Page No.

1
 अनुक्रमणिका
क्र. चालू घडामोडी घटक पृष्ठ क्र.
१. फििा विश्वचषक २०१८ ३
२. जागविक पर्ाािरण फिन ६
३. राष्ट्रीर् ८
४. आर्थिक १९
५. आंिरराष्ट्रीर् ३६
६. राज्र्स्िरीर् ५४
७. क्रीडा ७१
८. विज्ञान-िंत्रज्ञान ८४
९. विविध अहिाल ि फनिेशांक ९२
१०. निीन फनर्ुक्त्र्ा ि राजीनामे १०२
११. पुरस्कार ि सन्मान ११४
१२. फनधनिािाा १३१

Page No. 2
 फििा विश्वचषक २०१८
 फििा विश्वचषक २०१८ ही फििा विश्वचषक
ह्या जगािील सिााि मोठ्या िुटबॉल स्पधेची
२१िी आिृत्ती असेल. ही स्पधाा १४ जून िे जुलै
१५ िरम्र्ान रशशर्ामध्र्े खेळिली जाईल.
 रशशर्ा िसेच पूिा र्ुरोपाि विश्वचषकाचे
आर्ोजन होण्र्ाची ही पहहलीच िेळ असेल.
फडसेंबर २०१० मध्र्े झ्र्ुररक र्ेिे झालेल्र्ा
फििाच्र्ा बैठकीमध्र्े रशशर्ाला र्जमानपिासाठी फनिडले गेले.
 विश्वचषक स्पधेच्र्ा इविहासाि प्रिमच सिा २१० सिस्र् राष्ट्रांनी पात्रिा
िेरीमध्र्े भाग घेिला. र्जमान रशशर्ासह जगािील एकूण ३२ संघ ह्या
स्पधेच्र्ा मुख्र् िेरीि भाग घेिील.
 १२ माचा २०१५ िे १५ नोव्हेंबर २०१७ र्ा काळाि पात्रिा िेरीचे एकूण ८७२
सामने खेळिण्र्ाि आले ज्र्ांमधून ३१ संघांना मुख्र् विश्वचषक स्पधेि प्रिेश
वमळाला. िर र्जमान रशशर्ाला िेट मुख्र् स्पधेि प्रिेश वमळाला.
 आईसलँड ि पनामा ह्या िेशांनी विश्वचषक स्पधेि प्रिमच प्रिेश वमळिला,
िर इटली ि नेिरलँड्स ह्या फिग्गज र्ुरोपीर् सं घांिर पात्रिा िेरीिच
पराभिाची नामुष्की ओढिली.
 िसेच घाना ि आर्व्हरी कोस्ट ह्या बलाढ्य आफिकन संघांना िेखील मुख्र्
िेरीि प्रिेश वमळिण्र्ाि अपर्श आले.
 र्ापूिीची फििा विश्वचषक २०१४ ही स्पधाा जून १२ िे जुलै १३ िरम्र्ान
ब्राझील िेशामध्र्े खेळिली गेली. जमानी सं घाने अजेंफटनाचा पराभि करि र्ा
स्पधेचे जेिेपि पटकािले होिे.

Page No. 3
 टेलस्टार १८
 फििा िल्डा कप २०१८मध्र्े ‘टेलस्टार १८’ र्ा िुटबॉलने सामने खेळले
जाणार आहे. हे बॉल पाफकस्िानािील एका कंपनीने िर्ार केले आहेि.
 टेलस्टार १८ हा बॉल आफििास र्ा कंपनीने फडझाईन केला असून िुटबॉल
िल्डा कपसाठी बॉल फडझाईन करण्र्ाची आफििासची ही १३िी िेळ आहे.
 िुटबॉलच्र्ा पहहल्र्ा िल्डा कपमधील बॉललाही टेलस्टार १८ हे नाि िेण्र्ाि
आले होिे. िेच नाि आफििासने पुन्हा एकिा िापरले आहे.
 टेलस्टार १८ हा बॉल हा िर्ार करण्र्ाचे काम पाफकस्िानच्र्ा
वसर्ालकोटमधील िॉरिडा स्पोटा कंपनीला िेण्र्ाि आले आहे. ही कंपनी
आपल्र्ा खेळ िस्िूंच्र्ा उ्पािनांसाठी प्रवसद्ध आहे.
 र्ा कंपनीि प्र्र्ेक महहन्र्ाि ७ लाख बॉल िर्ार केले जािाि. २०१४ विश्व
चषकासाठीही र्ाच कंपनीने िुटबॉल िर्ार केले होिे.
णिक्टोररया लोपीरेिा
 २००३मध्र्े वमस रशशर्ा स्पधेची विजेिी ठरलेली शव्हक्तटोररर्ा लोपीरेिाची
फििा विश्वचषक २०१८च्र्ा ब्रँड अॅम्बेवसडरपिी फनिड करण्र्ाि आली.
 शव्हक्तटोररर्ाचा जन्म २८ जुलै १९८३मध्र्े रशशर्ाि झाला. विने रोस्टोव्ह स्टेट
र्ुफनव्हर्थसटी ऑि इकॉनॉवमक्तस र्ेिून वबझनेस अॅडवमफनस्टरेशनची पििी
घेिली आहे.
 ‘मॉडेल ऑि डॉन’, ‘िेस ऑि ि इर्र’, ‘रोस्टोव्ह ब्र्ुटी’ आशण ‘डॉनबास
ओपन’ र्ा स्पधाांच्र्ा विजेिेपिामुळे िी नािारुपास आली.
 २००७मध्र्े ‘िुटबॉल नाइट’ कार्ाक्रमाच्र्ा सुत्रसंचालनाची धुरा
शव्हक्तटोररर्ाच्र्ा खांद्ांिर होिी. ज्र्ानंिर विला र्ा खेळाि रस िाटू लागला.

Page No. 4
 शव्हक्तटोररर्ा फििा विश्वचषकाच्र्ा फनवमत्ताने आर्ोशजि करण्र्ाि र्ेणाऱ्या
विविध कार्ाक्रमांमध्र्े सहभागी होणार आहे.
 ज्र्ाच्र्ा माध्र्मािून िी रशशर्न संस्कृिीचा प्रचार करणार आहे. िसेच िी र्ा
खेळाच्र्ा आर्ोजनामागची काही मह््िाची उहिष्ट् सिाांपर्ांि पोहोचिणार
आहे.
फििा विश्वचषक स्पर्धेचा इविहास
 १९३०साली फििा विश्वचषकाला सुरुिाि झाली. र्ा ८८ िषाांि झालेल्र्ा २०
फििा विश्वचषकाि आिापर्ांि केिळ आठच संघांना विजेिेपि वमळििा
आलं आहे.
 ब्राशझलच्र्ा संघाने १९५८, १९६२, १९७०, १९९४ आशण २००२ असा एकूण
पाचिेळा विश्वचषक शजिंकण्र्ाचा पराक्रम केला आहे.
 र्ाचसोबि जमानी आशण इटलीने प्र्र्ेकी ४ िेळा विश्वचषक शजिंकला आहे,
िर उरुग्िे आशण अजेहन्टनाने प्र्र्ेकी िोनिेळा फििा विश्वचषकािर नाि
कोरले आहे.
 र्ाव्र्विरीक्ति इंग्लंड, िान्स आशण स्पेननेही प्र्र्ेकी एकेक िेळा ही स्पधाा
शजिंकली आहे.
फििा टरॉिी
 १९७०पर्ांि िुटबॉल िल्डा कप शजिंकणाऱ्या टीमला ‘जूलेस ररमेि टरॉिी’ टरॉिी
फिली जार्ची. पण १९७०मध्र्े िीनिा िल्डा कप शजिंकणाऱ्या ब्राझीलला ही
टरॉिी कार्मची िेण्र्ाि आली.
 १९७४मध्र्े िल्डा िुटबॉलची सिााि मोठी संस्था फििाने आपल्र्ाच नािाने
निीन टरॉिी िर्ार केली. र्ा टरॉिीची उंची ३६ सेंटीमीटर असून, ही टरॉिी ६
फकलो १७५ ग्रॅम १८ कॅरेट सोन्र्ापासून िर्ार करण्र्ाि आली आहे.

Page No. 5
 जागविक पयाािरि फिन
 िरिषी ५ जून हा फििस ‘जागविक पर्ाािरण फिन’ म्हणून जगभराि साजरा
करण्र्ाि र्ेिो.
 पर्ाािरणासाठी पुरक फनणार् घेण्र्ाची क्षमिा लोकांमध्र्े फनमााण व्हािी म्हणून
पोषक िािािरणाची फनर्थमिी करणे, हा पर्ाािरण फिन साजरा करण्र्ामागचा
मुख्र् हेिू आहे.
 िसेच पर्ाािरणाची गुणित्ता िाढिणे, पर्ाािरण समस्र्ा ि संिधानाविषर्ी
जागरूकिा फनमााण करणे हािेखील र्ामागचा उिेश आहे.
 पर्ाािरण (Environment) हा शब्ि मूळ िेंच शब्ि ‘Environ’ र्ा
शब्िापासून िर्ार झाला आहे. ‘Environ’ म्हणजे ‘Surrounding or
encircle’.
 सजीि-फनजीि र्ांच्र्ामधील हक्रर्ा-प्रविहक्रर्ा ि आंिरहक्रर्ांमधून साकार
झालेली सजीिाच्र्ा सभोििालची पररस्थस्थिी म्हणजे पर्ाािरण होर्.
 पहहल्र्ा महार्ुद्धानंिर मानिाच्र्ा फनसगाािरील आघािाचे पररणाम
शास्त्रज्ञांच्र्ा लक्षाि आले. ्र्ाचप्रमाणे औद्ोवगक क्रांिीच्र्ा िळांबरोबर
्र्ाचे दूरगामी गंभीर पररणाम मानिाला भेडसािू लागले. ्र्ामुळे १९६०पासून
पर्ाािरण हा विषर् स्ििंत्र्र्रर्र्ा अभ्र्ासाठी र्ेऊ लागला.
 बिल्र्ा हिामानाचे पररणाम हळूहळू जगाला जाणिू लागले होिे. भविष्र्ाि
र्ाचे गंभीर पररणाम मानिजािीला भेडसािू लागिील, िक्ति मनुष्र्जीिांिरच
नाही िर पशू-पशी सगळर्ांनाच र्ाचे पररणाम भोगािे लागिील र्ाची
जाणीि सगळर्ांना होऊ लागली.
 पर्ाािरण संरक्षणासाठी ५ जून १९७२ र्ा फििशी स्टॉकहोम र्ेिे बिल्र्ा
िािािरणाची िखल घेि काही िेश एकत्र जमले. बिलिे हिामान आशण
Page No. 6
 पर्ाािरण र्ाची िखल घेण्र्ासाठी ही पररषि आर्ोजीि करण्र्ाि आली
होिी.
 ्र्ानंिर २ िषाांनी म्हणजे १९७४पासून ‘जागविक पर्ाािरण फिन’ साजरा
करण्र्ाि र्ेऊ लागला.
 पर्ाािरणाच्र्ा संिधानाि अवधकाअवधक िेशांनी सहभागी व्हािे र्ासाठी
१९८७पासून िरिषी एकएक संकल्पना ठरिून िेगिेगळर्ा िेशाकडे जागविक
पर्ाािरण फिनाचे र्जमानपि िेण्र्ाि र्ेिे.
 २०१८च्र्ा जागविक पर्ाािरण फिनाचे र्जमानपि भारिाकडे आहे.
‘प्लाहस्टक प्रदूषणािर आळा घालणे’ ही र्ंिाच्र्ा पर्ाािरण फिनाची संकल्पना
आहे.

Page No. 7
 राष्ट्रीय
जम्मू-काश्मीरमध्ये राज्यपाल राजिट लागू
 भाजपाने मेहबूबा मुफ्िी र्ांच्र्ा नेिृ्िाखालील जम्मू-काश्मीर सरकारमधून
बाहेर पडण्र्ाचा फनणार् जाहीर केला.
 जम्मू-काश्मीरमध्र्े पीपल्स डेमोक्र
े फटक पाटी (पीडीपी) आशण भारिीर् जनिा
पक्ष (भाजप) र्ांचे र्ुिी सरकार सत्तेिर होिे.
 भाजपाने पाठींबा काढून घेिल्र्ानंिर हे सरकार अल्पमिाि आल्र्ामुळे
मुख्र्मंत्री मेहबुबा मुफ्िी र्ांनी राजीनामा फिला आशण भाजपाने राज्र्ाि
राज्र्पाल राजिट लागू करण्र्ाची मागणी केली.
 रमझानच्र्ा काळाि राजशझिंग काश्मीरचे संपािक शुजाि बुखारी र्ांची ह्र्ा
झाल्र्ानंिर भाजपा आशण पीडीपीमधील संबंध िणािपूणा झाले होिे.
 रमजानच्र्ा काळाि राज्र्ाि लागू केलेली शस्त्रसंधी रि करण्र्ाचा फनणार्
केंद्र सरकारने घेिल्र्ानंिर हा िणाि आणखी िाढला होिा.
जम्मू-काश्मीर विर्धानसभेिील संख्याबळ
पक्ष जागा
पीडीपी २८
भाजप २५
नॅशनल कॉन्िरन्स १५
काँग्रेस १२
फपपल्स कॉन्िरन्स ०२
नामफनिेशशि ०२
एकू ि जागा ८७

Page No. 8
 जम्मू-काश्मीरमध्ये राज्यपाल राजिट लागू

 मेहबूबा मुफ्िी सरकार कोसळल्र्ानंिर जम्मू-काश्मीरमध्र्े राज्र्पाल राजिट

लागू करार्ला राष्ट्रपिी रामनाि कोवििंि र्ांनी मंजुरी फिली आहे.
 मुख्र्मंत्री मेहबुबा मुफ्िी र्ांच्र्ा राजीनाम्र्ानंिर राज्र्पाल एन. एन. िोहरा
र्ांनी राज्र्ािील सिा प्रमुख पक्षांशी सत्ता स्थापनेबाबि चचाा केली.
 मात्र, कोणीही पीडीपीसोबि सत्ता स्थापन करण्र्ास पाहठिंबा न िशािल्र्ाने
अखेर राज्र्पालांनी आपला अहिाल राष्ट्रपिी रामनाि कोवििंि र्ांच्र्ाकडे
पाठिून फिला.
 जम्मू-काश्मीर राज्र्घटनेच्र्ा कलम ९२ अन्िर्े राज्र्ाि राज्र्पाल राजिट
करण्र्ाि आली असून, राज्र्ाि राज्र्पाल राजिट लागू होण्र्ाची ही आठिी
िेळ आहे.
 राज्र्ाि १९७७मध्र्े पहहल्र्ांिा राज्र्पाल राजिट लागू करण्र्ाि आली
होिी. ्र्ािेळी शेख मोहम्मि अब्ुल्ला र्ांचे सरकार अल्पमिाि आले होिे.
राज्यपाल राजिटच का?

 िेशाि इिर राज्र्ांमध्र्े राष्ट्रपिी राजिट लागू केली जािे, िर जम्मू-

काश्मीरमध्र्े मात्र राज्र्पाल राजिट केली जािे.
 जम्मू-काश्मीरला िेण्र्ाि आलेला विशेष राज्र्ाचा िजाा आशण जम्मू-
काश्मीरचे स्ििंत्र संविधान र्ामुळे र्ा राज्र्ाि राज्र्पाल राजिट लागू केली
जािे.
 जम्मू-काश्मीरच्र्ा संविधानाच्र्ा अनुच्छेि ९२मध्र्े जम्मू-काश्मीरमध्र्े
राजकीर् अस्थस्थरिा फनमााण झाल्र्ास फकिंिा संविधानानुसार सरकार
चालिण्र्ास राज्र्सरकार अपर्शी ठरल्र्ास वििे राज्र्पाल राजिट लागू
करण्र्ाबाबिची िरिूि करण्र्ाि आलेली आहे.
Page No. 9
 राष्ट्रपिींच्र्ा परिानगी नंिरच सहा महहन्र्ासाठी जम्मू-काश्मीरमध्र्े राज्र्पाल
राजिट लागू केली जाऊ शकिे.
 राज्र्पाल राजिट लागू झाल्र्ानंिर िेिील विधानसभा बरखास्ि केली जाऊ
शकिे, अशी िरिूिही संविधानाि करण्र्ाि आलेली आहे.
 भारिीर् संविधानाच्र्ा कलम ३५६मध्र्े जम्मू-काश्मीरमधील राज्र्पाल
राजिटीचा कार्ाकाळ िाढिण्र्ाची िरिूि आहे.
 सहा महहन्र्ाच्र्ा आि जम्मू-काश्मीरमध्र्े निीन सरकार आले नाही फकिंिा
राज्र्ाि कार्द्ाचे राज्र् फनमााण झाले नाही िर सहा महहन्र्ानंिर िेिील
राज्र्पाल राजिटीचा कार्ाकाळ िाढिला जाऊ शकिो.
 मात्र हा कार्ाकाळ िाढिल्र्ानंिर वििे राज्र्पाल राजिट राहि नाही, िर
विचे रुपांिर राष्ट्रपिी राजिटीि होिे.
कलम ३७०

 भारिीर् संविधानाच्र्ा र्ा कलमानुसार जम्मू-काश्मीरला विशेष राज्र्ाचा

िजाा िेिाना काही िा्पुर्र्ा स्िरूपाच्र्ा िरिुिी करण्र्ाि आल्र्ा आहेि.
्र्ा पुढीलप्रमाणे....
 संरक्षण, परराष्ट्र आशण िळणिळण र्ा व्र्विररक्ति विषर्ांसंिभााि कोणिाही
कार्िा लागू करण्र्ाआधी केंद्राला राज्र्ाची परिानगी आिश्र्क.
 राज्र्ािील नागररकांना ुहेरी नागररक्ि, राज्र्ाचा ध्िज िेगळा.
 राज्र्ाच्र्ा घटनेला बरखास्ि करण्र्ाचा अवधकार राष्ट्रपिींना नाही.
 १९७६चा शहरी जमीनधारणा कार्िा राज्र्ाला लागू नाही, म्हणजे ुसऱ्या
राज्र्ािील लोक र्ेिे जमीन विकि घेऊ शकि नाहीि.
 राज्र्ािर आर्थिक आणीबाणी लागू करिा र्ेि नाही.

Page No. 10
 विधानसभेचा कार्ाकाळ ६ िषाांचा.
 इिर राज्र्ांिील उच्च न्र्ार्ालर्ाचे आिेश र्ेिे लागू नाहीि.
 र्ेिील महहलेने इिर राज्र्ािील व्र्क्तिीशी लग्न केल्र्ास विचे र्ेिील
नागररक्ि रि होिे. मात्र पाफकस्िानमधील व्र्क्तिीशी लग्न केले िर ्र्ालाही
राज्र्ाचे नागररक्ि वमळिे.
 राज्र्ाि माहहिी अवधकार, शशक्षण अवधकार, कॅग कार्िा लागू होि नाही.
कलम ३७० हटिल्यास काय होईल?

 जम्मू काश्मीरचा स्िार्त्त राज्र्ाचा िजाा राहणार नाही.

 एखािा निा कार्िा लागू करार्ला राज्र् सरकारच्र्ा परिानगीची
आिश्र्किा नसेल. ्र्ामुळे राज्र्ाच्र्ा कार्द्ाि केंद्र सरकार हस्िक्षेप करु
शकेल.
 राज्र्ाि संपत्ती खरेिीचा आशण गुंििणुकीचा मागा मोकळा होईल.

पंिप्रर्धान नरेंद्र मोिी यांची वसिंगापूरला भेट

 आपल्र्ा ५ फििसीर् आवसर्ान िेशांच्र्ा िौऱ्याच्र्ा शेिटच्र्ा फििशी
पंिप्रधान नरेंद्र मोिी र्ांनी वसिंगापूरला भेट फिली.
 नरेंद्र मोिी आशण वसिंगापूरचे माजी पंिप्रधान गोह चोक टोंग र्ांनी क्तलीिडा
फपर्र र्ेिे महा्मा गांधींच्र्ा स्मृविशीलेचे अनािरण केले.
 १९४८मध्र्े गांधीजींच्र्ा अस्थी विसजानासाठी भारिासह जगभराि
पाठविण्र्ाि आल्र्ा हो्र्ा. र्ामध्र्े वसिंगापूरमधील क्तलीिडा फपर्र ही जागा
सामील आहे.
 र्ाशशिार् मोिींनी नॅशनल ऑर्ककड गाडान ऑि वसिंगापूर र्ेिेही भेट फिली.
Page No. 11
 ्र्ािेळी र्ेिील एका ऑर्ककडला ्र्ांचे नाि िेण्र्ाि आले. डेन्डरोवबर्म नरेंद्र
मोिी असे आर्ककडचे नामकरण करण्र्ाि आले आहे.
 हे ऑर्ककड मोठे ि उष्णकफटबंधीर् भागािील असून ्र्ाि ३८ सेमी लांब
िुलांचा समुच्चर् असिो. ्र्ाि १४ िे २० िुले सुंिर रचनेि साकारलेली
असिाि. ्र्ाि काही पाकळय़ा िेगळय़ा पद्धिीने िळलेल्र्ा असिाि. र्ाि
िेगिेगळी रंगसंगिी असिे.
 मोिी र्ांनी नानर्ांग टेक्तनोलॉशजकल र्ुफनव्हर्थसटीलाही भेट फिली. र्ािेळी ही
र्ुफनव्हर्थसटी आशण भारिािील विद्ापीठांमध्र्े शैक्षशणक सहकार्ा ि
औद्ोवगक भागीिारीसंबंधी एकूण ६ करारांिर स्िाक्षऱ्या करण्र्ाि आल्र्ा.
 पंिप्रधान मोिी र्ांनी नंिर वसिंगापूरमधील श्री मररर्ाम्मन हहिंदू मंफिरास भेट
िेऊन प्रािाना केली. हे मंफिर १८२७ मध्र्े नागपट्टणम ि कडलोर र्ेिून
आलेल्र्ा स्थलांिररिांसाठी बांधलेले असून िे मररर्ाम्मन िेििेचे आहे.
संसगाजन्र् ि इिर रोग बरी करणारी ही िेििा मानली जािे.
 र्ा िौऱ्यािरम्र्ान पंिप्रधान नरेंद्र मोिी र्ांनी चांगी नौिल िळाला भेट िेऊन
भारिीर् ि रॉर्ल वसिंगापूर नौिला अवधकाऱ्यांशी र्ांच्र्ाशी चचाा केली.
 भारि ि वसिंगापूर र्ांच्र्ाि सागरी क्षेत्रािही सहकार्ा असून, गेली पंचिीस िषे
िोन्ही िेशांि अखंडपणे नौिल किार्िी सुरू आहेि.
 र्ािेळी भारि ि वसिंगापूर र्ांच्र्ा नौिलांमध्र्े सहकार्ा करार झाला. ्र्ाि
पाणबुडय़ा, नौिल विमाने, जहाजे र्ा बाबिच्र्ा सेिा एकमेकांना पुरिण्र्ाचा
समािेश आहे.

एअर आणियाच्या सीईओंविरोर्धाि गुन्हा िाखल

 एअर आशशर्ा समूहाचे मुख्र् कार्ाकारी अवधकारी टोनी िनाांफडस कंपनीच्र्ा

Page No. 12
 अन्र् अवधकाऱ्यांविरोधाि आंिरराष्ट्रीर् हिाई परिाना फनर्मांच्र्ा फनकषांचे
उल्लंघन केल्र्ाच्र्ा प्रकरणाि गुन्हा िाखल करण्र्ाि आला आहे.
 टोनी िनाांफडस र्ांनी सरकारी सेिकांशी साटेलोटे करून परिाने वमळिले ि
५/२० फनर्माचे उल्लंघन केले, फनर्ामक धोरणे बाजूला ठेिण्र्ास भाग
पाडले असा आरोप आहे.
 विमान कंपनी चालििाना ५ िषाांचा अनुभि ि २० विमाने असणे आिश्र्क
असिे. र्ा ५/२०च्र्ा फनर्मािील फनकषांचे उल्लंघन केल्र्ाचा आरोप
्र्ांच्र्ािर आहे.
 र्ाशशिार् परिेशी गुंििणूक प्रो्साहन मंडळासाठी असलेल्र्ा फनकषांचेही
्र्ांनी उल्लंघन केले आहे.
 एअर आशशर्ा ही जगािील सिााि स्िस्ि हिाई कंपनी आहे. र्ा कंपनीच्र्ा
फिल्ली, मुंबई ि बेंगळुरू र्ेिील कार्ाालर्ांिर छापे टाकण्र्ाि आले आहेि.
 र्ा प्रकरणी सीबीआर्ने टाटा टरस्टचे विश्वस्ि िेंकटरामण र्ांच्र्ाविरुद्धही
गुन्हा िाखल केला आहे.
 एअर आशशर्ामध्र्े टाटा समुहाची ४९ गुंििणूक असून िेंकटरामण हे
कंपनीचे वबगर कार्ाकारी संचालक आहेि. ्र्ांच्र्ाकडे कंपनीचे १.५० टक्के
समभाग आहेि.

फिल्लीि राज्यपालांच्या संमेलनाचे आयोजन

 सिा राज्र्ांचे राज्र्पाल आशण नार्ब राज्र्पालांचे िोन फििसांचे संमेलन ४
आशण ५ जूनला फिल्लीि आर्ोशजि करण्र्ाि आले आहे.
 राष्ट्रपिी भिनाि होणाऱ्या र्ा संमेलनाच्र्ा अध्र्क्षपिी राष्ट्रपिी रामनाि
कोवििंि असिील, िर पंिप्रधान नरेंद्र मोिी र्ा संमेलनाि भाषण करणार
Page No. 13
 आहेि.
 पहहले राज्र्पाल संमेलन १९४९मध्र्े ि्काशलन गव्हनार जनरल सी.
राजगोपालचारी र्ांच्र्ा अध्र्क्षिेखाली झाले होिे.
 र्ंिा होणारे संमेलन हे राज्र्पालांचे ४९िे आशण विद्मान राष्ट्रपिी रामनाि
कोवििंि र्ांच्र्ा अध्र्क्षिेखालील ुसरे संमेलन असेल.
 र्ा संमेलनाि िेगिेगळर्ा सत्रांि अंिगाि सुरक्षा, रोजगार, उच्चशशक्षण,
कौशल्र् विकास र्ांसारख्र्ा प्रमुख मुद्द्ांिर विचारविफनमर् होणार आहे.
 संमेलनाि उपराष्ट्रपिी िेंकय्र्ा नार्डू, पंिप्रधान नरेंद्र मोिी, गृहमंत्री राजनाि
वसिंह, परराष्ट्रमंत्री सुषमा स्िराज, मनुष्र्बळ विकासमंत्री प्रकाश जािडेकर,
नीिी आर्ोगाचे उपाध्र्क्ष आशण िेगिेगळर्ा मंत्रालर्ांचे अवधकारीही सहभागी
होिील.

मुगलसराय स्टेिनचे पंफडि िीनियाल उपाध्याय जंक्िन नामकरि

 उत्तर प्रिेशािाली र्ोगी आफि्र्नाि सरकारने प्रवसद्ध मुगलसरार् रेल्िे
स्टेशनचे नामकरण पंफडि िीनिर्ाल उपाध्र्ार् जंक्तशन असे केले आहे.
र्ाबाबि अवधसूचनाही सरकारने प्रवसद्ध केली आहे.
 जनिेच्र्ा मागणीिरुन उत्तर प्रिेशािील मुगलसरार् जंक्तशनचे नाि बिलून
पंफडि िीनिर्ाल उपाध्र्ार् करण्र्ाि आल्र्ाचे, रेल्िेमंत्री फपर्ुष गोर्ल र्ांनी
म्हटले आहे.
 र्ोगी सरकारच्र्ा मंफत्रमंडळाने गेल्र्ाच िषी मुगलसरार् जंक्तशनचे नाि
बिलून िीनिर्ाल उपाध्र्ार् करण्र्ाचा फनणार् घेिला होिा.
 िरम्र्ान, र्ोगी सरकारच्र्ा र्ा फनणार्ािर सिाच स्िरािून विरोध व्हाऊ
लागल्र्ाने काही काळ ्र्ांनी हा फनणार् लांबणीिर टाकला होिा.
Page No. 14
 काही लोकांनी मुगलसरार् जंक्तशनला िेशाचे माजी पंिप्रधान लाल बहादूर
शास्त्री र्ांचे नाि िेण्र्ाची मागणी केली होिी.
 राष्ट्रीर् स्िर्ंसेिक सं घाच्र्ा विचारसरणीचे आशण भाजपाचे नेिे असलेले
िीनिर्ाल उपाध्र्ार् आशण माजी पंिप्रधान लाल बहाुर शास्त्री र्ा
िोघांचाही मुगलसरार् शहराशी जिळचा संबंध आहे.
 मुगरसरार् हे शास्त्रींचे जन्मस्थळ आहे. िर १९६८मध्र्े िीनिर्ाल उपाध्र्ार्
र्ांचा मुगलसरार् जंक्तशन र्ेिे संशर्ास्पि मृ्र्ू झाला होिा.
 बऱ्याच काळापासून भाजपा र्ा रेल्िे स्टेशनला पंफडि िीनिर्ाल उपाध्र्ार्
र्ांचे नाि िेण्र्ाची मागणी करीि होिी.

अफनिासी भारिीयांच्या वििाहाची नोंििी ४८ िासांि करिे बंर्धनकारक

 अफनिासी भारिीर् व्र्क्तिीने भारिामध्र्े केलेल्र्ा वििाहाची नोंिणी ४८
िासांमध्र्े करार्ला हिी, असे आिेश केंद्रीर् महहला ि बालकल्र्ाण विकास
मंत्रालर्ाने फिले आहेि.
 अनेक अफनिासी भारिीर् पुरुष इिे वििाह करून फनघून जािाि आशण
महहलेची िसिणूक होिे, असे आढळून आल्र्ाने हे आिेश िेण्र्ाि आले
आहे.
 सध्र्ा भारिाि अफनिासी भारिीर्ांच्र्ा वििाहाची नोंिणी करण्र्ासाठी
कोण्र्ाही प्रकारचे िेळेचे बंधन नाही.
 मात्र विधी आर्ोगाने र्ा वििाहांची नोंिणी करण्र्ासाठी ३० फििसांचे बं धन
असले पाहहजे, ्र्ानंिर प्र्र्ेक फििसामागे पाच रुपर्ांचा िंड ठोठािण्र्ाि
र्ािा अशी शशिारस केली आहे.
 भारिीर् व्र्क्तिींच्र्ा इिे झालेल्र्ा वििाहाची नोंिणी ४८ िासांि न झाल्र्ास,
Page No. 15
 ्र्ाला पासपोटा अडिून ठेिला जाईल ि शव्हसाची सुविधा वमळणार नाही.
 नोंि झालेल्र्ा अशा सिा वििाहांची माहहिी केंद्र सरकारकडे पाठिणेही
रशजस्टरारना बंधनकारक असेल.
 केंद्रीर् महहला आशण बालविकास मंत्री : मनेका गांधी

मोिि िाय-िाय सेिा िेिारे फिब्रुगड ४०० िे स्टेिन

 आसाममधील फिब्रुगड रेल्िे स्टेशन मोिि िार्-िार् सेिा उपलब्ध असलेले
िेशािील हे ४००िे रेल्िे स्टेशन ठरले आहे.

