Pakikilahokv 180315023713

I
ACCESS COMPUTER AND TECHNICAL COLLEGES CUBAO 2

KABANATA 1
ANG SULIRANIN AT KALIGIRANG KASAYSAYAN
Introduksyon
“Ang edukasyon ang pinakamalakas na sandata na kung saan maaari

mong gamitin upang mabago ang mundo.”
-Mandela (1993)
Ang edukasyon ay isang mahalagang paraan kung saan ang isang
organisadong lipunan ay nakamit ang katatagan at kasaganaan. Isa itong
instrumento na nakakapaglinang ng kaisipan at kakayahan ng isang tao. Sa
pamamagitan ng proseso ng edukasyon, ang mga mamayanan ay puno ng mga
wastong pag-uugali, mga pamantayan at mga hangarin, na kinakailangan upang
makakuha ng kaalaman at kasanayan na makakatulong sa kanila makamit ang
pinakamataas na katuparan ng sarili. Ang edukasyon ayon nga sa isang lumang
kasabihan ay susi ng tagumpay. Madalas na sinasabi na edukasyon lamang ang
maipapamana ng kani-kanilang magulang. Naiihahalintulad ang diploma sa
gintong susi ng kapalaran.
Ayon nga kay Dr. Jose Rizal (1972), sa kanyang akdang tula na ang
“Tanglaw ng Bayan”, sinabi niya roon na, “At kung paanong ang bulaklak na
wari ba'y naluluoy ay pamuling sumisigla pag ang hangi'y sumisimoy, iyang tao
KOLEHIYO NG BSOA
II

ay ganyan din: umuunlad, sumusulong, edukasyon ang sa kanya'y nagbubunsod
sa pagsibol.”
Ang edukasyon ang makapagbibigay ng kaunlaran at kaginhawaan sa
sarili at sa ating bansa. Ang edukasyon ay isang karapatan para sa lahat na
walang sinusukat na posisyon sa lipunan, mayaman man o mahirap,para lamang
masabi kung sino lamang ang may oportunidad para makapag-aral. Ang
edukasyon ang makakapagpalaya sa tao.
Ayon naman kay Luther King (1947), Ang pag-andar ng edukasyon ay
upang turuan ang isa na mag-isip nang masidhi at mag-isip ng kritikal.
Katalinuhan at katangian iyon ang layunin ng tunay na edukasyon. Ang
kumpletong edukasyon ay nagbibigay ng hindi lamang kapangyarihan ng
konsentrasyon, ngunit karapat-dapat na mga layunin kung saan dapat tumutok.
Ang malawak na edukasyon ay magdadala sa isa hindi lamang ng naipon na
kaalaman sa lahi kundi pati na rin ang naipon na karanasan ng panlipunang
pamumuhay.
Ang edukasyon ay hindi lamang upang magbigay ng kaalaman bagkus
marapat din itong magbigay ng tamang kaugalian sa mga tao. Ang layunin ng
edukasyon ay hindi lamang upang hubugin ang kaalaman at kaisipan ng isang
indibidwal ito rin ay upang hubugin rin ang kanyang pagkatao. Sa pamamagitan
KOLEHIYO NG BSOA
III

ng kaalaman, nalalagpasan natin ang kamangmangan at napagtanto hindi lamang
kung sino tayo, kundi pati na rin ang potensyal na maging kung sino tayo.
Ayon naman kay Kennedy (1956), sinabi niyang isipin natin ang
edukasyon bilang paraan ng pag-unlad ng ating mga pinakadakilang kakayahan,
sapagkat sa bawat isa sa atin ay may isang pribadong pag-asa at pangarap kung
saan, natutupad, ay maaaring isalin sa pakinabang para sa lahat at higit na lakas
para sa ating bansa. Ang layunin ng edukasyon ay ang pagsulong ng kaalaman at
ang pagpapalaganap ng katotohanan.
Ang mga edukadong mamayanan ay may tungkulin at may obligasyong
maglingkod sa publiko para sa kapakinabangan ng kanilang bansa at ng kanilang
kapwa. Ang edukasyon ay para sa pakinabangan ng tao upang mahubog tayo at
gamitin ito sa tama at matuwid. Isa itong paraan upang matupad natin ang ating
mga pangarap.
Ayon naman kay Abdul Kalam (2006), ang layunin ng tunay na
edukasyon ay ang hubugin ang dignidad ng isang tao at pataasin ang kanyang
paggalang sa sarili. Kung tanging ang tunay na kahulugan ng edukasyon ay
maisasakatuparan ng bawat indibidwal at dadalhin sa bawat larangan ng gawaing
pantao, ang mundo ay magiging mas mahusay na lugar upang mabuhay.
Ngunit sa kasamaang palad hindi lahat ng nag-aaral ay may kakayahang
maipagpatuloy ang kanilang mga pangarap. Maraming kabataan ngayon ang
KOLEHIYO NG BSOA
IV

hindi nabibigyan ng sapat na kaalaman at walang sapat na edukasyon. Marami
ang humihinto sa pag-aaral o di kaya’y hindi napag-aaral ng kanilang mga
magulang.
Ayon sa Pilipino Star Ngayon (2011), tinatayang 7.3 milyon ng kabataan
ang hindi nag-aaral bunsod na rin umano ng patuloy na nararanasang kahirapan
sa buhay at pagtaas ng matrikula sa iba’t ibang mga paaralan, partikular na sa
mga kolehiyo at unibersidad.
Ang kahirapan ang pangunahing tinuturong dahilan kung kaya maraming
kabataan sa bansa ang hindi nakakapagtapos ng pag-aaral. Ang kahirapandin ang
pangunahing dahilan kung bakit nasasadlak an gating mga kabataan sa maagang
pagbabanat ng buto. Sinasabing nagiging dahilan ng kabataan na gustuhin na
lamang magtrabaho kaysa mag-aaral ay upang sila ay makatulong sa kanilang
mga magulang sa pang araw-araw na gastusin sa kanilang pamumuhay.
Sa datos ng Department of Education-National Capital Region (DepED-
NCR), sa kabuuang 7.3 milyong kabataan na hindi pumapasok sa mga paaralan
ay may 3.3 milyon ang nasa edad na 12-taon pababa, habang apat na milyon
naman ang 12-taon pataas. Sinasabing napipilitan silang huminto dahil sa
pagtaas ng gastusin sa matrikula at ibang bayarin at pangangailangan sa
eskwelahan na hindi na matustusan ng mga magulang.
KOLEHIYO NG BSOA
V

Bagama’t maraming magulang ang nais makapagtapos ang kanilang anak
at mabigyan ito ng magandang buhay ay mababatid na sila ay kulang sa
kakayahan. Ang pagpapaaral ng anak ay hindi natatapos sa iisang gastusin
kasama pa roon ang mga gastusin sa kanilang pamumuhay na nagbubunsod ng
pagpapahinto nila sa kanilang mga anak sa pag-aaral. Marahil mas naiisip nilang
ang perang gagastahin sa pag-aaral ay maaari na nilang gamitin upang malamnan
ang kanilang mga sikmura. Bilang isang magulang mas nanaisin nilang makitang
malusog ang anak kaysa ito’y magutom ng dahil sa kahirapan.
Ayon naman sa Pilipino Star Ngayon (2012), tinatayang nasa 5.49 milyon
ang mga batang manggagawa sa bansa. Karamihan sa kanila ay nagtatrabaho sa
bukid, minahan, asinan, pabrika, construction at may nagbebenta ng “laman”.
Dahil sa kahirapan ng buhay, napipilitan silang magtrabaho para tulungan ang
kanilang mga magulang sa paghahanapbuhay. Masakit man sa kanilang
kalooban, kailangan nilang magbanat ng buto para magkaroon ng laman ang
kanilang sikmura at matustusan ang pangangailangan.
Marahil sa isang banda ang mga kabataan ay namumulat ang kaisipan sa
tunay na kalagayan ng kanilang pamumuhay at ito ay nagreresulta upang sila ay
magtrabaho ng maaga kahit wala pa sa hustong gulang upang sa ganoo’y hindi
sila maging pabigat sa kanilang mga magulang. Batid ng mga kabataang ito ang
hirap na dinadanas ng kanilang mga magulang kung kaya ganoon na lamang
pagnanais nilang makatulong kahit pa isakripisyo nila ang kanilang pag-aaral.
KOLEHIYO NG BSOA
VI

Ayon sa National Statistics Office (NSO), mula lima hanggang siyam na
taong gulang ay nag-aaral pa ang mga bata (mga 90 porsiyento) subalit habang
tumatagal ay nababawasan na ang kanilang bilang. Pagdating ng edad 15 ay 50
porsiyento na lamang ang nasa paaralan. Iba’t ibang trabaho na ang kanilang
pinapasok para matugunan ang pangangailangan at upang masustentuhan ang
sarili.
Ang “working student” o manggagawang mag-aaral ay hindi na bago sa
loob o labas man ng bansa. Sa lumalaking bilang ng populasyon sa Pilipinas,
lumalaki rin ang bilang ng mga pamilyang naghihirap. Maraming pamilya ang
hindi na kayang pag-aralin ang mga anak dahil sa kakulangan sa pinansyal na
pangangailangan, kung kaya maraming kabataan ang nagbabanat nang buto
upang masustentohan ang kanilang pag-aaral. Ilan pa rin sa mga kabataan ang
nag nanais na ipagpatuloy ang pag-aaral sa kabila ng kahirapan ng buhay. May
ilang mag-aaral na hindi ito tinitignan bilang dahilan upang hindi tuparin ang
kanilang mga pangarap. Bagkus ito ay tinitignan nila bilang isang hamon sa
kanilang katatagan at inspirasyon upang mas lalo nilang pagbutihan ang pag-
aaral kahit pa pagsabayin nila ang pagtatrabaho at eskwela.
Ayon sa inilabas na datos ng World Program of Action for Youth
Implementation (2004) ng Pilipinas tinatayang mayroong 3, 408, 000 bilang ng
mga working students sa ating bansa. Karamihan sa nasabing bilang ay
nagtatrabaho bilang “full-time working students” at nagsasabing malaki ang
KOLEHIYO NG BSOA
VII

nagiging epekto ng pagtatrabaho sa kanilang pag-aaral datapwat, kailangan nila
itong gawin nang sa ganon sila’y makapag-aral sa kolehiyo.
Kasabay ng pagtatrabaho at pag-aaral ng sabay ang mga kaakibat na
gampanin ng isang manggagawang mag-aaral. Hindi lamang sa iisang salik kung
hindi sa dalawang mahalagang gampanin. Bilang isang manggagawang mag-
aaral higit ang responsibilidad na nakapatong sa kanilang mga balikat at maaari
itong makaapekto sa kanilang mga gawain pampaaralan man o pangtrabaho.
Maraming tao ang pamilyar sa konsepto ng “work-life-balance”-ang
patuloy na pakikibaka upang panatilihing maayos ang “split” sa pagitan ng oras
na ginugol sa iyong propesyonal na oras. Para sa mga mangagawang mag-aaral
na nagtatrabaho ng full-time, mas kilala nila ang tungkol sa "work-study-life
balance." Kung saan binabalanse ng mag-aaral ang oras sa pagitan ng trabaho at
eskwela. Bagaman posible na mag-aral at magtrabaho ng sabay, ito ay
nangangailangan naman ng kaukulang pansin, at maaari na malagay sa alanganin
ang isa kung ito’y hindi mababalanse ng tama.
Ang bawat gampanin ay may responsibilidad na kaakibat. Bilang isang
manggagawang mag-aaral ang pamamahala ng tama sa oras ay mahalagang
sangkap upang mapagtagumpayan nila ang pag-aarl at pagtatrabaho ng sabay.
Ang maging isang manggagawang mag-aaral ay dapat magkaroon ng mataas na
klase ng disiplina sa sarili na makakatulong upang mabalanse ng tama ang mga
KOLEHIYO NG BSOA
VIII

gampanin. Ang kapabayaan ay maaaring mag resulta ng hindi maganda sa
kanyang sarili gayun din sa kanyang mga gawain.
Ang mga magulang ay nagsisikap na maibigay ang pinakamainam para sa
kanilang mga anak. Nag-aalok ang pamahalaan ng mga programa at solusyon
para sa kapakinabangan at pag-unlad ng mga tao. At bilang isang indibidwal,
may mga responsibilidad ang mga mag-aaral na tulungan ang kanilang sarili at
maging kapaki-pakinabang sa iba. Ang mga manggagawang mag-aaral ay ang
mga indibidwal na naghahanap ng mga paraan upang matustusan ang
pangangailangan at upang maisakatuparan ang mga mithiin sa buhay.
Bagaman may mga responsibilidad ang ating mga magulang at
pamahalaan upang tayo’y mabigyan ng nararapat na edukasyon. Ngunit sa
kabilang banda ang kabataan ay may responsibilidad din kung paano nila
mapapabuti ang kanilang sarili at hindi lamang umasa sa kayang ibigay sa kanila.
Bilang isang indibidwal sila ay may mahalagang gampanin din sa pagbibigay ng
magandang kinabukasan sa kanilang mga sarili.
Ang student jobs ay naging isang uri ng “trend”sa mga mag-aaral sa
buong mundo, na gustong magtrabaho habang nag-aaral. Sa madaling salita, ang
terminong nababagay sa “trend” na ito ay ang "Kumita at Matuto" na patakaran.
Isa pang mga dahilan kung bakit ang student jobs ay popular sa mga mag-aaral
ay kadahilanang ito’y nakakatulong upang makayanan ang patuloy na pagtaas ng
KOLEHIYO NG BSOA
IX

mga bayarin, gastusin, matrikula, at isang paraan upang makayanan ang
karagdagang edukasyon.
Isang malaking tulong sa mga kabataan na makapagtrabaho sila kasabay
ang pag-aaral. Mayroong mga estabilisyamento ang naglalaan ng mga trabaho
para sa mga nag nanais pagsabayin ang pag-aaral at pagtatrabaho. Malaki ang
tulong nito sapagkat nabibigyang pagkakataon na makapagtrabaho at kumita ang
mga mag-aaral upang masustentuhan ang kanilang pag-aaral.
Ang suliranin ay binuo sa katanungan na kung ang dami o bigat ng
trabaho ng mga manggagawang mag-aaral ay nakakaapekto sa kanilang
akademikong pagganap. Ang pagtatrabaho ng full time habang nag-aaral ay
maaaring magbunsod ng kakulangan sa oras at ang mga mag-aaral ay
kinakailangan na magkaroon ng kasanayan sa pamamahala ng kanilang oras
nang sa ganoon ay makayanan nilang magampanan ng sabay ang pag-aaral at
pagtatrabaho.
Ang pananaliksik na ito ay naglalayong magbigay ng pampatibay-loob at
pagganyak sa lahat ng mga estudyante lalo na ang mga mayroong pinansiyal na
pangangailangan upang ipagtuloy at tapusin ang isang degree sa kolehiyo upang
maging maparaan sa hinaharap at mapagtanto ang kanilang mga layunin at
hangarin. Maaari din itong magbigay ng pag-aaral, mga karanasan at
impormasyon sa ibang mga mag-aaral na hindi nagtatrabaho.
KOLEHIYO NG BSOA
X

