﺑﻪ ﺧﻮد و دوﺱﺘﺎﻧﺘﺎن ﺑﺪ ﮐ ﺮدﻩ ای ﺪ ‪ ،‬ا ﻣﺎ اﮔ ﺮ‬
‫ﻧﺘﻮاﻧﻴﺪ ﺧﻮب ﺑﺰﻧﻴﺪ یﻌﻨﯽ اﺱﺘﻌﺪاد ایﻦ هﻨﺮ را ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﺪ و ﺑﺎز هﻢ ﺑﺰﻧﻴﺪ ‪ ،‬ﺑﻪ رﻓﻘ ﺎ و ﺧ ﻠﻖ ﺧ ﺪا ﺑﺪ‬
‫ﮐﺮدﻩ ایﺪ‪.‬دادور از ﮐﺴﺎﻧﯽ ﺑﻮد ﮐﻪ اﺱﺘﻌﺪاد داﺷﺖ و ﭘﻨﺪ درویﺶ را هﻢ ﺑﻪ ﮐﺎر ﺑﺴﺖ و ﺱ ﻪ ﺗ ﺎر را ﺑﻪ‬
‫ﺝﺎﺋﯽ رﺱﺎﻧﻴﺪ ﮐﻪ درویﺶ ﺧﺎن ﺑﻌﺪ از ﺡﺴﻴﻨﻘﻠﯽ ﻏﻔﺎری ‪ ،‬وی را ﺑﻬﺘﺮیﻦ ﺷﺎﮔﺮد ﺧﻮد داﻧ ﺴﺖ‪.‬ا ﻣﺮوز‬
‫هﻢ هﻨﺮﻣﻨﺪان واﻗﻌﯽ هﻨﺮ او را ﺱﺘﺎیﺶ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ و وی را اﺱﺘﺎد ﺱﻪ ﺗﺎر ﻣﯽ داﻧﻨﺪ‪.‬‬
‫‪pdf.tarikhema.ir‬‬

‫دادوره ﻴﭻ ﮔ ﺎﻩ ﻗﺼ ﺪ اﺳ ﺘﻔﺎدﻩ ی ﻣ ﺎدی از ﻣﻮﺳ ﻴﻘﯽ ﻧﺪا ﺷﺘﻪ ﺗﻨ ﻬﺎ ﺁن را ﺑ ﻪ ذوق ﻃﺒﻴ ﻌﯽ ﻓ ﺮا ﮔﺮﻓ ﺘﻪ و‬
‫ﺑﻬ ﺘﺮیﻦ ﻣ ﻮﻧﺲ ﺧ ﻮد داﻧﺴﺘ ﻪ اﺳ ﺖ‪.‬دوﺳ ﺘﺎن دورﻩ ی ﺟ ﻮاﻧﻴﺶ ﮐ ﻪ هﻤ ﻪ اه ﻞ ذوق و ﻣﻮﺳ ﻴﻘﯽ هﺴﺘﻨ ﺪ‬
‫ﻣﺎﻧﻨﺪ رﮐﻦ اﻟﺪیﻦ ﺧﺎن و ﻋﺒﺪاﷲ اﺷﺮﻓﯽ و ﻋﻠﯽ ﻣﺒﺸﺮ و ﺣﺎج ﺁﻗﺎ ﻣﺤﻤﺪ ایﺮاﻧﯽ ﻣﺠﺮد ﮐﻪ ﺁﻧﻬﺎ ﻧ ﻴﺰ ه ﺮ‬
‫یﮏ ﺑﻪ ﻧﻮﺑﺖ ﺧﻮد از ﻋﻼﻗﻤﻨﺪان یﺎ اﺳﺘﺎدان ﻣ ﻌﺮوف ﻣﻮﺳ ﻴﻘﯽ هﺴﺘ ﻨﺪ هﻨ ﻮز هﻢ ﺑ ﺎ ی ﮑﺪیﮕﺮ ﺟﻠﺴ ﺎت‬
‫دوﺳ ﺘﺎﻧﻪ دارﻧ ﺪ‪.‬دور ه ﻢ ﻣ ﯽ ﻧﺸﻴﻨﻨ ﺪ و ﺑ ﺎ ﻧﻐﻤ ﺎت ﻣﻮﺳ ﻴﻘﯽ ﺳ ﺮﮔﺮم و ﻣﺤﻔ ﻮظ ﻣ ﯽ ﺷ ﻮﻧﺪ‪.‬اﻟﺒﺘ ﻪ ای ﻦ‬
‫اﺷﺨﺎص ﻗﺼﺪ ﺗﻈﺎهﺮ ﻧﺪارﻧﺪ و ﺷﺎیﺪ هﻢ ﻧﺨﻮاهﻨﺪ ﻣﺮدم ﺁﻧﻬﺎ را ﺁﺷﻨﺎ ﺑﻪ ایﻦ هﻨﺮ ﺑﺪاﻧﻨﺪ زیﺮا ﻣﺘﺄ ﺳﻔﺎﻧﻪ‬
‫هﻨﻮز در ﻣﻤﻠﮑﺖ ﻣﺎ ارزش واﻗﻌﯽ هﻨﺮ ﺑﺨﺼﻮص ﻣﻮﺳﻴﻘﯽ ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﻧﺸﺪﻩ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻣﻦ ﻣﯽ داﻧﺴﺘﻢ ﮐﻪ ﻗﻮام اﻟﺴﻠﻄﺎن از ﺳﻦ ﺑﻴﺴﺖ ﺳﺎﻟﮕﯽ وارد ﻣﺸﺎﻏﻞ دوﻟﺘﯽ ﺷﺪﻩ و ﭼ ﻮن ﺧ ﻮب ز ﺑﺎن‬
‫ﺧﺎرﺟﻪ ﻣﯽ داﻧﺴﺘﻪ اوﻟﻴﻦ ﻣﺎﻣﻮریﺘﺶ در ﮔﻤﺮک ﺑﻮدﻩ و ﺗﺎ ﺳﺎل ‪ ١٢٩٩‬در وزارت داراﺋ ﯽ ﮐ ﺎرﮐﺮدﻩ‬
‫ﺳ ﭙﺲ در هﻤﻴ ﻦ ﻣﻮﻗ ﻊ ﮐ ﻪ ﻋﻤ ﻮیﺶ ﻣﻬ ﺪی دادور )وﺛ ﻮق اﻟﺴﻠﻄﻨ ﻪ( در ﮐﺎﺑﻴﻨ ﻪ ی ﻣﺸﻴﺮاﻟﺪوﻟ ﻪ وزی ﺮ‬
‫ﺟﻨ ﮓ ﺷ ﺪﻩ ﺑ ﺮادرزادﻩ را ه ﻢ ﺑ ﻪ وزارت ﺟﻨ ﮓ ﻣﻨﺘﻘ ﻞ ﮐ ﺮدﻩ و هﻤ ﻮارﻩ ﺷ ﻐﻞ ه ﺎی ﻣﻬ ﻢ اداری و‬
‫ﻧﻈﺎﻣﯽ داﺷﺘﻪ و دارد‪.‬‬
‫ﺑﺎ ایﻦ ﻣﻘﺪﻣﺎت ﺗﺼﻮر ﻣﯽ ﮐﺮدم ﺷﺎیﺪ ﻧﺨﻮا هﺪ از او دری ﻦ ﺳﺮﮔﺬﺷ ﺖ ذﮐ ﺮی ﺑ ﻪ ﻣﻴ ﺎن ﺁ یﺪ ‪ ،‬ﭼﻨﺎﻧﮑ ﻪ‬
‫هﺴﺘﻨ ﺪ ﮐﺴ ﺎﻧﯽ ﮐ ﻪ هﻤﻴ ﻦ ﻃ ﻮر ﻓﮑ ﺮ ﻣ ﯽ ﮐﻨﻨ ﺪ وﻟ ﯽ دادور ﺑ ﺮﺧﻼف ﺁﻧﻬ ﺎ ﮔﻔ ﺖ ‪ :‬یﮑ ﯽ از ﻋﻠﻠ ﯽ ﮐ ﻪ‬
‫ﻣﻮﺳﻴﻘﯽ ﻣﺎ ﻋﻘﺐ ﻣﺎﻧﺪﻩ اﺳﺖ هﻤﻴﻦ ﺑﻮدﻩ ﮐﻪ اﺷﺨﺎص ﺑﯽ ﺷﺨﺼﻴﺖ ﺹﺎﺣﺐ ایﻦ هﻨﺮ ﺷﺪﻩ و ﻧﺘﻮاﻧﺴ ﺘﻪ‬
‫اﻧﺪ ﻣﻘﺎم هﻨﺮی ﺧﻮد را ﺁن ﻃﻮر ﮐﻪ ﺑﺎیﺪ ﺣﻔﻆ ﮐﻨﻨﺪ و ذﮐﺮ ﻧﺎم ﮐﺴﺎﻧﯽ ﮐﻪ در ﻣﻮﺳﻴﻘﯽ ایﺮاﻧﯽ ﺹ ﺎﺣﺐ‬
‫ﻣﻘﺎﻣﯽ هﺴﺘﻨﺪ ه ﺮ ﭼﻨ ﺪ ﻣﺸﺎ ﻏﻞ دی ﮕﺮی دا ﺷﺘﻪ و از ﻣﻮﺳ ﻴﻘﯽ ار ﺗﺰاق ﻧﮑ ﺮدﻩ ا ﻧﺪ ‪ ،‬ﺑ ﺮای ﺑ ﺎﻻ ﺑﺮدن‬
‫ﺷﺌﻮﻧﺎت ﻣﻮﺳﻴﻘﯽ ﮐﻤﮏ ﻣﺆﺛﺮیﺴﺖ ‪ ،‬ﭼﻪ ایﻦ اﻓﺘﺨﺎر ﺑﺎﻗﯽ ﻣﯽ ﻣﺎﻧﺪ و ﺳﺎیﺮ ﻣﻨﺼ ﺐ ه ﺎ ﻓﺮاﻣ ﻮش ﻣ ﯽ‬
‫ﺷ ﻮد‪.‬ایﻨﺴ ﺖ ﻃ ﺮز ﺗﻔﮑ ﺮ ﺹ ﺤﻴﺢ ﮐ ﻪ ﻣﺘﺎﺳ ﻔﺎﻧﻪ ﺑﺮﺧ ﯽ ﻣﺤﺎﻓﻈ ﻪ ﮐ ﺎران ‪ ،‬ﺑ ﻪ ﺧ ﻼف ﻗ ﻮام اﻟﺴﻠﻄ ﺎن ‪،‬‬
‫هﻨﻮز هﻢ در وادی اﻧﺪیﺸ ﻪ هﺎ و اوه ﺎم ﮔﺬ ﺷﺘﻪ ﺳﺮﮔﺮداﻧﻨﺪ وﻟ ﯽ او ﮐﻪ ﺗﺮﺗ ﻴﺐ و ﺗﺤﺼﻴ ﻼت ﺣﺴﺎﺑ ﯽ‬
‫داﺷﺘﻪ و ﺑﻪ ﮐﺸﻮرهﺎی اروپﺎ ﻧﻴﺰ ﭼﻨﺪ ﺑﺎر ﻣﺴﺎﻓﺮت ﮐﺮدﻩ و ﻗﺪر و ارزﺷﯽ را ﮐﻪ دیﮕﺮان ﺑﺮای هﻨ ﺮ‬
‫ﺧﻮد ﻗﺎﺋﻠﻨﺪ ‪ ،‬ﺑﻪ ﭼﺸﻢ دیﺪﻩ اﺳﺖ ‪ ،‬هﻤﺎﻧﻄﻮر ﻓﮑﺮ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ ﮐﻪ اﻣ ﺮوزﻩ در ﻣﻤﺎ ﻟﮏ ﻣﺘﻤﺪ ﻧﻪ ‪ ،‬ای ﻦ ﻧ ﻮع‬
‫ﻣﻄﺎﻟﺐ را ﻣﻮﺷﮑﺎﻓﯽ ﻣﯽ ﻧﻤﺎیﻨﺪ‪.‬‬
‫دادور ﻣﯽ ﮔﻔﺖ ﭼﻨﺪ ﺳﺎل ﻗﺒﻞ ﮐﻪ در اروپﺎ ﺑﻮدم ﺑﺮای یﮑ ﯽ از دوﺳ ﺘﺎﻧﻢ ﮐﻪ اه ﻞ ذوق و ﺷ ﻌﻮر ﺑ ﻮد‬
‫ﺳﻪ ﺗﺎر زدم‪ .‬ﻣﺮد اﻧﮕﻠﻴﺴﯽ ﺑﺎ دﻗﺖ ﺗﻤﺎم ﺳﺎز ﻣﺮا ﺷﻨﻴﺪ و ﮔﻔﺖ ‪:‬‬
‫)اﮔﺮ از ﺟﻨﺒﻪ ی ﻋﻠﻤﯽ ﮐﻪ ﻣﻮﺳﻴﻘﯽ اروپﺎﺋﯽ ازیﻦ ﺟﻬﺖ ﺑﻪ ﮐﻤﺎل رﺳﻴﺪﻩ اﺳﺖ ‪ ،‬ﺹﺮف ﻧ ﻈﺮ ﮐﻨ ﻴﻢ ‪،‬‬
‫از ﻟﺤ ﺎظ ﻣﻌﻨ ﻮی و روﺣ ﯽ ‪ ،‬ﻣﻮﺳ ﻴﻘﯽ ﺷ ﺮﻗﯽ( )ﺷ ﺎیﺴﺘﻪ ی اهﻤﻴ ﺖ ﮐﺎﻓﻴﺴ ﺖ و اﮔ ﺮ ﺑﺨ ﻮاهﻴﻢ درﺟ ﻪ‬
‫ﺑﻨﺪی ﮐﻨﻴﻢ ﺑﺎیﺪ ﺑﮕﻮﺋﻴﻢ‪) (:‬اول ﻣﻮﺳﻴﻘﯽ ایﺮاﻧﯽ ‪.‬دوم ﻋﺮ ﺑﯽ ‪ ،‬ﺳ ﻮم ﺗﺮﮐ ﯽ ‪ ،‬ﭼﻬ ﺎرم هﻨ ﺪی و درﻣﻴ ﺎن‬
‫ﻣﻤﺎﻟﮏ ﻣﺸﺮق زﻣﻴﻦ ‪ ،‬ﻣﻮﺳﻴﻘﯽ ایﺮاﻧﯽ از هﻤﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﻪ ایـﻦ ﻣﻘﺼـﻮد ﻧﺰدیـﮏ اﺳﺖ‪.‬ﻣﻮﺳـﻴﻘـﯽ‬
‫‪pdf.tarikhema.ir‬‬

‫)ﺷﻤﺎرﻩ ‪ (١٣٤‬ﻡﻮﺳﯽ ﻡﻌﺮوﻓﯽ‬

‫اﻳﺮاﻧﯽ را ﻡﯽ ﺗﻮان ﺑﻪ ﺁﺑﺸﺎر ﻡﻼﻳﻤﯽ ﺗﺸﺒﻴﻪ ﮐﺮد ﮐ ﻪ ﺷ ﻨﻮﻧﺪﻩ ﺑﺎ ﺁه ﻨﮓ ﺁن ﺑ ﻪ ﺧﻮاب رﻓ ﺘﻪ ﺑﺎ ﺷﺪ‪.‬ا ﻳﻦ‬
‫ﻧﻮاهﺎی دﻟﭙﺬﻳﺮ ‪ ،‬ﻡﻮﺟﺐ راﺣﺖ روان و ﺁﺳﺎﻳﺶ ﺟﺎﻧﺴﺖ و اﻋﺼ ﺎب ﺧﺴﺘ ﮕﺎن را ﺁرا ﻡﺶ ﻡ ﯽ د هﺪ و‬
‫ﻡﺨﺼﻮﺹًﺎ ﺁهﻨﮕﻬﺎی ﻡﺤﻠﯽ ﮐﻪ ﮐﻤﺘﺮ ﺗﺤﺖ ﺗﺄﺛﻴﺮ اﺣﺴﺎ ﺳﺎت ﻡﺮدم ﺷﻬﺮی ﺑﻮدﻩ ا ﺳﺖ اﻳ ﻦ ﺣ ﺎﻻت را‬
‫ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺟﻠﻮﻩ ﮔﺮ ﻡﯽ ﺳﺎزد‪(.‬‬
‫*****‬
‫ﻣﻮﺳﯽ ﻣﻌﺮو ﻓﯽ ‪ -‬ﻓﺮزﻧ ﺪ ﻡﺤﻤ ﺪ اﺳ ﻤﻌﻴﻞ اﻡ ﻴﻦ اﻟﻤ ﻠﮏ )ﺑﺮادراﺗﺎ ﺑﮏ( ا ﺳﺖ ﮐ ﻪ در ﺳﺎل ‪ ١٢٦٨‬در‬
‫ﺗﻬ ﺮان ﻡﺘﻮﻟ ﺪ ﺷ ﺪ‪.‬دوران ﮐﻮدﮐ ﯽ و ﺟﻮاﻧ ﯽ ﺑ ﺎ او ﺗﺤﺼﻴ ﻞ ﻋﻠ ﻮم ﻗﺪﻳﻤ ﻪ ی ﻡﻌﻤ ﻮل ﺁن زﻡ ﺎن‬
‫ﮔﺬﺷﺖ‪.‬ﭼﻮن ﺧﺎﻧﻪ ی ﺁﻧﻬﺎ ﻡﺤﻞ ﺁﻡﺪ و ﺷﺪ هﻨﺮﻡﻨ ﺪان ﻡﻌ ﺮوف ﺑ ﻮد ‪ ،‬ﺑﻪ زودی ﺑ ﺎ ﺁهﻨﮕﻬ ﺎی ﻡﻮﺳ ﻴﻘﯽ‬
‫ﻡﺎﻧﻮس ﮔﺮدﻳﺪ و ﺳﻪ ﺗﺎر ﺁﻗﺎ ﻳﻮﺳﻒ ﺹﻮرﺗﮕﺮ هﻢ دراو ﺑﯽ ﺗﺄﺛﻴﺮ ﻧﺒﻮد‪.‬‬
‫پﺎرک پﺪر ﻡﻮﺳﯽ ﺧﺎن ‪ ،‬ﺑﺎغ زﻳﺒ ﺎ و ﻋﻤ ﺎرت ﻡﺠﻠ ﻠﯽ داﺷ ﺖ و در ﺳﺎﻟﻦ ه ﺎی ﺁﻧﺠ ﺎ دو ﻋﺪد پ ﻴﺎﻧﻮی‬
‫ﺧﻮب ﺑﻮد‪.‬ﻡﻮﺳﯽ ﺧﺎن پﻴﺶ ﺧﻮد ﺑﻪ ﻧﻮاﺧﺘﻦ پﻴﺎﻧﻮ ﻡﺸﻐﻮل ﺷﺪ‪.‬اﺳﺘﺎدان ﻡﻌﺮوف ﺁن دورﻩ ﻡﺎﻧﻨ ﺪ ﺳ ﻤﺎع‬
‫ﺣﻀ ﻮر و ﺁﻗ ﺎ ﺣﺴﻴﻨﻘﻠ ﯽ ﺑ ﻪ ﺧﺎﻧ ﻪ ی او زﻳ ﺎد ﻡ ﯽ ﺁﻡﺪﻧ ﺪ و ﻡﻮﺳ ﯽ ﺧ ﺎن از ﻡﺼﺎﺣﺒ ﺖ ﺁﻧﻬ ﺎ و ﻧ ﻮای‬
‫ﺳﺎزﺷﺎن ﺑﺮﺧﻮردار ﻡﯽ ﺷﺪ و ﺑﻪ ﻧﻮاﺧﺘﻦ ﺗﺎر ﺷﺮوع ﮐﺮد‪.‬‬
‫ﻋﻤﻮﻳﺶ ﻡﺤﻤﺪ ﺣﺴﻦ اﺗﺎﺑﮑﯽ اﺳﺘﻌﺪاد او را درﻳﺎﻓ ﺖ و وی را ﻧ ﺰد دروﻳ ﺶ ﺧﺎن ﺑ ﺮد و ﻡﻌﺮوﻓ ﯽ از‬
‫ﺳﺎل ‪ ١٢٩٧‬ﻧﺰد ﺁن اﺳﺘﺎد ﺑﻪ ﻓﺮا ﮔ ﺮﻓﺘﻦ ﺗ ﺎر پﺮداﺧ ﺖ و ﭼ ﻮن ﻓﺮ ﺹﺖ ﮐﺎﻓﯽ دا ﺷﺖ و ﺗﻤ ﺮﻳﻦ زﻳ ﺎد‬
‫ﻡﯽ ﮐﺮد ‪ ،‬ﺑﻪ زودی در ﻧﻮاﺧﺘﻦ ﺗﺎر ﻡﻬﺎرت ﻳﺎﻓﺖ‪.‬ﺗﻤﺎم ردﻳﻒ ﻡﻮﺳﻴﻘﯽ اﻳﺮاﻧﯽ را از اﺳﺘﺎد ﺑﻪ ﺧﻮﺑ ﯽ‬
‫ﻓﺮا ﮔﺮﻓﺖ و ﺑﻪ درﻳﺎﻓﺖ ﻡﺪال ﻃﻼی ﺗﺒﺮزﻳﻦ و ﺗﺼﺪﻳﻖ ﻧﺎﻡﻪ ی ﮐﺘﺒﯽ ﻧﺎﺋﻞ ﺁﻡﺪ‪.‬‬
‫ﺳﭙﺲ ﻋﻼﻗﻪ ﺑﻪ ﻓﺮاﮔﺮﻓﺘﻦ ﻧﺖ پﻴﺪا ﮐﺮد و ﻧﺰد ﺣﺴﻴﻦ ﺧﺎن ه ﻨﮓ ﺁﻓ ﺮﻳﻦ ﺷﺮوع ﺑ ﻪ ﺁ ﻡﻮﺧﺘﻦ ﻡ ﻘﺪﻡﺎت‬
‫‪pdf.tarikhema.ir‬‬

‫ﻡﻮﺳ ﻴﻘﯽ ﻋﻠﻤ ﯽ ﻧﺒ ﻮد و در ‪ ١٣٠٢‬ﮐ ﻪ ﻋﻠﻴﻨﻘ ﯽ ﺧ ﺎن وزﻳ ﺮی ﻡﺪرﺳ ﻪ ی ﺧ ﻮد را ﺗﺄﺳ ﻴﺲ ﮐ ﺮد ﺟ ﺰء‬

‫اوﻟﻴﻦ ﺷﺎﮔﺮداﻧﯽ ﺑﻮد ﮐﻪ ﺑﻪ ﺁن ﻡﺪرﺳ ﻪ ﺁﻡ ﺪ و در ﺁﻧ ﺠﺎ ﺑ ﻮد ﮐ ﻪ ﺑ ﺮای ﻧﺨﺴﺘﻴ ﻦ ﺑ ﺎر ﺑ ﻪ د ﻳﺪار او ﻧﺎﺋ ﻞ‬
‫ﺁﻡﺪم‪.‬‬
‫ﻡﻌﺮوﻓﯽ ﻡﺮدﻳﺴﺖ دروﻳﺶ ‪ ،‬ﺑﺎ اﻳﻤﺎن ‪ ،‬داﻧﺸﻤﻨﺪ ‪ ،‬ﺑ ﺎ ﺣﻘﻴﻘ ﺖ ‪ ،‬ﺟ ﺪی و پ ﺸﺖ ﮐﺎردار‪.‬ﭼ ﻮن ﺧﺪﻡﺎ ﺗﯽ‬
‫ﮐﻪ ﺑﻪ ﻡﻮ ﺳﻴﻘﯽ اﻳﺮاﻧ ﯽ ﮐ ﺮدﻩ و ﺁهﻨ ﮓ هﺎی ﺑﺴ ﻴﺎری ﮐ ﻪ ﺳ ﺎﺧﺘﻪ ﻡﺮﺑ ﻮط ﺑ ﻪ ﺳ ﺎﻟﻬﺎی ﺁﺗ ﻴﻪ ا ﺳﺖ ﺑﺎ ﻳﺪ‬
‫درﻳ ﻦ ﺟ ﺎ ﺑ ﻪ هﻤﻴ ﻦ ﻡﺨﺘﺼ ﺮ ﺑ ﻪ ﻡﻌﺮﻓ ﯽ او اﮐﺘﻔ ﺎ ﮐﻨ ﻢ و دﻧﺒﺎ ﻟﻪ ی ﺳﺮﮔﺬﺷ ﺖ او را در ﺟ ﻠﺪ دوم اﻳ ﻦ‬
‫ﮐﺘﺎب ﻡﻮرد ﺑﺤﺚ ﻗﺮار دهﻢ‪.‬هﻤﻴﻦ ﻗﺪر ﺑﻪ ﻃﻮر اﺧﺘ ﺼﺎر در ﻳ ﮏ ﺟﻤ ﻠﻪ ﻡﯽ ﻧ ﻮﻳﺴﻢ ‪:‬ﻡﻌﺮوﻓ ﯽ ﮐﺴ ﯽ‬
‫اﺳﺖ ﮐﻪ ﺗﻤﺎم ﻡﻌﻠﻮﻡﺎت ﻡﻮﺳﻴﻘﯽ ﺧﻮد را روی ﮐﺎﻏﺬ ﺁوردﻩ و ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﺣﺎﻓﻆ و ﻧﮕﻬ ﺒﺎن ﻡﻮ ﺳﻴﻘﯽ ﻡﻠ ﯽ‬
‫ﻡﺎ ﺑﻮدﻩ اﺳﺖ و ﻧﺘﻴﺠﻪ ی زﺣﻤﺎت او هﻤﻮارﻩ ﻡﻮرد اﺳﺘﻔﺎدﻩ ی اهﻞ اﻳﻦ هﻨﺮ ﺧﻮاهﺪ ﺑﻮد‪.‬‬

‫)ﺷﻤﺎرﻩ ‪ (١٣٥‬ﻡﻮﺳﯽ ﻡﻌﺮوﻓﯽ‬

‫*****‬
‫‪pdf.tarikhema.ir‬‬

‫ﻣﺮﺗﻀﯽ ﻧﯽ داود ‪ -‬در ﺳﺎل ‪ ١٢٨٠‬در ﺧﺎﻧﻮادﻩ ای اهﻞ ذوق و ﻣﻮﺳﻴﻘﯽ ﺑﻪ دﻧﻴﺎ ﺁﻣﺪ‪.‬ﭘﺪرش ﺑﺎﻻ ﺧ ﺎن‬
‫ﻧﻮازﻧﺪﻩ ی ﺿﺮب ‪ ،‬و ﻣﻮﺳﻴﻘﯽ ﺷﻐﻞ ﺧﺎﻧﻮادﮔﯽ ﺁﻧ ﻬﺎ ﺑ ﻮد‪.‬ﻣﺮﺗﻀ ﯽ ﺧﺎن از ﮐﻮد ﮐﯽ ﺑﺎ ای ﻦ ه ﻨﺮ ﺧﻮ‬
‫ﮔﺮﻓﺖ و ﺷﻨﻴﺪن ﺳﺎز ﻧﻮازﻧﺪﮔﺎن ﻣﺨﺘﻠﻒ ﮐﻪ ﺑﺎ ﭘ ﺪرش ﺁﺷ ﻨﺎﺋﯽ داﺷ ﺘﻨﺪ ‪ ،‬ذوق ﻣﻮ ﺳﻴﻘﯽ او را ﺗﺤﺮی ﮏ‬
‫و ﺗﺮﺑﻴﺖ ﮐﺮد‪.‬او اوﻝﻴﻦ ﻧﻐﻤﺎت را ﺑﺪون اﺳﺘﺎد ﭘﻴﺶ ﺧﻮد ﺑﺎ ﺗﺎر ﻣﯽ ﻧﻮا ﺧﺖ و ﭘ ﺪرش ﮐ ﻪ اﺳ ﺘﻌﺪاد او‬
‫را دریﺎﻓﺖ ‪ ،‬ﻓﺮزﻧﺪ را ﺑﻪ رﻣﻀﺎن ﺧﺎن ذواﻝﻔﻘﺎری ﺳﭙﺮد ﮐ ﻪ از ﺷ ﺎﮔﺮدان ﺁ ﻗﺎ ﺡﺴﻴﻨﻘ ﻠﯽ ﺑﻮد‪ .‬ﭘﺲ از‬
‫دو ﺳﺎل رﻣﻀﺎن ﺧﺎن وی را ﻧﺰد اﺳﺘﺎد ﺧﻮد ﺑﺮد و ﻣﺮﺗﻀﯽ ﺧﺎن ﺷﺎﮔﺮدی ﺁﻗﺎ ﺡﺴﻴﻨﻘ ﻠﯽ ﺧ ﺎن اﺳ ﺘﺎد‬
‫ﺗﺎر را ﺑﻪ ﺟﺎن و دل ﺧﺮیﺪار ﺷﺪ‪.‬ﺑﻌﺪ ازﺁﻗﺎ ﺡﺴﻴﻨﻘﻠﯽ ‪ ،‬ﻣﺮﺗﻀﯽ‬

‫)ﺷﻤﺎرﻩ ‪ (١٣٦‬ﻣﺮﺗﻀﯽ ﻧﯽ داود‬

‫ﺧﺎن ﺑﻪ ﻣﮑﺘﺐ درویﺶ ﺧﺎن روی ﺁورد و از هﻨﺮ ﺁن اﺳﺘﺎد ﻧ ﻴﺰ ﻓ ﻴﺾ هﺎ ﺑ ﺮد ﺗﺎ ﻣﻮ ﻓﻖ ﺑﻪ دریﺎ ﻓﺖ‬
‫ﻣﺪال ﻣﺨﺼﻮص ﺗﺒﺮزیﻦ ﮔﺮدیﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺮﺗﻀﯽ ﺧﺎن ﻧﻴﺰ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﭘﺪر ﺧﻮد ﻣﻮﺳﻴﻘﯽ را ﺷﻐﻞ ﺧﻮیﺶ ﻗﺮار داد و ﮐﻼس ﻣﺸ ﻖ ﺗ ﺎر دا ﺋﺮ ﮐﺮد و‬
‫ﺳﺎﻝﻬﺎ ﺑﻪ ﺗﻌﻠﻴﻢ ایﻦ هﻨﺮ ﻣﺸﻐﻮل ﺑﻮد‪.‬وی ﺑﻪ ﺳﺒﮏ اﺳ ﺘﺎد ﺧﻮد درو یﺶ ﺧ ﺎن ﺁهﻨﮕ ﻬﺎی ﺑﺴ ﻴﺎری ﻣﺎﻧﻨ ﺪ‬
‫ﭘﻴ ﺶ درﺁﻣ ﺪ و ﺗﺼﻨﻴ ﻒ و رﻧ ﮓ ﺑﺴﺎﺧ ﺖ و ﺳ ﺎﻝﻬﺎ در ﻣﺠ ﺎﻝﺲ اﻧ ﺲ اه ﻞ ذوق ﺑ ﻪ ﻧﻮازﻧ ﺪﮔﯽ اﺷ ﺘﻐﺎل‬
‫داﺷﺖ‪.‬‬
‫ﺁهﻨﮓ ﺗﺼﻨﻴﻒ ﻣﺮغ ﺳﺤﺮ ﮐﻪ اﺷﻌﺎر ﺁن را ﻣﻠ ﮏ اﻝﺸﻌ ﺮا ی ﺑﻬ ﺎر ﺳﺮودﻩ و در ﻣ ﺎهﻮر اﺳ ﺖ از او‬
‫ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪:‬‬
‫داغ ﻣﺮا‬ ‫ﻣﺮغ ﺳﺤﺮ ﻧﺎﻝﻪ ﺳﺮ ﮐﻦ‬
‫ﺗﺎزﻩ ﺗﺮ ﮐﻦ‬
‫ﺑﺮﺷ ﮑﻦ‬ ‫ز ﺁﻩ ﺷ ﺮرﺑﺎر ای ﻦ ﻗﻔ ﺲ را‬
‫و زیﺮو زﺑﺮ ﮐﻦ‬
‫‪pdf.tarikhema.ir‬‬

‫ﻧﻐﻤ ﻪ ی‬ ‫ﺑﻠﺒﻞ ﭘﺮﺑﺴﺘﻪ ز ﮐﻨ ﺞ ﻗﻔ ﺲ درا‬

‫ﺁزادی ﻧﻮع ﺑﺸﺮ ﺳﺮا‬
‫ﭘﺮ ﺷﺮر‬ ‫وزﻧﻔﺲ ﻋﺮﺹﻪ ی ایﻦ ﺧﺎک ﺗﻮدﻩ را‬
‫ﮐﻦ‬
‫ﺁ ﺷﻴﺎﻧﻢ ‪،‬‬ ‫ﻇﻠﻢ ﻇﺎﻝﻢ ‪ ،‬ﺟﻮر ﺹﻴﺎد‬
‫دادﻩ ﺑﺮ ﺑﺎد‬
‫ﺷ ﺎم‬ ‫ای ﺧ ﺪا ای ﻓﻠ ﮏ ای ﻃﺒﻴﻌ ﺖ‬
‫ﺗﺎریﮏ ﻣﺎ را ﺳﺤﺮ ﮐﻦ‬
‫اﺑ ﺮ‬ ‫ﻧ ﻮ ﺑﻬ ﺎر اﺳ ﺖ ‪ ،‬ﮔ ﻞ ﺑ ﻪ ﺑ ﺎر اﺳ ﺖ‬
‫ﭼﺸﻢ ‪ ،‬ژاﻝﻪ ﺑﺎر اﺳﺖ‬
‫ﺗ ﻨﮓ و‬ ‫ایﻦ ﻗ ﻔﺲ ﭼﻮن د ﻝﻢ‬
‫ﺗﺎر اﺳﺖ‬
‫دﺳ ﺖ‬ ‫ﺷ ﻌﻠﻪ ﻓﮑ ﻦ در ﻗﻔ ﺲ ای ﺁﻩ ﺁﺗﺸﻴ ﻦ‬
‫ﻃﺒﻴﻌﺖ ﮔﻞ ﻋﻤﺮ ﻣﺮا ﻣﭽﻴﻦ‬
‫ﺑﻴﺸﺘ ﺮ‬ ‫ﺟﺎﻧﺐ ﻋﺎﺷﻖ ﻧﮕﺮای ﺗ ﺎزﻩ ﮔﻞ ازی ﻦ‬
‫ﮐﻦ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﮐﻦ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﮐﻦ‬
‫ﻣﺮغ ﺑﻴﺪل ‪ ،‬ﺷﺮح هﺠﺮان ‪ ،‬ﻣﺨﺘﺼﺮ ﮐﻦ‬
‫‪pdf.tarikhema.ir‬‬

‫ﺿﻤﻨًﺎ ﺑﺎ ﻧﻮازﻧﺪﮔﺎﻧﯽ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻋﻠﯽ اﮐﺒﺮ ﺷﻬﻨﺎزی و رﺿﺎ ﻣﺤﺠﻮﺑﯽ و اﺑ ﺮاهﻴﻢ ﻣﻨ ﺼﻮری و ﺧﻮاﻧﻨﺪﮔﺎ ﻧﯽ‬
‫ﭼﻮن ﻗﻤﺮاﻝﻤﻠﻮک و ﻣﻠﻮک ﺿﺮاﺑﯽ ﻣﺄﻧﻮس ﮔﺮدیﺪ و ﺹﻔﺤﺎت ﺑﺴﻴﺎری از ﺧﻮد ﺑ ﻪ یﺎد ﮔﺎر ﮔ ﺬارد‪ .‬ﻧﯽ‬
‫داود ﻣﺮدیﺴﺖ ﺧﻮش ﻣﺤﻀﺮ و ﺑﺎاﺧﻼق و ﻣﻨﻈﻢ و ﻣﻬﺮﺑﺎن ﮐﻪ هﻤﻮارﻩ هﻤﻪ ی دوﺱ ﺘﺪاران ﻣﻮﺱ ﻴﻘﯽ‬
‫از ﻣﺠﺎﻝﺴ ﺖ او راﺿ ﯽ و ﻣﺠ ﺬوب ﺹ ﻔﺎی ﺑ ﺎﻃﻦ او ﺑ ﻮدﻩ اﻧ ﺪ‪.‬وی از اوﻝﻴ ﻦ ﻧﻮازﻧ ﺪﮔﺎﻧﻴﺴﺖ ﮐ ﻪ در‬
‫رادیﻮ ﺕﻬﺮان ﺷﺮﮐﺖ ﮐﺮد و اﮐﻨﻮن ﭼﻨﺪ ﺱﺎﻝﻴﺴﺖ ﮐﻪ ﺱﺎز را ﻓﻘﻂ ﺑﺮای ﺧﻮد ﻣ ﯽ زﻧ ﺪ و ﺑﻪ ﮐﺎر هﺎی‬
‫ﺕﺠﺎرﺕﯽ ﻣﺸﻐﻮل اﺱﺖ‪.‬ﺑﺮادران و ﺧﻮاهﺮان ﻣﺮﺕﻀﯽ هﻤﻪ ﺑﻪ ﻣﻮﺱﻴﻘﯽ ﺁﺷﻨﺎ ﺑ ﻮدﻩ ا ﻧﺪ وﻝ ﯽ ﺷ ﻬﺮت ﺑ ﻪ‬
‫ﺱﺰاﺋﯽ ﮐﺴﺐ ﻧﮑﺮدﻩ اﻧﺪ‪.‬‬
‫*****‬
‫اﺑﻮاﻟﺤﺴﻦ ﺻﺒﺎ ‪ -‬ﭘﺪرش ﮐﻤ ﺎل اﻝﺴﻠﻄ ﻨﻪ ﻣ ﺮدی اد یﺐ و ﺑ ﺎ ذوق و ه ﻤﻮارﻩ در ﻣﺼﺎﺡﺒ ﺖ هﻨﺮﻣ ﻨﺪان‬
‫زﻣﺎﻧﻪ ﺑﻮد و ﺧﻮد ﺑﻪ ﻣﻮﺱﻴﻘﯽ ﺁﺷﻨﺎﺋﯽ داﺷﺖ و ﺱﻪ ﺕﺎر ﻣﯽ زد‪.‬اﺑﻮاﻝﺤﺴﻦ در ﺱﺎل ‪ ١٢٨١‬ﺑﻪ دﻧ ﻴﺎ ﺁﻣ ﺪ‬
‫و ﭘﺪرش اوﻝﻴﻦ ﻣﺸﻮق ﻓﺮزﻧﺪ ﺑﻪ ﻓﺮاﮔﺮﻓﺘﻦ ﻣﻮﺱﻴﻘﯽ ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﺧﺎﻧﻤﯽ ﻣﻮﺱﻮم ﺑﻪ رﺑﺎﺑﻪ ﮐﻪ ﻧﺪیﻢ ﻋﻤﻪ اش و ﺕﺼﻨﻴﻒ ﺧﻮان ﻣﺎهﺮو ﺿﺮب ﮔ ﻴﺮ ﺧﻮﺑ ﯽ ﺑ ﻮد ﺱ ﺒﺐ ﺷﺪ‬
‫ﮐﻪ ﺹﺒﺎ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﻪ ﻣﻮﺱﻴﻘﯽ ﻣﺄﻧﻮس ﮔﺮدد‪.‬ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ اﺱﺘﺎد او ﻣﻴﺮزاﻋﺒﺪاﷲ اﺱ ﺖ ﮐ ﻪ ﭼﻨ ﺪی ﻧﻮاﺧﺘﻦ ﺱ ﻪ‬
‫ﺕﺎر را ﺑﻪ وی ﺁﻣﻮﺧﺖ‪.‬ﺹﺒﺎ ﺑﻌﺪهﺎ زدن ایﻦ ﺱﺎز را در ﻣﮑﺘﺐ درویﺶ ﺧﺎن ﺕﮑﻤﻴﻞ ﻧﻤﻮد‪.‬‬
‫ﭘﺪرش ﻋﻼﻗﻪ داﺷﺖ ﮐﻪ ﺹﺒﺎ ﺑ ﻪ ه ﻤﻪ ی ﺱ ﺎزهﺎ ﺁﺷ ﻨﺎ ﺷﻮد ‪ ،‬ای ﻦ ﺑﻮد ﮐ ﻪ اﺑ ﻮاﻝﺤﺴﻦ هﻨﺮ دو ﺱﺖ از‬
‫ﻣﺤﻀﺮ ﺑﺴﻴﺎری از اﺱﺘﺎدان ﻣﻮﺱﻴﻘﯽ اﺱﺘﻔﺎدﻩ ﮐﺮد ﭼﻨﺎﻧ ﮑﻪ ﺱ ﻨﺘﻮر را از ﻋﻠ ﯽ ا ﮐﺒﺮ ﺷ ﺎهﯽ ‪ ،‬ﺿ ﺮب‬
‫را از ﺡﺎﺝﯽ ﺧﺎن ‪ ،‬ﮐﻤﺎﻧﭽﻪ را از ﺡﺴﻴﻦ اﺱﻤﻌﻴﻞ زادﻩ و ویﻮﻝﻦ را از هﻨﮓ ﺁﻓﺮیﻦ ﻓﺮا ﮔﺮﻓﺖ‪.‬‬
‫وﻗ ﺘﯽ ﻗﺒ ﻞ از ‪ ١٢٩٧‬ﺑ ﻪ ﻣﺪرﺱ ﻪ ی ﺁﻣﺮیﮑ ﺎﺋﯽ ﻣ ﯽ رﻓﺘ ﻢ‪.‬ﺹ ﺒﺎ دو ﮐ ﻼس از ﻣ ﻦ ﺝﻠﻮﺕ ﺮ و ﺑ ﺎ ﺑ ﺮادر‬
‫ﺑﺰرﮔﻢ هﻤﮑﻼس ﺑﻮد و از هﻤﺎن و ﻗﺖ درﻣﻴ ﺎن ﺕﻤ ﺎم ﺷ ﺎﮔﺮدان ﻣﺪرﺱ ﻪ ﺷﻬﺮت دا ﺷﺖ ﮐ ﻪ اﺑﻮاﻝﺤﺴ ﻦ‬
‫ﺧﺎن اﻏﻠﺐ ﺱﺎزهﺎ را ﺑﻪ ﺧﻮﺑﯽ ﻣﯽ ﻧﻮازد‪.‬ﺑﻌﺪهﺎ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺷﻴﺮاز رﻓﺘﻢ دیﮕﺮاو را ﻧﺪی ﺪم ﺕﺎ ﺱﺎل ‪١٣٠٢‬‬
‫ﮐﻪ وارد ﻣﺪرﺱﻪ ی ﻣﻮ ﺱﻴﻘﯽ وزی ﺮی ﺷﺪم و از ﻣﺼﺎﺡ ﺒﺖ ﺁن دوﺱ ﺖ ﻗ ﺪیﻢ ﮐ ﻪ در ﺁن و ﻗﺖ ﺑﻬﺘﺮ یﻦ‬
‫ﺷﺎﮔﺮد ﻣﺪرﺱﻪ ﺑﻮد ﺑﺮﺧﻮردار ﺷﺪم‪.‬ﺹﺒﺎ در ﺁن ﻣﻮﻗﻊ ویﻮﻝﻦ را ﺧﻮب ﻣﯽ ﻧﻮاﺧﺖ و در اﺛﺮ ﺕﻌﻠﻴﻤﺎت‬
‫اﺱﺘﺎداﻧﻪ ی ﮐﻠﻨﻞ وزیﺮی ﺑﻪ زودی ﺑﻪ ﻣﻘﺎم اوﻝﻴﻦ ﺱﻮﻝﻴﺴﺖ ارﮐﺴﺘﺮ رﺱﻴﺪ‪.‬‬
‫ازیﻦ ﭘﺲ ﺱﺮﮔﺬﺷﺖ ﻣﺎ دو ﺕﻦ ﺕﺎ ﭼﻨ ﺪ ﺱﺎل ﺕﻮأم اﺱ ﺖ زی ﺮا ه ﺮ دو از ﻋﻼﻗﻤ ﻨﺪان و ﭘ ﻴﺮوان ﺱﺒﮏ‬
‫وزیﺮی ﺑﻮدیﻢ‪.‬‬
‫‪pdf.tarikhema.ir‬‬