 पंिप्रधान नरेंद्र मोिी र्ांच्र्ा अमेररका िौऱ्यािरम्र्ान गूगलचे मुख्र् कार्ाकारी

अवधकारी सुंिर फपचाई र्ांनी ‘रेलिार्र’ र्ा िार्-िार् सेिेसाठी भारिीर् रेल्िे
ि गूगल र्ांच्र्ाि करार झाल्र्ाची घोषणा केली होिी.
 ही सेिा ४०० स्टेशनिर सुरु करण्र्ाचे कंत्राट गूगलला फिले होिे ि ्र्ासाठी
फडसेंबर २०१८पर्ांिची मुिि िेण्र्ाि आली होिी.
 र्ा सेिेसाठी रेल्िेने ‘रेलटेल’ नािाची स्ििंत्र उपकंपनी सुरु केली आहे. िररोज
सुमारे ८ कोटी लोक र्ा मोिि िार्-िार् सेिेचा लाभ घेिाि.

क
ें द्रािील १० सहसवचि पिांसाठी थेट भरिी
 मोिी सरकारने केंद्रािील १० मह््िाच्र्ा खा्र्ांमध्र्े सहसवचिांच्र्ा नेमणुका
‘लॅटरल एन्टरी’ पद्धिीने िेट करण्र्ाचा फनणार् घेिला आहे.
 मोिी सरकारने सनिी अवधकाऱ्यांची केंद्रीर् लोकसेिा आर्ोगाकडून
(र्ूपीएससी) फनिड करण्र्ाच्र्ा प्रचशलि पद्धिीला छेि फिला आहे.
 हे करि असिाना सरकारने संबंवधि विषर्ािील ज्ञान आशण अनुभि हा
Page No. 16
 एकमेि फनकष डोळर्ापुढे ठेिि ही पिे खासगी उद्ोगांिील व्र्क्तिींसाठीही
खुली केली आहेि.
 कार्थमक विभागाने र्ा िेट भरिी र्ोजनेच्र्ा फनर्म ि अटींचा िपशील िेणारी
अवधसूचना मागािर्शशकेसह जारी केली आहे.
 महसूल, वित्तीर् सेिा, आर्थिक बाबी, कृषी, रस्िे िाहिूक ि महामागा,
जलिाहिूक, पर्ाािरण आशण िने, निीन आशण अक्षर् ऊजाासाधने, नागरी
विमान िाहिूक आशण िाशणज्र् र्ा १० विभागांिील सहसवचिांची पिे र्ा
पद्धिीने भरण्र्ाि र्ेणार आहेि.
 ज्र्ांना राष्ट्र उभारणीच्र्ा कामाि र्ोगिान िेण्र्ाची इच्छा आहे अशा बुवद्धमान
ि समर्कपि व्र्क्तिींची नेमणुक र्ा पिांिर केली जाणार आहे. प्रशासनाि निे
विचार ि िृहष्ट्कोन आणणे, हा र्ामागचा हेिू आहे.
 फनिडलेल्र्ा उमेििारांची कंत्राटी पद्धिीने नेमणूक केली जाईल. सुरुिािीस हे
कंत्राट ३ िषाांसाठी असेल ि िे ५ िषाांपर्ांि िाढविले जाऊ शकेल.
 र्ा सहसवचिांना सािव्र्ा िेिन आर्ोगानुसार िरमहा १,४४,२०० िे
२,१८,२०० र्ा ‘पे मॅफटरक्तस’मध्र्े पगार वमळेल. र्ाखेरीज सरकारमधील
समकक्ष पिािरील अवधकाऱ्याला वमळणारे भत्ते ि अन्र् सुविधाही ्र्ांना
वमळिील.
 खासगी क्षेत्राि काम करणाऱ्या फकिंिा राज्र् सरकार, सािाजफनक उपक्रम,
स्िार्त्त संस्था इ्र्ािीमधील पात्र उमेििारांना ही र्ोजना खुली आहे.
 र्ा जागांसाठी इच्छुकांना १५ जून िे ३० जुलै र्ा काळाि िक्ति ऑनलाइन
पद्धिीने अजा करिा र्ेिील. उमेििाराचे िर् १ जुलै रोजी फकमान ४० िषे
असार्ला हिे. िसेच ्र्ाला ्र्ाच्र्ा क्षेत्रािील १५ िषाांचा अनुभि असणे
आिश्र्क आहे.

Page No. 17
 र्ा पिांसाठी लेखी परीक्षा होणार नसून, फनिडलेल्र्ा उमेििारांची कॅवबनेट
सवचिांच्र्ा अध्र्क्षिेखाली नेमण्र्ाि आलेल्र्ा सवमिीििे केिळ मुलाखि
घेण्र्ाि र्ेईल.

प्रिीि िोगफडयांकडून आंिरराष्ट्रीय हहिंदू पररषिेची स्थापना

 विश्व हहिंदू पररषिेच्र्ा अध्र्क्षपिािरून पार्उिार झाल्र्ानंिर प्रिीण िोगफडर्ा
र्ांनी २४ जून रोजी अहमिाबािमध्र्े निीन संघटनेची स्थापना केली आहे.
 आंिरराष्ट्रीर् हहिंदू पररषि असे र्ा संघटनेचे नाि असून, िोगफडर्ा हे र्ा
संघटनेचे अध्र्क्ष असणार आहेि.
 र्ािेळी, िोगफडर्ा समिाकांनी डोक्तर्ािर घािलेल्र्ा टोपीिर ‘हहिंदू ही आगे’
असे शलहहले होिे. िसेच व्र्ासपीठािर भारि मािा, गो-मािा, गणपिी आशण
अशोक वसिंघल र्ांच्र्ा प्रविमा ठेिलेल्र्ा हो्र्ा.
 आंिरराष्ट्रीर् हहिंदू पररषि ही विश्व हहिंदू पररषिेची स्पधाक सं घटना असणार
र्ाचेच संकेि विच्र्ा निी फिल्लीि झालेल्र्ा स्थापना कार्ाक्रमािून वमळाले
आहेि.
 एकेकाळी पंिप्रधान नरेंद्र मोिींचे जिळचे समजले जाणारे िोगफडर्ा हे काही
महहन्र्ांपासून मोिींनाच लक्ष्य करि होिे. मोिींनी सत्तेि आल्र्ानंिर
आश्वासने पाळली नाहीि, असा आरोप ्र्ांनी केला होिा.
 एफप्रल २०१८मध्र्े झालेल्र्ा विश्व हहिंदू पररषिेच्र्ा फनिडणुकांमध्र्े हहमाचल
प्रिेशचे माजी राज्र्पाल विष्णू कोकजे हे संघटनेच्र्ा आंिरराष्ट्रीर् अध्र्क्षपिी
फनिडून आले होिे.
 कोकजे र्ांनी िोगफडर्ांचे समिाक मानले जाणारे राघि रेड्डी र्ांचा पराभि
केला होिा. ्र्ामुळे िोगफडर्ा नाराज झाले होिे.
Page No. 18
 आर्थथक
आरबीआयकडून रेपो रेटमध्ये िाढ
 ररझव्हा बँक ऑि इंफडर्ाने २०१८-१९र्ा आर्थिक िषाािील पहहले पिधोरण
जाहीर केले असून, र्ाि सुमारे साडे चार िषाांनी रेपो रेट, ररव्हसा रेपो रेटमध्र्े
िाढ करण्र्ाि आली आहे.
 आरबीआर्चे गव्हनार उर्शजि पटेल र्ांच्र्ा अध्र्क्षिेखालील सहा सिस्र्ीर्
सवमिीने ६ जून रोजी हे पिधोरण जाहीर केले.
 आरबीआर्ने रेपो रेटमध्र्े ०.२५ टक्तक्तर्ांनी िाढ करून ६.२५ टक्के केला आहे.
िर ररव्हसा रेपो रेट ०.२५ टक्तक्तर्ांनी िाढिून ६ टक्के केला आहे.
 र्ा िरिाढीमुळे भविष्र्ािील सिा कजाांचे िर िाढू शकिाि. पररणामी गृहकजा,
िाहन कजा, िैर्हक्तिक कजे र्ांचे िर िाढण्र्ाची शक्तर्िा आहे.
 बँका ज्र्ा िरानं आपल्र्ाकडे असलेला अविररक्ति फनधी ररझव्हा बँकेकडे जमा
करिाि ्र्ािर (म्हणजे ररव्हसा रेपो) ्र्ांना ६ टक्के व्र्ाज वमळेल.
 रेपो रेट : बँकांची मोठ्या रकमेची गरज पूणा करण्र्ासाठी भारिीर् ररझव्हा बँक
िेशािल्र्ा बँकांना अल्प मुििीचे कजा िेिे. र्ा कजाािर जो व्र्ाजिर
आकारला जािो, ्र्ाला रेपो रेट म्हणिाि. ररझव्हा बँकेकडून कमी व्र्ाजिराने
कजा वमळि असेल िर बँका आपल्र्ा ग्राहकांना कमी व्र्ाजिराने कजां
िेिाि. परंिु, हे िर िाढले िर बँकांचे कजाही महाग होिे आशण ्र्ाचा िटका
सिासामान्र् कजािारांना बसिो.
 ररव्हसा रेपो रेट : बँकांकडे शशल्लक राहहलेली रक्कम बँका अल्प मुििीसाठी
ररझव्हा बँकेकडे जमा करिाि. ्र्ा रकमेिर ररझव्हा बँक ज्र्ा िराने व्र्ाज िेिे
्र्ा िराला ररव्हसा रेपो रेट म्हणिाि. हा ररव्हसा रेपो रेट बाजारािली पैशांची
िरलिा म्हणजे शलहिफडटी फनर्ंफत्रि करण्र्ाचे काम करिो. जेव्हा बाजाराि
Page No. 19
 जास्ि शलहिफडटी असिे िेव्हा ररझव्हा बँक ररव्हसा रेपो रेट िाढििे, ्र्ामुळे
जास्िीि जास्ि व्र्ाज वमळिण्र्ासाठी बँका स्ििःच्र्ा रकमा ररझव्हा बँकेकडे
जमा करिाि. पररणामी बाजारािल्र्ा पैशांची िरलिा कमी होिे.

साखर उद्योगाला सरकारकडून ७ हजार कोटी रुपयांची मिि

 आर्थिक संकटग्रस्ि साखर उद्ोगाला मिि करण्र्ासाठी केंद्र सरकारने ७ जून
रोजी ७ हजार कोटी रुपर्ांच्र्ा मिि र्ोजनेची घोषणा केली.
 पंिप्रधान नरेंद्र मोिी र्ांच्र्ा अध्र्क्षिेखाली झालेल्र्ा केंद्रीर् मंफत्रमंडळाच्र्ा
बैठकीि र्ा मिि र्ोजनेिर शशक्कामोिाब करण्र्ाि आले.
 र्ापूिी सरकारने िेळोिेळी संकटग्रस्ि साखर उद्ोगाच्र्ा मििीसाठी विविध
उपार्र्ोजना केलेल्र्ा आहेि.
 र्ामध्र्े साखरेिरील आर्ाि शुल्काि ५० िरून १०० टक्तक्तर्ांपर्ांि िाढ,
साखरसाठा फनर्ंत्रण आिेश, साखर फनर्ाािीिरील शुल्क रि करणे, प्र्र्ेक
कारखान्र्ाला फनर्ाािीचा कोटा फनशिि करून िेणे आिींचा समािेश होिा.
या योजनेि खालील ३ घटकांचा समािेि आहे.
 बिर स्टॉक : एक िषाासाठी साखरेचा ३० लाख टनांचा बिर स्टॉक िर्ार
केला जाईल. र्ासाठी कारखान्र्ांकडे विक्रीविना पडून असलेली साखर
सरकार खरेिी करेल.
 र्ासाठी अंिाजे ११७५ कोटी रुपर्ांचा खचा अपेशक्षि आहे. बाजारभाि आशण
साखरेची उपलब्धिा लक्षाि घेऊन र्ा राखीि साठ्याबाबि अन्न ि नागरी
पुरिठा खा्र्ाििे केव्हाही आढािा घेण्र्ाि र्ेईल.
 र्ा र्ोजनेखाली फिली जाणारी रक्कम िर िीन महहन्र्ांनी संबंवधि
शेिकऱ्यांच्र्ा खा्र्ाि िेट भरण्र्ाि र्ेईल.
Page No. 20
 ्र्ा कारखान्र्ाििे म्हणून ही रक्कम फिली जाईल आशण शेिकऱ्यांच्र्ा
उसापोटीच्र्ा िकबाकीपोटीची िी रक्कम असेल.
 साखरेचा फकमान िर : जीिनािश्र्क िस्िू कार्द्ाखाली साखर फकिंमि
फनर्ंत्रण आिेश अवधसूवचि केला जाईल. िॅक्तटरी गेट िर ्र्ाि अवधसूवचि
केला जाईल. र्ा अवधसूवचि िरापेक्षा कमी िराने साखर विक्रीला बंिी
करण्र्ाि र्ेईल.
 ऊस ि ्र्ापासून साखरफनर्थमिीच्र्ा रास्ि फकिार्िशीर फकमिीच्र्ा
(एिआरपी) आधारे ही फकिंमि फनशिि करण्र्ाि र्ेईल.
 सुरिािीला ही फकिंमि २९ रुपर्े फकलो अशी ठेिण्र्ाि आली आहे; परंिु
फनर्वमि आढािा घेऊन ्र्ाि िाढ करण्र्ाि र्ेईल.
 हे करिाना बाजारािील साखरेची उपलब्धिा, िसेच साखरेच्र्ा फकमिी स्थस्थर
राखण्र्ाचे प्रमुख उहिष्ट् राहील.
 र्ंिाच्र्ा गशळि हंगामाि सप्टेंबरपर्ांि कारखान्र्ांच्र्ा साखर साठ्यांिर बं धने
आणून बाजाराि पुरेशी साखर िाजिी िराने उपलब्ध होईल र्ाची खात्री
केली जाईल.
 बँक कजाांिर व्याज परिािा : भविष्र्ाि मागणीहून जास्ि साखर
उ्पािनाची िेळ र्ेईल, िेव्हा कारखान्र्ांनी जास्िीच्र्ा साखरेऐिजी इिेनॉलचे
उ्पािन करािे र्ासाठी प्रो्साहन िेण्र्ाि र्ेईल.
 र्ासाठी साखर कारखान्र्ांमध्र्े असलेल्र्ा ििामान फडहस्टलरींचे नूिनीकरण
आशण आधुफनकीकरण र्ासाठीही आर्थिक मिि करण्र्ाि र्ेणार.
 उसाचा चोिा, गॅस र्ांच्र्ा आधारे बॉर्लर आशण नव्र्ा फडस्टीलरी
चालविण्र्ासाठी ही मिि असेल.
 र्ासाठीच्र्ा आर्थिक साह्यािरील १३३२ कोटी रुपर्ांच्र्ा व्र्ाजाचा बोजा
Page No. 21
 सरकारििे उचलण्र्ाि र्ेईल. पाच िषाांसाठी ही र्ोजना लागू राहील
साखरेचे अविररक्ि उत्पािन
 गेल्र्ा िषी ३.१५ कोटी टन साखरेचे उ्पािन झाले. िरिषी सुमारे २.५ कोटी
टन साखरेचे उ्पािन होिे. अविररक्ति साखर कारखान्र्ाि पडून आहे.
 अविररक्ति साखर उ्पािनामुळे कारखान्र्ांना उ्पािन मूल्र्ापेक्षा कमी िराि
म्हणजे २६ रुपर्े फकलो िराने साखर विकािी लागि आहे.
 साखर कारखान्र्ांना आर्थिक नुकसान सोसािे लागल्र्ामुळे ऊसकरी
शेिकऱ्यांचे २२ हजार कोटी रुपर्े साखर कारखान्र्ांकडून िकले आहेि.
्र्ापैकी काही रकमेची िरी परििेड र्ा पॅकेजमुळे होऊ शकेल.

बेनामी मालमत्तेसंिभााि माहहिी पुरििाऱ्यास १ कोटीचे बक्षीस

 प्राप्तिकर विभागाने बेनामी संपत्ती उघड करण्र्ासाठी ‘बेनामी व्र्िहार माहहिी
पुरस्कार र्ोजना २०१८’ सुरु केली आहे.
 र्ा र्ोजनेंिगाि बेनामी मालमत्तेसंिभााि र्ोग्र् माहहिी पुरिणाऱ्याला वित्त
विभागाकडून १ कोटी पर्ांिच रोख बक्षीस िेण्र्ाि र्ेणार आहे.
 बेनामी मालमत्ता फनर्ंत्रण कार्िा १९८८ अंिगाि र्ेणाऱ्या बेनामी मालमत्तेची
माहहिी िेणाऱ्यास हे बक्षीस वमळणार आहे.
 र्ापूिी बेनामी मालमत्ता फनर्ंत्रण कार्िा १९८८ र्ा कार्द्ाि २०१६मध्र्े बिल
करून िो आणखी कडक करण्र्ाि आला होिा.
 बेनामी संपत्तीची माहहिी िेणाऱ्या व्र्क्तिीची ओळख ही गुि ठेिली जाणार
असून, हे संपूणा प्रकरण अ्र्ंि गोपनीर्िेने हािाळले जाणर आहे.
 बेनामी संपत्ती उघड करण्र्ासाठी सरकारने रोख बक्षीस जाहीर करुन लोकांना

Page No. 22
 र्ाि सहभागी करुन घेिले आहे. र्ा र्ोजनेचे िार्िा परिेशी नागररकिेखील
घेऊ शकिाि.
 र्ा र्ोजनेची संपूणा माहहिी आर्कर विभागाच्र्ा कार्ाालर्ाि िसेच ्र्ांच्र्ा
िेबसाइटिर उपलब्ध आहे.
 र्ा र्ोजनेचा उल्लेख अिामंत्री अरुण जेटली र्ांनी र्ा िषी केंद्रीर्
अिासंकल्पाि केला होिा. िसेच बेनामी व्र्िहार आशण बेनामी कंपन्र्ांचे
लक्षपूिाक परीक्षण केले जाईल असे आश्वासन फिले होिे.
बेनामी मालमत्ता म्हिजे काय?
 बेनामी म्हणजे नाि नसलेली मालमत्ता. जेव्हा एखािी व्र्क्तिी स्ििःऐिजी
ुसऱ्याच्र्ा नािािर मालमत्ता खरेिी करिे, िेव्हा बेनामी मालमत्तेची फनर्थमिी
होि असिे.
 ज्र्ाच्र्ा नािािर मालमत्ता खरेिी केली गेली आहे ्र्ा व्र्क्तिीस बेनामिार
म्हटले जािे.
 बेनामिाराच्र्ा नािािर मालमत्ता खरेिी केली असली िरी खरा मालक
्र्ासाठी पैसे खचा करणारा फकिंिा गुंििणूक करणाराच असिो.
 साधारणिः प्नी फकिंिा मुलांच्र्ा नािािर उ्पन्नाच्र्ा ज्ञाि स्त्रोिाच्र्ा आधाराने
खरेिी केलेल्र्ा मालमत्तेला बेनामी मालमत्ता म्हटले जािे.
 िसेच विश्वस्ि म्हणूनही संपत्तीचा अवधकार आपल्र्ाकडे ठेिला असेल िर
िेही र्ाच प्रकाराि मोजले जािे. र्ाचाच अिा िुम्ही आई-िफडलांच्र्ा
नािािरही संपत्ती खरेिी केली िरीही िे बेनामी ठरिे.
 बेनामी मालमत्ता फनर्ंत्रण कार्द्ानुसार िोषी व्र्क्तिीला ७ िषाांचा िुरुंगिास
फकिंिा िंड फकिंिा िोन्हीही शशक्षा सुनािल्र्ा जाऊ शकिाि.
 काळा पैसा िापरून बेनामी संपत्ती फनमााण करणाऱ्या भ्रष्ट् लोकांविरोधाि हा
Page No. 23
 कार्िा एक मोठे पाऊल आहे.
 बेनामी संपत्तीि लोक काळा पैसा गुंिििाि, कर बुडिल्र्ामुळे सरकारच्र्ा
महसुलाचेही नुकसान होिे. ्र्ामुळेच काळर्ा पैशाचा आधार बनणाऱ्या र्ा
संपत्तीला जि करण्र्ासाठी सरकार िेगाने प्रर््न करि आहे.

अमेररका आणि भारि-चीन यांच्याि व्यापार युद्ध

 अमेररकेचे अध्र्क्ष डोनाल्ड टरम्प र्ांनी चीन आशण भारिाबरोबर व्र्ापार र्ुद्ध
सुरु केले असून, ्र्ांनी चीन आशण भारिामधून आर्ाि होणाऱ्या िस्िूंिर
अविररक्ति कर लािला आहे.
 टरम्प र्ांनी चीनिर बौवद्धक संपिेिर िरोडा घालि असल्र्ाचा आरोप करीि
चीनमधून आर्ाि होणाऱ्या िस्िूंिर २५ टक्के कर (५० अब्ज डॉलसा)
अविररक्ति लािला आहे.
 र्ाला भारिानेही जशास िसे उत्तर िेिाना अमेररकेिून आर्ाि होणाऱ्या
िस्िूंिर सीमा शुल्क िाढिण्र्ाचा फनणार् घेिला आहे.
 अमेररकेने गेल्र्ा महहन्र्ाि स्टीलिर २५ टक्के, िर अल्र्ुवमफनर्मिर १० टक्के
आर्ाि कर लािला होिा. र्ा करामुळे भारिाला २४१ िशलक्ष डॉलरचा
िटका बसणार आहे..
 अमेररकेच्र्ा करिाढीमुळे शजिका भारिीर् व्र्ापारािर पररणाम होणार आहे
वििकीच करिाढ भारिाने केली आहे.
 अमेररकेिून आर्ाि होणाऱ्या मोटर सार्कल, लोखंड-स्टीलच्र्ा िस्िू, बोररक
ॲवसड आशण डाळींिर ५० टक्तक्तर्ांपर्ांि सीमा शुल्क िाढविण्र्ाि र्ेणार
आहे.
 िसेच अमेररकेिील ३० उ्पािनांना िेण्र्ाि र्ेणारी सिलि बंि करीि
Page No. 24
 असल्र्ाचेही भारिाने जागविक व्र्ापार संघटनेला कळविले आहे.
 भारि-अमेररकेिील व्र्ापारविषर्क समस्र्ा सोडविण्र्ासाठी जूनच्र्ा
अखेरीला िोन्ही िेशांमध्र्े अवधकारी स्िरािर बैठक होणार आहे. र्ाि िोन्ही
िेशांिील व्र्ापारी मिभेि वमटविण्र्ाचा प्रर््न केला जाईल.
 चीननेही अमेररकेला प्र्र्ुत्तर िेिाना, अमेररकेच्र्ा ५० अब्ज डॉलसा
फकमिीच्र्ा ६५९ िस्िूंिर २५ टक्के कर लािला आहे.
 अमेररकेच्र्ा ३४ अब्ज रुपर्े फकमिीच्र्ा ५४५ िस्िूंिर ६ जुलै २०१८पासून
चीनमध्र्े कर लागू होि असून, ्र्ाि कृषी उ्पािने, िाहने ि इिर
उ्पािनांचा समािेश आहे.
 र्ा घडामोडींमुळे अमेररका आशण भारि-चीन र्ांच्र्ाि व्र्ापार र्ुद्ध छेडले गेले
आहे.

फनलेप उद्योग समूहाचे बजाज इलेक्टरीक्ल्सकडून अवर्धग्रहि

 १९७०च्र्ा िशकाि स्िर्ंपाकासाठी लागणारी उ्पािने नॉनहस्टक

टेक्तनॉलॉजीिून आणून भारिाि क्रांिी करणाऱ्या फनलेप उद्ोग समूहाचे
बजाज इलेक्तटरीक्तल्सकडून अवधग्रहण होणार आहे.
 र्े्र्ा ६ महहन्र्ांि धोरणा्मक बाबींचा विचार होऊन हा व्र्िहार पूणा होईल.
िोन्ही उद्ोगोंमधील व्र्िहारानुसार, ८० टक्के समभाग बजाज
इलेक्तटरीक्तल्सकडे िर २० समभाग फनलेप उद्ोग समूहाकडे राहणार आहे.
 फनलेप उद्ोग समूह मागील ३ िषाांपासून माकेट शेअरमध्र्े मागे पडि आहे. ३
िषाांि िरिषी होणारी उलाढाल पाहिा कंपनीला िोटा सहन करािा लागला
आहे.

Page No. 25
 शशिार् र्ा क्षेत्राि बहुराष्ट्रीर् कंपन्र्ासमोर आशण ्र्ांच्र्ा माकेटींग
धोरणासमोर फनलेपचा फनभाि लागणे अिघड होि चालले होिे.
 कंपनीची िार्कषक उलाढाल २०१६साली ७९ कोटी, २०१७साली ५४ कोटी,
२०१८साली ४७ कोटींची होिी.
 हा सगळा व्र्िहाराचा आलेख पाहिा फनलेप ब्रॅण्डच्र्ा उ्कषाासाठी
हस्िांिरणाचा फनणार् घेण्र्ाि आला आहे.

सािाजफनक क्षेत्रािील बं कांना ८७,००० कोटींचा िोटा

 बुडीि कजाांसाठी केलेल्र्ा भरीि िरिुिीमुळे सािाजफनक क्षेत्रािील बॅंकांना
२०१७-१८ र्ा िषााि ८७,००० कोटींचा िोटा झाला आहे.
 सािाजफनक क्षेत्रािील २१ बॅंकांपैकी इंफडर्न बॅंक आशण विजर्ा बॅंक िगळिा
सिाच बॅंकांना िोटा सहन करािा लागला आहे.
 नीरि मोिी प्रकरणाि जबर आर्थिक िटका बसलेल्र्ा पंजाब नॅशनल बॅंकेला
गेल्र्ा आर्थिक िषााि १२,२८३ कोटींचा िोटा झाला.
 फडसेंबर २०१७ अखेर सािाजफनक बॅंकांमधील बुडीि कजे ८.३१ लाख
कोटींपर्ांि िाढल्र्ाने, बुडीि कजाांसाठी बॅंकांना िरिूि करािी लागली.
पररणामी, बहुिांश बॅंकांना िोटा झाला.
 गेल्र्ा आर्थिक िषााि ५ सहर्ोगी बॅंका आशण भारिीर् महहला बॅंकेला
सामािून घेणाऱ्या भारिीर् स्टेट बॅंकेला ६,५४७ कोटींचा िोटा झाला आहे.
 ्र्ामुळे २१ पैकी ११ बॅंका र्ा ररझव्हा बॅंकेच्र्ा रडारिर आल्र्ा असून,
्र्ांच्र्ािर कजा वििरणासंिभााि फनबांध लािण्र्ाि आले आहेि.
 आर्थिक घोटाळे आशण बुडीि कजे र्ामुळे बॅंकांचा िाळेबंि कमजोर झाला
Page No. 26
 असल्र्ाने आर्थिक कामवगरी खालिली आहे.
 बुडीि कजाांची समस्र्ा फनकाली काढण्र्ासाठी सरकारने स्िि:चीच मालमत्ता
पुनबााधणी कंपनी (एआरसी) स्थापन करण्र्ाचा फनणार् घेिला आहे.
 र्ासाठी पंजाब नॅशनल बँकेचे वबगर कार्ाकारी अध्र्क्ष सुनील मेहिा र्ांच्र्ा
अध्र्क्षिेखाली सवमिी स्थापन करण्र्ाि आली असून, र्े्र्ा २ आठिड्ांि
र्ा सवमिीचा अहिाल सरकारला प्राि होणार आहे.
 आरबीआयने फनबांर्ध घािलेल्या ११ बं कां :-
1. अलाहाबाि बँक
2. कॉपोरेशन बँक
3. र्ुको बँक
4. बँक ऑि इंफडर्ा
5. इंफडर्न ओव्हरसीज बँक
6. िेना बँक
7. बँक ऑि महाराष्ट्र
8. सेंटरल बँक ऑि इंफडर्ा
9. ओररएंटल बँक ऑि कॉमसा
10. र्ुनार्टेड बँक ऑि इंफडर्ा
11. आर्डीबीआर् बँक

िेिािील १८ क्षेत्रीय ग्रामीि बँकांचे विलीनीकरि होिार

 िेशािील १८ क्षेत्रीर् ग्रामीण बँकांच्र्ा विलीनीकरणाचा फनणार् केंद्र सरकारने

Page No. 27
 घेिला आहे. ्र्ामुळे सध्र्ा िेशाि असलेल्र्ा ५६ क्षेत्रीर् ग्रामीण बँकांची
संख्र्ा ३८ िर र्ेणार आहे.
 बँकांचे जाळे ग्रामीण भागाि नेण्र्ासाठी राष्ट्रीर्ीकृि बँकांच्र्ा सहकार्ााने
क्षेत्रीर् ग्रामीण बँका उभारण्र्ाि आल्र्ा. र्ा बँकांमुळे प्रामुख्र्ाने पीक कजााचे
लाभ शेिकऱ्यांना वमळाले.
 पण मागील काही िषाांि बँका संकटाि आल्र्ा. ्र्ामुळे २०११-१२मध्र्े
्र्ांच्र्ा विलीनीकरणाची प्रहक्रर्ा सुरू करण्र्ाि आली.
 ्र्ािेळी अशा बँकांची १९६ असलेली संख्र्ा ८२ िर आणण्र्ाि आली. र्ा
८२पैकी काही बँका बंि पडल्र्ा. सध्र्ा ्र्ांची संख्र्ा ५६ असून, िी आणखी
कमी होणार आहे.
 केंद्रीर् अिा मंत्रालर्ाने र्ासंबंधी नाबाडाशी चचाा केली. ्र्ानुसार
२८राज्र्ांमधील १८ बँकांचे विलीनीकरण आिा होणार आहे. र्ामध्र्े
प्रामुख्र्ाने एकाच राज्र्ािील २ िे ४ बँकांचे एकमेकांमध्र्े विलीनीकरण
होईल.
 महाराष्ट्राि वििभा कोकण ग्रामीण बँक ि महाराष्ट्र ग्रामीण बँक र्ा िोन ग्रामीण
बँका आहेि. ्र्ा सध्र्ा नफ्र्ाि आहेि. पण ्र्ांच्र्ा नफ्र्ाि घट झाली
आहे.
 र्ा िोन्ही बँकांचे एकमेकांमध्र्े सध्र्ा िरी विलीनीकरण होणार नसले, िरी
्र्ािृष्ट्ीने विचार सुरू झाला आहे.

