NOP http://www.oc-praktikum.

de

კვლევის ქრომატოგრაფიული მეთოდები

ნარევების დაყოფას სუფთა ნივთიერებად და მათ რაოდენობრივ განსაზღვრას

მნიშვნელოვანი ადგილი უჭირავს ლაბორატორიულ სამუშაოებში. მხოლოდ ასეა
შესაძლებელი ქიმიური ნივთიერებების სისუფთავის ან ნარევების
შემადგენლობის ანალიზური დადგენა. ხარისხის კონტროლი, საკვები
პროდუქტების ანალიზი და გარემოს ეკოლოგიური მდგომარეობა, ასევე ქიმიური
რეაქციის მართვა და ოპტიმიზაცია ეფუძნება ნივთიერების რაოდენობრივ
განსაზღვრას. ქრომატოგრაფია გახლავთ უმნიშვნელოვანესი ანალიზური და
პრეპარატიული მეთოდი ნარევების დაყოფისა. კვლევის ქრომატოგრაფიულ
მეთოდებს საფუძველი ჩაუყარა ბოტანიკოსმა მიხეილ ცვეტმა (1872 – 1919). 1906
წელს მან გამოაქვეყნა ნაშრომი, რომელშიც აღწერილი იყო ადსორბციული
ქრომატოგრაფიის მეთოდით მცენარის ფოთლებიდან მწვანე და ყვითელი
პიგმენტების დაყოფის და გამოყოფა სქემა.

სურათზე ნაჩვენებია ნეკერჩხლის (მარცხნივ) და ცაცხვის ფოთლების ექსტრაქტის

დაყოფა თხელფენოვანი ქრომატოგრაფიით.
ქრომატოგრაფიას ეძღვნება მრავალი სახელმძღვანელო. ძირითადი
ქრომატოგრაფიული მეთოდიკებია – თხელფენოვანი ქრომატოგრაფია, გაზურ
ქრომატოგრაფია და სითხური ქრომატოგრაფია. დაყოფის ფიზიკური
საფუძვლები, დანადგარების აღწერილობა და პრაქტიკული ინსტრუქციები
შეიძლება მოძიებული იქნას მონოგრაფიებში, სახელმძღვანელოებსა და
პრაქტიკულ ინსტრუქციებში. ამიტომ აქ მხოლოდ კომენტარს გავუკეთებთ
ზოგიერთ პოპულარულ წიგნს, რომლის მოძიებაც მრავალ ბიბლიოთეკაში
შეიძლება.

1
NOP http://www.oc-praktikum.de

წიგნები თხელფენოვან ქრომატოგრაფიაზე:

ლიტერატურა დამწყებთათვის

Dünnschicht-Chromatographie, Praktische Durchführung und Fehlervermeidung

Elke Hahn-Deinstrop; Wiley-VCH, 1998, ISBN 3-527-28873-2.

Applied Thin-Layer Chromatography. Best Practice and Avoidance of Mistakes

Elke Hahn-Deinstrop; Wiley-VCH, 2000, ISBN 3-527-29839-8.

Dünnschicht-Chromatographie, Band 1a
H. Jork, W. Funk, W. Fischer, H. Wimmer; VCH, 1989, ISBN 3-527-26848-0.

პრაქტიკული სახელმძღვანელო, ის არ შეიცავს თეორიულ საფუძვლებს, მაგრამ

მოტანილია ბევრი პრაქტიკული მაგალითი.

Dünnschicht-Chromatographie, Band 1b
H. Jork, W. Funk, W. Fischer, H. Wimmer; VCH, 1993, ISBN 3-527-26976-2.

როგორც 1ა ტომის დანამატი, ამ წიგნში აღწერილია სხვადასხვა ფუნქციონალური

ჯგუფის შემცველი ნაერთების შედგენილობა და მოტანილია ბევრი პრაქტიკული
მაგალითი.

ლიტერატურა გაღრმავებული სწავლებისათვის:

Qualitative und quantitative Dünnschicht-Chromatographie, Grundlagen und Praxis

H.-P. Frey, K. Zieloff; VCH, 1993, ISBN 3-527-28373-0.