‫)ﺷﻤﺎرﻩ ‪ (١٣٧‬اﺑﻮاﻝﺤﺴﻦ ﺹﺒﺎ‬

‫ﻣﻦ در ایﻨﺠﺎ از ﺹﺒﺎﺋﯽ ﺹﺤﺒﺖ ﮐﺮدم ﮐﻪ ﺑﻴﺶ از ﺑﻴﺴﺖ و یﮏ ﺱﺎل ﻧﺪاﺷﺖ و ﻣﺎ اورا )ﮔﻞ ﺱﺮ ﺱﺒﺪ‬
‫ﻣﺪرﺱﻪ( ﻣﯽ ﮔﻔﺘﻴﻢ‪.‬وی اﻣﺮوز هﻨﺮﻣﻨﺪ ﺑﺰرﮔﻴﺴﺖ‪.‬‬
‫‪pdf.tarikhema.ir‬‬

‫درﺳﺎﻟﻬﺎی اﺧﻴﺮ در ﻣﺠﻠﻪ هﺎ ﭼﻴﺰهﺎﺋﯽ درﺑﺎرﻩ ی او ﻧﻮﺷﺘﻪ اﻧﺪ وﻟﯽ هﺮ ﮔﺰ ﻧﺘﻮاﻧﺴ ﺘﻪ اﻧ ﺪ ﺣ ﻖ ﻣﻄ ﻠﺐ‬
‫را ادا ﮐﻨﻨﺪ‪.‬اﻣﻴﺪوارم ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﺮا ﺕﻮﻓﻴﻖ دهﺪ ﮐﻪ ﺷﺮح ﮐﺎرهﺎ و ﺧﺪﻣﺎت او را ﭼﻨﺎﻧﮑﻪ ﺷﺎیﺴﺘﻪ ی ﻣﻘﺎم‬
‫هﻨﺮﻣﻨﺪی وی ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ در ﺑﺨﺶ دوم ایﻦ ﮐﺘﺎب ﺑﻨﮕﺎرم‪.‬ﭘﺲ ﺑﺎیﺪ ﺧﻮاﻧﻨﺪﮔﺎن ﻋﺰیﺰ را ﺑﺮای دﻧﺒﺎﻟ ﻪ ی‬
‫ایﻦ داﺳﺘﺎن ﺑﻪ ﺁیﻨﺪﻩ ﺣﻮاﻟﺖ دهﻢ ‪ ،‬ایﻦ زﻣﺎن ﺑﮕﺬار ﺕﺎ وﻗﺖ دﮔﺮ‪.‬‬
‫*****‬
‫ﺣﺴﻴ ﻦ ﺳ ﻨﺠﺮی ‪ -‬از ﺝﻮاﻧ ﯽ ه ﻨﺮ ﻣﻮﺳ ﻴﻘﯽ را دوﺳ ﺖ داﺷ ﺖ‪.‬وﻗ ﺘﯽ از ﻣﺪرﺳ ﻪ ی اﻣﺮیﮑ ﺎﺋﯽ ﻓ ﺎرغ‬
‫اﻟﺘﺤﺼﻴﻞ ﺷﺪ ﻧﻮاﺧﺘﻦ ﺕﺎر را ﺁﻏﺎز ﮐﺮد و درویﺶ ﺧﺎن را ﺑ ﻪ اﺳ ﺘﺎدی ﺧﻮد اﻧﺘﺨ ﺎب ﮐﺮد‪ .‬ﻣﺪﺕﻬﺎ ﻧ ﺰد‬
‫وی ﮐ ﺎر ﮐ ﺮد‪.‬ﺳ ﭙﺲ ﭼﻨ ﺪی ﺑ ﻪ ﮐ ﻼس ﻣﺮﺕﻀ ﯽ ﻧ ﯽ داود رﻓ ﺖ و دوﺑ ﺎرﻩ ﻧ ﺰد اﺳ ﺘﺎد اول‬
‫ﺑﺮﮔﺸﺖ‪.‬دوﺳﺘﺎﻧﯽ داﺷﺖ ﮐﻪ اهﻞ ﻣﻮﺳﻴﻘﯽ و ﺁﺷﻨﺎ ﺑ ﻪ ﻧﺖ ﺑﻮدﻧ ﺪ‪.‬او را ﺑﻪ ﻓ ﺮا ﮔ ﺮﻓﺘﻦ ﻗﻮاﻋ ﺪ ﻣﻮﺳ ﻴﻘﯽ‬
‫ﺕﺸﻮیﻖ ﮐﺮدﻧﺪ‪.‬ﭼﻨﺪی ﻧﺰد ﺳﻠﻴﻤﺎن ﺧﺎن اﻓﺴﺮ ﻣﻮزیﮏ ﻧﺖ ﺧﻮاﻧﺪ و ﭘﻴﺎﻧﻮ زد وﻟﯽ ﺁﺕﺶ اﺷ ﺘﻴﺎﻗﺶ ﺷﻌﻠﻪ‬
‫ﻣﯽ ﮐﺸﻴﺪ و ﺝﻮ یﺎی ا ﺳﺘﺎدی ﺑ ﻮد ﮐ ﻪ او را ﺑﻬ ﺘﺮ ﺑﻪ ﻣﻘﺼ ﻮد ﺑﺮﺳ ﺎﻧﺪ‪ .‬ﺕﺎر و ﭘﻴ ﺎﻧﻮ ﻣ ﯽ زد ‪ ،‬ا ﻣﺎ ﺁرام‬
‫ﻧﺪاﺷﺖ و هﻤﻮارﻩ در ﺹﺪد ﺕﮑﻤﻴﻞ هﻨﺮﺧﻮد ﺑﻮد‪.‬‬

‫)ﺷﻤﺎرﻩ ‪ (١٣٧‬ﺣﺴﻴﻦ ﺳﻨﺠﺮی‬

‫وﻗ ﺘﯽ از اﻓﺘﺘ ﺎح ﻣﺪرﺳ ﻪ ی ﻋ ﺎﻟﯽ ﻣﻮﺳ ﻴﻘﯽ اﻃ ﻼع یﺎﻓ ﺖ ‪ ،‬ﺑ ﯽ درﻧ ﮓ ﻧ ﺰد وزی ﺮی ﺷ ﺘﺎﻓﺖ و از‬
‫ﻧﺨﺴﺘﻴ ﻦ ﺷ ﺎﮔﺮدان او ﺷ ﺪ‪.‬اواﺧ ﺮ ﺳ ﺎل ‪ ١٣٠٢‬ﺑ ﻮد ﮐ ﻪ وی را در ﺁن ﻣﺪرﺳ ﻪ دی ﺪم ﮐ ﻪ ﺑ ﺎ ﻣﻮﺳ ﯽ‬
‫ﻣﻌﺮوﻓﯽ و ﺳﻠﻴﻤﺎن ﺳﭙﺎﻧﻠﻮ و ﭼﻨﺪ ﺕﻦ دیﮕﺮ در ﮐﻼس ﺕﺎر ﺑﻪ ﮐﺎر ﻣﺸﻐﻮل ﺑﻮد‪.‬‬
‫دیﺮی ﻧﮕﺬﺷﺖ ﮐﻪ دوﺳﺖ ﺹﻤﻴﻤﯽ ﺷﺪیﻢ و ﺑﺎ یﮑﺪیﮕﺮ ﺑﻪ ﺕﻤﺮیﻦ ﺳﺎز و ﺣﺎﺽﺮ ﮐﺮدن دروس ﻧﻈ ﺮی‬
‫ﻣﻮﺳﻴﻘﯽ ﻣﺸﻐﻮل ﮔﺸﺘﻴﻢ‪.‬ﻣﺎ دو ﺕﻦ را ﺑﺎ هﻢ ﻣﻬﺮ و اﻟﻔﺘﯽ ﺑﺴﻴﺎر ﺑﻮد و ﺳﺎﻟﻬﺎ ﺧﻮ ﺷﻪ ﭼ ﻴﻦ ﺧ ﺮﻣﻦ هﻨ ﺮ‬
‫اﺳﺘﺎدﻣﺎن ﻋﻠﻴﻨﻘﯽ وزیﺮی ﺑﻮدیﻢ‪.‬داﺳﺘﺎن زﻧﺪﮔﯽ هﻨﺮ ﻣﺎ دو یﺎر ﻣﻬﺮ ﺑﺎن ﺑﺴ ﯽ ﺧ ﺎﻃﺮات ﺷﻴﺮیﻦ دارد‬
‫ﮐﻪ هﻨﻮز هﻨﮕﺎم ﺷﺮح و ﺑﻴﺎن ﺁن ﻧﺮﺳﻴﺪﻩ اﺳﺖ‪.‬اﮔﺮ ﺕﻮﻓﻴ ﻖ ‪ ،‬یﺎر ﺁﻣ ﺪ و ﺑ ﺨﺶ دوم ا یﻦ ﺳﺮﮔﺬﺷ ﺖ ﺑ ﻪ‬
‫ﭼﺎپ رﺳﻴﺪ ‪ ،‬دیﻦ ﻧﮕﺎرﻧ ﺪﻩ هﻢ ﻧﺴﺒ ﺖ ﺑﻪ ﺁن دو ﺳﺖ ﻗ ﺪیﻢ ﮐﻪ ﺝﻤﻌﻴ ﺖ ی ﺎران ﻣﻬﺮﺑ ﺎن را ﻧﺎﺑ ﻪ هﻨ ﮕﺎم‬
‫ﭘﺮیﺸﺎن ﮐﺮد و ﻣﺎ را ﺑﻪ ﻓﺮاق اﺑﺪی ﺧﻮد دﭼﺎر ﺳﺎﺧﺖ ‪ ،‬ادا ﺧﻮاهﺪ ﺷﺪ‪.‬‬
‫*****‬
‫‪pdf.tarikhema.ir‬‬

‫ارﺳﻼن درﮔﺎهﯽ ‪ -‬در ﺳﺎل ‪ ١٢٨١‬در ﺕﻬﺮان ﻣﺘﻮﻟﺪ ﺷﺪ‪.‬از ﮐﻮدﮐﯽ ﺑﻪ ﺳﺎز ﻋﻼﻗﻪ داﺷﺖ و ﻧﺰد ﺧﻮد‬
‫ﺳ ﻪ ﺕ ﺎر ﻣ ﯽ زد‪.‬ﺑ ﻪ ﻣﺪرﺳ ﻪ ی ﮐﻤ ﺎل اﻟﻤﻠ ﮏ ه ﻢ ﻣ ﯽ رﻓ ﺖ و ﻧﻘﺎﺷ ﯽ ﻣ ﯽ ﮐ ﺮد‪.‬ﺑﻴ ﺶ از ﭘ ﺎﻧﺰدﻩ ﺳ ﺎل‬
‫ﻧﺪاﺷﺖ ﮐﻪ ﺑﻪ ﮐﻼس درویﺶ ﺧﺎن رﻓﺖ و ﺷﺎﮔﺮد او ﺷﺪ‪.‬ﺳﺎﻟﻬﺎ ﺑﻌﺪ ﮐﻪ ﺹﻔﺤﺎت‬

‫)ﺷﻤﺎرﻩ ‪ (١٣٩‬ارﺳﻼن درﮔﺎهﯽ‬

‫‪pdf.tarikhema.ir‬‬

‫ﻣﻮﺳﻴﻘﻴﺶ ﺑﻪ ﻧﺎم ﻣﺴﺘﻌﺎر در دﺳﺘﺮس ﻣﺮدم ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺖ ﻣﻮﺟﺒﺎت ﺷﻬﺮت او را ﻓﺮاهﻢ ﮐﺮد‪.‬‬
‫ارﺳﻼن ﺧﺎن ﺑﻪ ﺕﺪریﺞ ﺕﺎر را ﮐﻨﺎر ﮔﺬارد و ﺑﻪ ﺳﻪ ﺕﺎر ﻋﻼﻗﻤﻨ ﺪ ﺷﺪ‪.‬ﻣﺨﺼﻮﺻ ًﺎ ﺑ ﻪ ﺕﺎره ﺎی ﭘﻮ ﺳﺘﯽ‬
‫ﮐﻪ ﺻﺪای ﺑﻴﺸﺘﺮی دارد زیﺎدﺕﺮ دﻟﺒﺴﺘﮕﯽ یﺎﻓﺖ‪.‬درﮔﺎهﯽ اﻣﺮوز یﮑﯽ از ﻧﻮاز ﻧﺪﮔﺎن ﺑﺎ ﺳ ﻠﻴﻘﻪ ی ﺳ ﻪ‬
‫ﺕ ﺎر اﺳ ﺖ ﮐ ﻪ دﺳ ﺖ هﻤ ﻪ ﮐ ﺲ ﺑ ﻪ داﻣ ﺎﻧﺶ ﻧﻤ ﯽ رﺳ ﺪ اﻣ ﺎ دوﺳ ﺘﺎن ﺑﺴﻴ ﺎر دارد ﮐ ﻪ اه ﻞ ذوق و‬
‫دوﺳﺘﺪارهﻨﺮ و ﺷﻴﻔﺘﻪ ی ﺳﺎزش ﻣﯽ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬از ﺁن ﮐﺴﺎﻧﻴﺴﺖ ﮐﻪ ﺳ ﻌﯽ دارد ﺷ ﺨﺼﻴﺖ اﺟﺘﻤ ﺎﻋﯽ ﺧ ﻮد‬
‫را ﻧﮕﺎﻩ دارد‬

‫)ﺷﻤﺎرﻩ ‪ (١٤٠‬ارﺳﻼن درﮔﺎهﯽ‬

‫و ذوق ﻣﻮﺳﻴﻘﻴﺶ ﻟﻄﻤﻪ ای ﺑﻪ ﺷﻐﻞ اداریﺶ ﻧﺰﻧﺪ‪.‬ﺷﺎیﺪ ﺣﻖ ﺑﺎ اوﺳﺖ ﭼﻪ ﻧﺎاهﻼن ﭼﻨﺎن ﻣﻘﺎم ایﻦ هﻨﺮ‬
‫را ﺧﻮار و ﭘﺴﺖ و ﻣﺒﺘﺬل ﮐﺮدﻩ اﻧﺪ ﮐﻪ او هﻢ ﻣﻴﻞ ﻧﺪارد ﺑﻪ ﻧﺎم ﻧﻮازﻧﺪﻩ ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﺷﻮد‪.‬‬
‫هﺮ ﭼﻨﺪ در ﮐﺸﻮر ﻣﺎ هﻨﻮز هﻨﺮ و هﻨﺮﻣﻨﺪ را ﻣﻘﺎﻣﯽ ﻧﻴﺴﺖ اﻣﺎ هﻨﺮﻣﻨﺪ واﻗﻌ ﯽ ﺑ ﻪ ﺧﺼ ﻮص ﮐﺴﺎ ﻧﯽ‬
‫ﮐ ﻪ ﻣﺜ ﻞ درﮔ ﺎهﯽ ﺕﻨﻬ ﺎ ﺑ ﺮای دل ﺧ ﻮد ﺳ ﺎز ﻣ ﯽ زﻧﻨ ﺪ و ﻧ ﻮای ﺳﺎزﺷ ﺎن ه ﻢ ﻣﻄﻠ ﻮب ﻣ ﺮدم ﺻ ﺎﺣﺐ‬
‫ذوﻗﺴﺖ ‪ ،‬ارج و ارزش دیﮕﺮی دارﻧﺪ‪.‬ﻣﺸﺎﻏﻞ ﻋﺎﻟﻴ ﻪ ﮐ ﻪ ﻣﺮدم ﺑﻪ دﻧﺒ ﺎل ﺁن از هﻤ ﻪ ﭼ ﻴﺰ ﺧ ﻮد ﻣ ﯽ‬
‫ﮔﺬرﻧﺪ ‪ ،‬دوام و ﺙﺒﺎﺕﯽ ﻧﺪارد‪.‬وزیﺮ و اﻣﻴﺮ و وﮐﻴﻞ ﻓﺮاواﻧﺴﺖ اﻣﺎ ارﺳﻼن یﮑﻴﺴﺖ‪.‬‬
‫درﮔﺎهﯽ ﻣﺮدیﺴﺖ ﺑﺎذوق ‪ ،‬ﻣﺆدب ‪ ،‬ﻟﻄﻴﻔﻪ ﮔﻮ ‪ ،‬ﺧﻮش ﻣﺤﻀ ﺮ و دوﺳ ﺖ داﺷ ﺘﻨﯽ‪ .‬ﺷﻮر و ﻧﺸ ﺎط و‬
‫ذوق و ﻋﺸﻖ ﺟ ﻮاﻧﻴﺶ ﭘﺎﺑﺮﺟﺎﺳ ﺖ‪.‬ا هﺘﺰاز ﺳ ﻴﻤﻬﺎی ﺳﻪ ﺕﺎرش‪ ،‬ﺕﺎره ﺎی دل را ﻣﯽ ﻟﺮزاﻧ ﺪ و ﻧﻐﻤ ﻪ‬
‫هﺎی ﻃﺮﺑﻨﺎک ﺳﺎزش ﺷﻨﻮﻧﺪﻩ را ﺑﻪ ﻧﺸﺎط و رﻗﺺ ﻣﯽ ﺁورد‪.‬‬
‫*****‬
‫ایﻨﻬﺎ ﺑﻮدﻧﺪ یﺎدﮔﺎرهﺎی درویﺶ ﺧﺎن ﮐﻪ ﺑﺮﺧﯽ دیﺪﻩ از زﻧﺪﮔﺎﻧﯽ ﺑﺴﺘﻪ و ﺑﻌﻀﯽ ﺑﺎ ﭼﺸ ﻤﯽ ﻧﮕ ﺮان ﺑ ﻪ‬
‫ﺁﺙﺎر ﻣﻮﺳﻴﻘﯽ دوران ﮐﻪ ﺑﻪ ﺳﺮاﺷﻴﺒﯽ اﻧﺤﻄﺎط اﻓﺘﺎدﻩ اﺳﺖ ﻣﯽ ﻧﮕﺮﻧﺪ‪.‬ﺟﻤﻌﯽ ﻣﯽ ﺑﻴﻨﻨﺪ و ﺧﻮن دل ﻣﯽ‬
‫ﺧﻮرﻧﺪ و ﺑﻪ زﺑﺎن ﻧﻤﯽ ﺁورﻧﺪ ‪ ،‬دو ﺕﻦ از ﺁﻧﻬﺎ هﻢ ﺑﻪ ﮐﺎر ﺧﻮد ﻣﺸﻐﻮل و در ﺣﻔﻆ و ﻧﮕﺎه ﺪاری ﺁﺙ ﺎر‬
‫ﭘﻴﺸﻴﻨﻴ ﺎن ﮐﻮﺷ ﺎ هﺴﺘﻨ ﺪ‪.‬ﻣ ﯽ داﻧﻴ ﺪ ﺁﻧﻬ ﺎ ﮐﻴﺴﺘﻨ ﺪ ؟ ﻣﻮﺳ ﯽ ﻣﻌﺮوﻓ ﯽ و اﺑ ﻮاﻟﺤﺴﻦ ﺻ ﺒﺎ ﮐ ﻪ دﻧﺒﺎﻟ ﻪ ی‬
‫ﺳﺮﮔﺬﺷﺖ ﺁﻧﻬﺎ را اﻧﺸﺎاﷲ در ﺑﺨﺶ دوم ﺧﻮاهﻢ ﻧﮕﺎﺷﺖ‪.‬‬
‫‪pdf.tarikhema.ir‬‬

‫ﻧﻮازﻧﺪﮔﺎن دﻳﮕﺮ‬
‫ﺑﻌﺪ از دروﻳﺶ ﺧﺎن ﮐﺴﺎﻧﯽ ﮐﻪ ذوق ﺁهﻨﮕﺴ ﺎزی داﺷ ﺘﻨﺪ ‪ ،‬دﺳ ﺖ ﺑ ﻪ ﮐﺎر ﺷ ﺪﻧﺪ و ﺷﺮوع ﺑﻪ ﺳﺎﺧﺘﻦ‬
‫ﻧﻐﻤﺎﺕﯽ ﻧﻤﻮدﻧﺪ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺣﺒﻴﺐ اﷲ ﺷﻬﺮدار و ﻋﻠﻴﻨﻘﯽ وزﻳﺮی وﻟﯽ ﭼﻮن ﮐﻼس ﺕﻌﻠﻴﻢ ﻣﻮﺳﻴﻘﯽ و ﺷﺎﮔﺮد‬
‫ﻧﺪاﺷﺘﻨﺪ ‪ ،‬ﻧﻐﻤﺎت ﺷﻬﺮدار ﻓﻘﻂ درﺧﺎﻃﺮ ﺧﻮدش ﻣﺎ ﻧﺪ و ﺁهﻨﮕﻬ ﺎی وزﻳ ﺮی ﭼﻮن ﻧﺖ ﻣ ﯽ داﻧ ﺴﺖ در‬
‫دﻓﺘﺮش ﺑﻪ ﺛﺒﺖ رﺳﻴﺪ وﺕﻮﺳﻂ دﻳﮕﺮان ﻧﻮاﺧﺘﻪ ﻧﺸﺪ و اﻧﺘﺸﺎر ﻧﻴﺎﻓﺖ ﺕﺎ اﻳﻨﮑﻪ ﺑ ﻌﺪهﺎ در دﺳ ﺘﺮس ﻣﺮدم‬
‫ﮔﺬاردﻩ ﺷﺪ‪.‬‬
‫ﻧﻮازﻧﺪﮔﺎن دﻳﮕﺮ ﮐﻪ ﺑﻌﺪهﺎ ذوق اﻳﻦ ﮐﺎر را ﭘﻴﺪا ﮐﺮدﻧﺪ ‪ ،‬هﻨﻮز ﺟﻮان ﺑﻮد ﻧﺪ و ﻣﺎﻳ ﻪ ی ﮐﺎﻓﯽ ﻧﺪاﺷ ﺘﻨﺪ‬
‫ﮐﻪ ﺑﻪ ﻧﻐﻤﻪ ﭘﺮدازی دﺳﺖ ﺑﺰﻧﻨﺪ‪.‬ﺑﺎ اﻳ ﻦ ﺕﺮﺕ ﻴﺐ در ﺣ ﺪود دﻩ ﺳ ﺎل ﺕﻨ ﻬﺎ ﻗﻄ ﻌﺎﺕﯽ ﮐﻪ ﺷ ﻬﺮت داﺷ ﺖ و‬
‫اهﻞ ﻣﻮﺳﻴﻘﯽ ﻣﯽ ﻧﻮاﺧﺘﻨﺪ ‪ ،‬ﭘﻴﺶ درﺁﻣﺪهﺎ و رﻧﮕﻬﺎی دروﻳﺶ ﺧﺎن و رﮐﻦ اﻟﺪﻳﻦ ﺧ ﺎن ﺑ ﻮد‪ .‬ﺕﺎ اﻳﻨﮑ ﻪ‬
‫ﺑﺘﺪرﻳﺞ ﺑﺮﺧﯽ دﻳﮕﺮ از ﻧﻮازﻧﺪﮔﺎن در ﺳﺎزهﺎی ﺧﻮد ﺕﺴﻠﻂ ﻳﺎﻓﺘﻨﺪ و ﺷﺮوع ﺑﻪ ﺳﺎﺧﺘﻦ ﻗﻄﻌﺎﺕﯽ ﻧﻤﻮدﻧﺪ‬
‫ﮐﻪ هﻤﻪ ی ﺁﻧﻬﺎ را ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻋﻠﯽ اﮐﺒﺮ ﺷﻬﻨﺎزی ‪ ،‬رﺿﺎ ﻣﺤﺠﻮﺑﯽ ‪ ،‬ﻣﺮﺕ ﻀﯽ ﻧ ﯽ داود و اﺑ ﺮاهﻴﻢ ﺁژﻧ ﮓ‬
‫ﻣﯽ ﺕﻮان از ﻟﺤﺎظ ﺁهﻨﮕﺴﺎزی ﭘﻴﺮوان )ﺳﺒﮏ دروﻳ ﺶ و رﮐ ﻨﯽ( ﻧﺎﻣﻴ ﺪ و اﻳ ﻦ اﺷ ﺨﺎص ﭼﻮن ﮐ ﻼس‬
‫ﻣﺸﻖ ﺳﺎز داﻳﺮ ﻧﻤﻮدﻧﺪ ‪ ،‬ﺳﺎﺧﺘﻪ هﺎی ﺧﻮد را ﺑﻪ ﺷﺎﮔﺮدان ﺁﻣﻮﺧﺘﻨ ﺪ و دﺳ ﺘﻪ ی دوم ﭘﻴ ﺶ درﺁ ﻣﺪهﺎ و‬
‫رﻧﮕﻬﺎ در اﺧﺘﻴﺎر ﻧﻮازﻧﺪﮔﺎن ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺖ‪.‬‬
‫از اﺑﺮاهﻴﻢ ﺁژﻧﮓ و ﻣﺮﺕﻀﯽ ﻧﯽ داود ﻗﺒﻼ ﺳﺨﻦ ﮔﻔﺘﻪ ام‪.‬درﻳﻨﺠﺎ ﻓﻘﻂ ﺑﺎﻳﺪ اﻳﻦ ﻧﮑﺘﻪ را اﺿﺎﻓﻪ ﮐﻨﻢ ﮐﻪ‬
‫در ﺳﺎﺧﺘﻪ هﺎی ﺁژﻧﮓ ‪ ،‬روش دروﻳﺶ و رﮐﻨﯽ ﺣﻔﻆ ﮔﺮدﻳ ﺪ و ﻣﺨﺼﻮ ﺻًﺎ ﭘ ﻴﺶ درﺁ ﻣﺪهﺎ ﺑﻴ ﺸﺘﺮ ﺑ ﻪ‬
‫وزن ﺳﻪ ﺿﺮب ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪ وﻟﯽ ﺷﻬﺮت زﻳﺎدی ﻧﻴﺎﻓﺖ ﺷﺎﻳﺪ ﺑﻪ اﻳﻦ ﺟﻬﺖ ﮐﻪ ﺷﺎﮔﺮدان زﻳﺎدی ﻧﺪاﺷﺖ‬
‫و ﮐ ﺎر اﺻ ﻠﯽ او در ﻣﻮزﻳ ﮏ ﻧﻈ ﺎم ﺑ ﻮد‪.‬اﻣ ﺎ ﺁهﻨﮕﻬ ﺎی ﻧ ﯽ داود ﮐ ﻪ ﺳ ﻬﻞ و ﺁﺳ ﺎن و اﮐ ﺜﺮ ﺑ ﻪ وزن‬
‫دوﺿﺮﺑﯽ ﺑﻮد و او ﺧﻮد ‪ ،‬ﺁﻧﻬﺎ را در ﻣﺠﺎﻟﺲ ﻣ ﯽ ﻧﻮا ﺧﺖ و ﺑ ﻪ ﺷ ﺎﮔﺮداﻧﺶ ه ﻢ ﮐﻪ زﻳ ﺎد ﺑﻮد ﻧﺪ ﻣ ﯽ‬
‫ﺁﻣﻮﺧﺖ ‪ ،‬اﻧﺘﺸﺎر ﻳﺎﻓﺖ وﻟﯽ اﻳ ﻦ ﺁهﻨﮕﻬ ﺎ ﺑﺎ ﻧﻐ ﻤﺎت دروﻳ ﺶ و رﮐ ﻨﯽ ﻗﺎ ﺑﻞ ﻣﻘﺎﻳﺴ ﻪ ﻧﻴ ﺴﺖ ‪ ،‬ه ﺮ ﭼ ﻨﺪ‬
‫ﺳﺎدﻩ و دﻟﭙﺬﻳﺮ اﺳﺖ اﻣﺎ ﻟﻄﻒ و ﻣﻌﻨﺎی ﺳﺎﺧﺘﻪ هﺎی ﻗﺪﻳﻢ را ﻧﺪارد‪.‬‬
‫اﮐﻨﻮن هﻨﮕﺎم ﺁﻧﺴﺖ از ﻧﻮازﻧﺪﮔﺎن دﻳﮕﺮی هﻢ ﮔﻔﺘﮕﻮ ﮐﻨﻢ ﮐﻪ ﺷﻬﺮﺕﺸﺎن از ﺣﻮاﻟ ﯽ ﺳ ﺎل ‪ ١٣٠٢‬ﺁﻏ ﺎز‬
‫ﻣﯽ ﺷﻮد و ﺁﻧﻬﺎ را ﻣﯽ ﺕﻮان ﻳﺎدﮔﺎر ﭘﻴﺸﻴﻨﺎن داﻧﺴﺖ‪.‬‬
‫*****‬
‫ﻋﻠﯽ اﮐﺒﺮ ﺷﻬﻨﺎزی ‪ -‬از هﻤﺎن ﺧﺎﻧﻮادﻩ ی ﻣﺸﻬﻮرﻳﺴﺖ ﮐﻪ درﻳﻦ ﮐﺘ ﺎب ﺑﻪ ﻧﺎم ﺧﺎ ﻧﺪان هﻨﺮ ﻳ ﺎد ﺷﺪﻩ‬
‫اﺳﺖ‪.‬ﺧﺎﻧﻮادﻩ ای ﮐﻪ ﺑﻴﺶ از ﺻﺪ ﺳﺎل در اﻳﺮان ﺑﻪ هﻨﺮﻣﻨﺪی ﻣﻌﺮوف ﺑﻮدﻩ ا ﺳﺖ‪.‬ﻋﻠ ﯽ ا ﮐﺒﺮ ﻓﺮز ﻧﺪ‬
‫ﺑﺰرگ ﺁﻗﺎ ﺣﺴﻴﻨﻘﻠﯽ اﺳﺘﺎد ﺷﻬﻴﺮ ﺕﺎر اﺳﺖ ﮐﻪ داﺳﺘﺎﻧﺶ ﻗﺒﻼ ﮔﺬﺷﺖ‪.‬‬
‫اﻳﻦ ﭘﺴ ﺮ در ﺳﺎل ‪ ١٢٧٦‬در روز ﻋﻴ ﺪ ﻗﺮ ﺑﺎن ﺕﻮﻟ ﺪ ﺷ ﺪ و ﮐﻠ ﻤﻪ ی ﺣ ﺎﺟﯽ ﺿ ﻤﻴﻤﻪ ی ﻧ ﺎﻣﺶ ﮔﺮدﻳ ﺪ‬
‫ﭼﻨﺎﻧﮑﻪ اﮐﻨﻮن هﻢ دوﺳﺘﺎﻧﺶ وی را ﺣﺎﺟﯽ ﻋﻠﯽ اﮐﺒﺮ ﺧﺎن ﻳﺎ ﺣﺎﺟﯽ ﻣﻄﻠﻖ ﻣﯽ ﺧﻮاﻧﻨ ﺪ‪.‬در ﺳ ﻦ هﻔ ﺘﺎد‬
‫ﺳ ﺎﻟﮕﯽ ﺑ ﻪ ﻣﺪرﺳ ﻪ رﻓ ﺖ وﻟ ﯽ ﭼﻨﺎﻧﮑ ﻪ هﻤﮑﻼﺳ ﺎﻧﺶ ﻣ ﯽ ﮔﻮﻳﻨ ﺪ ‪ ،‬ذوق ﻓﻄ ﺮی ﻣﻮﺳ ﻴﻘﯽ او ﺑﻴ ﺶ از‬
‫ﺷﻮق ﺕﺤﺼﻴﻞ و ﻓﺮاﮔﺮﻓﺘﻦ دروس ﻣﺪرﺳﻪ ﺑﻮد‪.‬‬
‫‪pdf.tarikhema.ir‬‬

‫در هﻤﻴﻦ اوﻗﺎت ﮔ ﻮش ﺑ ﻪ ﺳﺎز ﭘﺪر ﻣ ﯽ داد و از ﻧﻮای ﻣﻮ ﺳﻴﻘﯽ ﻟ ﺬت ﻣﯽ ﺑﺮد‪.‬در ﺧﺎ ﻧﻪ ای ﮐﻪ او‬
‫زﻧﺪﮔﺎﻧﯽ ﻣﯽ ﮐﺮد ‪ ،‬هﻤﻮارﻩ ﻧﻐﻤﺎت ﻣﻮﺳﻴﻘﯽ ﺑﻠﻨﺪ ﺑﻮد زیﺮا ﭘﺪرش ﺷﺎﮔﺮدان ﺑﺴﻴﺎر داﺷﺖ ﮐﻪ هﻔﺘﻪ ای‬
‫ﺳ ﻪ روز ‪ ،‬از اﺳ ﺘﺎد ﮐﺴ ﺐ ه ﻨﺮ ﻣ ﯽ ﮐﺮدﻧ ﺪ‪.‬از ای ﻦ ﮔﺬﺷ ﺘﻪ ﺳ ﺎیﺮ اه ﻞ ﺧ ﺎﻧﻮادﻩ ﻣﺎﻧﻨ ﺪ ﻋﻤﻮی ﺶ‬
‫ﻣﻴﺮزاﻋﺒﺪاﷲ اﺳﺘﺎد ﻣﻌﺮوف و داﻣﺎدهﺎیﺶ ﺑﺎﻗﺮﺧﺎن ﮐﻤﺎﻧﭽﻪ ﮐﺶ و ﺁﻗﺎ رﺿﺎﺧﺎن ﺕﺎرزن ﺑﻪ ا یﻦ ﺧﺎﻧـ ﻪ‬
‫زیـﺎد رﻓـﺖ و ﺁﻣـﺪ‬

‫)ﺷﻤﺎرﻩ ‪ (١٤١‬ﺣﺴﻴﻦ ﺧﺎن ﻣﻠﻨﺪوق )داﺋﺮﻩ ﺑﺪﺳﺖ( و ﻋﻠﯽ اﮐﺒﺮ ﺷﻬﻨﺎزی هﻨﮕﺎم ﻃﻔﻮﻟﻴﺖ‬

‫داﺷﺘﻨﺪ و از ﮐﻮدﮐﯽ ﺑﺎ ﺳﺎزهﺎی ﻣﺨﺘﻠﻒ اﻧﺲ و اﻟﻔﺖ ﮔﺮﻓ ﺖ‪.‬هﻤﭽﻨﻴ ﻦ ﺳﺎیﺮ اه ﻞ ذوق و ﻣﻮﺳ ﻴﻘﯽ ﺑ ﻪ‬
‫ﺧﺼﻮص ﺁوازﺧﻮاﻧﻬﺎی ﻧﺎﻣﯽ ﮐﻪ هﻤﻪ ﺑﻪ ﭘﺪرش ﻋﻼﻗﻪ ی ﺑﺴﻴﺎر داﺷﺘﻨﺪ‪.‬ﺑﺎ ای ﻦ ﺧ ﺎﻧﻮادﻩ درﺁ ﻣﺪ و ﺷﺪ‬
‫ﺑﻮدﻧﺪ و ﺣﺎﺟﯽ ﺁﻧﭽﻪ ﻣﯽ ﺷﻨﻴﺪ اﺹﻮات ﺧﻮش ﻣﻮﺳﻴﻘﯽ ﺑﻮد ﮐﻪ ایﻦ ﻧﻮاهﺎ در ﭘﺮورش ذوق او دﺧﺎ ﻟﺖ‬
‫ﻣﺆﺛﺮ داﺷﺖ‪.‬‬
‫ﻋﻠ ﯽ ﻣﺤﻤ ﺪ ﻓﺨ ﺎم ﺑﻬ ﺰادی یﮑ ﯽ از ﺷ ﺎﮔﺮدان ﺁﻗ ﺎ ﺣﺴﻴﻨﻘﻠ ﯽ ﻣ ﯽ ﮔﻔ ﺖ روزی ﺧ ﺪﻣﺖ اﺳ ﺘﺎد رﺳ ﻴﺪم ‪،‬‬
‫ﺕﺎری ﮐﻮچﮏ ﺑﻪ دﺳﺖ داﺷﺖ و ﺁن را ﺁزﻣﺎیﺶ ﻣﯽ ﮐﺮد ‪ -‬ﭘﺮﺳﻴﺪم چﻪ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ ﮐﻪ اﺳﺘﺎد ﺑﺎ ایﻦ ﺕﺎر‬
‫ﮐﻮچﮏ ﻣﯽ ﻧﻮازد‪.‬ا ﺳﺘﺎد ﮔ ﻔﺖ ای ﻦ ﺳﺎز را ﺑﺮای ﻋﻠ ﯽ اﮐ ﺒﺮ ﺁﻣ ﺎدﻩ ﮐﺮدﻩ ام ﮐ ﻪ ﺷ ﺮوع ﺑ ﻪ ﻧﻮاﺧ ﺘﻦ‬
‫ﮐﻨﺪ‪.‬ﺁری ﭘﺪرش ﺑﺴﻴﺎر ﻋﻼﻗﻪ داﺷﺖ ﮐﻪ ﻓﺮزﻧﺪش هﺮ چﻪ زودﺕﺮ ﺕﻤﺮیﻦ ﺕﺎر را ﺁﻏﺎز ﮐﻨ ﺪ ‪ ،‬ﺑ ﻪ هﻤ ﻴﻦ‬
‫ﺟﻬﺖ ﺑﻮد ﮐﻪ وﻗﺘﯽ ﺣﺎﺟﯽ در ﺣﺪود دوازدﻩ ﺳﺎل داﺷﺖ اوﻟﻴﻦ درس ﺕﺎر را از ﭘﺪر ﮔﺮﻓﺖ‪.‬‬
‫اﺳﻤﻌﻴﻞ ﻗﻬﺮﻣﺎﻧﯽ ﺷﺎﮔﺮد ﻣﻴﺮزاﻋﺒﺪاﷲ ﻣﯽ ﮔﻔﺖ روزی در ﺧﺪﻣﺖ ﺁﻗﺎ ﺣﺴﻴﻨﻘﻠﯽ ﺑﻮدم‪.‬ﭘﺴﺮش را ﺹ ﺪا‬
‫ﮐ ﺮد ﮐ ﻪ ﺑﻴﺎی ﺪ ﺕ ﺎر ﺑﺰﻧ ﺪ‪.‬ﺕﺎره ﺎ را ﺑﺮداﺷ ﺘﻴﻢ و ﺷ ﺮوع ﺑ ﻪ دورﻩ ی ردی ﻒ ﮐ ﺮدیﻢ‪.‬دﺳ ﺘﮕﺎﻩ ﺷ ﻮر را‬
‫ﻧﻮاﺧﺘﻴﻢ و ﺕﻤﺎم ﻧﻤﻮدیﻢ ‪ ،‬ﻗﺮیﺐ یﮏ ﺳﺎﻋﺖ ﻃﻮل ﮐﺸﻴﺪ ‪ ،‬وﻟﯽ اﺳﺘﺎد ﮔﻔﺖ دﺳﺘﮕﺎﻩ دیﮕ ﺮی ﺑ ﺰﻧﻴﻢ‪.‬ﺁ ﻧﺮا‬
‫هﻢ ﻧﻮاﺧﺘﻴﻢ و ﺳﺎﻋﺘﯽ دیﮕﺮ ﮔﺬﺷﺖ‪.‬ﺑﺎزهﻢ اﺳﺘﺎد ﺁرام ﻧﮕﺮﻓﺖ وﻟﯽ ﻣﻦ دیﺪم ﻋﻠﯽ اﮐﺒﺮ ﺧ ﺎن ﺧﺴ ﺘﻪ ﺑ ﻪ‬
‫ﻧﻈ ﺮ ﻣ ﯽ رﺳ ﺪ‪.‬ﺑ ﻪ ﺹ ﺪا درﺁﻣ ﺪم ﮐ ﻪ ه ﺮ ﺳ ﻨﯽ اﻗﺘﻀ ﺎﺋﯽ دارد ‪ ،‬اﺟ ﺎزﻩ دهﻴ ﺪ ﺣ ﺎﺟﯽ ﺑ ﺮود ﺑ ﺎزی‬
‫ﮐﻨﺪ‪.‬اﺳﺘﺎد ﺧﻨﺪیﺪ وﮔﻔﺖ راﺳﺖ ﻣﯽ ﮔﻮ ﺋﯽ‪.‬ا ﻣﺮوز دیﮕ ﺮ ﺑ ﺮای او ﺑ ﺲ اﺳ ﺖ ‪ ،‬ﺑﺎﻗﯽ را ﺧﻮدﻣ ﺎن ﻣﯽ‬
‫‪pdf.tarikhema.ir‬‬