अन्नछत्र चालििाऱ्या संस्थांना जीएसटीमध्ये सूट

 अन्नछत्र चालिणाऱ्या धार्थमक ि स्िर्ंसेिी संस्थांना अन्नछत्रांमध्र्े िापरण्र्ाि
र्ेणाऱ्या िस्िूंिरील जीएसटीची रक्कम परि करण्र्ाचा फनणार् सरकारने घेिला

Page No. 28
 आहे.
 गेल्र्ा काही फििसांपासून अमृिसर र्ेिील सुिणा मंफिरासह विविध शीख
संघटनांनी गुरुद्वारािील लंगरसाठी लागणाऱ्या गोष्ट्ींना जीएसटीच्र्ा कक्षेिून
िगळण्र्ाची मागणी लािून धरली होिी.
 र्ा पाश्वाभूमीिर केंद्रीर् सांस्कृविक मंत्रालर्ाने २०१८-२० र्ा कालािधीसाठी
सेिा भोज र्ोजनेिंगाि ३२५ कोटी रुपर्ांच्र्ा अनुिानाची घोषणा केली आहे.
 सुिणा मंफिरािील लंगर हा जगािील सिााि मोठा मुिपाकखाना मानला
जािो. र्ाहठकाणी ५५ िे ६० हजार लोक िररोज जेििाि.
 र्ासाठी मंफिर प्रशासनाला मोठ्या प्रमाणािर गव्हाचे पीठ, िूप, डाळी,
भाज्र्ा, साखर, िांदूळ आशण अन्र् शजन्नसाची व्र्िस्था करािी लागिे.
 ्र्ामुळे र्ा िस्िूंिर जीएसटीही मोठ्या प्रमाणाि द्ािा लागिो. ्र्ामुळेच
अनेक शीख संघटनांनी सुिणा मंफिरािील लंगरला जीएसटीच्र्ा कक्षेिून
िगळण्र्ाची विनंिी केली होिी.

इंग्लंडमर्धील कनरा बँक

े च्या िाखेला आठ कोटी रुपयांचा िंड
 इंग्लंडच्र्ा आर्थिक क्षेत्रािील फनर्ंत्रक संस्थेने (एिसीए) कॅनरा बँकेला आठ
कोटी रुपर्ांचा (८,९६,१०० पौंड) िंड ठोठािला आहे. िसेच कॅनरा बँकेच्र्ा
लंडनस्थस्थि शाखेला १४७ फििस ठेिी स्िीकारिा र्ेणार नाहीि असा आिेशही
फिला आहे.
 आर्थिक अिराििरीविरोधािील फनर्मांचे पालन न केल्र्ाचा ठपका ठेिि हा
िंड ठोठािण्र्ाि आला आहे. कॅनरा बँकेने २६ नोव्हेंबर २०१२ िे २९ जानेिारी
२०१६ र्ा कालािधीि फप्रहन्सपल ३चा भंग केला.
 जोखीम व्र्िस्थापन र्ंत्रणा चोख असािी र्ासाठी व्र्िस्थापनािील जबाबिार
Page No. 29
 अवधकाऱ्यांनी र्ोग्र् िी काळजी घ्र्ार्ला हिी असे हे फप्रहन्सपल ३ सांगिे.
 एिसीएच्र्ा सुरूिािीच्र्ा चौकशीमध्र्ेच समस्र्ा व्र्िस्थस्थिपणे हािाळण्र्ाची
िर्ारी कॅनरा बँकेने िशािली असल्र्ामुळे बँकेला ठोठािण्र्ाि आलेला िंड
३० टक्तक्तर्ांनी कमी करण्र्ाि आला.
 मूळ िंडाची रक्कम १२,८२,१७५ पौंड होिी जी कमी करून ८,९६,१०० पौंड
करण्र्ाि आली आहे. िसेच ठेिी स्िीकारण्र्ािर २१० फििसांचा फनबांध
घालण्र्ाि आला होिा, जो कमी करून १४७ फििसांचा करण्र्ाि आला.

एआयआयबीकडून भारिाला ४५० कोटी डॉलसाचे अथासाहाय्य

 आशशर्ा इन्िाक्तटरक्तचर इन्व्हेस्टमेंट बँकेची (एआर्आर्बी) विसरी िार्कषक
पररषि २५ ि २६ जून रोजी मुंबईमध्र्े पार पडली. एआर्आर्बीची िार्कषक
बैठक भारिाि आर्ोशजि करण्र्ाची ही पहहलीच िेळ होिी.
 एआर्आर्बीमध्र्े आिापर्ांि ८६ िेश सिस्र् होिे. मुंबईिील र्ा बैठकीि
लेबनॉन र्ा ८७व्र्ा िेशाला सिस्र््ि िेण्र्ाचा फनणार् घेण्र्ाि आला.
 ही बँक आशशर्ािील पार्ाभूि सुविधा विकासासाठी स्थापन झाली आहे.
बँकेचे ७५ टक्के भागधारक आशशर्ािील ि २५ टक्के आशशर्ाबाहेरील आहेि.
 एआर्आर्बीमध्र्े भारि ुसऱ्या क्रमांकाचा सिााि मोठा भागीिार आहे.
भारिाची र्ा बँकेि ८ टक्के भावगिारी आहे. िर चीनची भावगिारी ३० टक्के
आहे.
 आशशर्ािील पार्ाभूि सुविधा क्षेत्राि २०३०पर्ांि िरिषी २ लाख कोटींची
गुंििणूक होणे गरजेचे आहे. ्र्ा िृष्ट्ीने बँकेच्र्ा प्रशासकीर् ि संचालक
मंडळाने र्ा पररषिेि चचाा केली.
 केंद्र सरकारच्र्ा पुढाकाराने िर्ार झालेल्र्ा राष्ट्रीर् गुंििणूक ि पार्ाभूि
Page No. 30
 सुविधा फनधीला (एनआर्आर्एि) १० कोटी डॉलसाचे अिासाहाय्र् िा्काळ
िेण्र्ाला एआर्आर्बीच्र्ा संचालक मंडळाने र्ा बैठकीमध्र्े मान्र्िा फिली.
 पार्ाभूि सुविधांच्र्ा उभारणीसाठी केंद्राने एनआर्आर्एि फनधी उभा केला
आहे. र्ा फनधीद्वारे प्रामुख्र्ाने सािाजफनक िाहिूक, परिडणारी घरे, शहरी
विकास, ऊजाा, पर्ाािरण संरक्षण र्ा क्षेत्रांचा विकास साधला जाणार आहे.
 र्ा सिा र्ोजनांना एनआर्आर्एिद्वारे साहाय्र्ासाठी एआर्आर्बीने एकूण
१६०० कोटींचे आश्वासन फिले आहे. ्र्ापैकी ५० टक्के फनधी िा्काळ मंजूर
झाला आहे.
 भारिािील ऊजाा प्रकल्प ि आधुफनक िाहिूक प्रकल्पासह अन्र् प्रकल्पांना
४५० कोटी डॉलसाचे अिासाहाय्र् िेण्र्ाची र्ोजना बँकेने आखली आहे.
र्ापैकी १२० कोटी डॉलसा ि्काळ फिले जािील.
 िडाळा िे कासारिडिली (ठाणे) र्ा मुंबई मेटरो-४ प्रकल्पासाठी िार्कषक १.९०
िे २.३५ टक्के िराने १४ हजार कोटी रुपर्ांच्र्ा अिासाहाय्र्ाला एआर्आर्बीने
मान्र्िा फिली आहे.
 आशशर्ािील सिा िेशांना फिल्र्ा जाणाऱ्या अिासहाय्र्ामध्र्े सिाावधक २८
टक्के साहाय्र् भारिाला फिले जाि आहे.
 र्ाशशिार् भारिासाठी डोकेुखी ठरणाऱ्या पाफकस्िान-चीन आर्थिक कॉररडॉर
फकिंिा पाकव्र्ाि काश्मीरमधील प्रकल्पांच्र्ा आर्थिक मिि िेण्र्ाची
भूवमकाही र्ा बँकेने घेिली आहे.
 एआर्आर्बीचे अध्र्क्ष : जीन शलक्तर्ून (चीन)

हस्िस बँकांमर्धील भारिीयांच्या ठेिींमध्ये ५० टक्क

े िाढ
 हस्िस नॅशनल बँकेने जाहीर केलेल्र्ा अहिालानुसार, भारिीर्ांच्र्ा हस्िस
Page No. 31
 बँकांमधील खा्र्ांिील रकमेि सुमारे ५० टक्के िाढ झाली आहे.
 हस्िस नॅशनल बँकेने जाहीर केलेल्र्ा आकडेिारीनुसार, भारिीर्ांनी हस्िस
बँकेि िेटपणे जमा केलेल्र्ा रकमेचा आकडा ९९.९ कोटी हस्िस िँक (सुमारे
६ हजार ९०० रुपर्े) आहे.
 िर इिर माध्र्मािून जमा केलेली संपत्तीही १.६ कोटी हस्िस िँकिर (सुमारे
११० कोटी रुपर्े) पोहोचली आहे.
 र्ा आकडेिारीनुसार हस्िस बँकांमधील परिेशी नागररकांच्र्ा ठेिींचा आकडा
१४६० हस्िस िँक (सुमारे १०० लाख कोटी रुपर्े) एिढा झाला आहे.
 २०१६साली हस्िस बँकांमधील भारिीर्ांच्र्ा ठेिींमध्र्े ४५ टक्तक्तर्ांनी घट
होऊन ्र्ा ६७६ िशलक्ष हस्िस िँक (सुमारे ४५०० कोटी रुपर्े) एिढ्याच
उरल्र्ा हो्र्ा. मात्र २०१७साली र्ा रकमेि मोठी िाढ झाली आहे.
 नरेंद्र मोिी र्ांनी सत्तेि आल्र्ापासून काळर्ापैशाविरोधाि जोरिार मोहीम
उघडली होिी. ्र्ामुळे हस्िस बँकेिील भारिीर्ांच्र्ा ठेिींमध्र्े झालेली िाढ
ही धक्कािार्क मानली जाि आहे.
 हस्िस बँका ह्या आपल्र्ा ग्राहकांच्र्ा ठेिींबाबिची माहहिी अ्र्ंि गोपनीर्
ठेििाि. ्र्ामुळे हस्ि्झलांडमधील बँकांमध्र्े भारिीर्ांकडून मोठ्या प्रमाणाि
ठेिी ठेिल्र्ा जािाि.

एिएटीएिकडून पाफकस्िानचा संिवयि िेिांच्या यािीि समािेि

 िार्नँशशर्ल अॅक्तशन टास्क िोसाने (एिएटीएि) भारिविरोधी
कारिार्ांसाठी िहशििाद्ांना पोसणाऱ्या पाफकस्िानचा समािेश ग्रे शलस्ट
म्हणजेच संशवर्ि िेशांच्र्ा र्ािीि केला आहे.
 इिोफपर्ा, सर्थबर्ा, श्रीलंका, सीररर्ा, फत्रफनिाि अँड टोबॅगो, ट्य
ु फनशशर्ा आशण
Page No. 32
 र्मन िेशांचा र्ा र्ािीमध्र्े आधीपासूनच समािेश आहे.
 िहशििाद्ांना होणारा वित्त पुरिठा रोखण्र्ाि अपर्शी ठरल्र्ाने
एिएटीएिने पाफकस्िानिर ही कारिाई केली आहे.
 एिएटीएिने पाफकस्िानला २६ कलमी कृिी र्ोजना पाठिली होिी,
जेणेकरून पाफकस्िानला र्ा कारिाईपासून िाचिा र्ेईल.
 पाफकस्िानने मनी लाँफडरंग आशण िहशििाद्ांना वमळणारा वित्तपुरिठा
रोखण्र्ासाठी आपण उपार्र्ोजना केल्र्ाचा िािा एिएटीएिकडे केला
होिा.
 ्र्ानंिरही एिएटीएि ने ही कारिाई केली आहे. र्ा कारिाईमुळे
पाफकस्िानच्र्ा अिाव्र्िस्थेिर पररणाम होण्र्ाची शक्तर्िा आहे.
 ३७ िेशांच्र्ा र्ा सं घटनेचा फनणार् आपल्र्ा विरोधाि र्ेऊ नर्े र्ासाठी
पाफकस्िान प्रर््नशील होिे. पण एिएटीएिच्र्ा ब्लॅक शलस्टमध्र्े न र्ेणे
हीच ्र्ांच्र्ासाठी फिलासा िेणारी बाब ठरली आहे.
िायनँणियल अक्िन टास्क िोसा
 एिएटीएि ही पॅररसस्थस्थि आंिर सरकारी संस्था आहे. १९८९साली विची
स्थापना करण्र्ाि आली होिी. जगािील ३७ िेश र्ा संस्थेचे सिस्र् आहेि.
 िहशििािी कारिार्ांना अिैधरी्र्ा िेण्र्ाि र्ेणारी आर्थिक मिि
रोखण्र्ासाठी फनर्म बनिण्र्ाचे काम ही संस्था पाहिे.
 एिएटीएिच्र्ा ग्रे शलस्टमधील िेशांना आंिरराष्ट्रीर् संस्थांकडून कजा घेिाना
अडचणींचा सामना करािा लागिो.

Page No. 33
 एअर इंफडयाचे मुख्यालय जेएनपीटीला विकि घेिार
 मुंबईि नररमन पॉइांट र्ेिे असलेली एअर इंफडर्ाची २३ मजली इमारि
जिाहरलाल नेहरु पोटा टरस्टला (जेएनपीटी) विकण्र्ाच्र्ा िृष्ट्ीने सरकारने
हालचाली सुरु केल्र्ा आहेि.
 डबघाईला आलेल्र्ा ि विकि घ्र्ार्लाही कोणी िर्ार नसलेल्र्ा एअर
इंफडर्ाि भक्कम नफ्र्ाि असलेल्र्ा जेएनपीटीचा पैसा िळविण्र्ाचा हा प्रकार
आहे, असे जाणकारांचे म्हणणे आहे.
 एक कंपनी म्हणून र्ा सरकारी विमान कंपनीचे खासगीकरण करण्र्ाचे
प्रर््न िसल्र्ानंिर एकेकाळी एअर इंफडर्ाचे मुख्र्ालर् असलेली ही इमारि
विकण्र्ाचा प्रस्िाि पुढे आला.
 एअर इंफडर्ाच्र्ा र्ा इमारिीिील अनेक मजले भाड्ाने फिलेले आहेि. गेल्र्ा
पाच िषाांि एअर इंफडर्ाला भाड्ापोटी सुमारे २९१ कोटी वमळाले आहेि.
इमारिीचे मोक्तर्ाचे हठकाण लक्षाि घेिा बाजाराि विला चांगली फकिंमि र्ेऊ
शकेल.
 मात्र सरकारच्र्ाच िोन खा्र्ांनी आपसाि खरेिी-विक्री केली िर अपेशक्षि
मोल पिरी पडणार नाही, र्ािृष्ट्ीने एअर इंफडर्ामधील अवधकाऱ्यांच्र्ा एका
िगााने र्ा आपसािील व्र्िहारास सुरुिािीस विरोध केला होिा.
 परंिु आिा र्ा विक्रीस पंिप्रधान नरेंद्र मोिी र्ांनीच ि््िि: मान्र्िा
फिल्र्ामुळे हा व्र्िहार पुढे नेण्र्ाच्र्ा िृष्ट्ीने हालचालींना िेग आला असे
सूत्रांकडून समजिे.
 र्ा व्र्िहाराचा िपशील ठरविण्र्ासाठी नागरी विमान िाहिूक आशण जहाज
िाहिूक र्ा िोन मंत्रालर्ांच्र्ा सवचिांची सवमिी नेमण्र्ाि आली आहे. ही
सवमिी इमारिीचे मूल्र्ांकनही ठरिील.

Page No. 34
 जेएनपीटी हे कन्टेनर माल िाहिुकीचे िेशािील सिााि मोठे बंिर आहे.
गेल्र्ा िषी िेशािील ५५ टक्के कन्टेनर जलिाहिूक र्ा बंिरािून झाली. र्ा
बंिराचा िार्कषक निा १,३०० कोटी रुपर्ांच्र्ा घराि आहे.
 र्ाउलट एअर इंफडर्ाचा संवचि िोटा १५ हजार कोटींहून अवधक ि कजााचा
बोजा ५० हजार कोटी रुपर्ांहून अवधक आहे.
 स्थािर मालमत्ता विकून पैसे उभे करण्र्ाच्र्ा र्ोजनेि एअर इंफडर्ाला र्ाआधी
मुंबई ि चेन्नई र्ेिील मालमत्ता विकून ५४३ कोटी रुपर्े वमळाले आहेि.

Page No. 35
 आंिरराष्ट्रीय
संयुक्ि राष्ट्र मानिावर्धकार पररषिेिून अमेररका बाहेर
 संर्ुक्ति राष्ट्र मानिावधकार पररषिेि सुधारणा होि नसल्र्ाचे कारण िेि
अमेररकेने र्ा पररषिेिून बाहेर पडि असल्र्ाचा फनणार् जाहीर केला आहे.
 अमेररकेचे परराष्ट्रमंत्री माइक पोहम्पर्ो आशण संर्ुक्ति राष्ट्र पररषिेि अमेररकेचे
दूि असलेले फनकी हेली र्ांनी संर्ुक्ति पत्रकार पररषि घेऊन र्ाबाबि घोषणा
केली.
 ४७ िेशांच्र्ा प्रविफनधींचा सहभाग असलेली ही पररषि इस्रार्लविरोधी
असल्र्ाचा आरोप अमेररकेने केला आहे.
 अमेररका िीन िषाांसाठी संर्ुक्ति राष्ट्रसंघाच्र्ा मानिावधकार पररषिेचा सिस्र्
आहे. आिा केिळ िीड िषााचाच कालािधी पूणा झाला आहे. ्र्ामुळे
कालािधी पूणा होण्र्ाच्र्ा आिाच अमेररका बाहेर पडला आहे.
 र्ापूिी अमेररकेने माजी राष्ट्रपिी जॉजा डब्ल्र्ू बुश र्ांच्र्ा कार्ाकाळािही िीन
िषाांसाठी मानिावधकार पररषिेिर बहहष्कार टाकला होिा.
 ्र्ानंिर बराक ओबामा राष्ट्राध्र्क्ष झाले आशण २००९मध्र्े अमेररका पुन्हा र्ा
पररषिेि सहभागी झाला होिा.
 आिा डोनाल्ड टरम्प र्ांच्र्ा कार्ाकाळाि पुन्हा एकिा अमेररकेने संर्ुक्ति राष्ट्र
मानिावधकार पररषिेिून बाहेर पडण्र्ाचा फनणार् घेिला आहे.

फकिनगंगा र्धरि प्रकरिी पाफकस्िानला र्धक्का

 भारिाने वसिं धू निीिर प्रस्िाविि केलेल्र्ा फकशनगंगा धरण प्रकल्पाला विरोध
करणाऱ्या पाफकस्िानला जागविक बँकेने भारिाचा प्रस्िाि स्िीकारण्र्ाचा
Page No. 36
 सल्ला फिला आहे.
 र्ा प्रकल्पाविरोधाि पाफकस्िानने आंिरराष्ट्रीर् न्र्ार्ालाि िाि मावगिली. िेिे
भारिाने र्ाबाबि चौकशी करण्र्ासाठी एका फनष्पक्ष िज्ज्ञाची फनर्ुक्तिी
करण्र्ाचा प्रस्िाि फिला आहे.
 ्र्ािच आिा जागविक बँकेनेही पाफकस्िानने भारिाचा प्रस्िाि स्िीकारािा
असा सल्ला फिल्र्ाने पाफकस्िानिर िोंडघशी पडण्र्ाची िेळ आली आहे.
 वसिंधू निीिरील भारिाचे अनेक प्रकल्प हे जागविक बँकेच्र्ा मध्र्स्िीने
१९६०साली झालेल्र्ा वसिंधू पाणी कराराचे भंग करि असल्र्ाचा आरोप
पाफकस्िानकडून नेहमीच करण्र्ाि र्ेि असिो.
 जागविक बँकेने वसिं धू निी आशण विच्र्ा उपनद्ांच्र्ा पाण्र्ाचे िाटप फनशिि
करण्र्ासाठी हा करार करिून घेिला होिा.
 सद्स्थस्थिीि वसिंधूनिीच्र्ा पाण्र्ािर पाफकस्िानमधील वसिंचनाखालील ८० टक्के
शेिीला पाणीपुरिठा होिो.
 ्र्ामुळे वसिंधू निीिर धरण बांधल्र्ास निीचा मागा बिलेल िसेच
पाफकस्िानमध्र्े िाहणाऱ्या नद्ांच्र्ा पाणीपािळीमध्र्ेही कमालीची घट
होईल, अशी भीिी पाफकस्िानने िाटि आहे.
 ुसरीकडे भारिाने मात्र वसिं धू पाणी करारानुसार जलविद्ुि प्रकल्प
उभारण्र्ाचा आपल्र्ाला अवधकार आहे. िसेच र्ामुळे निीचा प्रिाह आशण
पाणीपािळीमध्र्े कोण्र्ाही प्रकारची घट होणार नसल्र्ाचा िािा केला
आहे.
 र्ा धरणाच्र्ा आराखड्ाबाबि पाफकस्िानसोबि असलेला िाि
सोडिण्र्ासाठी एका फनष्पक्ष िज्ज्ञाची फनर्ुक्तिी करण्र्ाची मागणी भारिाने
केली आहे.

Page No. 37
 एससीओ णिखर बैठकीफनवमत्त मोिी-णजनफपिंग यांच्याि चचाा
 शांघार् कोऑपरेशन ऑगानार्झेशनच्र्ा फकिंगडाओ शशखर बैठकीसाठी
पंिप्रधान नरेंद्र मोिी चीनमध्र्े िाखल झाले.
 भारिीर् पंिप्रधानांनी शांघार् कोऑपरेशन ऑगानार्झेशनच्र्ा शशखर
बैठकीस उपस्थस्थि राहण्र्ाची ही पहहलीच िेळ आहे.
 मोिी र्ांच्र्ाशशिार् चीनचे अध्र्क्ष शजनफपिंग, रशशर्ाचे अध्र्क्ष व्लाफिमीर
पुविन, इराणचे अध्र्क्ष हासन रूहानी, पाफकस्िानचे अध्र्क्ष ममनून हुसेन
बैठकीस उपस्थस्थि राहणार आहेि.
 र्ा पररषिेच्र्ा फनवमत्ताने पंिप्रधान नरेंद्र मोिी र्ांनी चीनचे राष्ट्राध्र्क्ष शी
शजनफपिंग र्ांच्र्ाशी हद्वपक्षीर् आशण जागविक समस्र्ांिर चचाा केली.
 िोन्ही िेशांच्र्ा ने्र्ांमध्र्े िुहान बैठकीनंिर सहा आठिड्ाि ुसऱ्यांिा
बैठक होि असून, ि्पूिी डोकलाम मुद्द्ािर िोन्ही िेशांिील संबंध िणािाचे
बनले होिे.
 र्ा बैठकीि हद्वपक्षीर् संबंध ि व्र्ापार िसेच गुंििणूक क्षेत्राि सहकार्ा
अवधक बळकट करण्र्ािर चचाा झाली.
 र्ािेळी ब्रह्मपुत्रा निीच्र्ा जलप्रिाहासंबंधीची सिा शास्त्रीर् माहहिी चीनने
भारिास िेण्र्ासाठी ि भारिािून बासमिी िांिळाची चीनमध्र्े फनर्ााि
करण्र्ासाठीच्र्ा िोन करारांिर मोिी ि शी शजनफपिंग र्ांनी स्िाक्षऱ्या केल्र्ा.
िांघाय कोऑपरेिन ऑगानायझेिन
 एससीओ (शांघार् कोऑपरेशन ऑगानार्झेशन) र्ा संघटनेची स्थापना
२००१मध्र्े झाली.
 चीन, कझाकस्िान, फकगीझस्िान, उझबेफकस्िान, िाशजकीस्िान आशण
रशशर्ा हे र्ा संघटनेचे संस्थापक िेश आहेि.
Page No. 38
 र्ा िेशांपैकी उझबेफकस्िान िगळिा इिर िेश १९९६मध्र्े स्थापन झालेल्र्ा
‘शांघार् िाइव्ह’ र्ा गटाचे सिस्र् होिे.
 २०१७मध्र्े भारि ि पाफकस्िानला र्ा सं घटनेचे पूणा सिस्र््ि िेण्र्ाि
आल्र्ामुळे सध्र्ा र्ा सं घटनेचे ८ सिस्र् िेश आहेि.

 हे ८ िेश जगािील ४२ टक्के लोकसंख्र्ेचे प्रविफनवध्ि करिाि. र्ा िेशांचे

उ्पन्न हे जागविक उ्पन्नाच्र्ा २० टक्के आहे.
 अिगाशणस्िान, बेलारूस, इराण ि मंगोशलर्ा हे ‘एससीओ’शी फनरीक्षक िेश
म्हणून संलग्न आहेि.

 िहशििाि, िुटीरिािाि आशण टोकाची भूवमका र्ा ३ समस्र्ांविरोधाि

लढण्र्ासाठी आशण उपखंडीर् समृद्धीसाठी र्ंत्रणा फनमााण करण्र्ाकररिा
शांघार् सहकार्ा सं घटना (एससीओ) स्थापन झाली.
 मूलि््ििाि ि िहशििाि र्ा समस्र्ांबरोबरच व्र्ापार, गुंििणूक ि
िळणिळण िसेच संपका र्ा मुद्द्ांिर र्ा संस्थेच्र्ा माध्र्मािून बिल घडून
र्ेणे अपेशक्षि आहे.

डोनाल्ड टरम्प आणि फकम जोंग उन यांच्याि ऐविहावसक बैठक

 अमेररकेचे राष्ट्राध्र्क्ष डोनाल्ड टरम्प आशण उत्तर कोररर्ाचा हुकूमशहा फकम
जोंग उन र्ांच्र्ािील ऐविहावसक बैठक वसिंगापूरच्र्ा सेन्टोसा बेटािर १२ जून
रोजी पार पडली.
 िोघांनीही शशखर पररषिेनंिर संर्ुक्ति फनिेिनािर स्िाक्षऱ्या केल्र्ा. परंिु
नेमक्तर्ा कोण्र्ा गोष्ट्ींिर ्र्ांची सहमिी झाली आहे र्ाचा खुलासा केला
नाही.

Page No. 39
 िशक्षण कोररर्ाचे अमेररकेिील माजी राजदूि सुंग फकम र्ांनी अमेररकेच्र्ा
बाजूने चचेची सूत्रे सांभाळली. िर उत्तर कोररर्ाचे उपपरराष्ट्रमंत्री चो सन हुई
र्ांनी उत्तर कोररर्ाची सूत्रे सांभाळली.
 फकम जोंग र्ांनी र्ािेळी भूिकाळ मागे ठेिण्र्ाचा फनणार् घेिला असून,
जगाला खूप मोठा बिल पहार्ला वमळेल असे म्हटले आहे.
 उत्तर कोररर्ाने अण्िस्त्र नष्ट् करािी र्ासाठीची ही शशखर बैठक कोररर्न
र्ुद्धाचा शेिट करणारी ठरणार आहे.
 उत्तर कोररर्ाने अण्िस्त्रविकास कार्ाक्रम मोडीि काढून, कोररर्न उपखंड
अण्िस्त्रमुक्ति करण्र्ाचे िचन फिले आहे.
 अमेररकेने उत्तर कोररर्ाला सुरक्षेची हमी िेिाना, िशक्षण कोररर्ासोबि होणारे
प्रक्षोभक लष्करी सराि िांबविण्र्ाचे जाहीर केले.
 जागविक शांििेस मोठा धोका ठरू शकणारा िणाि ि संघषा वमटविण्र्ाच्र्ा
र्ा कराराचे भारिासह अनेक िेशांनी स्िागि केले.
 त्रर्स्थ िेश र्ा ना्र्ाने र्जमानपि करणाऱ्या वसिंगापूरला र्ा बैठकीसाठी
िब्बल २० िशलक्ष वसिंगापूर डॉलर खचा आला.

डेन्माक
ा मध्येही बुरखाबंिी
 अन्र् र्ुरोफपर्न िेशांप्रमाणे डेन्माकामध्र्ेही बुरखा आशण फनकाब पररधान
करण्र्ािर बंिी घालण्र्ाि आली आहे.
 डेन्माकाच्र्ा संसिेने बुरखा आशण फनकाब बंिीचा कार्िा मंजूर केला आहे.
मानिी हक्क कार्ाक्र्ाांनी र्ा फनणार्ाचा फनषेध केला आहे.
 र्े्र्ा १ ऑगस्टपासून डेन्माकामध्र्े र्ा कार्द्ाची अंमलबजािणी सुरु होणार

Page No. 40
 आहे. फनर्मांचे उल्लंघन करणाऱ्यांना १ हजार क्रोनर (डेन्माका चलन) िंड
ठोठािण्र्ाि र्ेईल.
 ुसऱ्यांिा फनर्माचे उल्लंघन करिाना पकडले िर १० हजार क्रोनरचा िंड
फकिंिा ६ महहने िुरुंगिासाची शशक्षा होऊ शकिे.
 डोक्तर्ाला बांधार्चा स्कािा, पगडी आशण पारंपाररक ज्र्ू टोपीिर बंिी
घालण्र्ाि आलेली नाही.
 र्ा फनणार्ामुळे र्ापुढे डेन्माकामध्र्े मुहस्लम महहलांना बुरखा आशण फनकाब
पररधान करिा र्ेणार नाही.

पाफकस्िानचे माजी राष्ट्राध्यक्ष परिेझ मुिराि यांचे पासपोटा ब्लॉक

 पाफकस्िान सरकारने गृह मंत्रालर्ाला माजी राष्ट्राध्र्क्ष परिेझ मुशराि र्ांचे
राष्ट्रीर् ओळखपत्र काडा (एनआर्सी) आशण पासपोटा ब्लॉक करण्र्ाचा
आिेश फिला आहे.
 िेशद्रोह प्रकरणाि न्र्ार्ालर्ाि हजर न झाल्र्ाने परिेझ मुशराि र्ांच्र्ा
परिेशी प्रिास िसेच इिर गोष्ट्ींिर बंधने र्ेणार आहेि.
 र्ा कारिाईमुळे परिेझ मुशराि परिेशाि प्रिास करु शकणार नाही. िसेच
्र्ांच्र्ा बँफकिंग व्र्िहारािरही बं धने र्ेणार आहेि.
 र्ाशशिार् पाफकस्िान फकिंिा परिेशािील आपली कोणिीही संपत्ती
विकण्र्ाचा िसेच खरेिी करण्र्ाची ्र्ांना परिानगी नाही.
 २००७मध्र्े परिेझ मुशराि र्ांनी राष्ट्राध्र्क्षपिाच्र्ा कार्ाकाळामध्र्े
आणीबाणी लागू केली होिी. र्ािरून ्र्ांच्र्ाविरोधाि िेशद्रोहाचा गुन्हा
िाखल करून खटला सुरू करण्र्ाि आला आहे.

Page No. 41
 एखाद्ा सेिेिील अििा फनिृत्त लष्करप्रमुखािर िेशद्रोहाचा खटला
चालविण्र्ाची ही पहहलीच िेळ आहे. र्ाआधीच्र्ा सुनािणीिरम्र्ान
न्र्ार्ालर्ाने ्र्ांच्र्ा अटकेचा आिेश फिला होिा.

ग्िाटेमालाजिळ फ्युगो ज्िालामुखीचा उद्रेक

 ग्िाटेमाला शहराजिळ असलेल्र्ा फ्र्ुगो ज्िालामुखीच्र्ा उद्रेकामुळे २५
जणांचा मृ्र्ू झाला, िर ३००हून अवधक जण गरम राखेमध्र्े भाजले गेले.
 र्ा उद्रेकामुळे ग्िाटेमाला शहराि निीच्र्ा रूपाि लाव्हा िाहू लागला. र्ा
उद्रेकाचा आसपासच्र्ा शहरांमधील १७ लाख नागररकांना िटका बसला
आहे.
 र्ा ज्िालामुखी उद्रेक एिढा मोठा होिा की, र्ािून फनघालेला लाव्हा आशण
राख आठ फकमीपर्ांि पसरली आहे. र्ा िषीचा फ्र्ुगोचा हा ुसरा स्िोट
होिा.
 सेंफटर्ागुइटो आशण पकार्ा असे आणखी िोन ज्िालामुखी ग्िाटेमालामध्र्े
आहेि आशण ्र्ांचाही कोण्र्ाही िेळी उद्रेक होऊ शकिो.