Kaligiran ng Pag-aaral
Ang pag-aaral na ito ay nauugnay sa mga kadahilanan na nakakaapekto sa
pakikilahok sa klase ng mga piling mag-aaral ng Access Computer College
Cubao 2. Ang suliranin ay kung anong mga bagay ang nakakaapekto sa paghok
sa klase ng mga manggagawang mag-aaral. At isa sa negatibong epekto nito ang
paglalaan ng labis na oras sa trabaho na nagreresulta sa kawalan ng oras sa pag-
aaral na maaaring magdulot ng mababang marka at mas kakaunting oportunidad
sa kolehiyo. At ang isa sa mga solusyon upang matugunan at masulusyunan ang
problema ay ang balansehin ang trabaho at pag-aaral upang tulungan silang
magtagumpay sa kolehiyo. Ang pag-aaral na ito ay nagsisilbing batayan upang
matuklasan ang iba pang mga pamamaraan upang mapahusay ang paglahok sa
klase ng mag-aaral.
Mayroong ilang malinaw na kalamangan sa diskarte ng trabaho, mula sa
pagtatapos ng paaralan nang mas mabilis upang mapanatili ang kasalukuyang
trabaho at ang kaugnay na kita at mga benepisyo. Kinailangan lamang
magkaroon ng kamalayan na sa pagpili sa pag-aaral at pagtatrabaho ng full time,
inilalagay mo ang iyong sarili sa pagitan ng dalawang mahalagang tungkulin at
gampanin. Mahalagang malinaw sa mga mag-aaral ang dahilan ng pagiging full
time na mag-aaral at manggagawa. Ang pagtatrabaho ng full time at pag-aaral ng
full time ay nangangailangan ng maiging pagsisikap. Ang paggamit ng kanilang
mental at pisikal na enerhiya sa sitwasyong mahirap tulad nito ay nagdudulot ng
KOLEHIYO NG BSOA
XI

pagkapagod at “stress” o maaaring parehas. Habang maraming mag-aaral at
manggagawang kadalasang nakakaramdam ng pagod at stress sa kanilang
trabaho, bilang isang full-time na manggagawang mag-aaral ay malamang na
makaranas ka mas malalang klase ng pagkapagod at stress kaysa sa iyong mga
kasamahan at kamag-aral. Marahil sa kauna-unahang pagkakataon sa kanilang
buhay, maaaring ang mga mag-aaral ay nagpaplano at gumagawa ng ulat sa
araw-araw nilang gawain, mula sa oras na maaaring maidlip, sa 45 minuto ng
pagbabyahe at hanggang sa pananghalian (parehas ay maaaring gamitin upang
mag-aral).
Ayon kay Dr. Shore (Education World), ang paglahok sa klase ay isang
mahalagang aspeto ng pag-aaral ng mag-aaral. Kapag nagsasalita ang mga mag-
aaral sa klase, natututo silang ipahayag ang kanilang mga ideya sa paraang
maunawaan ng iba. Kapag nagtatanong sila, natututo sila kung paano makakuha
ng impormasyon upang mapahusay ang kanilang sariling pang-unawa sa isang
paksa.
Sa pakikilahok sa klase dito nalalalaman kung ang isang mag-aaral ay
nauunawaan ang paksang tinalakay sa kanilang klase. Sa pamamagitan ng
pakikilahok nadedeterma ng isang guro kung ang kanyang estudyante ay may
natutunan sa kanilang talakayan. Sa pamamagitan din ng mga katanungan ng
mga mag-aaral, nababatid ng isang guro kung ano ang hindi nila nauunawaan sa
paksang tinalakay. Ang pakikilahok sa silid-aralan ay mahalaga dahil ang pag-
aaral ay hindi lamang sa pagitan ng estudyante at ng guro kundi bahagi ng buong
KOLEHIYO NG BSOA
XII

karanasan sa silid-aralan. Kapag nakilahok ang mga mag-aaral, natututo sila
mula sa isa't isa at mas napapahusay ang pag-unawa sa kaalaman.
Ayon sa National Survey of Student Engagement (2008), ang pagtatrabaho
habang nag-aaral ay may posibilidad na makakuha ng mataas na antas ng
Bachelor degree kaysa sa mga mag-aaral na hindi nagtatrabaho, ngunit ang
pagtatrabaho nang higit sa 12 oras isang lingo ay maaaring magdulot ng
panganib na makapagtapos at ganoon din sa kalusugan.
Ang pagtatrabaho ng full time ay pinahihintulutan na mapanatili ang
kasalukuyang trabaho at suweldo pati na rin ang mga benipisyo habang
umuunlad din sa pag-aaral. Ang mga mag-aaral ay maaaring umasa sa kanilang
trabaho para sa kanilang sarili o para sa segurong pangkalusugan ng pamilya o
ang mga mag-aaral ay maaaring makayanang suportahan ang kanilang pag-aaral.
Maaaring ang mga mag-aaral bagaman nahihirapan sa kanilang pagtrabaho, ay
alam naman na ang pananatili roon ay parte ng kanilang layunin katulad na
lamang din ng kanilang pag-aaral. Ang magpatuloy magtrabaho ng full time
habang nag-aaral ay may dagdag na benipisyo, tulad na lamang ng pagkakataon
na gamitin ang mga natutunan sa trabaho at ang natutunan sa paaralan sa trabaho.
Ayon sa isang artikulo ng CNBC (2015), ang Georgetown University's
Center on Education and Workforce ay natagpuan na, sa nakalipas na 25 taon,
higit sa 70 porsiyento ng mga mag-aaral sa kolehiyo ang nagtrabaho habang
KOLEHIYO NG BSOA
XIII

pumapasok sa paaralan. At ang bilang ng mga nagtatrabahong estudyante ay
lumaki habang nakatala sa kolehiyo at pagtaas ng matrikula.
Sinasabing higit na malaki ang gastusin sa kolehiyo. Ang mga gastusin ay
hindi natatapos sa iisa kung kaya mas maraming kabataan ang pinagsasabay ang
trabaho at pag-aaral upang matustusan ang kanilang pag-aaral at mapagaan ang
ilan pa sa kanilang pansariling pangangailangan.
Ang isang part-time na trabaho ay isang uri ng trabaho na mayroong mas
kaunting oras bawat linggo kaysa sa isang full-time na trabaho. Ang mga
manggagawa ay itinuturing na part time kung karaniwan silang nagtrabaho nang
mas kaunti sa 30 o 35 oras bawat linggo. Mayroong maraming dahilan para sa
pagtratrabaho ng part-time, kabilang ang pagnanais na gawin ito, at ang hindi
pagkakaroon ng isang full-time na trabaho.
Ayon sa UBC Blogs site (2015), isa sa adbantahe ng “part time job” ay
hindi lamang ito nagpapalawak ng pananaw kung hindi nagpapahusay din ng
kanilang kakayahan. Maliban pa, ang mapapahusay ang toleransiya upang hindi
kaagad bumigay sa mga pagsubok na kahaharapin.
Ang pag-aaral na ito ay makakatulong upang malaman ang mga kadahilan
na nakakaapekto sa akademikong pagganap ng mga piling manggagawang mag-
aaral.
KOLEHIYO NG BSOA
XIV

Balangkas Teoretikal
Stressor:
MAG-AARAL Trabaho
Epekto ng Stress:
Sa pakikilahok sa klase
Sa Oras
Sa Kalusugan
Sa Pagtatapos ng Pag-aaral
Stress Coping Mechanism ng Mag-aaral:

Pamamahala sa oras
Itakda ang mga prayoridad, deadline at magtakda ng
panahon upang maabot ang iyong mga target
Pangangalaga sa Katawan
Pagsali sa mga kurikular na aktibidad ng Paaralan
Fig.blg.1 Modelo ng Transactional Model of Stress and Coping
Ang teoretikal na balangkas ay isang mapa na tumutukoy sa mga
magkakaugnay na konsepto, teorya o kahulugan. Pinag-uugnay ng balangkas na
ito ang mga paksa, layunin ng pag-aaral, rebuy ng mga kaugnay na literature,
metodolohiya at iba pa. Nagsisilbi itong mahalagang gabay sa pangkalahatang
pag-iisip kaugnay sa pananaliksik.
Ang pakikilahok sa klase ng mga mangagawang mag-aaral ay
nakakaagaw ng pansin at atensiyon sa mga guro at estudyante ng paaralan na
may layuning malaman at maunawaan ang mga dahilan, problema at iba pang
mga kadahilanan na nakakaapekto sa kanila. Ito ay maaaring magbigay gabay sa
kanilang matagalang pag-aaral at paglalakbay tungo sa tuktok ng tagumpay na
nahahadlangan ng abalang iskedyul at kawalang oras sa kanilang pag-aaral at
pakikilahok sa klase.
KOLEHIYO NG BSOA
XV

Sa pagtukoy sa mga konsepto ng pananaliksik na ito ang pag-aaral ay
nagmula sa iba't ibang mga teorya. Ang teoryang ginamit ay ang "Transactional
Model of Stress and Coping" (Lazarus & Cohen, 1977) kung paano ang isang
tao ay tumutugon sa mga nakababahalang kaganapan sa kanyang paligid. Sa
madaling salita, binibigyang diin ng modelo kung paano pinag-aaralan ng
indibidwal ang nakababahalang kaganapan o sitwasyon, pati na rin ang kanilang
mga kakayahan at mga pagpipilian sa pagkamit nito.
Kapag nahaharap sa isang stressor, sinusuri ng isang tao ang posibleng
banta (pangunahing pagsusuri). Ang pangunahing appraisal ay ang paghatol ng
isang tao tungkol sa kahalagahan ng isang kaganapan tulad ng stress, maaaring
makontrol, mapaghamon o hindi nauugnay. Sa pagharap ng isang stressor, ang
pangalawang pagsusuri ay sumusunod, na kung saan ay isang panghihinuha ng
mga mapagkukunang at mapagpipilian ng mga tao (Cohen, 1984). Ang
pangalawang pagsusuri ay tumutukoy kung ano ang magagawa ng isang
sitwasyon.
Ang "Stressors" ay ang mga pangangailangan na kung saan ang panloob
o panlabas na kapaligiran ay nakakapinsala sa balanse, kung kaya ito'y
nakakapekto sa kalusugan, pisikal at sikolohikal at nangangailangan ng agarang
solusyon upang mapanag-ugli ang balanse (Lazaro at Cohen 1977).
Ang trabaho ay isang "stressor" na nakakapinsala sa balanse na siyang
nakakaapekto naman sa pakikilahok sa klase ng mag-aaral. Ang mga aktibidad
na maaaring mangailangan ng panunumbalik ng balanse ay maaaring
KOLEHIYO NG BSOA
XVI

mangailangan ng pagbitaw ng ilang paksa o "subject" upang matugunan naman
ang iba o makapag-enrol lamang sa mga paksa na angkop sa kanilang mga
iskedyul. Ang tamang pamamahala ng oras at tamang diskarte sa bawat
sitwasyon ay makatutulong upang mabalanse ng tama ang pag-aaral at
pagtratrabaho.
Ayon sa teorya ng "Cognitive-Relational Theory" nina Lazarus at
Folkman (1984). Sinasabi ni Lazarus na ang stress ay isang kondisyon o
pakiramdam na nararanasan kapag naranasan ng isang tao na ang “mga
pangangailangan ay lumalampas sa mga personal at panlipunan na
mapagkukunan na ang indibidwal ay may kakayahan magmobilisa.” Tinukoy
nila ang "stress" bilang isang partikular na ugnayan sa pagitan ng tao at ng
kapaligiran na sinasalamin ng tao bilang pagbubuwis o pagpapalawak sa
kanyang mga mapagkukunan at paglagay sa panganib ng kanyang kapakanan.
Ang appraisal ay tinutukoy nang sabay-sabay sa pamamagitan ng pagtukoy
sa mga pangangailangan sa kapaligiran at mga personal na mapagkukunan.
Maaari silang magbago sa paglipas ng panahon dahil sa epektibong pagtugon,
mga nabagong pangangailangan, o pagpapabuti sa mga personal na kakayahan.
Ang “Cognitive-Relational Theory of Stress” ay nagbibigay diin sa tuluy-tuloy,
kapalit na katangian ng pakikipag-ugnayan sa pagitan ng tao at ng kapaligiran.
Ayon kay Albert Bandura (1986) na itinuturing na isang dalubhasa sa
kanyang "Social Cognitive Theory" , ito ay isang teoriya sa pagkatuto batay sa
ideya na natututo ang mga tao sa pamamagitan ng pagmamasid sa ginagawa ng
KOLEHIYO NG BSOA
XVII

iba, at ang mga proseso ng pag-iisip ng tao ay mahalaga sa pag-unawa ng
pagkatao. Sa madaling salita, ang mga tao ay hindi natututo ng mga bagong pag-
uugali lamang sa pamamagitan ng pagsubok sa kanila at alinman sa tagumpay o
kabiguan, ngunit sa halip, ang kaligtasan ng sangkatauhan ay nakasalalay sa
panggagaya sa galaw ng iba. Ang teoriya na ito ay nagbibigay ng balangkas para
sa pag-unawa at pagbabago ng ugali ng tao.
Ang stress ay isang kondisyon na kung saan nakakaapekto hindi lamang
sa pisikal at sikolohikal na kalusugan, kundi’ ganoon rin sa mentalidad ng isang
tao. Ang stress ay nakakaapekto sa pag-uugali ng isang tao at ito ay
nakakaapekto naman sa kanyang pagganap sa pang-araw-araw na gawain. Ang
Social Cognitive Theory ay ipinaliwanag kung paano inaayos ng mga tao ang
kanilang pag-uugali sa pamamagitan ng kontrol at reinforcement upang makamit
ang pag-uugali na nakadirekta sa layunin na maaaring mapanatili sa paglipas ng
panahon.
KOLEHIYO NG BSOA
XVIII

Paradigma ng Pag-aaral
TRAA
TRBAHH
BA OO
MM
AG -A-AA
AG RRAL
AL
MM
GGAAEP
EEPKTO
EKTO
Sa Sa pagtatapos
Sa pakikilahok
pamamahala sa Sa kalusugan ng pag-aaral
sa klase
oras
Fig.blg.2 Balangkas Konseptwal
Balangkas Konseptwal
Ang konseptwal na balangkas ay naglalaman ng konsepto ng mananaliksik
hinggil sap ag-aaral na isasagawa. Ito ang pangunahing tema at panuntunan ng
pagsisiyasat. Ang nasabing balangkas ay ipapakita sa isang presentasyon ng
paradigm ng pananaliksik na kailangan maipaliwanag nang maayos.
Ang pag-aaral na ito ay nakabatay sa Transactional Model of Stress and
Coping nila Richard Lazarus at Susan Folkman. Sa paradigma ay ipapakita ang
kasalukuyang pag-aaral ukol sa mga kadahilanang nakakaapekto sa pakikilahok
sa klase ng mga manggagawang mag-aaral. Sa bahaging ito, ginamit ng mga
mananaliksik ang kanilang mahusay na panghihinuha upang maipakita ang
tinatawag na input o hakbang sa kalutasan ng suliranin, ang proseso sa
pagsasagawa at ang output o kalalabasan.
KOLEHIYO NG BSOA
XIX