‫زﻧﻴﻢ‪.‬ﻗﻬﺮﻣﺎﻧﯽ ﻣﯽ ﮔﻔﺖ در هﻤﺎن وﻗﺖ ﻋﻠﯽ اﮐﺒﺮﺧﺎن ﺑﻬﺘﺮیﻦ ﻧﻤﻮﻧﻪ ی ﺕﺎر ﭘﺪر ﺑ ﻮد‪.‬ﻣﻀﺮا ﺑﯽ ﺕﻨ ﺪ و‬
‫ﭘﻨﺠﻪ ای ﻟﻄﻴﻒ داﺷﺖ‪.‬‬
‫ﺑﺎری ایﻦ ﺑﻮد ﺳﺒﮏ ﮐﺎر ﮐﺮدن ﻃﻔﻠﯽ ﮐﻪ ﻣﻨﻈﻤًﺎ از ﺕﻌﺎﻟﻴﻢ ﭘﺪر ﺧﻮد ﺑﺮﺧﻮردار ﺷﺪ و دورﻩ ی ردیﻒ‬
‫را ﺕﻤﺎم ﮐﺮد و ﻧﻮازﻧﺪﻩ ی ﺧﻮﺑﯽ ﺷﺪ‪.‬هﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻪ ﭘﺪر اﺳﺘﺎدش در ﺳﺎل ‪ ١٢٩٤‬رﺧ ﺖ از ﺟ ﻬﺎن ﻓﺎﻧ ﯽ‬
‫ﺷﺴﺖ و ﺹﻔﺎی ﻣﺠﻠﺲ دوﺳﺘﺎن هﻨﺮﺷﻨﺎس را ﺑﺮهﻢ زد ‪ ،‬ﺣﺎج ﻋﻠﯽ اﮐﺒﺮﺧﺎن ﮐ ﻪ ﻧﻮاز ﻧﺪﻩ ی ﻣ ﺎهﺮی‬
‫ﺑﻮد ﺑﻴﺶ از هﺠﺪﻩ ﺳﺎل ﻧﺪاﺷﺖ‪.‬‬
‫‪pdf.tarikhema.ir‬‬

‫ﺑﻌ ﺪ از ﻓ ﻮت ﭘ ﺪر ‪ ،‬ﻋﻤ ﻮﻳﺶ ﻣ ﻴﺮزا ﻋﺒ ﺪاﷲ اﻏﻠ ﺐ او را ﻧ ﺰد ﺧ ﻮد ﻣ ﯽ ﺧﻮاﻧ ﺪ و ﻋﻼﻗ ﻪ ی ﺑﺴﻴ ﺎری‬
‫داﺷﺖ ﮐﻪ ﺑﺎ هﻢ ﺱ ﺎز ﺑﺰﻧ ﻨﺪ ‪ ،‬ﺱ ﺎﻋﺘﻬﺎ دو ﺑﻪ دو ﻣ ﯽ ﻧﺸﺴﺘﻨ ﺪ و رد ﻳﻒ هﺎ را دورﻩ ﻣﯽ ﮐﺮدﻧ ﺪ وﻝ ﯽ‬
‫ﻋﻤﻮی ﻣﻬﺮﺑﺎن ﻧﻴﺰ ﺑﻌﺪ از ﭼﻨﺪ ﺱﺎل درﮔﺬﺷﺖ و ﻋﻠﯽ اﮐﺒﺮﺧﺎن ﮐﻪ ﺟﺎﻧﺸﻴﻦ‬

‫)ﺷﻤﺎرﻩ ‪(١٤٣‬‬ ‫ﻋﻠﯽ اﮐﺒﺮ ﺷﻬﻨﺎزی‬ ‫)ﺷﻤﺎرﻩ ‪(١٤٢‬‬

‫ﭘﺪر و ﻋﻤﻮ ﺑﻮد ‪ ،‬ﮐﻼس ﺕﻌﻠﻴﻢ ﻣﻮﺱﻴﻘﯽ ﺑﺎز ﮐﺮد و ﻋﻼﻗﻤﻨﺪان را از هﻨﺮ ﺧﻮد ﻓﻴﺾ رﺱﺎﻧﻴﺪ و ﮐﻢ ﮐ ﻢ‬
‫ﺷﻬﺮت ﻳﺎﻓﺖ ﺑﻪ ﻃﻮری ﮐﻪ در ﺣﺪود ﺱﺎﻝﻬﺎی ‪ ١٣٠٠‬ﻣﻌﺮوﻓﺘﺮﻳﻦ ﻧﻮازﻧﺪﻩ ی ﺕ ﺎر ﺑ ﻮد ﮐ ﻪ ﻧﺎﻣﺶ در‬
‫ﺕﻤﺎم ﻣﺤﺎﻓﻞ هﻨﺮی ﺑﻪ اﺣﺘﺮام ﺑﺮدﻩ ﻣﯽ ﺷﺪ‪.‬‬
‫در هﻤﻴﻦ وﻗﺖ ﺑﻮد ﮐﻪ ﺷﺮوع ﺑﻪ ﺱﺎﺧﺘﻦ ﺁهﻨﮓ ﮐﺮد و ﭼﻮن ﺱﺎﺧﺘﻪ هﺎی ﺧﻮد را ﺑﻪ ﺷﺎﮔﺮداﻧﺶ ﻣ ﯽ‬
‫ﺁﻣﻮﺧﺖ ‪ ،‬ﻧﻐﻤﺎﺕﺶ اﻧﺘﺸﺎر ﻳﺎﻓﺖ‪.‬از ﺟﻤﻠﻪ ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﭘﻴﺶ درﺁﻣﺪهﺎﺋﻴﮑﻪ ﻳﺎدﮔﺎر هﻤ ﺎن ا ﻳﺎم ﺷﻬﻨﺎزی اﺱ ﺖ‬
‫ﻳﮑﯽ ﭘﻴﺶ درﺁﻣﺪ ﺷﻮر اﺱﺖ ﺑﻪ وزن ‪ ٤/٢‬در ﺷﻮر )ﻻ( ﮐﻪ ﺑﺴﻴﺎر زﻳﺒﺎﺱﺖ دﻳﮕﺮ ﭘﻴﺶ درﺁﻣﺪ ﺱﻪ ﮔﺎﻩ‬
‫ﮐﻪ ﺁﻧﻬﻢ دو ﺿﺮﺑﯽ اﺱﺖ و ﻣﺨﺼﻮﺻًﺎ وﻗﺘﯽ ﺧﻮد ‪ ،‬ﺁن را ﺑﻪ ﺕﻨﺪی ﻣﯽ ﻧﻮاﺧﺖ اﺛﺮ ﻣﻄﻠﻮﺑﯽ داﺷﺖ‪.‬‬
‫ﺷﻬﻨﺎزی در ﺕﻤﺎم دﺱﺘﮕﺎهﻬﺎ ﭘﻴﺶ در ﺁﻣ ﺪ و ر ﻧﮓ دارد ﮐ ﻪ اﮐ ﺜﺮ ﺁﻧ ﻬﺎ زﻳﺒ ﺎ و دﻝﻨﺸ ﻴﻦ ا ﺱﺖ و ﺑﻴﺸﺘ ﺮ‬
‫ﭘﻴﺶ درﺁﻣﺪهﺎﻳﺶ ﺑﻪ وزن دوﺿﺮﺑﯽ ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬هﻤﭽﻨﻴﻦ ﺕﺼﻨﻴﻔﻬﺎی ﺧﻮﺑﯽ ﺱﺎﺧﺘﻪ اﺱﺖ ﮐﻪ از ﺟﻤ ﻠﻪ ی‬
‫ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﺁﻧﻬﺎ ﻳﮑﯽ ﺁهﻨﮕﯽ اﺱﺖ در ﭼﻬﺎرﮔﺎﻩ ﮐﻪ اﺷﻌﺎر ﺁن را وﺣﻴﺪ دﺱﺘﮕﺮدی ﺱﺮودﻩ اﺱﺖ‪:‬‬
‫ﺱ ﻨﺒﻞ‬ ‫زد ﻝﺸﮕ ﺮ ﮔ ﻞ ﺧﻴﻤ ﻪ ﺑ ﻪ ﭼﻤ ﻦ‬
‫ﻧﺴﺮﻳﻦ ﻧﺮﮔﺲ ﺱﻮﺱﻦ‬
‫ﺑ ﺎ ﺟ ﺎم‬ ‫ﺑ ﻪ ﺑﺴﺘ ﺎن ﺻ ﻒ ﮐﺸﻴ ﺪﻩ‬
‫ﻣﯽ ﺑﺮﻃﺮف ﺟﻮزﺟﺎﻻﻝﻪ دﻣﻴﺪﻩ‬
‫دﺱﺘﻪ دﺱﺘﻪ ﮔﻠﺮﺧﺎن ‪ ،‬رﻋﻨﺎ ‪ ،‬زﻳﺒﺎ ‪ ،‬هﺮﺟﺎ ‪ ،‬ﺑﻪ ﮔﻠﺸﻦ ﭼﻤﻴﺪﻩ‬
‫‪pdf.tarikhema.ir‬‬

‫ﺑﻪ ﻳﺎد روی ﻳﺎر‪ ،‬ﻳﺎر‪ ،‬ﻳﺎران ﺑﻪ ﮐﺠﺎﺱﺖ ‪ ،‬دور ‪ ،‬از دﻳﺪﻩ ﭼﺮاﺱﺖ‬
‫ﻳ ﺎر رﻗﻴ ﺐ ﻣ ﺎﺋﯽ‬ ‫ای ﺑ ﺖ ه ﺮ ﺟ ﺎﺋﯽ‬
‫ﻧﺨﻮاهﻤﺖ ﺑﺎزﺁﺋﯽ‬
‫دوﺱ ﺖ ﺑ ﺎ اﻋ ﺪاﺋﯽ‬ ‫ﺑﺎره ﺎ دﻳ ﺪﻣﺖ‬
‫ﭼﻨﺪ ‪ ،‬اﻳﻦ رﺱﻮاﺋﯽ‬
‫ﺟﺎن ازﺕﻮ اﻓﮑﺎر‬ ‫دل از ﺕﻮ ﺑﻴﺰار‬
‫ﺕﻮ‬ ‫ﺕﻮ ﺑﺪﺧﻮاﻩ ﻣﻨﯽ‬ ‫ﺑﺮو ای ﺑﯽ وﻓﺎ‬
‫ﺧﺼﻢ وﻃﻨﯽ‬
‫ﺕﻮ‬ ‫ﺕﻮ ﺑﺎ رﻗﻴﺒﺎن ﻳﺎری‬ ‫ﺑﺮو ای ﺑﯽ ﺣﻴﺎ‬
‫هﻤﺪم اﻏﻴﺎری‬
‫‪pdf.tarikhema.ir‬‬

‫ﺷﻬﻨﺎزی در هﻤﻴﻦ اوﻗﺎت ﮐﻨﺴﺮﺗﻬﺎﺋﯽ در ﺳﺎﻟﻦ ﮔﺮاﻧﺪ هﺘﻞ داد ﮐﻪ ﺁهﻨﮕﻬ ﺎ و ﻣﺨﺼﻮ ﺻًﺎ ﺗ ﺎر ﺗﻨﻬﺎﻳ ﺶ‬
‫ﺑﺴﻴﺎر ﻣﻮرد ﺗﺤﺴﻴﻦ اهﻞ ذوق ﻗﺮار ﮔﺮﻓ ﺖ در ﻳﮑ ﯽ از ﮐﻨﺴﺮﺗ ﻬﺎ ‪ ،‬وﺣﻴ ﺪ دﺳ ﺘﮕﺮدی در ﭼ ﻨﺪ ﺑﻴ ﺖ ‪،‬‬
‫ﻣﻘﺎم ﺷﻬﻨﺎزی را در ﻋﺎﻟﻢ ﻣﻮﺳﻴﻘﯽ ﺑﻪ روی ﮐﺎﻏﺬ ﺁورد‪:‬‬
‫ﮔﺮﭼ ﻪ‬ ‫زﻧ ﺪﻩ ﺷ ﺪ ﺑ ﺎز ‪ ،‬ﺁﺣﺴﻴﻨﻘﻠ ﯽ‬
‫هﺮ ﮐﺲ ﮐﻪ رﻓﺖ ﻧﺎﻳﺪ ﺑﺎز‬
‫ﺷﺪ‬ ‫ﺥﻠ ﻒ ﺻ ﺪق او ﻋﻠ ﯽ اﮐ ﺒﺮ‬
‫زﻧﻮ ﺳﺎز ﮐﺮد در ﺷﻬﻨﺎز‬
‫ﻣ ﯽ ﺥﺮاﻣ ﺪ ﻋ ﺮوس ﻣﻮﺳ ﻴﻘﻴﺶ‬
‫اﻣﺸﺐ اﻧﺪر ﻣﻴﺎن ﺣﺠﻠﻪ ی ﻧﺎز‬
‫وز دﻣ ﺶ ﻣ ﺮدﻩ ﻣ ﯽ ﺷ ﻮد زﻧ ﺪﻩ‬
‫ﺑﺸﺘﺎﺑﻴﺪ ‪ ،‬ﺑﻨﮕﺮﻳﺪ اﻋﺠﺎز)(‬
‫ﺳﯽ ﺳﺎل ﭘﻴﺶ ‪ ،‬ﺷﻬﻨﺎزی در ﺗﺎر ﻧﻮازﻧﺪﻩ ی زﺑﺮدﺳﺘﯽ ﺑﻮد‪.‬ﺑﻌﺪهﺎ ﻣﺪرﺳﻪ ای داﺋﺮ ﮐﺮد و ﺷﺎﮔﺮداﻧﯽ‬
‫ﺗﺮﺑﻴﺖ ﻧﻤﻮد‪.‬اﻳﻦ ﺁﻣﻮزﺷﮕﺎﻩ هﻨﻮز هﻢ دا ﺋﺮ ا ﺳﺖ و ﺁﻧ ﻬﺎ ﮐ ﻪ ﺳ ﺒﮑﺶ را ﻃﺎﻟﺒﻨ ﺪ از ه ﻨﺮش ﻓﻴ ﺾ ﻣ ﯽ‬
‫ﺑﺮﻧﺪ‪.‬اﮐﻨﻮن ﻧﻴﺰ ﺷﻬﻨﺎزی اﺳﺘﺎد ﺑﺮﮔﺰﻳﺪﻩ اﻳﺴﺖ‪.‬‬
‫*****‬
‫اﺣﻤﺪ ﻋﺒﺎدی ‪ -‬ﮐﺎﻧﻮن ﮔﺮم ﺥﺎﻧﻮادﮔﯽ و ﻣﺤﻔﻞ ﺑﯽ ﺷﺎﺋﺒﻪ ه ﻨﺮی هﻤﭽ ﻮن ﺳ ﺮﭼﺸﻤﻪ ی ﻓﻴﺎ ﺿﯽ ا ﺳﺖ‬
‫ﮐﻪ ﮐﻮدﮐﺎن اﺳﺘﺎدان هﻨﺮﻣﻨﺪ را ﺑﺎ ذوق و ﻋﺸﻖ ﺑﻪ هﻨﺮ ﺳﻴﺮاب ﻣ ﯽ ﮐ ﻨﺪ‪.‬ﺥﺎ ﻧﻪ ی ﻣﻴﺮزاﻋﺒ ﺪاﷲ اﺳ ﺘﺎد‬
‫ﺗﺎر و ﺳﻪ ﺗﺎر ﮐﻪ ﻣﺤﻞ اﺝﺘﻤﺎع ﻣﺮدم ﺻﺎﺣﺐ هﻨﺮﺑﻮد ﺗ ﺎﺛﻴﺮ ﺑ ﻪ ﺳ ﺰاﺋﯽ در ﭘ ﺮورش ذوق ﻓﺮزﻧﺪاﻧ ﺶ‬
‫داﺷﺖ‪.‬ﭘﺴﺮ ﺑﺰرﮔﺘﺮش ﺟﻮاد ﻋﺒﺎدی از ﮐﻮدﮐﯽ ﻧﺰد ﭘﺪر ﺑﻪ ﻧﻮاﺥﺘﻦ ﺳﻪ ﺗﺎر ﺁﻏ ﺎز ﮐﺮد ا ﻣﺎ ﻣﺘﺎ ﺳﻔﺎﻧﻪ‬
‫ﻧﻘﺼﯽ ﮐﻪ در ﺣﻴﻦ ﺑﺎزی در دﺳﺖ او ﭘﻴﺪا ﺷﺪ وی را از اداﻣﻪ ی ﮐﺎر ﻣﻮﺳﻴﻘﯽ ﺑﺎزداﺷﺖ‪.‬‬
‫اﺣﻤﺪ ﻋﺒﺎدی در ﺳﺎل ‪ ١٢٨٥‬ﺗﻮﻟﺪ ﺷﺪ و هﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻪ ﺑﻴﺶ از هﺸﺖ ﺳﺎل ﻧﺪا ﺷﺖ در ا ﻳﻦ ﻣﺤﻔ ﻞ ﮔ ﺮم‬
‫ﺥﺎﻧﻮادﮔﯽ ﺑﺎ ﻓﺮا ﮔﺮﻓﺘﻦ ﺿﺮب ‪ ،‬ﺑﻪ ﺗﺮاﻧﻪ هﺎی ﺿﺮﺑﯽ ﻣﻮﺳﻴﻘﯽ ﺁﺷﻨﺎ ﮔﺮدﻳﺪ‪.‬اﺣﻤﺪ ﺷﺮوع ﺑﻪ ﻧﻮاﺥ ﺘﻦ‬
‫ﺳ ﻪ ﺗ ﺎر ﮐ ﺮد ﮐ ﻪ ﺳ ﺎﻳﻪ ی ﭘ ﺪر از ﺳ ﺮش دور ﺷ ﺪ و ﻣﻴﺮزاﻋﺒ ﺪاﷲ ﺑ ﺪرود ﺣﻴ ﺎت ﮔﻔ ﺖ و وی از‬
‫ﺗﻌﻠﻴﻤﺎت اﺳﺘﺎد ﻣﺤﺮوم ﮔﺮدﻳﺪ وﻟﯽ ﭼﻮن ﺁﺗ ﺶ ﻋﺸ ﻖ ﻣﻮﺳ ﻴﻘﯽ در دﻟ ﺶ ﺷ ﻌﻠﻪ ور ﺑ ﻮد ﻧﺰد ﺥﻮاه ﺮان‬
‫ﺥﻮد ﻣﻮﻟﻮد و ﻣﻠﻮک ﮐﻪ از ﺗﻌﻠﻴﻤﺎت ﭘﺪر ﺑﺮﺥﻮردار ﺷﺪﻩ ﺑﻮدﻧﺪ ‪،‬اﺻﻮل ﻧﻮازﻧﺪﮔﯽ را ﺑﻴﺎﻣﻮﺥﺖ و ﺑ ﻪ‬
‫ﺝﺎﺋﯽ رﺳﻴﺪ ﮐﻪ در ﺳﻦ هﻴﺠﺪﻩ ﺳﺎﻟﮕﯽ ﺳﺎرش ﺷﻨﻴﺪﻧﯽ ﺷﺪ‪.‬‬
‫در ﺳﺎل ‪ ١٣٠٣‬در ﮐﻨﺴﺮﺗﯽ ﮐﻪ در ﮔﺮا ﻧﺪ هﺘ ﻞ دادﻩ ﺷﺪ ﺷﺮﮐﺖ ﮐﺮد ﻣ ﻠﻮک ﺿ ﺮاﺑﯽ ﮐﻪ در هﻤﻴ ﻦ‬
‫اوان ﺗﺎزﻩ ﭘﺎ ﺑﻪ ﺻﺤﻨﻪ ی ﺗﺎﺗﺮ ﮔﺬاردﻩ ﺑﻮد ﺑ ﺎ او در ﺥﻮا ﻧﺪن ﺗﺼﻨ ﻴﻒ ﺷ ﺮﮐﺖ ﮐ ﺮد‪.‬ﻣﺘﺎﺳ ﻔﺎﻧﻪ اﺣﺘﻴ ﺎج‬
‫ﻣﺎدی وی را ﺑﻪ ﺥﺪﻣﺖ دوﻟﺖ ﮐﺸﻴﺪ و ﺑﻪ ﮐﺎرﻣﻨﺪی ﺷﻬﺮﺑﺎﻧﯽ ﮐﻪ هﻴﭻ‬
pdf.tarikhema.ir

‫( اﺣﻤﺪ ﻋﺒﺎدی‬١٥٤ ‫)ﺷﻤﺎرﻩ‬

‫‪pdf.tarikhema.ir‬‬

‫ﺗﻨﺎﺳﺒﯽ ﺑﺎ ذوﻗﺶ ﻧﺪاﺷﺖ درﺁﻣﺪ و اﻳﻦ ﺧﺪﻣﺖ اداری دﺳﺖ ﻣﺮدم ﺻ ﺎﺣﺐ ذوق را از داﻣ ﺎن او ﮐﻮ ﺗﺎﻩ‬
‫ﮐﺮد‪.‬ﺗﻨﻬﺎ ﻋﺪﻩ ی ﻣ ﻌﺪودی ﮐ ﻪ از دوﺳ ﺘﺎن او ﺑﻮدﻧ ﺪ از هﻨﺮش اﺳ ﺘﻔﺎدﻩ ﻣﯽ ﮐﺮد ﻧﺪ‪ .‬ﺗﺎ اﻳﻨ ﮑﻪ در ﭼﻨ ﺪ‬
‫ﺳﺎﻟﻪ ی اﺧﻴﺮ ﺧﻮد را ازﻳﻦ ﺑﻨﺪ رهﺎ ﮐﺮد و اﻳﻦ ﻣﻘ ﺎرن ه ﻤﺎن اوﻗﺎﺗﻴﺴ ﺖ ﮐ ﻪ ﻧﻐﻤ ﻪ ی ﺷﻮراﻧﮕﻴﺰ ﺳﻪ‬
‫ﺗﺎرش از ﺑﻠﻨﺪﮔﻮی رادﻳﻮ ﺗﻬﺮان ﺑﻪ ﮔﻮش رﺳﻴﺪ‪.‬‬
‫اﺣﻤﺪ ﻋﺒﺎدی ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ از ﻟﺤﺎظ ﻣﻮﺳﻴﻘﯽ و ذوق و ﻗﺮﻳﺤﻪ ی ﻧﻮازﻧﺪﮔﯽ ﺟﺎﻧﺸﻴﻦ ﭘﺪر ﻣ ﯽ ﺑﺎﺷ ﺪ ﺑﻠﮑ ﻪ از‬
‫ﺟﻬﺖ ﺣﺴﻦ ﺧﻠﻖ و ادب و ﻣﻬﺮﺑﺎﻧﯽ ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﻳﺎدﮔﺎر ﻣﻴﺮزا ﻋﺒﺪاﷲ اﺳﺖ‪.‬ﺧﺎﻧﻪ ی دل ﻳ ﺎران از ﻣﻬ ﺮ و‬
‫ﻣﺤﺒﺖ وی ﺁﮐﻨﺪﻩ اﺳﺖ هﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻪ اﻧﮕﺸﺘﺎﻧﺶ روی ﭘﺮدﻩ هﺎی ﺳﻪ ﺗﺎر ﺑﻪ ﮔﺮدش ﻣﯽ ﺁﻳ ﺪ و ﻧﺎﺧﻦ ﭘ ﺮ‬
‫ﻗﻮﺗﺶ ﺁهﻨ ﮓ ﺳ ﺎز را ﺑ ﻪ ﮔ ﻮش ﻣ ﯽ ر ﺳﺎﻧﺪ ‪ ،‬ﻗﻠ ﺐ ﺁد ﻣﯽ در ﺳ ﻴﻨﻪ ﻣ ﯽ ﻃﭙ ﺪ و ﻧﻐﻤ ﻪ ه ﺎی دﻟﭙ ﺬﻳﺮش‬
‫هﺰاران ﺧﺎﻃﺮات ﺷﻴﺮﻳﻦ را از ﺟﻠﻮی دﻳﺪﮔﺎن ﺷﻨﻮﻧﺪﻩ ﻣﯽ ﮔﺬراﻧﺪ ﮐﻪ ه ﻴﭻ ه ﻨﺮی را ا ﻳﻦ هﻤ ﻪ ﺗﺎﺛ ﻴﺮ‬
‫ﺷﮕﻔﺖ اﻧﮕﻴﺰ ﻧﻤﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫*****‬
‫ﻋﻠﯽ اﮐﺒﺮ ﺷﻬﻨﺎزی و اﺣﻤﺪ ﻋﺒﺎدی را ﻣﯽ ﺗﻮان ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﻳﺎدﮔ ﺎر ﺧﺎﻧ ﺪان هﻨﺮ )ﻳ ﻌﻨﯽ ﺁﻗ ﺎ ﻋ ﻠﯽ ا ﮐﺒﺮ و‬
‫ﻓﺮزﻧ ﺪاﻧﺶ ﻣﻴﺮزاﻋﺒ ﺪاﷲ و ﺁﻗ ﺎﺣﺴﻴﻨﻘﻠﯽ( داﻧﺴ ﺖ ﮐ ﻪ اﮐﻨ ﻮن ﺷ ﻤﻪ ای از دوﺗ ﻦ دﻳﮕ ﺮ ﻣ ﯽ ﻧ ﻮﻳﺴﻢ ﮐ ﻪ‬
‫ﺷﺎﮔﺮد ﺣﺴﻴﻦ ﺧﺎن اﺳﻤﻌﻴﻞ زادﻩ ﻳﮑﯽ از اﺳﺘﺎدان ﭘﻴﺸﻴﻦ ﻣﯽ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬
‫*****‬
‫رﺿﺎ ﻣﺤﺠﻮﺑﯽ ‪ -‬در ﺳﺎل ‪ ١٢٧٧‬ﺗﻮﻟﺪ ﺷﺪ و ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺑﺮادر ﺧﻮد ﻣﺮﺗﻀﯽ ﻣﺤﺠﻮﺑ ﯽ از ﮐﻮدﮐ ﯽ ﺑ ﻪ ﻓﺮا‬
‫ﮔ ﺮﻓﺘﻦ ﻣﻮﺳ ﻴﻘﯽ ﻋﻼﻗﻤﻨ ﺪ ﮔﺮدﻳ ﺪ‪.‬اوﻟﻴ ﻦ اﺳ ﺘﺎد او ﺣﺴﻴ ﻦ هﻨ ﮓ ﺁﻓ ﺮﻳﻦ اﺳ ﺖ‪.‬ﺑﻌ ﺪ ﭼﻨ ﺪی ﻧ ﺰد اﺑﺮاهﻴ ﻢ‬
‫ﺁژﻧﮓ ﮐﺎر ﮐﺮد وﻟ ﯽ در ﻓ ﺮا ﮔ ﺮﻓﺘﻦ ﻗﻮا ﻋﺪ ﻋﻠﻤ ﯽ ﻣﻮﺳ ﻴﻘﯽ و ﻧ ﺖ ﭘﺸﺘ ﮑﺎر ﺑ ﻪ ﺧﺮج ﻧﺪاد ﺑ ﻪ هﻤﻴ ﻦ‬
‫ﺟﻬﺖ ﺁژﻧﮓ هﻢ دﻳﮕﺮ ﺑﻪ او درس ﻧﺪاد‪.‬‬
‫رﺽﺎ ﺧﺎن ﮐﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻣﺎﻳﻞ ﺑﻮد ﻣﻮﺳﻴﻘﯽ را از راﻩ ﮔﻮش ﺑﻴﺎﻣﻮزد ﺑﻪ ﮐﻼس ﻣﺸﻖ ﺣﺴﻴﻦ ﺧﺎن اﺳﻤﻌﻴﻞ‬
‫زادﻩ ﺷ ﺘﺎﻓﺖ و ﭼ ﻨﺪ ﺳ ﺎﻟﯽ از ﻣﺤﻀ ﺮ ﺁن اﺳ ﺘﺎد اﺳ ﺘﻔﺎدﻩ ﮐ ﺮد ﺑﻪ ﻃ ﻮری ﮐ ﻪ در ‪ ١٦‬ﺳ ﺎﻟﮕﯽ ﺳ ﺎزش‬
‫ﮐﺎﻣﻼ ﺷﻨﻴﺪﻧﯽ ﺷﺪ‪ .‬ﺑﺮادرش ﻣﺮﺗﻀ ﯽ ﻣﯽ ﮔﻮﻳ ﺪ ‪ :‬او ﭘﺸﺘ ﮑﺎر ﻋﺠﻴ ﺒﯽ در ﮐ ﺎر ﮐﺮدن دا ﺷﺖ ﭼﻨﺎﻧ ﮑﻪ‬
‫ﺳﺤﺮ ﺑﻴﺪار ﻣﯽ ﺷﺪ و ﻻاﻗﻞ ﭼﻨﺪ ﺳﺎﻋﺖ ﻣﯽ زد‪.‬روزهﺎ ﻧﻴﺰ ﺧﻴﻠﯽ ﺗﻤﺮﻳﻦ ﻣﯽ ﮐﺮد زﻳﺮا ﺣ ﺲ رﻗﺎﺑﺘ ﯽ‬
‫داﺷﺖ ﮐﻪ از ﻣﻦ ﻋﻘﺐ ﻧﻤﺎﻧﺪ‪.‬‬
‫رﺽﺎ ﻣﺤﺠﻮﺑﯽ ﺗﺎ ﺳﻦ ‪ ٢٥‬ﺳﺎﻟﮕﯽ ﮐﻪ ﻧﮕﺎرﻧﺪﻩ ﻧﻴﺰ ﺑﻪ ﮐﻼس او رﻓﺘﻪ ﺷﺎﮔﺮدش ﺷﺪم ﺟﻮاﻧ ﯽ ﻣﻨﻈﻤ ﯽ‬
‫ﺑ ﻮد و وﻳ ﻮﻟﻨﺶ ه ﻢ ﺷ ﻨﻴﺪن داﺷ ﺖ‪.‬درهﻤﻴ ﻦ ﻣﻮﻗ ﻊ ﻧ ﻴﺰ ﺁهﻨﮕﻬ ﺎﺋﯽ ﻣ ﯽ ﺳ ﺎﺧﺖ و ﻳﮑ ﯽ دو ﺑ ﺎر ﺑ ﺎ ه ﻢ‬
‫ﮐﻨﺴﺮت هﺎﺋﯽ داد وﻟﯽ ﺑﻪ ﺗﺪرﻳﺞ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺣﺎﻟﯽ ﺑﺮاﻳﺶ ﭘﻴﺪا ﺷﺪ و ﺑﻪ ﺑﻴﻤﺎرﺳﺘﺎن رﻓ ﺖ و ﺑ ﺎ اﻳﻨﮑ ﻪ ﻣﺪاوا‬
‫ﺷﺪ وﻟﯽ ﮐﻢ ﮐﻢ در اﺛﺮ اﺳﺘﻌﻤﺎل ﻣﮑﻴﻔﺎت و اﻓﺮاط در ﺁﻧﻬﺎ دﻳﻮاﻧﻪ ﺷﺪ اﻣﺎ درﺣﺎﻟﺖ ﺟﻨﻮن ﻧﻴﺰ ﮔﺎهﯽ ﺑﻪ‬
‫ﻣﻴ ﻞ ﺧ ﻮد ﻧ ﺰد دوﺳ ﺘﺎن ﻧ ﺰدﻳﮑﺶ وﻳ ﻮﻟﻦ ﻣ ﯽ زد و ﻧﻮاه ﺎی ﺧ ﻮش ﺣﺎﻟ ﺖ ﻏ ﻢ اﻧﮕ ﻴﺰی از زﻳ ﺮ‬
‫اﻧﮕﺸﺘﺎﻧﺶ ﺑﻴﺮون ﻣﯽ ﺁﻣﺪ ﮐﻪ ﺷﻨﻮﻧﺪﻩ را ﺑﻪ ﺣﺎل او ﻣﺘﺄﺛﺮ ﻣﯽ ﮐ ﺮد‪.‬دو ﺳﺘﺎن از وﺽ ﻊ ﺗ ﺄﺛﺮ اﻧ ﮕﻴﺰ او‬
‫ﺑﺴﻴﺎر اﻓﺴﺮدﻩ ﺑﻮدﻧﺪ وﻟﯽ ﮐﺎری از دﺳﺘﺸﺎن ﺳﺎﺧﺘﻪ ﻧﺒﻮد و او هﻢ ﺑﺘﺪرﻳﺞ ﺑﺎ ﺁن زﻧﺪﮔﺎﻧﯽ ﻋﺎدت ﮐ ﺮدﻩ‬
‫ﺑﻮد‪.‬روزی ﮐﻪ در ﺗﻴﺮﻣﺎﻩ ‪ ١٣٣٣‬ﺑﻪ ﻣﺠﻠﺲ ﺧﺘﻤ ﺶ رﻓﺘ ﻢ ‪ ،‬ﺑ ﺮادرش ﻣﺮﺗﻀ ﯽ از ﮐﺴ ﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﻣﮑ ﺮر‬
‫از ﺳﺎز رﺽﺎ ﻟﺬﺗﻬﺎ ﺑﺮدﻩ ﺑﻮدﻧﺪ ﮔ ﻠﻪ ﻣ ﯽ ﮐﺮد ﮐﻪ ﺣ ﺘﯽ ﺑ ﻪ ﺗﺴﻠﻴ ﺖ ﺑﺮادر ه ﻢ ﻧﻴﺎﻣﺪﻧ ﺪ‪.‬ا ﻳﻦ ﺧﻮد درس‬
‫ﻋﺒﺮﺗﻴﺴﺖ ﺑﺮای ﺟﻮاﻧﺎن هﻨﺮﻣﻨﺪ ﮐﻪ ﻣﺘﻮﺟﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ و ﺑﯽ ﺗﺄﻣﻞ ﺧﻮد را ﺑﻪ دا ﻣﺎن اﺟﺘﻤ ﺎع ﻓﺎ ﺳﺪ ﻧﻴﻔﮑﻨ ﻨﺪ‬
‫‪pdf.tarikhema.ir‬‬

‫زﻳ ﺮا ﻣﺘﺎﺳ ﻔﺎﻧﻪ ﺟﺎﻣﻌ ﻪ ی ﻣ ﺎ ﻧ ﻪ ﺗﻨﻬ ﺎ هﻨﺮﭘ ﺮور ﻧﻴﺴ ﺖ ﺑﻠﮑ ﻪ وﺳ ﺎﺋﻞ ﺑ ﯽ ﺷ ﻤﺎری ه ﻢ ﺑ ﺮای ﻣﻨﺤ ﺮف‬
‫ﮐﺮدن هﻨﺮﻣﻨﺪان در اﺧﺘﻴﺎر دارد‪.‬‬
‫ﺳ ﺎﺧﺘﻪ ه ﺎی رﺽ ﺎ ﺑ ﻪ ﺗﻘﻠﻴ ﺪ روش دروﻳ ﺶ و رﮐ ﻨﯽ اﺳ ﺖ ‪ ،‬ﻣﻨﺘﻬ ﺎ ﭘﻴ ﺶ درﺁﻣ ﺪهﺎﻳﺶ ﮐﻮﺗ ﺎهﺘﺮ ﻣ ﯽ‬
‫ﺑﺎﺷﺪ‪.‬ﭘﻴﺶ درﺁﻣﺪ دﺷﺘﯽ او را رﺽﺎ ﺷﻬﺮزاد ﭘﺴﻨﺪﻳﺪ و اﺷﻌﺎری ﺑﺮای ﺁن ﺳﺮود وﻟﯽ در ﻣﻠﻮدﻳﻬ ﺎ ﻧﻴ ﺰ‬
‫ﺗﻐﻴﻴﺮاﺗﯽ داد ﮐﻪ ﻗﺴﻤﺖ اول ﺁن ﭼﻨﻴﻦ اﺳﺖ‪:‬‬
‫ﻳ ﮏ زﻣ ﺎن ﭼﻮﭘ ﺎﻧﯽ‬
‫ﺧﻮاﺳﺖ از ﻧﺎداﻧﯽ‬
‫از‬ ‫دﺳ ﺖ از ﺟ ﺎن ﺷ ﻮﻳﺪ‬
‫ﻓﺮاز ﮐﻮهﯽ‬
‫ﺑﺮﮔﺮدان رﻩ ﺟﻮﻳﺪ‬
‫‪pdf.tarikhema.ir‬‬

‫ﺗﺼﻨﻴﻒ دﻳﮕﺮی در اﺑﻮﻋﻄﺎ دارد ﮐﻪ اﺷﻌﺎر ﺁن ﭼﻨﻴﻦ اﺳﺖ‪:‬‬

‫ای ﮔﻞ ﻋﺬار ‪،‬‬ ‫ﺑﻬﺎرﻥﻮ رﺳﻴﺪ ‪ ،‬ﮔﻞ از ﺑﺴﺘﺎن دﻣ ﻴﺪ‬
‫ﻥﻪ وﻗﺖ ﺧﻮاﺑﺴﺖ‬
‫ﺑﺎدﻩ ﺣ ﻼل ‪،‬‬ ‫ﺑﻪ روﻳﺖ ﺹﺒﺢ ﻋﻴﺪ ‪ ،‬در ﻳﻦ ﻋﻴ ﺪ ﺳ ﻌﻴﺪ‬
‫ﺑﻮﺳﻪ ﺹﻮاﺑﺴﺖ‬
‫ﮐﻪ ﻣ ﻠﮏ ﺟ ﻢ‬ ‫ﺧﺮاﺑﻢ ﮐﻦ زﻣﯽ ‪ ،‬ﺑﻪ ﺑﺎﻥﮓ ﭼﻨﮓ وﻥﯽ‬
‫‪ ،‬ﻳﮑﺴﺮ ﺧﺮاﺑﺴﺖ‬
‫ﻗﺒﻠﻪ ی ﻣﺎ روی‬ ‫ﻣﺎ و ﻋﺸﻖ روی دوﺳﺖ‬
‫اوﺳﺖ‬
‫ﻣ ﺎ ﻥﮑﻨﻴ ﻢ‬ ‫ﻣ ﺎ ﻥ ﺪهﻴﻢ دل ﺧ ﻮد ﺟ ﺰ ﺑ ﻪ ﻳ ﺎر‬
‫اﻋﺘﺒﺎر ﺑﻪ اﻏﻴﺎر‬
‫ﺳﺎﻗﯽ ﻣﻬ ﻮش‬ ‫ﻣﻄﺮب ﻣﺠ ﻠﺲ ﺑ ﺰن ا ﻳﻦ ﻥﻐ ﻤﻪ را از ﭘﺮدﻩ ﺑﻴﺮون‬
‫ﺑﺪﻩ در ﮐﺎس ﺟﻢ ﺑﺎدﻩ ی ﮔﻠﮕﻮن‬
‫ﭘﺎﻳﻨﺪﻩ ﺑﺎدا درﻓﺶ ﮐﺎوﻳﺎن ﺗﻴﻎ ﻓﺮﻳﺪون‬
‫وزن ﺗﺼﻨﻴ ﻒ ﻓ ﻮق ﺳ ﻪ ﺿ ﺮﺑﯽ ﻣﺘﻮﺳ ﻂ اﺳ ﺖ و در ﺁﺧ ﺮ ‪ ٨/٦‬ﺗﻨ ﺪ ﻣ ﯽ ﺷ ﻮد‪.‬ﺑﻬ ﺘﺮﻳﻦ ﺷ ﺎﮔﺮد رﺿ ﺎ‬
‫ﻣﺤﺠﻮﺑﯽ ﻣﺠﻴﺪ وﻓﺎدار اﺳﺖ ﮐﻪ ﭘﻨﺠﻪ ای ﺷﻴﺮﻳﻦ و ﺑﺎ ﻥﻤﮏ دارد و ﻥﻮای وﻳﻮﻝﻨﺶ از رادﻳﻮ ﺑﻪ ﮔﻮش‬
‫ﻣﺸﺘﺎﻗﺎن ﻣﯽ رﺳﺪ‪.‬ﺷﺎﻋﺮ ﻣﻌﺎﺹﺮ اﻣﻴﺮی ﻓﻴﺮوز ﮐﻮهﯽ ﻏﺰﻝﯽ ﺑﻪ ﻥﺎم ﻥﻮای ﻋﺸ ﻖ دارد ﮐﻪ در ﺁن از‬
‫دوﺳﺖ ﺧﻮد رﺿﺎ ﻥﻴﺰ ﻳﺎد ﮐﺮدﻩ اﺳﺖ ‪:‬‬
‫اﻣﺸ ﺐ ﮐﺠﺎ ﺳﺖ‬ ‫ﺳﺎز رﺿﺎ و ﺷ ﻌﺮ اﻣ ﻴﺮ و ﻥﻮای ﻋﺸ ﻖ‬
‫ﺳﻮﺧﺘﻪ ی دﻝﺸﮑﺴﺘﻪ ای‬
‫ﺳﻴﺪ ﻋﺒﺪاﷲ ﺧﺎن اﺗﺎﺑﮑﯽ ﻣﺘﺨﻠﺺ ﺑﻪ اﻣﻴﺮ ﮐﻪ از ﻣﺮدﻣﺎن داﻥﺸﻤﻨﺪ ﻋﺼﺮ ﺧﻮد ﺑﻪ ﺷﻤﺎر ﻣﯽ رﻓ ﺖ ا ﻳﻦ‬
‫رﺑﺎﻋﯽ را در وﺹﻒ رﺿﺎ ﺳﺮودﻩ اﺳﺖ‪:‬‬
‫‪pdf.tarikhema.ir‬‬

‫)ﺷﻤﺎرﻩ ‪ (١٤٦‬ردﻳﻒ ﭘﺎﺋﻴﻦ از راﺳﺖ ‪ -١ :‬ﻋﻠﯽ اﮐﺒﺮ ﺷﻬﻨﺎزی ‪ -٢‬رﺿﺎ ﻣﺤﺠﻮﺑﯽ ‪ -٣‬ﻋﻠﯽ ﺧﺎن )ﻣﻌﺮوف ﺑﻨﺎﻳﺐ اﻝﺴﻠﻄﺎن(‬

‫‪ -۴‬ﻣﺮﺗﻀﯽ ﻥﯽ داود ‪ -٥‬اﺑﺮاهﻴﻢ ﻣﻨﺼﻮری ‪ -٦‬ﺣﺴﻴﻦ ﻳﺎﺣﻘﯽ ‪ -٨‬ﺣﺴﻦ ﻗﺼﺎب ﻝﺤﻨﯽ‬

‫ﺳﺮوﻳﺴﺖ ﭼﻮ ﺳﺮ‬ ‫ﻣﺎهﯽ اﺳﺖ رﺿﺎﺧﺎن ﭼﻮ ﮐﻨﺪ ﭼﻬﺮﻩ ﭘﺪﻳﺪ‬

‫ﻓﺮزاد ‪ ،‬ﺁن ﻗﺪ رﺷﻴﺪ‬
‫ﮔﻮﺋﯽ ﮐﻪ ﺑ ﻪ ﺑ ﺮج‬ ‫در دﺳﺖ ﭼﻮ ﮔﻴﺮ از ﭘﯽ ﺳﺎز ‪ ،‬ﮐﻤﺎن‬
‫ﻗﻮس ﺑﺎﺷﺪ ﺧﻮرﺷﻴﺪ‬
‫‪pdf.tarikhema.ir‬‬