नंिन नीलेकिी अर्धी संपत्ती िान करिार

 इन्िोवससचे सहसंस्थापक आशण चेअरमन नंिन नीलेकणी, ्र्ांच्र्ा प्नी
रोहहणी नीलेकणी र्ांच्र्ासह िीन अफनिासी भारिीर् अब्जाधीश आपली अधी
संपत्ती धमाािार् कारणांसाठी िान करणार आहेि.
 वबल आशण मेशलिंडा गेट्स, िॉरेन बिे र्ा प्रवसद्ध उद्ोजकांनी जनहहिािा सुरू
केलेल्र्ा ‘ि वगशव्हंग प्लेज’ उपक्रमाअंिगाि ्र्ांनी हा फनणार् घेिला आहे.

Page No. 42
 नीलेकणी र्ांसह अफनल ि एशलसन भुसरी, शमशेर ि शबीना िार्शलल,
बीआर शेट्टी आशण ्र्ांच्र्ा प्नी चंद्रकुमारी ही अफनिासी भारिीर् िांप्र्े ही
आपली संपत्ती िान करणार आहेि.
 गेल्र्ािषी ‘ि वगशव्हंग प्लेज’ र्ा संस्थेशी जोडल्र्ा गेलेल्र्ा १४ जणांमध्र्े र्ा
िांप्र्ांचा समािेश आहे.
 ‘ि वगशव्हंग प्लेज’ ही संस्था जगभरािील धनाढ्य उद्ोजकांना आपली अधी
संपत्ती धमाािार् कामांसाठी िान करण्र्ासाठी प्रो्साहहि करिे.
 र्ा संस्थेची स्थापना गेट्स िाम्प्र्ाने िॉरन बिे र्ांच्र्ा सहकार्ााने
२०१०साली केली.
 र्ा संस्थेचे सिस्र््ि स्िीकारणारे नीलेकणी हे चौिे भारिीर् आहेि. र्ाआधी
विप्रोचे अध्र्क्ष अजीम प्रेमजी, बॉर्कॉनच्र्ा फकरण मुझुमिार-शॉ आशण पी.
एन. सी. मेनन र्ांनी र्ा संस्थेचे सिस्र््ि घेिले आहे.

रोहहिंग्यांच्या पुनिासनासाठी म्यानमार आणि संयुक्ि राष्ट्रामध्ये करार

 रोहहिंग्र्ांच्र्ा पुनिासनासाठी म्र्ानमार आशण संर्ुक्ति राष्ट्रे र्ांनी एक करार
केला. र्ामुळे म्र्ानमारमधून पळून गेलेल्र्ा साि लाख रोहहिंग्र्ांना पुन्हा
म्र्ानमारमध्र्े आणण्र्ाच्र्ा र्ोजनेला गिी र्ेण्र्ाची शक्तर्िा आहे.
 रोहहिंग्र्ांच्र्ा प्रश्नािर िोडगा काढण्र्ासाठी सहकार्ा आशण अ्र्ंि सुरशक्षि ि
शाश्वि पुनिासनासाठी सहकार्ा वमळण्र्ाची अपेक्षा र्ा करारािून करण्र्ाि
आलेली आहे.
 सुमारे १३ लाख लोकसंख्र्ा असणारा रोहहिंग्र्ा हा एक मुस्लीम संप्रिार् आहे.
म्र्ानमारमधील रखाइन प्रांिाि र्ांची सिााि जास्ि िस्िी होिी.
 मात्र म्र्ानमारने र्ा मुस्लीमांना नागररक्ि िेण्र्ास नकार फिला. िसेच
Page No. 43
 ्र्ांच्र्ािर शशक्षण, वििाह, जवमन अवधग्रहण अशा अनेक क्षेत्रांिर बं धने
लािली.
 स्थाफनक बौद्ध ि रोहहिंग्र्ा र्ांचे संबं धही नेहमीच िणािाचे राहहले आहेि.
िांशशक आशण भाफषक कारणांमुळे र्ा िोन्ही गटांमध्र्े नेहमीच सं घषा झालेला
आहे.
 जुलै-ऑगस्ट २०१७मध्र्े म्र्ानमारच्र्ा रखाइन प्रांिामध्र्े रोहहिंग्र्ा आशण
म्र्ानमार सुरक्षािले ि पोलीस र्ांच्र्ामध्र्े झालेल्र्ा िणािामुळे र्ा रोहहिंग्र्ांनी
घाबरुन िेश सोडला होिा.
 म्र्ानमारने कारिाई करिाना डझनभर रोहहिंग्र्ा शशक्षक, िृद्ध लोक, धार्थमक
ने्र्ांना लक्ष्य करुन ्र्ांची ह्र्ा केल्र्ाचा आरोप रोहहिंग्र्ा करि आहेि.
 हे लोक बांगलािेशसह इिर अनेक िेशांमध्र्े आश्रर्ासाठी गेले. ्र्ािील
बहुिांश लोक बांगलािेशािील कॉक्तस बझार र्ेिे गेले ९ महहने राहाि आहेि.
 बांगलािेशाि असणाऱ्या रोहहिंग्र्ांच्र्ा छािणीमध्र्े ९ महहन्र्ांमध्र्े १६ हजार
मुलांचा जन्म झाला आहे. र्ा छािणीमध्र्े ७ लाख रोहहिंग्र्ा राहाि आहेि.
 म्र्ानमारच्र्ा सुरक्षा िलांकडून रोहहिंग्र्ािर अ्र्ाचार झाल्र्ाचा आरोप केला
जाि आहे. रोहहिंग्र्ा महहलांिर बला्कार आशण रोहहिंग्र्ांची ह्र्ा झाल्र्ाचाही
आरोप ्र्ांच्र्ािर आहे.

मायक्रोसॉफ्टकडून वगटहबचे अवर्धग्रहि

 वगटहब ही सॉफ्टिेअर िर्ार करणारी कंपनी विकि घेण्र्ाचा फनणार्
मार्क्रोसॉफ्ट कंपनीने घेिला आहे. हा करार साडेसाि अब्ज डॉलरचा असेल.
 मार्क्रोसॉफ्टच्र्ा सॉफ्टिेअरचे सोसाकोड सहजपणे उपलब्ध नसिाि. वगटहब
ही कंपनी इिरांना र्ाबाबिीि सहकार्ा करिे.
Page No. 44
 सॉफ्टिेअर िर्ार करणाऱ्यांना अवधक मोकळीक, पारिशाकिा आशण
संशोधन र्ासाठी र्ा कराराचा िार्िा होणार असल्र्ाचे मार्क्रोसॉफ्टचे
प्रमुख स्र् नाडेला र्ांचे मि आहे.

मसेडोफनया िेिाचे उत्तर मसेडोफनया प्रजासत्ताक असे नामांिर

 पूिीच्र्ा र्ुगोस्लाशव्हर्ािून िेगळे झालेल्र्ा मॅसेडोफनर्ा र्ा िेशाचे नाि बिलून
िे उत्तर मॅसेडोफनर्ा प्रजासत्ताक (ररपहब्लक ऑि नॉिा मॅसेडोफनर्ा) असे
करण्र्ाबाबि ग्रीस आशण मॅसेडोफनर्ा र्ांच्र्ाि करार झाला आहे.
 ग्रीसचे पंिप्रधान ॲलेहक्तसस ह्सपरास आशण मॅसेडोफनर्ाचे पंिप्रधान झोरान
झाएि र्ांनी र्ा ऐविहावसक करारािर स्िाक्षऱ्या केल्र्ा.
 िोन्ही िेशांच्र्ा संसिेची संमिी वमळाल्र्ािर आशण मॅसेडोफनर्ाच्र्ा जनिेने
सािामिाि अनुकूल कौल फिल्र्ािरच हा नािबिल प्र्र्क्षाि अंमलाि र्ेईल.
 सध्र्ा हा िेश िॉमार र्ुगोस्लाि ररपहब्लक ऑि मॅसेडोफनर्ा
(एििार्आरओएम) नािाने ओळखला जािो.
 मॅसेडोफनर्ा हे नाि ग्रीसच्र्ा उत्तर प्रांिाचे नाि होिे. १९९१साली
र्ुगोस्लाशव्हर्ािून िुटून फनघालेल्र्ा नव्र्ा िेशाने हेच नाि घेिल्र्ाने ग्रीक
लोक संिि झाले.
 भविष्र्ाि हा िेश ्र्ाच नािाच्र्ा आपल्र्ा प्रांिािर आशण ग्रीक संस्कृिीिर
हक्क सांगेल, असा ग्रीकिावसर्ांचा आक्षेप आहे. ्र्ामुळे र्ा शेजारी िेशाचे
संबंध िाणलेले आहेि.
 नाटो ि र्ुरोफपर् संघाचा ग्रीस सिस्र् आहे, परंिु मॅसेडोफनर्ा र्ा नािास
ग्रीसमध्र्े असलेल्र्ा िीव्र विरोधामुळे मॅसेडोफनर्ाचा र्ा िोन्ही संघटनांमधील
प्रिेश अडकून पडला आहे.
Page No. 45
 र्ा बाबिीि मॅसेडोफनर्ाशी कोणिाही िडजोड करण्र्ास ग्रीसच्र्ा ७० टक्के
नागररकांचा विरोध आहे.
 र्ाच मुद्द्ािर संसिेि मां डण्र्ाि आलेल्र्ा अविश्वास ठरािािरील मििानाि
ह्सपरास र्ांचे सरकार िोडक्तर्ाि बचािले होिे.
 र्ा िोन िेशांमध्र्े सुमारे २७ िषाांनंिर शांििा प्रस्थाफपि होण्र्ाची पहहलीच
िेळ आहे.
 ग्रीसचे पंिप्रधान : अलेक्तसीस ्सार्प्रस
 मॅकडोफनर्ाचे पंिप्रधान : झोरान झाएि

मालफििच्या माजी राष्ट्रपिींना १९ महहन्यांचा िुरुंगिास

 मालफििचे माजी राष्ट्रपिी मौमून अब्ुल गर्ूम र्ांच्र्ासह इिर िोन जणांना १९
महहन्र्ांच्र्ा िुरुंगिासाची शशक्षा सुनािण्र्ाि आली आहे.
 शशक्षा सुनािण्र्ाि आलेल्र्ांमध्र्े मालफििचे माजी सरन्र्ार्ाधीश अब्ुल्ला
सईि आशण उच्च न्र्ार्ालर्ाचे न्र्ार्ाधीश अली हमीि र्ांचा समािेश आहे.
 र्ा विघांिरही पोलीस िपासाि सहकार्ा न केल्र्ाचा आरोप ठेिि, प्र्र्ेकी
१९ महहन्र्ांच्र्ा िुरुंगिासाची शशक्षा ठोठािण्र्ाि आली आहे.
 र्ा सिाांनी पोलीस चौकशीमध्र्े आपले मोबाइल िोन पोशलसांना िेण्र्ास
नकार फिला, असा आरोप ठेिण्र्ाि आला आहे.
 मालिीिचे सध्र्ाचे राष्ट्राध्र्क्ष अब्ुल्ला र्ावमन र्ांचा हा सत्तेिरिी पकड घट्ट
करण्र्ासाठी चाललेला खटाटोप असल्र्ाचे मि मालफििमध्र्े व्र्क्ति होि
आहे.

Page No. 46
 अब्ुल्ला र्ावमन र्े्र्ा सप्टेंबरमध्र्े होि असलेल्र्ा फनिडणुकीि पुन्हा विजर्ी
होऊन सत्तेि र्ेण्र्ासाठी गेले अनेक महहने धडपड करि आहेि.
 मालफििचे माजी राष्ट्राध्र्क्ष मोहम्मि नाशशि र्ांच्र्ासह ९ विरोधी
पक्षने्र्ांिरील आरोप रि करण्र्ाचा फनणार् सिोच्च न्र्ार्ालर्ाने घेिल्र्ािर
अब्ुल्ला र्ावमन र्ांनी िेब्रुिारी महहन्र्ामध्र्े ४५ फििसांची आणीबाणी
लािली होिी.
 मालिीिमध्र्े आणीबाणी घोषीि केल्र्ानंिर र्ा विघांनाही लगेचच ५
िेब्रुिारीला अटक करण्र्ाि आली होिी.
 नाशशि र्ांना सत्तेिरुन बाजूला करण्र्ासाठी पोशलसांनी २०१२साली बंड केले
होिे. िेव्हापासून मालफििमध्र्े राजकीर् अस्थस्थरिा आहे.
 मोहम्मि नाशशि हे मालफििचे लोकशाही मागााने फनिडून आलेले पहहले नेिे
होिे. ्र्ांच्र्ािर िहशििािाचे आरोप ठेिून ्र्ांना १३ िषाांची शशक्षा
ठोठािली गेली होिी.

ऑडी क
ं पनीचे सीईओ रूपटा स्टडलर यांना अटक
 जगािील फिग्गज कार उ्पािक कंपनीपैकी एक िॉक्तसिॅगनच्र्ा ऑडी
फडशव्हजनचे मुख्र् कार्ाकारी अवधकारी (सीईओ) रूपटा स्टॅडलर र्ांना
जमानीिून अटक करण्र्ाि आली.
 गाडीच्र्ा इंशजनाि ि उ्सजान फनर्ंत्रण र्ंत्रणेि िेरिार करून पर्ाािरणाचे
फनर्म धाब्र्ािर बसिल्र्ाचा ्र्ांच्र्ािर आरोप आहे.
 २०१५मध्र्े एका अमेररकन संस्थेने िॉक्तसिॅगनच्र्ा कारमध्र्े प्रदूषण
िपासणीला चकिा िेण्र्ाच्र्ा इराद्ाने कारच्र्ा सॉफ्टिेअरमध्र्े गडबड
Page No. 47
 केल्र्ाचा आरोप केला होिा.
 ्र्ामुळे िॉक्तसिॅगनिर फडझेल एवमशन घोटाळर्ाप्रकरणी १ अब्ज र्ुरोचा
(सुमारे १.१८ अब्ज डॉलर) िंड ठोठािण्र्ाि आला होिा.
 जमानी सरकारकडून कोण्र्ाही कंपनीला करण्र्ाि आलेला हा आिापर्ांिचा
सिाांि मोठा िंड आहे.
 साधारण िीन िषाांपूिी ‘फडझेलगेट’ नािाचा हा घोटाळा उघडकीस आला
होिा. मोटारीिून फनघणाऱ्या प्रदूषणकारी िार्ूंची मोजिाि होऊ नर्े र्ासाठी
कंपनीने विशशष्ट् उपकरण लािले होिे.
 अमेररकी सरकारच्र्ा पर्ाािरणरक्षण विभागािील डॅफनर्ल काडार र्ा
अशभर्ं्र्ाने ही चलाखी उघड केली. ्र्ाने र्ा कंपनीच्र्ा मोटारी
पर्ाािरणरक्षणाचे फनर्म पाळि नसल्र्ाचे सप्रमाण वसद्ध केले.
 िोक्तसिॅगनच्र्ा गाड्ा इिर िाहनाच्र्ा िुलनेि १५ िे ३५ पट जास्ि काबान
ि इिर िार्ू बाहेर टाकीि असल्र्ाचे फिसून आले.

अल कायिा आणि आयवससिी संबंवर्धि संघटनांिर प्रविबंर्ध

 ‘अल कार्िा’ आशण ‘आर्वसस’ र्ा िहशििािी सं घटनांच्र्ा नव्र्ा सं घटनांना
बेकार्िा ठरिि केंद्र सरकारने प्रविबं ध लािले आहेि.
 र्ामध्र्े अल कार्िा इन इंफडर्न सबकॉहन्टनेन्ट आशण इस्लावमक स्टेट ऑि
इराक अॅण्ड शाम खुरासन र्ा संघटनांचा समािेश आहे.
 र्ा सं घटना िैशश्वक शजहािसाठी भारिीर् िरुणांना कट्टरिािी बनिून ्र्ांना
आपल्र्ाच िेशाविरोधाि िहशििािी कारिार्ांसाठी उद्ुक्ति करिाि.
 आर्वसस-के र्ा संघटनेला इस्लावमक स्टेट इर खुरासन प्रोविन्स

Page No. 48
 (आर्एसकेपी) िसेच आर्एसआर्एस विलार्ि खुरासन र्ा नािानेही
ओळखले जािे.
 ्र्ाचबरोबर अल कार्िाशी संबंधीि असलेली अल कार्िा इन इंफडर्न
सबकॉहन्टनेन्ट (एक्तर्ूआर्एस) ही सं घटनाही एक िहशििािी संघटना आहे.
 र्ा सं घटनेने आपल्र्ा शेजारी िेशाि िहशििािी कृ्र्े केली आहेि. िसेच
भारिीर् उपखंडाि भारिाविरोधाि िहशििािी कृ्र्ांना प्रो्साहन िेण्र्ाचे
काम ही संघटना करिे.
 र्ा संघटना कट्टरिाि पसरििाना भारिािील िरुणांना आपल्र्ा संघटनेि
भरिी करीि आपली मुळे मजबूि करण्र्ाचे काम करीि आहेि.
 िसेच लोकशाही मागााने फनिडून आलेली सरकारे उखडून िेकून िेऊन,
स्ििःचा खलीिा स्थापन करण्र्ासाठी िहशििािी कृ्र्े घडिून आणि
आहेि.
 िेशािील िरुणांमध्र्े कट्टरिाि फनमााण होणे हे राष्ट्रहहि आशण आंिरराष्ट्रीर्
शांिीसाठी गंभीर वचिंिेचा विषर् आहे.
 ्र्ामुळे बेकार्िा कृ्र्े प्रविबंध कार्द्ाअंिगाि र्ा सं घटनांिर कारिाई
करण्र्ाि आली असून, अशा प्रविबंवधि संघटना आशण ्र्ांच्र्ा
सिस्र्ांविरोधाि कारिाईसाठी र्ा कार्द्ाि कठोर शशक्षेची िरिुि आहे.

कनडामध्ये गांजाला कायिेिीर मान्यिा

 १७ ऑक्तटोबर २०१८ पासून कॅनडामध्र्े गां जाला कार्िेशीर मान्र्िा वमळणार
आहे. कॅनडाचे पंिप्रधान जस्टीन टुडो र्ांनीच ही घोषणा केली आहे.
 गां जाला कार्िेशीर मान्र्िा िेणारा कॅनडा हा जी-७ िेशांमधील पहहलाच
िेश असेल. ५ िषाांपुिी उरुग्िे िेशानेही अशीच मान्र्िा फिली होिी. ्र्ानंिर
Page No. 49
 कॅनडाने गां जाच्र्ा िापरािरील फनबांध काढून घेिले आहेि.
 कॅनडाच्र्ा संसिेच्र्ा िोन्ही सभागृहांनी गां जाला कार्िेशीर ठरविण्र्ाि र्ािे
र्ासाठी संमिी फिली आहे.
 १९२३साली कॅनडामध्र्े गां जािर बंिी घालण्र्ाि आली होिी. ्र्ानंिर २००१
साली गां जाचा औषधासाठी िापर करण्र्ास मान्र्िा िेण्र्ाि आली होिी.
 आिा नव्र्ा फनर्मानुसार सिा प्रौढ गां जाचा िापर करु शकणार आहेि ि एका
मर्ाािेपर्ांि ्र्ांची लागिडही करु शकणार आहेि.
 प्र्र्ेक कुटुंबाला एकािेळेस गां जाची ४ रोपे घराि लाििा र्ेिील िसेच एक
व्र्क्तिी एकािेळेस ३० ग्रॅमपर्ांि गां जा बाळगू शकेल.
 गां जाविक्री करणाऱ्या ुकानांकडून करही गोळा करण्र्ाि र्ेणार आहे.
गां जाच्र्ा व्र्ापारािून कॅनडा सरकारला कराच्र्ा माध्र्मािून भरपूर पैसा
उपलब्ध होणार आहे.

भारि आणि क्युबामध्ये हिपक्षीय करार

 राष्ट्रपिी रामनाि कोवििंि र्ांच्र्ा िौऱ्यािरम्र्ान भारि आशण क्तर्ुबामध्र्े
जैििंत्रज्ञान, अपारंपररक ऊजाा, पारंपररक औषधे आिी क्षेत्राि हद्वपक्षीर् करार
झाले आहेि.
 िीन फििसांच्र्ा परिेश िौऱ्यािर असलेल्र्ा राष्ट्रपिी कोवििंि र्ांनी ग्रीस आशण
सुररनाम र्ा िेशांचा िौरा संपिून क्तर्ुबाि िाखल होि क्तर्ुबाचे राष्ट्रपिी
वमगुएल फडर्ाज-कैनेल र्ांच्र्ाशी हद्वपक्षीर् चचाा केली.
 उभर् ने्र्ांनी हद्वपक्षीर् संबध मजबूि करण्र्ासाठी सहमिी व्र्क्ति केली.
कोवििंि र्ांनी फिडेल क्रॉस्टरो आशण राष्ट्रफपिा महा्मा गांधी र्ांच्र्ा पुिळर्ाला
श्रद्धां जली अपाण केली.
Page No. 50
 चचेिरम्र्ान क्तर्ुबाने भारिाच्र्ा सुरक्षा पररषिेिील कार्मस्िरूपी
सिस्र््िाच्र्ा मागणीला पाहठिंबा फिला.
 कोवििंि र्ांनी हिाना विद्ापीठाि ‘भारि आशण जागविक िशक्षण’ र्ा
विषर्ािर व्र्ाख्र्ान फिले. आपल्र्ा व्र्ाख्र्ानाि ्र्ांनी विकसनशील
िेशांसाठी उभर् िेशांनी एकत्र र्ेऊन काम करण्र्ाची गरज व्र्क्ति केली.

इरािकडून िेल आयाि बंि करण्यासाठी अमेररक

े कडून िबाि
 अमेररकेने भारि, चीन ि इिर वमत्रराष्ट्रांना इराणकडून िेल आर्ाि न
करण्र्ाचे आिाहन केले आहे.
 र्े्र्ा ४ नोव्हेंबरपर्ांि इराणशी होि असलेले िेल व्र्िहार पूणापणे िांबिा,
असे आिाहन अमेररकेचे राष्ट्राध्र्क्ष टरम्प र्ांनी केले होिे. इराणिर आर्थिक
फनबांध लािण्र्ाचे पूिीच टरम्प प्रशासनाने घोफषि केले होिे.
 भारिाला िेल फनर्ााि करणाऱ्या िेशांपैकी इराण विसरा मोठा फनर्ााििार
आहे. इराक ि सौिी अरेवबर्ानंिर इराणचा क्रमांक र्ेिो.
 एफप्रल २०१७ िे जानेिारी २०१८ िरम्र्ान इराणने भारिाला १८.४ िशलक्ष
टन कच्चे िेल फनर्ााि केले होिे.
 गेल्र्ा महहन्र्ाि राष्ट्राध्र्क्ष डोनाल्ड टरम्प र्ांनी इराण अणुकरारािून बाहेर
पडल्र्ाचे घोफषि केले होिे.
 अमेररका िबाि िंत्राचा िापर करि आहे. भारि ि चीनिरही ्र्ांनी िेल
आर्ाि बंि करण्र्ासाठी िबाि टाकला आहे.
 अमेररका इराण धोरणाविषर्ी प्रचंड संििेनशील असून, भारि आशण चीनने
र्ा आिाहनास सकारा्मकच प्रविसाि न फिल्र्ास र्ा िेशांसोबिच्र्ा उद्ोग ि
व्र्ापार धोरणािर अमेररका पुनर्थिचार करणार आहे.
Page No. 51
 सौिी अरेवबयाि पहहल्यांिाच महहलांना िाहन परिाना
 महहलांना िाहन चालविण्र्ाचा अवधकार नसलेला जगािील एकमेि िेश
अशी ओळख असलेल्र्ा सौिी अरेवबर्ाि जिळपास १.५१ कोटी महहला
पहहल्र्ांिाच रस््र्ांिर िाहने चालििाना फिसणार आहेि.
 सौिीि महहलांसाठी आशण पुरुषांसाठी िेग-िेगळे कार्िे असून आिापर्ाि
महहलांना िाहन चालिण्र्ाची परिानगी नव्हिी.
 िीन िषाांपूिी र्ा िेशािील महहलांना मििानाचा हक्क िेण्र्ाि आला होिा.
र्ानंिर महहलांना िाहन चालिण्र्ाची परिानगी िेण्र्ाि र्ािी अशी मागणी
करण्र्ाि आली होिी.
 २७ सप्टेंबर २०१७ रोजी सौिीचे फप्रन्स मोहम्मि वबन सलमान र्ांनी ही
महहलांिरील िाहन चालविण्र्ास असलेली बंिी उठविली होिी. ्र्ानंिर
महहलांना िाहन चालिण्र्ाचे प्रशशक्षण िेऊन परिाना िेण्र्ाि आला होिा.
 सौिी अरेवबर्ािील महहलांना िाहनपरिाना वमळि नसल्र्ाने एक िशकाहून
अवधक काळ सौिी अरेवबर्ािर आंिरराष्ट्रीर् स्िरािरून टीका केली जाि
होिी.
भारि आणि सेिल्सिरम्यान ६ करारांिर स्िाक्षऱ्या
 सेशल्सचे राष्ट्रपिी डॅनी िॉर र्ांच्र्ा भारि िौऱ्यािरम्र्ान पंिप्रधान नरेंद्र मोिी
आशण िॉर र्ांची हद्वपक्षीर् बैठक २५ जून रोजी पार पडली. ्र्ानंिर ६ विविध
करारांिर िोघांकडून स्िाक्षऱ्या करण्र्ाि आल्र्ा.
 र्ािेळी सेशल्सच्र्ा सागरी सुरक्षेची क्षमिा िाढिण्र्ासाठी भारिाकडून १०
कोटी डॉलरचे कजा िेण्र्ाची घोषणा करण्र्ाि आली.
 र्ाशशिार् भारिाने हहिंिी महासागरामध्र्े अ्र्ंि मह््िाच्र्ा जागी असणाऱ्या
सेशेल्सला ुसरे डॉर्कनर्र विमान भेट म्हणून फिले आहे.
Page No. 52
 सागरी संकटांपासून िाचण्र्ासाठी र्ा विमानाचा आजूबाजूच्र्ा प्रिेशािर लक्ष
ठेिण्र्ासाठी सेशेल्सला र्ा विमानाची मिि होणार आहे.
 सेशल्सच्र्ा समुद्राि होि असलेल्र्ा वचनी कारिार्ांच्र्ा पाश्वाभूमीिर,
सेशल्समध्र्े नाविक िळ उभारण्र्ासाठी भारि आशण सेशल्समध्र्े मह््िपूणा
करार झाला आहे.
 सेशल्सच्र्ा अवधकार क्षेत्राि भारिाकडून उभारण्र्ाि र्ेणाऱ्या र्ा नाविक
िळामुळे हहिंिी महासागराि भारिाचे बळ िाढणार आहे.
 काही फििसांपूिी सेशल्सने आपल्र्ा असम्शन बेटांिर भारिाच्र्ा मििीने
उभारण्र्ाि र्ेणाऱ्या नाविक िळाबाबिचा करार रि करण्र्ाची घोषणा केली
होिी.
 मात्र र्ा कराराबाबिच्र्ा सेशल्सच्र्ा शंका दूर झाल्र्ानंिर भारिाचा र्ेिे
नाविक िळ उभारण्र्ाचा मागा मोकळा झाला आहे.
अमेररकन सैन्य िणक्षि कोररयामर्धून बाहेर पडिार
 ुसऱ्या महार्ुद्धानंिर िशक्षण कोररर्ाची राजधानी सेऊलमध्र्े आलेले
अमेररकन सैन्र् आिा अवधकृिरर्र्ा बाहेर पडणार आहे. सलग ७ िशके
अमेररकन सैन्र् सेऊलमध्र्े ठेिण्र्ाि आलेले होिे.
 आिा र्ा िुकडीचे मुख्र्ालर् िशक्षण कोररर्ा आशण उत्तर कोररर्ा र्ांच्र्ा
सीमेजिळ नेण्र्ाि र्ेणार आहे.
 १९४५मध्र्े जपानशी लढण्र्ासाठी अमेररकेने सेऊलमध्र्े सैन्र् आणले.
्र्ानंिर उत्तर कोररर्ािर िबाि आणण्र्ासाठी िशक्षण कोररर्ा आशण
अमेररकेने हे सैन्र् िेिेच ठेिण्र्ाचा फनणार् घेिला.
 र्ा सैन्र्ामुळे अनेक िशक्षण कोररर्न लोकांमध्र्े अमेररकेविरोधाि भािनाही
फनमााण झाली होिी.
Page No. 53
 राज्यस्िरीय
मुंबईिील इमारिींचा जागविक िारसा स्थळांच्या यािीि समािेि
 िशक्षण मुंबईिील शव्हक्तटोररर्न फनओ गॉविक आशण आटा डेको इमारिींचा
समािेश र्ुनेस्कोने जागविक िारसा स्थळांच्र्ा र्ािीि केला आहे.
 मुंबईिील ज्र्ा इमारिींना जागविक िारसा स्थान िेण्र्ाि आले आहे ्र्ा
िास्िूंची शव्हक्तटोररर्न फनओ गॉविक आशण आटा डेको िोन प्रकाराि
विभागणी होिे.
 शव्हक्तटोररर्न स्थाप्र् शैलीच्र्ा इमारिी ज्र्ा मुख्र्््िे करून मुंबईिील िोटा
भागाि आहेि. वििे सध्र्ा सरकारी कार्ाालर्े फकिंिा विद्ापीठ आहे.
 र्ामध्र्े मुंबई विद्ापीठ, उच्च न्र्ार्ालर्, महाराष्ट्र पोलीस मुख्र्ालर्, छत्रपिी
शशिाजी महाराज िस्िू संग्रहालर्, राष्ट्रीर् आधुफनक कला संग्रहालर्, डेशव्हड
ससून ग्रंिालर्, पशिम रेल्िे मुख्र्ालर्, ओव्हल मैिान र्ा शव्हक्तटोररर्न
शैलीच्र्ा िास्िूंना जागविक िारसास्थळांचा िजाा िेण्र्ाि आला आहे.
 मररन डराइव्ह पररसरािल्र्ा इमारिींचा समािेश हा आटा डेको इमारिींमध्र्े
होिो. र्ा इमारिी रहहिासी इमारिींच्र्ा प्रकारांमध्र्े र्ेिाि.
 हक्रकेट क्तलब ऑि इंफडर्ा, फिनशॉ िाछा रोडिरील राम महल, मररन डराईव्ह
र्ेिील पहहल्र्ा रांगेिील इमारिी, बॅकबे रेक्तलमेन्सनची पहहली रांग आशण
इरॉस ि ररगल वसनेमा हॉल आटा डेको इमारिींचा समािेशही जागविक
िारसा स्थळांमध्र्े करण्र्ाि आला आहे.
 बहरीनमधील मनामाि सध्र्ा सुरू असलेल्र्ा संर्ुक्ति राष्ट्रांच्र्ा शैक्षशणक,
िैज्ञाफनक ि सांस्कृविक संस्थेच्र्ा (र्ुनेस्को) बैठकीि र्ाबिलची घोषणा
करण्र्ाि आली आहे.