Daloy ng Pananaliksik
Ang daloy ng pag-aaral ng pananaliksik ay nagpapakita ng pag-aaral na
nagpapakita ng kaugnayan ng input, proseso at awtput ng paksa. Ang balangkas na
ito ay naglalaman ng tiyak na direksyon kung saan ang pananaliksik ay dapat
isagawa sa pamamagitan ng paglalarawan ng kaugnayan sa pagitan ng mga tiyak
na mga baryabol na natukoy sa pag-aaral.
INPUT
Ano ang demograpikong propayl
ng mga piling studyante batay sa AWPUT
mga sumusunod
Edad OUTPUT
Sekswalidad
Paano mapapabuti ang pakikilahok
MGA
sa klase ng mga piniling mag-
aaral na nagtatrabaho tungkol sa Panayam KADAHILANAN
mga ss:
NA
Pag-unawa sa asignatura Pamamahagi at
NAKAKAAPEKTO
Pagganap sa mga gawain sa pagkuha ng
SA PAKIKILAHOK
paaralan?
sarbey SA KLASE NG
Paano mapapabuti ang Tabulasyon, MGA PILING
pagbabalanse sa oras sa pag-aaral MANGGAGAWAN
Pag-susuri at
at pagtatrabaho? G MAG-AARAL.
Interpretasyon
Mayroon bang signipikanteng
relasyon sa pagitan ng ng datos
pakikilahok sa klases ng mga
respondante at ang
demograpikong propayl ng mga
mag-aaral.
Ano ang mga programa o gawain

na tutugon sa pangangailangan ng
mga manggagawang mag-aaral?
FEEDBACK
K
Fig.blg.3 Daloy ng pag-aaral
KOLEHIYO NG BSOA
XX

Ang input ay binubuo ng paraan ng pananaliksik na inilalapat sa
pagsasagawa ng pananaliksik tungkol sa mga gawi sa pag-aaral at pakikilahok sa
klase ng mga manggagawang mag-aaral. Ang kuwalipikadong pananaliksik na
ginawa ay upang makakuha ng mga pananaw tungkol sa mga saloobin,
paniniwala, pagganyak at pag-uugali ng mga indibidwal upang tuklasin ang mga
problema sa panlipunan o pantao at isama ang pamamaraan tulad ng mga malalim
na panayam, pagmamasid na pananaliksik at "case study".
Ang proseso sa kabilang banda,ay inilalahad ang mga pamamaraan kung
paano isinasagawa ang pananaliksik sa pamamagitan ng paglalahad ng suliranin at
pangangalap ng kinakailangang datos na may kaugnayan sa pag-aaral na nagmula
sa mga respondante sa pamamagitan ng pagsagot sa mga kwestyoner o sarbey.
Ang awtput bilang isang resulta, ay ipinahihiwatig ang pangkahalatang
pananaw sa sitwasyon kung paano ang pag-uugali at pagganap ng isang mag-aaral
ay maiugnay sa kanilang gawi sa pag-aaral at akademikong pagganap. Ang
konklusyon ay marapat gawin upang malaman at tukuyin ang kinalabasan ng pag-
aaral na ito at bigyang katuwiran ang pananaliksik.
KOLEHIYO NG BSOA
XXI

Paglalahad ng Suliranin
1. Ano ang demograpikong propayl ng mga respondante sa mga tuntunin ng:
1.1 Edad
1.2 Sekswalidad
2. Paano mapapabuti ang pakikilahok sa klase ng piling mag-aaral na

nagtratrabaho sa mga ss.:
2.1 Pag-unawa sa asignatura
2.2 Pagganap sa mga gawain sa paaralan
2.3 Paano mapapabuti ang pagbabalanse sa oras sa pag-aaral at

pagtatrabaho
3. Mayroon bang signipikanteng kaugnayan sa pagitan ng pakikilahok sa

klase ng mga respondante at ang demograpikong propayl ng mga mag-
aaral?
4. Ano ang mga programa o gawain na tutugon sa pangangailangan ng mga

manggagawang mag-aaral?
Paglalahad ng Haypotesis
Ang pag-aaral na ginawa sa pananaiksik na ito ay lubhang napakahalaga
upang maunawaan at mas mapalawak pa ang ating kaalaman sa mga epekto sa
pakikilahok sa klase ng mga mag-aaral na naghahanap-buhay.
Sinuri ng pag-aaral ang haypotesis na walang makabuluhang pagkakaiba
sa antas ng pakikilahok sa klase ng mga manggagawang mag-aaral sa Access
Computer College Cubao 2 na itinuturing ng mga respondante na may kinalaman
KOLEHIYO NG BSOA
XXII

sa pagganap ng gawain at pag-unawa sa asignatura ang mga tuntunin ng kanilang
edad at sekswalidad.
Saklaw at Delimitasyon
Ang kasalukuyang pag-aaral, ang demograpikong propayl at ang
pakikilahok sa klase ng mga manggagawang mag-aaral ng Access Computer
College Cubao 2 taon panuruan 2017-2018. Ang pag-aaral na ito ay limitado
lamang para sa mga mag-aaral na kasalukuyang nag-aaral at nagtratrabaho.
Tanging mangagawang mag-aaral lamang ang pinapayagang lumahok sa
pananaliksik.
Ang layunin ng pag-aaral ay upang matukoy ang mga epekto sa
pakikilahok sa klase ng mga manggagawang mag-aaral. Isinagawa ang pag-aaral
upang malaman ang pananaw ng mga manggagawang mag-aaral at upang
magbigay impormasyon hingil sa mga suliraning kanilang kinahaharap.
Nilimitahan ng mga mananaliksik ang kanilang pag-aaral sa pamamagitan

ng pagbibigay ng kwestyoner sa limamput isa (51) manggawang mag-aaral ng
Access Computer College Cubao2.
Kahalagahan ng Pag-aaral
Ang pag-aaral na ito ay kapaki-pakinabang sa mga sumusunod:
Pamahalaan. Ito ay makakatulong upang mas pag-igihin ang
pagpapayabong ng pamamahala at maglatag ng higit na mga programa sa
KOLEHIYO NG BSOA
XXIII

kapakinabangan ng mga kabataan higit lalo sa edukasyon. Ito ay magiging gabay
upang matulungan ang kabataang Pilipino.
Mga Tangapangasiwa ng Paaralan. Ito ay makakatulong at gagabay sa
kanilang upang magkaroon ng pamamaraan upang matulungan ang mga mag-
aaral na nahihirapan magbayad sa tinakdang oras ng kanilang matrikula at ilang
mga kinakailangan pinansyal na gastusin sa paaralan.
Mga Mangagawang Mag-aaral. Ang pag-aaral ay makakatulong upang
mging gabay nila kung paano maging mabuti at responsableng mag-aaral. Ito’y
makakatulong upang mapabuti ang kanilang gampanin sa paaralan at trabaho.
Ang pag-aaral ay magbibigay impormasyon kung paano ang tamang
pagbabalanse ng oras.
Mga Magulang. Ang pag-aaral ay makakatulong sa mga magulang upang
mabatid ang mga suliraning kinahaharap ng mga anak habang sila ay nag-aaral at
nagtatrabaho. Ito’y magbibigay din ng kaalaman kung ano ang epekto ng kanilang
trabaho sa kanilang akademikong pagganap. Ito’y magiging gabay sa pag-unawa
at pagbibigay ng higit na suporta sa mga anak.
Mga Guro. Ang pag-aaral na ito ay makakatulomg upang mgkaroon ng
mas mahusay na pang-unawa hingil sa sitwasyong kinahaharap ng mga
manggagawang mag-aaral na nakatala sa kanilang klase, sa pagbibigay sa kanila
ng mga alternatibong gawain at akademikong panukala na maaaring hindi
isakripisyo ang epektibong pamamaraan sa pagtuturo at ang kalidad ng pag-aaral,
na kung saan ang komplikasyon sa trabaho at pag-aaral ay lumabas.
KOLEHIYO NG BSOA
XXIV

Mga Susunod na Mananaliksik. Maaaring magamit ang natuklasan sa
pag-aaral para sa karagdagang pananaliksik at pagsisiyasat na partikular na
nauugnay sa akademikong pagganap ng mga manggagawang mag-aaral.
Pagpapakahulugan sa mga Talasalitaan
Ang paliwanag ng mga sumusunod na tuntunin ay magbibigay ng
paliwanag sa mga terminolohiya na ginamit sa pananaliksik:
Appraisal. Ang paraan ng pagsusuri sa isang bagay o tao upang hatulan
ang kanilang mga katangian, tagumpay, o pangangailangan.
Asignatura. Ang asignatura o subject ay lupon ng mga aralin na
ginagamit ng mga estudyante upang matuto. Karaniwan nitong naka-ayos sa
paraang magiging madali para sa mag-aaral na maintindihan ang bawat topic na
pinagaaralan.
Edukasyon. Kinabibilangan ng pag-tuturo at pag-aaral ng isang
kasanayan. Ang edukasyon ay ang proseso ng pagbibigay ng kaalaman,
kasanayan, halaga, paniniwala at mga gawi.
Balangkas. Kalipunan ng mga salita at pangungusap na nagtataglay ng
pangunahing ideya at mga pangalawahing ideya. Masasabing isa rin itong
mabisang paraan para sumaryuhin ang laman ng isang dokumento. Karaniwang
ginagamit ang outline sa pagsasalita sa isa o mahigit pang mga indibidual.
Nagsisilbi itong giya (guide) para maiparating ng maayos at organisado ang
mensahe salig sa paksang tinatalakay.
KOLEHIYO NG BSOA
XXV

Dalubhasa. Nangangahulugan ng pagiging mahusay, magaling, bihasa,
may kaalaman, batikan o eksperto sa isang bagay o gawain.
Degree. Isang gantimpala na ipinagkaloob ng isang kolehiyo o
unibersidad na nagpapahiwatig na natagpos ang isang kurso ng mag-aaral.
Lumahok. Nangangahulugan ng pagsali sa isang kaganapan o pangyayari.
Mananaliksik. Isang tao kumakalap at naghahanap ng mga impormasyon
at mahahalagang detalye patungkol sa isang paksa.
Manggagawang Mag-aaral. Ang mga mag-aaral na nag-aaral at
nagtatrabaho ng sabay.
Mangalap. Ang uri ng pagtitipon ng mga bagay o impormasyon. Pagkuha
ng mga bagong kaalaman.
Nagpapahiwatig. Ang tawag sa pahayag na hindi direktang makikita,
maririnig o mahihipo ang ebidensya subalit sa pamamagitan nito ay masasalamin
ang katotohanan.
Pagganyak. Nangangahulugang pagbibigay ng motibasyon sa isang tao
upang gawin ang isang bagay o harapin ang mga kaganapan.
Part Time. Isang uri ng trabaho na may mas kakaunting oras kaysa sa
isang full time trabaho. Ang mga manggagawa ay itinuturing na part-time kung
sila ay karaniwang nagtatrabaho nang mas kaunti sa 30 oras bawas linggo.
Scholarship. Isang gantimpala ng pinansiyal na tulong para sa isang mag-
aaral upang palawakin ang kanilang edukasyon. Ang mga scholarship ay
KOLEHIYO NG BSOA
XXVI

iginawad batay sa iba't ibang pamantayan, na kadalasan ay nagpapakita ng mga
halaga at layunin ng donor o founder ng award.
Stress isang pisikal na tugon ng katawan. Isang estado ng mental at
emosyon nagreresulta ng masamang epekto sa katawan. (Wikipedia).
Student Job. Nangangahulugan na maaaring mayroon ang mag-aaral ng
isang buo o part-time na trabaho habang nag-aaral sa kolehiyo. Ang isang full-
time na mag-aaral ay karaniwang mayroong hindi bababa sa 12 oras ng kredito
bawat semestre.
Talatanungan. Isang sistematikong metodolohiya na ginagamit upang
mangalap ng impormasyon.
Trend. Nangangahulugan baguhin o bumuo sa isang pangkalahatang
direksyon.
World Program of Action for Youth Implementation. Isang
organisasyong binuo ng United Nation para sa kapakinabangan ng kabataan. Sila
ay naglalayon na makapagbigay ng internasyonal na suporta upang mapabuti ang
kalagayan ng mga kabataan.
Work-Study-Life Balance. Ang pagbabalanse ng oras sa trabaho, pag-
aaral at pangsarili aktibidades.
KOLEHIYO NG BSOA
XXVII

KABANATA 2
PAGSUSURI SA MGA KAUGNAY NA LITERATURA AT PAG-AARAL
Ang mga mananaliksik ay kumunsulta sa ilang mga kaugnay na panitikan
at pag-aaral upang suriin kung anong mga kadahilanan at mga baryabol ang
itinuturing ng iba pang mga mananaliksik sa paggawa ng kani-kanilang mga pag-
aaral, kabilang ang mga pamamaraan na ginamit at natuklasan.
Kaugnay na Lokal na Literatura
Ayon kay De Guzman, De Castro (2011), kinakailangan ng mga nagtapos
sa pag-aaral na bumuo ng mga personal na kasanayan, katangian at karanasan
upang makayanan kakayahang makipagkumpetensya sa merkado. Inirerekomenda
ng may-akda ang pangangailangan ng mga mag-aaral na gawin ang lahat ng
kanilang makakaya upang sila ay lumago bilang mga eksperto sa kanilang
piniling larangan habang sila ay nasa paaralan pa rin. Ang lahat pagsasanay at
mga karanasan ay may magandang dulot sa tamang panahon na kung saan
magagamit nila sa kani-kanilang napiling larangan. Ang lahat ng mga pagsasanay
at mga karanasan ay makikinabang lamang sa kanila kung saan ang oras ay
darating na magtatatag ng kanilang sariling mga karera. Ito ay may kaugnayan sa
kasalukuyang pag-aaral habang nagbigay ito ng mga mungkahi upang higit pang
mapabuti ang kurikulum ng AB Journalism na dapat mabuhay ayon sa mga
hinihingi at inaasahan ng iba't ibang mga industriya. Ang Pilipinas ay maaaring
KOLEHIYO NG BSOA
XXVIII

lumampas sa katayuan ng pagtatrabaho sa bansa, dapat na maunawaan ang mga
karapatan at kahalagahan. Tulad ng tinukoy sa librong Labor Economics ni
Cristobal M. Pagoso, dahil sa mababang antas ng karunungang na bumasa't
sumulat sa pagtaas ng kawalan ng trabaho sa mga umuunlad na bansa, ito ay
naging mahalaga na ang mas malaking pagkakataon sa edukasyon ay dapat na
ipagkaloob para sa malaking proporsiyon ng populasyon ng may sapat na gulang
pati na rin ang malaking bilang ng mga kabataan sa labas ng pormal na sistema ng
paaralan upang tulungan silang makakuha ng karagdagang kaalaman at
kakayahan upang mapabuti ang kanilang kabuhayan at palakasin ang bansa. Mula
sa aklat na Contemporary Social Problems and Issues, sinasabi nito na ang mga
antas ng edukasyon at mga marka ng karunungang bumasa't sumulat ng mga
manggagawa sa Pilipinas ay kabilang sa pinakamataas sa Asya, ngunit ang
teknikal, manu-mano at pangangasiwa ay hindi mahusay na binuo at hindi
gaanong tinutukan. Mayroong sobrang kasaganaan ng mga nagtapos sa kolehiyo
na karamihan sa lugar ng Maynila ay nasa larangan ng edukasyon, batas at iba
pang mga propesyonal ay lumampas sa pangangailangan upang makahanap ng
angkop na trabaho sa kanilang pagsasanay sa edukasyon. Maaaring isaalang-alang
ang impormasyong ito sa pagpapabuti ng kurikulum ng AB Journalism upang
idagdag ang teknikal; Ang manu-manong pangangasiwa na kulang sa mga
nagtapos na Pilipino.
Ayon kay Angelo Dulas (2010), Sa una, ang pag-aaral ay isinasagawa
upang matukoy ang kaugnayan sa pagitan ng pagiging epektibo at akademikong
KOLEHIYO NG BSOA
XXIX