დაწვრილებითი შესავალი თხელფენოვანი და მაღალგარჩევადი თხელფენოვანი

ქრომატოგრაფიის თეორიაში. ფართოდაა გაშუქებული მუშაობის გარკვეული
ეტაპები და ასევე დაყოფის სტადია (ფაზები, შრეების დაყოფა, გამხსნელები).
მაგალითები ლაბორატორიული პრაქტიკიდან ცოტაა.

2
NOP http://www.oc-praktikum.de

წიგნები გაზურ ქრომატოგრაფიაში

ლიტერატურა დამწყებთათვის

Gaschromatographie in Bildern - Eine Einführung

Bruno Kolb; Wiley-VCH, 1999, ISBN 3-527-29880-0 oder ISBN 3-7785-2589-1.

აწყობილია დიდაქტიკურად, შეიცავს დანადგარების აღწერილობას,

ილუსტრაციები და სქემები შედარებულია ყველა გვერდზე. ძირითადი თეორია
მოცემულია მარტივად, ზედმეტი დეტალების გარეშე. განხილულია დაყოფის
განსაკუთრებით მნიშვნელოვანი ფაზები, ნიმუშების შეყვანის სისტემები და მათი
დეტექტორები, პიროლიზური გაზური ქრომატოგრაფია.

გაზური ქრომატოგრაფიის ძირითადი სექცია

Harold M. McNair, James M. Miller; Wiley-VCH, 1997, ISBN 0-471-17261-8 oder ISBN 0-
471-17260-X.
ლიტერატურაში განხილულია ხელსაწყოები, მუშაობის წესები და შესაძლო
ხარვეზების აღმოფხვრის გზები.

Harold M. McNair, James M. Miller; Wiley-VCH, 1997, ISBN 0-471-17261-8 oder ISBN 0-
471-17260-X.
აღწერილია ხარვეზები ანალიზის დროს, ხელსაწყოებში დაზიანებების
აღმოფხვრა, ხელსაწყოების მუშაობის მეთვალყურეობა.

Troubleshooting in der Kapillar-Gaschromatographie

Dean Rood; Hüthig-Verlag Heidelberg, 1991, ISBN 3-7785-2104-7.

GC-Tips. Problemlösungen rund um den Gaschromatographen

David, Walter, Kusserow, Burkhard; Hoppenstedt, ISBN 3-8203-0469-X.

ლიტერატურა გაღრმავებული სწავლებისათვის:

Gaschromatographie. Grundlagen, Praxis, Kapillartechnik

Gerhard Schomburg; Wiley-VCH, 1987, 2.Auflage, im Buchhandel zur Zeit vergriffen.
მიუხედავად იმისა, რომ ძველი რედაქციაა, მაინც შეიძლება რეკომენდებული
იქნას ადვილად გასაგები კლასიკური სახელმძღვანელოა, იგი მოიცავს
ინსტრუმენტულ აღწერილობა, ფიზიკურ - ქიმიური საფუძვლებს (გადმოცემულია
ნათლად და თანმიმდევრულად), აღწერილია ქრომატოგრამის გაშიფრვა, დამყოფი
სვეტი, ხარისხობრივი და რაოდენობრივი ანალიზი, PCB და დიოქსინების
ანალიზი, ენენტიომერების დაყოფა, ცალკე განყოფილება შეიცავს ფორმულების
ჩამონათვალს და აღწერილია, თუ როგორ უნდა აღმოიფხვრას პრობლემები.

3
NOP http://www.oc-praktikum.de

Gaschromatography. A Practical Course

Gerhard Schomburg; VCH, 1990, im Buchhandel zur Zeit vergriffen.
წიგნის ახალი შესწორებული გამოცემაა. შეიცავს დამატებითი თავებს
თანამედროვე მეთოდების ნიმუშების შეყვანის, თხევადი და გაზური
ქრომატოგრაფიის ტექნოლოგიის კომბინაციას, ქრომატოგრაფიულ მეთოდს
„supercritical“ სითხეების გამოყენებით, რჩევებს და ინფორმაციას პრაქტიკული
გამოყენების შესახებ.