‫ﺣﺴﻴﻦ ﻳﺎ ﺣﻘﯽ ‪ -‬در ﺳﺎل ‪ ١٢٨٢‬در ﺗﻬﺮان ﻣﺘﻮﻟﺪ ﺷﺪ‪.‬ﺧﻮاهﺮ ﺑﺰرﮔﺶ ﮐﺸﻮرﺧﺎﻧﻢ ﻣﻠﻘﺐ ﺑﻪ ﻓﺮخ ﻟ ﻘﺎ‬
‫زن هﻨﺮﻣﻨﺪی ﺑﻮد و ﺁوازی ﺧﻮش داﺷﺖ اﻳﻦ زن در ﮐﻤﺎﻧﭽﻪ ﺷﺎﮔﺮد ﺣﺴﻴﻦ ﺧ ﺎن ا ﺳﻤﻌﻴﻞ زادﻩ و در‬
‫ﺳ ﻨﺘﻮر ﺷ ﺎﮔﺮد ﺳ ﻤﺎع ﺣﻀ ﻮر ﺑ ﻮد وﻟ ﯽ ﮐﻤﺎﻧﭽ ﻪ را ﺑﻬ ﺘﺮ ﻣ ﯽ زد‪.‬وی هﻤ ﻮارﻩ در ﻇ ﻞ ﺗﻮﺟ ﻪ ﺧﺎﻧ ﻢ‬
‫ﻓﺮوغ اﻟﺪوﻟﻪ دﺧﺘﺮ ﻇﻬﻴﺮاﻟﺪوﻟﻪ ﮐﻪ ﺑﺎﻧﻮی ﺑﺎ ذوﻗﯽ ﺑﻮد ﺑﻪ ﺳﺮ ﻣﯽ ﺑﺮد و ﺣﺴ ﻴﻦ در ﻃﻔﻮﻟﻴ ﺖ ﺑﻪ اﻳ ﻦ‬
‫ﺧﺎﻧﻪ ﺁﻣﺪ و رﻓﺖ داﺷﺖ‪.‬‬
‫در ﻗﺪﻳﻢ ﻣﻌﻤﻮل ﺑﻮد وﻗﺘﯽ ﮐﻮدﮐﯽ ﺑﻪ دﻧﻴﺎ ﻣﯽ ﺁﻣﺪ ‪ ،‬ﻧﺬری ﺑ ﺮاﻳﺶ ﻣﻌ ﻴﻦ ﻣ ﯽ ﮐﺮدﻧ ﺪ‪ .‬ﻣﺎدر ﺣﺴﻴ ﻦ ﮐ ﻪ‬
‫چﻨﺪ دﺧﺘﺮ داﺷﺖ ﻧﺬر ﮐﺮد ﮐﻪ اﮔﺮ ﭘﺴﺮی ﺑﻪ دﻧﻴﺎ ﺁورد او را ذاﮐﺮ ﺳﻴﺪاﻟﺸﻬﺪاء ﮐﻨﺪ‪.‬اﺗﻔﺎ ﻗًﺎ ﺣﺴﻴ ﻦ ﺗﻮﻟ ﺪ‬
‫ﺷﺪ و ﺑﻌﺪ از چﻨﺪ ﺳﺎﻟﯽ ﻣﻌﻠﻮم ﺷﺪ ﺻﺪاﻳﺶ دﻟﻨﺸﻴﻦ اﺳﺖ‪.‬ﻗﺮار ﺷﺪ ﻧﺬرش را در دهﻪ ی اول ﻣﺤﺮم ﺑﺎ‬
‫ﺧﻮاﻧﺪن ﺗﻌﺰﻳﻪ ﺑﺮﺁورد‪.‬او هﻢ ﺗﺎ ﻣﻮﻗﻌﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺑﻠﻮغ ﻧﺮﺳﻴﺪﻩ ﺑﻮد ﺁهﻨﮕﻬ ﺎی ﺗﻌﺰ ﻳﻪ را زﻳﺮﻧ ﻈﺮ ﻣ ﻴﺮزا‬
‫ﺣﺴﻴﻦ ﺗﻌﺰﻳﻪ ﮔﺮدان ﻓﺮا ﻣﯽ ﮔﺮﻓﺖ و در ﺗﮑﻴﻪ ی ﺳ ﻴﺪ ا ﺳﻤﻌﻴﻞ ﻳﺎ ﺷ ﺎهﺰادﻩ ا ﺑﺮاهﻴﻢ ﺷﺒﻴﻪ ﻓﺎﻃﻤ ﻪ ی‬
‫ﺻﻐﺮی و ﺑﻠﻘﻴﺲ و ﻋﻠﯽ اﮐﺒﺮ و ﻗﺎﺳﻢ ﻣﯽ ﺷﺪ و چﻮن ﻧﻮاﺧﺘﻦ ﮐﻤﺎﻧ ﭽﻪ را ه ﻢ ﻧﺰد ﺧﻮاه ﺮش ﺷ ﺮوع‬
‫ﮐﺮدﻩ و ﺑﻪ ﻣﻮﺳﻴﻘﯽ ﺁﺷﻨﺎ ﺷﺪﻩ ﺑﻮد و ﺻﻮﺗﯽ ﺧﻮش داﺷﺖ ﻧﻘﺶ ﺧﻮد را ﺑﺴﻴ ﺎر ﺧﻮب از ﻋﻬ ﺪﻩ ﺑﺮﻣ ﯽ‬
‫ﺁﻣﺪ و ﻣﻮرد ﺗﻮﺟﻪ ﻗﺮار ﻣﯽ ﮔﺮﻓﺖ‪.‬‬
‫ﭘﺲ از چﻨﺪی ﺧﻮاهﺮش ﺳﻔﺮ ﮐ ﺮد و ﺣﺴ ﻴﻦ ﻧﺰد ا ﺳﺘﺎد ﮐﻤﺎﻧﭽ ﻪ ﮐ ﻪ هﻤ ﻨﺎم ﺧ ﻮدش ﺑ ﻮد ﻳﻌ ﻨﯽ ﺣﺴ ﻴﻦ‬
‫اﺳﻤﻌﻴﻞ زادﻩ ﺑﻪ اداﻣﻪ ی ﺗﻌﻠﻴﻤﺎت ﻣﻮﺳﻴﻘﯽ ﻣﺸﻐﻮل ﺷﺪ‪.‬وی ﺑﺎ اﻳﻨﮑﻪ ﻳﺎزدﻩ ﺳﺎل ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻧﺪاﺷﺖ وﻟﯽ ﺑﻪ‬
‫ﻗﺪری ﺑﻪ ﻣﻮﺳﻴﻘﯽ ﻋﻼﻗﻪ داﺷﺖ ﮐﻪ درﺗﻤﺎم ﻣﺪت ﮐﻼس در اﻃﺎق اﻧﺘﻈﺎر ﻣﯽ ﻧﺸﺴ ﺖ و ﻣﺸﻘﻬ ﺎﺋﯽ ﮐ ﻪ‬
‫ﺗﻤﺎم ﺷﺎﮔﺮدان ﻣﯽ ﮔﺮﻓﺘ ﻨﺪ ﺧ ﻮب ﮔﻮش ﻣ ﯽ داد و ﻋ ﻼوﻩ ﺑ ﺮ درس ﺧﻮد ﺁﻧ ﻬﺎ را هﻢ روی ﺳﺎز ﻣ ﯽ‬
‫ﻧﻮاﺧ ﺖ‪.‬ﺑﻌ ﺪ از دو ﺳ ﺎل ﮐ ﻪ در ﻣﺤﻀ ﺮ اﺳ ﺘﺎد ﺑﻮد روزی ﺷ ﺎﻋﺮ ﻣﻌ ﺮوف زﻣ ﺎن )اﻳ ﺮج( ﺑ ﻪ ﻣ ﻨﺰل‬
‫اﺳﻤﻌﻴﻞ زادﻩ ﺁﻣﺪ و اﺳﺘﺎد ‪ ،‬ﺷﺎﮔﺮد ﮐﻮچﮑﺶ را ﺑﻪ وی ﻣﻌﺮﻓﯽ ﮐﺮد‪.‬ﺣﺴﻴﻦ درﻳﻦ ﻣﻮ ﻗﻊ ﺑ ﺎ ﺳ ﺎز ﺧ ﻮد‬
‫ﮔﺎﻩ ﻣﯽ ﺧﻮاﻧﺪ و ﮔﺎﻩ ﺳﻮت ﻣﯽ زد و در زدن ﺳﻮت ﻧﻴﺰ ﺳﻠﻴﻘﻪ داﺷﺖ‪.‬‬

‫)ﺷﻤﺎرﻩ ‪ (١٤٧‬ﺣﺴﻴﻦ ﻳﺎﺣﻘﯽ‬

‫‪pdf.tarikhema.ir‬‬

‫اﻳﺮج ﻣﻴﺮزا ﮐﻪ ﻣﺮد ﺑﺎ ذوﻗﯽ ﺑﻮد اﺳﺘﻌﺪاد او را درﻳﺎﻓﺖ و وی را ﺑﺴﻴﺎر ﺗﺸﻮﻳﻖ ﮐﺮد‪.‬ا ﺳﺘﺎد هﻔ ﺘﻪ ای‬
‫ﻳﮏ روز ﺑﺎ ﺟﻤ ﻌﯽ از اه ﻞ ذوق و هﻨﺮ ﻣﺎﻧﻨ ﺪ ﺣﺎﺟﯽ ﺧ ﺎن ﺽﺮب و ﻋ ﺒﺪاﷲ دواﻣ ﯽ ﺑﻪ ﺳﻠﻴﻤﺎﻧﻴﻪ و‬
‫دوﻻب ﻣﯽ رﻓﺖ و روزی را ﺑﻪ ﺧﻮﺷﯽ ﻣﯽ ﮔﺬراﻧﻴﺪﻧﺪ‪.‬درﻳﻦ اﻳﺎم ﺣﺴﻴﻦ ﺷﺎﮔﺮدش را هﻢ ﻣﯽ ﺑ ﺮد و‬
‫او از ﻣﺤﻀﺮ ﺁن اﺳﺘﺎدان ﻧﻴﺰ اﺳﺘﻔﺎدﻩ ﻣﯽ ﮐﺮد‪.‬‬
‫ﻳﺎ ﺣﻘﯽ هﻨﻮز ﺑﻴﺸﺘﺮ از ﺷﺎﻧﺰدﻩ ﺳﺎل ﻧﺪاﺷﺖ ﮐﻪ ﮐﻤﺎﻧﭽﻪ اش ﺷﻨﻴﺪﻧﯽ ﺑﻮد و ﮐ ﻼس ﻣﺸ ﻖ داﺋ ﺮ ﮐﺮد و‬
‫ﺑﺮای اﻳﻨﮑﻪ ﺑﺘﻮاﻧﺪ وﻳﻮﻟﻦ هﻢ درس ﺑﺪهﺪ ﺑﻪ ﻧﻮاﺧﺘﻦ اﻳﻦ ﺳﺎز ﻧﻴﺰ ﻣﺸﻐﻮل ﺷﺪ‪.‬‬
‫درﻳﻦ ﻣﻮﻗﻊ ﺑﺎ اﺑﻮاﻟﺤﺴﻦ ﺻﺒﺎ دوﺳﺘﯽ ﭘﻴﺪا ﮐﺮد و ﺻﺒﺎ او را ﺗﺸﻮﻳﻖ ﮐﺮد ﮐﻪ ﻧﺖ ﻳﺎد ﺑﮕﻴﺮد و ﺧﻮد ‪،‬‬
‫ﺗﻌﻠﻴﻢ وی را ﺑﺮﻋﻬﺪﻩ ﮔﺮﻓﺖ و اﻳﻦ ﮐﺎر را در ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻳﺎ ﺣ ﻘﯽ ﺗ ﺎﺛﻴﺮ ﺑﺴﻴ ﺎر ﮐﺮد‪ .‬ﻳﺎ ﺣ ﻘﯽ ﻣ ﯽ ﮔ ﻔﺖ‬
‫ﺣﺴﻴﻦ ﺧﺎن اﺳﺘﺎدم ﺳﺎﺧﺖ ﺑﺎ ﻧﺖ ﻣ ﺨﺎﻟﻒ ﺑ ﻮد وﻣ ﻦ ﺗﺤ ﺖ ﺗ ﺎﺛﻴﺮ ﺣﺮﻓﻬ ﺎی او ﻧﺼ ﺎﻳﺢ دوﺳ ﺘﻢ ﺻﺒﺎ را‬
‫ﭘﺸﺖ ﮔﻮش ﻣﯽ اﻧﺪاﺧﺘﻢ وﻟﯽ ﺑﻪ ﺗﺪرﻳﺞ ﻓﻬﻤﻴﺪم ﮐﻪ ﺑﺎﻳﺪ اﻳﻦ ﺧﻂ را ﻓ ﺮا ﮔﺮﻓ ﺖ و هﻤ ﻮارﻩ از ﺻﺒﺎ ﮐ ﻪ‬
‫ﻣﺸﻮق ﻣﻦ درﻳﻦ ﮐﺎر ﺑﻮد ﺳﭙﺎﺳﮕﺰارم‪.‬‬
‫‪pdf.tarikhema.ir‬‬

‫ﻳﺎﺣﻘﯽ در دورﻩ ی ﺟﻮاﻧﯽ ﺳﻨﺘﻮر ﻣﯽ زد و ﻣﺨﺼﻮﺻًﺎ ﺳ ﻤﺎع ﺣﻀ ﻮر او را ﺑ ﺴﯽ ﺗﺸﻮﻳ ﻖ ﻣ ﯽ ﮐ ﺮد‬

‫ﮐﻪ اﮔﺮ روی اﻳﻦ ﺳﺎز ﮐﺎر ﮐﻨﯽ ﺥﻴﻠﯽ ﺗﺮﻗﯽ ﻣﯽ ﮐﻨﯽ وﻟ ﯽ اﺣﺘﻴﺎ ﺟﺎت زﻧ ﺪﮔﺎﻧﯽ ﻣﺎدی ﮐ ﻪ ﺑﺎﻳ ﺪ ﺑﺮای‬
‫ادارﻩ ی ﺥﻮد ﺑﻪ ﮐﻼﺳﺶ ﺑﭙﺮدازد وی را از اداﻣﻪ ی ﻧﻮاﺥﺘﻦ ﺳﻨﺘﻮر ﺑﺎز داﺵﺖ‪.‬‬
‫وﻗ ﺘﯽ ﻗ ﺮار ﺵ ﺪ ﺑ ﺎ ﺵ ﺮﮐﺖ ﺳ ﺎﻳﺮ اﺳ ﺘﺎدان ﺻ ﻔﺤﻪ پ ﺮ ﮐﻨ ﺪ ﮐﻤﺎﻧﭽ ﻪ را زﻣﻴ ﻦ ﮔ ﺬارد و وﻳ ﻮﻟﻦ را‬
‫ﺑﺮداﺵﺖ‪.‬او در چﻨﺪ ﺻﻔﺤﻪ ﺑﻪ هﻤﺮاهﯽ ﺁواز ﺗﺎج اﺻﻔﻬﺎﻧﯽ و ﻗﻤﺮاﻟﻤﻠﻮک و ادﻳ ﺐ ﺥﻮﻧﺴ ﺎری وﻳﻮﻟ ﻦ‬
‫زدﻩ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻳﺎﺣﻘﯽ ﺗﻤﺎم دورﻩ ی زﻧﺪﮔﺎﻧﯽ ﺥﻮد را ﺑﺎ ﻣﻮﺳﻴﻘﯽ ﮔﺬراﻧﻴﺪﻩ و اﮐﻨﻮن هﻢ ﮐﻼس دارد‪.‬پﻨ ﺠﻪ ی او ﻣﻠﻴ ﺢ‬
‫اﺳﺖ و ﻣﺸﺘﺎﻗﺎن زﻳﺎد دارد‪.‬در ردﻳﻒ اﺳﺘﺎد ﺑﻨﺎ ﺑﺮذوق ﺥﻮد ﺗﺼﺮﻓﺎﺗﯽ ﮐﺮدﻩ و ﻧﺖ ردﻳ ﻒ ﺥﻮﻳﺶ را‬
‫ﻧﻴﺰ ﻧﻮﺵﺘﻪ ﺑﻪ ﺵﺎﮔﺮداﻧﺶ ﺗﺪرﻳﺲ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫وی ﺑﻌﺪهﺎ چﻨﺪ ﮐﻨﺴﺮت دادﻩ و ﺁهﻨﮕﻬﺎﺋﯽ ﺳﺎﺥﺘﻪ و ﺗﺼﻨﻴﻔﺎﺋﯽ ﺗﺮﮐ ﻴﺐ ﮐﺮدﻩ ﮐﻪ ا ﺵﻌﺎر ﺁن را ﺑ ﺎ ذوق‬
‫)ره ﯽ ﻣﻌ ﻴﺮی( ﺳ ﺮودﻩ اﺳ ﺖ و ذﮐ ﺮ اﻳ ﻦ ﻗﺴﻤ ﺖ از ﺳﺮﮔﺬﺵ ﺖ او ﻣﺮﺑ ﻮط ﺑ ﻪ ﺟﻠ ﺪ دوم اﻳ ﻦ ﮐﺘ ﺎب‬
‫ﺥﻮاهﺪ ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﺣﺴﻴﻦ ﻳﺎﺣﻘﯽ ﺥﻮاهﺮ دﻳﮕﺮی دارد ﮐﻪ ﻧﺨﺴﺖ ﻧﺰد ﺥﻮاهﺮ ﺑﺰرﮔ ﺘﺮ ﺥﻮد و ﺳﭙﺲ پﻴ ﺶ ﻣﺮﺗ ﻀﯽ ﻧ ﯽ‬
‫داود و ﻣﻮﺳﯽ ﻣﻌﺮوﻓﯽ ﺗﺎر زدﻩ اﺳﺖ وﻟﯽ ﺑﻌﺪهﺎ ﻣﻮﺳ ﻴﻘﯽ را ﮐ ﻨﺎر ﮔﺬارد‪.‬ﻣﻨﺼﻮرﻳ ﺎﺣﻘﯽ ﮐﻪ اﮐﻨ ﻮن‬
‫ﺳﻨﺘﻮر ﻣﯽ زﻧﺪ پﺴﺮ اﻳﻦ ﺥﺎﻧﻢ اﺳﺖ‪.‬‬

‫)ﺵﻤﺎرﻩ ‪ (١٤٨‬ﺣﺴﻴﻦ ﻳﺎﺣﻘﯽ‬

‫ﺳﺎﻟﻬﺎ ﻗﺒﻞ ﺑﻪ ﻳﺎﺣﻘﯽ ﮔﻔﺘﻢ چﺮا ﮐﻤﺎﻧﭽﻪ را ﮐﻨﺎر ﮔﺬاردی ؟ وﻳﻮﻟﻦ زن ﺑﺴﻴﺎر ا ﺳﺖ و ﻟﯽ ﮐﻤﺎﻧ ﭽﻪ ﮐﺸﻬ ﺎ‬
‫ﻳﮑﯽ پﺲ از دﻳﮕﺮی پﻴﺮ و ﻧﺎﺗﻮان ﺵﺪﻧﺪ‪.‬ﺳﻌﯽ ﮐﻦ دوﺑﺎرﻩ اﻳﻦ ﺳ ﺎز ﻣ ﻠﯽ را ﺣ ﻴﺎﺗﯽ ﺗﺎزﻩ ﺑﺨ ﺸﯽ‪.‬ﮔ ﻔﺖ‬
‫ﺵﺎﮔﺮد ﮐﻤﺎﻧﭽﻪ پﻴﺪا ﻧﻤﯽ ﺵﻮد ‪ ،‬هﻤﻪ ی ﻣﺮدم ﻣﺘﺠﺪد ﺵﺪﻩ ا ﻧﺪ و و ﻳﻮﻟﻦ ﻣ ﯽ زﻧﻨ ﺪ‪.‬در هﺮ ﺣ ﺎل از ﺁن‬
‫پﺲ دوﺑﺎرﻩ ﮐﻤﺎﻧﭽﻪ را ﺳﻴﻢ اﻧﺪاﺥﺖ و ﻧﻮاﺥﺘﻦ را ﺁﻏﺎز ﮐﺮد‪.‬ﺣ ﺎﻻ ه ﻢ ﮔﺎهﯽ ﺻ ﺪای ﮐﻤﺎﻧ ﭽﻪ اش از‬
‫‪pdf.tarikhema.ir‬‬

‫رادﻳﻮ ﺵﻨﻴﺪﻩ ﻣﯽ ﺵﻮد‪.‬اﻣﻴﺪوارم ﺥﻮدش ﻣﺘﺠﺪد ﻧﺸﻮد!‬

‫*****‬
‫ﺳ ﺎﺑﻘﺎ ﺵ ﺮح ﻣﺨﺘﺼ ﺮی از ﻋﻠ ﯽ اﮐ ﺒﺮ ﺵ ﺎهﯽ ﻧﻮازﻧ ﺪﻩ ی ﺳ ﻨﺘﻮر ﻧﻮﺵ ﺘﻢ اﺥ ﻴﺮًا ﻳﮑ ﯽ ازﺑﺎزﻣﺎﻧﺪﮔﺎﻧ ﺶ‬
‫اﻃﻼﻋﺎت دﻳﮕﺮی ﺑﺎ ﻋﮑﺴﺶ در اﺥﺘﻴﺎر ﻧﮕﺎرﻧﺪﻩ ﮔﺬارد ﮐﻪ ﺑﺮای ﺗﮑﻤﻴﻞ ﻣﻄﻠﺐ ﻧﮕﺎﺵﺘﻪ ﻣﯽ ﺵﻮد‪.‬‬
‫ﺣﺴﻨﻌﻠﯽ ﺥﺎن )ﻣﻠﻘﺐ ﺑﻪ اﻣﻴﺮﺥﺎن( از ﻏﻼم ﺑﭽﻪ هﺎی ﻣﺤﻤﺪ ﺵﺎﻩ ﻗﺎ ﺟﺎر ﺑ ﻮد ﮐﻪ ﺁوازی ﺥ ﻮش دا ﺵﺖ‬
‫و ﺳﻨﺘﻮر را از ﺵﺨﺼﯽ ﮐﻪ اهﻞ هﻨﺪوﺳﺘﺎن ﺑﻮد و در درﺑﺎر هﻢ ﺳﻤﺖ ﻧﻮازﻧﺪﮔﯽ داﺵﺖ ﻓﺮا ﮔﺮﻓﺖ و‬
‫ﺑﻌﺪهﺎ در دورﻩ ی ﻧﺎﺻﺮاﻟﺪﻳﻦ ﺵﺎﻩ ﺟﺰء ﻧﻮازﻧﺪﮔﺎن وی ﺵﺪ‪.‬‬
‫‪pdf.tarikhema.ir‬‬

‫)ﺷﻤﺎرﻩ ‪ (١٤٩‬ﻋﻠﯽ اﮐﺒﺮ ﺷﺎهﯽ‬

‫اﻡﻴﺮﺧ ﺎن ﻋﻤﺮﻃﻮﻻﻧ ﯽ ﮐ ﺮد و ﺏ ﻪ ﻓﺮزﻧ ﺪش ﻋﻠ ﯽ اﮐ ﺒﺮ ﻧ ﻴﺰ ﺳ ﻨﺘﻮر ﺏﻴﺎﻡﻮﺧ ﺖ و ﺧ ﻮد در ﺳ ﻦ ‪١٠٥‬‬

‫ﺳﺎﻝﮕﯽ ﻓﻮت ﻧﻤﻮد‪.‬‬
‫ﻋﻠﯽ اﮐﺒﺮﭘﺲ از ﻓﻮت ﭘﺪر‪ ،‬از ﺕﻌﻠﻴﻤﺎت اﺳﺘﺎداﻧﻪ ی ﻡﺤﻤﺪ ﺻﺎدﻗﺨﺎن ﻧ ﻴﺰ ا ﺳﺘﻔﺎدﻩ ﮐ ﺮد و ﻧﻮازﻧ ﺪﻩ ی‬
‫درﺏﺎری ﺷﺪ و ﺏﻌﻀﯽ ﺷﺒﻬﺎ ﺿﻤﻦ ﺡﮑﺎی ﺖ ﺷ ﻴﺮیﻨﯽ ﮐ ﻪ ﻧﻘ ﻴﺐ اﻝﻤﻤﺎﻝ ﮏ ﺏ ﺮای ﺷﺎﻩ ﻡﯽ ﮔ ﻔﺖ ‪ ،‬ﻋﻠ ﯽ‬
‫ا ﮐﺒﺮ هﻢ ﺏ ﻪ ﻧ ﻮاﺧﺘﻦ ﺳﻨﺘﻮر ﻡﺸﻐ ﻮل ﻡ ﯽ ﺷ ﺪ و ﺧﻮﺷ ﯽ ﭘﺎدﺷ ﺎﻩ را ﻓ ﺮاهﻢ ﻡﯽ ﮐ ﺮد‪.‬وی در ﺳ ﻦ ‪٦٦‬‬
‫ﺳﺎﻝﮕﯽ در ﺳﺎل ‪ ١٣٠٢‬ﺏﺪرود ﺡﻴﺎت ﮔﻔﺖ و در دورﻩ ی زﻧ ﺪﮔﯽ ﺷﺎﮔﺮداﻧﯽ ه ﻢ داﺷ ﺖ ﮐﻪ از ﺟﻤﻠ ﻪ‬
‫ی ﺁﻧﻬﺎ دﮐﺘﺮ ﺡﺴﻴﻦ ﻡﻌﺘﻤﺪ ﺏﻮد ﮐﻪ ﺳﺎﻝﻬﺎﺳﺖ در ﺁﻡﺮیﮑﺎ ﺏﻪ ﺳﺮ ﻡﯽ ﺏﺮد‪.‬‬
‫ﮔﻮیﻨﺪ ﻋﻠﯽ اﮐﺒﺮ ﺷﺎهﯽ وﺻﻴﺖ ﮐﺮد ﮐﻪ ایﻦ رﺏﺎﻋﯽ روی ﺳﻨﮓ ﻗﺒﺮش ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺷﻮد ‪:‬‬
‫یﮏ ﺏﻠﺒ ﻞ‬ ‫اﻓﺴﻮس ﮐﻪ روح در ﺏﺪن ﻧﻴﺴﺖ ﻡ ﺮا‬
‫ﻡﺴﺖ در ﭼﻤﻦ ﻧﻴﺴﺖ ﻡﺮا‬
‫رﻓﺘ ﻢ‬ ‫ی ﺎران و ﺏ ﺮادران ﻡ ﺮا ی ﺎد ﮐﻨﻴ ﺪ‬
‫ﺳﻔﺮی ﮐﻪ ﺁﻡﺪن ﻧﻴﺴﺖ ﻡﺮا‬
‫ایﻦ وﺻﻴﺖ اﻧﺠﺎم ﺷﺪ و وی را در ﭼ ﻬﺎردﻩ ﻡﻌ ﺼﻮم ﺏ ﻪ ﺧ ﺎک ﺳ ﭙﺮدﻧﺪ‪.‬ﻋﻠ ﯽ ا ﮐﺒﺮ ﺷ ﺎهﯽ ﻋ ﻼوﻩ ﺏﺮ‬
‫ﺳﻨﺘﻮر در ﻧﻮاﺧﺘﻦ ﺕﺎر هﻢ دﺳﺖ داﺷﺖ‪.‬ﺳﻨﺘﻮر ﻡﻌﻤﻮﻻ دارای ﻧﻪ ﺧﺮک اﺳﺖ و او ﺳﻪ ﺧﺮک اﺿ ﺎﻓﯽ‬
‫هﻢ ﺏﻪ ﮐﺎر ﻡﯽ ﺏﺮد‪.‬ایﻨﮑﻪ اﻡﺮوز ﺏﻌﻀﯽ ﺕﺼﻮر ﻡﯽ ﮐﻨﻨﺪ ﺳﻨﺘﻮرهﺎی یﺎزدﻩ و دوازدﻩ ﺧ ﺮ ﮐ ﻪ اﺏﺘ ﮑﺎر‬
‫ﺟﺪیﺪیﺴﺖ اﺷﺘﺒﺎهﺴﺖ وﻝﯽ ﺏﻪ ﻃﻮر ﮐﻠﯽ اﺳﺘﺎدان ﺳﻨﺘﻮر ﻡﻌﺘﻘﺪﻧﺪ ﮐﻪ هﻤﺎن ﻧﻪ ﺧﺮک اﺻﻠﯽ ﮐﻔﺎیﺖ ﻡﯽ‬
‫ﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫‪pdf.tarikhema.ir‬‬

‫زن و هﻨﺮ‬
‫ﻣ ﯽ ﮔﻮﻳﻨ ﺪ زن ﻣﻈﻬ ﺮ زﻳﺒﺎﺋﻴﺴ ﺖ وﺧﺪاوﻧ ﺪ اﻳ ﻦ ﻣﻮﺟ ﻮد ﻟﻄﻴ ﻒ را ﺁﻓﺮﻳ ﺪ ﺗ ﺎ ﺷ ﻮق دﻳ ﺪار او ﻣ ﺮد را‬
‫ﺏﺮﺱﺮ ذوق ﺁورد و ﻣﻮﺟﺐ ﭘﻴﺪاﻳﺶ ﺁﺛﺎر ﺏﺪﻳﻊ هﻨﺮی ﮔﺮدد‪.‬ﺏﯽ ﺷﮏ ﺗﺎ ﺷﻮری در ﺱﺮ ﻧﺒﺎ ﺷﺪ وﻋﺸ ﻘﯽ‬
‫ﭘﺪﻳﺪ ﻧﻴﺎﻳﺪ ‪ ،‬هﻨﺮی ﺏﻪ وﺟﻮد ﻧﻤﯽ ﺁﻳﺪ‪.‬اﻳﻦ هﻤﻪ زﻳﺒﺎﺋﻴﻬﺎی ﻣﺼﻨﻮع اﻧﺴﺎن ﮐﻪ دﻧﻴ ﺎی ﻣﺘ ﻤﺪن را ﺟ ﻠﻮﻩ و‬
‫روﻧ ﻖ ﺏﺨﺸﻴ ﺪ ﺏ ﻪ دﺱ ﺖ هﻨﺮﻣﻨ ﺪاﻧﯽ ﺏ ﻪ وﺟ ﻮد ﺁﻣ ﺪﻩ اﺱ ﺖ ﮐ ﻪ دﻟ ﯽ ﺱﺮﺷ ﺎر از ذوق و اﺷ ﺘﻴﺎق داﺷ ﺘﻪ‬
‫اﻧﺪ‪.‬ﺷﻌﺮی ﮐﻪ از دل ﺏﺮﺁﻳﺪ و ﺁهﻨﮕﯽ ﮐﻪ در دل ﻧﺸﻴﻨﺪ هﻤﺎﻧﺴﺖ ﮐﻪ ﺏﺎ ﺱﻮزی ﮔﻔﺘﻪ ﺷ ﻮد و از ﺷ ﻮری‬
‫ﺣﮑﺎﻳﺖ ﮐﻨﺪ ﭼﻨﺎﻧﮑﻪ وﺣﺸﯽ ﮔﻮﻳﺪ‪:‬‬
‫دل اﻓ ﺴﺮدﻩ‬ ‫هﺮ ﺁن دل را ﮐﻪ ﺱﻮزی ﻧﻴﺴ ﺖ دل ﻧﻴﺴ ﺖ‬
‫ﺧﻮد ﺟﺰ ﺁب و ﮔﻞ ﻧﻴﺴﺖ‬
‫هﻨﺮﻣﻨﺪﺗﺮﻳﻦ ﻧﻮﻳﺴﻨﺪﮔﺎن و ﺷﺎﻋﺮان ‪ ،‬ﺏﻬ ﺘﺮﻳﻦ ﺁ ﺛﺎر هﻨﺮی ﺧ ﻮد را در و ﺹﻒ زن ﻧﻮﺷ ﺘﻪ و ﺱﺮودﻩ‬
‫اﻧﺪ ‪ :‬هﻤﺎن زﻧﯽ ﮐﻪ ﺁﺗﺶ ﻋ ﺸﻖ در دل ﺁﻧ ﻬﺎ زﺏﺎﻧ ﻪ ﮐﺸ ﻴﺪﻩ و ﺧﺮﻣﻦ هﺴﺘﻴﺸ ﺎن را ﺱﻮﺧﺘﻪ و از هﻤﻴ ﻦ‬
‫ﺱﻮﺧﺘﮕﯽ ﭼﻪ ﺏﺴﻴﺎر ﮔﻮهﺮ ﺁﺏﺪار در دﻓﺘﺮ روزﮔﺎر ﺏﻪ ﻳﺎدﮔﺎر ﮔﺬراﻧﺪﻩ اﺱﺖ‪.‬‬
‫هﻨﺮﻣﻨﺪان ﮐﻮﺷﻴﺪﻩ اﻧﺪ ﮐ ﻪ ﺏ ﺎ ﺁ ﺛﺎر ﭘﺮ ﺏﻬ ﺎی ﺧﻮد ‪ ،‬ﺏ ﺮ ﻗ ﻠﺐ زن رﺧ ﻨﻪ ﮐﻨﻨ ﺪ و او را ﺏ ﺮ ﺱ ﺮ ﻣ ﻬﺮ و‬
‫ﻣﺤﺒ ﺖ ﺁوردﻧ ﺪ و از ﺷ ﻬﺪ ﻟﺒ ﺶ ﮐ ﺎم دل ﺏﮕﻴﺮﻧ ﺪ و ﺁﺗ ﺶ دل ﺏﻨﺸﺎﻧﻨ ﺪ و ه ﺮ ﭼ ﻪ اﻳ ﺎم هﺠ ﺮان ﺏﻴﺸ ﺘﺮ و‬
‫دوران ﺣﺮﻣﺎن ﺏﻴﺸﺘﺮ ﺏﻮدﻩ ‪ ،‬ﺁﺛﺎری ﻧﻐﺰﺗ ﺮ و ﺷﻴﻮاﺗﺮ ﭘﺪ ﻳﺪ ﺁوردﻩ ا ﺱﺖ زﻳ ﺮا هﻤ ﻪ ی اﻳ ﻦ ﺏﯽ ﺗﺎﺏﻴﻬ ﺎ‬
‫ﺏﺮای درک زﻣﺎن وﺹﻞ اﺱﺖ ‪ ،‬وﻗﺘﯽ ﮐﺎﻣﺮوا ﺷﺪﻧﺪ دﻳﮕﺮ ﺷﻮﻗﯽ در ﮐ ﺎر ﻧﻴ ﺴﺖ ﮐ ﻪ ﺟﻠ ﻮﻩ ای داﺷ ﺘﻪ‬
‫ﺏﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫اﻣﺎ ﺧﻮد زن ﮐﻪ ﻣﻈﻬﺮ ﺹﻨﻊ ﭘﺮوردﮔﺎر اﺱﺖ ‪ ،‬ﺁﻧﻘﺪر ﮐﻪ ﺏﻪ دﻧﺒﺎل ﺧﻮدﺁراﺋﯽ رﻓﺘﻪ ﺗﺎ دﻟﻬﺎ را ﺏﻪ ﮐﻤﻨﺪ‬
‫ﺁرد ‪ ،‬ﮐﻤﺘﺮ ﺏﻪ ﮐﺴﺐ هﻨﺮ ﺷﺘﺎﻓﺘﻪ ﺗﺎ ﺁﺛﺎری ازﻳ ﻦ ﻗﺒﻴ ﻞ ﺏ ﺎﻗﯽ ﮔ ﺬارد و ﺷﺎﻳﺪ ﺏﻪ هﻤﻴ ﻦ ﺟﻬ ﺖ اﺱ ﺖ ﮐ ﻪ‬
‫ﮐﺘ ﺎب روزﮔ ﺎر ‪ ،‬ﭘ ﺮ از ﻧ ﺎم ﻣ ﺮدان هﻨﺮﻣﻨ ﺪ اﺱ ﺖ‪.‬ازﻳ ﻦ ﮔﺬﺷ ﺘﻪ در ﮐﺸ ﻮر ﻣ ﺎ ﮐ ﻪ هﻤ ﻮارﻩ زن در‬
‫ﺣﺠ ﺎب ﻣ ﯽ زﻳﺴﺘ ﻪ و از ﺣﻘ ﻮق اﺟﺘﻤ ﺎﻋﯽ ﻣﺤ ﺮوم ﺏ ﻮدﻩ ‪ ،‬ﮐﻤ ﺘﺮ وﺱ ﻴﻠﻪ ی اﻇﻬ ﺎر وﺟ ﻮد داﺷ ﺘﻪ‬
‫اﺱﺖ‪.‬ﻣﺜﻼ اﮔﺮ ﻣﻮﺟﺒ ﺎت ﺗﺤﺼﻴ ﻞ ﺏﺮاﻳﺶ ﻓ ﺮاهﻢ ﻣﯽ ﺷﺪﻩ و ذوﻗ ﯽ ﺷ ﺎﻋﺮاﻧﻪ دا ﺷﺘﻪ ‪ ،‬ﺏ ﻪ ﮔﻔ ﺘﻦ ﺷ ﻌﺮ‬
‫هﻤﺖ ﮔﻤﺎﺷﺘﻪ و ﺷﺎﻋﺮ ﺷﺪﻩ اﺱﺖ وﻟﯽ ﮐﻤﺘﺮ دﻳﺪﻩ اﻳﻢ ﮐﻪ در هﻨﺮهﺎی دﻳﮕ ﺮ ﺧﺎ ﺹﻪ ﺏﻪ ﻣ ﻘﺎﻣﯽ ر ﺱﻴﺪﻩ‬
‫ﺏﺎﺷﺪ‪.‬ﭼﻪ ﻓﺮا ﮔﺮﻓﺘﻦ ﺁن ﺏﺮای ﻣﺮدان هﻢ ﺧﻮش ﻧﻤﺎ و ﻋﺎﻗﻼﻧﻪ ﻧﺒﻮد ﺗﺎ ﭼﻪ رﺱﺪ ﺏﻪ زﻧﺎن ﮐﻪ از ﺣﻴﺜﻴ ﺖ‬
‫اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﺁﻧﻬﺎ ﻣﯽ ﮐﺎﺱﺖ‪.‬‬
‫زﻥﺎن هﻨﺮﻣﻨﺪ ‪ -‬هﺮ ﭼﻨﺪ ﺗﺠﺴﺲ ﮐﺮدم ﺷﺎﻳﺪ ﺏﻴﻦ زﻧﺎن دورﻩ ای ﮐﻪ ﺱﺮﮔﺬﺷﺘﺶ را ﻣ ﯽ ﻧ ﻮﻳﺴﻢ ﮐﺴﺎ ﻧﯽ‬
‫را ﭘﻴﺪا ﮐﻨﻢ ﮐﻪ در ﻣﻮﺱﻴﻘﯽ ارزﺷﯽ داﺷﺘﻪ ﺏﺎﺷﻨﺪ ﮐﻤﺘﺮ ﺏﻪ ﻧﺘﻴﺠﻪ رﺱﻴﺪم‪.‬ﺷﺎﻳﺪ ﺏﻌ ﻀﯽ هﻢ ﺏﻮدﻩ اﻧ ﺪ ﮐﻪ‬
‫ﭼﻮن ﺏﺮای ﺧﻮد ﻣﯽ زدﻩ و ﻣﯽ ﺧﻮاﻧﺪﻩ و در اﺟﺘﻤﺎع وارد ﻧﺸﺪﻩ و هﻨﺮ ﻧﻤﺎﺋﯽ ﻧﮑ ﺮدﻩ ا ﻧﺪ ‪ ،‬ﻓﺮا ﻣﻮش‬
‫ﺷﺪﻩ اﻧﺪ‪.‬اﻳﻨﺴﺖ ﮐﻪ ﺏﻪ ﺟﺰ ﻧﺎم هﻤﺎن ﭼﻨﺪ ﺗﻦ ﮐﻪ ﻣﺆﻟﻒ ﺗ ﺎرﻳﺦ ﻋﻀ ﺪی از ﺁﻧﻬ ﺎ ذ ﮐﺮی ﺏﻪ ﻣﻴ ﺎن ﺁوردﻩ‬
‫ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻣﻴﻨﺎ ‪ ،‬زهﺮﻩ ‪ ،‬ﺷ ﺎهﻮردی ﺧﺎن و ﻳﺎر ﺷﺎﻩ ﮐﻪ در دورﻩ ی ﻓﺘﺤﻌﻠﻴﺸ ﺎﻩ و ﻣﺤﻤ ﺪ ﺷ ﺎﻩ ﺏ ﻮدﻩ اﻧ ﺪ ﻳ ﺎ‬
‫دﻟﺒﺮ‪ ،‬دﻟﭙﺴﻨﺪ ‪ ،‬ﻋﺎﻟﻴﻪ ‪ ،‬ﺧﺎور‪ ،‬زﻳﻨﺐ و ﻓﺎﻃﻤﻪ ﻣﻌﺎﺹﺮ دورﻩ ی ﻧﺎﺹﺮی ﮐﻪ ﻣﻌﻴﺮاﻟﻤﻤﺎﻟ ﮏ در ﮐﺘ ﺎب‬
‫ﺧﻮد از اﻳﺸﺎن ﻧﺎم ﺏﺮدﻩ اﺱﺖ و ﭼﻨﺪ دﺧﺘﺮی ﮐﻪ در اﻃﺮاف ﺗﺼﻮﻳﺮ ﺁﻗﺎ ﻋﻠﯽ اﮐﺒﺮ ﻣﻼﺣﻈﻪ ﺷﺪﻩ اﺱﺖ‬
‫و از ﺟﻤﻠﻪ ی ﺁﻧﻬﺎ ﺱﻠﻄﺎن ﺧﺎﻧﻢ ﺱ ﺎزﻧﺪﻩ ی ﺗﺼﻨﻴ ﻒ )ﺏﺘﺎﺏﺘ ﺎ( و هﻤﭽﻨﻴ ﻦ ﺱﮑﻴﻨﻪ ﺧﺎﻧﻢ ﺷ ﺎﮔﺮد ﺁﻗﺎﻋ ﻠﯽ‬
‫اﮐﺒﺮ ﮐﻪ ﻳﮑﯽ از ﺁﻣﻮز ﮔﺎران و ﻣ ﺸﻮﻗﻴﻦ ﺁ ﻗﺎ ﺣﺴﻴﻨﻘ ﻠﯽ ﺏﻮدﻩ اﺱ ﺖ و ﻧ ﺎم ﺁﻧﻬ ﺎ هﺮ ﻳﮏ ﻗﺒ ﻼ ذﮐ ﺮ ﺷﺪ‬
‫ﮐﻤﺘﺮ از زن دﻳﮕﺮی ﻳﺎد ﺷﺪﻩ اﺱﺖ‪.‬‬
‫‪pdf.tarikhema.ir‬‬