pagtatanghal sa matematika at Ingles na paksa ng mga mag-aaral ng high school
sa agham. Ang mga layunin ay (a) upang malaman kung anu-anong antas ng
pagiging epektibo ang ginagawa ng mga estudyante sa Mataas na paaralan ng
sekondarya at (b) upang tuklasin kung mayroong pagkakaiba ng kasarian sa mga
mag-aaral sa mataas na paaralan sa mga tuntunin patungkol sa kanilang pagiging
epektibo at sa akademikong pagganap.
Ayon kay Katigbak (2010), Sa isang paghahambing ng mga mag-aaral ng
Pilipino at Amerikanong kolehiyo na may-akademikong motibo, pag-apruba at
pagpapabuti sa sarili ay mas mataas para sa mga mag-aaral at motibo ng Pilipino
na may kinalaman sa mga pamantayan ng pagganap na mas mataas para sa mga
estudyante ng Amerika. Ang mga pagkakaiba ng kasarian - ang mga lalakihan ay
naiulat na mas maparaan at mapagkumpitensya sa pagtupad ng tagumpay, ang
mga kababaihan ay mas malakas sa motibasyon tungkol sa mga pamantayan sa
pagganap -nauugnay sa dalawang kultura, na nagpapahiwatig ng mga
pangkalahatang pagkakaiba sa pagkakaisa para sa tagumpay. Ang intrinsic task
motives-enjoyment sa mga gawain sa paaralan, pagtitiyaga, at pagtatakda ng
mataas na pamantayan sa pagganap ay malapit na nakabatay sa mga kaakibat at
motibo sa pagpapabuti sa sarili para sa Pilipino ngunit hindi sa Amerikano mga
mag-aaral; Ang pagkamit at kaakibat na mga motibo ay maaaring hindi gaanong
naiiba sa kalagayan ng Pilipinas kaysa sa ipinahiwatig ng teorya ng Western.
Sinabi ni Rivera (2007) na ang interes at mga layunin ay nakilala bilang
dalawang mahahalagang pag-uudyok na nakakaimpluwensya sa pagtuon ng mag-
KOLEHIYO NG BSOA
XXX

aaral at tagumpay sa pag-aaral. Gayunpaman, ang karamihan ng pananaliksik sa
pagganyak sa pisikal na pang-edukasyon na pagtuturo ay nagmumula sa mga
teorya ng layunin ng tagumpay. Ang mga layunin ng tagumpay ay naiulat na
magkaroon ng isang mahinang impluwensiya sa paghinuha ng parehong pagganap
at mga resulta ng pagganyak. Ang interes, sa kabilang banda, ay natagpuan na
may mahalagang papel sa pag-impluwensya sa pag-uugali ng pag-aaral ng mag-
aaral at layunin na lumahok sa hinaharap.
Ayon sa National Statistics Coordination Board (NSCB) (Hulyo 2010),
inilathala na ang full-time na manggawa ay bahagi ng 64.3 katao na kabuuang
bilang ng nagtrabaho habang ang mga part-time na manggagawa ay tinatayang
nasa 35 porsyento. Ang bilang ng mga “underemployed” noong taong Hulyo
2010 ay tinatayang nasa 6.5 milyon, na tinatayang ang kasalukuyang
“underemployment rate” naman ay nasa 17.9 porsento. Mahigit sa kalahati
(58.1%) ng kabuuang bilang ng underemployed ang naiulat na nakikitang isa sa
dahilan ng underemployment ang kakulangan sa trabaho o nagtratrabaho nang
wala pang 40 oras sa loob ng isang linggo. Ang mga nagtatrabaho sa 40 oras o
higit pa ay kabilang sa sa 40.4 porsyento. Karamihan sa mga walang trabaho ay
nagtratrabaho sa sektor ng agrikultura (46.7%) at sector ng serbisyo (37.8%). Ang
underemployed sa sector ng industriya ay umaabot ng 15.5 porsiyento.
Bagaman malaki ang bilang ng kabuuan ng manggagawa sa Pilipinas
kapansing-pansin pa rin ang malaking bilang ng mga Pilipinong walang hanap-
buhay. Sa patuloy na pagtaas ng underemployment sa bansa patuloy din ang
KOLEHIYO NG BSOA
XXXI

pagtaas ng kahirapan sa bansa. Bilang tugon ng mga kabataan ay sinisikap nilang
makapaghanap buhay upang matustusan ang kanilang mga pangangailangan
gayun din ang kanilang pag-aaral.
Ayon sa Philstar Global (2008), inaprubahan na ng Senado sa ikalawang
pagbasa ang panukalang batas na naglalayong payagan ang mas maraming
kompanya na kumuha ng mga working students. Layunin ng Senate Bill 2116 na
inihain ni Sen. Jose “Jinggoy” Estrada na amiyendahan ang Special Program for
the Employment of Students upang mas matulungan ang maraming working
students. Ipinaliwanag ni Estrada na ang SPES ay itinatag noong 1992 sa
pamamagitan ng Republic Act 7323 upang mahikayat ang mas maraming
mahihirap na estudyante na ipagpatuloy ang kanilang pag-aaral habang nagta-
trabaho. Umabot na sa 984,840 estudyante ang nakinabang sa programa ng SPES
simula pa noong 1995.
Kapag tuluyang naamiyendahan ang batas, ang mga estudyante ay
bibigyan ng “academic credits” kung ang trabaho nila ay may kaugnayan sa kani-
lang kurso; oobligahin ang mga employees na ipaalam sa kanilang student-
workers ang kanilang karapatan, benepisyo at pribiliheyo sa ilalim ng
kasalukuyang batas; paparusahan ang mga tao o kompanya na hindi tatanggap sa
educational vouchers na ipalalabas ng gobyerno. (Malou Escudero).
Sa ilalim ng programa, ang mga rehistradong SPES employers ang
nagbabayad ng 60 porsiyento ng suweldo ng mga SPES students samantalang ipi-
KOLEHIYO NG BSOA
XXXII

nalalabas naman ng gobyerno ang 40 percent sa pamamagitan ng vouchers na
inilalaan para sa kanilang tuition at mga libro.
Ayon sa Labor and Relation Office of Caloocan City Hall, sinasabing
malaking tulong ang programa ng Department of Labor and Employment (DOLE)
na SPES sa mga kabataang Pilipino, sapagkat natutulungan nila ang mga kabataan
na kumita at makapagpatuloy ng pag-aaral sa kolehiyo lalo na ang mga kabataang
walang sapat na kakayahan makapag-aral at pagkatapos ay maaaring maabsorb
matapos makapagtapos sa kanilang kurso. (Tapatang Tunying, ABS-CBN News
2016).
Isa lamang ang SPES sa mga programa ng pamahalaan bilang tulong at
tugon sa mga mag-aaral. Sa programang ito ng pamahalaan nagkakaroon ng
pagkakataon na makapag-aral at makapagtrabaho ng sabay ang isang mag-aaral o
hindi kaya makapagtrabaho at makaipon bago magbalik eskuwela.
Ngunit gayun pa man marahil hindi pa rin sapat ang tulong na binibigay
ng ating gobyerno sapagkat hindi pa rin nito natutustusan ng husto ang mga
pangangailangan ng isang mag-aaral bagama’t may mga programa silang
inilalahad sa kapakinabangan ng mamayanan ng ating bansa lalo na para sa
kabataang Pilipino. Dahil rito bilang isang indibidwal ang mga mag-aaral ay alam
na hindi lamang sapat na umasa sa mga programang binibigay ng pamahalaan
kung kaya pilit nilang tinataguyod ang kanilang pag-aaral kahit pa pagsabayin ang
pag-aaral at pagtatrabaho kahit pa alam nilang ito ay hindi magiging madali.
Tanging kalahati ng mga mag-aaral ang natapos sa kolehiyo; CHED
KOLEHIYO NG BSOA
XXXIII

Manila, Philippines- May tinatayang 216,000 sa bansa ang kasalukuyang
pinagsasabay pag-aaral at trabaho ayon sa pinakahuling datos mula sa Commision
on Higher Education (CHED). Ang bilang ay nasa 8% ng kabuuang bilang ng
mga estudyante sa kolehiyo sa bansa. Ayon sa CHED karamihan sa
manggagawang mag-aaral ay nagtatrabaho sa “food service, entertainment and
sales”, bukod sa kanilang mga karaniwang trabaho bilang “library at research
assistants”. Dahil sa financial crisis, kailangan nila ng extra income, ayon kay
Atty. Julito Vitriolo, officer-in-charge sa CHED’s Office of the Executive
Director. Idinagdag rin ni Vitriolo na ang mga estudyante na ito ay napipilitang
magtrabaho dahil sa mas pagtaas ng presyo ng gastusin at matrikula sa mga
kolehiyo. Isang halimbawa si Jerry Rontal, na naghahatid ng mga “Oxygen tank”
sa isang ospital. Si Rontal ay kasalukuyang kumukuha ng kursong Criminology,
at kailangan niya magbayad ng matrikula na humigit kumulang P24,000 para sa
semetre na ito. Ang halaga ay hindi kabilang ang mga gastos para sa mga libro,
uniporme at pampublikong sasakyan. “Gusto kung umangat sa hirap kakayanin
po, kailangan po eh. Kung hindi ako kilolos, walang mangyayari”, sabi ni Rontal.
Sa kabila ng kanilang pagsisikap, ang presyur sa pagbalanse ng trabaho at pag-
aaral ay malaki ang epekto para sa maraming mga nagtatrabahong mag-aaral.
Sinabi ng CHED nasa 50% lamang ng mangagawang mag-aaral ang
nakakapagtapos ng kolehiyo, dahil maraming hindi makaya at makapag-
concentrate sa kanilang pag-aaral habang ang ilan ay may mahinang kalusugan at
habang ang iba ay sumuko dahil sa hindi sapat na pundo. Pinapayuhan ng CHED
KOLEHIYO NG BSOA
XXXIV

ang mga nagtatrabahong mag-aaral na humanap ng trabaho na aayon sa kanilang
iskedyul at mas malapit na nauugnay sa kanilang mga kurso. – Ulat mula kay
Bernadette Sembrano, ABS-CBN News (2010).
Kaugnay na Lokal na Pag-aaral
Ayon sa pag-aaral at pananaliksik nila (Resperos, Camille et.al 2017),
layunin nito na malaman at matuklasan ang mga problema at mga solusyon ukol
sa mga epekto sa pag-aaral habang nagtatrabaho. Sinasabing sa nakalipas na pag-
aaral, ang negatibong epekto ng pag-aaral at pagtatrabaho ay lubhang
nakakaapekto sa pakikilahok sa klase ng mga mag-aaral at sa kanilang
akademikong pagganap. Bagaman may adbantahe ang pag-aaral at pagtatrabaho
ng sabay malaki pa din ang suliraning kinahaharap ng isang manggagawang mag-
aaral. Ayon sa pag-aaral, nakakaapekto sa oras ang pagiging mangagawa,
sinasabing habang humahaba ang oras na inilalan ng mag-aaral sa pagtratrabaho,
umiikli ang oras na nailalaan sa pag-aaral at sa mga sosyal na aktibidad. Para
magawang balansehin ang oras, sinisigurado ng mag-aaral na makapokus at
produktibo sita sa tuwing nasa klase. Kadalasan, ang mga full-time na
manggagawang mag-aaral ay may posibilidad na tumugil sa pag-aaral.
Kadalasang nababago ng pagtratrabaho ang mga pangarap ng mag-aaral lalo na
kung mahaba ang oras na inilalaan sa pagtratrabaho (15 oras mahigit). Halimbawa
kung sa simula ay nais niyang makatapos ng pag-aaral napapalitan ito ng
mentalidad na katanggap-tanggap na ang kasalukuyan niyang hanapbuhay
KOLEHIYO NG BSOA
XXXV

kaugnay nito ang kawalan ng interes sa pag-aaral maling mentalidad ukol sa
edukasyon. Naisali rin sa pag-aaral ang epekto sa kalusugang epekto dahil sa
pagod, kadalasang inaantok ang mga mag-aaral pagdating ng klase kadalasang
idinadaan na lamang nila ito sa pag-iinom ng bitamina at pagkakaroon ng
mentalidad na walang nangyayaring masama.
Ayon naman kay Dra. Rosnato R. Diaz, isang doctor sa Cebu City Medical
Center, mapanganib na ipinagwalang bahala nila ang kanilang mga
nararamdaman at masamang abusuhin ang katawan sa pamamagitan ng paginom
ng mga bitamina at suplemento. Bukod sa kalusugan nakakaapekto din ito sa
kanilang isyung sosyal, ang masamang dulot naman sa kanila ay ang kanilang
malayong relasyon sa kanilang pamilya, kaibigan at kanit kanino man na malapit
sa kanila, ika nga bumababa ba ang kanilang social life.
Ayon kay Perry (2010), Ang mga emosyonal na pang-akademiko ay higit
na napapabayaan ng sikolohikal na pang-edukasyon, liban sa pagsubok ng
pagkabalisa ng isang indibidwal. Sa 5 kwalitibong pag-aaral, natuklasan na ang
mga mag-aaral ay nakakaranas ng maraming pagkakaiba ng emosyon sa mga ukol
sa kalagayan ng ademiko. Ang pagkabahala ay madalas na inuulat, ngunit sa
pangkalahatan, ang mga positibong damdamin ay inilarawan nang mas madalas
kaysa sa mga negatibong emosyon.
Si Mercado (2008), ay nagsagawa ng pananaliksik tungkol sa mga stressors
na may kaugnayan sa trabaho bilang mga ugnayan sa pagtuturo ng pagganap. Sa
kanilang pag-aaral, ang lahat ng mga kawani ng Kolehiyo ng Agham na
KOLEHIYO NG BSOA
XXXVI

sumailalim sa mga tagasuri ng kanilang pagganap sa pagtuturo ng kani-kanilang
mga mag-aaral ay ang mga paksa ng pag-aaral.
Batay sa resulta ng pag-aaral, napagpasyahan ng mga mananaliksik na ang
mga pangunahing kadahilanan na nakakaapekto sa burnout inventory ng mga guro
ay: emotional exhaustion (mga guro ay pagod sa pagtatapos ng araw);
depersonalization (mga guro ay hindi nais na manatili sa campus pagkatapos ng
klase) at; nabawasan ang Personal Factor (nadarama ng mga guro ang kanilang
trabaho). Samantala, ang mga pangunahing salik na nakakaapekto sa stressors na
may kaugnayan sa trabaho ay; pisikal na pasilidad (ang mga silid at laboratoryo
ay hindi maaaring tumanggap ng mga mag-aaral); Ang istraktura ng organisasyon
(mga pondo at iba pang mga benepisyo para sa mga guro ay hindi agad inilabas
na nagdudulot sa kanila.)
Sa panukala sa pananaliksik na inilahad naman nila Bagongon & Edpalina
(2009), ang mga mananaliksik ay nagplano upang siyasatin ang posibleng
ugnayan ng mga gawi sa pag-aaral at mga kadahilanan na nakakaapekto sa
akademikong tagumpay ng mga under graduate ng mga mag-aaral sa Edukasyon
ng Xavier University Ateneo de Cagayan, ginagamit nila ang pamamahala ng
oras, mga kasanayan sa pag-aaral, at kasanayan sap ag-unawa bilang mga
independent variables upang malaman kung paano nakakaapekto ito sa mga gawi
sa pag-aaral ng mag-aaral. Ang pag-aaral ay nakatuon din sa mga kadahilanan na
nakakaapekto sa mga gawi sa pag-aaral, na nakakaimpluwensya sa akademikong
KOLEHIYO NG BSOA
XXXVII