Page No. 54
 र्ा घोषणेमुळे जागविक िारसा स्थळांमध्र्े सिाावधक िास्िू असलेल्र्ा
राज्र्ांच्र्ा र्ािीि महाराष्ट्राला पहहल्र्ा क्रमांकािर पोहोचला आहे.
 र्ाआधी महाराष्ट्रािील अजंठा, एशलिंटा, िेरूळमधील लेण्र्ा आशण छत्रपिी
शशिाजी महाराज टर्थमनसची इमारि र्ांचा समािेश जागविक िारसा
स्थळांच्र्ा र्ािीि करण्र्ाि झाला आहे.
 र्ुनेस्को ही १६ नोव्हेंबर १९४५ रोजी स्थापन करण्र्ाि आलेली संर्ुक्ति
राष्ट्रसंघाची एक विशेष संस्था आहे. र्ुनेस्कोचे मुख्र्ालर् पॅररस र्ेिे आहे.
 शशक्षण, विज्ञान ि संस्कृिीमधील आंिरराष्ट्रीर् सहर्ोग िाढिून जगामध्र्े
शांििा ि सुरक्षा कार्म करण्र्ाचे कार्ा र्ुनेस्को पार पाडिे.
 ज्र्ाला सांस्कृविक ि भौगोशलक िृष्ट्या प्रविष्ठा ि मह््ि आहे, असे र्ुनेस्कोने
मान्र्िा फिलेले जगािील एखािे स्थान (िास्िू, हठकाण, उद्ान, जंगल,
सरोिर इ्र्ािी) जागविक िारसा स्थळ असिे.
 एकिा जागविक िारसा स्थळ म्हणून घोफषि केले गेल्र्ानंिर ्र्ा स्थळाच्र्ा
िेखभालीसाठी ि संरक्षणासाठी र्ुनेस्कोकडून अनुिान फिले जािे.

सांगलीच्या हळिीला भौगोणलक मानांकन

 जागविक बाजाराि हळिीचे िर फनशिि करणाऱ्या सांगलीच्र्ा हळिीला
भौगोशलक मानांकन वमळाले आहे.
 सांगलीच्र्ा हळिीमध्र्े असलेले विविध औषधी गुणधमा, हळिीची इिे
असलेली िैशशष्ट्य़पूणा बाजारपेठ, साठिणुकीसाठी नैसर्थगक पेिाचा िापर,
रंग, गुणधमा र्ामुळे हे भौगोशलक मानांकन वमळाले आहे.
 सांगलीच्र्ा हळिीला भौगोशलक मानांकन (शजऑग्राफिकल इंफडकेशन :
जीआर्) वमळािे, अशी मागणी र्ेिील शेिकऱ्यांनी प्रिम २०१३मध्र्े
Page No. 55
 मुंबईच्र्ा इंफडर्न पेटंट कार्ाालर्ाकडे केली होिी.
 ्र्ाचिेळी िधाा शजल्ह्यिील िार्गाि र्ेिील शेिकऱ्यांनी िार्गािी हळिीला
जीआर् मानांकन वमळविण्र्ासाठीही प्रस्िाि सािर केला होिा.
 िार्गाि हे गाि ८० टक्के हळिीचे उ्पािन घेि आहे. ्र्ा हळिीि
करक्तर्ुवमनचे (औषधी गुणधमा असलेला घटक) प्रमाण ६ िे ८ टक्के आहे.
र्ाच हळिीने इिर िाणांच्र्ा हळिीला मागे टाकून जीआर् मानांकन
वमळविले होिे.
 भारिािील ८० टक्के हळिीचा व्र्ापार सांगलीमधून होिो. िेशािील िरही
र्ेिील बाजार सवमिीिील िरािरच अिलंबून असिो.
 केशरी रंग, पेिािील साठिणूक र्ा सांगलीच्र्ा हळिीच्र्ा खास िैशशष्ट्यांमुळे
विला भौगोशलक मानांकन वमळािे, अशी मागणी र्ेिील शेिकऱ्यांनी पुन्हा
केली होिी.
 र्ा प्रस्िािाचा स्िीकार करि मुंबईच्र्ा इंफडर्न पेटंट कार्ाालर्ाने सांगलीच्र्ा
हळिीला जीआर् मानांकन जाहीर केले.
 हळिीला भौगोशलक मानांकन वमळाल्र्ामुळे आंिरराष्ट्रीर् बाजारपेठेि
सांगलीची हळि म्हणून मान्र्िा वमळाली आहे.
 ही मान्र्िा केंद्र सरकारकडून वमळाल्र्ामुळे हा सांगलीचा ब्रँड म्हणून
कार्मस्िरूपी बाजाराि विकला जाणार आहे.
भौगोणलक मानांकन (जीआय) म्हिजे काय?
 जीआर् म्हणजे शजऑग्राफिकल इंफडकेशन अिााि भौगोशलक मानांकन. हा
बौवद्धक संपिा विशेष अवधकार म्हणून ओळखला जािो.
 उ्पािनास स्िावम्ि म्हणजेच कार्िेशीर हक्क प्राि करून िेण्र्ासाठी
शासनाििे िैर्हक्तिक उ्पािनासाठी पेटंटची, िर सामूहहक उ्पािनासाठी
Page No. 56
 भौगोशलक उपिशान (जीआर्)ची मान्र्िा फिली जािे.
 एखािी संस्था, जाि, जमाि फकिंिा समूह काही विशशष्ट् पिािाांच्र्ा
फनर्थमिीसाठी जोडलेला असेल िर ्र्ा समूहाला हा बौवद्धक संपिा भौगोशलक
मानांकन र्ा नािाने वमळिो.
 र्ा माध्र्मािून र्ा सलवग्नि समूहाला आपला पिािा अििा िस्िू राष्ट्रीर् आशण
आंिरराष्ट्रीर् बाजारपेठेि नेण्र्ाची सं धी वमळिे.
 भौगोशलक उपिशान नोंिणीचा कार्िा भारिाि प्रस्िाविि केला गेला आशण
प्र्र्क्षाि २००१साली आला. विशशष्ट् भागािून िर्ार होणाऱ्या विशेष
पिािााला भौगोशलक उपिशान कार्द्ाअंिगाि नोंि करिा र्ेिे.
 जागविक व्र्ापार संघटनेच्र्ा (डब्ल्र्ूटीओ) बौवद्धक संपिा विषर्क करारािून
भारिाि आलेल्र्ा अनेक कार्द्ांपैकी सिर भौगोशलक उपिशान नोंिणी
कार्िा हा एक आहे.
 आजिर जगािील १६० िेशांनी जीआर्ला मान्र्िा फिली आहे. हे मानांकन
वमळाल्र्ानंिर ्र्ा ्र्ा पररसरािील फपकांच्र्ा गुणिैशशष्ट्यांिर शशक्कामोिाब
झाल्र्ाचे मानले जािे.
 एकूण २४ जीआर्सह महाराष्ट्र हे िेशािील सिाावधक जीआर् वमळविणारे
राज्र् आहे.
 मानांकनाचे िार्िे
 जागविक बाजाराि मुल्र्िधी.
 िेशािील ब्रॅंड म्हणनू ओळख.
 िेशांिगाि बाजारािही र्ोग्र् भाि.

Page No. 57
 स्िच्छ सिेक्षि २०१८मध्ये महाराष्ट्राला दुसरा क्रमांक
 स्िच्छ सिेक्षण २०१८मध्र्े स्िच्छिेविषर्ीच्र्ा विविध स्पधेि िेशाि महाराष्ट्र
ुसऱ्या क्रमांकाचे राज्र् ठरले आहे. र्ा स्पधेि प्रिम क्रमांक झारखंड िर
िृिीर् क्रमांक छत्तीसगढ राज्र्ाने पटकािला.
 िर राजधानीचे सिााि स्िच्छ शहर म्हणून िेशाि मुंबई उपनगराला पहहला
क्रमांक वमळाला असून, घनकचरा व्र्िस्थापनाि निी मुंबईने बाजी मारली
आहे.
 स्िच्छ भारि अशभर्ानाअंिगाि शहरी भागािील स्िच्छिेचे मूल्र्ांकन
करण्र्ासाठी स्िच्छ सिेक्षण २०१८ र्ा स्पधेचे आर्ोजन करण्र्ाि आले होिे.
 ्र्ाअंिगाि ४ जानेिारी २०१८ िे १० माचा २०१८ र्ा कालािधीि िेशािील
४,२०३ शहरांचे सिेक्षण करण्र्ाि आले होिे.
 ्र्ामध्र्े राज्र्ािील ४३ अमृि शहरांनी िर एक लाखापेक्षा कमी लोकसंख्र्ा
असलेल्र्ा २१७ शहरांनी सहभाग घेिला होिा. र्ा सिा विजे्र्ा शहरांचा
गौरि इंदूर र्ेिे पंिप्रधान नरेंद्र मोिी र्ांच्र्ा हस्िे होणार आहे.
 स्िच्छ भारि अशभर्ान हा िेशपािळीिर राबिला जाणारा पंिप्रधान मोिी
र्ांचा मह््िाकांक्षी प्रकल्प आहे.
 २०१५पासून राबविल्र्ा जाणाऱ्या र्ा प्रकल्पाि िेशभरािील शहरे, राज्र्ांच्र्ा
राजधानीची शहरे र्ांचा समािेश आहे.
 िरिषी जानेिारी िे िेब्रुिारीपर्ांि स्ििंत्र अशा संस्थेमािाि िेशािील शहरांची
विविध फनकषांच्र्ा आधारे िपासणी केली जािे.
 र्ा िपासणीच्र्ा आधारे गुण फिले जािाि. र्ा गुणांच्र्ा आधारे मानांकन
आशण क्रमांक काढले जािाि.
 िरिषी ही िपासणी प्रहक्रर्ा पार पाडली जािे. र्ािेळी सेिा क्षेत्रांि अग्रगण्र्
Page No. 58
 असलेली ‘कािे’ र्ा कंपनीने िेशपािळीिरील शहरांचे मानांकन केले आहे.
 घनकचरा व्र्िस्थापन, नगर फनर्ोजन, िळणिळण फनर्ोजन, सां डपाणी ि
मलफनस्सारण व्र्िस्था हे घटक शहरांची िपासणी करिाना गृहीि धरले
जािाि.
 स्िच्छ सिेक्षणामध्र्े विविध विभागांिील एकूण ५२ पाररिोफषकांपैकी
सिाावधक एकूण १० पाररिोफषके महाराष्ट्राला वमळाली आहेि.
 महाराष्ट्रािील २८ शहरांनी पहहल्र्ा शंभरमध्र्े स्थान वमळविले आहे. एक
लाख लोकसंख्र्ेपेक्षा कमी लोकसंख्र्ा असणाऱ्या शहरांच्र्ा स्पधेि पशिम
विभागाि राज्र्ािील ५८ शहरांनी स्थान वमळविले आहे.
 राज्र्ािील ९ शहरांना (६ शहरांना राष्ट्रीर् स्िरािरील िर ३ शहरांना
विभागस्िरीर्) स्िच्छिा पुरस्कार जाहीर झाला आहे.
 एक लाखापेक्षा जास्ि लोकसंख्र्ा असलेल्र्ा शहरांच्र्ा (अमृि शहरे) स्पधेि
निी मुंबईने नििा आशण पुण्र्ाने िहािा क्रमांक वमळिला आहे.
 साइांच्र्ा शशडीने एक लाख लोकसंख्र्ेपेक्षा कमी शहरांच्र्ा िगााि िेशाि
विसरा ि राज्र्ाि ुसरा क्रमांक पटकािला आहे.
 नागपूर शहराला नािीन्र्पूणा ि उ्कृष्ट् कार्ाशैलीचा, परभणीला नागररक
प्रविसािमध्र्े, शभिंडी शहरास गविमान मध्र्म शहराचा, भुसािळ शहरास
गविमान लहान शहर पुरस्कार जाहीर झाला.
 सािारा शजल््य़ािील पाचगणी शहराला पशिम विभागािील सिो्कृष्ट् स्िच्छ
शहराचा पुरस्कार वमळाला.
 िर नागररक प्रविसािाच्र्ा बाबिीि फिला जाणारा पुरस्कार अमराििी
शजल्ह्यािील शेंुजाना घाट र्ा शहराला वमळाला.
 पुणे शजल्ह्यािील सासिड र्ा शहराला नािीन्र्पूणा ि उ्कृष्ट् कार्ाशैलीचा
Page No. 59
 पुरस्कार जाहीर करण्र्ाि आला आहे.

महाराष्ट्राच्या पोलीस महासंचालकपिी ित्ता पडसलगीकर

 महाराष्ट्राचे सध्र्ाचे पोलीस महासंचालक सिीश मािूर सेिाज्र्ेष्ठिेनुसार जून
अखेरीस फनिृत्त झाले असून, ्र्ानंिर र्ा पिािर ित्ता पडसलगीकर र्ांची
फनर्ुक्तिी करण्र्ाि आली आहे.
 सेिाज्र्ेष्ठिेनुसार पडसलगीकरिेखील ऑगस्टअखेरीस फनिृत्त होिील. मात्र
्र्ांची ३६ िषाांची फनष्कलंक सेिा लक्षाि घेिा, ्र्ांना ६ महहन्र्ांची मुिििाढ
फिली जाईल. ्र्ामुळे िेब्रुिारीपर्ांि िे महासंचालकपिी राहिील.
 सध्र्ा पडसलगीकर र्ांच्र्ाकडे असेलेल्र्ा आशण ररक्ति झालेल्र्ा मुंबईच्र्ा
आर्ुक्तिपिी सुबोध जर्स्िाल र्ांची िणी लागली आहे. र्ा आधी िे भारिीर्
गुिचर र्ंत्रणा रॉमध्र्े कार्ारि होिे.
 १९८५च्र्ा बॅचचे आर्पीएस अवधकारी असेलेले जर्स्िाल र्ांची कारकीिा
िािग्रस्ि राहहली आहे. िेलगी प्रकरणाि ्र्ांच्र्ा कामाबिल संशर् व्र्क्ति
करण्र्ाि आला होिा.
 २००६च्र्ा मुंबई बॉम्बस्िोटाच्र्ा िपास पिकाि िे सहभागी होिे. मुंबई
पोलीस खा्र्ाि ्र्ांनी अविररक्ति पोलीस आर्ुक्ति म्हणूनही काम केले आहे.

नािार प्रकल्पासाठी सामंजस्य करारािर स्िाक्षऱ्या

 र्नावगरी शजल्ह्यािील नाणार र्ेिे उभारण्र्ाि र्ेणाऱ्या ग्रीन िील्ड ररिार्नरी
ि पेटरोकेवमकल प्रकल्पासाठी २५ जून रोजी सामंजस्र् करार करण्र्ाि आला
आहे.
 हा प्रकल्प राबिणाऱ्या र्नावगरी ररिार्नरी ि पेटरोकेवमकल्स शलवमटेड
Page No. 60
 (आरआरपीसीएल) कंपनीबरोबर सौिी अरेवबर्ाच्र्ा अरामको आशण र्ुएईच्र्ा
ॲडनॉक र्ा िोन कंपन्र्ांनी हा आर्थिक सामंजस्र् करार केला.
 केंद्रीर् पेटरोशलर्म मंत्री धमेंद्र प्रधान आशण र्ूएईचे परराष्ट्र व्र्िहार मंत्री शेख
अब्ुल्ला वबन जार्ेि वबन सुल्िान अल नहर्ान र्ांच्र्ा उपस्थस्थिीि र्ा
करारािर स्िाक्षऱ्या झाल्र्ा.
 अरामकोचे अध्र्क्ष आशण सीईओ अमीन एच. नासीर आशण र्ूएईचे राज्र्मंत्री
ििा ॲडनॉक समूहाचे सीईओ डॉ. सुलिान अहमि अल जबीर र्ांनी
सामंजस्र् करारािर स्िाक्षऱ्या केल्र्ा.
 अरामकोने ११ एफप्रल २०१८ रोजी १६व्र्ा आंिरराष्ट्रीर् ऊजाा मंचाच्र्ा
मंत्रीस्िरीर् शशखर संमेलनाि भारिीर् सािाजफनक उद्ोगांच्र्ा संर्ुक्ति गटाशी
सामंजस्र् करार करून प्रकल्पाि सहभाग घेिला होिा.
 सौिी अरेवबर्ा आशण भारिीर् सािाजफनक उद्ोगांच्र्ा संर्ुक्ति विद्माने साकार
होणारा हा प्रकल्प िेलजगिािील मह््िाकांक्षी प्रकल्प मानला जाि आहे.
जगािील हा विसरा मोठा िेलशुद्धीकरण प्रकल्प असेल.
 नाणार प्रकल्प उभारण्र्ासाठी इंफडर्न ऑइल, भारि पेटरोशलर्म आशण
हहिंुस्थान पेटरोशलर्म र्ा भारिािील सािाजफनक क्षेत्रािील िेल कंपन्र्ांनी
५०:२५:२५ प्रमाणे भावगिारीिून आरआरपीसीएल र्ा संर्ुक्ति कंपनीची २२
सप्टेंबर २०१७ रोजी स्थापना केली.
 र्ा िीन कंपन्र्ांच्र्ा समूहाशी एफप्रल महहन्र्ाि सौिी अरामको आशण ॲडनॉक
र्ा िोन कंपन्र्ांनी सामंजस्र् करार केला होिा.
 २५ जून रोजी झालेला सामंजस्र् करार सौिी कंपन्र्ांनी िेट
आरआरपीसीएलशी केलेला असून र्ाि आर्थिक बाबींचा समािेश आहे.
र्ानुसार सौिी कंपन्र्ांची आशण आरआरपीसीएलची र्ा प्रकल्पाि ५०:५०

Page No. 61
 टक्के भागीिारी असेल.
 र्ा प्रकल्पाचा अंिाशजि खचा ३ लाख कोटी रुपर्े असेल. िेशाची िेलाची
िाढिी गरज लक्षाि घेऊन िेशांिागि सिााि मोठा िेलशुद्धीकरण प्रकल्प होि
आहे.
 २०२२मध्र्े हा प्रकल्प उभा राहणार असून, र्ा प्रकल्पािून फििसाला १.२
िशलक्ष बॅरल (िषाांला ६ कोटी टन) कच्च्र्ा िेलािर प्रहक्रर्ा करण्र्ाि र्ेईल.
 िसेच, पेटरोल, फडझेल ि अन्र् पेटरोशलर्म उ्पािनेही र्ा प्रकल्पािून करण्र्ाि
र्ेणार आहेि. ्र्ासाठी लागणारे िांफत्रक साह्य िसेच कच्च्र्ा िेलाचा पुरिठा
सौिी कंपन्र्ाच करणार आहेि.
 र्ा प्रकल्पाला शशिसेनेने कडाडून विरोध केला असला, िरी केंद्र सरकारने हा
प्रकल्प पुढे नेण्र्ाचा फनणार् घेिल्र्ाचे सामंजस्र् करारामुळे स्पष्ट् झाले आहे.

महाराष्ट्र राज्य नािीन्यपूिा स्टाटाअप र्धोरिाचा अंविम मसुिा जाहीर

 नािीन्र्पूणा संकल्पना आशण निउद्ोगांना प्रो्साहन िेण्र्ासाठी महाराष्ट्र राज्र्
सरकारकडून ‘महाराष्ट्र राज्र् नािीन्र्पूणा स्टाटाअप धोरण २०१८’चा अंविम
मसुिा जाहीर करण्र्ाि आला आहे.
 ्र्ानुसार उद्ोग ि शशक्षण संस्थांच्र्ा सहकार्ााने राज्र्ाि ‘इनक्तर्ुबेटसा
नेटिका’ उभारण्र्ाि र्ेणार आहेि.
 राज्र् सरकारने ५ िेब्रुिारी रोजी ‘महाराष्ट्र राज्र् नािीन्र्पूणा स्टाटाअप’
धोरणाला ि््ििः मंजुरी फिली होिी.
 कौशल्र् विकास ि उद्ोजकिा विकास विभागाने र्ा धोरणाचा अंविम मसुिा
अंमलबजािणीसाठीच्र्ा मागािशाक ि््िांसह १३ जून रोजी प्रवसद्ध केला
आहे. महाराष्ट्र राज्र् इनोव्हेफटव्ह सोसार्टीने ही ि््िे िर्ार केली आहेि.
Page No. 62
 निउद्ोगांना चार िगाांनुसार राज्र् सरकारकडून भां डिलािील काही भाग
फनधी म्हणून फिला जाणार आहे.
 हा फनधी वमळविण्र्ासाठी संबंवधि स्टाटाअपने ‘स्पेशल पपाज व्हेईकल’ फकिंिा
‘प्रार्व्हेट शलवमटेड कंपनी’ स्थापन करून विची कंपनी कार्द्ानुसार नोंिणी
करणे बंधनकारक आहे.
महाराष्ट्र राज्य नािीन्यपूिा स्टाटाअप र्धोरि २०१८
 राज्य सरकारच्या जबाबिाऱ्या :-
 इच्छुक संस्थांमध्र्े ‘इनक्तर्ुबेशन सेंटर’ची उभारणी.
 नािीन्र्पूणा संकल्पनांिर आधाररि उद्ोगांना िज्ज्ञांचे मागािशान.
 उद्ोगांना स्थाफनक, राष्ट्रीर् ि जागविक बाजारपेठ उपलब्ध करून िेणे.
 भौविक ि आभासी पार्ाभूि सुविधा पुरविणे.
 उद्ोजक, िज्ज्ञ, विधी, आर्थिक, िांफत्रक आशण बौवद्धक संपिाविषर्क
मागािशान.
 िज्ज्ञांची व्र्ाख्र्ाने, कार्ाशाळा, पररसंिाि आशण पररषिांचे आर्ोजन.
 कोि अजा करू िकिील :-
 िगा एक : सािाजफनक फनधीिून उभारलेले स्टाटाअप (केंद्रीर् ि राज्र्
संस्थांच्र्ा अिासाहाय्र्ािून).
 िगा िोन : खासगी अिासाहाय्र्ािील स्टाटाअप (खासगी शैक्षशणक ि संशोधन
संस्था, स्िर्ंसेिी संस्था, उद्ोग).
 िगा िीन : खासगी निा ि््िािरील संस्था फकिंिा कंपनीचे स्टाटाअप.
 िगा चार : संस्थेच्र्ा पुढाकारािील िरील विन्हीपैकी कोणिेही स्टाटाअप.

Page No. 63
 सरकारकडून िगािारीफनहाय फिला जािारा फनर्धी (टक्क
े िारी) :-
 िगा एक : १०० टक्के
 िगा िोन : ७५ टक्के
 िगा िीन : ५० टक्के
 िगा चार : २५ टक्के
 खालील गोष्ट्ींसाठी सरकार फनर्धी िेिार नाही :-
 जमीन आशण िाहन खरेिी.
 इमारि बांधणी खचा.
 इमारि फकिंिा जागा भाडे.
 बाह्य संस्था आशण सल्लागार संस्थेचे शुल्क.
 एसपीव्ही नोंिणी खचा.
 बॅंकेि बीज भां डिलाची रक्कम.
 काल्पफनक ि ज्र्ा ्र्ा िेळेनुसार लागणारा फनधी.

राज्याि कन्या िन समृद्धी योजना राबविण्यास मान्यिा

 महहला सक्षमीकरण ि सबलीकरणासोबि िृक्ष लागिडीस प्रो्साहन
िेण्र्ासाठी महाराष्ट्र राज्र् मंफत्रमंडळाच्र्ा बैठकीि कन्र्ा िन समृद्धी र्ोजना
राबविण्र्ास मान्र्िा िेण्र्ाि आली.
 पर्ाािरण संिधानासोबिच महहला सक्षमीकरणही साधले जािे, र्ासाठी िन
विभागाििे ही विशेष र्ोजना िर्ार करण्र्ाि आली आहे.
 र्ा र्ोजनेंिगाि मुलगी जन्माला र्ेणाऱ्या शेिकरी कुटुंबास िृक्ष लागिडीसाठी
Page No. 64
 सरकारकडून मिि केली जाणार आहे. र्ा र्ोजनेचा लाभ िरिषी िोन लक्ष
शेिकरी कुटुंबांना होईल, असा अंिाज आहे.
 ्र्ाअंिगाि मुलगी जन्माला र्ेणाऱ्या शेिकरी कुटुंबाला सरकारकडून साग,
आंबा, िणस, जांभूळ ि वचिंच अशी झाडांची १० रोपे विनामूल्र् िेण्र्ाि
र्ेणार आहेि.
 र्ा झाडांपासून वमळणारे उ्पन्न मुलींचे भवििव्र् घडविण्र्ासाठी िापरणे
अपेशक्षि आहे. र्ा र्ोजनेचा लाभ जास्िीि जास्ि िोन मुलींसाठीच फिला
जाईल.
 र्ा र्ोजनेच्र्ा माध्र्मािून महहला सक्षमीकरण आशण सबलीकरणाचा संिेश
िेण्र्ासह मुलींच्र्ा घट्र्ा संख्र्ेिर काही प्रमाणाि फनर्ंत्रण वमळविण्र्ाचा
प्रर््न करण्र्ाि र्ेणार आहे.
 र्ा र्ोजनेचा लाभ घेण्र्ासाठी १ एफप्रल िे ३१ माचा र्ा कालािधीि जन्म
झालेल्र्ा मुलींच्र्ा पालकांनी ग्रामपंचार्िीकडे अजा केल्र्ानंिर ्र्ांना िन
विभागाकडून १० रोपे उपलब्ध करून िेण्र्ाि र्ेिील.

९८िे अ. भा. मराठी नाट्य संमेलन मुलुंडमध्ये सुरु

 सलग ६० िास चालणाऱ्या ९८व्र्ा अशखल भारिीर् मराठी नाट्य संमेलनाला

१३ जून रोजी मुंबईिील मुलुंडच्र्ा महाकिी काशलिास नाट्यगृहाि सुरुिाि
झाली.
 फिमाखिार नाट्य फििंडीने र्ा संमेलनाची सुरुिाि झाली. र्ामध्र्े जिळपास
४०० लोककलािंि सहभागी झाले.
 आिापर्ांिच्र्ा नाट्यसंमेलनाची परंपरा मोडीि काढि र्ंिाचे नाट्यसंमेलन

Page No. 65
 िैविध्र्पूणा पद्धिीने आर्ोशजि करण्र्ाचा अशखल भारिीर् मराठी नाट्य
पररषिेचा मानस आहे.
 ्र्ामुळे १३ जून रोजी ुपारी ४ िाजिा नाट्यफििंडीने झालेला हा महाअंक १६
जूनच्र्ा पहाटे ४ िाजिा संपणार आहे.
 २५ िषाांच्र्ा प्रिीघा कालािधीनंचिर हे संमेलन मुंबईि पार पडि आहे. ज्र्ेष्ठ
संगीि रंगभूमी कलाकार कीिी शशलेिार र्ा नाट्यसंमेलनाच्र्ा अध्र्क्ष
आहेि.
 ‘टी िॉर विएटर आशण टी िॉर टरंक’ अशी र्ा संमेलनाची संकल्पना असून,
र्ा माध्र्मािून मराठी रंगभूमी ज्र्ा रंगमंच कामगारांच्र्ा आधारािर बहरली
आहे, ्र्ांच्र्ाप्रिी कृिज्ञिा व्र्क्ति करण्र्ाि आहे.
 अशखल भारिीर् मराठी नाट्य संमेलन हे िरिषी अशखल भारिीर् मराठी
नाट्य पररषिेििे भरिले जािे.
 ग. श्री. खापडे हे १९०५साली पुणे र्ेिे झालेल्र्ा पहहल्र्ा अशखल भारिीर्
मराठी नाट्य संमेलनाचे अध्र्क्ष होिे. ्र्ानंिर काही अपिाि िगळिा िरिषी
जिळजिळ नाट्यसंमेलन होिे.
 गेल्र्ािषी ९७िे अशखल भारिीर् मराठी नाट्य संमेलन उस्मानाबाि र्ेिे जर्ंि
सािरकर र्ांच्र्ा अध्र्क्षिेखाली पार पडले.
 अशखल भारिीर् मराठी नाट्य पररषिेचे अध्र्क्ष : प्रसाि कांबळी

महाराष्ट्राि २३ जूनपासून सरसकट प्लाहस्टकबंिी लागू

 महाराष्ट्र सरकारने २३ माचा रोजी अवधसूचना काढि लागू केलेली सरसकट

Page No. 66
 प्लाहस्टकबंिी िीन महहन्र्ांनंिर म्हणजेच २३ जूनपासून लागू होि आहे.
 प्लाहस्टकबंिीबाबि सविस्िर माहहिीसाठी मुंबईिील नागररकांना १८०० २२२
३५७ र्ा टोल िी क्रमांकािर संपका साधिा र्ेईल.
 प्लाहस्टकबंिीमध्र्े नेमकी कशािर बंिी असेल, प्लाहस्टकबंिीचे उल्लं घन
केल्र्ास िंड फकिी र्ाचा घेिलेला हा आढािा.
 बंिी किािर?
 प्लाहस्टकच्र्ा सिा प्रकारच्र्ा फपशव्र्ा. पािळ-जाड, बंध असलेल्र्ा-
नसलेल्र्ा सिा फपशव्र्ा.
 िमााकोल ि प्लाहस्टकपासून िर्ार करण्र्ाि आलेल्र्ा ि एकिाच िापरून
िेकल्र्ा जाणाऱ्या िस्िू. उिा. िाट, िाटय़ा, ग्लास, चमचे इ.
 उपाहारगृहाि अन्न िेण्र्ासाठी िापरले जाणारे डबे, स्टरॉ, नॉनिोिन
पॉशलप्रॉफपलेन बॅग. (िोिन पॉशलप्रॉफपलेन बॅग र्ा धान्र् साठिण्र्ासाठी
िापरल्र्ा जािाि.)
 नारळपाणी, चहा, सूप इ. पािळ पिािा िेण्र्ासाठी िापरण्र्ाि र्ेणाऱ्या
फपशव्र्ा.
 िमााकोल ि प्लाहस्टकचे सजािट साहह्र्.
 बंिी किािर नाही?
 उ्पािकांकडूनच प्लाहस्टकच्र्ा िेष्ट्नाि र्ेणारे पिािा. उिा. ब्रॅण्डेड िेिसा,
वचिडा इ.
 ब्रॅण्डेड शटा, डरेस, साडय़ा र्ांची उ्पािकांकडून गुंडाळलेली प्लाहस्टक िेष्ट्ने.
 ब्रॅण्डेड दूध, िेल असलेल्र्ा जाड प्लाहस्टक फपशव्र्ा िसेच बाटलीबंि पाणी.
 शेिी, रोपिाफटका, ओला कचरा जमा करण्र्ासाठी िापरण्र्ाि र्ेणाऱ्या
Page No. 67
 विघटनशील प्लाहस्टकच्र्ा फपशव्र्ा.
 फनर्ााि होणाऱ्या िस्िूंच्र्ा िेष्ट्नासाठी िापरण्र्ाि र्ेणारे प्लाहस्टक.
 औषधांसाठी िापरले जाणारे िेष्ट्न.
 कारिाई क
ु ठे?
 सिा ुकाने, कंपन्र्ा, सािाजफनक हठकाणे, िने, पर्ाािरण संिेिनशील क्षेत्र,
शासकीर्, सामाशजक संस्था, शैक्षशणक संस्था, वचत्रपटगृह ि नाट्यगृह.
 कारिाई कोिािर?
 राज्र्ािील कोणिीही व्र्क्तिी ि व्र्क्तिींचा समूह, ुकानिार, मॉल्स,
िेरीिाले, वििरक, िाहिूकिार, मंडई, कॅटरसा इ्र्ािी.
 िंड आणि णिक्षा
 महाराष्ट्र अविघटनशील कचरा फनर्ंत्रण अवधफनर्म २००६नुसार फनर्मभंग
केल्र्ास पहहल्र्ा िेळी ५ हजार रुपर्े आशण ुसऱ्या िेळी १० हजार रुपर्े
िंडाची िरिूि. विसऱ्या िेळी पकडले गेल्र्ास २५ हजार रुपर्े ि ३
महहन्र्ांच्र्ा कैिेची िरिूि.