‫)ﺷﻤﺎرﻩ ‪ (١٥٠‬ﺳﺎز و رﻗﺺ در اﻧﺪرون )از ﮐﺘﺎب ﻓﺮدرﻳﮏ روزن ﺁﻟﻤﺎﻧﯽ(‬

‫ﮔﻮﻳﻨﺪ اﮐﺮام اﻟﺴﻠﻄﻨﻪ دﺧﺘﺮ ﺻﺎﺣﺐ دﻳﻮان ﺷﻴﺮازی ﺻﻮﺕﯽ ﺧﻮش داﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬ﭘﺮواﻧ ﻪ ی ﺁواز ﺧﻮان‬
‫ﮐﻪ ﺻﺪای ﮔﺮﻓﺘﻪ ی ﻏﻢ اﻧﮕﻴﺰی داﺷﺖ و ﭼﻨﺪ ﺻﻔﺤﻪ از او ﺑﺎﻗﻴﺴﺖ دﺧﺘﺮ داﻳﺌﻢ ا ﮐﺮام اﻟﺴﻠﻄﻨ ﻪ ﺑ ﻮدﻩ‬
‫و از ﺳﺒﮏ وی ﺕﻘﻠﻴﺪ ﮐﺮدﻩ اﺳﺖ‪.‬‬
‫زﻧﯽ دﻳﮕﺮ ﺑﻪ ﻧﺎم زﻳﻨﺐ از ﻡﺤﻤﺪ ﺻﺎدﻗﺨﺎن ﺕﻌﻠﻴﻢ ﮔﺮﻓﺘﻪ و ﺧﻮب ﺳﻨﺘﻮر ﻡﯽ زدﻩ اﺳﺖ‪.‬‬
‫زﻳﻮر ﺳﻠﻄﺎن ﻡﻌﺮوف ﺑﻪ ﻋﻨﺪﻟﻴﺐ اﻟﺴﻠﻄﻨﻪ )ﺧﻮاهﺮ ﺳﻤﺎع ﺣﻀﻮر( در ﺳﻨﺘﻮر دﺳﺖ دا ﺷﺖ و ﺧﻮش‬
‫ﻡﯽ ﺧﻮاﻧﺪ‪.‬‬
‫دوﺳﺘﻌﻠﯽ ﻡﻌﻴﺮی )ﻡﻌﻴﺮاﻟﻤﻤﺎﻟﮏ( ﻡﯽ ﮔ ﻔﺖ ﺟﻤﻴﻠ ﻪ و ﻡﻠﻴﺤ ﻪ ﮐﻨ ﻴﺰان ﺳﺒﺰﻩ رو و ﮔﻠﻌ ﺬار ﮐ ﻨﻴﺰ ﺳﻔﻴﺪ‬
‫ﭼﻬ ﺮﻩ ی ﻡ ﺎدرش از ﻡﻮﺳ ﻴﻘﯽ ﺑﻬ ﺮﻩ ای ﺑ ﻪ ﺳ ﺰا داﺷ ﺘﻨﺪ ﺟﻤﻴﻠ ﻪ در ﮐﻤﺎﻧﭽ ﻪ ﺷ ﺎﮔﺮد اﺳ ﻤﻌﻴﻞ ﺧ ﺎن و‬
‫ﻡﻠﻴﺤﻪ در ﺕﺎر ﺷﺎﮔﺮد ﺁﻗﺎﻏﻼﻡﺤﺴﻴﻦ و ﮔﻠﻌﺬار در ﺳﻨﺘﻮر از د ﺳﺖ ﭘﺮوردﮔ ﺎن ﻡﺤ ﻤﺪ ﺻ ﺎدﻗﺨﺎن ﺑﻮدﻩ‬
‫اﺳﺖ‪.‬‬
‫*****‬
‫اﮐﻨﻮن ﺑﺎﻳﺪ از ﻃﺒﻘﻪ ی دﻳﮕﺮی ﺳﺨﻦ ﺑﻪ ﻡﻴﺎن ﺁورم ﮐ ﻪ ﺷ ﺎﻳﺪ ﺑ ﻪ ﻋﻘﻴ ﺪﻩ ی دﻳﮕ ﺮان اﻳ ﻦ ﺷﺎﻳﺴﺘﮕﯽ را‬
‫ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ ﮐﻪ ﺑﻪ ذﮐﺮ ﻧﺎﻡﺸﺎن ﺑﭙﺮدازم و ﻟﯽ اﻳ ﻦ ﻧﮑﺘ ﻪ را ﻧﺒﺎﻳ ﺪ از ﻧﻈ ﺮ دور دا ﺷﺖ ﮐﻪ ﺳﺮو ﮐ ﺎر‬
‫ﻡﻦ در اﻳﻨ ﺠﺎ ﺑﺎ هﻨﺮاﺳ ﺖ و ﺑ ﺲ‪ .‬ﺷﺎﻳﺪ درﻡ ﻴﺎن ﮐ ﺴﺎﻧﯽ ﮐ ﻪ در ﻓﺼ ﻮل ﻗﺒ ﻞ ذﮐﺮﺷ ﺎن رﻓ ﺖ ‪ ،‬ﻋ ﺪﻩ ی‬
‫ﮐﻤﺘﺮی اﺣﺘﺮام هﻨﺮ را ﺣﻔ ﻆ ﮐﺮدﻩ و ﻋ ﻼوﻩ ﺑ ﺮ ﺟﻨ ﺒﻪ ی هﻨﺮی ‪ ،‬ﻡ ﻘﺎم اﺧﻼﻗ ﯽ هﻢ داﺷ ﺘﻪ ا ﻧﺪ‪.‬ﻡﮕ ﺮ‬
‫ﻧﻮازﻧﺪﮔﺎن ﻡﺮدی ﮐﻪ داﺷﺘﻪ اﻳﻢ هﻤﻪ از ﻧﻮاﻗﺺ ﺕﺮﺑﻴﺘﯽ و اﺧﻼﻗﯽ ﺑﺮﮐﻨ ﺎر و ﻡﻨﺰﻩ ﺑ ﻮدﻩ اﻧ ﺪ ؟ ﻡ ﺮا ﺑﺎ‬
‫ﺧﺼﻮﺻﻴﺎت زﻧﺪﮔﺎﻧﯽ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﺁﻧﻬﺎ ﮐﺎری ﻧﻴﺴﺖ و اﺻﻮﻻ در ﻗﺴﻤﺖ زﻧﻬﺎ هﻴﭽﮕ ﺎﻩ در ﻡﻮ ﺽﻮﻋﺎت‬
‫هﻨﺮی ﺑﻪ اﻳﻦ ﻧﮑﺘﻪ ﺕﻮﺟﻪ ﻧﻤﯽ ﺷﻮد ﭼﻨﺎﻧﮑﻪ اﻡﺮوز هﻢ در ﻡﻮرد ﺳﺘﺎرﻩ هﺎی ﻡﻌ ﺮوف ﺳﻴﻨﻤﺎ ﮐﻪ ه ﺮ‬
‫ﻳﮏ در هﻨﺮ ﺧﻮد ﺑﻪ ﻡﻘﺎ ﻡﺎت ﻋﺎﻟﯽ رﺳ ﻴﺪﻩ و در ﺳﻠﮏ هﻨﺮﻡﻨ ﺪان ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﺷ ﺪﻩ ا ﻧﺪ هﺮﮔ ﺰ ﮐﺴ ﯽ ﺑ ﻪ‬
‫ﻧﻘﻄﻪ هﺎی ﺽﻌﻒ اﺧﻼﻗﯽ ﺁﻧﻬﺎ ‪ ،‬اﮔﺮ ﺧﺪای ﻧﮑﺮدﻩ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ ‪ ،‬ﺕﻮﺟﻪ ﻧﻤﯽ ﮐﻨﺪ‪.‬از اﻳﻦ ﮔﺬﺷﺘﻪ وﻗﺘ ﯽ‬
‫زﻧﯽ ﺧﻮب ﺁواز ﺧﻮاﻧﺪ ﻳﺎ ﺧﻮب‬
‫‪pdf.tarikhema.ir‬‬

‫)ﺷﻤﺎرﻩ ‪ (١٥١‬ﻡﺠﻠﺲ ﻋﺮوﺳﯽ درﺑﺎری ‪ -‬ﺕﺎﺑﻠﻮی ﻧﻘﺎﺷﯽ ﮐﺎر ﻡﺤﻤﻮد ﻡﻠﮏ اﻟﺸﻌﺮا ﮐﻪ اﺻﻞ ﺁن در ﻡﻮزﻩ ﮔﻠﺴﺘﺎن اﺳﺖ )‪١٢٩٥‬‬
‫هـ‪.‬ق(‬

‫رﻗﺼﻴﺪ و درﻳﻦ ﻓﻨﻮن ﺑﻪ ﻡﻘﺎم هﻨﺮﻡﻨﺪی رﺳﻴﺪ ‪ ،‬او ﻡﺘﻌﻠﻖ ﺑﻪ اﺟﺘﻤﺎع اﺳﺖ و هﻤﻪ ﺣﻖ دارﻧﺪ هﻨﺮ او‬
‫را ﺑﺒﻴﻨﻨﺪ و ﺑﺸﻨﻮﻧﺪ و ﺕﺤﺴﻴﻦ ﮐﻨﻨﺪ‪.‬ﺑﻪ ﮐﺴﯽ ﭼﻪ ﻡﺮﺑﻮط اﺳﺖ ﮐﻪ اﺧﻼق ﺧﺼﻮﺻﯽ او ﭼﻴ ﺴﺖ ؟ ﻡﮕ ﺮ‬
‫ﻡﻦ ﺧﻮد ﮐﻪ اﻳﻦ ﺟﻤﻼت را ﻡﯽ ﻧﻮﻳﺴﻢ ﻳﺎ ﺷﻤﺎ ﮐﻪ اﻳﻦ ﮐﺘﺎب را ﻡﯽ ﺧﻮاﻧﻴ ﺪ ﻳ ﺎ ﺑﺎﻻﺧﺮﻩ ﺳ ﺎﻳﺮ ﻡﺨ ﻠﻮق‬
‫ﺧﺪا هﻤﻪ ﺑﯽ ﻋﻴﺐ و ﭘﺎک و ﻡﻨﺰهﻴﻢ؟ ﺷﺎﻳﺪ در ﻡﻴﺎن ﻡﺎ ﺑﺴﻴﺎری ﺳﺮاﭘﺎ ﻧﻘﺼﻨﺪ و ﺑ ﯽ ه ﻨﺮ! ﭼ ﻪ ﻡﺎﻧﻌ ﯽ‬
‫دارد ﮐﻪ از ﺟﻤﻌﯽ هﻢ ﮔﻔﺘﮕﻮ ﮐﻨﻢ ﮐﻪ ﻻاﻗﻞ هﻨﺮی داﺷﺘﻪ ا ﻧﺪ ؟ اﮔ ﺮ هﻢ ﺧ ﺪای ﻧﺨﻮا ﺳﺘﻪ ﮔ ﻨﺎهﯽ ﮐ ﺮدﻩ‬
‫ﺑﺎﺷﻨﺪ ‪ ،‬ﺁﻧﺮا ﮐﻪ در روز ﺣﺴﺎب ﺑﻪ ﻧﺎم ﻡﺎ ﻧﻤ ﯽ ﻧﻮﻳﺴﻨ ﺪ‪.‬دﻧﻴ ﺎی اﻡ ﺮوز ﭘﺮ اﺳ ﺖ از اﻡﺜ ﺎل ﮐ ﺴﺎﻧﯽ ﮐﻪ‬
‫ﮔﻨﺎهﮑﺎرﻧﺪ وﻟﯽ ﺑﺎ ﮐﻤﺎل ﺷﻮﮐﺖ ﺑﺮﻡﺴﻨﺪ ﻋﺰت ﺕﮑﻴ ﻪ ﮐ ﺮدﻩ و ﮐ ﺴﯽ را ه ﻢ ﻳﺎرای ﮔﻔ ﺘﺎر ﻧﻴﺴ ﺖ‪.‬اﻳﻨﻬ ﺎ‬
‫ﺧﻄﺎ ﮐﺎرﻧﺪ ﻳﺎ ﺁﻧﻬﺎﺉﻴﮑﻪ ﻡﻦ ﻡﯽ ﺧﻮاهﻢ از اﻳﺸﺎن ﺳﺨﻦ ﮔﻮﻳﻢ؟‬
‫‪pdf.tarikhema.ir‬‬

‫زﻧﻬﺎی ﻧﻮزاﻧﺪﻩ ‪ -‬اﺻﻮﻻ ﺑﻪ ﻃﻮری ﮐﻪ ﻗ ﺒﻼ ا ﺷﺎرﻩ ﮐ ﺮدم در ﻳﻦ ﻗﺴﻤ ﺖ ﮐ ﺴﯽ ﺷ ﺎﻳﺴﺘﻪ ﺑﺎ ﺷﺪ ﺷ ﻨﺎﺧﺘﻪ‬

‫ﻥﺸﺪ‪.‬اﻟﺒﺘﻪ در ﻡﻴﺎن ﻡﻄﺮﺑﻬﺎ ﮐﺴﺎﻥﯽ ﺑﻮدﻩ اﻥﺪ ﮐﻪ در ﻥﻮازﻥﺪﮔﯽ ﮐﻢ وﺑﻴﺶ ﻡﻬﺎرﺕﯽ ﻳﺎﻓﺘﻪ وﻟﯽ ﺑﻪ ﻡﻘﺎم ﮐ ﻪ‬
‫ﻗﺎﺑﻞ ﺕﻮﺟﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﻥﺮﺱﻴﺪﻩ اﻥﺪ اﻡﺎ در ﻓﻦ ﺁوازﺧﻮاﻥﯽ ﺑﻪ ﺧﺼﻮص ﺕﺼﻨﻴﻒ ﺧﻮاﻥ ﺪن و ﺿ ﺮب ﮔﺮﻓﺘﻦ و‬
‫از هﻤ ﻪ ﻡﻬﻤ ﺘﺮ در رﻗ ﺺ ﮐﺴ ﺎﻥﯽ ﺑ ﻮدﻩ اﻥ ﺪ ﮐ ﻪ ﻡﻬ ﺎرت ﺑ ﻪ ﺱ ﺰا داﺷ ﺘﻪ و ﺷ ﺎﻳﺴﺘﻪ ی ذﮐﺮﻥ ﺪ‪.‬از ﭼﻨ ﺪ‬
‫ﻥﻮازﻥﺪﻩ هﻢ ﺑﻪ ﻥﺎم ﻗﺪﺱﯽ ﮐﻪ ﺧﻮب ﺿﺮب ﻡﯽ ﮔﺮﻓﺘﻪ و ﺷﺎﮔﺮد ﺣﺎﺟﯽ ﺧﺎن ﺑﻮدﻩ و ﻡﺤﺘﺮم ﮐﻠﻴﻤﯽ ﺕﺎر‬
‫زن )ﺷﺎﮔﺮد دروﻳﺶ( و ﻥﮕﺎر ارگ زن ﮐﻪ ﺷﻬﺮﺕﯽ داﺷﺘﻪ اﻥﺪ ﻥﺎم ﻡﯽ ﺑﺮﻥﺪ‪.‬‬
‫ﻣﻄﺮﺑﺎن ‪ -‬در ﺁن ﻡﻮﻗﻊ ﻡﻄﺮﺑﻬﺎ دو ﻥﻮع ﺑﻮدﻥﺪ‪.‬دﺱﺘﻪ هﺎی ﻡﺮداﻥﻪ ﮐﻪ ﻡﺨﺼﻮص ﻡ ﺠﺎﻟﺲ ﻡﺮدان ﺑ ﻮد‬
‫و ﺕﺸﮑﻴ ﻞ ﻡ ﯽ ﺷ ﺪ از ﭼﻨ ﺪ ﻥﻮازﻥ ﺪﻩ )ﺕ ﺎر و ﮐﻤﺎﻥﭽ ﻪ و ﺱ ﻨﺘﻮر و ﺿ ﺮب( و ﻳ ﮏ ﺧﻮاﻥﻨ ﺪﻩ و ﻳﮑ ﯽ دو‬
‫رﻗﺎص وﻋﺪﻩ ای ﺑﺎزﻳﮕﺮ ﮐﻪ ﻥﻤﺎﻳﺶ هﻢ ﻡﯽ دادﻥﺪ و رﻗﺎﺻﺎن ‪ ،‬ﭘﺴﺮان زﻳﺒﺎ ﺻﻮرﺕﯽ ﺑﻮدﻥﺪ ﮐﻪ ﮔﺎه ﯽ‬
‫هﻢ ﻟﺒﺎس دﺧﺘﺮان را ﻡﯽ ﭘﻮﺷﻴﺪﻥﺪ‪.‬اﻡﺎ دﺱﺘﻪ هﺎی ﻡﻄﺮب زﻥﺎﻥﻪ هﻢ ﮐﻪ ﺕﺸﮑﻴﻼﺕﺶ هﻤﺎﻥﻄﻮر ﺑﻮد ‪ ،‬در‬
‫ﻡﺠﺎﻟﺲ زﻥﺎﻥﻪ و ﻡﺮداﻥﻪ هﺮ دو ﺷﺮﮐﺖ ﻡﯽ ﮐﺮدﻥﺪ و اﻳﻦ دﺱ ﺘﻪ ﻡﻌ ﻤﻮﻻ درﻡﺠ ﺎﻟﺲ ﻋﺮوﺱ ﯽ و ﮔﺎه ﯽ‬
‫هﻢ در ﻡﻴﻬﻤﺎﻥﻴﻬﺎی ﺑﺰرگ دﻋﻮت ﻡﯽ ﺷﺪﻥﺪ و ﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﻥﻮع ﻡﺠﻠ ﺲ و ﺕﺸﺨ ﺺ ﺻ ﺎﺣﺐ ﺧﺎ ﻥﻪ و ﺣﻖ‬
‫اﻟﺰﺣﻤﻪ ای ﮐﻪ ﺑﻪ ﺁﻥﻬﺎ دادﻩ ﻡﯽ ﺷﺪ‪ ،‬ﻡﻤﮑﻦ ﺑﻮد از دﺱﺘﻪ هﺎی درﺟﻪ ی اول‬

‫)ﺷﻤﺎرﻩ ‪ (١٥٢‬دﺱﺘﻪ ی ﻡﻄﺮﺑﻬﺎ )دورﻩ ی ﻡﻈﻔﺮاﻟﺪﻳﻦ ﺷﺎﻩ(‬

‫ﻳﺎ دوم اﺱﺘﻔﺎدﻩ ﺷﻮد اﻟﺒﺘﻪ دﺱﺘﻪ هﺎی درﺟﻪ ی اول ﺕﺸﮑﻴﻼت ﻡﻔﺼﻞ ﺕﺮی داﺷﺘﻨﺪ و وﻗﺘﯽ د ﻋﻮت ﻡ ﯽ‬
‫ﺷﺪﻥﺪ ﺑﺎ ﭼﻨﺪ ﺻﻨﺪوق ﻡﺤﺘﻮی ﻟﺒﺎﺱﻬﺎی ﻡﺨﺘﻠﻒ در ﻡﺠﺎﻟﺲ ﺣﻀﻮر ﻡﯽ اﻓﺘ ﻨﺪ ﻡﺨﺼﻮ ﺻًﺎ در دورﻩ ی‬
‫ﻡﻈﻔﺮاﻟ ﺪﻳﻦ ﺷ ﺎﻩ دﺱ ﺘﻪ ه ﺎی ﻡﻄ ﺮب زﻥﺎﻥ ﻪ ی ﻡﻨ ﻮر و ﮔﻠﻴ ﻦ ﺑﺴﻴ ﺎر ﺷ ﻬﺮت داﺷ ﺘﻨﺪ ﮐ ﻪ ﻋ ﻼوﻩ ﺑ ﺮ‬
‫ﻥﻮازﻥﺪﮔﺎن و رﻗﺎﺻﺎن ﺧﻮش ﺻﻮت ‪ ،‬اﻥﻮاع ﻟﺒﺎﺱﻬﺎی ﮐﺮدی و ﺑﺨﺘﻴﺎری و ﭼﻮﭘﺎﻥﯽ و ﻋﺮﺑﯽ و ﻏﻴﺮﻩ‬
‫داﺷﺘﻨﺪ ﮐﻪ ﺑﺎ ﭘﺎرﭼﻪ هﺎی ﺑﺴﻴﺎر زﻳﺒﺎ دوﺧﺘﻪ و ﺑﻪ ﻃﺮزی ﺷﺎﻳﺴﺘﻪ ﻳﺮاق دوزی ﮐﺮدﻩ ﺑﻮد ﻥﺪ و رﻗﺎ ﺻﻪ‬
‫هﺎ ﺁﻥﻬﺎ را ﻡﯽ ﭘﻮﺷﻴﺪﻥﺪ و ﺧﻮد را ﺑﻪ رﺱﻢ زﻡﺎن ﺁراﻳ ﺶ ﻡ ﯽ ﮐﺮدﻥ ﺪ و ز ﻳﻮر و ﺟﻮا هﺮ ﻡ ﯽ زدﻥ ﺪ ﺕﺎ‬
‫ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺟﻠﺐ ﺕﻮﺟﻪ ﮐﻨﻨﺪ و رﻗﺼﻬﺎی ﺁﻥﻬﺎ هﻢ ﺑﺴﻴﺎر ﻡﺘﻨﻮع ﺑﻮد ﭼﻨﺎﻥﮑﻪ ﺑﻌﺪ اﺷﺎرﻩ ﺧﻮاهﺪ ﺷﺪ‪.‬اﻳﻦ دﺱﺘﻪ‬
‫هﺎ ﺑﻪ درﺑﺎر هﻢ دﻋﻮت ﻡﯽ ﺷﺪﻥﺪ و ﺑﻪ هﻤﻴﻦ ﻡﻨﺎﺱﺒﺖ ‪ ،‬ﺕﺠﻤﻞ ﻡﺨﺼﻮص داﺷﺖ‪.‬‬
‫‪pdf.tarikhema.ir‬‬

‫)ﺷﻤﺎرﻩ ‪ (١٥٣‬ﻳﮑﺪﺱﺘﻪ از ﻡﻄﺮﺑﻬﺎی ﺕﻬﺮان‬

‫دﺱﺘﻪ ی دﻳﮕﺮ ﻡﻌﺮوف ﺑﻪ دﺱﺘﻪ ی ﺧﺎﻥﻢ ارﮔﯽ ﺑﻮد ﮐﻪ رﺋﻴﺲ ﺁﻥﻬﺎ ‪ ،‬ارگ دﺱﺘﯽ ﻡﯽ ﻥﻮا ﺧﺖ و دﺱ ﺘﻪ‬
‫ی )ﻋﺰﻳﺰﻋﻄﺎ( ﮐﻪ ﺱﺮﭘﺮ ﺱﺘﺸﺎن ﺧﻮاﻥ ﻨﺪﻩ و ر ﻗﺎص ﺑ ﻮد‪.‬ﻋ ﺪﻩ ای دﻳﮕ ﺮ هﻢ ﺑ ﻪ ﻥ ﺎم د ﺱﺘﻪ ی ﻡ ﻄﺮب‬
‫ﻗﺰوﻳﻨﯽ ﻥﺎﻡﻴﺪﻩ ﻡﯽ ﺷﺪﻥﺪ‪.‬‬
‫‪pdf.tarikhema.ir‬‬

‫ﺧﻮاﻧﻨ ﺪﮔﺎن ‪ -‬ﺻ ﻮت ﺧ ﻮب هﺪﻳ ﻪ ی ﺧ ﺪاداد اﺳ ﺖ‪.‬ﺻ ﺪاﺋﯽ از ﺑﻌﻀ ﯽ ﺣﻨﺠ ﺮﻩ ه ﺎ ﺑ ﻴﺮون ﻣ ﯽ ﺁﻳ ﺪ‬
‫ﻣﻄﺒﻮع و دﻟﻨﻮاز اﺳ ﺖ و اﮔ ﺮ ﺗﺮﺑ ﻴﺖ ﺷ ﻮد ﻣﻄﻠﻮ ﺑﺘﺮ ﻣ ﯽ ﮔ ﺮدد‪.‬ﭼ ﻮن ﺧﺪاوﻥ ﺪ اﻳ ﻦ هﺪﻳ ﻪ را ﺑ ﻪ هﻤ ﻪ‬
‫ﻥﺪادﻩ اﺳﺖ ﮐﺴﺎﻥﻴﮑﻪ ﺁواز دارﻥﺪ ﺧﻮاﺳﺘﺎران زﻳﺎد ﭘﻴﺪا ﻣﯽ ﮐﻨـﻨﺪ واﮔـﺮهﻤـﺖ و‬

‫)ﺷﻤﺎرﻩ ‪ (١٥٤‬ﻳﮑﺪﺳﺘﻪ از ﻣﻄﺮﺑﺎن زﻥﺎﻥﻪ‬

‫ﭘﺸﺘﮑﺎرداﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ و ﺻﺪای ﺧﻮد را ﻥﺰد اﺳﺘﺎد ﻗﺎﺑﻞ ﺗﺮﺑﻴﺖ ﮐﻨﻨﺪ و ﺑﻪ رﻣﻮز ﺧﻮاﻥﻨﺪﮔﯽ واﻗﻒ ﺷﻮﻥﺪ‬
‫ﺑﻪ ﭘﺎﻳ ﻪ ی هﻨﺮﻣﻨ ﺪی ﻣﯽ رﺳ ﻨﺪ‪.‬در اﻳ ﻦ ﻗﺴﻤ ﺖ ﻣﺮد هﺎ ﺑﻴﺸ ﺘﺮ ﭘﺸﺘ ﮑﺎر ﺑﻪ ﺧ ﺮج ﻣﯽ ده ﻨﺪ ﺑ ﻪ هﻤ ﻴﻦ‬
‫ﺝﻬﺖ ﺑﺎز هﻢ ﺧﻮاﻥﻨﺪﮔﺎن ﺧﻮب از ﻣﻴﺎن ﺁﻥﻬﺎ ﭘﻴﺪا ﻣﯽ ﺷﻮﻥﺪ‪.‬زﻥﻬﺎ هﻤﻴﻦ ﮐﻪ ﭼﻨﺪ ﺑ ﺎر ﺗﺤﺴﻴﻨﺸ ﺎن ﮐﺮد ﻥﺪ‬
‫‪ ،‬ﺗﻤﺮﻳﻦ و ﺗﺤﺼﻴﻞ را اداﻣﻪ ﻥﻤﯽ دهﻨﺪ و اﺻﻮﻻ ﭼﻮن هﺮ ﭼﻪ ﺑﺎ ﺷﺪ زﻥ ﺎن در ﺝﺎﻣﻌ ﻪ ﻃﺮف ا ﺣﺘﺮام‬
‫و ﻣﺤﺒﺖ ﻣﺮدان هﺴﺘﻨﺪ ﺑﻪ ﺧﺼﻮص اﮔﺮ زﻳﺒﺎ هﻢ ﺑﺎﺷﻨﺪ ﺣﺴ ﻦ ﺻﻮرت ﺁﻥﻬ ﺎ ﻥ ﻮاﻗﺺ ﺁواز ﺷﺎن را از‬
‫ﻥﻈﺮ ﻣﺮدم ﻏﻴﺮ هﻨﺮﺷ ﻨﺎس ﻣ ﯽ ﭘﻮﺷ ﺎﻥﺪ و ﮐﻢ ﮐﻢ ﮐﺴ ﯽ از ﺁﻥ ﻬﺎ اﻥﺘ ﻘﺎد ﻥﻤ ﯽ ﮐﻨ ﺪ در ﻥﺘﻴ ﺠﻪ ﻣﻄ ﻠﺐ ﺑ ﻪ‬
‫ﺗﺪرﻳﺞ ﺑﻪ ﺧﻮدﺷﺎن ﻣﺸﺘﺒﻪ ﻣﯽ ﺷﻮد و هﻤﻴﻨﮑﻪ ﺧ ﻮد را اﺳ ﺘﺎد داﻥﺴﺘﻨ ﺪ ‪ ،‬دﻳﮕ ﺮ دﻥﺒ ﺎل ﮐﺎر و ﺗ ﻤﺮﻳﻦ و‬
‫ﻣﻤﺎرﺳﺖ و ﺗﺤﺼﻴﻞ را ﻥﻤﯽ ﮔﻴﺮﻥﺪ و ﺗﺮﻗﻴﺸﺎن هﻢ ﻣﺤﺪود ﻣﯽ ﺷﻮد‪.‬‬
‫درﻣﻴ ﺎن ﺧﻮاﻥﻨ ﺪﮔﺎن ﺁن دورﻩ ﮐﺴ ﺎﻥﯽ ﮐ ﻪ ﺣﺴ ﻦ ﺻ ﻮت داﺷ ﺘﻪ و ﺷ ﻬﺮت ﻳﺎﻓﺘ ﻪ اﻥ ﺪ و هﻨﺮﻣﻨ ﺪاﻥﯽ ﮐ ﻪ‬
‫ﺻ ﺪای ﺁﻥﻬ ﺎ را ﺷ ﻨﻴﺪﻩ و هﻨﺮﺷ ﺎن را ﺳ ﺘﻮدﻩ اﻥ ﺪ ﻣ ﯽ ﺗ ﻮان اﻣ ﻴﺮزادﻩ ‪ ،‬زه ﺮای ﺗﻬﺮاﻥ ﯽ و ﻣﺮﺽ ﻴﻪ‬
‫)هﻤﺎﻥﮑﻪ ﺷﻴﺪا ﺑﺮاﻳﺶ ﺗﺼﻨﻴﻒ ﺳﺎﺧﺘﻪ( و ﺁﺻﻴﻪ ‪ ،‬ﺑﻠﻮچ ‪ ،‬اﻓﺘﺨﺎر و اﻥﻴ ﺲ را ﻥﺎم ﺑﺮد‪.‬هﻤﭽﻨﻴ ﻦ ﮔﻮ هﺮ‬
‫ﺧﻤﺎری ﮐﻪ ﻣﯽ ﺧﻮاﻥﺪ و داﺋﺮﻩ ﻣﯽ زد‪.‬وﻟﯽ درﻣﻴﺎن ﺁﻥﻬﺎ ﮐﺴﯽ ﮐﻪ از هﻤﻪ ﺑﻬﺘﺮ ﻣﯽ ﺧﻮا ﻥﺪﻩ اﻣ ﻴﺮزادﻩ‬
‫اﺳ ﺖ‪.‬ﺷ ﻬﻨﺎزی اﺳ ﺘﺎد ﺗ ﺎر ﺣﮑﺎﻳ ﺖ ﻣ ﯽ ﮐ ﺮد ﺁواز رﺳ ﺎ و ﺻ ﻮت دل اﻥﮕ ﻴﺰ اﻣ ﻴﺮزادﻩ ‪ ،‬وی را از‬
‫ﺝﻌﻔﺮﺁﺑﺎد ﺷ ﻤﻴﺮان ﺑﻪ ﻗ ﺼﺮ ﻣ ﻠﮏ ﮐﺸﺎ ﻥﺪﻩ و ﺑ ﺮای اوﻟ ﻴﻦ ﺑ ﺎر او را در ﺁﻥ ﺠﺎ دﻳ ﺪﻩ و ﺷﺒﯽ را ﺑ ﺎﻻی‬
‫اﻳﻮان ﻗﺼﺮ ﺗﺎ ﺻﺒﺢ ﺑﻪ ﻥ ﻮاﺧﺘﻦ و ﺧﻮا ﻥﺪن ﮔﺬرا ﻥﺪﻩ اﺳ ﺖ و ﻣﺠ ﻠﺲ اﻥ ﺲ ‪ ،‬ﺁﻥﻘ ﺪر ﻣﻄﻠ ﻮب و ﺷ ﻴﺮﻳﻦ‬
‫ﺑﻮدﻩ ﮐﻪ ﺑﺎﻣﺪاد ﺁن ﺷﺐ را ﮐﺴﯽ ﻃﻠﺐ ﻥﻤﯽ ﮐﺮدﻩ اﺳﺖ‪.‬‬
‫رﻗﺎﺻﺎن ‪ -‬ﺷﺎﻳﺪ ﺑﺮﺧﯽ ﺑﮕﻮﻳﻨﺪ ﺑﺎ اهﻤﻴ ﺘﯽ ﮐﻪ ا ﻣﺮوزﻩ ﺑﻪ ﻓ ﻦ رﻗ ﺺ دادﻩ ﻣ ﯽ ﺷ ﻮد ‪ ،‬ﺝ ﺎی ﺑﺤ ﺚ ﺁن‬
‫درﻳﻦ ﮐﺘﺎب ﮐﻪ اﺧﺘﺼﺎص ﺑﻪ ﻣﻮﺳﻴﻘﯽ دارد ‪ ،‬ﻥﻤﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬هﺮ ﭼ ﻨﺪ ا ﻳﻦ ﻥﻈ ﺮ از ﻃﺮﻓ ﯽ ﮐ ﺎﻣﻼ ﺻ ﺤﻴﺢ‬
‫اﺳﺖ وﻟﯽ از ﺝﻬﺘﯽ ﭼﻮن رﻗﺺ و ﻣﻮﺳﻴﻘﯽ را هﻴﭽﻮﻗﺖ ﻥﻤﯽ ﺗﻮان از هﻢ ﺑﻪ ﮐﻠ ﯽ ﺝ ﺪا ﮐﺮد ‪ ،‬درﻳ ﻦ‬
‫ﺝﺎ هﻢ ﻣﯽ ﺗﻮان ازﻳﻦ ﻣﻘﻮﻟﻪ ﺳﺨﻨﯽ ﺑﻪ ﻣﻴﺎن ﺁورد‪.‬‬
‫‪pdf.tarikhema.ir‬‬

‫)ﺷﻤﺎرﻩ ‪ (١٥٥‬اﻣﻴﺮزادﻩ )ﺧﻮاﻥﻨﺪﻩ(‬

‫‪pdf.tarikhema.ir‬‬

‫ﻣﺎ رﻗﺺ هﺎی ﺑﺴﻴﺎر زﻳﺒﺎ داﺷﺘﻪ اﻳﻢ ﮐﻪ ﺣﺎﻻ ﻣﺜﻞ هﻤﻪ ی هﻨﺮهﺎی ﻣ ﻠﯽ از ﻣ ﺪ اﻓ ﺘﺎدﻩ ا ﺳﺖ‪.‬ﺧﺎﻥﻤ ﻬﺎی‬
‫ﻣﺘﺠﺪد ‪ ،‬ﻣﺸﺘﺎق رﻗﺼﻬﺎی وﺣﺸﻴﺎن اﻓﺮﻳﻘﺎ و اﻣﺮﻳﮑﺎی ﺟﻨﻮﺑﯽ ﺷﺪﻩ اﻥﺪ ﮐﻪ در ﺻﺤﻨﻪ ی داﻥﺴﻴ ﻨﮏ ه ﺎ‬
‫ﺑ ﺎ وﺿ ﻊ ﺷ ﻬﻮت اﻥﮕ ﻴﺰ ﺑﺴﻴ ﺎر زﻥﻨ ﺪﻩ ای ﺑ ﻪ ﮐ ﺎر ﻣ ﯽ رود‪.‬واﻝ ﺲ و ﺕ ﺎﻥﮕﻮ ﮐ ﻪ رﻗﺼﻬ ﺎی زﻳﺒ ﺎی‬
‫ﻓﺮﻥﮕﻴﺴﺖ ﺣﺎﻻ دﻳﮕ ﺮ ﺑ ﻪ ﻥ ﻈﺮ ﻣ ﺪ ﭘﺮ ﺳﺘﺎن ‪ ،‬ﻗ ﺪﻳﻤﯽ ﺷﺪﻩ ا ﺳﺖ‪.‬ﺑ ﻨﺪرت هﻢ رﻗ ﺺ ﻝﺰ ﮔﯽ ﻗﻔﻘ ﺎزی ﻳ ﺎ‬
‫ﻋﺮﺑﯽ ﺑﻪ ﺕﻨﻬﺎﺋﯽ در ﻣﺠﺎﻝﺲ ﻋﺸ ﺮت دﻳ ﺪﻩ ﻣﯽ ﺷﻮد وﻝ ﯽ ﮔﺎﻩ ﮐ ﻪ در ﻋﺮوﺳ ﻴﻬﺎ ﻳ ﺎ ﻣﺠ ﺎﻝﺲ ﻣﻴﻬﻤﺎﻥ ﯽ‬
‫ﺧﺼﻮﺻﯽ ‪ ،‬دﺧﺘﺮی ﺑﻪ ﺳﺒﮏ‬

‫)ﺷﻤﺎرﻩ ‪ (١٥٦‬دﺳﺘﻪ ای از رﻗﺎﺻﺎن‬

‫اﻳﺮاﻥﯽ ﻣﯽ رﻗﺼﺪ ﺧﻴﻠﯽ ﺑﻴﺶ از ﺕﻤﺎم رﻗﺺ هﺎ ﺟﻠﺐ ﺕﻮﺟﻪ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ ‪ ،‬ه ﺮ ﭼﻨ ﺪ ﮐﻤ ﺘﺮ ﮐ ﺴﯽ ﭘﻴ ﺪا ﻣ ﯽ‬
‫ﺷﻮد ﮐﻪ ﺣﺎﻻ اﻳﻦ رﻗﺺ را ﺑﻪ ﺧﻮﺑﯽ ازﻋﻬﺪﻩ ﺑﺮﺁﻳﺪ‪.‬‬
‫اﮔﺮ ﺑﻪ ﻣﻴﺎن اﻳﻼت و دهﺎت دوردﺳﺖ ﺑﺮوﻳﻢ رﻗﺺ هﺎی ﻣﺤﻠﯽ را ﮐﻪ ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﻥﻮع ﺁن ﭼﻮ ﺑﯽ ا ﺳﺖ‬
‫و ﻣﺨﺼﻮﺻًﺎ درﮐﺮﻣﺎﻥﺸﺎهﺎن و ﮐﺮدﺳﺘﺎن و ﺑﺨﺘﻴﺎری ﺑﻪ اﻥﻮاع ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺑﻪ ﮐ ﺎر ﻣﯽ رود ﻣﺸﺎه ﺪﻩ ﻣﯽ‬
‫ﮐﻨﻴﻢ‪.‬ﺣﻖ اﻳﻨﺴﺖ ﮐﺴﺎﻥﯽ ﮐﻪ در اﻳﺮان اﺳﺘﺎد رﻗﺺ هﺴﺘﻨﺪ و ﺑﺮای ﺕﻌﻠﻴﻢ اﻳ ﻦ ﻓﻦ ﻣﺪرﺳ ﻪ دار ﻥﺪ را ﺟﻊ‬
‫ﺑﻪ اﻥﻮاع رﻗﺺ هﺎی ﻣﻠﯽ ﻣﺎ ﻣﻄﺎﻝﻌﻪ ﮐﻨﻨﺪ و روش ﺻﺤﻴﺢ ﺁﻥﻬﺎ را ﺑﻪ ﺷﺎﮔﺮدان ﺑﻴﺎﻣﻮز ﻥﺪ و ا ﻳﻦ هﻨ ﺮ‬
‫زﻳﺒﺎی ﻇﺮﻳﻒ را ﮐﻪ ﮐﻢ ﮐﻢ دارد از ﺑﻴﻦ ﻣﯽ رود ﺕﺠﺪﻳﺪ و زﻥﺪﻩ ﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺮای اﻳﻨﮑﻪ ﺧﺎﻃﺮﻩ ی رﻗﺺ هﺎی ﻣﻠﯽ در ذهﻦ ﺧﻮاﻥﻨﺪﮔﺎن ﺑﻤﺎﻥﺪ ‪ ،‬ﺕﺼﻮﻳﺮ اﻳﻦ رﻗﺺ هﺎ را ﮐﻪ ه ﺮ‬
‫ﻳﮏ ﺑﺎ ﺣﺎﻝﺖ و ﺣﺮﮐﺖ ﻣﺨﺼﻮص و اﺻﻞ ﺁﻥﻬﺎ ﺕﺎﺑﻠﻮهﺎی ﻣﻌﺮوﻓﻴﺴﺖ ﮐﻪ ﺑﻪ دﺳﺖ ﻥﻘﺎﺷﺎن اﻳﺮاﻥ ﯽ از‬
‫ﺻﺪ ﺳﺎل ﺑﻪ اﻳﻦ ﻃﺮف ﮐﺸﻴﺪﻩ ﺷﺪﻩ و اﻏﻠﺐ هﻢ اﮐﻨﻮن در ﻣﻮزﻩ هﺎی اروﭘﺎﺳﺖ ﺑﻪ دﺳﺖ ﺁوردم و در‬
‫ﺻﻔﺤﺎت ﻣﺨﺘﻠﻒ اﻳﻦ ﮐﺘﺎب ﮔﺬاردم ﺕﺎ ﺑﺮای ﮐﺴﺎﻥﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻓﻦ ﻋﻼﻗﻪ دارﻥﺪ ﻳﺎدﺁوری ﺑﺎﺷﺪ و ﺷ ﮏ‬
‫ﻥﺪارم ﮐﻪ ﺕﺠﺪﻳﺪ ﺣﻴﺎت اﻳﻦ رﻗﺺ هﺎ ﺑﻪ هﻨﺮ ﻣﻠﯽ اﻳﺮان ﺧﺪﻣﺘﯽ ﺑ ﻪ ﺳﺰا ﺳﺖ‪ .‬ﻣﻦ درﻳ ﻦ ﻓﻦ ﺕﺨﺼ ﺺ‬
‫ﻥﺪارم ﮐﻪ از اﻥﻮاع اﻳﻦ رﻗﺼﻬﺎ ﺑﺤﺚ و ﮔﻔﺘﮕﻮ ﮐﻨﻢ وﻝﯽ هﻤﻴﻦ ﻗﺪر اﺷﺎرﻩ ﻣﯽ ﮐﻨﻢ ﮐ ﻪ رﻗ ﺺ دﺧ ﺘﺮان‬
‫در دﺳﺘﻪ هﺎی ﻣﻄﺮﺑﻬﺎ ﺑﻪ ﺧﺼﻮص ﺁﻥﻬ ﺎ ﮐﻪ وﺳ ﺎﺋﻞ ﺕﻌﻠﻴ ﻢ داﺷ ﺘﻪ ا ﻥﺪ ﺕﺎﺙﻴﺮات ﺑﺴﻴ ﺎر ﻣﻄ ﻠﻮب داﺷ ﺘﻪ‬
‫‪pdf.tarikhema.ir‬‬