pagganap ng mag-aaral. Sa ganitong paraan, ang mga mananaliksik ay nais na
pag-aralan ang mga kadahilanang nakakaapekto sa pag-aaral ng mag-aaral.
Ginagamit ng pag-aaral ang “descriptive survey design” sa pagtatangka
nito na tukuyin, ilarawan at pag-aralan ang ugnayan sa pagitan ng pamamahala ng
oras, mga kasanayan sa pag-aaral at kasanayan sa pag-unawa at ang dependent
variable na kung saan ang mga gawi sa pag-aaral. Sinusubukan nito na malaman
kung ang mga independiyenteng baryabol ay makabuluhang nakakaimpluwensya
sa dependenteng baryabol (mga gawi sa pag-aaral.)
Kaugnay Na Banyagang Literatura
Ang mga sumusunod na kaugnay na literatura ay tinalakay ang iba't ibang
mga modelo na ginamit ng mga nakaraang mananaliksik sa pagpapaliwanag sa
epekto ng trabaho sa pagganap sa paaralan.
Zero-Sum Model
Ang modelo ng Zero-sum ay isinama ni Warren (2007) sa kanyang pag-
aaral ng ugnayan sa pagitan ng trabaho ng mga mag-aaral at mga resulta sa
akademiko pagganap. Subalit, ayon kay Warren ang oras at lakas na inilalaan ng
mga estudyante sa pagtatrabaho ay maaaring isang dahilan sa bilang ng pagbaba
ng oras at enerhiya na inilalaan sa pakikisalamuha o iba pang mas kakaunting
mga aktibidad na kapaki-pakinabang sa akademiko. Ang pag gamit ng oras
bilang sukatan o batayan ng teorya, ay maaari nitong sabihin na ito ay
KOLEHIYO NG BSOA
XXXVIII

pagwawalang bahala ng kaisipan at ng proseso ng paggawa ng desisyon na
ginagamit ng mga estudyante (at marahil ng mga magulang) kapag nagpapasiya
kung ano o paano ang gagawin ng mga mag-aaral. Ang mga iskedyul ng trabaho
(at kalagayan sa pagtatrabaho) ay maaaring makaapekto sa mga resulta ng pag-
aaral, ngunit ang mga gawain sa trabaho ay maaaring maapektuhan ng kung
gaano kahusay ang ginagawa ng mga mag-aaral sa paaralan.
Primary Orientation model
Isang pagsusuri at pagpuna tungkol sa mga kakulangan ng Zero-sum
measure bilang isang kasangkapan upang ilarawan ang relasyong sa trabaho at
paaralan, noong 2002 ipinakita ni Warren ang kanyang alternatibong teorya, ang
Primary Orientation model. Hindi katulad ng Zero-sum model, itinuturing nito na
ang mga mag-aaral na pangunahing nakatuon sa paaralan ay mahusay sa paaralan,
hindi alintana kung paano sila gumagawa at ang mga mag-aaral na pangunahing
nakatuon sa trabaho ay hindi maganda ang pakikilahok sa paaralan dahil sa ang
edukasyon ay pangalawa lamang ang kahalagahan sa kanila. Ayon kay Warren,
dahil sa pananaw na ito, ang intensidad ng trabaho ay nagkakaroon lamang ng
kahalagahan kung ito ay sinamahan ng kawalang interes o paghihiwalay mula sa
paaralan. Ito ay nangangahulugan na ang resulta ng pag-aaral ay maaari ding
maging sanhi ng panlipunang pisikolohikal na oryentasyon tungo sa trabaho
(kumpara sa paaralan). Ang pagtatrabaho ng nga mag-aaral ay isang mahalagang
KOLEHIYO NG BSOA
XXXIX

pahiwatig ng lawak na kung saan sila ay nakatuon sa trabaho. Higit pa dito,
ipinahiwatig ng alternatibong teorya ang mga sumusunod na mga pagpapalagay:
1. Ang mga mag-aaral na nakatuon sa trabaho ay mas lamang ang
pagtatrabaho. Ibig sabihin kung ang trabaho ay isang sentral na aspeto ng
buhay ng mga estudyante, mas lamang ang kanilang pagtatrabaho kaysa sa
ibang bagay at mas nanaisin ang magtrabaho ng magtrabaho. Sa
kabaligtaran, ang mga mag-aaral naman na nakatuon sa paaralan ay may
posibilidad na magtrabaho ng mas madalang at mas madalas.
2. Ang mga mag-aaral na nakatuon sa trabaho ay mas mababa ang nagagawa
o ang pagganap at pakikilahok sa paaralan. Sa kabilang banda, ang mga
estudyante ay malamang na mas mahusay sa paaralan kung sila ay
nakatuon lamang ang atensyon sa paaralan.
3. Ang ugnayan sa pagitan ng intensidad ng trabaho at pagganap sa paaralan
ay halos o ganap na nawala pagkatapos na kontrolin kung ang paaralan o
trabaho ay ang pangunahing aspeto ng buhay ng mga estudyante.
Student Retention Models
Bilang kaugnayan sa nabanggit na mga banyagang artikulo, Riggert et.al
(2006) kinolekta at sinuri ang ilang mga pag-aaral, kabilang ang mga teorya na
sinusubukang ipaliwanag ang relasyon sa trabaho at paaralan at ang epekto nito sa
KOLEHIYO NG BSOA
XL

akademikong pagganap ng mga mag-aaral lalo na sa aspeto ng pagpapanatili ng
mag-aaral o “student retention”.
Tinto Model
Sa literatura itinuturing na isang mahalagang pag-aaral ang Tinto’s Model
at mayroong mataas na paggalang (Kember 1995), na gumagamit ng pansariling
kasanayan at teoretikal na balangkas sa pag-unawa sa pag-uugali ng isang mag-
aaral (Tinto 1975; Tinto 1982; Tinto 1987; Tinto 1993).
Sinasabi dito na ang pagtatrabaho ay hindi lamang naglilimita sa oras na
mayroon para sa mga pag-aaral sa akademya, malubha din ito na naglilimita ng
mga oportunidad sa pakikipag-ugnayan sa iba pang mga mag-aaral at guro. Bilang
kabayaran, ang “social integration” pati na rin ang akademikong pagganap ng isa
ay naisasaalang-alang. Nabanggit din dito na ang simpleng pag-alis o pag-drop
out ay maaaring magkaroon ng maramihan at ibang pagpapakahulugan (p.4).
Habang kadalasan ay nakikita bilang negatibo, ang pag-drop out ay maaring
maging parehong positibo para sa mga mag-aaral at institusyon kung ang mga
layunin ng mag-aaral at institusyon ay hindi magkatulad. Sinasabi rin dito sa
Tinto model na ang pag-drop out ay maaaring magpakita sa pagkilala ng isang
mag-aaral na ang karanasan sa kolehiyo ay hindi nakamit ang kanyang mga
pangangailangan.
Ang mga layunin at intensiyon ng mag-aaral sa pagpasok sa institusyong
pang-edukasyon ay maaaring hindi kasama ang pagtatapos. Kaya ang
KOLEHIYO NG BSOA
XLI

pagpapanatili ng pagpapatala para sa sarili nitong kapakanan ay maaaring maging
kontra-produktibo sa parehong estudyante at institusyon. Ayon sa modelong ito,
ang layunin ng kolehiyo ay hindi dapat mag-aaral ngunit, sa halip, edukasyon.
Bean and Metzner Study
Ang Bean’s Model ay nabuo upang mabatid ang mga panlabas na mga
kadahilanan na nakakaapekto sa pagtitiyaga ng mga di-tradisyunal na estudyante.
Ang mga salik na ito, karamihan ay lampas sa kontrol ng isang institusyon, na
nakakaapekto sa mga mag-aaral sa pamamagitan ng paglalagay ng presyon o
tensyon sa kanilang oras, mapagkukunan, at pakiramdam ng kagalingan (Rovai,
2003).
Ang pag-aral na ito ay pagpapatuloy o pagpapanatili sa isang tradisyunal na
populasyon ng mag-aaral. Ang pagrepaso ay hinarap sa isang malaking bilang ng
mga katangian ng mag-aaral na may kaugnayan sa pagpapanatili (kabilang ang
kalagayan ng pagtatrabaho) na empirical na ininbestigahan. Ipinagpalagay na ang
mga desisyon tungkol sa pagkasira/pagtitiyaga ay ang kinahahatnan ng maraming
magkakaugnay na mga kadahilanan na natatangi sa bawat indibidwal. Sa kanilang
mga modelo, ang mga kadahilanan tulad ng demograpiko at personal na mga
layunin at katangian, mga baryabol ng kapaligiran, mga akademikong baryabol, at
mag-aaral “layunin na umalis” ay isinama sa mga sikolohikal na pagbabago.
akademikong resulta, at mga panlipunan na mga pagbabago sa pagsasama. Ang
KOLEHIYO NG BSOA
XLII

kaugnayan ng mga pagbabago na ito ay nagreresulta sa desisyon ng mag-aaral
tungkol sa pagkasira at pagpapatuloy.
Binibigyang diin ng modelo ni Bean na ang mga pakikipag-ugnayan at
pagsasama ng mag-aaral ay sinamahan ng masusing pag-aaral ng proseso ng
edukasyon, institusyon, at karanasan upang direktang impluwensyahan ang
kasiyahan at di-tuwirang impluwensya ng mga intensyon na magpatuloy
(Himelhoch, Nichols, Ball, & Black,1997).
Astin Model
Ang teorya ni Alexander Astin's 1985 tungkol sa “Student Involvement” ay
nagpapaliwanag kung gaano ang kanais-nais na kinalabasan para sa mga
institusyon ng mas mataas na edukasyon ay itinuturing na may kaugnayan sa kung
paano ang mga mag-aaral ay nagbago at umunlad bilang resulta ng
pagkakasangkot sa kurikular na gawain. Ang mga pangunahing konsepto ng
teorya ay binubuo ng tatlong elemento. Ang una, ang "mga input" ng estudyante
tulad ng kanilang demograpiko, ang kanilang mga background, at anumang mga
nakaraang karanasan. Ang pangalawa ay ang "kapaligiran" ng mag-aaral, na
tumutukoy sa lahat ng mga karanasan ng isang mag-aaral sa panahon ng kolehiyo.
Ang pagpapaunlad ng modelo ng “Input-Environment-Output” o (IEO) na
nakatutok sa pagsusuri sa epekto ng mga “environmental factor” sa pagpapaunlad
ng mag-aaral. Sinuri ng Astin Model ang mga katangian ng indibidwal sa
pagpasok sa kolehiyo na may kaugnay sa mga katangian ng parehong indibidwal
KOLEHIYO NG BSOA
XLIII

na sumusunod sa mga karanasan sa kapaligiran sa kolehiyow. Napansin din ng
Astin Model ang kahirapan sa pagkilala sa mga kaugnay na kinalabasan, input at
mga karanasan sa kapaligiran. Ang trabaho ng estudyante ay isa lamang sangkap
sa konstelasyon ng mga katangian ng mag-aaral.
Astin (1993), ay binigyang diin na ang antas ng paglahok ng mag-aaral sa
institusyon ay resulta ng pagtitiyaga, positibong epekto sa kinalabasan, at
akademikong pagganap. Sinabi niya na ang pinakamabisang paraan sa paglahok
ng mag-aaral ay “akademikong paglahok, paglahok ng mga guro at ang
pakikilahok sa mga mag-aaral.”
Riggart (2006), binangit niya na may napakaraming hindi pagkakapare-
pareho at kahit kontradiksyon sa empirikal na literatura tungkol sa epekto ng
trabaho sa karanasan sa kolehiyo na dulot ng mga pagkakaiba sa mga
pamamaraan ng pag-iimbestiga at mga hamon sa mga pamamaraan ng
pananaliksik. Bilang samarisasyon ng artikulo, nagkaroon ng mga pag-aaral kung
paano ang mga katangian ng mag-aaral, ang kapaligiran sa kolehiyo, at ang likas
na katangian ng karanasan sa trabaho ay nakakatulong sa tagumpay ng akademiko
ng inbidawal, personal na paglago, at pang-edukasyon na kakayahan. Ang mga
hindi pagkakapare-parehas ay nagpapahiwatig na ang trabaho ng mag-aaral ay
mayroong mga epekto sa magkakaibang lokasyon at sitwasyon.
Natuklasan na ang epekto ng pagtatrabaho ng estudyante sa akademikong
mga panukala (GPA, intelektwal na pag-unlad) ay iba-iba mula sa positibo sa
negatibong mga pag-aaral. Karamihan sa mga pag-aaral ay tinangka upang
KOLEHIYO NG BSOA
XLIV

direktang masuri ang trabaho ng mag-aaral-mas mataas na edukasyon sa
pamamagitan ng GPA o pagpapanatili ngunit nabigo silang isama ang mga sosyal,
personal, at pinansiyal na kahihinatnan ng trabaho habang nakakaapekto ito sa
mga personal na layunin, intelektuwal na kakayahan, institusyonal na
responsibilidad, at motibasyon ng mag-aaral na nagreresulta sa hindi
pagkakatugma sa kung anong batayan ang gagamitin. Samakatuwid, maaari itong
magkaroon ng katanungan ukol sa katotohanan nito. Nabanggit din ng artikulo na
walang mga modelo na umiiral na tunay na naglalarawan ng teoretikong
kaugnayan sa pagitan ng trabaho ng mag-aaral at mga resulta sa kolehiyo.
Dahil sa mga hindi pagkakapare-pareho, ang artikulo ay nagpapakita ng
mga natuklasan at sa parehong pagkakataon ay nag-aalok ng isang apela para sa
karagdagang mga pagsisiyasat tungkol sa paksang ito.
Kapag ginamit bilang isang baryabol, ang pagpapanatili ay lumilitaw na
magkaroon ng isang mas malakas na relasyon sa trabaho ng mag-aaral kaysa sa
mga akademikong hakbang tulad ng GPA. Ito ay nagpapaliwanag na kapag ang
mga lingguhang oras ng trabaho ay naging mataas, ang bilang ng mga
pagkagambala sa pagpapatala ay nagdaragdag nang malaki at nakakaapekto sa
pagpapanatili ng estudyante sa paaralan. Binanggit din nito na kahit na ang mga
hakbang tulad ng pagpapanatili at GPA ay nananatiling mahalagang resulta, hindi
sapat ang kanilang sarili upang kumatawan sa epekto ng trabaho sa pagganap ng
mag-aaral.
KOLEHIYO NG BSOA
XLV