Gaschromatographie: Eine anwendungsorientierte Darstellung

Peter J. Baugh, Werner Engewald, Hans G.Struppe (ed.); Springer Verlag, 1997, ISBN 3-
540-67009-2.
შეიცავს თეორიულ შესავალს, აპარატურის და სვეტების აღწერილობას. აქცენტი
გამახვილებულია გარემო ობიექტების, ნავთობპროდუქტების, ენეტიომერების
დაყოფის, გაზური ქრომატოგრაფია-მას-სპექტროსკოპიის და იწ სპექტრულ
ანალიზზე.

Modern Practice of Gas Chromatography

Robert L. Grob; John Wiley and Sons Inc., 3. Auflage, 1995, ISBN 0-471-59700-7.
თეორიული საფუძვლები: GC თეორია, სვეტები და მათი შერჩევა, დაყოფის
ოპტიმიზაცია, ტექნიკა და ხელსაწყოები: დეტექტორები, GC-MS, რაოდენობრივი
და თვისობრივი ანალიზი GC მეთოდით, ნიმუშების შეყვანის სისტემა, ნიმუშის
ვარგისიანობა.

Stationary Phases in Gas Chromatography

H. Rotzsche; Elsevier, 1991, ISBN 0-444-987339.
გამოყენებითი ხასიათის ლიტერატურა

Capillary Chromatography - The Applications

Walter G. Jennings, Nikelly, John; Hüthig-HVS, 1998, ISBN 3-7785-2051-2.

სპეციალური ლიტერატურა GC-ტექნიკისათვის

Einspritztechniken in der Kapillar-Gaschromatographie

Konrad Grob; Wiley-VCH, 1995, ISBN 3-527-29700-6.

Split and Splitless Injektion in Capillary Gas Chromatography

Konrad Grob; Hüthig-Verlag Heidelberg, 4.Auflage, 1995, ISBN 3-7785-2318-X.

Split and Splittless Injection for Quantitative Gas Chromatography.

Concepts, Processes, Practical Guidelines, Sources of Error
Konrad Grob, Wiley-VCH, 2001, ISBN 3-527-29879-7.

Static Headspace-Gas Chromatography: Theory and Practice

Bruno Kolb, Leslie S. Ettre; Wiley-VCH, 1998, ISBN 0-471-19238-4.

4
NOP http://www.oc-praktikum.de

Gas Chromatographic Enantiomer Separations with Modified Cyclodextrins

Wilfried A. König; Hüthig-Verlag, 1992, ISBN 3-7785-2026-1.

წიგნები High-Performance Liquid Chromatography (HPLC)

შესავალი ლიტერატურა

Praxis der Hochleistungs-Flüssigchromatographie

Veronika R. Meyer; Otto Salle Verlag, 7. Auflage, 1992, ISBN 3-7941-2792-7.

წიგნი მოიცავს კომპაქტურ, მაგრამ კარგად გასაგებ შესავალს თეორიას და

პრაქტიკას (HPLC) შეიცავს ბევრ სასარგებლო კომენტარს პრობლემების თავიდან
ასაცილებლად და სვეტების შერჩევის მეთოდიკას, მოძრავი ფაზის შერჩევის
კრიტერიუმებს. HPLC მეთოდიკებს კონკრეტულ ამოცანებთან დაკავშირებით,
როგორიცაა ენანტიომერების დაყოფა. შეიცავს უამრავ მაგალითს.

Practical High-Performance Liquid Chromatography

Veronika R. Meyer; John Wiley & Sons, 3. Auflage, 1999, ISBN 0-471-98373-X.
კარგად ბალანსირებული შერწყმაა თეორიისა პრაქტიკასთან (იხილეთ ასევე
ზემოთ მოყვანილი გერმანული გამოცემები).