‫اﺳﺖ‪.‬ﭼﻨﺎﻥﮑﻪ ﻣﯽ ﮔﻮﻳﻨﺪ )ﮔﻠﻴﻦ( ﮐﻪ دﺳﺘﻪ ی ﻣﻄﺮب زﻥﺎﻥﻪ داﺷﺖ ﺧﻮدش ﺿﺮب ﻣﯽ ﮔﺮﻓﺖ و‬

‫)ﺷﻤﺎرﻩ ‪ (١٥٧‬رﻗﺺ ﺑﺎ ارگ دﺳﺘﯽ و ﺕﻤﺒﮏ‬

‫ﺑﺴﻴﺎر ﺧﻮب ﻣﯽ رﻗﺼﻴﺪ و رﻗﺎﺻﻪ هﺎی ﺧﻮد ﻣﺎﻥﻨﺪ ‪ :‬ﻣ ﻠﻮس ‪ ،‬ﺟﻠﻴ ﺲ ‪ ،‬ﺕ ﻮران و ﺻﺪﻳﻘﻪ را ﺷﺨﺼًﺎ‬
‫ﺕﻌﻠﻴﻢ ﻣﯽ داد و اﻳﻦ زﻥﻬﺎ در ﻓﻦ ر ﻗﺺ ﺕﺮ ﻗﯽ ﺷﺎﻳﺎن ﮐﺮد ﻥﺪ و ﻣﻮﺟ ﺐ ﺟ ﻠﻮﻩ و رو ﻥﻖ دﺳ ﺘﻪ ی ﮔﻠﻴ ﻦ‬
‫ﺷﺪﻥﺪ‪.‬‬
‫‪pdf.tarikhema.ir‬‬

‫دﺳﺘﻪ ی )ﻣﺎﺷﺎاﷲ( ﻧﻴﺰ ﺧﻮاهﺎن زﻳﺎد داﺷﺖ‪.‬ﮔﻮﻳﻨﺪ وی در ﺣﺎل رﻗﺺ ﮐﻤﺎﻧﭽﻪ هﻢ ﻣﯽ زد و در ﺣ ﺎل‬
‫ﺣﺮﮐﺖ ‪ ،‬ﺳﺎز را روی ﺷﮑﻢ ﺧﻮد ﻣﯽ ﮔﺬارد‪.‬ﺧﻮاهﺮش ﮔﻮهﺮ هﻢ ﻣﯽ رﻗﺼﻴﺪ‪.‬دو ﺳﺘﻌﻠﯽ ﻣﻌ ﻴﺮی ا ﻳﻦ‬
‫رﺑﺎﻋﯽ را در وﺹﻒ ﺁﻧﻬﺎ ﺳﺮودﻩ اﺳﺖ‪:‬‬
‫ﮔﻮه ﺮ ﺑﺰ ﻧﺪ‬ ‫ﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ ﺳﺎل دﻳﮕﺮ اﻧﺸﺎاﷲ‬
‫ﻃﻌﻨﻪ ﺑﻪ ﻣﺎﺷﺎاﷲ‬
‫ﻻ هﻮل وﻻ‬ ‫ﺑﺲ دل ﮐﻪ زدﺳﺖ اﻳﻦ دوﺧﻮاهﺮ ﺧﻮﻧﺴﺖ‬
‫ﻗﻮة اﻻ ﺑﺎﷲ‬
‫از رﻗﺎﺹﺎن دﻳﮕﺮ ‪) ،‬ﻣﻮﻧﺲ( را ﻧﺎم ﻣﯽ ﺑﺮﻧﺪ ﮐﻪ ﺧﻮاهﺮش )اﻧﻴﺲ( هﻢ ﺕﺼﻨﻴ ﻒ ﻣ ﯽ ﺧﻮا ﻧﺪ و داﺋ ﺮﻩ‬
‫ﻣﯽ زد‪.‬هﻤﭽﻨﻴﻦ )ﻏﺰال( ﮐﻪ رﺧﺖ ﻣﺮداﻧﻪ ﻣﯽ ﭘﻮﺷﻴﺪ و )ﻣﺮال( ﮐﻪ ﺑﺴﻴﺎر زﻳﺒﺎ ﺑﻮد و اﻳﻦ ه ﺮ دو در‬
‫رﻗﺺ ﻣﻬﺎرت ﺑﺴﻴﺎر داﺷﺘﻨﺪ‪.‬‬

‫)ﺷﻤﺎرﻩ ‪ (١٥٨‬ﻳﮑﯽ از رﻗﺎﺹﺎن ﻣﺸﻬﻮر‬

‫رﻗﺎﺹﻪ ی دﻳﮕﺮ )ﻗﻤﺮ ﺳﺎﻝﮑﯽ( اﺳﺖ ﮐﻪ ﺕﺼﻨﻴﻒ ﺧﻮان ﺑﻮدﻩ اﺳ ﺖ‪.‬ﻳﮑ ﯽ از دو ﺳﺘﺎن ﻣﯽ ﮔﻔ ﺖ ﺷﺒﯽ‬
‫در ﻣﺠﻠ ﺲ ﺑﺰﻣ ﯽ ﺣﻀ ﻮر داﺷ ﺘﻪ ﮐ ﻪ ﻋﻠ ﯽ اﮐ ﺒﺮ ﺷ ﻴﺪا ه ﻢ ﺁﻧﺠ ﺎ ﺑ ﻮدﻩ اﺳ ﺖ‪.‬زﻳﺒ ﺎﺋﯽ اﻧ ﺪام و ﻗﺸﻨﮕ ﯽ‬
‫ﺣﺮﮐﺎت و ﻝﻄﻒ ﺹﻮت ﻗﻤﺮ‪ ،‬ﺷﻴﺪا را ﺑﻪ ﺕﺤﺴﻴ ﻦ واداﺷ ﺖ‪.‬ﻣﻴﺰ ﺑﺎن ﮔ ﻔﺖ ‪ :‬ﺕﻤﺠﻴ ﺪ ﮐ ﺎﻓﯽ ﻧﻴ ﺴﺖ ‪ ،‬چﻪ‬
‫ﺑﻬﺘﺮ ﮐﻪ اﺣﺴﺎﺳﺎت ﺧﻮد را در ﻗﺎﻝﺐ ﺷﻌﺮ درﺁوری و ﺧﻮدت ﺑﺨﻮاﻧﯽ‪.‬ﺷﻴﺪا ﮔﻔﺖ ‪ :‬ﺳﻌﺪی در و ﺹﻒ‬
‫اﻳﻦ ﻣﺠﻠﺲ ﺳﺮودﻩ اﺳﺖ و ﺑﻪ ﻃﺮزی دﻝﻨﺸﻴﻦ چﻨﻴﻦ ﺧﻮاﻧﺪ‪:‬‬
‫ﮔﺮم چﻮ‬ ‫ﻳﮏ اﻣﺸﺒﯽ ﮐﻪ در ﺁ ﻏﻮش ﺷ ﺎهﺪ ﺷ ﮑﺮم‬
‫ﻋﻮد ﺑﺮ ﺁﺕﺶ ﻧﻬﻨﺪ ﻏﻢ ﻧﺨﻮرم‬
‫ﺑﺮﺁﻓ ﺘﺎب‬ ‫ﺑﺒﻨﺪ ﻳ ﮏ ﻧ ﻔﺲ ای ﺁﺳ ﻤﺎن درﻳ ﭽﻪ ی ﺹ ﺒﺢ‬
‫‪pdf.tarikhema.ir‬‬

‫ﮐﻪ اﻣﺸﺐ ﺧﻮﺷﺴﺖ ﺑﺎ ﻗﻤﺮم‬

‫)ﺷﻤﺎرﻩ ‪ (١٥٩‬رﻗﺎص ﺑﺎزﻧﮓ )دورﻩ ی ﻓﺘﺤﻌﻠﯽ ﺷﺎﻩ( ﻧﻘﺎﺷﯽ از ﻣﻮزﻩ ی ﮐﺎرﭘﻨﺘﺮا در ﺝﻨﻮب ﻓﺮاﻧﺴﻪ ﮐﭙﻴﻪ ﻋﻠﯽ هﺎﻧﻴﺒﺎل‬
‫‪pdf.tarikhema.ir‬‬

‫اﻧﻮاع رﻗﺺ ‪ -‬ﺗﺎ ﺁﻧﺠﺎ ﮐﻪ اﻃﻼع ﻳﺎﻓﺘﻪ ام رﻗﺼﻬﺎی ﻣﺠﻠﺴﯽ ﭼﻨﺪ ﻗﺴﻢ ﺑﻮدﻩ و هﺮ رﻗﺎﺻﻪ درﻳﮏ ﻧ ﻮع‬
‫ﺁن ﻣﻬﺎرت ﺑﻴﺸﺘﺮی داﺷﺘﻪ اﺱﺖ ازﻳﻦ ﻗﺮار‪:‬‬
‫‪ -١‬رﻗﺺ ﺑﺎ زﻧﮓ ﮐﻪ رﻗﺎﺻﻪ دو زﻧﮓ ﮐﻮﭼ ﮏ ﺑ ﻪ اﻧﮕ ﺸﺖ ﺷ ﺴﺖ و و ﺱﻄﯽ ﺧﻮد ﻣﯽ ﺑ ﺴﺖ و در‬
‫ﺱﺮ ﺿﺮﺑﻬﺎ ‪ ،‬زﻧﮕﻬﺎ را ﺑﺎ ﺑﺎز و ﺑﺴﺘﻪ ﮐﺮدن اﻧﮕﺸﺘﺎن ﺑﻪ ﺻﺪا ﻣﯽ ﺁورد و از زﻧﮕﻬﺎ ﺻ ﺪای ﻇﺮﻳ ﻒ‬
‫ﻣﻨﺎﺱﺒﯽ ﺑﺮﻣﯽ ﺧﺎﺱﺖ ﮐﻪ ﺑﺮﻣﻼﺣﺖ رﻗﺺ ﻣﯽ اﻓﺰود‪.‬از ﮐﺴﺎﻧﻴ ﮑﻪ در ﻳﻦ ﻧ ﻮع رﻗ ﺺ ﻣ ﻬﺎرت داﺷ ﺘﻪ‬
‫اﻧﺪ ﻋﺮوس واﺧﺘﺮ زﻧﮕﯽ و زهﺮا دﺧﺘﺮ)اﺣﺪ( وﺣﺸﻤﺖ را ﻧﺎم ﻣﯽ ﺑﺮﻧﺪ‪.‬ﻋﺮوس زﻧﮓ )ﭼﭗ ﭼ ﭗ( و‬
‫زهﺮای‬

‫)ﺷﻤﺎرﻩ ‪ (١٦٠‬رﻗﺎص در ﺣﺎل ﻣﻌﻠﻖ )دورﻩ ی ﻓﺘﺤﻌﻠﯽ ﺷﺎﻩ( ﮐﺎر ژول ﻝﻮران ﮐﻪ در ﺣﺪود ﺻﺪ ﺱﺎل ﭘﻴﺶ در اﻳﺮان ﮐﺸﻴﺪﻩ‬

‫و اﮐﻨﻮن در ﮐﺘﺎﺑﺨﺎﻧﻪ ی هﻨﺮﮐﺪﻩ ی ﭘﺎرﻳﺲ ﻣﻮﺝﻮد اﺱﺖ‪.‬‬

‫اﺣﺪ )زﻧﮓ رﻳﺰ( را ﺧﻮب ﻣﯽ ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺱ ﺖ‪.‬ﺣﺸ ﻤﺖ ﮔﻴﺴ ﻮان ﺑﻠﻨ ﺪ ﭘﺮﻳ ﺸﺎن دا ﺷﺖ ﮐﻪ ﺑﺮﺷ ﺎﻧﻪ هﺎ ﻳﺶ‬
‫ﻣﯽ رﻳﺨﺖ و ﺑﺎ ﺣﺮﮐﺎت ﺱﺮ و زﻝﻒ و ﻧﻮاﺧﺘﻦ زﻧﮓ ‪ ،‬رﻗﺼﯽ دﻝﻔﺮﻳﺐ ﻣﯽ ﮐﺮد‪.‬‬
‫‪ -٢‬رﻗﺺ ﺑﺎ ﮔﻴﻼس ‪ -‬ﭘﺎﻳﻪ ی ﮔﻴﻼس ﻇﺮﻳﻒ ﺑﻠﻮرﻳﻦ را ﺑ ﻪ د ﻧﺪان ﻣ ﯽ ﮔﺮﻓﺘ ﻨﺪ و در ﺣ ﻴﻦ رﻗ ﺺ از‬
‫ﭘﺸﺖ ﺧﻢ ﻣﯽ ﺷﺪﻧﺪ و ﺁﻧﺮا ﺑﺎ وﺿﻌﯽ ﻣﻄﻠﻮب ﺑ ﻪ ﻧﺰدﻳ ﮏ ده ﺎن ﻣﻴﻬﻤﺎﻧ ﺎن ﻣﯽ ﺑﺮد ﻧﺪ ﺑﺪون اﻳﻨﮑ ﻪ از‬
‫ﮔﻴﻼس ‪ ،‬ﻗﻄﺮﻩ ای ﺑﻪ زﻣﻴﻦ رﻳﺨﺘﻪ ﺷﻮد‪.‬‬
‫‪pdf.tarikhema.ir‬‬

‫)ﺷﻤﺎرﻩ ‪ (١٦١‬رﻗﺎﺻﻪ در ﺣﺎل ﻣﻌﻠﻖ )دورﻩ ی ﻓﺘﺤﻌﻠﻴﺸﺎﻩ( ﻧﻘﺎﺷﯽ از ﻣﻮزﻩ ی هﻨﺮهﺎی زﻳﺒﺎی ﺑﺮﻝﻦ‬

‫‪ -٣‬ﻣﻌﻠﻖ زدن ‪ -‬ا ﻳﻦ ﮐ ﺎرﮔﺮ ﭼ ﻪ ﺑ ﻪ ورزش و )اﮐﺮوﺑﺎﺱ ﯽ( ﺑﻴﺸ ﺘﺮ ﺷﺒﺎهﺖ داﺷ ﺖ وﻝ ﯽ ﭼﻮن ﺧ ﻮد‬
‫هﻨﺮی در رﻗ ﺺ ﺑ ﻪ ﺷ ﻤﺎر ﻣﯽ ﺁﻣ ﺪ ‪ ،‬ذ ﮐﺮش ﺑﯽ ﻣﻨﺎﺱ ﺒﺖ ﻧﻴ ﺴﺖ‪.‬ﻣﻘﺼ ﻮد اﻳﻨ ﺴﺖ ﮐ ﻪ ر ﻗﺎص ﻃﻮل‬
‫ﺗﺎﻻر را ﻣﻌﻠﻖ زﻧﺎن ﺣﺮﮐﺖ ﻣﯽ ﮐﺮد و ﮔ ﺎهﯽ در ﺣﺎﻝﻴﮑ ﻪ دو ﮐﻒ دﺱ ﺘﺶ ﺑ ﺮ زﻣﻴ ﻦ و ﭘﺎ هﺎ در ه ﻮا‬
‫ﺑﻮد ‪ ،‬واروﻧﻪ راﻩ ﻣﯽ رﻓﺖ و اﻳﻦ ﺣﺮﮐﺎت ﻧﻴﺰ ﺑﺎ وزن ﻣﻮﺱﻴﻘﯽ ﺗﻨﺎﺱﺐ داﺷﺖ‪.‬‬
‫‪pdf.tarikhema.ir‬‬

‫‪ -۴‬رﻗﺎﺻﻪ ﺑﺎ ﺷﻤﻌﺪان و ﻻﻟﻪ ‪ -‬ﮐﻪ ﺿﻤﻦ رﻗﺺ ﺑﺎ ﺣﺮﮐﺎﺗﯽ ﻣﻨﺎﺳﺐ ﭼ ﺮخ ﻳﺎ ﻣﻌﻠ ﻖ ﻣ ﯽ زدﻧ ﺪ ﺑﺪون‬
‫اﻳﻨﮑﻪ ﺷﻤﻊ ﺧﺎﻣﻮش ﺷﻮد ﻳﺎ ﻻﻝﻪ‬

‫)ﺷﻤﺎرﻩ ‪ (١٦٢‬رﻗﺺ ﺑﺎﺷﻤﻌﺪان )دورﻩ ی ﻧﺎﺻﺮاﻝﺪﻳﻦ ﺷﺎﻩ( از ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ی ﺷﻬﻨﻮاز ‪ -‬ﮐﭙﻴﻪ ی ﻋﻠﯽ هﺎﻧﻴﺒﺎل‬

‫واژﮔﻮن ﮔﺮدد و ﭼﻨﺎﻧﮑﻪ ﻣﯽ ﮔﻮﻳﻨﺪ ﺣﺸﻤﺖ رﻗﺎص درﻳﻦ ﻓﻦ ﻣﻬﺎرت ﺑﺴﺰاﺋﯽ داﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬
‫رﻗﺼﯽ دﻳﮕﺮ ﮐﻪ ﻝﻄﻔﯽ داﺷﺘﻪ ﺑﻪ اﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﺑﻮدﻩ اﺳﺖ ﮐﻪ ﮐﻒ ا ﻃﺎق ﺁرد ﻣ ﯽ پﺎﺷ ﻴﺪﻧﺪ و رﻗﺎ ﺻﻪ ﺑ ﺎ‬
‫ﻧﻮک ﺷﺴﺖ پﺎ در ﺣﻴﻦ رﻗﺺ ﻧﻘﺸﻪ ﻣﯽ اﻧﺪاﺧﺖ ﻳﺎ ﻧﺎم ﺷ ﺨﺼﯽ را ﻣ ﯽ ﻧﻮ ﺷﺖ و درﻳ ﻦ ﮐ ﺎر )ﻣ ﻨﻮر‬
‫ﺷﻴﺮازی( اﺳﺘﺎدﻩ ﺑﻮدﻩ اﺳﺖ‪.‬‬
‫اﺟﺮای رﻗﺺ ‪ -‬ﺗﺮﺗﻴﺐ رﻗﺺ در ﻣﺠﺎﻝﺲ ﺑﺰم اﻳﻦ ﻃﻮر ﺑﻮدﻩ اﺳﺖ ﮐ ﻪ هﺌ ﻴﺖ ﻧﻮازﻧ ﺪﮔﺎن ‪ ،‬ﺁهﻨﮕﻬ ﺎی‬
‫ﺳ ﻨﮕﻴﻦ ﺁواز ﻣﺎﻧﻨ ﺪ ﻣ ﯽ ﻧﻮاﺧﺘﻨ ﺪ و رﻗﺎﺻ ﻪ هﻤ ﺎﻧﻄﻮر ﮐ ﻪ زﻝ ﻒ اﻓﺸ ﺎن روی زﻣﻴ ﻦ ﻧﺸﺴﺘ ﻪ ﺑ ﻮد ‪،‬‬
‫ﺣﺮﮐﺎت ﻧﺮم ﻣﻼﻳﻢ ﺑﺎ ﺑﺎﻻﺗﻨﻪ و ﺳﺮ و ﮔﻴﺴﻮان اﻧﺠﺎم ﻣﯽ داد و ﭼﺮﺧﻬﺎی ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺑﻪ دور ﮐﻤﺮ ﻣ ﯽ زد‬
‫ﺗﺎ ﺑﺘﺪرﻳﺞ ﺁواز ﻣﻨﺘﻬﯽ ﺑﻪ رﻧﮓ ﺳﻨﮕﻴﻦ ﻣﯽ ﺷﺪ‪.‬رﻗﺎص ﺷﺮوع ﺑﻪ زدن زﻧﮓ ﻣ ﯽ ﮐ ﺮد و ﮔﺎﻩ ﺳ ﺮ را‬
‫از ﺝﻠﻮ و ﻋﻘﺐ ﺑﻪ زﻣﻴﻦ ﻧﺰدﻳﮏ ﻣﯽ ﻧﻤﻮد‪.‬ﺑﻌﺪ ﮐﻢ ﮐﻢ رﻧﮓ ﺗﻨﺪﺗﺮ ﻣﯽ ﺷﺪ و رﻗﺎﺻﻪ از زﻣﻴ ﻦ ﺑﺮﻣ ﯽ‬
‫ﺧﺎﺳﺖ و ﺑﺎ ﺁه ﻨﮓ ﺷ ﺮوع ﺑﻪ رﻗ ﺺ ﻣ ﯽ ﻧ ﻤﻮد و در ﺁ ﺧﺮ ﮐ ﻪ ﻣﻮﺳ ﻴﻘﯽ ﺑﻪ وزﻧ ﻬﺎی ﺗ ﻨﺪ ﻣ ﯽ رﺳ ﻴﺪ‬
‫ﺣﺮﮐﺎت ﺁﮐﺮوﺑﺎﺳﯽ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻣﯽ ﺷﺪ‪.‬‬
‫‪pdf.tarikhema.ir‬‬

‫)ﺷﻤﺎرﻩ ‪ (١٦٣‬رﻗﺎص در ﺣﺎل ﺑﺸﮑﻦ زدن )دورﻩ ی ﻧﺎﺻﺮاﻝﺪﻳﻦ ﺷﺎﻩ( از ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ی ﺷﻬﻨﻮاز ﮐﭙﻴﻪ ی ﻋﻠﯽ هﺎﻧﻴﺒﺎل‬

‫اﻳﻦ ﻳﮏ ﻧﻮع ﺁن ﺑﻮد ﮐﻪ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﺨﺘﺼﺮ اﺷﺎرﻩ ﺷﺪ ﭼﻮن در اﻳﻨﮑﺎر ﺗﺨﺼﺺ ﻧﺪارم ﺷ ﺎﻳﺪ ﻧ ﺘﻮاﻧﻢ ﺑ ﻪ‬
‫ﺧﻮﺑﯽ ﺣﻖ ﻣﻄﻠﺐ را ادا ﮐﻨﻢ‪.‬اﻣﻴ ﺪوارم ا هﻞ ﻓ ﻦ ﺑﺎ ﺷﺎﻳﺴﺘﮕﯽ ﺑﻴ ﺸﺘﺮی ﻗ ﺪم در اﻳ ﻦ راﻩ ﮔﺬارﻧ ﺪ و در‬
‫اﻃ ﺮاف اﻳ ﻦ رﻗ ﺺ ه ﺎی ﻣﺤﻠ ﯽ و ﻣﻠ ﯽ ﺗﺤﻘﻴﻘ ﺎت ﺑﻴﺸ ﺘﺮی ﻧﻤﺎﻳﻨ ﺪ و ﻧﺘﻴﺠ ﻪ را ﺑ ﻪ اﻃ ﻼع ﻋﻼﻗﻤﻨ ﺪان‬
‫ﺑﺮﺳﺎﻧﻨﺪ‪.‬‬
‫ﭘﺎﻳﺎن ﻡﻮﺿﻮع ‪ -‬ا ﻳﻦ ﺑ ﻮد ذﮐ ﺮ ﻣﺨﺘ ﺼﺮی از ر ﻗﺺ ه ﺎی اﻳﺮاﻧ ﯽ ﮐ ﻪ ه ﻨﺮ ﺑﺴﻴ ﺎر زﻳﺒ ﺎﺋﯽ ﺑ ﻮد و ﺑ ﺎ‬
‫ﮐﻤﺎل ﺗﺄﺳﻒ در ﺷﺮف از ﺑﻴﻦ رﻓﺘﻦ اﺳﺖ‪.‬ﺷﺎﻳﺪ پﻴﺮزﻧ ﺎﻧﯽ ه ﻨﻮز ﺑﺎ ﺷﻨﺪ ﮐﻪ اﻃ ﻼع ﮐ ﺎﻣﻠﺘﺮی داﺷ ﺘﻪ و‬
‫ﺑﺘﻮاﻧﻨﺪ اﻧﻮاع ﺁن را دارﻧﺪ ‪ ،‬ﭼﻪ ﺧﻮب ﺑﻮد ﮐﻪ رﻗﺼﻬﺎی ﻣﻠﯽ ﺧﻮد را ﻓﺮا ﮔﻴﺮﻧﺪ و ﺑﺎ رﻧﮕﻬﺎی زﻳ ﺒﺎی‬
‫اﻳﺮاﻧﯽ ﺑﺮﻗﺼﻨﺪ‪.‬هﻢ ﻓﺎل اﺳﺖ هﻢ ﺗﻤﺎﺷﺎ‪.‬هﻢ هﻨﺮ ﻣ ﻠﺖ ﺧﻮد را زﻧ ﺪﻩ ﮐﺮدﻩ ا ﻧﺪ و هﻢ ﺁرزوی دل زﻳ ﺒﺎ‬
‫پﺴﻨﺪ ﺧﻮﻳﺶ را ﺑﺎ اﻳﻦ ﺻﻨﻌﺖ ﻇﺮﻳﻒ ﺑﺮﺁوردﻩ اﻧﺪ‪.‬ﺣﺎﻻ ﺑﻪ ﻣﺜﻞ ﻣﻌﺮوف ‪ :‬اﻳﻦ ﮔﻮی و ا ﻳﻦ ﻣ ﻴﺪان‪ .‬ﺗﺎ‬
‫ﭼﻪ ﮐﻨﺪ هﻤﺖ واﻻی ﺗﻮ!‬
‫‪pdf.tarikhema.ir‬‬

‫ردﻳﻒ ﻣﻮﺳﻴﻘﯽ اﻳﺮاﻧﯽ‬

‫ﺗ ﺎ اﻳﻨﺠ ﺎ ﺳ ﺨﻦ از ﻧﻮازﻧ ﺪﮔﺎن و ﺧﻮاﻧﻨ ﺪﮔﺎن و ﺳ ﺎزهﺎ ﺑ ﻮد‪.‬ﺣ ﺎﻻ ﺑﺎﻳ ﺪ دﻳ ﺪ ﭘﺎﻳ ﻪ و اﺳ ﺎس ﻣﻮﺳ ﻴﻘﯽ ﻣ ﺎ‬
‫ﭼﻴﺴﺖ‪.‬در ﻳﻦ ﮐﺘ ﺎب ﻣﮑ ﺮر ﻧ ﺎم دﺳ ﺘﮕﺎﻩ ﺁواز ‪ ،‬ﮔﻮﺷ ﻪ ‪ ،‬ﻣﺎﻳ ﻪ و ﻣﻘ ﺎم ﺑ ﻪ ﮐ ﺎر رﻓ ﺘﻪ اﺳ ﺖ‪.‬ا ﻣﺮوز هﻢ‬
‫ﮐﻠﻤﺎﺗﯽ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻣﺎهﻮر‪ ،‬اﺻﻔﻬﺎن ‪ ،‬ﺷﻮر و ﻏﻴﺮﻩ ﺑﺴﻴﺎر ﺷﻨﻴﺪﻩ ﻣﯽ ﺷﻮد ﮐﻪ ذﮐ ﺮ ﺳﺎﺑﻘﻪ ی ﺗﺎرﻳﺨﯽ ﺁﻧ ﻬﺎ‬
‫ﺧ ﺎﻝﯽ از ﻓﺎﻳ ﺪﻩ ﻧﻴﺴ ﺖ‪.‬ه ﺮ ﭼﻨ ﺪ ﺑﺤ ﺜﯽ اﺳ ﺖ ﻓ ﻨﯽ ﮐ ﻪ از ﺣ ﺪود ﻣﻄﺎﻝ ﺐ اﻳ ﻦ ﺳﺮﮔﺬﺷ ﺖ )ﻧﻈ ﺮی ﺑ ﻪ‬
‫ﻣﻮﺳﻴﻘﯽ( ﺳﺎﻝﻬﺎ ﭘﻴﺶ ﻧﻮﺷﺘﻪ و ﺑﻪ ﭼﺎپ رﺳﺎﻧﻴﺪﻩ اﺳﺖ وﻝﯽ ﭼ ﻮن ﺁن ﮐﺘ ﺎب ﺗﻨﻬ ﺎ ﺑ ﻪ ﮐ ﺎر اه ﻞ ﻓ ﻦ ﻣ ﯽ‬
‫ﺧﻮرد و ﺑﺮای دﻳﮕﺮان ﺧﺴﺘﻪ ﮐﻨﻨﺪﻩ اﺳﺖ ﺑﺮای اﻳﻨﮑ ﻪ ﺗﺎ ا ﻧﺪازﻩ ای ﺧﻮاﻧﻨ ﺪﻩ ی ا ﻳﻦ ﮐﺘ ﺎب را ه ﻢ ﺑ ﻪ‬
‫ﻣﻄﻠﺐ ﺁﺷﻨﺎ ﮐﻨﻢ ‪ ،‬ﺧﻼﺻﻪ ای ازﻳﻦ ﻧﮑﺎت را ﺑﺎ زﺑﺎن ﺳﺎدﻩ در ﻳﻦ ﺝ ﺎ ذﮐ ﺮ ﻣﯽ ﻧﻤ ﺎﻳﻢ ﺗ ﺎ ﻣﻌﻠ ﻮم ﺷﻮد‬
‫ردﻳﻒ ﮐﻪ رﮐﻦ اﺳﺎﺳﯽ ﻣﻮﺳﻴﻘﯽ ﻣﺎ را ﺗﺸﮑﻴﻞ ﻣﯽ دهﺪ ﭼﻴﺴﺖ‪.‬‬
‫در ﮐﺘﺎﺑﻬﺎی ﻗﺪﻳﻢ ﻣﻮﺳﻴﻘﯽ اﻳﺮان ‪ ،‬دوازدﻩ ﻣﻘﺎم را ﻣﻮﺿﻮع ﺑﺤﺚ ﻗﺮار دادﻩ اﻧﺪ ‪:‬‬
‫‪-٣‬‬ ‫ﻮا‬ ‫‪ -٢‬ﻧ‬ ‫ﺎق‬ ‫‪ -١‬ﻋﺸ‬
‫‪ -٤‬راﺳﺖ‬ ‫ﺑﻮﺳﻠﻴﮏ‬
‫‪-٧‬‬ ‫ﻔﻬﺎن‬ ‫‪ -٦‬اﺻ‬ ‫ﺮاق‬ ‫‪ -۵‬ﻋ‬
‫‪ -٨‬ﺑﺰرگ‬ ‫زﻳﺮاﻓﮑﻨﺪ‬
‫‪-١١‬‬ ‫ﻮی‬ ‫‪ -١٠‬راه‬ ‫ﻪ‬ ‫‪ -٩‬زﻧﮕﻮﻝ‬
‫‪ -١٢‬ﺣﺠﺎزی‬ ‫ﺣﺴﻴﻨﯽ‬
‫ﺑﺮﺧﯽ ﭼﻨﺪ داﻳﺮﻩ را هﻢ ﻣﻼﻳﻢ ﻃﺒﻊ داﻧﺴﺘﻪ و ﻧﺎم ﺁﻧﻬﺎ را ﭼﻨﻴﻦ ﻧﻮﺷﺘﻪ اﻧﺪ ‪:‬‬
‫زﻧﮕﺒﺎر ‪ -‬ﮔﻠﺴﺘﺎن ‪ -‬ﺑﻬﺎر ‪ -‬ﺑﻮﺳﺘﺎن ‪ -‬ﻋﺬری ‪ -‬واﻣﻖ ‪ -‬زﻳﺮﮐﺶ ﺣﺴﻴﻨﯽ ‪ -‬ﻧﻬﻔﺖ ﺣﺠﺎز‪.‬‬
‫ﻋﻼوﻩ ﺑﺮ دواﻳﺮ ﻓﻮق ‪ -‬ﺷﺶ ﺁواز ﻧﻴﺰ ذﮐﺮ ﮐﺮدﻩ اﻧﺪ ‪:‬‬
‫ﮔﻮﺷ ﺖ )ﮔﻮاﺷ ﺖ( ‪ -‬ﮔﺮداﻧﻴ ﺎ ‪ -‬ﺳ ﻠﻤﮏ ‪ -‬ﻧ ﻮروز ‪ -‬ﻣﺎﻳ ﻪ ‪ -‬ﺷ ﻬﻨﺎز ‪ -‬اﺿ ﺎﻓﻪ ﺑ ﺮ ﺁﻧﻬ ﺎ ‪ ٢٤‬ﺷ ﻌﺒﻪ ه ﻢ‬
‫ﺗﺸﺨﻴﺺ دادﻩ اﻧﺪ‪:‬‬
‫دوﮔﺎﻩ ‪ -‬ﻧﻮروز ﺑﻴﺎﺗﯽ ‪ -‬اوج ‪ -‬اﺻ ﻔﻬﺎﻧﮏ ‪ -‬ﺳﻪ ﮔ ﺎﻩ ‪ -‬ﻧﻮروز ﻋ ﺮب ‪ -‬ﻧﻴﺮ ﻳﺰ‪ -‬ﻧﻬﺎو ﻧﺪ ‪ -‬ﭼﻬﺎرﮔ ﺎﻩ ‪-‬‬
‫ﻧﻮروز ﺻﺒﺎ ‪ -‬ﻣﺒﺮﻗﻊ ‪ -‬ﻣ ﺤﻴﺮ‪ -‬ﭘﻨﺠﮕ ﺎﻩ ‪ -‬ﺣﺼ ﺎر‪ -‬ﻣﺎهﻮر‪ -‬ﺧ ﻮزی ‪ -‬ﻋﺸ ﻴﺮان ‪ -‬ﻧﻬ ﻔﺖ ‪ -‬ه ﻤﺎﻳﻮن ‪-‬‬
‫رﮐﺐ ‪ -‬ﻧﻮروز ﺧﺎرا ‪ -‬ﻋﺰال ‪ -‬زاﺑﻠﯽ ‪ -‬روی ﻋﺮاﻗﯽ‬
‫ﭼﻨﺪ ﻧﺎم دﻳﮕﺮ هﻢ در ﮐﺘﺐ ﭘﻴﺸﻴﻨﻴﺎن ﺁﻣﺪﻩ اﺳﺖ‪:‬‬
‫ﻣﻘﻠﻮب )ﻣﻐﻠﻮب( ‪ ،‬ﺑﺴﺘﻪ ﻧﮕﺎر‪ ،‬ﻧﻴﺸﺎﺑﻮر )ﻧﺸﺎﺑﻮرک( و ﮐﻮﭼﮏ‪.‬‬
‫راﺝﻊ ﺑﻪ اﻳﻨﮑﻪ هﺮ ﻳﮏ از ﻣﻘﺎﻣﺎت و دواﻳﺮ و ﺷﻌﺒﻪ هﺎ و ﺁوازهﺎ در ﭼﻪ ﭘ ﺮدﻩ ای ﺑ ﻮدﻩ ﻣﻄﺎ ﻝﺐ ﻓ ﻨﯽ‬
‫ﺑﺴﻴﺎر در ﮐﺘﺎﺑﻬﺎ ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ ﮐﻪ از ﺣﻮﺻﻠﻪ ی اﻳﻦ ﺧﺎرج اﺳﺖ‪.‬‬
‫اﻳﻦ ﺑﻮد ﺁﻧﭽﻪ ﻋﻠﻤﺎی ﻣﻮﺳﻴﻘﯽ اﻳﺮان ﻳﻌﻨﯽ ﺁﻧﻬﺎ ﮐﻪ اﻳﻦ ﻓﻦ را از ﺝ ﻬﺖ ﻋﻠ ﻤﯽ ﻣﻮرد ﺑﺤ ﺚ ﻗﺮار دادﻩ‬
‫‪pdf.tarikhema.ir‬‬

‫اﻧﺪ ذﮐﺮ ﻧﻤﻮدﻩ اﻧﺪ‪.‬‬

‫اﻣﺎ در دﻳﻮان ﺷﺎﻋﺮان ﭘﺎرﺳﯽ ﮔﻮی ﻧﻴﺰ ﻧﺎم ﺑﺴﻴﺎری ﻧﻐﻤﻪ هﺎی ﻣﻮﺳﻴﻘﯽ ﺑﻪ ﻣﻴﺎن ﺁﻣﺪﻩ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮ‬
‫ﺁﻧﻬﺎ در ﮐﺘﺐ ﻋﻠﻤﯽ ﻣﻮﺳﻴﻘﯽ ﻳﺎﻓﺖ ﻧﻤﯽ ﺷﻮد و ﭼﻮن اﻏ ﻠﺐ ﺁﻧ ﻬﺎ ﻓﺎر ﺳﯽ ﺧﺎﻝﺺ ا ﺳﺖ ‪ ،‬ﻳﺎدﮔ ﺎری از‬
‫ﻣﻮﺳﻴﻘﯽ ﻗﺪﻳﻢ اﻳﺮان )دورﻩ ی ﻗﺒﻞ از اﺳﻼم ( ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬هﺮ ﭼﻨﺪ ﻣﻌﻠﻮم ﻧﻴ ﺴﺖ ا ﻳﻦ ﻧﻐﻤ ﻪ هﺎ ﭼ ﻪ ﺑﻮدﻩ‬
‫وﻝﯽ ﭼﻮن ﺧﺎﻃﺮات ﺗﺎرﻳﺨﯽ ﻣﻮﺳﻴﻘﯽ ﮐﻬﻦ ﻣﺎ را ﺑﻪ ﻳﺎد ﻣﯽ ﺁورد ‪ ،‬ﻧﮕﺎﺷﺘﻪ ﻣﯽ ﺷﻮد‪:‬‬
‫‪pdf.tarikhema.ir‬‬