Bilang karagdagan, ang mga mananaliksik sa hinaharap ay pinapayuhang
isaalang-alang ang mga pangunahing isyu tulad ng edad (na kadalasang may
gampanin o papel sa lipunan), trabaho (hal., halaga, at kung ito ay nasa loob o
labas ng institusyon), at uri ng mag-aaral (hal., full time o part time, residensyal o
komuter) sa pagtalakay sa paksang ito. Ang paggamit ng descriptive at qualitative
measure ay binibigyang diin bilang isang pangangailangan upang bumuo ng isang
pang-impormasyon na batayan para sa pagsasagawa ng mga modelo o mga
balangkas upang magamit nang hindi lalampas sa mga limitasyon ng kanilang
mga konklusyon.
Kaugnay na Banyagang Pag-aaral
Ayon sa Case of Ireland na ipinahayag nila McCoy at Smyth (2007),
sinaliksik ang kalikasan at mga implikasyon ng paglahok ng mag-aaral ng
sekondarya sa part time na trabaho sa Ireland. Sinusuri nito kung ang
pagkakaugnay o pagkakaroon ng sa part-time na trabaho habang nasa
sekundaryong paaralan ay may epekto sa dalawang kinalabasan na pang-
edukasyon – paghinto sap ag-aaral at pagganap sa eksaminasyon. Pinagtibay ng
pag-aaral ang pamamaraan ng pagtutugma ng 'kasanayan sa pagtutugma ng
puntos', na naglalayong suriin ang epekto ng part-time na trabaho sa isang
partikular na kinalabasan upang matiyak na ang pagkakaiba sa mga resulta para sa
mga di-nagtatrabaho at nagtatrabahong mga estudyante ay hindi pinagsasawalang
bahala. Ang pag-aaral ay isinasaalang-alang din ang iba pang mga katangian,
KOLEHIYO NG BSOA
XLVI

gaya ng mga saloobin sa paaralan o paglahok sa mga aktibidad na panlipunan sa
pagtutugma sa mga grupo ng paksa na may mga baryabol. Ang artikulo ay
nangalap ng mga datos nito mula sa National Survey of schools noong 1994. Ang
survey, kung saan, nakolekta ang detalyadong impormasyon kung ang mag-aaral
ay mayroong isang bayad na part-time na trabaho at kung ang bilang ng mga oras
na inilaan upang magtrabaho sa panahon ng sarbey sa panahon ng kanilang
pagsusulit. Ang mga resulta ay ikinunsidera ang pagkakapareha ng paghinto sap
ag-aaral at pagganap sa pagsusulit ng mga respondante.
Napag-alaman ng pag-aaral na ang antas ng pagtatrabaho ng mag-aaral sa
Ireland ay nadagdagan sa mga nakaraang taon sa proporsyon sa isang nadagdag
na pamamahagi sa oras ng pagtatrabaho. Ang mga resulta ay nagpakita rin na ang
mga nagtatrabahong mag-aaral ay nagpapakita ng mas kaunting pagganyak sa
edukasyon at buhay sa paaralan. May posibilidad sila na magkaroon ng mas
kaunting kasiyahan o satispaksyon sa paaralan, mas mababa ang pagdalo sa
paaralan at mas madalas na mapagsabihan ng kanilang mga guro dahil sa
pagpapakita ng negatibong pakikipag-ugnayan at paglahok sa klase.
Sa mga tuntunin ng paghinto ng mag-aaral sa mga paaralan, ang mga
natuklasan ng pag-aaral sa konsekto ng Irish ay nakabatay sa mga natuklasan
mula sa USA at Australia na nagpapakita na ang part time employment, partikular
ang mga nauugnay sa mas mahabang oras, ay nagdudulot ng pagtaas ng bilang ng
huminto sa pag-aaral o drop-out dahil sa kanilang trabaho. Ang resulta ng
pagsusuri ay isinaalang-alang din sa pag-aaral at nagpakita na anumang
KOLEHIYO NG BSOA
XLVII

pamamahala ng oras sa pag-aaral at pagtatrabaho, at ng kaugalian ng mag-aaral sa
paaralan, ang mga manggagawang mag-aaral ay may mas mababang grado kaysa
sa mga di-nagtatrabahong mag-aaral. Upang isamarisa ang mga natuklasan sa
pag-aaral, maaaring sabihin na ang part-time employment, partikular ang mga
mayroong mahabang oras, ay nalilimitahan ang oras na pwedeng ilaan sa mga
gawain sa paaralan at humahantong sa kawalan ng interes ng mga mag-aaral at
paghinto sa pag-aaral.
Ayon sa Case of Berea College, Kentucky isa pang punto ang itinataas ni
Stinebrickner (2003), sa kanyang pag-aaral. Gumamit siya ng mga bagong hanay
ng datos sa pagsusuri sa relasyon sa pagitan ng nagtatrabaho habang nag-aaral at
akademikong pagganap. Ang isang mahalagang kadahilanan na isinasaalang-
alang niya ay ang pagkakaroon ng mga pagkakamali sa pagpili ng uri ng trabaho
lalo na ang oras na inilaan ng indibidwal sa pagtatrabaho. Ang desisyon ng mag-
aaral na magtrabaho ng mas maraming oras ay malamang na depende sa ilang
antas sa kanyang kasiyahan sa trabaho.
Kahit na ang mga resulta ay nagpakita na ang trabaho ay may negatibong
epekto sa akademikong pagganap at pakikilahok sa klase ng mga respondante sa
Berea, iminungkahi na hindi ito nangangahulugang ang naturang resulta ay
umiiral sa iba pang mga konteksto ng trabaho sa kabataan. Bukod pa rito,
ipinahayag din ng pag-aaral na ang mga mananaliksik ay dapat maging maingat
tungkol sa pagguhit ng mga konklusyon sa patakaran sa mga sitwasyon kung saan
mahirap harapin ang isyu sa isang kasiya-siyang paraan.
KOLEHIYO NG BSOA
XLVIII

Isang kaugnay na pag-aaral ang ginawa nila Marsh at Kleitman (2005) na
nagpapakita na ang pagtatrabaho habang nasa sekondarya ay may negatibong
epekto sa trabaho at, sa partikular, ang mga aspirasyong pang-edukasyon at sa
susunod na trabaho. Ang negatibong epekto na ito ay wala sa mga patuloy na nag-
aaral na nagtatrabaho habang nasa sekondarya upang makaipon ng pera para sa
kolehiyo at sa katunayan ay mayroong magandang epekto. Ang mga natuklasan sa
pag-aaral ay nagbigay ng pahiwatig tungkol sa likas na katangian ng epekto ng
pagtatrabaho sa subsequent unemployment. Halimbawa, ang positibong epekto ng
pagtatrabaho ay hindi pinatunayan sa resultang nakalap sa ibang paaralan ng
sekondarya. Dahil dito, ang mga napagtagumpayan ng paaralang sekondarya ay
walang kaugnayan sa epekto. Ngunit dahil itinuturing na tanging ang mga mag-
aaral na nakapagtapos mula sa sekondarya, ang resulta ay hindi isinama ang
negatibong epekto ng part time trabaho sa pagtatapos ng sekondarya at
implikasyon para sa pangmatagalang trabaho sa mga huminto ng sekondarya.
Ginamit ng pananaliksik ang mga napiling baryabol para sa pagsisiyasat at
ikinategorya bilang:
 Background ng demograpikong baryabol/outcome variables/ postsecondary
outcomes
 SES | standardized achievement tests, mga grado ng paaralan, pang-
edukasyon na kakayahan, edukasyon
KOLEHIYO NG BSOA
XLIX

 Lahi | pagpili ng coursework, pagpapahalaga sa sarili, lokus ng at aspirasyon
sa trabaho
 Kasarian | kontrol, pagdalo, pananatiling labas sa problema | | trabaho |
 Mga naunang karanasan na pang-edukasyon | aspirasyon sa edukasyon at sa
trabaho
Ang pag-aaral ay gumamit ng path-analytic na diskarte upang suriin ang
mga epekto ng mga oras ng pagtatrabaho sa isang komprehensibong hanay ng
mga mataas na paaralan ng sekondarya at postsecondary pag-aaral na
kinalabasan. Ito ay partikular na kasangkot ang maramihang mga pagsusuri ng
pagbabalik (linear, nonlinear, at mga termino sa pakikipag-ugnayan) upang
siyasatin ang mga epekto ng oras sa pagtatrabaho sa mataas na paaralan ng
sekondarya at postecondary kinalabasan.
Gayunpaman, ang pagtratrabaho sa Grade 8 ay may mga negatibong
epekto sa mga kinalabasan ng Grade 12 (mas mababang grado, mas mababang
mga yunit ng Carnegie, mas mababang mga aspirasyon sa trabaho, mas
masamang gawi sa Grade 12, at mas mababang mga aspirasyon sa trabaho sa
kolehiyo) na lampas sa mga pinagsunod-sunod ng mga naunang resulta. Sa
katulad na paraan, ang mga nagtatrabaho sa Grade 10 ay may direktang
negatibong epekto sa mga resulta ng Grade 12 (grado sa paaralan, mga yunit ng
Carnegie, pagdalo sa paaralan, at masamang gawi).
KOLEHIYO NG BSOA
L

Bilang samarisasyon, ang mga resulta ay nagmumungkahi na ang trabaho
habang nasa sekondarya ay halos maliit ngunit patuloy na nakakapinsalang epekto
sa isang komprehensibong hanay ng mga postsecondary outcomes. Ang mga
mananaliksik, batay sa mga resulta ng pagsisiyasat na ito, ay nagpapahiwatig na
kailangang malaman ang mga potensyal na negatibong bunga ng trabaho habang
nag-aaral. Ang tanging magandang dahilan ng pagtatrabaho habang nag-aaral ay
ang makatipid at makaipon ng pera para sa pag-aaral sa hinaharap. Ang pag-aaral
ay idinagdag na ang paglilipat ng kita mula sa mga gastusin sa edukasyon sa
paglabas, upang suportahan ang masamang gawi tulad ng tabako o paggamit ng
alak, o kahit na mag-ambag sa upa ay may mga negatibong epekto sa maraming
mga paaralang sekondarya at postsecondary outcomes.
Sintisis ng Pagsusuri
Ang pag-aaral na ito ay nakatutok sa epekto sa pakikilahok sa klase ng mga
piling manggagawang mag-aaral sa Access Computer College Cubao 2. Sa mga
institusyong pang-edukasyon, ang tagumpay ay nasusukat sa pamamagitan ng
akademikong pagganap, o kung gaano kahusay ang mag-aaral tumugon sa mga
pamantayan na itinakda ng lokal na pamahalaan at ng institusyon mismo. Habang
lumalaki at tumataas ng mas higit ang kumpetisyon sa karera sa mundo ng
trabaho, ang kahalagahan ng mga mag-aaral na mahusay sa paaralan ay
nakapukaw ng pansin sa mga magulang, mga mambabatas at kagawaran ng
edukasyon ng gobyerno.
KOLEHIYO NG BSOA
LI

Kahit na ang edukasyon ay hindi lamang ang tanging daan upang
magtagumpay sa larangan ng pagtatrabaho, maraming pagsisiskap ang ginagawa
upang kilalanin, suriin, subaybayan at hikayating ang pag-unlad ng mga mag-
aaral sa mga paaralan. Ang mga magulang ay sumusubaybay sa pakikilahok sa
klase at akademikong pagganap ng kanilang mga anak dahil naniniwala sila na
ang magandang resulta sa akademiko ay magbibigay ng higit na maraming
oportunidad sa pagpili ng larangan at seguridad sa trabaho. Ang mga paaralan,
kahit na namuhunan sa pagkandili ng mahusay na akademikong gawi para sa
parehong dahilan, ay madalas na naiinpluwensyahan ng mga alalahanin tungkol
sa reputasyon ng paaralan at ng posibilidad na tulong pampinansyal mula sa mga
institusyon ng gobyerno, na maaaring kaugnay sa pangkahalatang pangkahalatang
akademikong pagganap ng paaralan. Ang estado at pederal na kagawaran ng
edukasyon ay tungkulin ang pagsasaayos ng mga paaralan, at mag-isip ng mga
pamamaraan na makakatulong sa paglikha ng mga plana para sa pagpapabuti at
pagpapaunlad ng mga paaralan sa bansa.
Ang pagsubaybay sa pagganap ng akademiko ay ginagampanan ang
maraming layunin. Ang mga salik ng tagumpay at kabiguan sa karera ng isang
mag-aaral ay dapat na masuri upang mapalago ang pagpapabuti at lubos na
magamit ang proseso ng pag-aaral. Ang mga resulta ay nagbibigay ng balangkas
para sa pag-uusap kung paano ang mga estudyante ay nakakaangat sa paaralan, at
isang palagiang pamantayan na kung saan ang lahat ng mga mag-aaral ay
susubaybayan. Pinahihintulutan din ng mga resulta ng pagganap ang pagbibigay
KOLEHIYO NG BSOA
LII

ng ranggo sa mag-aaral at pinagsunod-sunod sa isang talaan ayon sa bilang,
pinapahina ang mga reklamo sa pamamagitan ng mga guro at mga paaralan na
nananagot para sa mga bahagi ng bawat grado.
KOLEHIYO NG BSOA
LIII

KABANATA 3
METODO AT DISENYO NG PANANALIKSIK
Disenyo ng Pananaliksik
Ang kabanatang ito ay nagpapakita ng paraan ng pananaliksik, lokal na
pananaliksik, mga respondante, pamamaraan ng pangangalap ng datos, mga
instrumento at ang istatistikang gagamitin.
Pamamaraang Ginamit
Ang isinagawang pananaliksik ay gumamit ng diskriptibong metodolohiya
ng pananaliksik. Maraming uri ng deskriptibong pananaliksik, ngunit napili ng
mga mananaliksik na gamitin ang “Descriptive Survey Research Design” na
gumagamit ng talatanungan (Survey Questionare) para makalikom ng mga datos.
Ang pag-aaral ay gumamit ng mapaglarawang pamamaraan bilang diskarte sa
pananaliksik na nagnanais na magpakita ng mga katotohanan tungkol sa kalikasan
at kalagayan ng isang sitwasyon, dahil umiiral ito sa oras ng pag-aaral at
naglalarawan ng kasalukuyang mga kundisyon, mga pangyayari o mga sistema
batay sa mga impresyon o mga reaksiyon ng respondante ng pananaliksik.
Batay sa pag-aaral ni Jadome (Hillway 1995) ang deskriptibong
pananaliksik ay isang epektibong pamamaraam sa pagkuha ng eksaktong datos at
mga numero tungkol sa kasalukuyang sitwasyon at pagtatangkang mailarawan
ang katayuan o kondisyon hanggat bumubuo ng pangkahalatang konklusyon mula
sa mga datos na nakalap ng mananaliksik sa pag-aaral.
KOLEHIYO NG BSOA
LIV