महाराष्ट्रािील िेिस्थानच्या अध्यक्षांना राज्यमंफत्रपिाचा िजाा

 झी मराठी िाहहनीिरील होमवमफनस्टर र्ा लोकफप्रर् कार्ाक्रमाचे िे
सुत्रसंचालक आशण श्री वसवद्धविनार्क गणपिी मंफिर न्र्ासाचे अध्र्क्ष आिेश
बांिेकर र्ांना राज्र्मंफत्रपिाचा िजाा वमळाला आहे.
 हा राज्र्मंफत्रपिाचा िजाा व्र्क्तिीला नाही िर वसद्धीविनार्क गणपिी
मंफिराच्र्ा अध्र्क्षपिाला वमळाला आहे.
 आिेश बांिेकर र्ांच्र्ाबरोबरच शशडी र्ेिील साईबाबा संस्थानचे अध्र्क्ष सुरेश

Page No. 68
 हािरे, िसेच पंढरपूर संस्थानचे अध्र्क्ष अिुल भोसले र्ांनाही राज्र्मंफत्रपिाचा
िजाा िेण्र्ाि आला आहे.
 िेिस्थानच्र्ा अध्र्क्षांना राज्र्मंफत्रपिाचा िजाा िेण्र्ाची ही पहहलीच िेळ
आहे.
 मध्र्प्रिेश सरकारने काही महहन्र्ांपूिी भय्र्ू महाराज, नमािानंि महाराज,
हररहरानंि महाराज, कॉम्प्र्ुटर बाबा आशण पंफडि र्ोगेंद्र महंि र्ा ५
आध्र्ाह्मक गुरुंना राज्र्मंफत्रपिाचा िजाा फिला होिा.

े ने रिींद्र मराठे यांच्याकडून पिभार काढून घेिला

महाबं क
 डीएसके कजा प्रकरणाि बँक ऑि महाराष्ट्रचे व्र्िस्थापकीर् संचालक ि
मुख्र् कार्ाकारी अवधकारी रिींद्र मराठे र्ांच्र्ािर पोशलसांनी कारिाई
केल्र्ानंिर आिा मराठे र्ांच्र्ाकडील पिभार काढून घेण्र्ाि आला आहे.
 पि ि अवधकाराचा गैरिापर करीि बांधकाम व्र्ािसावर्क डी. एस. कुलकणी
र्ांना शंभर कोटी रुपर्ांचे कजा फिल्र्ाप्रकरणी रिींद्र मराठे र्ांना पुणे
पोशलसांच्र्ा आर्थिक गुन्हे शाखेने अटक केली होिी.
 ्र्ांच्र्ासह कार्ाकारी संचालक राजेंद्रकुमार गुिा, माजी अध्र्क्ष ि
व्र्िस्थापकीर् संचालक सुशील मुहनोि, विभागीर् व्र्िस्थापक फन्र्ानंि
िेशपां डे र्ांनाही अटक झाली होिी.
 र्ा चारही अवधकाऱ्यांना न्र्ार्ालर्ाने जामीन मंजूर केला असला िरी, र्ा
कारिाईच्र्ा पाश्वाभूमीिर रिींद्र मराठे आशण राजेंद्रकुमार गुिा र्ांच्र्ाकडील
पिभार काढून घेण्र्ाि आला आहे.
 र्ा अटकेिरून महाराष्ट्राि प्रचंड गिारोळ उडाला असून ही अटकच
बेकार्िेशीर असल्र्ाचेही आरोप झाले आहेि.

Page No. 69
 ररझव्हा बँक ऑि इंफडर्ाच्र्ा कक्षेि असलेल्र्ा गोष्ट्ी पुणे पोलीस करि
असल्र्ाचा आरोपही पोशलसांिर ठेिण्र्ाि आला होिा.
 पोशलसांनी मराठे र्ांना केलेली अटक बेकार्िेशीर असून आरबीआर्
अॅक्तटमधील कलम ५८ ई नुसार राष्ट्रीर्ीकृि बँकेच्र्ा अध्र्क्षाला अटक
करण्र्ापूिी परिानगी घेणे गरजेचे आहे, अशीही एक बाजू मां डण्र्ाि आली
आहे.
 सध्र्ा महाबॅंकेच्र्ा व्र्िस्थापकीर् संचालक आशण मुख्र् कार्ाकारी अवधकारी
पिाचा अविररक्ति कार्ाभार कार्ाकारी संचालक आलेख राऊि र्ांच्र्ाकडे
सोपविण्र्ाि आला आहे.

गुजरािमध्ये ज्यू समुिायाला अल्पसंख्याक िजाा

 गुजरािमधल्र्ा बेने इस्त्रार्ली अिााि ज्र्ू समुिार्ाला अल्पसंख्र्ाक िजाा
िेण्र्ाचा फनणार् मुख्र्मंत्री विजर् रुपानी र्ांनी घोफषि केला आहे.
 गुजरािमधल्र्ा ज्र्ूंची ही गेल्र्ा अनेक िशकांची ही मागणी होिी. र्ेिे १६८
ज्र्ू असून ्र्ािले १४० जण अहमिाबािमध्र्े स्थावर्क आहेि.
गुजरािप्रमाणेच महाराष्ट्रामध्र्ेही ज्र्ूंची संख्र्ा अ्र्ल्प आहे.
 रुपानी सध्र्ा इस्त्रार्लच्र्ा िौऱ्यािर असून पंिप्रधान बेंजावमन ने्र्ानाहू
र्ांच्र्ा भेटीनंिर ्र्ांनी ही घोषणा केली.
 अ्र्ल्प संख्र्ेने असल्र्ामुळे ज्र्ूंची २०११च्र्ा शशरगणिीि िेगळी नोंिही
करण्र्ाि आली नव्हिी. अन्र् सिरािील १६,४८० लोकांमध्र्े ज्र्ंू चा समािेश
करण्र्ाि आला होिा.

Page No. 70
 क्रीडा
भारिाला इंटरकाँफटनेंटल चषक ि
ु टबॉल स्पर्धेचे जेिेपि
 कणाधार सुनील छेत्रीने केलेल्र्ा िोन गोलमुळे भारिाने केफनर्ाला २-० ने
पराभूि करून इंटरकाँफटनेंटल चषक िुटबॉल स्पधेचे जेिेपि पटकािले.
 र्ा सामन्र्ाि छेत्रीने पहहल्र्ांिा ८व्र्ा वमफनटाला भारिाला आघाडी वमळिून
फिली. ्र्ानंिर २९व्र्ा वमफनटाला आणखी एक गोल करून मेस्सीची बरोबरी
केली.
 भारिाने र्ूएईि २०१९मध्र्े होणाऱ्या आशशर्ाई कपसाठी िर्ारीच्र्ा हेिूने र्ा
स्पधेचे आर्ोजन केले होिे.
 ओवगिंगा आशण ओिेला ओवचिंगने केफनर्ासाठी भरपूर प्रर््न केले. परंिु,
भारिीर् फडिेंडसानी ्र्ांच्र्ा र्ोजना धुळीस वमळिल्र्ा.
 छेत्री र्ा िोन गोलसह सिाावधक गोल करणाऱ्या सक्रीर् िुटबॉल खेळाडुंच्र्ा
र्ािीि अजेंफटनाचा खेळाडु शलओनेल मेस्सीबरोबर संर्ुक्तिरर्र्ा ुसऱ्या
स्थानी पोहोचला आहे.
 र्ा िोन खेळाडुंच्र्ा नािािर आिा ६४ आंिरराष्ट्रीर् गोलची नोंि आहे.
पोिुागालचा शिहस्िर्ानो रोनाल्डो छेत्री आशण मेस्सीपेक्षा अवधक गोल करि
प्रिम स्थानी आहे. ्र्ाच्र्ा नािे १५० सामन्र्ाि ८१ गोलची नोंि आहे.
 इंटरकाँफटनेंटल चषकािील ४ सामन्र्ाि भारिाचे एकूण ११ गोल झाले
्र्ापैकी ८ गोल एकट्या छेत्रीने केले आहे.
 ्र्ाच्र्ा र्ा कामवगरीमुळे ्र्ाला इंटरकॉहन्टनेंटल चषक २०१८ स्पधेचा
सिो्कृष्ट् खेळाडूचा पुरस्कार िेण्र्ाि आला.

Page No. 71
 भारिाला दुबई मास्टसा कबड्डी स्पर्धेचे विजेिेपि
 ुबईि सुरु असलेल्र्ा मास्टसा कबड्डी स्पधेि भारिाने िुल्र्बळ प्रविस्पधी
इराणिर ४४-२६ गुणांनी माि करि स्पधेचे विजेिेपि पटकािले.
 सहा िेशांचा समािेश असलेल्र्ा र्ा स्पधेि भारिासह इराण, पाफकस्िान,
कोररर्ा, केफनर्ा, अजेंफटना हे संघ सहभागी होिे.
 र्ा स्पधेि साखळी सामन्र्ापासून अंविम िेरीपर्ांि एकही सामना न गमाििा
भारिाने स्पधेि अशजिंक्तर् राहण्र्ाचा मान पटकािला.
 िीन िेळा विश्वचॅहम्पर्न असलेल्र्ा भारिाने सामन्र्ाच्र्ा सुरुिािीपासून
इराणला सं धी फिली नाही. भारिीर् कणाधार अजर् ठाकूर (९ गुण) र्ाने
सिााच्च कामवगरी केली.

आर. प्रग्नानंर्धा भारिािील सिााि युिा ग्रँडमास्टर

 बुवद्धबळपटू आर. प्रग्नानंधा हा भारिािील सिााि र्ुिा आशण जगािील ुसरा
र्ुिा ग्रँडमास्टर ठरला आहे.
 जगािील सिााि र्ुिा ग्रँडमास्टर बनण्र्ाचा मान सध्र्ा रशशर्ाकडून
खेळणाऱ्या पण र्ुक्र
े नचा िेशिासी असलेल्र्ा सेगेट काजााफकन २००२मध्र्े
पटकािला होिा. ्र्ा िेळी काजााफकन १२ िषे ७ महहन्र्ांचा होिा.
 इटली र्ेिे झालेल्र्ा ग्रेहन्डन ओपन बुवद्धबळ स्पधेि १२ िषे, १० महहने आशण
१३ फििसांच्र्ा प्रग्नानंधाने अंविम िेरीपूिीच ग्रँडमास्टरचा विसरा नॉमा पूणा
केला.
 र्ा स्पधेि पहहल्र्ाच िेरीि प्रग्नानंधा पराभूि झाला होिा. मात्र, हा ्र्ाचा
एकमेि पराभि ठरला. पुढील आठ िेऱ्यांमध्र्े ्र्ाने िीन डाि बरोबरीि
सोडविले, िर पाच लढिी शजिंकल्र्ा.
Page No. 72
 र्ा स्पधेि प्रग्नानं धाने ७.५ गुणांसह उपविजेिेपि वमळिले, िर क्रोएशशर्ाच्र्ा
सॅररक इव्हॅनने विजेिेपि वमळिले.
 २०१६मध्र्े प्रग्नानं धा (१० िषे, १० महहने १९ फििस) हा सिााि र्ुिा
इंटरनॅशनल मास्टर ठरला होिा.
 जागविक विजेिा मॅग्नस कालासन ग्रँडमास्टर झाला ्र्ािेळी ्र्ाचे िर् १३ िषे
४ महहने होिे. िर विश्वनाि आनंिने हा सन्मान १८व्र्ा िषी पटकािला.
 सगळर्ाि िरूण भारिीर् ग्रँडमास्टर आत्तापर्ांि परीमाजान नेगी होिा, ज्र्ाने
हा फकिाब १३ िषे ४ महहन्र्ाचा असिाना पटकािला होिा.

सिाावर्धक श्रीमंि खेळाडूंच्या यािीि विराट कोहली

 जगप्रवसद्ध फनर्िकाशलक ‘िोब्सा’ने २०१८िील जगभरािल्र्ा १०० सिाावधक
श्रीमंि खेळाडूंच्र्ा नािाची र्ािी जाहीर केली आहे.
 र्ा र्ािीमध्र्े भारिीर् हक्रकेट सं घाचा कणाधार विराट कोहली र्ा एकमेि
भारिीर् खेळाडूचा समािेश आहे. विशेष म्हणजे र्ा र्ािीमध्र्े एकाही महहला
खेळाडूचा समािेश नाही.
 विराट र्ा र्ािीमध्र्े र्ंिा ८३व्र्ा स्थानािर आहे. र्ापूिी जाहीर झालेल्र्ा
र्ािीमध्र्े िो ८९व्र्ा क्रमांकािर होिा.
 २०१८मध्र्े विराटने १६१ कोटींची कमाई केली आहे. र्ा संपत्तीमध्र्े ्र्ाचे
िेिन आशण अन्र् कामकाजािून वमळालेल्र्ा रकमेचा समािेश आहे.
 र्ा र्ािीि पहहल्र्ा स्थानािर अमेररकेचा बॉक्तसर फ्लॉर्ड मेिेिर आहे. २०१८
र्ा िषाािील ्र्ाची कमाई १९१३.३ कोटी रुपर्े आहे.
 ्र्ानंिर िुटबॉलपटू शलर्ोनेल मेस्सी (७४४.२ कोटी), िुटबॉलपटू

Page No. 73
 शिस्िीर्ानो रोनॉल्डो (७२४.२ कोटी), वमक्तस्ड माशाल आटास खेळाडू कोनॉर
मेकग्रेगर (६६३.९ कोटी), िुटबॉलपटू नेमार (६०३.५ कोटी) हे अनुक्रमे
ुसऱ्या, विसऱ्या, चौथ्र्ा आशण पाचव्र्ा क्रमांकािर आहेि.

वमिाली राजच्या टी-२०मध्ये २००० र्धािा

 भारिीर् महहला संघाची माजी कणाधार वमिाली राज टी-२० हक्रकेटमध्र्े
२००० धािांचा टप्पा ओलां डणारी पहहली भारिीर् खेळाडू ठरली आहे.
 वमिालीने ७४ सामन्र्ांि ३८.०१च्र्ा सरासरीने २०१५ धािा केल्र्ा आहेि.
र्ाि १४ अधाशिकांचा समािेश आहे.
 मलेशशर्ाि महहला आशशर्ा करंडक स्पधेि श्रीलंकेविरुद्धच्र्ा सामन्र्ाि
वमिालीने २३ चेंडूि ३३ धािांची खेळी करि हा विक्रम आपल्र्ा नािे केला.
 वमिालीचा अपिाि िगळिा एकाही महहला अििा पुरुष भारिीर् खेळाडूला
हा विक्रम साधिा आलेला नाही. विराट कोहलीच्र्ा खा्र्ािर सध्र्ा १९८३
धािा जमा आहेि.
 २००० धािांचा टप्पा ओलां डणारी वमिाली राज ही साििी महहला हक्रकेटपटू
ठरली आहे. र्ा र्ािीमध्र्े इंग्लंडची कालोस एडिड्सा ही २६०५ धािांसह
पहहल्र्ा स्थानािर आहे.
 पुरुषांमध्र्े मार्कटन गुहप्टल (२२७१), ब्रेंडन मॅकलम (२१४०) आशण विराट
कोहली (१९८३) हे अनुक्रमे एक िे िीन स्थानािर आहेि.
 वमिाली ही महहला हक्रकेटमध्र्े सिाावधक एकफििसीर् सामने (१९४)
खेळणारी हक्रकेटपटू असून, सिाावधक ६३७३ धािांचा विक्रमिेखील विच्र्ाच
नािे आहे.

Page No. 74
 २०२६चा फििा िल्डाकप मेहक्सको, कनडा आणि अमेररक
े मध्ये
 २०२६च्र्ा फििा िल्डाकपच्र्ा र्जमानपिाची सं धी मेहक्तसको, कॅनडा आशण
अमेररकेला िेण्र्ाि आली आहे.
 मेहक्तसको, कॅनडा आशण अमेररकेमे मोरोक्कोला मागे टाकि फििा िल्डाकपचे
र्जमानपि पटकािले.
 र्ामुळे सुमारे ३२ िषाांनंिर उत्तर अमेररकेि फििा िल्डाकपचे आर्ोजन
करण्र्ाि र्ेणार आहे.
 र्ापूिी अमेररकेने १९९४मध्र्े फििा िल्डा पचे र्जमानपि भूषविले होिे.
्र्ािेळी अमेररकन सं घ पहहल्र्ांिाच र्ा स्पधेसाठी पात्र ठरला होिा.
 र्ाआधी उत्तर अमेररकेने ३ िेळा फििा िल्डाकपचे र्जमानपि भूषविले आहे.
िर आफिकेने एकिा स्पधेचे आर्ोजन केले आहे.
 फििाचे अध्र्क्ष : शजआनी इन्िेंफटनो

उसेन बोल्टचा सहकारी नेस्टा काटार उत्तेजक द्रव्य चाचिीि िोषी

 जमैकाचा विश्वविक्रमिीर धािपटू उसेन बोल्ट डोफपिंग प्रकरणाि
अडकल्र्ामुळे ्र्ाला वबशजिंग ऑशलहम्पकमध्र्े शजिंकलेले सुिणा पिक परि
करािे लागले आहे.
 पररणामी एका ऑशलहम्पक स्पधेि सलग ९ सुिणा शजिंकण्र्ाचा ्र्ाचा विक्रम
रि करण्र्ाि आला आहे.
 वबशजिंग ऑशलहम्पकमध्र्े बोल्टचा सहकारी नेस्टा काटार उत्तेजक द्रव्र्
चाचणीि िोषी आढळल्र्ामुळे ्र्ाच्र्ािर कारिाई करण्र्ाि आली होिी.
 नेस्टा काटार ऑशलहम्पकमधील ररले शर्ाि प्रकाराि िोषी आढळला होिा. हा

Page No. 75
 खेळ प्रकार सांवघक असल्र्ामुळे र्ा प्रकरणाि उसेन बोल्टलाही िोषी
ठरिण्र्ाि आले आहे. पररणामी बोल्टचेही सुिणापिक परि घेण्र्ाि आले.
 वबशजिंग ऑशलहम्पकमध्र्े बोल्टने ९ सुिणापिके शजिंकली होिी. परंिु र्ा डोफपिंग
प्रकरणामुळे ्र्ाचे १ सुिणा परि घेण्र्ाि आले आहे.
 र्ा ४०० मीटर ररले शर्ािीची सुरिाि नेस्टा काटारने केली होिी. आशण उसेन
बोल्टने ३७.१० सेकंिाि शर्ाि पुणा करुन सुिणापिक पटकािले होिे.
 जमैकाकडून परि घेण्र्ाि आलेले सुिणा पिक आिा फत्रफनिाि टोबॅगो
संघाला वमळणार आहे. िसेच जपानला रौप्र् आशण ब्राशझलला कांस्र् पिक
वमळणार आहे.
 उसेन बोल्ट हा महान ऑशलहम्पक खेळाडूंपैकी एक म्हणुन ओळखला जािो.
परंिु र्ा डोफपिंग प्रकरणामुळे ्र्ाच्र्ा कारफकिीिर डाग लागला आहे.

वसमोना हालेपला फ्र

ें च ओपनचे जेिेपि
 िेंच ओपनमध्र्े महहला एकेरीच्र्ा अंविम सामन्र्ाि रोमाफनर्ाच्र्ा वसमोना
हालेपने अमेररकेच्र्ा स्लोन हस्टिन्सला नमिि िेंच ओपनचे जेिेपि
पटकािले.
 वसमोनाचे कारफकिीिील हे पहहले ग्रॅण्डस्लॅम विजेिेपि आहे. विने
हस्टिन्सचा ३-६, ६-४, ६-१ असा पराभि केला.
 र्ाआधी हालेपने िीनिेळा ग्रॅण्डस्लॅम स्पधेच्र्ा अंविम िेरीि धडक मारली
होिी. मात्र विला जेिेपिाने हुलकािणी फिली होिी.
 विने २०१४ आशण २०१७मध्र्े िेंच ओपनमध्र्े िार्नलपर्ांि मजल मारली
होिी. िर र्ािषी ऑस्टरेशलर्न ओपनमच्र्ा िानलमध्र्े विला कॅरोशलन
िोहज्नर्ाकीकडून पराभि स्िीकारािा लागला होिा.
Page No. 76
 मागील ४० िषाांि ग्रॅण्डस्लॅम वमळिणारी वसमोना हालेप ही रोमाफनर्ाची
पहहली खेळाडू ठरली आहे.

राि
े ल निालला ११व्या िेळेस फ्र
ें च ओपनचे जेिेपि
 क्तले कोटाचा बािशहा स्पेनचा टेफनसपटू रािेल
निाल र्ाने ११व्र्ा िेळेस िेंच ओपन ग्रँडस्लॅम
टेफनस स्पधेचे जेिेपि पटकिि विक्रम केला
आहे.
 िेंच ओपनच्र्ा पुरुष एकेरीिील अंविम सामन्र्ाि
निालने ऑहस्टरर्ाच्र्ा डॉमफनक विएमचा ६-४,
६-३ आशण ६-२ असा सरळ िीन सेटमध्र्े
पराभि केला.
 िसेच १९९५नंिर ग्रँडस्लॅमच्र्ा अंविम िेरीि पोहोचणारा विएम हा
ऑहस्टरर्ाचा पहहला खेळाडू ठरला आहे.
 जागविक क्रमिारीि पहहल्र्ा स्थानी असलेल्र्ा ३२ िषीर् निालने र्ापूिी
२००५ िे २००८, २०१० िे २०१४ िसेच गििषी िेंच ओपनचे विजेिेपि
वमळिले होिे.
 अकराव्र्ांिा विजेिेपि वमळिि निालने मागाारेट कोटा र्ांच्र्ा अकरा
विजेिेपिांच्र्ा विक्रमाची बरोबरी केली.
 ्र्ाचे कारफकिीिील हे १७िे ग्रँडस्लॅम अशजिंक्तर्पि आहे. निालने िेंच ओपन
स्पधाा अकरािेळा, अमेररकन ओपन िीन िेळा, विम्बल्डन िोन िेळा आशण
ऑस्टरेशलर्न ओपन एकिेळा शजिंकली आहे. िसेच ऑशलहम्पकमध्र्े ्र्ाने
एकिा सुिणापिक शजिंकले आहे.

Page No. 77
 सिाावधक ग्रँडस्लॅम शजिंकणाऱ्या रॉजर िेडररपेक्षा (२०) निाल आिा िीन
ग्रँडस्लॅम जेिेपिांनी मागे आहे.

न्यूणझलंड महहला संघाचा एकफििसीय हक्रक

े टमध्ये सिाावर्धक र्धािांचा
विक्रम
 न्र्ूशझलंडच्र्ा महहला हक्रकेट संघाने एकफििसीर् सामन्र्ाि आर्लांड विरुद्ध
खेळिाना ५० षटकांमध्र्े ४ गडी गमािून सिाावधक ४९० धािांचा विक्रम
केला.
 एकफििसीर् हक्रकेटच्र्ा इविहासाि ही सिाावधक धािसंख्र्ा ठरली.
न्र्ूशझलंडच्र्ा महहला हक्रकेट संघाने ्र्ांच्र्ाच सं घाचा ४५५ धािांचा र्ापूिीचा
विक्रमही र्ा खेळीमुळे मोडला.
 र्ापूिी १९९७मध्र्े पाफकस्िान विरुद्ध न्र्ुशझलंडच्र्ा महहला संघाने ५ गडी
गमािून ४५५ धािा केल्र्ा हो्र्ा.
 किान सुझी बॅट्स (९४ चेंडूंि १५१ धािा), िलंिाज मॅडी ग्रीन (७७ चेंडूि
१२१ धािा), जेस िॅटफकन (५९ चेंडूंि ६२ धािा), अमेला केर (४५ चेंडूंि ८१
धािा) र्ांच्र्ा खेळीमुळे न्र्ूशझलंड सं घ ही कामवगरी करू शकला.
 इंग्लंडच्र्ा पुरुषांच्र्ा सं घाने २०१६मध्र्े पाफकस्िानविरोधाि ४४४ धािा केल्र्ा
हो्र्ा िो विक्रमही र्ा महहलांनी मोडून काढला.

इंग्लंडच्या महहला संघाकडून टी- २०मर्धील सिोच्च र्धािसंख्येची नोंि

 इंग्लंडच्र्ा महहला संघाने िशक्षण अफिकेविरुद्ध २० षटकांि २५० धािा करि
टी- २० हक्रकेटमधील सिोच्च धािसंख्र्ेची नोंि केली.

Page No. 78
 न्र्ूझीलंड महहला संघाने अिघ्र्ा काही िासांपूिीच केलेला विक्रम इंग्लंडने
मोडला आहे. र्ापूिी न्र्ूझीलंडने िशक्षण आफिकेविरुद्ध २० षटकांि २१६
धािा केल्र्ा हो्र्ा.
 इंग्लंड, न्र्ूझीलंड आशण िशक्षण आफिकेच्र्ा महहला सं घांच्र्ा विरंगी टी-२०
माशलकेमध्र्े र्ा विक्रमाची नोंि झाली आहे.

इंग्लंडचा एकफििसीय हक्रक

े टमर्धील सिाावर्धक र्धािांचा विक्रम
 इंग्लंडने ऑस्टरेशलर्ाविरुद्धच्र्ा सामन्र्ाि ५० षटकांि ४८१ अशी धािसंख्र्ा
उभारि एकफििसीर् हक्रकेटमधील सिाावधक धािांच्र्ा विश्वविक्रमाला
गिसणी घािली.
 र्ापूिीही हा विश्वविक्रम इंग्लंडच्र्ाच नािािर होिा. ्र्ांनी पाफकस्िानविरुद्ध
४४४ धािा केल्र्ा हो्र्ा. ्र्ाखालोखाल श्रीलंकेने नेिरलँड्सविरुद्ध ४४३
धािा केल्र्ा आहेि.
 इंग्लंडसाठी जॉनी बेअरस्टोव्हने र्ािेळी ९२ चेंडूंि १५ चौकार ि ५
षटकारांच्र्ा जोरािर १३९ धािांची धडाकेबाज खेळी साकारली.
 िर अॅलेक्तस हेल्सने ९२ चेंडूंि १६ चौकार ि ५ षटकारांच्र्ा जोरािर १४७
धािांची िुिानी खेळी साकारली.

भारिािर माि करि बांगलािेिला आणिया चषक विजेिेपि

 सहा िेळा आशशर्ा चषक स्पधेचे विजेिेपि पटकािणाऱ्या भारिीर् महहला
संघािर माि करि बांगलािेशने र्ा स्पधेचे विजेिेपि पटकािले.
बांगलािेशचे हे पहहलेच टी-२० आशशर्ा चषक विजेिेपि ठरले.

Page No. 79
 मलेशशर्ाि पार पडलेल्र्ा आशशर्ा चषकािर आपले नाि कोरि
बांगलािेशच्र्ा महहला सं घाने ऐविहावसक कामवगरीची नोंि केली.
 बांगलािेशची रुमाना अहमि हहने अष्ट्पैलू खेळ करि सामनािीराचा फकिाब
पटकािला.
 अंविम सामन्र्ाि जेिेपिाची मह््िाकांक्षा बाळगणाऱ्या भारिीर् खेळाडूंच्र्ा
खराब क्षेत्ररक्षणामुळे भारिाला हा सामना गमिािा लागला.
 अंविम सामन्र्ाि भारिाने बांगलािेशला विजर्ासाठी ११३ धािांचे आव्हान
फिले. बांगलािेशने हे आव्हान ३ गडी राखून पूणा करि आशशर्ा चषकािर
नाि कोरले.

कसोटीमध्ये णिखर र्धिनचा उपहाराआर्धी ििक करण्याचा विक्रम

 अिगाशणस्िानविरुद्ध कसोटी सामन्र्ाि भारिाचा सलामीिीर शशखर धिनने
अनोख्र्ा विक्रमाची नोंि केली आहे.
 कसोटी हक्रकेटमध्र्े उपहाराआधीच शिक झळकािणारा शशखर धिन
पहहला भारिीर् खेळाडू ठरला आहे.
 र्ाआधी ५ खेळाडूंना अशी करामि करिा आलेली आहे. (शव्हक्तटर टरम्पर,
चाली मॅकाटानी, डॉन ब्रॅडमन, माजीि खान, डेशव्हड िॉनार)
 शशखरने आक्रमक िटकेबाजीच्र्ा जोरािर उपहारापर्ांि नाबाि १०४ धािांची
खेळी केली. र्ा खेळीमध्र्े १९ चौकार आशण ३ षटकारांचा समािेश होिा.
 बंगळुरूच्र्ा वचन्नास्िामी स्टेफडर्मिर अिगाशणस्िान विरोधाि हा ऐविहावसक
कसोटी सामना सुरु आहे. अिगाशणस्िानचा हा पहहला आंिरराष्ट्रीर् कसोटी
सामना आहे.

Page No. 80
 न्यूझीलंडची अमेणलया क
े र एकफििसीय हक्रक े टमध्ये हिििक करिारी
े टपटू
सिााि िरुि हक्रक
 न्र्ूझीलंडची अष्ट्पैलू हक्रकेटपटू अॅमेशलर्ा केर एकफििसीर् हक्रकेटमध्र्े
हद्वशिक करणारी सिााि िरुण हक्रकेटपटू ठरली आहे.
 अिघ्र्ा १७व्र्ा िषी अॅमेशलर्ाने आर्लांड विरुध्िच्र्ा सामन्र्ाि १४५ चेंडूि ३१
चौकार आशण २ षटकारांची बरसाि करि नाबाि २३२ धािा केल्र्ा.
 एकफििसीर् सामन्र्ािील हे विचे पहहलेच शिक आहे. विने आपल्र्ा
पहहल्र्ाच शिकाला हद्वशिकाि पररिर्थिि करण्र्ाचा पराक्रम िेखील केला.
 र्ानंिर अॅमेशलर्ाने गोलंिाजीिही कमाल िाखिि आर्लांडच्र्ा पाच
िलंिाजांना माघारी पाठिून संघाला सहज वमळिून फिला.
 पुरुष आशण महहलांमध्र्े एकफििसीर् हक्रकेटमध्र्े इिक्तर्ा कमी िर्ाि (१७
िषा २४३ फििस) हद्वशिक ठोकणारी िी पहहली हक्रकेटपटू ठरली आहे.
 महहला हक्रकेटमध्र्े िन-डेि २०० धािा ठोकण्र्ाचा विक्रम र्ापूिी
ऑस्टरेशलर्ाच्र्ा बेशलिंडा क्तलाकाने केला होिा.
 महहला एकफििसीर् हक्रकेटमध्र्े सिाावधक धािा करणारे िलंिाज :-
 अॅमेशलर्ा केर (न्र्ूझीलंड) : नाबाि २३२ धािा वि. आर्लांड
 बेशलिंडा क्तलाका (ऑस्टरेशलर्ा) : नाबाि २२९ धािा वि. डेन्माका
 फििी शमाा (भारि) : १८८ धािा वि. आर्लांड

रॉजर ि
े डरर जागविक क्रमिारीि पुन्हा पहहल्या स्थानी
 टेफनसचा अनशभषीक्ति सम्राट म्हणून ओळख असलेला हस्ि्झलांडचा रॉजर
िेडरर पुन्हा एकिा जागविक क्रमिारीि पहहल्र्ा स्थानािर आलेला आहे.