‫ﺧﺴﺮواﻧﯽ ‪ -‬ﺗﺨﺖ اردﺷﻴﺮ‪ -‬ﺑﺎغ ﺷ ﻬﺮیﺎر‪ -‬ﮐﻴﺨﺴ ﺮوی ‪ -‬ﺁﺋﻴ ﻦ ﺟﻤﺸﻴ ﺪ ‪ -‬ﮐ ﻴﻦ ای ﺮج ‪ -‬ﮐ ﻴﻦ ﺱ ﻴﺎوش ‪-‬‬
‫ﺑﺎغ ﺷﻴﺮیﻦ ‪ -‬ﻧﻮروزﺑﺰرگ ‪ -‬ﻧﻮروزﮐﻮﭼﮏ ‪ -‬ﺷﺐ ﻓﺮخ ‪ -‬ﻓﺮخ روز ‪ -‬ﺱﺮوﺱ ﺘﺎن ‪ -‬رو ﺷﻦ ﭼﺮاغ‬
‫‪ -‬ﻧﻴﻤﺮوز ‪ -‬ﮔﻠﺰار‪ -‬ﺟﺎﻡﻪ دران ‪ -‬ﮔﻨﺞ ﺑ ﺎد ﺁور‪ -‬ﮔ ﻨﺞ ﮐﺎو‪ -‬ﮔ ﻨﺞ ﺱﻮﺧﺘﻪ ‪ -‬ﺑﺎغ ﺱﻴﺎو ﺷﺎن ‪ -‬ﺷﺎدﺑﺎد ‪-‬‬
‫ﺱ ﺒﺰﺑﻬﺎر‪ -‬راﻩ ﮔ ﻞ ‪ -‬ﭘﺎﻝﻴﺰﺑ ﺎن ‪ -‬دل اﻧﮕ ﻴﺰان ‪ -‬ﭼﮑ ﺎوک ‪ -‬درﻏ ﻢ ‪ -‬ﮔ ﻞ ﻧ ﻮش ‪ -‬ﺁزاد وار‪ -‬ﺱ ﺮو‪-‬‬
‫ﺱﻬﯽ ‪ -‬ﺱﺮوﺱﺘﺎرﻩ ‪ -‬ﻡﺸﮑﺪاﻧﻪ ‪ -‬ﻡﻬﺮﮔﺎﻧﯽ ‪ -‬اورﻧﮕﯽ ‪ -‬ﺁرایﺶ ﺧﻮرﺷﻴﺪ ‪ -‬ﻧﺨﺠﻴﺮﮐﺎن ‪ -‬ﮐﺒﮏ دری ‪-‬‬
‫اوراﻡ ﻦ ‪ -‬ﺷ ﺎدروان ﻡﺮواری ﺪ ‪ -‬ﻧ ﻮش ﻝﺒﻴﻨ ﺎن ‪ -‬ﺱ ﺒﺰﻩ در ﺱ ﺒﺰﻩ ‪ -‬ﻧﻮﺷ ﻴﻦ ﺑ ﺎدﻩ ‪ -‬دﻝﻨ ﻮاز‪ -‬ﻧﻬﺎوﻧ ﺪی ‪-‬‬
‫راح روح ‪ -‬هﻔ ﺖ ﮔﻨ ﺞ ‪ -‬راﻡ ﺶ ﺟ ﺎن ‪ -‬ﻧﺎﻗﻮﺱ ﯽ ‪ -‬ﺷ ﻴﺸﻢ ‪ -‬ﻗﺎﻝﻮﺱ ﯽ ‪ -‬ﻡ ﺎﻩ ﺑ ﺮ ﮐﻮه ﺎن ‪ -‬ﺣﻠﻘ ﻪ ی‬
‫ﮐ ﺎووس ‪ -‬ﺗﺨ ﺖ ﻃﺎﻗ ﺪیﺲ ‪ -‬ﻗﻔ ﻞ روﻡ ﯽ ‪ -‬زی ﺮ ﻗﻴﺼ ﺮان ‪ -‬ﺱ ﻴﻮارﺗﻴﺮ‪ -‬روای ﻧﻴ ﮏ ‪ -‬ﺷ ﺒﺪیﺰ‪ -‬ﺱ ﺎز‬
‫ﻧﻮروز‬
‫ﺣﺎل اﮔﺮ ﺑﻌﻀﯽ ﻧﺎﻡﻬﺎی ﻡﮑﺮر را ﺣﺬف ﮐﻨﻴﻢ ﺑﺎز هﻢ ﻧﻮاهﺎی ﻗﺪیﻢ ﻡﻮﺱﻴﻘﯽ ﻡﺎ ﮐﻪ ﻻا ﻗﻞ ﻧﺎﻡﺶ ﺑﺎ ﻗﯽ‬
‫ﻡﺎﻧﺪﻩ از ﺹﺪ ﻡﺘﺠﺎوز اﺱﺖ‪.‬اﻝﺒﺘﻪ ﻋﻠ ﻞ ﺑﺴ ﻴﺎری ﻡﻮ ﺟﺐ از ﺑﻴ ﻦ رﻓﺘ ﻦ یﺎ ﺗﻐ ﻴﻴﺮ ﺷ ﮑﻞ دادن ا یﻦ ﻧﻐﻤ ﻪ‬
‫هﺎﺱﺖ ﮐﻪ ﻡﯽ ﺗﻮان ﻡﻬﻤﺘﺮیﻦ ﺁﻧﻬﺎ را دو ﭼﻴﺰ داﻧﺴﺖ ‪ :‬ﺣﻤﻠﻪ ی ﻋﺮب و ﻧﺪاﺷﺘﻦ ﺧﻂ ﻡﻮﺱﻴﻘﯽ‪.‬‬
‫وﻗﺘﯽ هﺠﻮم اﻋﺮاب ﺱﻠﻄﻨﺖ ﺱﺎﺱﺎﻧﻴﺎن را واژﮔﻮن ﮐﺮد ‪ ،‬و ﭼﻬﺎر ﻗﺮن اول ا ﺱﻼﻡﯽ دورﻩ ی ﻓﺘﺮﺗ ﯽ‬
‫ﺑﻪ وﺟﻮد ﺁورد ‪ ،‬ﺑﺴﻴﺎری از ﺁﺛﺎر ﺗﻤ ﺪن ﻗﺪیﻢ ای ﺮان از ﺑ ﻴﻦ ر ﻓﺖ ﮐ ﻪ ی ﮑﯽ از ﺁن ﺟﻤﻠ ﻪ هﻢ ﻡﻮﺱ ﻴﻘﯽ‬
‫ﺑﻮد‪.‬ا ﻡﺎ ایﺮاﻧ ﻴﺎن ﻡﻴ ﻬﻦ دو ﺱﺖ از ﭘﺎی ﻧﻨﺸﺴﺘ ﻨﺪ ﺗ ﺎ ﮐ ﻢ ﮐ ﻢ ﻋ ﻠﻢ و هﻨﺮ ﺧﻮد را ﺑ ﻪ ﻗﻮم ﻓﺎﺗﺢ ﺗﺤﻤﻴ ﻞ‬
‫ﮐﺮدﻧﺪ و ﺗﻤﺪن درﺧﺸﺎن اﺱﻼﻡﯽ را ﮐﻪ اﺱ ﺎس ﺁن از ﺗ ﻤﺪن ا یﺮان ﻗﺪیﻢ ﺱ ﺮﭼﺸﻤﻪ ﮔﺮﻓﺘ ﻪ اﺱ ﺖ ﺑﻨ ﻴﺎد‬
‫ﻧﻬﺎدﻧﺪ‪.‬ﻡﻮﺱﻴﻘﯽ ﺷﻨﺎﺱﺎن ﻧﻴﺰاﻝﺤﺎن و ﻧﻐﻤﻪ هﺎی ﻓﺎرﺱﯽ را ﺑﻪ ﻋﺮﺑﻬﺎ ﺁﻡﻮﺧﺘﻨﺪ و هﻨﺮ ﺟﺪی ﺪی ﮐ ﻪ ﻡﺎ یﻪ‬
‫ی اﺹ ﻠﯽ ﺁن از ﻡﻮﺱ ﻴﻘﯽ ای ﺮان ﺑ ﻮد ﺑ ﻪ وﺟ ﻮد ﺁوردﻧ ﺪ‪.‬از اواﺋ ﻞ ﻗ ﺮن ﭼﻬ ﺎردهﻢ هﺠ ﺮی دوﺑ ﺎرﻩ‬
‫ﻡﻮﺱﻴﻘﯽ ایﺮان ﺟﻨﺒ ﻪ ی ﻋﻠﻤ ﯽ یﺎﻓ ﺖ و اﺛ ﺮ ﺁن در ﮐﺘﺎﺑ ﻬﺎ هﻮ یﺪا ﺷ ﺪ و ا یﻦ ﮐ ﺎر ﺗ ﺎ ﻗ ﺮن ﻧﻬ ﻢ ﺑﻌ ﺪ از‬
‫هﺠﺮت دﻧﺒﺎل ﮔﺮدیﺪ و دریﻦ ﭘﺎﻧﺼﺪ ﺱﺎل ﮐﺘﺎﺑﻬﺎﺋﯽ ﮐﻪ ﺱ ﺎﺑﻘًﺎ ﺑ ﻪ ﺁﻧﻬ ﺎ اﺷ ﺎرﻩ ﻧ ﻤﻮدم ﺗﺄﻝﻴﻒ ﺷ ﺪ ﮐﻪ هﻢ‬
‫اﮐﻨﻮن ﻡﺎیﻪ ی ﻋﻠﻤﯽ ﻡﻮﺱﻴﻘﯽ ﻡﻠﻞ اﺱﻼﻡﻴﺴﺖ‪.‬وﻝﯽ دوﺑﺎرﻩ دورﻩ ی اﻧﺤﻄﺎط ﭘﻴﺶ ﺁ ﻡﺪ و از ﻗﺮن ﻧﻬ ﻢ‬
‫هﺠﺮی ﺑﻪ ﺑﻌﺪ ﺗﺄﻝﻴﻒ ﺷﺎیﺴﺘﻪ ی ذﮐﺮی ﻧﺸﺪ‪.‬ﭘﺲ ﺑﺎ ایﻦ هﻤﻪ ﻡﺸﮑﻼت و ﻡﻮاﻧﻊ ﭘﯽ در ﭘﯽ ﺑﺎز هﻢ ﺑﺎیﺪ‬
‫ﺷﮑﺮ ﮔﺰار ﺣﺎﻓﻈﻪ ی اهﻞ ایﻦ هﻨﺮ ﺑﻮد ﮐﻪ اﻝ ﺤﺎن ﻡﻮ ﺱﻴﻘﯽ را ﮐ ﻪ ﺧ ﻂ ﻧﺪا ﺷﺖ ‪ ،‬در ﺱﻴﻨﻪ هﺎ ﺣ ﻔﻆ‬
‫ﮐﺮدﻧﺪ و ﺑﻪ ﻡﺎ ﺗﺤﻮیﻞ دادﻧﺪ و ﭘﺮ واﺽ ﺤﺴﺖ ﮐﻪ ﺑﺎ ا یﻦ روش ‪ ،‬از ﺗﺤﺮی ﻒ و ﺗﻐ ﻴﻴﺮ ﺑﺮﮐﻨ ﺎر ﻧﻤﺎ ﻧﺪﻩ‬
‫اﺱﺖ ‪.‬‬
‫*****‬
‫اﮐﻨﻮن ﮐﻪ ﺑﻪ اﺱﺎﻡﯽ ﻧﻐﻤﻪ هﺎی ﻗﺪیﻢ ﺁﺷﻨﺎ ﺷﺪیﺪ ‪ ،‬ﺑﻪ ﺷﺮح دﺱﺘﮕﺎهﺎی اﻡ ﺮوزﻩ ی ﻡﻮﺱ ﻴﻘﯽ ای ﺮان ﻡ ﯽ‬
‫ﭘﺮدازم‪.‬‬
‫در ﺣﺎل ﺣﺎﺽﺮ ﻡﻮﺱﻴﻘﯽ ﻡﺎ ﺷﺎﻡﻞ هﻔﺖ دﺱﺘﮕﺎهﺴﺖ‪:‬‬
‫‪ -١‬ﺷﻮر ‪ -٢‬ﺱﻪ ﮔﺎﻩ ‪ -٣‬ﭼﻬﺎر ﮔﺎﻩ ‪ -٤‬هﻤﺎیﻮن ‪ -٥‬ﻡﺎهﻮر ‪ -٦‬ﻧﻮا ‪ -٧‬راﺱﺖ ﭘﻨﺠﮕﺎﻩ‬
‫‪pdf.tarikhema.ir‬‬

‫ه ﺮ ﻳ ﮏ از دﺳ ﺘﮕﺎهﻬﺎی هﻔ ﺖ ﮔﺎﻧ ﻪ ‪ ،‬ﻳ ﮏ ﻣﻘ ﺎم اﺻ ﻠﯽ را ﺗﺸﮑﻴ ﻞ ﻣ ﯽ ده ﺪ و ه ﺮ دﺳ ﺘﮕﺎﻩ دارای‬

‫ﻧﻐﻤﺎﺗﻴﺴ ﺖ ﮐ ﻪ ﮔﻮﺷ ﻪ ﻧﺎﻣﻴ ﺪﻩ ﻣ ﯽ ﺵ ﻮد‪.‬ﺵ ﮏ ﻧﻴﺴ ﺖ ﮐ ﻪ اﮐ ﺜﺮ ﻧﻮازﻧ ﺪﮔﺎن اﻣ ﺮوز ﭼ ﻮن ﺣﻮﺻ ﻠﻪ ی‬
‫ﻓﺮاﮔﺮﻓﺘﻦ ﺗﻤﺎم ﮔﻮﺵ ﻪ ه ﺎر را ﻧﺪارﻧ ﺪ ‪ ،‬ﺑﻪ ﻧﻮاﺧﺘﻦ ﺑﻌ ﻀﯽ از ﺁﻧﻬ ﺎ اﮐﺘﻔ ﺎ ﻣﯽ ﮐﻨ ﻨﺪ و ﺵﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﮔﻮش‬
‫ﺑﺮﺧﯽ از ﺧﻮاﻧﻨﺪﮔﺎن اﻳﻦ ﮐﺘﺎب ﻧﻴﺰ ﻧﺎﻣﻬﺎﺋﯽ ﮐﻪ ذﮐﺮ ﻣﯽ ﮐﻨﻴﻢ ﻧﺮﺳﻴﺪﻩ ﺑﺎ ﺵﺪ وﻝ ﯽ ﺟﺎی ﺵﮑﺮ ﺑﺎﻗﻴ ﺴﺖ‬
‫ﮐﻪ اﮔﺮ ﻧﻮازﻧﺪﮔﺎن ﺑﯽ ﻋﻼﻗﻪ ‪ ،‬اﻳﻦ ﮔﻮﺵﻪ هﺎ را ﻳﺎد ﻧﻤ ﯽ ﮔﻴﺮﻧ ﺪ و ﺑﺎ ﺳﺎز ﺧﻮد ﻧ ﻤﯽ ﻧﻮاز ﻧﺪ در اﺙ ﺮ‬
‫زﺣﻤﺎت ﭼﻨﺪ ﺗﻦ از اﺳ ﺘﺎدان ﻓﻦ ﺗ ﻤﺎم ﺁﻧ ﻬﺎ ﺑ ﯽ ﮐﻢ و ﮐﺎ ﺳﺖ ﺑﺎ ﺧﻂ ﻣﻮ ﺳﻴﻘﯽ ﺑﻴ ﻦ اﻝﻤﻠ ﻠﯽ در ﺳ ﺎﻝﻬﺎی‬
‫اﺧﻴﺮﻧﻮﺵﺘﻪ ﺵﺪﻩ و ﺑﻪ اﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ از زوال ﺁﻧﻬﺎ ﺟﻠﻮﮔﻴﺮی ﺑﻪ ﻋﻤﻞ ﺁﻣﺪﻩ اﺳﺖ‪.‬ﭘﺲ ﻣﯽ ﺗﻮان ﮔﻔﺖ ﺁﻧﭽﻪ‬
‫از ﺻﺪ ﺳﺎل ﺑﻪ اﻳﻦ ﻃﺮف ﺑﻪ رواﻳﺖ ﺑﻪ ﻣ ﺎ رﺳ ﻴﺪﻩ اﺳ ﺖ در دﻓ ﺘﺮ و ﮐﺘ ﺎب ﻣﻀ ﺒﻮط اﺳ ﺖ و ﮐﺴﺎﻧ ﯽ‬
‫ﮐﻪ ﺑﺨﻮاهﻨﺪ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﻪ اهﻞ ﻓﻦ ﮐﻪ ﻣﺘﺎﺳﻔﺎﻧﻪ ﻋﺪﻩ ی ﺁﻧﻬﺎ ﺑﺴﻴﺎر ﮐﻤﻴﺎب اﺳﺖ ﻣﺮاﺟ ﻌﻪ ﻧﻤﺎﻳﻨ ﺪ و ﻓ ﺮا‬
‫ﮔﻴﺮﻧﺪ‪.‬‬
‫روزی ﮐﻪ ﺗﻘﯽ داﻧﺸﻮر)اﻋﻠﻢ اﻝﺴﻠﻄﺎن( را ﻣﻼﻗﺎت ﻧﻤﻮدم ‪ ،‬ﭼﻨﻴ ﻦ اﻇ ﻬﺎر دا ﺵﺖ ﮐ ﻪ در ز ﻣﺎن ﺣﻴ ﺎت‬
‫ﻣﻴﺮزاﻋﺒﺪاﷲ ﮐﻪ اﻣﺮوز ردﻳﻒ ﮐﺎﻣ ﻞ ﻣﻮﺳ ﻴﻘﯽ ﻣ ﺎ ﺑﻪ ﻧ ﺎم او ﻣﻌﺮوﻓ ﺴﺖ ‪ ،‬از ا ﺳﺘﺎد ﺧﻮاﺳ ﺖ ﮐﻪ ﻧﺎم‬
‫ﮔﻮﺵﻪ هﺎی ﺁوازهﺎ ﻧﻮﺵﺘﻪ ﺵﻮد و ﺑﻪ ﻳﺎدﮔﺎر ﺑﺎﻗﯽ ﺑﻤﺎﻧﺪ‪.‬‬
‫اﺳﺘﺎد ﻧﻴﺰ اﻳﻦ درﺧﻮاﺳﺖ را ﭘﺬﻳﺮﻓﺖ و ﺵﺮﺣﯽ در ﭼﻨﺪ ﺻﻔﺤﻪ ﺑﻪ ﺧﻂ و اﻧﺸﺎی ﺧﻮد ﻧﻮﺵﺘﻪ ﺑﻪ اﻳﺸﺎن‬
‫ﺗﺴﻠﻴﻢ ﮐﺮد‪.‬وﻝﯽ ﻣﺘﺎﺳﻔﺎﻧﻪ ﮔﺬﺵﺖ زﻣﺎن ﻣﻮﺟﺐ از ﻣﻴﺎن رﻓﺘﻦ ﺁﻧﻬﺎ ﺵ ﺪ و ﺗﻨ ﻬﺎ اوﻝ ﻴﻦ ور ﻗﺶ ﺑ ﺎﻗﯽ ﺑﻮد‬
‫ﮐﻪ ﻋﻴﻨًﺎ در اﺧﺘﻴﺎر اﻳﻦ ﺟﺎﻧﺐ ﮔﺬاردﻧﺪ‪.‬‬
‫اﻳﻦ ﻳﮏ ﺻﻔﺤﻪ اﮔﺮ ﺧﻂ اﺳ ﺘﺎد ﺑ ﻮد ‪ ،‬ﺁن را در ﻳﻦ ﺟﺎ ﮐﻠﻴﺸ ﻪ ﻣ ﯽ ﮐﺮدم وﻝ ﯽ ﭼﻮن ﺑ ﺎ ﺗﺤﻘﻴ ﻘﺎﺗﯽ ﮐ ﻪ‬
‫ﮐﺮدم ﺑﺮ ﻣﻦ ﺙﺎﺑﺖ ﺵﺪ ﮐﻪ اﮔﺮ هﻢ ﺑﻴﺎن ﻣﻄﻠﺐ ازﻣﻴﺮزاﻋﺒﺪاﷲ ﺑﺎﺵﺪ ‪ ،‬ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﻳﮑﯽ از دوﺳﺘﺎن ﻳ ﺎ‬
‫ﺵﺎﮔﺮدان ﻧﺰدﻳﮑﺶ ﮐﻪ اهﻞ ادب و داﻧﺶ ﺑﻮدﻩ ﺁن را ﻧﻮﺵ ﺘﻪ ﺑﺎ ﺵﺪ ز ﻳﺮا ﺑﻪ ﻃﻮری ﮐ ﻪ ﻣﻼﺣ ﻈﻪ ﻣ ﯽ‬
‫ﮐﻨﻴﺪ ﺳﺒﮏ ﻧﮕﺎرش ‪ ،‬ﻣﻨﺸﻴﺎﻧﻪ اﺳﺖ‪.‬‬
‫اﻳﻨﮏ ﻋﻴﻦ ﻣﻄﻠﺐ ‪) :‬ﺑﺪﻳﻬﯽ اﺳﺖ ﻣﻮﺳﻴﻘﯽ ﭼﻪ ﻋﻠﻢ دﻗﻴﻖ روح ﻧﻮازی اﺳﺖ و در ﺗﺤﺮﻳﮏ اﺣﺴﺎﺳ ﺎت‬
‫ﺗﺄﺙﺮات و ﺗﻮﻝﻴﺪ ﺵﻮﻗﻬﺎ و ﻃﺮﺑﻬﺎ و هﻴﺠﺎﻧﻬﺎ ﭼﻪ ﻣﻘﺎم ﺑﻠﻨﺪ و ﭼ ﻪ ﺗ ﺄﺙﻴﺮ ﺳ ﺎﺣﺮاﻧﻪ ی دارد و اﺳ ﺎﺗﻴﺪ اﻳ ﻦ‬
‫ﻋﻠﻢ از زﻣﺎن ﻗﺪﻳﻢ ﺗﺎ ﮐﻨﻮن ﭼﻪ زﺣﻤﺘﻬﺎ ﮐﺸﻴﺪﻩ و در ﻧﻮاﺧﺘﻦ اﻗﺴﺎم ﺳﺎزهﺎ و ﺁﻻت ﻣﻮﺳﻴﻘﯽ ﭼﻪ هﻨﺮهﺎ‬
‫ﮐﺮدﻩ و ﺑﺎ ﻧﻐﻤﻪ هﺎی ﻝﻄﻴﻒ ﻣﻔﺮح ﭼﻪ ﻝﺬاﻳﺬ رو ﺣﺎﻧﯽ اﻳ ﺠﺎد ﻧﻤ ﻮدﻩ اﻧ ﺪ‪.‬در ﺻﻮرﺗﯽ ﮐ ﻪ اهﻤ ﻴﺖ ﺣ ﻔﻆ‬
‫ﺁهﻨﮓ را ﮐﻪ روح ﺁواز اﺳ ﺖ ﺑ ﻪ ﮐﻨ ﺎری ﺑ ﮕﺬارﻳﻢ و ﺑ ﻪ وا ﺳﻄﻪ ی ﻧﺪا ﺵﺘﻦ ) ﻧﺖ( ﺑﻪ ﻧﮕﺎهﺪا ﺵﺘﻦ ﺁن‬
‫ﻣﻮﻗﻊ ﻧﺸﻮﻳﻢ ﺑﺎﻳﺪ ﻻاﻗﻞ ﮐﺎری ﮐﻨﻴﻢ ﮐﻪ اﺳﺎﻣﯽ اﻳﻦ ﺁوازهﺎی دﻝﭙﺬﻳﺮ ﺑﻪ ﻣﺮور زﻣﺎن از ﻣﻴﺎن ﻧﺮود‪.‬‬
‫ﺑﺴﻴﺎر ﺗﺄﺳ ﻒ اﻧﮕ ﻴﺰ ا ﺳﺖ و اﻝﺒ ﺘﻪ ارﺑ ﺎب اﻃ ﻼع ﻧ ﻴﺰ ﺗ ﺼﺪﻳﻖ ﻣﯽ ﮐﻨ ﻨﺪ ﮐ ﻪ از ﻧﻐ ﻤﺎت و ﺳ ﺮودهﺎی‬
‫زﻣﺎن ﭘﻴﺶ در ﻋﺼﺮ ﺣﺎﺽﺮ ﻣﺎ اﺙﺮی ﺑﺎﻗﯽ ﻧﻤﺎﻧﺪﻩ ا ﺳﺖ و ﺁن هﻤ ﻪ ﻝ ﻄﺎﺋﻒ ﻗﻴ ﻤﺘﯽ ﭼ ﻨﺎن در ﭘ ﺮدﻩ ی‬
‫ﻓﺮاﻣﻮﺵﯽ ﻣﺘﻮاری ﺵﺪﻩ اﻧ ﺪ ﮐﻪ ﻋﻼ ﻣﺖ و ﺟﻮد ﺁﻧﻬ ﺎ ﻧ ﻴﺰ ﻣ ﺤﻮ و ﻧﺎﺑﻮد اﺳ ﺖ‪.‬ﻣ ﺜﻼ از ﮔﻨ ﺞ ﮐ ﺎروان ‪،‬‬
‫ﺵﺎدروان ﻣﺮوارﻳﺪ ‪ ،‬اورﻧﮓ ‪ ،‬ﻣﺸﮏ داﻧﻪ ‪ ،‬ﺗﺎر ﻧﻮروز ‪ ،‬راﻩ ﺵﺒﺪﻳﺰ‪ ،‬ﻧﻮش ﺑ ﺎدﻩ ‪ ،‬ﻧﻴ ﻤﺮوز ‪ ،‬ﺑﺎﻧ ﮓ‬
‫ﺳﺒﺰﻩ ‪ ،‬ﮐﻪ از اﻝﺤﺎن ﺳﯽ ﮔﺎﻧﻪ ی )ﺑﺎرﺑﺪ( ﻣﻮ ﺳﻴﻘﯽ ﺵﻨﺎس ﺑ ﻮدﻩ و ﺣﻀ ﺮت اﺳ ﺘﺎد اﺟ ﻞ ﺵ ﻴﺦ ﻧﻈﺎﻣ ﯽ‬
‫ﻗﺪس ﺳﺮﻩ در ﺻﻔﺖ ﺑﺎرﺑﺪ هﻤﻪ ی ﺁﻧﻬﺎ را ﺵﺮح دادﻩ اﻧ ﺪ اﻣ ﺮوز ﻧﺸﺎﻧ ﻪ ی در ﻋ ﺎﻝﻢ ﻣﻮﺳ ﻴﻘﯽ اﻳﺮاﻧ ﯽ‬
‫ﻳﺎﻓﺖ ﻧﻤﯽ ﺵﻮد ﭘﺮ دور ﻧﺮوﻳﻢ و ﺑﻪ ﻗﺮﻧﻬﺎی ﮔﺬﺵﺘﻪ رﺟﻮع ﻧﮑﻨ ﻴﻢ ﺵ ﺎﻳﺪ ﺁوازه ﺎی ﭘﻨﺠ ﺎﻩ ﺳﺎل ﻗﺒ ﻞ هﻢ‬
‫در ﺧﺎﻃﺮ ﻣﺎهﺎ ﻣﺤﻔﻮظ ﻧﺒﺎﺵﺪ‪.‬‬
‫درﻳﻦ دورﻩ ﮐﻪ اﻏﻠﺐ ﺁﻗﺎﻳﺎن و ﻣﺘﻌﻠﻤﻴﻦ ﻣﺪارس ﺑﻪ راهﻨﻤﺎﺋﯽ ذوق ﺳﻠﻴﻢ ﺑﻪ ﺁﻣﻮﺧﺘﻦ! اﻳﻦ ﻋﻠ ﻢ ﻣﺸﻐ ﻮل‬
‫‪pdf.tarikhema.ir‬‬

‫ﺵﺪﻩ و هﺮ ﻳﮏ ﺑﻪ ﻓﺮاﺧﻮر ﺟﻮ هﺮ ذاﺗ ﯽ ﺑ ﻪ ﺗﺤﺼ ﻴﻞ ﺁن هﻤ ﺖ ﮔﻤﺎﺵ ﺘﻪ ا ﻧﺪ ﺑ ﺮای ﭘﻴ ﺶ ﺑ ﺮدن ﮐﺎر و‬

‫ﺳﻬﻮﻝﺖ ﻋﻤﻞ ﻻزم ﺑﻮد ﺑﻪ ﻧﺎم ﺁوازهﺎ ﻣﻄﻠﻊ ﺑﺎﺵ ﻨﺪ ﻝ ﻬﺬا ا ﻳﻦ ﺑﻨ ﺪﻩ ی ﻓﻘ ﻴﺮ ﻋ ﺒﺪاﷲ ﮐ ﻪ از اول ﻋ ﻤﺮ ﺑ ﺎ‬
‫ﺑﺮادر ارﺟﻤﻨﺪ ﻣﺮﺣﻮﻣﻢ ﺁﻗﺎ ﺣﺴﻴﻨﻘﻠﯽ در اﻳﻦ راﻩ رﻧﺠﻬﺎ ﺑﺮدﻩ و ﺑﻪ ﻣﻘﺎﻣﯽ رﺳﻴﺪﻩ ام ﻣﺤﺾ ﺧﺪﻣﺖ ﺑﻪ‬
‫ﻣﺘﻌﻠﻤﻴﻦ اﻳﻦ ﻓﻦ ﺵﺮﻳﻒ اﺳﺎﻣﯽ ﺁوازهﺎ را ﺑﻪ رﺵﺘﻪ ی ﻧﻈﻢ و ﻃﺒﻊ درﺁوردﻩ ﺑﺎ ﺑﻨﺎء وﻃﻦ ﻋﺰﻳﺰ ﺗﻘﺪﻳ ﻢ‬
‫ﮐﺮدم ﺗﺎ در ﻧﺰد ﻗﺪرداﻧﺎن ﻳﺎدﮔﺎری ﻻﻳﻖ ازﻳﻦ ﺑﻨﺪﻩ ﺑﺎﻗﯽ ﺑﻤﺎﻧﺪ‪(.‬‬
‫‪pdf.tarikhema.ir‬‬

‫از ﺟﻤﻠ ﻪ ی ﺁﺧ ﺮ ﭼﻨﻴ ﻦ ﺑ ﻪ ﻧﻈ ﺮ ﻣ ﯽ رﺳ ﺪ ﮐ ﻪ ﻗﺼ ﺪ داﺷ ﺘﻪ اﻧ ﺪ اﻳ ﻦ ﺟ ﺰوﻩ را ﺑ ﻪ ﭼ ﺎپ ﺑﺮﺳ ﺎﻧﻨﺪ و‬

‫ﻣﺘﺄﺳ ﻔﺎﻧﻪ ﺕﻮﻓ ﻴﻖ ﻧﻴﺎﻓﺘ ﻪ اﻧ ﺪ‪.‬از ﻃ ﺮف دﻳﮕ ﺮ ﻣ ﺼﺎدف ه ﻤﺎن اﻳ ﺎم ‪ ،‬ﻓﺮﺹ ﺖ ﺷ ﻴﺮازی ﻣﺸﻐ ﻮل ﺕﺄﻝﻴ ﻒ‬
‫ﮐﺘﺎب ﺑﺤﻮراﻻﻝﺤﺎن ﺑﻮدﻩ و ﭘﺲ از ﺁﺷ ﻨﺎﺋﯽ ﺑ ﺎ د ﮐﺘﺮ ﻣ ﻬﺪی ﺹ ﻠﺤﯽ ﺑ ﻪ ﺕﻬ ﺮان ﺁ ﻣﺪﻩ و ﺑ ﺎ ا ﺳﺘﺎدان ﻓ ﻦ‬
‫ﻣﺸﻮرت ﮐﺮدﻩ و ﭼﻨﺎﻧﮑ ﻪ ﻗ ﺒﻼ ا ﺷﺎرﻩ ﺷﺪ ﮐﺘ ﺎب ﻣﺰ ﺑﻮر را ﺑﻪ ز ﻳﻮر ﻃ ﺒﻊ ﺁراﺳ ﺘﻪ و در هﻤﺎﻧ ﺠﺎ ﻧﺎم‬
‫دﺳﺘﮕﺎهﻬﺎ و ﺕﻤﺎم ﮔﻮﺷﻪ هﺎ را هﻢ ﺛﺒﺖ ﮐﺮدﻩ اﺳﺖ‪.‬هﻤﭽﻨﻴﻦ ﻣﻬﺪﻳﻘﻠﯽ ه ﺪاﻳﺖ )ﻣﺨﺒﺮاﻝﺴﻠﻄ ﻨﻪ( ﻧﻴﺰ اﻳ ﻦ‬
‫اﺳﺎﻣﯽ را در ﺕﺄﻝﻴﻒ ﺧﻮد ﺑﻪ ﻧﺎم )ﻣﺠﻤﻊ اﻻدوار( ﺿﺒﻂ ﻧﻤ ﻮدﻩ و ﻣﺄ ﺧﺬش هﻤ ﺎن ردﻳ ﻒ ﻣﻴﺮزاﻋﺒ ﺪاﷲ‬
‫اﺳﺖ ﮐﻪ ﺷﺎﮔﺮدش ﻣﻨﺘﻈﻢ ‪ ،‬ﺑﺎ ﺳﻪ ﺕﺎر ﻧﻮاﺧﺘﻪ و او هﻢ ﻧﻮﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻧﮕﺎرﻧﺪﻩ ﺑﺎ ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﺑﻪ ﻣ ﺪارک ﻣﺰﺑ ﻮر‪ ،‬اﺳ ﺎﻣﯽ ﮔﻮ ﺷﻪ هﺎی ه ﺮ دﺳ ﺘﮕﺎﻩ را درﻳ ﻦ ﺟ ﺎ ﻣﯽ ﻧ ﮕﺎرد و‬
‫ﺿﻤﻨﺄ اﻳﻦ ﻧﮑﺘﻪ را ﻧﻴﺰ ﻣﺘﺬﮐﺮ ﻣﯽ ﺷﻮد ﮐ ﻪ ﺑﻌ ﻀﯽ از اﻳ ﻦ ﻧﺎﻣﻬ ﺎ در دﺳ ﺘﮕﺎهﺎی ﻣﺨﺘﻠ ﻒ ﺕ ﮑﺮار ﻣ ﯽ‬
‫ﺷﻮد ﺑﺪﻳﻦ ﻣﻌﻨﯽ ﮐﻪ ﻳﮏ ﮔﻮﺷﻪ ﺑﺎ هﻤﺎن ﻧﺎم ﺧﻮد در دو ﻳﺎ ﭼﻨﺪ دﺳﺘﮕﺎﻩ ﺑﻪ ﮐ ﺎر ﻣ ﯽ ﺁﻳ ﺪ ﻣﻨﺘﻬ ﺎ در ه ﺮ‬
‫دﺳﺘﮕﺎﻩ اﺹﻞ ﻳﮑﻴﺴﺖ وﻝﯽ ﺕﻐ ﻴﻴﺮ ﭘ ﺮدﻩ ﻣ ﯽ ﻳﺎﺑ ﺪ و ﺑ ﻪ ﺕﻨﺎﺳ ﺐ ﺁن ﻣ ﻘﺎم ﺟ ﻠﻮﻩ ﻣ ﯽ ﮐ ﻨﺪ ﻣ ﺜﻼ ﮔﻮﺷ ﻪ ی‬
‫ﮐﺮﺷﻤﻪ ﮐﻪ در اﻏﻠﺐ دﺳﺘﮕﺎهﻬﺎ ﻧﻮاﺧﺘﻪ ﻣﯽ ﺷﻮد ‪ ،‬در هﻤﻪ ﺟ ﺎ وزن و ﺡﺎﻝ ﺖ ﺧﻮد را ﺡﻔ ﻆ ﻣ ﯽ ﮐ ﻨﺪ‬
‫اﻣ ﺎ ﺕ ﺎﺑﻊ دﺳ ﺘﮕﺎهﻴﺴﺖ ﮐ ﻪ ﺟ ﺰء ﺁن ﻳﮑﻴﺴ ﺖ ﻣﺎﻧﻨ ﺪ ﻋ ﺮاق ﮐ ﻪ در ﻣ ﺎهﻮر و ﻧ ﻮا و راﺳ ﺖ ﭘﻨﺠﮕ ﺎﻩ و‬
‫اﻓﺸﺎری ﻧﻮاﺧﺘﻪ ﻣﯽ ﺷﻮد و در هﻤﻪ ﺟﺎ ﺑﻪ ﻳﮏ ﺷﮑﻞ اﺳﺖ ﻣﻨﺘﻬﺎ در ﻣﺎهﻮر و راﺳﺖ ﭘﻨﺠﮕﺎﻩ ﭘﺮدﻩ ی‬
‫اﺹﻠﯽ دﺳﺘﮕﺎﻩ را ﺕﻐﻴﻴﺮ ﻧﻤﯽ دهﺪ وﻝﯽ در ﻧﻮا و اﻓﺸﺎری ﻣﻮﺟﺐ ﺕﻐﻴﻴﺮ ﻣﻘﺎم ﻣﯽ ﺷﻮد‪.‬‬
‫ﻧﮑﺘﻪ ی دﻳﮕﺮ ﺷﺎﻳﺴﺘﻪ ی ذﮐﺮ اﻳﻨﺴﺖ ﮐﻪ هﻔﺖ دﺳﺘﮕﺎﻩ ﻣﻮﺳﻴﻘﯽ ﻣﺎ ﺕﺸﮑﻴﻞ ﭘﻨﺞ ﻣﻘ ﺎم ﻣﺨﺘ ﻠﻒ ﻣﯽ د هﺪ‬
‫ﻳﻌﻨﯽ ﺑﻪ اﺹﻄﻼح ﻋﻠﻤﯽ ﻣﻘﺎم ﻣﺎهﻮر و راﺳﺖ ﭘﻨﺠﮕﺎﻩ و هﻤﭽﻨﻴ ﻦ ﻣ ﻘﺎم ﺷ ﻮر و ﻧﻮا ﻳﮑﻴﺴ ﺖ و ازﻳ ﻦ‬
‫ﭘﻨﺞ ﻣﻘﺎم ﺕﻨﻬﺎ دو ﻧﻮع ﺁن در ﻣﻮﺳﻴﻘﯽ ﺑﻴﻦ اﻝﻤﻠﻠﯽ ﺑﮑﺎر ﻣﯽ رود ﺑﻪ اﻳﻦ ﻣﻌﻨﯽ ﮐﻪ ﻣﺎهﻮر‪ ،‬ﻣﻘﺎم ﺑﺰرگ‬
‫)‪ (Mode majeure‬و هﻤ ﺎﻳﻮن و اﺹ ﻔﻬﺎن ﺑ ﺎ ﻳ ﮏ اﺧﺘ ﻼف ﮐﻮﭼ ﮏ ‪ ،‬ﻣﻘ ﺎم ﮐﻮﭼ ﮏ )‪Mode‬‬
‫‪ (mineure‬اﺳ ﺖ‪.‬ﭘ ﺲ ﻣ ﺎ دارای ﺳ ﻪ ﻣﻘ ﺎم اﺿ ﺎﻓﯽ هﺴﺘﻴ ﻢ )ﺷ ﻮر‪ ،‬ﺳ ﻪ ﮔ ﺎﻩ و ﭼﻬ ﺎر ﮔ ﺎﻩ( ﮐ ﻪ در‬
‫ﻣﻮﺳﻴﻘﯽ اروﭘﺎﺋﯽ وﺟﻮد ﻧﺪارد‪.‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ اﮔﺮ ﺑﮕﻮﺋﻴﻢ ﻣﻮﺳﻴﻘﯽ ﻣﺎ ﻏﻨﯽ ﺕﺮاﺳﺖ ‪ ،‬ادﻋﺎ ﻧﻴﺴﺖ ﺑﻠﮑﻪ ﻋﻴ ﻦ‬
‫ﺡﻘﻴﻘﺖ اﺳﺖ ﻣﻨﺘﻬﺎ دﺳ ﺖ ﻋ ﻠﻢ ﺑﺎ ه ﻤﺎن دو ﻣﻘ ﺎم در ﻣﻮ ﺳﻴﻘﯽ ﺁﻧ ﻬﺎ ﮐﺎری ﮐﺮدﻩ ﮐ ﻪ از ﻧ ﻈﺮ ﻣ ﺎ ﺷ ﺒﻴﻪ‬
‫اﻋﺠﺎز اﺳﺖ و ﺑﯽ داﻧﺸﯽ ﻣﺎ ﺑﺎ دا ﺷﺘﻦ ﭼﻨﻴ ﻦ ﺑﻨ ﻴﺎن ﻣﺤﮑ ﻢ ﻣﻮ ﺟﺐ ﻋ ﻘﺐ اﻓ ﺘﺎدﮔﯽ ﻣﻮﺳ ﻴﻘﯽ ﻣﻠ ﯽ ﺷ ﺪﻩ‬
‫اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﭼﻮن ﺑ ﺤﺚ درﻳ ﻦ ﻣﻄﻠ ﺐ ﮐ ﺎر را ﺑ ﻪ ورود اﺹ ﻄﻼﺡﺎت ﻓ ﻨﯽ ﻣﯽ ﮐﺸﺎ ﻧﺪ ﮐ ﻪ ﺑ ﻪ ﺷ ﻴﻮﻩ ی ا ﻳﻦ ﮐﺘ ﺎب‬
‫ﻧﻴﺴﺖ ‪ ،‬ﺑﻴﺶ ازﻳﻦ ﺟﺎی ﺳﺨﻦ ﺑ ﺎﻗﯽ ﻧ ﻤﯽ ﻣﺎ ﻧﺪ‪ .‬ﭘﺲ هﻤ ﺎن ﺑ ﻬﺘﺮ ﮐﻪ ﺑﻪ ا ﺹﻞ ﻣﻄ ﻠﺐ ﻳﻌ ﻨﯽ ذﮐ ﺮ ﻧﺎم‬
‫ﮔﻮﺷﻪ هﺎی هﺮ دﺳﺘﮕﺎﻩ ﮐﻪ ﻗﺒﻼ وﻋﺪﻩ ﮐﺮدم ﺑﭙﺮدازم‪.‬ﺿ ﻤﻨﺎ اﻳ ﻦ ﻧﮑﺘ ﻪ را ﻣﺘ ﺬﮐﺮ ﻣ ﯽ ﺷ ﻮم ﮐﻪ ﻣﻤ ﮑﻦ‬
‫اﺳﺖ ﻧﺎﻣﻬﺎﺋﯽ ﮐﻪ در ذﻳﻞ ﻣﻼﺡﻈﻪ ﻣﯽ ﮐﻨﻴ ﺪ از ﻝ ﺤﺎظ ﭘﺲ و ﭘ ﻴﺶ ﺑ ﻮدن ﺑﺎ ﺑﻌ ﻀﯽ از ﻣ ﻨﺎﺑﻊ ﻣﻄﺎﺑ ﻖ‬
‫ﻧﺒﺎﺷ ﺪ ‪ ،‬ﻣ ﻦ اﮐﺜﺮﻳ ﺖ را در ﻧﻈ ﺮ ﮔﺮﻓﺘ ﻪ ام ‪ ،‬ﺡ ﺎل اﮔ ﺮ ﻧﻐﻤ ﻪ ای در ﻳ ﮏ ردﻳ ﻒ ﺟﻠﻮﺕ ﺮ ﺑﺎﺷ ﺪ و در‬
‫ردﻳﻒ دﻳﮕﺮ ﻋﻘﺐ ﺕﺮ‪ ،‬ﻣﻮﺿﻮع ﻣﻬﻢ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻧﻤﯽ رﺳﺪ ‪ ،‬ﻋﻤﺪﻩ ی ﻣﻄﻠﺐ ﺡﻔﻆ اﺹﻞ اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪ -١‬دﺳﺘﮕﺎﻩ ﺷﻮر‪ :‬درﺁﻣﺪهﺎ ‪ -‬ﮔﻮﺷﻪ ی رهﺎب ‪ -‬ﻧﻐﻤﻪ ‪ -‬زﻳﺮﮐﺶ ﺳﻠﻤﮏ ﺳﻠﻤﮏ ‪ -‬ﮔﻠﺮﻳﺰ‪ -‬ﺹﻔﺎ ‪-‬‬
‫ﺑﺰرگ ‪ -‬دوﺑﻴﺘﯽ ‪ -‬ﺧﺎرا ‪ -‬ﻗﺠﺮ‪ -‬ﻣﻼﻧﺎزی ‪ -‬ﺡﺰﻳﻦ ‪ -‬ﻋﺰال ‪ -‬ﻣﺠﻠﺲ اﻓﺮوز‪ -‬ﺷﻬﻨﺎز‪ -‬ﻗﺮﭼﻪ‬
‫رﺿﻮی ‪ -‬ﻋﺎﺷﻖ ﮐﺶ‬
‫ﺑﻴﺎت ﮐﺮد ‪ -‬ﺡﺎﺟﯽ ﺡﺴﻨﯽ ‪ -‬ﺑﺴﺘﻪ ﻧﮕﺎر ‪ -‬ﻗﻄﺎر‪ -‬ﻗﺮاﺋﯽ‬
‫ﺑﻴﺎت ﺕﺮک ‪ -‬دوﮔﺎﻩ ﻓﻴﻠﯽ ‪ -‬ﺷﮑﺴﺘﻪ ‪ -‬ﺟﺎﻣﻪ داران ‪ -‬ﻣﻬﺪی ﺿﺮاﺑﯽ ‪ -‬روح اﻻرواح‬
‫‪pdf.tarikhema.ir‬‬

‫اﺑﻮﻋﻄﺎ )ﺳﺎرﻧﮓ( ﺳﻴﺨﯽ ‪ -‬ﺡﺠﺎز‪ -‬ﭼﻬﺎرﭘﺎرﻩ )ﭼﻬﺎرﺑﺎغ( ﮐﺒﺮی ‪ -‬دﺷﺘﯽ ‪ -‬ﺑﻴﺪﮔﺎﻧﯽ ‪ -‬ﮔﺮﻳﻠﯽ ‪-‬‬
‫اﻓﺸﺎری ‪ -‬ﮔﻮﺷﻪ ی ﻋﺮاق ‪ -‬ﻣﺜﻨﻮی‬
‫‪pdf.tarikhema.ir‬‬