Ang pananaliksik na ito din ay “cross-sectional” dahil sa limitadong oras.
Ang pananaliksik na ito ay isang pag-aaral ng isang partikular na kaganapan o
penomena sa isang partikular na oras. Alinsunod dito, ang madalas na pag-aaral
ng cross-sectional ay gumagamit ng diskarte sa pagsisiyasat o sarbey, at maaaring
sila ay naghahanap upang ilarawan ang saklaw ng isang penomena o upang
ihambing ang mga kadahilanan sa iba't ibang mga organisasyon. Naniniwala ang
mga mananaliksik na angkop ang disenyong ito para sa paksa, sapagkat mas
mapapadali ang pangangalap ng datos mula sa maraming respondante.
Respondante ng Pag-aaral
Ang respondante ng naturang pananaliksik ay mga piling mag-aaral sa
Access Computer College Cubao 2 na kasalukuyang nakatala sa taong panuruan
(2017-2018). Nilimitahan ng mga mananaliksik ang kanilang pag-aaral sa
pamamagitan ng pagbibigay ng sarbey kwestyoner sa limamput isang (51)
manggawang mag-aaral ng Access Computer College Cubao2.
Ang pagpili ng mga respondante ay sa pamamagitan ng ramdom sampling
para sa pantay na presentasyon ng mga datos. Ang mga mananaliksik ay gumamit
ng slovin’s formula upang makita ang sapat na bilang ng mga respondante.
Ito ay may pormulang:
n=
KOLEHIYO NG BSOA
LV
Kung saan ang:
n = bilang ng sampol
N = kabuuang populasyon
e = acceptable marginal error (0.05)
n =
n =
n =
n =
n = Respondante
Ang mga mananaliksik ay personal na nagpunta sa silid-aralan ng mga
respondante upang ipaliwanag sa kanila ang nilalaman ng palatanungan upang
maunawaan at masagot ang mga tanong na ibinigay.
Lokal na Pananaliksik
KOLEHIYO NG BSOA
LVI

Pinili ng mga mananaliksik ang Access Computer College Cubao 2 upang
maging lokal ang kanilang pag-aaral. Ang pagsusulit ay isinasagawa sa nasabing
institusyon.
Partikular, ang pagsusuri ay isinasagawa sa loob ng silid-aralan ng mga
respondante, sa oras ng kanilang unang yugto ng klase upang tiyakin ang pagiging
handa na kunin ang pagsusuri at mapanatili ang ang kaayusan sa silid-aralan na
kanikailangan sa kanilang pag-aaral.
Instrumento ng Pananaliksik
Ang mga mananaliksik ay gumamit ng talatanungan o sarbey kwestyuner
bilang pangunahing instrumento sa pagkalap ng mga datos na magagamit sa pag-
aaral. Ang talatanungan ay nahahati sa dalawang pangkat, ang una ay
demograpikong propayl ng respondante at ang sarbey ukol sa paksang pinag-
aaralan. Ang sarbey ay nagbibigay ng iba’t ibang perspersyon sa mga mag-aaral
kung sa paanong paraan nakakaapekto ang pagtatrabaho sap ag-aaral. nagsagawa
rin ang mga mananaliksik ng panayam sa piling manggagawang mag-aaral upang
makakalap ng karagdagang impormasyon na makakatulong sa pag-aaral.
Narito ang iskala ng talatanungan ng pag-aaral upang lubos na maunawaan
ang komposisyon ng mga talatanungan na ginamit sa pag-aaral.
KOLEHIYO NG BSOA
LVII
Point Range Berbal na Interpretasyon

Scale
5 4.50-5.00 Lubos Na Sumasang-Ayon
(LSA)
4 3.50-4.49 Sumasang-Ayon (SA)
3 2.50-3.49 Di Sumasang-Ayon (DS)
2 1.50-2.49 Lubos Na Di Sumasang-
Ayon (LDS)
1 1.00-1.49 Walang Pakialam (WP)
Paraan ng Pangangalap ng Datos
Ang mga mananaliksik ang mismong kumalap ng mga impormasyon upang
lubos na maunawaan ang mga saklaw at posibilidad sa pag-aaral upang matiyak
ang kalidad ng ipepresentang datos.
Sa paunang paghahanda. Matapos makilala ang mga problema, isang
survey ng mga kaugnay na panitikan at pag-aaral, parehong mula sa mga
dayuhang at lokal na pinagkukunan, ay isinasagawa. Batay sa mga kaugnay na
pinagkukunan, ang pahayag ng problema ay itinayo na kung saan pagkatapos, ay
naging batayan para sa pagtatayo ng pananaliksik na questionnaire. Ang mga
nasagot na questionnaires pagkatapos, ay magtipon, mga sagot na naka-code at
sasailalim sa naaangkop na pag-compute ng statistical para sa pagiging
maaasahan. Ang mga pangalan ng mga estudyante ay tatanggalin mula sa listahan
ng kabuuang populasyon upang hindi maisama muli ang mga ito sa pagpili ng
halimbawa ng populasyon.
KOLEHIYO NG BSOA
LVIII

Ginamit nito ang talatanungan sa pagkolekta ng mga datos upang mas
mapadali sa mga mananaliksik ang mga mananaliksik maging ang mga taga-
sagot. Ang mga mananaliksik ay nagsagawa ng maikling oryentasyon sa mga
mag-aaral at sinisiguro ang pagiging kompedensyal ng mga nakalap na datos bado
ang pamamahagi ng talatanungan upang mas makapagpahayag ang mga sasagot
ng tanong.
Pagsusuring Istadistika sa mga Datos
Ang pag-aaral na ito ay tutugunan ang mga sumusunod na istadistikang
kagamitan na hinanap at sinuri para sa nakalap na datos o impormasyon. Ginamit
ng mga mananaliksik ang mga sumusunod na istadistika upang bigyan ng
malinaw na interpretasyon ang mga nakalap na datos at matugunan ang mga
ilahad na suliranin sa pag-aaral.
1. Percentage
Tutugunan ng mga mananaliksik ang kabuuang paglalarawan ng mga
nakalap na impormasyon upang matukoy ang bahagdan ng propayl ng mga
respondante. Ang pormulang nasa ibaba ang gagamitin upang matukoy ang
bahagdan ng demograpikong propayl ng mga respondante.
KOLEHIYO NG BSOA
LIX

Kung saan:
P = bahagdan ng pagtugon
n = bilang ng mga tumugon
N = kabuuang bilang ng tumugon
2. Weighted Means
Gagamitin upang mas madaling matukoy at masuri ang mga nakalap
na datos sa bawat aytem ng talatanungan. Nakabatay ito sa sa pormulang
nakatala sa ibaba. Ang pormulang nasa ibaba ang gagamitin upang makuha
ang mga tugon ng mga respondante at bigyang interpretasyon ng mga
mananaliksik batay sa naging sagot sa talatanungan.
Ang mga bilang na 1, 2,3,4,5 ay ang mga iskala.
Ang (t) ang sagot ng tagatugon.
Ang (N) ang kabuuang bilang ng mga tagatugon.
Ang (x) ay ang mean.
3. Chi Square
Gagamitin upang malaman kung may signipikanteng kaugnayan ang
demograpikong propayl na sekswalidad ng mga piling manggagawang mag-
KOLEHIYO NG BSOA
LX

aaral sa epekto sa pakikilahok sa klase habang naghahanap buhay ng piling
mag-aaral ng Access Computer College Cubao 2. Ang pormulang nasa
ibabang bahagi ang gagamitin upang bigyang interpretasyon ang naging sagot
ng mga mag-aaral sa kanilang demograpikong propayl.
Kung saan:
fo = Tinatayang bilang.
fe = Inaasahang bilang.
SANGGUNIAN
Akosling. (2011 March 13). Socio-Cognitive Theories of Motivation. Motivation-
Project, http://motivation-project.wikispaces.com/Socio-
cognitive+Theories+of+Motivation
Aljohani, Othman. (2016). A Comprehensive Review of the Major Studies and
Theoretical Models of Student Retention in Higher Education. Retrieve February
24, 2016, Higher Education Studies; Vol. 6, No. 2. Canadian Center of Science
and Education, https://files.eric.ed.gov/fulltext/EJ1092026.pdf
Anoyo, Joy Celine V. et.al. (2015). Factors Affecting Work Performance of
Criminilogy Interns in an Asian University. Studies in Social Sciences and
KOLEHIYO NG BSOA
LXI

Humanities. Vol. 2, No. 4, pp. 225-233., http://research.lpubatangas.edu.ph/wp-
content/uploads/2015/06/SSSH-Factors-Affecting-Work-Performance-of-
Criminology-Interns.pdf
Bernstein, Douglas A.et.al. 1988. Psychology. Boston New York. Sixth Edition
Burrus, Jeremy et.al. (2013 August). Putting and Keeping Students on Track:
Toward a Comprehensive Model of College Persistence and Global Attainment.
pp. 7, https://www.ets.org/Media/Research/pdf/RR-13-14.pdf
Cunningham, Alfonza. (2010). Factors Associated With The Persistence of
Students Receiving Learning Support In A Two-Year College. Athens, Georgia.
pp. 25,
file:///C:/Users/Administrator/Downloads/cunningham_alfonza_201012_edd.pdf
Dangalan, Raymart. (2013 March 6). Pag-aaral Tungkol sa Working Students.
Prezi, https://prezi.com/vdvvbk_3qcm4/pag-aaral-tungkol-sa-mga-working-
students/
Escudero, Malou. (2008, May). Working Student Bill, aprub na. Philstar
GLOBAL, https://beta.philstar.com/bansa/2008/05/02/59532/working-student-
bill-aprub-na
Flow Psychology. Transactional Model of Stress and Coping,
https://flowpsychology.com/transactional-model-of-stress-and-coping/
GOVPH Official Gazette. (1989 June 10). Batas Republika Blg.6728,
http://www.officialgazette.gov.ph/1989/06/10/batas-republika-blg-6728/
KOLEHIYO NG BSOA
LXII

Hijazi, Syed Tahir. (2006 January 1). Factors Affecting Students’ Performance. A
Case of Private Colleges. Bangladesh e-Journal of Sociology. Vol. 3 Number 1.
http://www.csus.edu/faculty/m/fred.molitor/docs/student%20performance.pdf
Khuong, Hoa. (2014 August). Evaluation of Conceptual of Student Retention at a
Public Urban Commuter University. Theses and Dissertations. pp. 12-20. Chicago
IL, http://ecommons.luc.edu/cgi/viewcontent.cgi?article=2091&context=luc_diss
Leemav, (2014 April 9). Transactional Model of Stress: Lazarus and Folkman
(1975). IB Notes, http://leemanibnotes.blogspot.com/2014/04/transactional-
model-of-stress-lazarus.html
Magalong, Ruby Liza et.al. (2009 March 13). Buhay Eskwela: Aral sa Loob,
Trabaho sa Labas. SCRIBD, https://www.scribd.com/doc/13240366/Buhay-
Eskwela-Aral-sa-Loob-Trabaho-sa-Labas
Mazo, Generoso N. (2015). Causes, Effects of Stress, and the Coping Mechanism
of the Bachelor of Science in Information Technology Students in A Philippine
University. Journal of Education and Learning. Vol.9 (1) pp. 71-78.,
https://media.neliti.com/media/publications/71952-EN-causes-effects-of-stress-
and-the-coping.pdf
McLeod, Saul. (2016). Bandura-Social Learning Theory. SimplyPsychology,
https://www.simplypsychology.org/bandura.html
Mushtaq, Irfan et.al. 2012. Global Journal of Management and Business
Research. Global Journals Inc. (USA). Vol. 12, No. 9
KOLEHIYO NG BSOA
LXIII

Newness, Kerry A. (2011 January 25). Stress and Coping Style: An Extension to
the Transactional Cognitive-Appraisal Model. FIU Electronic Theses and
Dissertations, http://digitalcommons.fiu.edu/cgi/viewcontent.cgi?
article=1423&context=etd
Philippines Statistic Authority. (2015 September). An Easy Way To Understand
Statistical Concept Used in Labor and Enployment,
http://psa.gov.ph/sites/default/files/attachments/10_working%20children.pdf
Puente, Rogelio, B.A. (2000 May). Sources of Stress, Coping, and Perceived
Controllability among Mexican and American Tennis Players: A Cross-Cultural
Investigation. A Thesis in Physical Education.,https://ttu-
ir.tdl.org/ttuir/bitstream/handle/2346/15791/31295015156796.pdf?sequence=1
Rapacon, Stacy. (2015 October 29). More College Students are Working While
Studying. CNBC, https://www.cnbc.com/2015/10/29/more-college-students-are-
working-while-studying.html
Robinson, Lyn. (1999 March 1). The Effects of Part-Time Work on School
Students. Australian Council for Educational Research. ACEResearch,
https://research.acer.edu.au/cgi/viewcontent.cgi?
article=1017&context=lsay_research
Smith, Kasee, 2012. Coping Mechanisms and Level of Occupational Stress
among Agriculture Teachers and Other Teaching Populations. Utah State
University, https://digitalcommons.usu.edu/cgi/viewcontent.cgi?
article=2416&context=etd
KOLEHIYO NG BSOA
LXIV

Stahl, Virginia V. et.al. (1992 April 22). Assessing the Bean and Metzner Model
with Community.
https://archive.org/stream/ERIC_ED344639/ERIC_ED344639_djvu.txt
The Philippine Star. (2012 June 28). Dumadami ang Batang Manggagawa.
Philstar Global., http://www.philstar.com/opinyon/2012/06/28/822087/editoryal-
dumadami-ang-mga-batang-manggagawa
Tripp, Rhoda Thomas, 1834. The International Thesaurus of Quotations.
Acrowell Reference Book (USA)
Wikipedia the Free Encyclopedia, Stress Management.
https://en.wikipedia.org/wiki/Stress_management#Transactional_model
CURRICULUM VITAE
DELA CRUZ, JOAN KERSHEY V.

Brgy. Pinyahan, Diliman, Quezon City
Contact no. : 09561348957
Email Adress: sheydelacruz01@yahoo.com.sg
PERSONAL BACKGROUND:
Age : 21 years old Gender : Female
KOLEHIYO NG BSOA
LXV

Date of Birth : August 1, 1996 Place of Birth : San Ildefonso
Bulacan
Civil Status : Single Father’s Name : Aldrin S. Dela Cruz
Height : 5’7 Occupation : Government
Employee
Citizenship : Filipino Mother’s Name : Sheryl V. Dela Cruz
Religion : Roman Catholic Occupation : Housekeeper
EDUCATIONAL BACKGROUND
Elementary: Maasim Elementary School

Maasim, San Ildefonso, Bulacan
S.Y. 2002-2008
Secondary: Liceo de Buena Vista
Poblacion, San Ildefonso Bulacan
S.Y. 2008-2012
Tertiary: Bulacan Agricultural State College

Bachelor of Science in Agriculture and Biosystem
Engineering (Undergraduate)
Pinaood, San Ildefonso, Bulacan
S.Y. 2012-2013
Access Computer College Cubao 2

Bachelor Science in Office Administration
Cubao, Quezon City
EDUCATIONAL ACHIEVEMENT
KOLEHIYO NG BSOA
LXVI

 Academic Excellence Award (S.Y. 2002-2008)
 Best in Art Regional Competition (S.Y. 2007)
 Sport Writing Journalism Contest Regional Competition (S.Y. 2008)
 Academic Excellence Award Rank 1 (2009)
 Academic Excellence Award Overall Curricular Rank 8 (S.Y. 2009)
 Best in Filipino (S.Y. 2011)
WORKSHOPS/SEMINARS ATTENDED
 Computerize Document Tracking System (2016)

National Irrigation Administration
EDSA, Diliman, Quezon City
 Magna Carta for Women (2018)

WORK EXPERIENCE
 Special Employment for the Students (SPES)- DOLE (2012)

Municipality of San Ildefonso
 Smart Cashier (2014)

Jollibee Food Corporation
 Administrative Staff (2015-To date)

KOLEHIYO NG BSOA
LXVII

CHARACTER REFERENCES
 Engr. Lydia S. Esguerra

Manager, Engineering Department
Contact no. 09474723850
 Engr. Felipa E. Mascariñas
Manager, Construction Management Division,
Engineering Department

Contact no. 09277412422
I hereby certify that the above statement are true and correct to the best of my
knowledge and belief.
Signature
BALINGAN, ERICALYN
Blk.4 Lot 5 Pook Pag-Asa Batasan Hills Quezon
City
09201294880
Balinganerica@gmail.com
KOLEHIYO NG BSOA
LXVIII
PERSONAL BACKGROUND:
Age : 21 Gender : Female
Date of Birth : March, 02, 1996 Place of Birth : Lingig, Surigao del
Sur
Civil Status : Single Father : Deceased
Height : 5’4
Citizenship : Filipino Mother : Genalyn S. Balingan
Elementary: Tomas Sim Elementary School

Sabang, Lingig, Surigao Del Sur
S.Y 2006-2011
Secondary: Lingig, National High School

Lingig Surigao Del Sur
S.Y 2011-2014
Vocational School: Xavier Technical Training Center Corporation

English Proficiency with Call Center Training
Feria Road, Barangay Commonwealth
S.Y 2015
Tertiary: Access Computer College

Computer Science
KOLEHIYO NG BSOA
LXIX

Altan Building 1056 Quirino Highway, Lagro,
Quezon City
S.Y 2014-2016
WORKSHOPS/SEMINARS ATTENDED:
 Journalism Workshop 2014

Lingig National High School
Lingig Surigao del Sur
WORK EXPERIENCE:
 DOLE-INTERNSHIP PROGRAM
Lingig Surigao Del Sur
2011
Lingig Surigao del Sur
 Automated Data Link Research Services

Field Interviewer
53 San Juan St. Kapitolyo Pasig City
 On-the Job Training (OJT) 300 HRS.