Page No. 81
 स्टुटगाडा ओपन स्पधेच्र्ा अंविम िेरीि वमलोस राओफनकिर माि करि
आपला पहहले स्थान पुन्हा एकिा कार्म राखले आहे.
 िेडररचे हे ९८िे विजेिेपि ठरले. अंविम िेरीि िेडररने वमलोस राओफनकिर
६-४, ७-६(३) अशा िरकाने माि केली.
 र्ासह िेडररने आपला कट्टर प्रविस्पधी स्पेनचा ‘क्तले कोटाचा बािशाह’ रािेल
निालला फपछाडीिर टाकले आहे.
 िेडररने गेल्र्ा एक िषाापासून ग्रास कोटािर एकही पराभि प्करलेला नाही.
िसेच, एक िषाापासून िो क्तले कोटािर एकही सामना खेळलेला नाही.

िीफपका क
ु मारीला विश्वचषक विरंिाजी स्पर्धेि सुििापिक
 भारिीर् विरंिाज िीफपका कुमारी हहने विश्वचषक विरंिाजी स्पधेि महहला
ररकव्हा गटाि सुिणापिक शजिंकले.
 िीफपकाने अंविम िेरीि जमानीच्र्ा वमशेली क्रोपेन हहला ७-३ असे पराभूि
केले. अशा प्रकारे विने सहा िषाांनंिर जागविक स्पधेि सुिणापिक शजिंकले
आहे.
 िीफपकाने र्ाआधी २०१२मध्र्े अंिाल्र्ा र्ेिे जागविक स्पधेि सुिणापिक
शजिंकले होिे, िर २०११, २०१२, २०१३ आशण २०१५ मध्र्े झालेल्र्ा
विश्वचषकाि विने चार िेळेस रौप्र्पिक शजिंकले आहे.

नेमबाजी विश्वचषक स्पर्धेि मनू भाक

े रला सुििापिक
 जमानीि सुरु असलेल्र्ा आर्एसएसएि नेमबाजी विश्वचषक स्पधेि भारिाची
नेमबाज मनू भाकेरने चीनच्र्ा कार्मान लूिर माि करि सुिणापिक शजिंकले.

Page No. 82
 १६ िषीर् मनुने १० मीटर एअर फपस्िुल प्रकाराि २४२.५ गुणांची कमाई करि
विक्रमाची नोंि केली. र्ा िषाािील मनूचे हे साििे सुिणापिक आहे.
 मनूने र्ाआधी र्ाच स्पधेि आपली सहकारी महहमा अग्रिालसोबि सांवघक
प्रकाराि कांस्र्पिकाचीही कमाई केली.
 र्ाच स्पधेि भारिाच्र्ा उिर्िीर आशण विजर्िीर वसद्धु र्ा जुळर्ा भािांनी
आपला सहकारी राजकंिर वसिंह र्ाच्र्ासोबि २५ मीटर फपस्िुल प्रकाराि
सांवघक सुिणापिकाची कमाई केली आहे.
 उिर्िीरने २५ मीटर फपस्िुल प्रकाराि िैर्हक्तिक कांस्र्पिकाचीही कमाई
केली. िर अफनश भनिालाने २५ मीटर रॅफपड िार्र फपस्िुल प्रकाराि
कांस्र्पिक पटकािले.

Page No. 83
 विज्ञान-िंत्रज्ञान
अवग्न ५ या बलेहस्टक क्षेपिास्त्राचे यिस्िी प्रक्षेपि
 ओफिशािील बालासोर र्ेिील डॉ. अब्ुल कलाम बेटािरून स्ििेशी
बनािटीच्र्ा अवग्न ५ र्ा बॅलेहस्टक क्षेपणास्त्राचे र्शस्िी प्रक्षेपण करण्र्ाि
आले.
 लांब पल्ला गाठण्र्ाची क्षमिा असलेल्र्ा र्ा बॅलेहस्टक क्षेपणास्त्रािरून
अण्िस्त्रे िाहून नेिा र्ेऊ शकिाि.
 र्ा क्षेपणास्त्राची मारक क्षमिा ५००० फकमी इिकी असून, हे क्षेपणास्त्र
जवमनीिरून जवमनीिरून मारा करू शकिे. र्ा क्षेपणास्त्राची लांबी २० मीटर
िर िजन ५० टन आहे.
 अवग्न ५ची ही सहािी चाचणी ठरली. र्ा क्षेपणास्त्राच्र्ा र्ापूिीच्र्ा सिा पाच
चाचण्र्ा र्शस्िी ठरल्र्ा हो्र्ा.
 इिर अवग्न ५च्र्ा िुलनेि हे सिााि अ्र्ाधुफनक क्षेपणास्त्र आहे. हे नेशव्हगेशन
आशण फिशा िशाक, िॉरहेड आशण इंशजनसंबंधी निीन िंत्रज्ञानांनी र्ुक्ति आहे.

भारि आणि नेपाळिरम्यान सूया फकरि-१३ युद्धसराि

 भारि आशण नेपाळ िेशांनी परस्पर लष्करी समन्िर् स्थाफपि करण्र्ासाठी ३०
मे िे १२ जून िरम्र्ान उत्तराखंडमधील फपिोरागड र्ेिे सूर्ा फकरण १३ र्ा
संर्ुक्ति र्ुद्ध सरािाचे आर्ोजन केले.
 र्ा लष्करी सरािाचा मुख्र् उिेश िहशििािविरोधी कारिार्ांविरुध्ि िोन्ही
िेशांमधील सैन्र्ामध्र्े समन्िर् प्रस्थाफपि करणे हा आहे.
 िसेच अविुगाम आशण पिािीर् प्रिेशािील िहशििािी कारिार्ांना सडेिोड
Page No. 84
 उत्तर िेणे, हािेखील र्ा र्ुद्धसरािाचा हेिू आहे.
 र्ा सरािामध्र्े ३०० भारिीर् ि नेपाळी सैफनकांनी सहभाग घेिला आहे.
सैफनकांच्र्ा सहभागाच्र्ा िृष्ट्ीने सूर्ा फकरण १३ हा सिााि मोठा सैन्र् अभ्र्ास
आहे.

 सूर्ा फकरण र्ुद्धसराि िर सहा महहन्र्ांच्र्ा अंिराने भारि ि नेपाळ र्ा

िेशांमध्र्े आर्ोशजि करण्र्ाि र्ेिो.
 सैन्र् समन्िर्ासह आपत्ती व्र्िस्थापन ि बचाि र्ा मह्िाच्र्ा बाबींिर र्ा
सरािाि भर फिला जािो. र्ामुळे िोन्ही िेशांमधील हद्वपक्षीर् संबंध मजबूि
होण्र्ास मिि होिे.

अमेररका भारिाला सहा अपाचे हेणलकॉप्टर विकिार

 अमेररकेने भारिाला ९३ कोटी डॉलरमध्र्े सहा एएच ६४ इ अपाचे अटॅक
हेशलकॉप्टर विकण्र्ाच्र्ा व्र्िहारास मंजुरी फिली आहे.
 अपाचे हेशलकॉप्टरमुळे भारिाची संरक्षण क्षमिा िाढेल िसेच ्र्ांचे सैन्र्िलही
आधुफनक होईल. अंिगाि िसेच बाहेरील हल्ल्र्ांना िोंड िेण्र्ास भारि सक्षम
होईल.
 अपाचे हेशलकॉप्टरच्र्ा समोरील भागाि असलेल्र्ा सेन्सरमुळे रात्रीही
हेशलकॉप्टरचे उड्डाण करिा र्ेईल.
 अमेररकेमध्र्े अपाचे लढाऊ हेशलकॉप्टरचे लॉकहहड मार्कटन, जनरल इलेहक्तटक
आशण रेविर्ॉन हे मोठे कंत्राटिार आहेि.
 हेशलकॉप्टर व्र्विररक्ति र्ाि आग फनर्ंत्रण रडार, हेलिार्र लाँग्बो वमसाइल,
हस्टिंगर ब्लॉक आर्-९२ एच वमसाइल, नाईट शव्हजन सेन्सर आशण जड्िीर्

Page No. 85
 नौिहन प्रणालीच्र्ा (इनर्शशर्ल नेशव्हगेशन वसहस्टम्स) विक्रीचाही समािेश
आहे.
 भारि आशण अमेररकेिरम्र्ान हद्वपक्षीर् संरक्षण व्र्िहार िषा २००८ पासून
सुमारे ० िे १५ अब्ज डॉलरपर्ांि िाढला आहे.

भारि उपग्रह िंत्रज्ञान इिर िेिांना णिकवििार

 ज्र्ांच्र्ाकडे उपग्रह बांधणीची क्षमिा ि िंत्रज्ञान नाही अशा िेशाच्र्ा
िैज्ञाफनकांना उपग्रह िर्ार करण्र्ाचे विनामूल्र् प्रशशक्षण िेण्र्ाचे भारिाने
ठरविले आहे.
 १८ जूनपासून चार फििस शव्हएन्ना र्ेिे झालेल्र्ा संर्ुक्ति राष्ट्रसंघाच्र्ा
‘र्ुफनस्पेस+५०’ र्ा पररषिेि भारिाने स्िि:हून ही िर्ारी िशाविली आहे.
 संर्ुक्ति अरब अवमरािीसह आफिकेिील िेशांना हे प्रशशक्षण विनामूल्र् फिले
जाईल. मात्र ज्र्ांना प्रशशक्षण द्ार्चे ्र्ा िैज्ञाफनकांच्र्ा फनिडीि भारिाची
भूवमका असेल.
 अशाप्रकारे भारिाने प्रशशशक्षि केलेल्र्ा अन्र् िेशांच्र्ा िैज्ञाफनकांनी भविष्र्ाि
िर्ार केलेले उपग्रह उत्तम ि सिा चाचण्र्ांमध्र्े उिरणारे असिील, िर असे
उपग्रह इस्रो आपल्र्ा अवग्नबाणांनी अंिराळाि सोडण्र्ासही मिि करेल.
 बाह्य अिकाशाचा िक्ति शांििापूणा कामांसाठी िापर करण्र्ाविषर्ीची
संर्ुक्ति राष्ट्र संघाचा पहहला करार सन १९६८मध्र्े झाला. ्र्ाि सहभागी
झालेल्र्ा िेशांची (र्ुफनस्पेस) िरिषी पररषि होिे.
 र्ंिाच्र्ा र्ा ५०व्र्ा पररषिेि मानिी कल्र्ाणासाठी अंिराळ संशोधनाचा
अवधक चांगला िापर कसा करिा र्ेईल, र्ािर चचाा झाली.
 र्ा पररषिेमध्र्े भारिाच्र्ा शशष्ट्मंडळाने िान्स, इस्रालर्, जपानसह १२
Page No. 86
 िेशांच्र्ा शास्त्रज्ञांबरोबर अिकाश सहकार्ाािर हद्वपक्षीर् चचाा केली.
 काही महहन्र्ांपूिीच आहण्िक घड्ाळ, छोट्या उपग्रहांसाठी इलेहक्तटरक
पोपल्शन र्ांचा विकास करण्र्ासाठी भारि-इस्रार्ल र्ांच्र्ाि करार झाला
आहे.
 अन्र् ग्रहांिरील मोहहमांसाठी सहकार्ा करण्र्ाविषर्ी भारिाने िान्सबरोबर
माचामध्र्े करार केला आला आहे.

पासपोटा काढण्याची प्रहक्रया मोबाइल अपिारे आिखी सुलभ

 मोिी सरकारच्र्ा मह्िकांक्षी फडशजटल इंफडर्ा मोहहमेअंिगाि पासपोटा
काढण्र्ाची प्रहक्रर्ा आणखी सुलभ करण्र्ाि आली आहे.
 ‘पासपोटा सेिा’ र्ा मोबाइल अॅपद्वारे आिा िेशाच्र्ा कोण्र्ाही भागािून
घरबसल्र्ा पासपोटासाठी अजा करिा र्ेणार आहे. अजा भरून प्रहक्रर्ा पूणा
झाल्र्ािर पासपोटा घरपोच वमळणार आहे.
 पासपोटा बनविण्र्ासाठी आिा जन्मिाखला िेण्र्ाची गरज नाही. जन्मिाखला
नसल्र्ास आधार काडा, डराइशव्हंग लाइसन्सिरील जन्मिारीख ग्राह्य धरली
जाईल.
 अनाि आश्रमािील मुला-मुलींना िेिील मुख्र् व्र्िस्थापक जी जन्मिारीख
िेिील, िीच ग्राह्य धरली जाईल.
 िसेच साधू-संन्र्ासींना पासपोटासाठी अजा करिाना आई-िफडलांच्र्ा जागी
्र्ाच्र्ा गुरूंचे नाि िेण्र्ाची मुभा असेल.
 घटस्िोफटि महहलांचा अजा स्िीकारिाना ्र्ांच्र्ा आधीच्र्ा पिीचे नाि
विचारले जाणार नाही.

Page No. 87
 पासपोटासाठीचे हे अॅप गुगल प्ले स्टोअरमधून डाऊनलोड करिा र्ेऊ शकिे.
पासपोटासंबंवधि सिा कामे र्ा अॅपद्वारे केली जाणार आहेि.

चांद्रयान-२ मोहहमेि भारि हेणलयम-३चा िोर्ध घेिार

 भारिीर् अंिराळ संशोधन सं घटना (इस्रो) चंद्रािरील पुढील स्िारी अणुइंधन
म्हणून िापरिा र्ेऊ शकेल, अशा हेशलर्म-३ र्ा ुमीळ मूलद्रव्र्ाचा शोध
घेण्र्ासाठी असणार आहे.
 ऑक्तटोबरमध्र्े चांद्रर्ान-२ मोहहमेि सोडले जाणारे रोव्हर चंद्राच्र्ा
पृष्ठभागािर उिरून पाणी ि हेशलर्म-३चे अहस्ि्ि सापडिे का, हे
शोधण्र्ासाठी मृिािरणाचे (क्र
े स्ट) विश्लेषण करेल.
 आजिर कोणिाही िेश जेिे पोहोचला नाही, अशा चंद्राच्र्ा िशक्षणेकडील
बाजूस आर्िाकृिी रोव्हर उिरेल. चंद्रािरील अणुऊजेच्र्ा शोधासाठी ही
जगािील पहहलीच मोहीम असेल.
 चांद्रर्ान-२ मोहहमेि शहक्तिशाली अवग्नबाणाने ऑर्थबटर, लॅण्डर ि रोव्हर अशा
िीन गोष्ट्ी चंद्रािर पाठविल्र्ा जािील.
 र्ापैकी ऑर्थबटर चंद्राला प्रिशक्षणा करि राहील, िर लॅण्डर रोव्हरसह चंद्राच्र्ा
पृष्ठभागािर उिरेल. रोव्हर ही सौरऊजेिर चालणारी सहाचाकी गाडी असेल.
 फकमान १४ फििसांच्र्ा िास्िव्र्ाि रोव्हरने ४०० मी. फत्रज्र्ेच्र्ा पररसराि
िेरिटका मारून चंद्राच्र्ा मृिािरणाचे नमुने गोळा करािेि, अशी र्ोजना
आहे.
 रोव्हरने गोळा केलेली माहहिी ि छार्ावचत्रे लॅण्डरद्वारे पृथ्िीिर इस्रोच्र्ा
िैज्ञाफनकांकडे विश्लेषणासाठी पाठविली जाईल.
 हेशलर्म-३ हे द्रव्र् पृथ्िीिर अविुमीळ असले, िरी चंद्रािर िे मुबलक
Page No. 88
 प्रमाणाि असािे, असे िैज्ञाफनकांना िाटिे.
 र्ाचे कारण असे की, चंद्राला पृथ्िीप्रमाणे चुंबकीर् किच नसल्र्ाने लाखो
िषाांच्र्ा सौरिाऱ्यांच्र्ा माऱ्याने र्ा द्रव्र्ाचा चंद्रािर मोठा संचर् असािा, असे
मानले जािे.
 अमेररकेच्र्ा अपोलो मोहहमेनेही चंद्रािर हेशलर्म-३ असण्र्ाच्र्ा संभाव्र्िेस
ुजोरा वमळाला होिा.
 चंद्रािर एक िशलक्ष मेफटरक टन हेशलर्म-३ असािे, असा अंिाज आहे.
र्ापैकी २५ टक्के हेशलर्म-३ पृथ्िीिर आणणे शक्तर् झाले, िरी ्र्ाचा
अणुइंधन म्हणून िापर करून ्र्ािून जगाची २०० िे ५०० िषाांची ऊजेची
गरज भागू शकेल.
 हेशलर्म-३ अन्र् अणुइंधनांप्रमाणे फकरणो्सारी नाही. ्र्ाच्र्ा िापरानंिर
टाकाऊ शशल्लकच राहाि नसल्र्ाने, आहण्िक कचऱ्याच्र्ा विल्हेिाटीची
समस्र्ाही उरणार नाही.
 हेशलर्म-३चा िीजफनर्थमिीसाठी अणुइंधन म्हणून िापर सैद्धांविकिृष्ट्या
अशक्तर् नसला, िरी मागा खडिर आहे. हा पर्ाार् सध्र्ा कमालीचा महागडा
आहे.
 सध्र्ाचे अणुिंत्रज्ञान अणू विच्छेिनाचे आहे. हेशलर्म-३ हे अणुभट्ट्ांमध्र्े
इंधन म्हणून िापरार्चे झाले, िर ्र्ासाठी अणू सहम्मलन (अॅटॉवमक फ्र्ुजन)
िंत्रज्ञान िापरािे लागेल. िे सध्र्ा खूपच बाल्र्ािस्थेि आहे.
 चंद्रािरील हेशलर्म-३ संकशलि करून िे पृथ्िीिर कसे आणार्चे, हाही प्रश्न
अद्ाप अनुत्तरीि आहे. हे कूटप्रश्न भविष्र्ाि सुटले, िरी र्ाचा खचा फकिपि
परिडेल, हेही अनुत्तररि आहे.
 िैज्ञाफनक, व्र्ापारी ि लष्करी उपर्ोगांसाठी अमूल्र् नैसर्थगक द्रव्र्ांचा शोध

Page No. 89
 घेण्र्ासाठी माणसाची मह््िाकांक्षी नजर र्ाआधीच परग्रहांिर पोहोचली
आहे.
 अमेररका, चीन, भारि, जपान ि रशशर्ा र्ासारख्र्ा िेशांची सरकारे ्र्ासाठी
प्रर््नांि आहेि.
 एलॉन मस्क, जेि बेझोज, ररचडा ब्रॉस्नन असे अविधनाढ्य उद्ोगपिीही पुढे
सरसािि आहेि. चंद्रािर हेशलर्म-३ सापडल्र्ास ही स्पधाा अवधक िीव्र
होईल.

बेपत्ता मुलांचा मागोिा काढण्यासाठी ररयुनाइट अप

 िेशािील हरिलेल्र्ा मुलांना शोधून काढण्र्ाि उपर्ुक्ति ठरणाऱ्या ‘ररर्ुनाइट’
अॅपचे केंद्रीर् िाशणज्र् ि उद्ोग आशण नागरी उड्डाण मंत्री सुरेश प्रभू आशण
नोबेल पुरस्कार विजेिे कैलाश स्र्ािी र्ांनी अनािरण केले.
 बेपत्ता झालेल्र्ा मुलांचा मागोिा काढणारे हे पहहलेच अॅप आहे. हे अॅप
अँडरॉइड िसेच आर्ओएस अशा िोन्ही प्रकारच्र्ा मोबाईल ऑपरेफटिंग
प्रणालींसाठी उपलब्ध असेल.
 शांििेचा नोबेल पुरस्कार विजेिे कैलाश स्र्ािी संस्थापक असलेली
स्िर्ंसेिी संस्था ‘बचपन बचाओ आंिोलन’ आशण कॅपजेवमनी र्ा सॉफ्टिेअर
कंपनीच्र्ा संर्ुक्ति प्रर््नांिून हे अॅप विकवसि करण्र्ाि आले आहे.
 र्ा अॅपच्र्ा माध्र्मािून हरिलेल्र्ा मुलांचे आईिडील मुलांची छार्ावचत्रे,
्र्ांचा पत्ता, जन्मवचन्ह आिी माहहिी अपलोड करू शकिाि. पोशलस
ठाण्र्ामध्र्े िक्रार नोंििून हरिलेल्र्ा मुलांची ओळख पटिू शकिाि.
 हरिलेल्र्ा मुलांची ओळख पटविण्र्ासाठी इमेज रेकवग्नशन िसेच बेििर
आधाररि िेशशर्ल रेकवग्नशनसारख्र्ा सेिांचा अिलंब जाि आहे.

Page No. 90
 मुलांच्र्ा सुरक्षेसाठी कार्ारि असलेल्र्ा ‘बचपन बचाओ आंिोलन’ र्ा
िेशािील सिााि मोठ्या स्िर्ंसेिी संस्थेने बालहक्क संरक्षणासाठी कार्िे
बनविण्र्ाि मह््िाची भूवमका बजािली आहे.
 १९८०साली स्थापन झालेल्र्ा र्ा संस्थेने आिापर्ांि ८६ हजाराहून अवधक
मुलांना िेठवबगारीिून मुक्ति केले आहे.

Page No. 91
 विविर्ध अहिाल ि फनिेिांक
जागविक आिा फनिेिांकांि भारि ८४व्या स्थानी
 एखाद्ा िेशाने सकारा्मक विचार करि विकासाची अििा बिलाची आशा
धरल्र्ास होणाऱ्या पररणामांचा अभ्र्ास करण्र्ासाठी जागविक आशा
फनिेशांक काढण्र्ास सुरिाि करण्र्ाि आली आहे.
 केिळ एखाद्ाच क्षेत्रािील अभ्र्ासािरून क्रमिारी काढण्र्ाऐिजी िुलना्मक
बिलांचा अभ्र्ास करून राहुल िासलेकर र्ांनी ही निी र्ािी िर्ार केली
आहे.
 जगभरािील १३१ िेशांमध्र्े सिेक्षण करून िर्ार करण्र्ाि आलेल्र्ा र्ा
र्ािीि भारि ८४व्र्ा स्थानािर आहे.
 आशेमुळे एखाद्ा िेशाच्र्ा आर्थिक-सामाशजक पररस्थस्थिीि बिल घडून र्ेिो
का?, हे िपासण्र्ासाठी हे सिेक्षण केले गेले.
 एखािी सकारा्मक गोष्ट् घडािी, अशी अपेक्षा करणे म्हणजे आशा अशी
सिासामान्र् व्र्ाख्र्ा आहे. ही िैर्हक्तिक बाब असली िरी सिेक्षण करिाना
िी सामाशजक बाब म्हणून ध्र्ानाि घेिली गेली.
 िहशििाि, स्थलांिर आशण नैसर्थगक आपत्ती र्ामुळे जगभराि सिात्र
नकारा्मक िािािरण फनमााण होि असिाना लोकांमध्र्े आशेचा फकरण
कार्म राहािा, र्ा उिेशाने जागविक आशा फनिेशांकची सुरिाि करण्र्ाि
आली आहे.

 आपत्तीमध्र्े आशा कार्म ठेिल्र्ाने समाजामध्र्े कार् आशण फकिी बिल

झाला, नागररकांचे बिललेले जीिनमान आशण आर्थिक स्थस्थिी र्ाची छाननी
र्ा िेळी घेण्र्ाि आली.

Page No. 92
 िसेच, गेल्र्ा काही िषाांमधील सामाशजक ि इिर बिल, जागविक
बॅंकेसारख्र्ा संस्थांनी गोळा केलेली माहहिी र्ांचा अभ्र्ासही करण्र्ाि आला.
 एखाद्ा िेशाने संशोधनासाठी कार् केले, शशक्षणक्षेत्रािील प्रगिी,
नागररकांना पाणी आशण विजेसारख्र्ा सुविधा िेण्र्ासाठीचे प्रर््न, राजकीर्
स्थैर्ा र्ांचाही अभ्र्ास केला गेला.
 एखाद्ा िेशािील िीघाकालीन अििा अल्पकालीन बिलाचा फकिी प्रभाि
पडिो, र्ाचा अंिाज र्ा फनिेशांकामुळे र्ेिो.
 आरोग्र्, शशक्षण आशण उ्पन्न र्ा बाबींपलीकडे राजकारण, संशोधन
र्ांच्र्ाकडे पाहण्र्ाची गरज असली िरी र्ा मूळ बाबींशशिार् िेशाला
कोण्र्ाही बाबिीि आशा ठेििा र्ेणार नाही, असा सिेक्षणाचा फनष्कषा
आहे.
जागविक आिा फनिेिांक यािीिील प्रमुख िेि
क्रमांक िेि गुि
१. आर्लांड ०.७२७
७. वसिंगापूर ०.६९१
१७. अमेररका ०.६५१
२४. जपान ०.६२६
४४. भूिान ०.५६४
५३. चीन ०.५३१
७५. श्रीलंका ०.४८५
८४. भारि ०.४६८
१२७. पाफकस्िान ०.३०५

Page No. 93
 भारिाि मािा मृत्यूिराि कमालीची घट
 जागविक आरोग्र् सं घटनेच्र्ा आकडेिाडीनुसार, गेल्र्ा काही िषााि भारिाि
मािा मृ्र्ूिराि कमालीची घट झाली आहे.
 १९९०मध्र्े एक लाख जन्मांमागे ५५६ इिका असलेला मािा मृ्र्ू िर
२०१६मध्र्े १३०पर्ांि खाली आणण्र्ाि र्श आले आहे.
 २०३०पर्ांि हा िर ७०पर्ांि आणण्र्ाचे शाश्वि विकासाचे उहिष्ट् (सस्टेनेबल
डेव्हलपमेंट गोल) साध्र् करण्र्ाच्र्ा िृष्ट्ीने भारि प्रगिीपिािर आहे.
 भारिाने गभाििी मािांसाठी िजेिार आरोग्र् सुविधा पुरिण्र्ाच्र्ा िृष्ट्ीने
लक्षणीर् प्रर््न केले असून, २००५च्र्ा िुलनेि र्ासंबं धीच्र्ा सुविधा ुप्पट
मािांपर्ांि पोहचि आहेि.
 सािाजफनक रुग्णालर्ांमध्र्े होणाऱ्या प्रसुिींचे प्रमाण २००५मधील १८
टक्तक्तर्ांिरून विप्पट होऊन २०१६मध्र्े ५२ टक्के झाले आहे. खासगी
रुग्णालर्ांमिील प्रसुिीही गृहीि धरल्र्ा, िर हे प्रमाण ७९ टक्के आहे.
 जननी शशशु सुरक्षा कार्ाक्रमाद्वारे सािाजफनक रुग्णालर्ांमध्र्े फनशुल्क प्रिास
ि प्रसुिीमुळे र्ाबाबि शहरी ि ग्रामीण भागाि असलेली ििािि दूर होि
आहे.
 ्र्ाखेरीज सरकारी ि खासगी रुग्णालर्ांच्र्ा समन्िर्, प्रधानमंत्री सुरशक्षि
मािृ्ि अशभर्ानाअंिगाि गरोिरपणािील िपासण्र्ा, स्त्रीरोगिज्ज्ञांचा सल्ला
र्ांची िाढलेली उपलब्धिा, जोखमीच्र्ा प्रसुिींिर लक्ष ठेिणे आिींचा
सकारा्मक पररणाम झाला आहे.
 भारिाि २०१३च्र्ा िुलनेि मािा मृ्र्ू िराि िब्बल २२ टक्के घट झाली असून
२०११-१३मध्र्े िर लाखामागे १६७ असलेले हे प्रमाण २०१४-१६मध्र्े १३०िर
आल्र्ाचे समोर आले आहे.

Page No. 94
 भारि, चीन आणि पाफकस्िानच्या अण्िस्त्रांच्या संख्येि िाढ
 स्टॉकहोम इंटरनॅशनल पीस ररसचा इहन्स्टट्य
ू टच्र्ा (वसपरी) अहिालानुसार
भारि, चीन आशण पाफकस्िान र्ा िेशांनी गेल्र्ा िषाभराि अण्िस्त्रांच्र्ा
संख्र्ेि िाढ केली असल्र्ाची आकडेिारी समोर आली आहे.
 आशशर्ािील र्ा िीन प्रमुख िेशांनी गेल्र्ा िषाभराि अण्िस्त्र र्ंत्रणा अवधक
सुसज्ज केली असून अण्िस्त्रांच्र्ा संख्र्ेिही िाढ केली आहे.
 सध्र्ा हे विन्ही िेश अ्र्ाधुफनक आशण लहान अण्िस्त्रांच्र्ा विकासािर भर
िेि असल्र्ाचे वसपरीच्र्ा अहिालाि नमूि करण्र्ाि आले आहे.
 गेल्र्ा िषी चीनकडे असणाऱ्या अण्िस्त्रांची संख्र्ा २७० इिकी आहे. आिा
िी िाढून २८० िर पोहोचली आहे.
 भारिाकडे सध्र्ाच्र्ा घडीला १३०-१४० अण्िस्त्र असून पाफकस्िानकडे
असलेल्र्ा अण्िस्त्रांची संख्र्ा १४०-१५० इिकी आहे. अण्िस्त्रांच्र्ा संख्र्ेचा
विचार केल्र्ास पाफकस्िान आत्ताही भारिाच्र्ा पुढे आहे.
 गेल्र्ा िषाभराि र्ा विन्ही िेशांनी ्र्ांच्र्ा अण्िस्त्रांच्र्ा िाफ्र्ाि प्र्र्ेकी १०
अण्िस्त्रांनी िाढ केली आहे. मात्र र्ािील कोणिेही अण्िस्त्र डागण्र्ासाठी
क्षेपणास्त्राि लािण्र्ाि आलेले नाही.
 आशशर्ा खंडाि अण्िस्त्र स्पधाा सुरू असिाना पाशिमा्र् िेशांमध्र्े मात्र
स्थस्थरिा आहे, असे फनरीक्षण वसपरीने नोंििले आहे.
 अण्िस्त्रांच्र्ा बाबिीि संपन्न असलेल्र्ा िेशांनी आपल्र्ाकडील अण्िस्त्रांच्र्ा
संख्र्ेि कपाि केली फकिंिा स्थस्थर ठेिली आहे.
 र्ा अहिालानुसार, जागविक शक्तिी असलेले िेश अण्िस्त्रांची संख्र्ा कमी
करि असले िरी ्र्ांचे आधुफनकीकरण आशण मारक क्षमिा िाढविि आहेि.