‫‪ -٢‬دﺳﺘﮕﺎﻩ ﻣﺎهﻮر‪ :‬درﺁﻣﺪهﺎ ‪ -‬داد ‪ -‬ﻣﺠﻠﺲ اﻓﺮوز‪ -‬ﺧﺴﺮواﻧ ﯽ ‪ -‬دﻝﮑ ﺶ ‪ -‬ﺧ ﺎوران ‪ -‬ﻃﺮب اﻧ ﮕﻴﺰ‪-‬‬
‫ﻧﻴﺸ ﺎﺑﻮرک ‪ -‬ﻧﺼﻴﺮﺧ ﺎﻧﯽ )ی ﺎ ﻃﻮﺳ ﯽ( ﺁذرﺑﺎیﺠ ﺎﻧﯽ ‪ -‬ﻓﻴﻠ ﯽ ‪ -‬زیﺮاﻓﮑﻨ ﺪ ‪ -‬اﺑ ﻮل ‪ -‬ﺣﺼﺎرﻣ ﺎهﻮر‪-‬‬
‫ﻧﻴﺮیﺰ‪ -‬ﻧﺤﻴﺐ ‪ -‬ﻋﺮاق ‪ -‬ﻣﺤﻴﺮ‪ -‬ﺁﺵﻮراوﻧﺪ ‪ -‬اﺹﻔﻬﺎﻧﮏ ‪ -‬ﺣ ﺰیﻦ ‪ -‬ﻧﻐﻤ ﻪ ‪ -‬زﻧﮕﻮ ﻝﻪ ‪ -‬راک ﮐﺸ ﻤﻴﺮ‪-‬‬
‫راک ﻋﺒﺪاﷲ ‪ -‬ﺳﺎﻗﯽ ﻧﺎﻣﻪ ‪ -‬ﺹﻮﻓﯽ ﻧﺎﻣﻪ ‪ -‬ﮐﺸﺘﻪ ﻣﺮدﻩ‬
‫‪ -٣‬دﺳﺘﮕﺎﻩ ﭼﻬﺎرﮔﺎﻩ ‪ :‬درﺁﻣﺪهﺎ ‪ -‬ﭘﻴﺶ زﻧﮕﻮﻝﻪ ‪ -‬زﻧﮕﻮﻝﻪ ‪ -‬ﻧﻐﻤﻪ ‪ -‬زاﺑﻞ ‪ -‬ﺑﺴﺘﻪ ﻧﮕﺎر‪ -‬ﻣﻮیﻪ ‪-‬‬
‫ﺣﺼﺎر‪ -‬ﻣﺨﺎﻝﻒ ‪ -‬ﻣﻐﻠﻮب ‪ -‬ﺣﺪی ﭘﻬﻠﻮی ‪ -‬رﺝﺰ )ارﺝﻮزﻩ( ‪ -‬ﻣﻨﺼﻮری‬
‫‪ -۴‬ﺳﻪ ﮔﺎﻩ ‪ :‬درﺁﻣﺪهﺎ ‪ -‬زاﺑﻞ ‪ -‬ﻣﻮیﻪ ‪ -‬زﻧﮓ ﺵﺘﺮ‪ -‬رهﺎب ‪ -‬ﻣﺴﻴﺤﯽ ‪ -‬ﺵﺎﻩ ﺧﺘﺎﺋﯽ ‪ -‬ﺕﺨﺖ ﻃﺎﻗﺪیﺲ‬
‫‪ -۵‬دﺳﺘﮕﺎﻩ هﻤﺎیﻮن ‪ :‬درﺁﻣﺪهﺎ ‪ -‬ﻣﻮاﻝﻴﺎن ‪ -‬ﭼﮑﺎوک ‪ -‬ﻃﺮز ‪ -‬ﺑ ﻴﺪاد ‪ -‬ﻧﯽ داود ‪ -‬ﺑﺎوی ‪ -‬اﺑﻮاﻝ ﭽﭗ ‪-‬‬
‫ﻝﻴﻠﯽ ﻣﺠﻨﻮن ‪ -‬راوﻧ ﺪی ‪ -‬ﻧﻮروزﻋ ﺮب ‪ -‬ﻧﻮروز ﺹ ﺒﺎ ‪ -‬ﻧﻮروزﺧ ﺎرا ‪ -‬ﻧ ﻔﻴﺮ‪ -‬ﻓﺮ ﻧﮓ ‪ -‬ﺵﻮ ﺵﺘﺮی ‪-‬‬
‫ﺝﺎﻣﻪ دران ‪ -‬ﺑﺨﺘﻴﺎری ‪ -‬ﻣﺆاﻝﻒ ‪ -‬ﻋﺰال ‪ -‬دﻧﺎﺹﺮی ‪ -‬ﺑﻴﺎت اﺹﻔﻬﺎن ‪ -‬ﺑﻴﺎت راﺝ ﻊ )راﺝ ﻪ( ‪ -‬ﺳﻮز‬
‫و ﮔﺪاز ‪ -‬راز و ﻧﻴﺎز ‪ -‬ﻣﺜﻨﻮی‬
‫‪ -۶‬دﺳ ﺘﮕﺎﻩ ﻧ ﻮا‪ :‬درﺁﻣ ﺪهﺎ ‪ -‬ﮔﺮداﻧﻴ ﻪ ‪ -‬ﻧﻐﻤ ﻪ ‪ -‬ﺑﻴ ﺎت راﺝ ﻊ ‪ -‬ﻋﺸ ﺎق ‪ -‬ﺣ ﺰیﻦ ‪ -‬ﻧﻬﻔ ﺖ ‪ -‬ﮔﻮﺵ ﺖ ‪-‬‬
‫ﻋﺸﻴﺮان ‪ -‬ﻧﺸﺎﺑﻮرک ‪ -‬ﻣﺠﻠﺴﯽ ‪ -‬ﺧﺠﺴﺘﻪ ‪ -‬ﺣﺴﻴﻦ ‪ -‬ﻣﻠﮏ ﺣﺴﻴﻨﯽ ‪ -‬ﺑﻮﺳﻠﻴﮏ ‪ -‬ﻧﻴﺮیﺰ‬
‫‪ -٧‬راﺳﺖ ﭘﻨﺠﮕﺎﻩ ‪ :‬درﺁﻣﺪهﺎ ‪ -‬زﻧﮕﻮﻝﻪ ‪ -‬ﭘﺮواﻧﻪ ‪ -‬ﻧﻐﻤﻪ ‪ -‬روح اﻓ ﺰا ‪ -‬ﺧﺴﺮواﻧ ﯽ ‪ -‬ﭘﻨﺠﮕ ﺎﻩ ‪ -‬ﺳﭙﻬﺮ‬
‫‪ -‬ﻋﺸﺎق ‪ -‬ﻧﻴﺮیﺰ‪ -‬ﺑﻴﺎت ﻋﺠﻢ ‪ -‬ﻣﺒﺮﻗﻊ ‪ -‬ﻗﺮﭼﻪ ‪ -‬ﺑﺤﺮﻧﻮر‬
‫اﺑﻮاﻝﭽﭗ ‪ ،‬ﻝﻴﻠﯽ ﻣﺠﻨﻮن ‪ ،‬راوﻧﺪی ‪ ،‬ﻧﻮروزهﺎ ‪ ،‬ﻧﻔﻴﺰ‪ ،‬ﻓﺮﻧﮓ و ﻋﺮاق ﺑﺎ ﺕﻤﺎم ﻣﻠﺤﻘﺎﺕﺶ ﻧﻴﺰ در‬
‫راﺳﺖ ﭘﻨﺠﮕﺎﻩ ﻧﻮاﺧﺘﻪ ﻣﯽ ﺵﻮد‪.‬‬
‫ایﻦ ﻧﮑﺘﻪ را ﻧﻴﺰ ﺑﺎیﺪ ﺕﻮﺿﻴﺢ دهﻢ ﮐﻪ در ردیﻒ ﻗﺪیﻢ اﺑﻮﻋﻄﺎ ‪ ،‬ﺕﺮک اﻓﺸﺎری و د ﺵﺘﯽ ﺝﺰء د ﺳﺘﮕﺎﻩ‬
‫ﺵﻮر ﻧﻮاﺧﺘﻪ ﻣﯽ ﺵﺪﻩ اﺳﺖ‪.‬ﺑﻌﺪهﺎ ﭼﻮن دﺳﺘﮕﺎﻩ ﺵﻮر ﻣﻔﺼﻞ ﺑﻮدﻩ و ﺑﺮای ایﻦ ﺁوازه ﺎی ﮐﻮﭼ ﮏ ه ﻢ‬
‫ﻗﻄﻌﺎﺕﯽ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﭘﻴﺶ درﺁﻣﺪ ‪ ،‬ﺕﺼﻨﻴﻒ و رﻧﮓ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺵﺪﻩ اﺳﺖ ﺑﺘﺪریﺞ ﺝﻨ ﺒﻪ ی اﺳ ﺘﻘﻼﻝﯽ یﺎﻓﺘ ﻪ ا ﺳﺖ‬
‫ﭼﻨﺎﻧﮑﻪ اﻣﺮوز هﻢ ﺑﺎ ایﻨﮑﻪ ﺝﺰء ﺵﻮر ﺣﺴﺎب ﻣﯽ ﺵﻮد ‪ ،‬ﺁواز ﺝﺪاﮔﺎﻧﻪ ای ﺑﻪ ﺵﻤﺎر ﻣﯽ ﺁیﺪ‪.‬‬
‫‪pdf.tarikhema.ir‬‬

‫ﭘﺎﻳﺎن ﺳﺨﻦ‬
‫در اواﺋﻞ ﺗﺎﺑﺴﺘﺎن ‪ ١٣٠٢‬روزی ﺧﺎﻧﻢ ﻳﻤﻦ اﻟﺴﻠﻄﻨﻪ ﮐﻪ ﺑﺎ ﻣﺎدرم دوﺱﺖ ﺻﻤﻴﻤﯽ ﺑ ﻮد ﺑ ﻪ ﺧﺎﻧ ﻪ ی ﻣﺎ‬
‫ﺁﻣ ﺪ‪.‬وﻗ ﺘﯽ دﻳ ﺪ ﻣ ﻦ ه ﻢ ﺱ ﺎز ﻣ ﯽ زﻧ ﻢ ‪ ،‬ﮔﻔ ﺖ دﻳﮕ ﺮ از ﻳﻦ ﺑﻬ ﺘﺮ ﻧﻤ ﯽ ﺷ ﻮد ‪ ،‬ﺑﺎﻳ ﺪ روﺣ ﯽ ﺟ ﺎن را ﺑ ﺎ‬
‫)ﻧ ﻮری ﺟ ﺎن( ﺁﺷ ﻨﺎ ﮐﻨ ﻢ ‪ ،‬اﻳ ﻦ دو ﺑ ﺮای ه ﻢ ﺱ ﺎﺧﺘﻪ ﺷ ﺪﻩ اﻧ ﺪ ‪ -‬ﭘﺮﺱ ﻴﺪم ﻧ ﻮری ﺟ ﺎن ﮐﻴﺴ ﺖ ؟ ﮔﻔ ﺖ‬
‫ﭘﺴﺮﻋﻤﻮﺋﯽ دارم ﮐﻪ ﻳﮏ ﺱﺎل از ﺗﻮ ﺑﺰرﮔﺘﺮ اﺱﺖ‪ ،‬ﻣﻨﺰﻟﺶ هﻢ ﭼﺴﺒ ﻴﺪﻩ ﺑ ﻪ ﺧﺎﻧ ﻪ ی ﺧﻮدم در هﻤﻴ ﻦ‬
‫ﻧﺰدﻳﮑﻴﺴﺖ ؛ ﺑﻪ ا ﺧﻼق ه ﺮدوی ﺷﻤﺎ ﺁ ﺷﻨﺎﻳﻢ و ﻣﯽ داﻧ ﻢ ﮐ ﻪ ﺑ ﻪ زودی ﺑﺎ ه ﻢ اﻟ ﻔﺖ ﺧﻮاه ﻴﺪ ﻳﺎﻓ ﺖ ؛‬
‫اﮐﻨﻮن ﮐﻪ ﻣﺪرﺱﻪ هﺎ ﺗﻌﻄﻴﻞ اﺱﺖ ‪ ،‬ﭼﻪ ﺑﻬﺘﺮ ﮐ ﻪ ﺑ ﺎ ه ﻢ ﺱ ﺎز ﺑﺰﻧ ﻴﺪ ؛ او ﺷﺎﮔﺮد دروﻳﺸﺨ ﺎن اﺱ ﺖ و‬
‫ﺗﺎرش ﺧﻮب ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﮐﺮدﻩ و ﺑﺮای ﺗﻮ ﮐﻪ اﺱﺘﺎدت ﺑﻪ ﺱﻔﺮ رﻓﺘﻪ ﻗﺎﺑﻞ اﺱﺘﻔﺎدﻩ اﺱﺖ‪.‬‬
‫ﺻﺒﺢ روز ﺑﻌﺪ ﺑﻪ ﻣﻨﺰل ﻳﻤﻦ اﻟﺴﻠﻄﻨﻪ رﻓﺘﻢ‪.‬ﭼﻪ ﻣﺮد ﺷﺮﻳﻔﯽ ﺑﻮد‪.‬هﻨﮕﺎم اﻗﺎﻣﺖ ﺷﻴﺮاز ﺑﺎ ا ﻳﻦ ﺧﺎﻧﻮادﻩ‬
‫اﻧﺴﯽ ﺑﻪ ﺱﺰا داﺷﺘﻢ‪.‬ﭘﺴﺮی هﻴﺠﺪﻩ ﺱﺎﻟﻪ ﺁﻧﺠﺎ ﻧﺸﺴﺘﻪ ﺑﻮد ﮐﻪ ﻣﻌﻠﻮم ﺷﺪ ﻧﺎﻣﺶ ﻧﻮرﻋﻠﯽ اﺱﺖ‪.‬ﻧﮕﺎهﯽ ﺑﻪ‬
‫هﻢ ﮐﺮدﻳﻢ و در ﺱﺨﻦ ﺑﺎز ﻧ ﻤﻮدﻳﻢ و از ﺱ ﺎز و ﻣﻮﺱ ﻴﻘﯽ ﮔﻔﺘ ﮕﻮ ﮐ ﺮدﻳﻢ‪.‬ﻃﻮ ﻟﯽ ﻧﮑﺸ ﻴﺪ ﮐ ﻪ ﺑﺎ ه ﻢ ﺧ ﻮ‬
‫ﮔﺮﻓﺘﻴﻢ ﻣﺜﻞ اﻳﻨﮑﻪ ﺱﺎﻟﻬﺎ ﺑﺎ هﻢ دوﺱﺖ ﺑﻮدﻩ اﻳﻢ‪.‬ﻧﻮری ﺟﺎن دﺱﺖ ﻣﺮا ﮔﺮﻓﺖ و ﺑﻪ ﺧﺎﻧ ﻪ ی ﺧﻮب ﺑﺮد‬
‫‪ ،‬وارد ﺑﺎﻏﭽﻪ ای ﺑﺎ ﺻﻔﺎ ﺷﺪﻳﻢ ﮐﻪ درﮐﻤﺎل ذوق و ﻣﻬﺎرت ﮔﻠﮑﺎری ﺷﺪﻩ ﺑﻮد ‪ ،‬ﭘﺪرش ﺗ ﻮی ﺑ ﺎغ ﻗ ﺪم‬
‫ﻣﯽ زد و ﮔﻠﻬﺎﺋﯽ را ﮐﻪ ﺑﻪ دﺱﺖ ﺧﻮد ﮐﺎﺷﺘﻪ ﺑﻮد ﺗﻤﺎﺷﺎ ﻣﯽ ﮐﺮد ‪ ،‬وﻗﺘﯽ ﭼﺸ ﻤﺶ ﺑ ﻪ ﻣﺎ اﻓﺘ ﺎد ‪ ،‬ﮔ ﻔﺖ‬
‫ﻧﻮری ‪ ،‬دوﺱﺖ ﺗﺎزﻩ ای ﭘﻴﺪا ﮐﺮدﻩ ای ! ﻧﻮری ﮔﻔﺖ ﺁری ﺑﺎﺑﺎ ﺟﺎن هﻢ اﮐﻨﻮن درﺧﺎﻧ ﻪ ی دﺧ ﺘﺮ ﻋﻤ ﻮ‬
‫ﺑﺎ ه ﻢ ﺁﺷ ﻨﺎ ﺷﺪﻳﻢ ‪ ،‬ﺱ ﺎز هﻢ ﻣﯽ ز ﻧﺪ ‪ ،‬ﻣﯽ ﺧﻮاهﻴﻢ ا ﻳﺎم ﺗﻌﻄﻴ ﻞ را ﺑﺎ هﻢ ﮐ ﺎری ﮐﻨﻴ ﻢ ‪ ،‬ﺱ ﭙﺲ ﻣ ﺮا‬
‫ﻣﻌﺮﻓﯽ ﮐﺮد‪.‬ﺟﻮاهﺮی ‪ ،‬ﭘﺪرم را ﺷﻨﺎﺧﺖ و ﮔﻔﺖ ‪ :‬دوﺱﺘﯽ ﻧﻮ ﻣﺒﺎرک اﺱﺖ‪.‬‬

‫)ﺷﻤﺎرﻩ ‪ (١٦٤‬از ﭼﭗ ﻧﻔﺮ اول ‪ :‬ﻋﺒﺪاﻟﻮهﺎب ﺟﻮاهﺮی ﺑﺮوﻣﻨﺪ و ﻃﻔﻠﯽ ﮐﻪ ﺟﻠﻮی او ﻧﺸﺴﺘﻪ ﻧﻮرﻋﻠﯽ ﺑﺮوﻣﻨﺪ اﺱﺖ‪.‬‬

‫ﭘﻴﺮﻣﺮدی ﮐﻪ روﺑﺮو ﻧﺸﺴﺘﻪ ﺱﻤﺎع ﺣﻀﻮر و ﻃﻔﻞ ﺱﻤﺖ راﺱﺘﺶ ﺣﺒﻴﺐ ﺱﻤﺎﻋﯽ اﺱﺖ‪.‬‬

‫ﻣﻴﺮزاﻋﺒﺪاﻟﻮهﺎب ﺧﺎن ﻋﺎﺷﻖ ﺱﺎز و ﮔ ﻞ ﺑ ﻮد ‪ ،‬ﺑﺎﻏ ﭽﻪ اش را ﺧﺎﻧ ﻘﺎﻩ ا هﻞ ذوق و ه ﻨﺮ ﻣ ﯽ ﮔﻔﺘﻨ ﺪ ‪،‬‬
‫‪pdf.tarikhema.ir‬‬

‫ﻧﻮای ﺗﺎر دروﻳﺶ و وﻳﻮﻟﻦ ﺣﺴﺎم اﻟﺴﻠﻄﻨﻪ و ﺁواز ﻃﺎهﺮ زادﻩ و ﺁهﻨﮓ ﺱﺎز ﺑﺴﯽ هﻨﺮﻣﻨﺪان ﻣﻌ ﺮوف‬
‫ﺁن زﻣﺎن هﻤﻮارﻩ ازﻳﻦ ﮐﺎﻧﻮن ﻣﻮﺱﻴﻘﯽ ﺑﻪ ﮔﻮش ﻣ ﯽ ر ﺱﻴﺪ‪.‬راﺱ ﺘﯽ ﻣ ﺜﻞ اﻳﻨﮑ ﻪ ﻣ ﻴﺮاث ذوﻗ ﯽ او هﻢ‬
‫ﺑﻌﺪ از ﺧﻮدش ﺗﻘﺴﻴﻢ ﺷﺪ ﭼﻪ ذوق ﻣﻮﺱﻴﻘﯽ را ﺑﻪ ﻓﺮزﻧﺪ ﺑﺰرﮔﺘﺮ ﺧﻮد ﻧﻮرﻋﻠﯽ داد و ﻋﺸﻖ ﺑﻪ ﮔﻞ را‬
‫ﺑﻪ ﭘﺴﺮ دوﻣﺶ ﻣﺤﻤﻮد ﻋﻠﯽ ﺱﭙﺮد‪.‬اﮐﻨﻮن ﮐﻪ ﺑﻴ ﺶ از ﺱ ﯽ ﺱ ﺎل از ﺁن زﻣ ﺎن ﻣ ﯽ ﮔ ﺬرد ‪ ،‬هﻨ ﻮز هﻢ‬
‫اﻳﻦ ﺧﺎﻧﻘﺎﻩ هﻨﺮ و ذوق ﻣﻘﺎم ﺧﻮد را از دﺱﺖ ﻧﺪادﻩ اﺱﺖ ‪ ،‬هﺮ ﮐﺲ ﺑﺨﻮاهﺪ ﺑﻪ ﻓﻴ ﺾ دﻳ ﺪار ﻣﻮ ﺱﻴﻘﯽ‬
‫ﺷﻨﺎﺱﺎن ﻧﺎﻣﯽ ﻗﺪﻳﻢ و ﺟﺪﻳﺪ ﻧﺎﺋﻞ ﺁﻳﺪ ﺑﺎﻳﺪ راﻩ ﺧﺎﻧﻪ ی ﺑﺮوﻣﻨﺪ را در ﭘﻴﺶ ﮔﻴﺮد و در ﺁن ﺑﺎغ ﺑﺎ ﺻﻔﺎ و‬
‫ﻣﺤﻔ ﻞ ﭘ ﺮ از ﻣﻬ ﺮ و وﻓ ﺎ ‪ ،‬ﺷ ﻴﻮاﺗﺮﻳﻦ ﻧﻐﻤ ﻪ ه ﺎی دل اﻧﮕ ﻴﺰ ﻣﻮﺱ ﻴﻘﯽ ﻣﻠ ﯽ اﻳ ﺮان را ﺑ ﻪ ﮔ ﻮش ﺟ ﺎن‬
‫ﺑﺸﻨﻮد و روح را ﺑﺎ اﻳﻦ ﻧﻮاهﺎی دﻟﭙﺬﻳﺮ ﻃﺮب ﺧﻴﺰ ﺁراﻣﺶ دهﺪ‪.‬‬
‫ﮐﺎر ﻣﻬﺮ و ﻣﺤﺒ ﺖ ﻧ ﻮری و ﻣ ﻦ ﺑﻪ ﺁﻧﺠ ﺎ رﺱ ﻴﺪ ﮐ ﻪ ه ﻤﻪ روزﻩ از ﺑﺎﻣ ﺪاد ﺗ ﺎ ﺷﺎم ﺑ ﺎ هﻢ ﺑﻪ ﺱ ﺮ ﻣ ﯽ‬
‫ﺑﺮدﻳﻢ‪.‬ﺗﺎ هﻮا ﮔﺮم ﺑﻮد ‪ ،‬ﺗﻮی اﻃﺎق و هﻤﻴﻦ ﮐﻪ رو ﺑﻪ ﺧﻨﮑ ﯽ ﻣ ﯽ رﻓ ﺖ ‪ ،‬در ا ﻳﻮان ﺧ ﻮش ﻣﻨ ﻈﺮی‬
‫ﮐﻪ ﻣﺸﺮف ﺑﻪ ﺑﺎﻏﭽﻪ هﺎی ﭘﺮاز ﮔﻞ ﺑﻮد ﻣ ﯽ ﻧﺸﺴ ﺘﻢ و ﺁهﻨﮕ ﻬﺎی ﺽ ﺮﺑﯽ ﺑﻪ ﺧ ﺼﻮص ﺱﺎﺧﺘﻪ هﺎی‬
‫دروﻳﺶ و رﮐﻨﯽ را ﺑﺎ ﻳﮑ ﺪﻳﮕﺮ ﻣ ﯽ ﻧ ﻮاﺧﺘﻴﻢ و ردﻳ ﻒ ﺁواز هﺎ را دورﻩ ﻣﯽ ﮐ ﺮدﻳﻢ‪.‬راﺱ ﺘﯽ ﻣﺎ دو ﺗﻦ‬
‫ﻋﺎﺷﻖ ﺱﺎز و ﺁهﻨﮓ ﺑﻮدﻳﻢ وهﺮ ﭼﻪ ﻣﯽ زدﻳﻢ‪ ،‬ﺧﺴﺘﻪ ﻧﻤﯽ ﺷﺪﻳﻢ‪.‬‬
‫‪pdf.tarikhema.ir‬‬

‫ﻋﻠﯽ ﻣﺤﻤﺪ ﺧﺎن ﺣﻴﺪرﻳﺎن داﺋ ﯽ ﻧﻮرﻋ ﻠﯽ ﺧ ﺎن ﮔ ﺎهﯽ ﺑ ﻪ ﺳ ﺮاغ ﻣﺎ ﻣ ﯽ ﺁ ﻣﺪ‪.‬وی از ﺷﺎﮔﺮدان ﻣﻤﺘ ﺎز‬
‫ﮐﻤﺎل اﻝﻤﻠﮏ ﺑ ﻮد و ﺕ ﺎﺑﻠﻮی زﻳﺒ ﺎﺋﯽ از ﭼﻬ ﺮﻩ ی ﺧﻮا هﺮ زادﻩ ی ﺧ ﻮد ﮐﺸﻴ ﺪﻩ ﺑﻮد ﮐ ﻪ در ﺻ ﻔﺤﻪ ی‬
‫ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﯽ رﺳﺪ‪.‬ﺣﻴﺪرﻳﺎن ﻧﻪ ﺕﻨﻬﺎ در ﻧﻘﺎﺷﯽ ا ﺳﺘﺎد ﺑﻮد ‪ ،‬ﺕﺎر و وﻳ ﻮﻝﻦ را ﻧ ﻴﺰ ﺑ ﻪ ﺧﻮ ﺑﯽ ﻣﯽ‬
‫ﻧﻮاﺧﺖ‪.‬ﮔﺎهﯽ ﺑﺮای اﻳﻨﮑﻪ ﻣﺎ را ﺕﺸﻮﻳﻖ ﮐﻨﺪ ﻣﻀﺮاﺑﯽ ﺑﻪ ﺳﻴﻢ ﻣﯽ زد و ﺁرﺷﻪ ای ﺑﻪ وﻳﻮﻝﻦ ﻣﯽ ﮐﺸﻴﺪ‬
‫و ﻣﺎ را از ﻧﻮای ﺧﻮش ﺁهﻨﮓ ﺳﺎزﺧﻮد ﺑﻬﺮﻩ ﻣ ﯽ ر ﺳﺎﻧﺪ‪ .‬ﺳﻴﻤﻬﺎﺋﯽ ﺁرام و ﻣﻬﺮﺑ ﺎن ﺑﺮروی ﺕ ﺎر ﺧ ﻢ‬
‫ﻣﯽ ﺷﺪ ﮐﻪ ﻋﺎﻝﻤﯽ از ﻋﺸﻖ ﺑﻪ هﻨﺮ ﺑﻮد‪.‬ﻋﺎﺷﻘﯽ ﮐﻪ هﻨﻮز هﻢ ﻗﻠﻢ ﻣﻮ ﺑﻪ دﺳﺖ در ﮐﺎرﮔﺎﻩ ﺧ ﻮد ﺕﻨﻬ ﺎ و‬
‫ﺳﺎﮐﺖ ﻣﯽ ﻧﺸﻴﻨﺪ و ﺑﺎ ﻓﮑﺮ وﻃﺮح و رﻧﮓ زﻳﺒﺎﺕﺮﻳﻦ ﺷﺎهﮑﺎرهﺎ راﺑﻪ وﺟﻮد ﻣﯽ ﺁورد‪.‬اﻣﺎ ﺑﯽ رﻳﺎ‬

‫)ﺷﻤﺎرﻩ ‪ (١٦٥‬ﻧﻮرﻋﻠﯽ ﺑﺮوﻣﻨﺪ )ﺕﺎﺑﻠﻮ ﻧﻘﺎﺷﯽ ﮐﺎر اﺳﺘﺎد ﻋﻠﻴﻤﺤﻤﺪ ﺣﻴﺪرﻳﺎن(‬

‫ﺑﯽ ﺕﻈﺎهﺮ ﻳﻌﻨﯽ ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﻧﻤﻮﻧﻪ ی ﻳﮏ هﻨﺮﻣﻨﺪ زﺑﺮدﺳﺖ ﺑﺎ ﺕﻘﻮی ﮐﻪ ﻧﻈﻴﺮ او دراﻳﻦ روز ﮔﺎر ﺑﺴﻴ ﺎر‬
‫ﮐﻤﻴﺎب اﺳﺖ‪.‬‬
‫روزی از ﺣﻴﺪرﻳﺎن ﭘﺮﺳﻴﺪم ﺑﻬ ﺘﺮﻳﻦ اﺳ ﺘﺎد وﻳ ﻮﻝﻦ ﮐﻴﺴ ﺖ ﮐ ﻪ از ه ﻨﺮش ﮐ ﺴﺐ ﻓﻴ ﺾ ﮐ ﻨﻢ‪.‬ﮔ ﻔﺖ اﮔ ﺮ‬
‫ﺣﻘﻴﻘﺖ را ﻣﯽ ﺧﻮاهﯽ ﺑﺎﻳﺪ ﮐﺎر ﺑﺎ ﺷ ﻴﻮﻩ ی ﺻﺤﻴﺢ ﻋﻠﻤ ﯽ ﺑﺎﺷ ﺪ و هﻤﻴ ﻦ ا ﻳﺎم و ﺳﻴﻠﻪ اش ﻓ ﺮاهﻢ ﻣ ﯽ‬
‫ﺷﻮد‪.‬ﭘﺮﺳﻴﺪم ﭼﻄﻮر؟ ﮔﻔﺖ ﻧﺎم ﻋﻠﻴﻨﻘﯽ ﺧﺎن وزﻳﺮی را ﺷﻨﻴﺪﻩ ای ؟ ﮔﻔﺘﻢ ﺁری‪.‬ﮔﻔﺖ ﺳﺎﻝﻬﺎ ﺑﺎ ﻣﻮﺳ ﻴﻘﯽ‬
‫ﺳﺮوﮐﺎر داﺷﺖ ؛ ﻋﺎﻗﺒ ﺖ ﻋﺎ ﺷﻖ اﻳ ﻦ ه ﻨﺮ ﺷﺪ و دﺳ ﺖ از ﮐﺎره ﺎی دﻳ ﮕﺮش ﺷ ﺴﺖ‪.‬ﭘ ﻨﺞ ﺳ ﺎل ﺑﺮای‬
‫ﺕﮑﻤﻴﻞ اﻳﻦ ﻓﻦ ﺑﻪ اروﭘﺎ رﻓﺖ‪.‬ﺣﺎﻻ ﺑﺮﮔﺸﺘﻪ اﺳﺖ و ﺧﻴﺎل ﺕﺄ ﺳﻴﺲ ﻣﺪرﺳ ﻪ ای دارد‪.‬وﻗ ﺘﯽ ﻣﺪرﺳ ﻪ اش‬
‫داﺋﺮ ﺷﺪ ‪ ،‬ﻧﺰد او ﺑﺮو و ﺑﯽ ﺟﻬﺖ ﻋﻤﺮ ﺧﻮد را ﭘﻴﺶ اﻳﻦ و ﺁن ﺕﻠﻒ ﻧﮑﻦ‪ .‬ﻣﻦ ه ﻢ ﺑﻴ ﺎن وﻋ ﺪﻩ ﺧ ﻮش‬
‫ﺑﻮدم و در اﻧﺘﻈﺎر اﻓﺘﺘﺎح ﻣﺪرﺳﻪ ی وزﻳﺮی روز ﺷﻤﺎری ﻣﯽ ﮐﺮدم‪.‬‬
‫دوران ﺧﻮش ﺕﺎﺑﺴﺘﺎن ﺳﭙﺮی ﺷﺪ‪.‬ﻧﻮری را ﺑﺮای ﺕﮑﻤﻴﻞ ﺕﺤﺼﻴﻞ ﺑﻪ اروﭘﺎ ﻓﺮﺳﺘﺎدﻧﺪ‪.‬ﭘﺪرش ﻣﯽ ﮔﻔ ﺖ‬
‫ﺁﻧﻘﺪر ﺑﻪ ﻣﻮﺳﻴﻘﯽ ﻋﻼﻗﻤﻨﺪ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ ﮐﻪ اﮔﺮ ﺕﻬﺮان ﺑﻤﺎﻧﺪ از ﻓﮑﺮ درس ﺑﺎز ﻣﯽ اﻳﺴ ﺘﺪ‪.‬ﺑﺎ ﻳﺪ ﺑﻪ اروﭘ ﺎ‬
‫ﺑﺮود و رﺷﺘﻪ ای ﺑﻴﺎﻣﻮزد ﮐﻪ ﺑﻪ ﮐﺎر ﺁﺕﻴﻪ اش ﺑﻴﺎﻳﺪ‪.‬‬
‫‪pdf.tarikhema.ir‬‬

‫وﻗﺘﯽ ﺑﺮای ﺧﺪاﺣﺎﻓﻈﯽ رﻓﺘﻢ ‪ ،‬اﺕﻮﻣﺒﻴﻠﯽ ﺣﺎﺽﺮ ﺑﻮد‪.‬ﻧﻮرﻋﻠﯽ اﺟﺎزﻩ ﮔﺮﻓﺖ ﺳﻪ ﺕﺎر ﮐﻮﭼﮑ ﯽ ﺑ ﺎ ﺧﻮد‬
‫ﺑﻪ اروﭘﺎ ﺑﺒﺮد ﮐﻪ ﮔﺎهﯽ ﺑﻨﻮازد و ﺁن ﺳﻪ ﺕﺎر را ﮐ ﻪ )رو ﺷﻨﮏ( ﻣﯽ ﻧﺎﻣﻴ ﺪ در ﺁ ﺳﺘﻴﻦ ﮐ ﺘﺶ ﮔﺬارد و‬
‫ﺣﺮﮐﺖ ﮐﺮد‪.‬‬
‫ﻣ ﻦ ﺧ ﻮد ﺑ ﻪ ﭼﺸ ﻢ ﺧ ﻮﻳﺸﺘﻦ‬
‫دﻳﺪم ﮐﻪ ﺟﺎﻧﻢ ﻣﯽ رود‬
‫ﺁری اﻳﺎم دوﺳﺘﯽ ﮐﻮﺕﺎﻩ اﻣﺎ ﭘﺎﻳﺪار ﻣﺎ ﺑﺮای زﻣﺎﻧﯽ ﻃﻮﻻﻧﯽ ﺑﻪ ﺳﺮﺁﻣﺪ‬
‫ﺑﺎﻗﯽ هﻤﻪ ﺑ ﯽ‬ ‫اوﻗﺎت ﺧﻮش ﺁن ﺑﻮد ﮐﻪ ﺑﺎ دوﺳﺖ ﺑﺴﺮ ﺷﺪ‬
‫ﺣﺎﺻﻠﯽ و ﺑﯽ ﺧﺒﺮی ﺑﻮد‬
‫‪pdf.tarikhema.ir‬‬

‫ﺑﺮوﻣﻨﺪ ﺳ ﺎﻟﻬﺎ در ﺁﻟﻤ ﺎن ﺗﺤﺼ ﻴﻞ ﻃ ﺐ ﮐﺮد وﻟ ﯽ ﭘﻴﺸﺎﻣ ﺪ ﭼﻨ ﺎن ﺷ ﺪ ﮐ ﻪ ﭘ ﺲ از ﺑﺎزﮔﺸ ﺖ ﺑ ﻪ و ﻃﻦ ‪،‬‬

‫دوﺑﺎرﻩ ﺑﺎ هﻤﺎن ﻣﺤﺒﻮب دیﺮیﻦ ﺧﻮد ﺳﺎز ‪ ،‬هﻢ ﺁواز ﺷﺪ و اﮐﻨﻮن هﻢ ﻣﻮﻥﺴﯽ ﺟﺰ ﺁن ﻥﺪارد‪.‬‬
‫یﮑ ﯽ ﭼﻨﺎﻥ ﮑﻪ‬ ‫هﺰار ﻥﻘﺶ ﺑﺮﺁرد زﻣﺎﻥﻪ وﻥﺒ ﻮد‬
‫در ﺁﺋﻴﻨﻪ ی ﺗﺼﻮر ﻣﺎﺳﺖ‬
‫ﭘﺪر ﻣﯽ ﺧﻮاﺳﺖ ﭘﺴﺮش داروی درد ﺑﻴﻤﺎران و ﻣﺮﺡﻢ زﺧﻢ ﺁزردﮔﺎن ﺑﺎﺷﺪ‪.‬هﺮ ﭼﻨﺪ ﺑﻪ ﻇﺎهﺮ ﺑ ﻪ ای ﻦ‬
‫ﺁرزو ﻥﺮﺳ ﻴﺪ وﻟ ﯽ ﻣﻘﺼ ﻮدش از راه ﯽ دیﮕ ﺮ ﺡﺎﺹ ﻞ ﺁﻣ ﺪ زی ﺮا ه ﻢ اﮐﻨ ﻮن ﻥ ﻮای ﺳ ﺎز ﺑﺮوﻣﻨ ﺪ ‪،‬‬
‫ﺷﻔﺎﺑﺨﺶ ﺁﻻم دروﻥﯽ و ﺁرام دهﻨﺪﻩ ی دﻟﻬﺎی ﭘﺮیﺸﺎﻥﺴﺖ‪.‬‬
‫اﻣ ﺎ ﺷ ﺮح ای ﻦ ﺡﮑﺎی ﺖ ﺑﺴ ﯽ ﻃﻮﻻﻥﻴﺴ ﺖ ﮐ ﻪ اﮐﻨ ﻮن ﻣﺠ ﺎل ﺁن ﻥﻴﺴ ﺖ اﻣﻴ ﺪوارم ﻣﻮﻗ ﻊ ﺁن ه ﻢ ﻣﺎﻥﻨ ﺪ‬
‫ﺑﺴﻴ ﺎری ﻣﻄﺎﻟ ﺐ دیﮕ ﺮ ﮐ ﻪ ﻥﺎﺗﻤ ﺎم ﻣﺎﻥ ﺪﻩ اﺳ ﺖ ﺑﺮﺳ ﺪ و ﺡ ﻖ ﺳ ﺨﻦ درﺑ ﺎرﻩ ی ﻧﻮرﻋﻠ ﯽ ﺑﺮوﻣﻨ ﺪ و‬
‫هﻨﺮﻣﻨﺪان دیﮕﺮ‪ ،‬در ﺟﺎی ﺧﻮد ادا ﺷﻮد‪.‬اﻣﺎ ﺁﺧﺮیﻦ ﻥﮑﺘﻪ ای ﮐﻪ ﺑﺎیﺪ ﮔﻔﺘﻪ ﺁیﺪ ایﻨﺴﺖ ‪:‬‬
‫ﭼﻨﺎﻥﮑﻪ در ﻗﺒﻞ اﺷﺎرﻩ ﺷﺪ در ﻥﻈﺮ داﺷﺘﻢ ایﻦ ﺳﺮﮔﺬﺷﺖ را ﺑﻪ ﺁﺑﺎن ‪ ١٣٠٤‬ﺑﺮﺳﺎن وﻟﯽ هﻢ اﮐﻨﻮن ﮐﻪ‬
‫ﺑﻪ یﺎدداﺷﺘﻬﺎی ﺧﻮد ﻥﻈﺮ ﻣﯽ اﻓﮑﻨﻢ ﻥﮑﺘﻪ هﺎی ﺑﯽ ﺷ ﻤﺎری ﻣﯽ ﺑﻴﻨ ﻢ ﮐ ﻪ ﺑ ﺮای ﻥﮕ ﺎرش ﺁن ﺑﺎ یﺪ ﻻاﻗ ﻞ‬
‫دویﺴ ﺖ ﺹ ﻔﺤﻪ ی دیﮕ ﺮ را ﺳ ﻴﺎﻩ ﮐﻨ ﻢ‪.‬ازی ﻦ ﮔﺬﺷ ﺘﻪ در اواﺧ ﺮ ﺳ ﺎل ‪١٣٠٢‬ﺑ ﺎ ورود اﺳ ﺘﺎد ﻋﻠﻴﻨﻘ ﯽ‬
‫وزیﺮی ﺑﻪ ﻣﻴﺪان ﻣﻮﺳﻴﻘﯽ ایﺮان ﺗﺤﻮﻟﯽ ﭘﺪیﺪار ﻣﯽ ﺷﻮد ﮐﻪ ﺧﻮد ﻣﻮﺿﻮع ﺑﺤﺚ ﺟﺪاﮔﺎ ﻥﻪ ای ﺴﺖ‪ .‬ﭘﺲ‬
‫دری ﻦ ﺟ ﺎ ه ﻢ ﺁﻥﭽ ﻪ در ﺁﻏ ﺎز ﮐﺘ ﺎب ﭘﻴ ﺶ ﺑﻴ ﻨﯽ ﮐ ﺮدﻩ ﺑ ﻮدم درﺳ ﺖ از ﮐ ﺎر درﻥﻤ ﯽ ﺁﻣ ﺪ‪.‬ﺑﻨ ﺎﺑﺮایﻦ ﺑ ﻪ‬
‫ﺗﺼﻮر ایﻨﮑﻪ ﻣﻄﺎﻟﺐ ایﻦ ﮐﺘﺎب ﺑﺮای یﮏ ﺟﻠﺪ ﮐﻔﺎیﺖ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ ‪ ،‬ﺑﻪ ﺳﺒﮏ ﻗﺼﻪ ﺳﺮایﺎن ﻣﯽ ﮔﻮیﻢ ﮐ ﻪ‬
‫ﻥﻴﻤﻪ ی اول ایﻦ ﺳﺮﮔﺬﺷﺖ ﺑﻪ ﭘﺎیﺎن رﺳ ﻴﺪ‪.‬ا ﮔﺮ ﺗﻮﻓ ﻴﻖ د ﺳﺖ داد و ﺁﻥﭽ ﻪ ﺗ ﺎ ایﻨ ﺠﺎ ﻥﻮﺷ ﺘﻪ ام ‪ ،‬ﻣﻘ ﺒﻮل‬
‫ﻃﺒ ﻊ ﻣ ﺮدم ﺹ ﺎﺡﺐ ﻥﻈ ﺮ اﻓﺘ ﺎد ‪ ،‬ﻣ ﺮغ دﺳ ﺘﺎن ﺳ ﺮای ای ﻦ ﺡﮑﺎی ﺖ ه ﻢ در ﺑﺨ ﺶ دوم ‪ ،‬ﺑ ﺮ درﺧ ﺖ‬
‫ﻣﻘﺼﻮد ﺧﻮاهﺪ ﻥﺸﺖ‪.‬‬
‫اﮔﺮ ایﻦ ﻥﻮﺷﺘﻪ هﺎ ﺑﻪ ذوق و ﺳﻠﻴﻘﻪ ی ﺷﻤﺎ ﻥ ﺒﻮد‪ ،‬ﺧ ﻮاهﺶ دل ﺧ ﻮد را ﺑ ﺮﺁوردﻩ ام و ﺁﻥ ﭽﻪ درﺧﺎﻃ ﺮ‬
‫داﺷ ﺘﻪ ام ﺑ ﺮیﻦ ورق ﭘ ﺎرﻩ ه ﺎ ریﺨﺘ ﻪ ام ‪ ،‬ﭘ ﺲ اﻣﻴ ﺪ ﭘ ﻮزش دارم و ﺑ ﻪ ای ﻦ ﺁرزو ﮐ ﻪ ﺑﺨ ﺶ دوم‬
‫ﺳﺮﮔﺬﺷﺖ را هﻢ ﺷﺎیﺪ در ﺁﺗﻴﻪ ای ﻥﺰدیﮏ از ﻥﻈﺮ ﺷﻤﺎ ﺑﮕ ﺬراﻥﻢ ‪ ،‬ﺧﻮاﻥ ﻨﺪﻩ ی ﻋﺰی ﺰ را ﺑ ﻪ ﺧﺪا ﻣ ﯽ‬
‫ﺳﭙﺎرم‪.‬‬