DSWD Batasan, Complex, Constitutional Hills, Quezon City, Metro
Manila
 Dairy Queen- Ali Mall

Ali Mall, Gen. Romulo Ave. Cubao Quezon City
2016- Present
Team Member
KOLEHIYO NG BSOA
LXX
CHARACTER REFERENCES:
Janet Francisco – DSWD Admin Assistant III

Contact No.: 09183913116
Samir Manzanilla – DSWD Social Welfare Officer III

Contact No.: 09065619098
I hereby certify that the above statement are true and correct to the best of
my knowledge and belief.
Signature
KOLEHIYO NG BSOA
LXXI
FREOLO, MELOJIE B.
19th Ave. Brgy. San Roque Quezon City
#09482559201
PERSONAL BACKGROUND
Date of Birth : Dec. 14, 1997 Place of Birth : Macabari,Barcelona,
Sorsogon
Civil Status : Single Father : Deceased
Height : 5’2
Citizenship : Filipino Mother : Editha Freolo
Elementary: Macabari, Elementary, School

2005-2011
KOLEHIYO NG BSOA
LXXII
Secondary: Celso F. Falcotelo National High School

2011-2015
Tertiary:
Access Computer College
BS Office Administration
Quezon City
WORK EXPERIENCE:
Partners Pares and Mami House

Service Crew
2016-Present
Dhel Rosario
Head Supervisor
#09462565673
Signature
KOLEHIYO NG BSOA
LXXIII
GALAN, JOAN B.
19th Ave. Brgy. San Roque Quezon City
#09126726346
PERSONAL BACKGROUND
Date of Birth : September 25,1995 Place of Birth : Macabari,Barcelona,
Sorsogon
Civil Status : Single Father : Apolinar C. Galan
Height : 5’5 Occupation : Labor
Citizenship : Filipino Mother : Eliza B. Galan
KOLEHIYO NG BSOA
LXXIV
Elementary: Macabari, Elementary, School

2002-2008
Secondary: Celso F. Falcotelo National High School

2008-2012

Quezon City
WORK EXPERIENCE:
 Suysing Taguig
Concessionaire
2013-2016
 Camp Aguinaldo Driving Range

Tee Girl
2016-present
Josie Untal
Supervisor
#09164729410
I hereby certify that the above statement are true and correct to the best of my
knowledge and belief.
Signature
KOLEHIYO NG BSOA
LXXV
LEGENCIO, ANNA MAE A.

#199 E. Rod Damayan Lagi Quezon City
#09461706800
annamaenoyalegencio@yahoo.com
PERSONAL BACKGROUND
Date of Birth : March 07, 1999 Place of Birth : Quezon City
Civil Status : Single Father : Freddie Legencio
Height : 5’5 Occupation :
Citizenship : Filipino Mother : Eliza B. Galan
Elementary: Aurora A, Quezon Elementary School
KOLEHIYO NG BSOA
LXXVI

2005-2011
Secondary: Carlos L .Albert National High School

2011-2015

Quezon City
WORK EXPERIENCE:
 Green Hills
Sales Lady
2016-2017
Nica May L Rendon

Company Secretary
#09095788755
Signature
KOLEHIYO NG BSOA
LXXVII
DERLA, MADEL JOY S.

Email Address: madelderla@gmail.com
Address: 156 Saint Catherine Brgy. Holy Spirit,
Quezon City
Contact No.: 09274184938
PERSONAL BACKGROUND
Date of Birth : Feb. 21, 1993 Place of Birth : Fabelia Hospital
Civil Status : Single Father : Emmanuel Derla
Height : 5’ Occupation :
Citizenship : Filipino Mother : Ma. Cecila Derla
KOLEHIYO NG BSOA
LXXVIII
Elementary: Doña Juana Elementary School

St. Peter St., Brgy. Holy Spirit, Quezon City
A.Y - 2001-2005
Secondary: Holy Spirit National High School

Sto.Ireneo Extension Brgy. Holy Spirit, Quezon City
A.Y - 2005-2009
Tertiary: Computer Secretarial

Anunciata Training and Formation Center
12 P. Bernardo St., Cubao, Quezon City
A.Y - 2009-2011
WORK EXPERIENCE
 Payment Officer
STARPORT ASIA TECH INC.
Unit 11R Cyber One Bldg. Eastwood City
November 2014-March2015
 Data Lifter
IMAGENET PHILS. INC.
14 Floor Valero Tower, Valero St., Makati City
November2011-November2014
 Encoder/Office Staff
ASIA UNITED BANK
33rd Floor Joy Nostalg Center No.17 ADB Avenue, Ortigas Center Pasig
City
April2011-October2011
KOLEHIYO NG BSOA
LXXIX
I hereby certify that the above data are true and correct to the best of my
personal knowledge and belief.
Signature
CAMATO, NORA G.
52-B M. Santos St. Malinao, Pasig
City Contact Number: 09483437010
PERSONAL BACKGROUND
Date of Birth : May 23, 1970 Place of Birth : Pili
Camarines Sur
Civil Status : Single Father :
Height :5
Citizenship : Filipino Mother :
KOLEHIYO NG BSOA
LXXX

Elementary:
Pili Central School S.Y. 1984

Old San Roque, Pili Camarines Sur
Secondary:
Arellano University S.Y. 1992

Lapaz, Pili Camarines Sur
Tertiary:
Access Computer College Cubao S.Y. 2016-Present

Edsa Aurora Blvd. Cubao, Quezon City
BS in Office Administration
Belta Institute of Technology S.Y. 1993 - 1995

Kapasigan, Pasig City
Computer and Office Management
WORKSHOP/SEMINAR ATTENDED:
 Brgy. Computer Literacy Program Level 1 – Basic Intermediate Advance

Computer Concept. MS Application 98 (MS Word, MS Excel)
WORK EPERIENCE
 RCM Commercial
Secretary
06/10/99 – 03/24/00
Legaspi St. Makati City
 Las Brisas Hotel
KOLEHIYO NG BSOA
LXXXI

Food Attendant
September 2000
Antipolo City
 Porky Lapid’s Manila

Service Crew / Cashier
12/27/2000
Sta. Mesa, Manila
 Mandies Meat Stuff

Cashier
September 1997
A Luna St. Malinao, Pasig City
 Avon
Packaging Clerk
07/03/1995
Avon Products mfg. INC.
Libis Quezon City
CHARACTER REFERENCE
Agnes Lucas Fedelino

General Manager
Meralco Sumulong, Antipolo City
09209488270
I hereby certify that above-mentioned information is true and correct to the

best of my knowledge and belief.
Signature
KOLEHIYO NG BSOA
LXXXII
ACCESS COMPUTER AND TECHNICAL COLLEGES

3rd flr. St. Francis Bldg., Aurora Blvd., Cor. Potsdam St., Quezon City
KOLEHIYO ND EDUKASYON
Marso, 2018
Mahal naming Respondente,

Maalab na pagbati!
Kami ay mga mag-aaral ng BSOA na kasalukuyang nagsusulat ng isang pamanahong

papel na pinamagatang MGA EPEKTO SA PAKIKILAHOK SA KLASE NG MGA
MAGAARAL HABANG NAGHAHANAP BUHAY.
Kaugnay nito, ang aming pangkat ay naghanda ng sarbey-kwestyuneyr upang
makapangalap ng mga datos na kakailanganin sa aming pag-aaral. Kami’y humihiling ng
pahintulot mula sa inyo na bigyan ng kaunting panahon upang sagutan ang aming
inihandang talatanungan. Mangyaring sagutin ninyo nang buong katapatan ang mga
sumusunod na aytem.
Tinitiyak po namin ang kompidensyalidad ng mga impormasyon sa inyong mga

kasagutan.
KOLEHIYO NG BSOA
LXXXIII
Pauna na ang aming pasasalamat sa inyong positibong pagtugon. Hiling namin ang
pagpapala ng Panginoon sa inyo.
Lubos na gumagalang
Mga Mananaliksik
PAKIKIPANAYAM
I. Pangalan (opsyunal):
Sekswalidad lalaki babae

II. Gabay na Tanong
1. Ano ang iyong pananaw bilang isang dalubguro sa kahalagahan ng

edukasyon sa mga manggagawang mag-aaral?
2. Anu-ano ang nakikita mong kakulangan sa pagtugon sa mga suliranin

ng isang manggagawang mag-aaral sa inyong kagawaran?
3. Ano ang maaaring marerekomendang programa na pwedeng isulong

upang mapunan ang mga kakulangan na ito?
KOLEHIYO NG BSOA

Pakikilahokv 180315023713

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Pakikilahokv 180315023713

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

I

ACCESS COMPUTER AND TECHNICAL COLLEGES CUBAO 2

ANG SULIRANIN AT KALIGIRANG KASAYSAYAN

“Ang edukasyon ang pinakamalakas na sandata na kung saan maaari

Ang edukasyon ay isang mahalagang paraan kung saan ang isang

organisadong lipunan ay nakamit ang katatagan at kasaganaan. Isa itong

instrumento na nakakapaglinang ng kaisipan at kakayahan ng isang tao. Sa

pamamagitan ng proseso ng edukasyon, ang mga mamayanan ay puno ng mga

wastong pag-uugali, mga pamantayan at mga hangarin, na kinakailangan upang

makakuha ng kaalaman at kasanayan na makakatulong sa kanila makamit ang

pinakamataas na katuparan ng sarili. Ang edukasyon ayon nga sa isang lumang

kasabihan ay susi ng tagumpay. Madalas na sinasabi na edukasyon lamang ang

maipapamana ng kani-kanilang magulang. Naiihahalintulad ang diploma sa

gintong susi ng kapalaran.

ACCESS COMPUTER AND TECHNICAL COLLEGES CUBAO 2

Ang edukasyon ang makapagbibigay ng kaunlaran at kaginhawaan sa

sarili at sa ating bansa. Ang edukasyon ay isang karapatan para sa lahat na

walang sinusukat na posisyon sa lipunan, mayaman man o mahirap,para lamang

edukasyon ang makakapagpalaya sa tao.

Ayon naman kay Luther King (1947), Ang pag-andar ng edukasyon ay

upang turuan ang isa na mag-isip nang masidhi at mag-isip ng kritikal.

Katalinuhan at katangian iyon ang layunin ng tunay na edukasyon. Ang

kumpletong edukasyon ay nagbibigay ng hindi lamang kapangyarihan ng

konsentrasyon, ngunit karapat-dapat na mga layunin kung saan dapat tumutok.

Ang malawak na edukasyon ay magdadala sa isa hindi lamang ng naipon na

kaalaman sa lahi kundi pati na rin ang naipon na karanasan ng panlipunang

Ang edukasyon ay hindi lamang upang magbigay ng kaalaman bagkus

edukasyon ay hindi lamang upang hubugin ang kaalaman at kaisipan ng isang

ACCESS COMPUTER AND TECHNICAL COLLEGES CUBAO 2

edukasyon bilang paraan ng pag-unlad ng ating mga pinakadakilang kakayahan,

saan, natutupad, ay maaaring isalin sa pakinabang para sa lahat at higit na lakas

para sa ating bansa. Ang layunin ng edukasyon ay ang pagsulong ng kaalaman at

ang pagpapalaganap ng katotohanan.

Ang mga edukadong mamayanan ay may tungkulin at may obligasyong

maglingkod sa publiko para sa kapakinabangan ng kanilang bansa at ng kanilang

kapwa. Ang edukasyon ay para sa pakinabangan ng tao upang mahubog tayo at

Ayon naman kay Abdul Kalam (2006), ang layunin ng tunay na

paggalang sa sarili. Kung tanging ang tunay na kahulugan ng edukasyon ay

maisasakatuparan ng bawat indibidwal at dadalhin sa bawat larangan ng gawaing

pantao, ang mundo ay magiging mas mahusay na lugar upang mabuhay.

Ngunit sa kasamaang palad hindi lahat ng nag-aaral ay may kakayahang

maipagpatuloy ang kanilang mga pangarap. Maraming kabataan ngayon ang

ACCESS COMPUTER AND TECHNICAL COLLEGES CUBAO 2

ang humihinto sa pag-aaral o di kaya’y hindi napag-aaral ng kanilang mga

Ayon sa Pilipino Star Ngayon (2011), tinatayang 7.3 milyon ng kabataan

ang hindi nag-aaral bunsod na rin umano ng patuloy na nararanasang kahirapan

sa buhay at pagtaas ng matrikula sa iba’t ibang mga paaralan, partikular na sa

mga kolehiyo at unibersidad.

Ang kahirapan ang pangunahing tinuturong dahilan kung kaya maraming

kabataan sa bansa ang hindi nakakapagtapos ng pag-aaral. Ang kahirapandin ang

pangunahing dahilan kung bakit nasasadlak an gating mga kabataan sa maagang

pagbabanat ng buto. Sinasabing nagiging dahilan ng kabataan na gustuhin na

lamang magtrabaho kaysa mag-aaral ay upang sila ay makatulong sa kanilang

mga magulang sa pang araw-araw na gastusin sa kanilang pamumuhay.

Sa datos ng Department of Education-National Capital Region (DepED-

NCR), sa kabuuang 7.3 milyong kabataan na hindi pumapasok sa mga paaralan

naman ang 12-taon pataas. Sinasabing napipilitan silang huminto dahil sa

pagtaas ng gastusin sa matrikula at ibang bayarin at pangangailangan sa

eskwelahan na hindi na matustusan ng mga magulang.

ACCESS COMPUTER AND TECHNICAL COLLEGES CUBAO 2

at mabigyan ito ng magandang buhay ay mababatid na sila ay kulang sa

kakayahan. Ang pagpapaaral ng anak ay hindi natatapos sa iisang gastusin

kasama pa roon ang mga gastusin sa kanilang pamumuhay na nagbubunsod ng