HPLC. A Practical User Guide

Marvin C. McMaster; John Wiley & Sons, 1. Auflage, 1994, ISBN 0-471-18586-8.
შეიცავს ცოტა თეორიას, მაგრამ ბევრია პრაქტიკული ინფორმაცია. მოცემულია
შესავალი კურსი დამოუკიდებელი სწავლებისათვის.

Flüssigchromatographie. HPLC - Theorie und Praxis

G.J. Eppert; Springer Verlag, 3rd Edition, 1997, ISBN 3-540-67022-X.
შინაარსი: თეორია, პრაქტიკა, ხარვეზების აღმოფხვრის ხერხები, აღწერილია
როგორ ავარჩიოთ და შევიძინოთ ხელსაწყოები.

Einführung in die HPLC

Sandie Lindsay; Springer Verlag, 1996, ISBN 3-540-67016-5.
ხელსაწყოები, მუშაობის წესები, ხარვეზების აღმოფხვრის ხერხები.

მზომი ხელსაწყოები, აპარატურა, ხარვეზების აღმოფხვრის ხერხები

Fallstricke und Fehlerquellen in der HPLC in Bildern

Veronika R. Meyer; Wiley-VCH, 1999, 2nd Edition, ISBN 3-527-29794-4.
(In English: Pitfalls and Errors of HPLC in pictures, ISBN 3-527-29717-0.)

5
NOP http://www.oc-praktikum.de

შეიცავს მოკლე, გასაგებ შესავალს თეორიულ საფუძვლებში და ტიპიური

შეცდომების აღწერას.

Handbuch der HPLC, Teil 1 Leitfaden für Anfänger und Praktiker

K. K. Unger (Hrsg.); GIT Verlag, 2. ახალი გამოცემა, 1989, ISBN 3-92886519-6.
(უფრო ახალი გამოცემა ინგლისურად:
A Guide to Practical HPLC, K.K. Unger, E.A. Weber; GIT-Verlag, 1999.)
აქცენტი გადატანილია მეთოდოლოგიის საფუძვლებზე. აღწერილია ნიმუშის
მომზადება, გამხსნელის და სვეტის შერჩევა, ხარვეზების აღმოფხვრის
საშუალებები, თეორიის საფუძვლები მოცემულია მოკლედ.

RP-HPLC für Anwender

Wolfgang Gottwald; Wiley-VCH, from the series: Praxis der instrumentellen Analytik, 1993,
ISBN 3-
527-28518-0.
ეს სახელმძღვანელო ორიენტირებულია პრაქტიკოსებზე, შეიცავს მრავალ
მაგალითს, თეორია მოცემულია შემოკლებით. ქრომატოგრამების მაგალითზე
განხილულია მუშაობისას დაშვებილი შეცდომები. ასევე შეიცავს შესავალ კურსს
მაღალეფექტურ სითხურ ქრომატოგრაფიაში.

ლიტერატურა გაღრმავებული სწავლებისათვის:

Practical HPLC Method Development

Lloyd R. Snyder, Joseph J. Kirkland, Joseph L. Glajch; Wiley & Sons, 2nd Edition, 1997,
ISBN 0-471-
00703X.

სპეციალური ლიტერატურა

The HPLC Solvent Guide

Paul C. Sadek; Wiley-VCH, 1st Edition, 1996, ISBN 0-471-11855-9.

ეს წიგნი შეიცავს მიმოხილვას გამხსნელის როლზე ნარევების დაყოფის საქმეში.

ასევე დაწვრილებითაა განხილული გამხსნელების შვიდი კლასი.

HPLC Colums: Theory, Technology of and Practice

Uwe D. Neue; Wiley-VCH, 1997, ISBN 0-471-19037-3.

HPLC Detection. Newer Methods

Gabor Patonay; Wiley-VCH, 1st Edition, 1993, ISBN 0-471-18802-6.

Handbook of HPLC
S.E. Katz, R. Eksteen, P. Schoenmakers, N.Miller; Chromatographic Science Series Vol. 78,
2nd Edition, Marcel Dekker, 1998, ISBN 0-8247-9444-3.