Page No. 95
 अमेररकेने अण्िस्त्रांची संख्र्ा ६,८०० हून ६,४८० केली आहे. िर रशशर्ानेही
अण्िस्त्रांची संख्र्ा ७,०००हून कमी करुन ६,८५० केली आहे.
 जगभरािील अण्िस्त्र संपन्न िेशांकडे सद्स्थस्थिीला १४,४६५ अण्िस्त्र आहेि.
गेल्र्ा िषी हा आकडा १४,९३५ इिका होिा. र्ािील ९२ टक्के अण्िस्त्रे िक्ति
अमेररका आशण रशशर्ाकडे आहेि.

फब्रटनच्या प्रभाििाली महहलांच्या यािीि फप्रयंका जोिी

 सावित्रीबाई िुले पुणे विद्ापीठाच्र्ा माजी विद्ार्थिनी फप्रर्ंका जोशी र्ांचा

‘व्होग’ र्ा जगप्रवसद्ध मावसकाने फब्रटनमधील सिाांि प्रभािशाली महहलांच्र्ा
र्ािीमध्र्े समािेश केला आहे.
 फप्रर्ंका र्ांनी सावित्रीबाई िुले विद्ापीठामधून पििी ि पिव्र्ुत्तर अभ्र्ासक्रम
पूणा केल्र्ानंिर केंफब्रज विद्ापीठामध्र्े संशोधन करण्र्ास सुरुिाि केली
होिी.
 फप्रर्ंका र्ांच्र्ा संशोधनामुळे मानिी मेंदूिील लहान रेणूंच्र्ा औषधे आशण
चर्ापचय्र्ांना ओळखण्र्ािर लक्ष केंफद्रि केले गेले.
 अलझार्मसा रोगाचे मूळ कारण समजले जाणारे अमाइलॉइड बीटा प्रविने
क्तलंप िर्ार होण्र्ाशी र्ा प्रहक्रर्ेचा फनकटचा संबंध आहे.
 र्ा संशोधनांिगाि ्र्ांनी िर्ार केलेली लहान रेणुंचा साठा (मॉशलक्तर्ुल
लार्ब्ररी) हे असामान्र् संशोधन म्हणून िाखाणण्र्ाि आले आहे.
 र्ामधून केंफब्रज विद्ापीठामध्र्े अल्झार्मरिरील औषध िर्ार करण्र्ासाठी
सुरु करण्र्ाि आलेल्र्ा संशोधनास बळ वमळाले.
 सध्र्ा केंफब्रज विद्ापीठामध्र्े ररसचा िेलो म्हणून कार्ारि असलेल्र्ा फप्रर्ंकाने
Page No. 96
 अल्झार्मसा आजारािरील संशोधनामध्र्े आघाडी घेिली आहे.
 िोब्सा र्ा जगप्रवसद्ध फनर्िकाशलकाने ‘अंडर ३०, सार्न्स अँड हेल्िकेअर’ र्ा
अंकामध्र्े विविध क्षेत्रांमध्र्े भरीि र्ोगिान िेणाऱ्या िरुणांच्र्ा (३०
िषाांखालील) र्ािीमध्र्े फप्रर्ंकाचा समािेश करुन नुकिाच ्र्ांच्र्ा
संशोधना्मक कार्ााचा गौरि केला होिा.
 व्होगने प्रवसद्ध केलेल्र्ा जुलैमधील अंकासाठीच्र्ा मुखपृष्ठािर फप्रर्ंका र्ांना
मानाचे स्थान िेण्र्ाि आले आहे.
 व्होगने र्ा र्ािीि हॅरी पॉटर र्ा जगप्रवसद्ध कािंबरीमाशलकेच्र्ा लेशखका जे के
रोशलिंग र्ांनाही स्थान फिले आहे.

सीआयएच्या अहिालानुसार आरएसएस राष्ट्रिािी संघटना

 अमेररकन गुिचर संस्था सीआर्एने नुक्र्ाच प्रवसद्ध केलेल्र्ा अहिालाि
विश्व हहिंदू पररषि आशण बजरंग िल र्ा िोन संघटनांचा उल्लेख ‘धार्थमक
िहशििािी समूह’ असा केला आहे.
 राजकीर् िबाि टाकणाऱ्या संघटनांच्र्ा र्ािीि सीआर्एने र्ा बजरंग िल
आशण विहहिंपचे नाि समाविष्ट् केले आहे.
 र्ाशशिार् राष्ट्रीर् स्िर्ंसेिक संघ (आरएसएस) ही संघटना राष्ट्रिािी
असल्र्ाचे फनरीक्षण सीआर्एने नोंििले आहे.
 सीआर्एने काश्मीरच्र्ा हुर्ररर्ि कॉन्िरन्सला िुटीरिािािी संघटना
असल्र्ाचे नमूि केले आहे.
 िर राज्र्सभा खासिार मौलाना मेहमूि मिानी र्ांच्र्ा उलेमा-ए-हहिंि र्ा
संघटनेला धार्थमक संघटनेचा िजाा िेण्र्ाि आलार्.
Page No. 97
 ‘ि िल्डा िॅक्तटबुक’ हे अमेररकेच्र्ा सीआर्ए र्ा गुिचर संघटनेचे िार्कषक
प्रकाशन आहे. र्ामध्र्े िेशांचा इविहास, भूगोल, सरकार, अिाव्र्िस्था, उजाा,
िळणिळण सेिा, लष्कर र्ाबाबिची माहहिी फिलेली असिे.

भारि महहला सुरक्षेच्या िृष्ट्ीने सिाावर्धक र्धोकािायक िेि

 भारि हा महहला सुरक्षेच्र्ा िृष्ट्ीने सिाावधक धोकािार्क िेश आहे, अशी
माहहिी िॉमसन रॉर्टसा िाऊंडेशनने प्रवसद्ध केलेल्र्ा अहिालािून समोर
आली आहे.
 भारिाि महहलांिर आशण अल्पिर्ीन मुलींिर होणाऱ्या िाढ्र्ा
अ्र्ाचारांमुळे र्ा अहिालाि भारिाचा उल्लेख धोकािार्क िेश म्हणून केला
आहे.
 िॉमस रॉर्टसाने २०११साली अशीच पाहणी केली होिी. ्र्ािेळी महहलांसाठी
सिााि धोकािार्क िेशांच्र्ा क्रमिारीि भारि चौथ्र्ा ि पाक पाचव्र्ा
क्रमांकािर होिा. र्ंिा पाफकस्िान सहाव्र्ा स्थानी आहे.
 या अहिालािील ठळक मुद्दे :
 धोकािार्क िेशांच्र्ा र्ािीि र्ा िाऊंडेशनने भारिाला पहहले स्थान फिले
आहे. िर र्ुद्धभूमीचे स्िरूप आलेल्र्ा अिगाशणस्िान आशण सीररर्ाला
अनुक्रमे ुसरा आशण विसरा क्रमांक िेण्र्ाि आला आहे. र्ानंिर सोमाशलर्ा
आशण सौिी अरेवबर्ाचा क्रमांक लागिो.
 भारिाि लैंवगक अ्र्ाचाराचे गुन्हे सिाावधक. महहलांसोबि होणारा हहिंसाचार
आशण ्र्ांना शरीर विक्रर् व्र्िसार्ाि ढकलण्र्ाचे प्रमाणही जगाच्र्ा िुलनेि
भारिाि जास्ि.
 महहलांबाबिचा अनािार भारिाि साि्र्ाने फिसून र्ेिो आहे. २००७ िे
Page No. 98
 २०१६ र्ा कालािधीि भारिाि महहलांिर झालेल्र्ा अ्र्ाचारांचे प्रमाण ८३
टक्तक्तर्ांनी िाढले आहेि.
 भारिाि िर िासाला बला्काराच्र्ा फकिंिा लैंवगक छळाच्र्ा िीन िे चार
िक्रारी नोंििल्र्ा जाि आहेि.

िेिाि सिाावर्धक बोलल्या जािाऱ्या भाषेि मराठी भाषा विसऱ्या स्थानी

 िेशाि सिाावधक बोलल्र्ा जाणाऱ्या भाषेि मराठीने िेलुगू भाषेला मागे
टाकले असून, र्ा र्ािीि मराठी भाषा आिा विसऱ्या स्थानी पोहोचली आहे.
 २०११मधील जनगणनेच्र्ा आधारे िेशािील कोणिी भाषा फकिी बोलली
जािे र्ाची र्ािी िर्ार करण्र्ाि आली आहे.
 र्ा र्ािीमध्र्े हहिंिी भाषा पहहल्र्ा स्थानी असून, हहिंिी मािृभाषा असलेल्र्ांचे
प्रमाण २००१ सालच्र्ा ४१.०३ टक्तक्तर्ांिरुन ४३.६३ टक्तक्तर्ांिर पोहोचले आहे.
 िर बंगाली भाषा ही ुसऱ्या स्थानी आहे. बंगाली मािृभाषा असलेल्र्ांचे
प्रमाण ८.१ टक्तक्तर्ांिरुन ८.३ टक्तक्तर्ांिर पोहोचले आहे.
 मराठी भाषा बोलणाऱ्यांचे प्रमाण २००१च्र्ा िुलनेि ६.९९ टक्तक्तर्ांिरुन
२०११मध्र्े ७.०९ टक्तक्तर्ांिर पोहोचले आहे.
 मराठीने र्ाबाबिीि िेलुगूला मागे टाकले आहे. िेलुगू भाषा बोलणाऱ्यांचे
प्रमाण २००१च्र् िुलनेि ७.१९ टक्तक्तर्ांिरुन ६.९३ टक्तक्तर्ांिर घसरले आहे.
 मािृभाषेच्र्ा र्ािीि उदूा सािव्र्ा स्थानी असून २००१मध्र्े उदूा भाषा सहाव्र्ा
स्थानी होिी. आिा गुजरािी भाषा सहाव्र्ा स्थानी आहे.
 िेशािील २.६ लाख लोकांनी इंग्रजी ही मािृभाषा असल्र्ाचे सांवगिले.
महाराष्ट्राि इंग्रजी भाषा बोलणाऱ्यांचे प्रमाण सिाावधक असून राज्र्ािील १.०६

Page No. 99
 लाख लोकांची इंग्रजी मािृभाषा आहे.
 िेशाि िक्ति २४,८२१ लोकांनी संस्कृि ही मािृभाषा असल्र्ाचे म्हटले आहे.
भाषा बोलणाऱ्यांच्र्ा संख्र्ेनुसार संस्कृि भाषा बोडो, मशणपुरी, कोकणी
भाषेच्र्ाही खाली आहे.
 कोकणीलाही असाच अनुभि आला आहे. िेशाि २२.५६ लाख लोकांनी
आपली मािृभाषा कोकणी असल्र्ाची नोंि केली आहे. पण २००१च्र्ा
आकडेिारीच्र्ा िुलनेि ही संख्र्ा २.३२ लाखांनी घटली आहे.
 गोव्र्ािील मराठी भाषकांची सख्र्ा २००१च्र्ा िुलनेि २०११मध्र्े १.४५
लाखांनी घटली आहे.

मुंबई िेिािील सिााि महागडे िहर

 न्र्ूर्ॉकाच्र्ा इंटरनॅशनल कन्सहल्टिंग िमा मसारच्र्ा अहिालानुसार िेशाच्र्ा
आर्थिक राजधानीने मुंबई शहर हे िेशािील सिााि महागडे शहर ठरले आहे.
 मसारच्र्ा कॉस्ट ऑि शलशव्हंगने २०१८मध्र्े र्ा संिभााि केलेल्र्ा सिेक्षणाचा
अहिाल प्रवसद्ध करण्र्ाि आला आहे.
 जगािील एकूण २०९ प्रमुख शहरांमध्र्े हा सव्हे करण्र्ाि आला आहे. प्र्र्ेक
शहरािील २०० िस्िूंच्र्ा िरांची िुलना करून ्र्ाआधारािरच र्ा शहरांची
महागडे शहर म्हणून क्रमिारी फनशिि करण्र्ाि आली आहे.
 २०० िस्िूंमध्र्े प्रामुख्र्ाने शेिी उ्पािने, दूध उ्पािने, अिजड उ्पािने र्ा
उ्पािनांचे ्र्ा ्र्ा शहरािील असणारे िर िपासून पाहण्र्ाि आले.
 जागविक पािळीिर करण्र्ाि आलेल्र्ा र्ा सिेक्षणामध्र्े मुंबईसोबिच
फिल्ली, चेन्नई, बंगळुरू, कोलकािा र्ा भारिािील अन्र् चार शहरांचाही
समािेश आहे.
Page No. 100
 जगाच्र्ा पािळीिर राहण्र्ासाठी महागड्ा असणाऱ्या शहरांमध्र्े संपूणा
जगाि हाँगकाँग हे शहर सिााि महागडे शहर ठरले आहे.
 िेशाि पहहल्र्ा क्रमांकािर असलेल्र्ा मुंबईचा जगािील र्ािीि मात्र ५५िा
क्रमांक आहे. फिल्ली १०३, चेन्नई १४४, बंगळुरू १७० िर कोलकािा १८२व्र्ा
स्थानािर आहे.
 र्ा सिेक्षणामध्र्े समाविष्ट् करण्र्ाि आलेल्र्ा भारिीर् शहरांमध्र्े महागाईचा
िर ५.५७ टक्के नोंििण्र्ाि आला आहे.

Page No. 101

 निीन फनयुक्त्या ि राजीनामे
बक
ा िायर हथिे, अमेझॉन आणि जे.पी. मॉगान यांच्या हेल्थक
े अर क
ं पनीची
र्धुरा अिुल गािंडे यांच्याकडे
 बकाशार्र हॅििे, अॅमेझॉन.कॉम आशण जे.पी. मॉगान चेस र्ा जगािील िीन
बड्ा कंपन्र्ांनी एकत्र र्ेऊन सुरू केलेल्र्ा हेल्िकेअर कंपनीच्र्ा मुख्र्
कार्ाकारी अवधकारीपिी अिुल गािंडे र्ा मराठी माणसाची फनर्ुक्तिी केली
आहे.
 अमेररकेिील बोस्टनमध्र्े कंपनीचे मुख्र्ालर् असेल. र्े्र्ा ९ जुलैपासून
गिांिे कंपनीच्र्ा मुख्र्ावधकारीपिाची सूत्रे हािी घेिील.
 र्ा विन्ही कंपनीच्र्ा अमेररकेिील कमाचाऱ्यांना कमी िराि चांगल्र्ा िैद्कीर्
सुविधा वमळाव्र्ाि, हा नव्र्ा कंपनीच्र्ा स्थापनेमागे उिेश आहे.
 औषधोपचाराच्र्ा फकमिीिर फनर्ंत्रण आणण्र्ाचा र्ा कंपनीचा प्रामुख्र्ाने भर
असेल.
 बकाशार्र हॅििेचे संस्थापक ि प्रवसद्ध गुंििणूक िज्ञ िॉरेन बिे, अॅमेझॉनचे
जेि बेझोस आशण जेपी मॉगानचे जामी डार्मॉन र्ांनी जानेिारी महहन्र्ाि र्ा
नव्र्ा कंपनीची घोषणा केली होिी.
 र्ा विन्ही कंपन्र्ांच्र्ा ना निा ि््िािर सुरु केलेल्र्ा र्ा कंपनीमुळे १० लाख
लोकांना रोजगार वमळण्र्ाची शक्तर्िा आहे.
अिुल गािंडे यांच्याबद्दल
 अिुल गािंडे हे िैद्कीर् क्षेत्रािील प्राध्र्ापक असून िे एंडोक्राइन सजान
आहेि. आरोग्र् क्षेत्रािील चुकीच्र्ा गोष्ट्ींिर ्र्ांनी नेहमीच टीका केली आहे.
 डॉ. गािंडे र्ांचे आई-िडील अनेक िषाांपूिी अमेररकेि गेले. अिुल र्ांचा

Page No. 102

 जन्मही अमेररकेिीलच आहे. ्र्ामुळे ्र्ांना भारिीर् िंशाचे अमेररकन
म्हणिा र्ेईल.
 फब्रगहॅम अँड िुमन्स हॉहस्पटलमध्र्े िे नोकरी करिाि. िे हािाडा टीएन चान
स्कूल ऑि पहब्लक हेल्िमध्र्े आरोग्र् धोरण ि व्र्िस्थापन विभागाि
प्राध्र्ापक असून, हािाडा मेफडकल स्कूलमध्र्े सजारीचे प्राध्र्ापक आहेि.
 पेशाने डॉक्तटर असलेले अिुल गािंडे उत्तम लेखकही आहेि. ‘वबिंग मॉटाल:
मेफडसीन अँड व्हॉट मॅटसा इन ि एन्ड हे २०१४’ मध्र्े ्र्ांनी शलहहलेले पुस्िक
प्रचंड चचेचा विषर् ठरले होिे. र्ा पुस्िकािून ्र्ांनी िृद्धांच्र्ा िर्नीर्
अिस्थेिर प्रकाश टाकला होिा.
 िसेच आरोग्र्विषर्क िृत्तपत्र शलखाण ि अन्र् संशोधन र्ामुळे ्र्ांच्र्ा
क्षेत्रािील आिरणीर् व्र्क्तिी आहेि.
 अमेररकेचे माजी राष्ट्राध्र्क्ष बराक ओबामा र्ांच्र्ाशी ्र्ांचे उत्तम संबं ध होिे.
अमेररकेि राबविण्र्ाि आलेल्र्ा ओबामा केअर र्ा आरोग्र् र्ोजनेमध्र्े डॉ.
गािंडे र्ांचा मोठा िाटा होिा.

ररझिा बँक
े िील डेप्युटी गिनारपिी एम. क
े . जैन
 आर्डीबीआर् बँकेचे व्र्िस्थापकीर् संचालक एम. के. जैन र्ांची ररझव्हा
बँकेिील डेप्र्ुटी गव्हनारपिी फनर्ुक्तिी करण्र्ाि आली आहे.
 बँक क्षेत्रािून फनर्ुक्ति करण्र्ाि र्ेणाऱ्या पिाकररिा जैन र्ांची फनर्ुक्तिी झाली
आहे. र्ा पिािर जैन हे पुढील िीन िषाांसाठी असिील.
 डेप्र्ुटी गव्हनार एस. एस. मुंद्रा हे जुलै २०१७मध्र्े फनिृत्त झाल्र्ापासून
आरबीआर्चे चारपैकी एक डेप्र्ुटी गव्हनारपि ररक्ति होिे.
 ररझव्हा बँकेि सध्र्ा विरल आचार्ा, एन. एस. विश्वनािन आशण बी. पी. कांगो
Page No. 103
 हे िीन डेप्र्ुटी गव्हनार आहेि.
 जैन हे आर्डीबीआर् बँकेि माचा २०१७पासून व्र्िस्थापकीर् संचालक िसेच
मुख्र् कार्ाकारी अवधकारीिेखील आहेि.
 िीन िशकांचा अनुभि असलेल्र्ा जैन र्ांनी र्ापूिी इंफडर्न बँकि िररष्ठ
अवधकारी पिािर जबाबिारी हािाळली आहे.

जम्मू-काश्मीरच्या मुख्य सवचिपिी बीिीआर सुब्रमणियन

 जम्मू-काश्मीरचे राज्र्पाल एन. एन. िोहरा र्ांनी राज्र्ाच्र्ा मुख्र् सवचिपिी
िररष्ठ प्रशासकीर् अवधकारी बीव्हीआर सुब्रमशणर्न र्ांची फनर्ुक्तिी केली आहे.
सध्र्ा मुख्र् सवचि असलेल्र्ा बी. बी. व्र्ास र्ांची जागा िे घेिील.
 र्ाशशिार् फनिृत्त प्रशासकीर् अवधकारी विजर् कुमार आशण बी. बी. व्र्ास
र्ांची राज्र्पालांच्र्ा सल्लागारपिी फनर्ुक्तिी करण्र्ाि आली आहे.
 जम्मू-काश्मीरमध्र्े भाजपाने पाहठिंबा काढून घेिल्र्ाने पीडीपी-भाजपाचे
सरकार कोसळले. ्र्ानंिर मुख्र्मत्री मेहबूबा मुफ्िी र्ांनीही आपल्र्ा पिाचा
राजीनामा फिला.
 राज्र्ािील इिर कोण्र्ाही प्रमुख पक्षाने पीडीपीसोबि र्ुिी करण्र्ास नकार
फिल्र्ाने र्ा हठकाणी निे सरकार स्थापन होऊ शकले नाही आशण ्र्ामुळे
जम्मू-काश्मीरमध्र्े राज्र्पाल राजिट लागू करण्र्ाि आली.
 र्ा पाश्वाभूमीिर राज्र्ािील प्रमुख प्रशासकीर् पिांिर नव्र्ा फनर्ुक्त्र्ा
करण्र्ाि आल्र्ा आहेि.
बीिीआर सुब्रमणियन यांच्याबद्दल
 मुळचे आं ध्रप्रिेशचे असलेले बीव्हीआर सुब्रमशणर्न हे १९८७च्र्ा बॅचचे

Page No. 104

 आर्एएस अवधकारी आहेि. बीव्हीआर सुब्रमण्र्म र्ापूिी छत्तीसगढचे
गृहसवचि होिे.
 िेशांिगाि सुरक्षेसंबंधी विशेषज्ज्ञ म्हणून सुब्रमशणर्न र्ांची ओळख आहे. िे
माजी पंिप्रधान मनमोहन वसिंग र्ांचे खासगी सवचिही राहहले आहेि.
 ्र्ांनी जागविक बँकेसोबिही काम केले आहे. २०१४मध्र्े नरेंद्र मोिी
पंिप्रधान झाल्र्ानंिर ्र्ांची फनर्ुक्तिी पीएमओ कार्ाालर्ाि करण्र्ाि आली
होिी.
 छत्तीसगडचे गृहसवचि म्हणून काम करिाना ्र्ांनी नक्षलग्रस्ि भागाि
उल्लेखनीर् काम केले. ्र्ांच्र्ा िृढ इच्छाशक्तिीमुळेच नक्षलग्रस्ि बस्िर
भागाि ७०० फकमीचा रस्िा बनिणे शक्तर् झाले.
 िसेच २०१७साली र्ा भागाि ३०० नक्षलिािी मारले गेले, िर १००हून
अवधक नक्षलिाद्ांना आ्मसमपाण केले.
 नक्षलग्रस्ि बस्िरसारख्र्ा भागाि शांििा प्रस्थाफपि करण्र्ासाठी ्र्ांनी
केलेले कार्ा िाखाणण्र्ासारखे होिे.
विजयक
ु मार यांच्याबद्दल
 विजर्कुमार हे िावमळनाडूिील १९७५च्र्ा बॅचचे आर्पीएस अवधकारी
आहेि. विजर्कुमार स्पेशल टास्क िोसा अिााि एसटीएिमध्र्े िैनाि होिे.
 १९९८-२००१ मध्र्े िे काश्मीर खोऱ्याि बीएसएिचे महाफनररक्षक होिे.
्र्ािेळी सीमा सुरक्षा िलाने िहशििाद्ांविरोधाि मोठी करािाई केली होिी.
 आर्पीएस विजर्कुमार र्ांनी ऑपरेशन कोकून अंिगाि १८ ऑक्तटोबर २००४
रोजी कुख्र्ाि चंिन िस्कर म्हणून िीरप्पनचा खा्मा केला होिा.
 ‘िीरप्पन चेंशजिंग ि फब्रगां ड’ हे पुस्िक ्र्ांनी शलहहले असून, र्ा पुस्िकाि
्र्ांनी िीरप्पनच्र्ा बालपणापासून िे डाकू बनण्र्ापर्ांिचा प्रिास शलहहला
Page No. 105
 आहे.
 २०१०मध्र्े जेव्हा िंिेिाडाि नक्षलिाद्ांनी सीआरपीएिच्र्ा ७५ जिानांची
ह्र्ा केली होिी. ्र्ािेळी नक्षलींिर फनर्ंत्रण वमळिण्र्ासाठी विजर्कुमार
र्ांना सीआरपीएिच्र्ा संचालकपिी बढिी िेण्र्ाि आली होिी.
बी. बी. व्यास यांच्याबद्दल
 आर्एएस बी. बी. व्र्ास हे राज्र्पाल िोहरा र्ांचे विश्वासू मानले जािाि.
व्र्ास र्ांची एक हुशार आर्एएस अवधकारी म्हणून ख्र्ािी आहे.
 िे जम्मू-काश्मीरच्र्ा १९८६च्र्ा बॅचचे आर्एएस अवधकारी आहेि. ्र्ांनी
र्ाआधी मुख्र्मंत्र्र्ांचे प्रधान सवचि, फनर्ोजन ि विकास विभागाचे वित्तीर्
आर्ुक्ति ि प्रशासकीर् सवचि म्हणून काम केले आहे.
 व्र्ास ज्र्ािेळी जम्मू-काश्मीरचे मुख्र् सवचि होिे ्र्ािेळी ३१ मे २०१८ रोजी
्र्ांना सेिाकाळाि १ िषाांची मुिििाढही िेण्र्ाि आली आहे.

भारिीय िंिाच्या फिव्या सूयािेिरा जनरल मोटसाच्या सीएिओ

 भारिीर् िंशाच्र्ा फिव्र्ा सूर्ािेिरा र्ांची अमेररकेची प्रवसद्ध कार उ्पािक

कंपनी जनरल मोटसाच्र्ा मुख्र् वित्त अवधकारीपिी (सीएिओ) फनर्ुक्तिी
करण्र्ाि आली आहे.
 सूर्ािेिरा सध्र्ा जनरल मोटसामध्र्े कॉपोरेट िार्नान्स उपाध्र्क्षपिी कार्ारि
आहेि. ्र्ा १ सप्टेंबरपासून सीएिओ पिाचा कार्ाभार स्िीकारिील.
 मुळच्र्ा चेन्नई र्ेिील असणाऱ्या सूर्ािेिरा र्ा जनरल मोटसाच्र्ा मुख्र्
कार्ाकारी अवधकारी (सीईओ) मेरी बारा र्ांना ररपोट करिील.
 मेरी बारा र्ा २०१४पासून कंपनीच्र्ा सीईओ असून ऑटोमोबाइल क्षेत्रािील

Page No. 106

 कंपनीचे नेिृ्ि करणाऱ्या ्र्ा एकमेि महहला आहेि.
 ्र्ामुळे आिा २ प्रमुख पिांिर महहला कार्ारि असलेली जनरल मोटसा ही
पहहली कंपनी बनली आहे.
 फिव्र्ा सूर्ािेिरा र्ांनी मद्रास विद्ापीठािून िाशणज्र् शाखेिून पिव्र्ुत्तर पििी
प्राि केली आहे. ्र्ांनी िर्ाच्र्ा २२व्र्ा िषी हािाडा विद्ापीठािून एमबीए
केले.
 ्र्ांनी जनरल मोटसाचे अनेक मह्िाचे व्र्िहार चांगल्र्ा पद्धिीने हािाळले
होिे. र्ामध्र्े र्ुरोफपर्न कंपनी ओपलची स्िंर्चशलि िाहन स्टाटाअप क्र
ू झ
खरेिीच्र्ा व्र्िहाराचाही समािेश आहे.
 २०१६मध्र्े ्र्ांना ऑटोमोफटव्ह न्र्ू रार्शजिंग स्टारसाठी नामांफकि करण्र्ाि
आले होिे.

इटलीच्या पंिप्रर्धानपिी जुजेपी कोंटे

 जुजेपी कोंटे र्ांनी ४ जून रोजी इटलीचे पंिप्रधान म्हणून शपि घेिली. र्ा
शपिविधीनंिर गेल्र्ा काही महहन्र्ांपासून इटलीि सुरू असलेल्र्ा राजकीर्
अस्थस्थरिेला पूणाविराम वमळाला आहे.
 निे आघाडी सरकार स्थापन झाल्र्ामुळे इटलीि िेरफनिडणुका टळल्र्ा
आहेि. कोंटे हे शशक्षणिज्ञ असून ्र्ांचा राजकारणािील अनुभि अगिीच
िोकडा आहे.

फनक
े ि अरोरा : सिाावर्धक पगार घेिारे सीईओ
 उत्तर प्रिेशच्र्ा गाशझर्ाबाि र्ेिे जन्मलेले फनकेश अरोरा र्ांची अमेररकेिील
Page No. 107
 पालो अल्टो नेटिक्तसा इंक र्ा वसक्तर्ुररटी सॉफ्टिेअर बनिणाऱ्या कंपनीच्र्ा
मुख्र् कार्ाकारी अवधकारीपिी फनर्ुक्तिी करण्र्ाि आली आहे.
 पालो अल्टोकडून अरोरा र्ांना १२.८ कोटी डॉलर म्हणजे जिळपास ८५९
कोटी रुपर्ांचे पॅकेज िेण्र्ाि आले आहे. ्र्ामुळे सिाावधक पगार घेणाऱ्या
सीईओंच्र्ा र्ािीि अरोरा र्ांचे नाि िाखल झाले आहे.
 फनकेश र्ांच्र्ाआधी अॅपलचे सीईओ टीम कुक हे िंत्रज्ञानाच्र्ा क्षेत्राि
सिाावधक िेिन वमळिणारे सीईओ होिे. ्र्ांचे पॅकेज ११.९ कोटी डॉलर आहे.
 जगभरािल्र्ा सिााि मोठ्या सार्बर वसक्तर्ुररटी सॉफ्टिेअर फनमाािा पालो
नेटिक्तसा कंपनीची जगभरािल्र्ा जिळपास ५० हजार कंपन्र्ांबरोबर
भागीिारी आहे. र्ाि ५ हजार कमाचारी कार्ारि आहेि.
 टेक्तनोलॉजी सेक्तटरमध्र्े क्तलाऊड आशण डेटा डीशलिंगचा अरोरा र्ांचा प्रिीघा
अनुभि राहहला आहे. र्ापूिी िे सॉफ्ट बॅंक आशण गुगलमध्र्े कार्ारि होिे.
 पालो अल्टोमध्र्े अरोरा र्ांनी माका वमकलॉकलीन र्ांची जागा घेिली आहे.
माका २०११पासून पालो अल्टोचे सीईओ होिे.
 माका वमकलॉकलीन हे कंपनीमध्र्े मंडळाचे उपाध्र्क्ष म्हणून कार्म राहणार
आहेि, िर अरोरा हे मंडळाचे अध्र्क्ष असिील.
 ६ िेब्रुिारी १९६८ रोजी उत्तर प्रिेशािील गाशजर्ाबाि र्ेिे फनकेश अरोरा र्ांचा
जन्म झाला. िडील भारिीर् हिाई िलाि अवधकारी होिे.
 ्र्ांनी १९८९साली आर्आर्टी िाराणसीमधून इलेहक्तटरक इंशजफनअररिंग पूणा
केले आशण ्र्ानंिर काही काळ ्र्ांनी विप्रोमध्र्े नोकरी केली.
 पुढील शशक्षणासाठी अमेररकेमध्र्े जाण्र्ासाठी ्र्ांनी ही नोकरी सोडली.
नंिर अमेररका नॉिा-ईस्टना र्ूफनव्हर्थसटीिून ्र्ांनी एमबीएची पििी वमळिली.

Page No. 108

 मलेणियािील महावर्धिक्िापिी भारिीय िंिाचे टॉमी थॉमस
 मलेशशर्ािील सत्ताबिलानंिर िेिील महावधिक्तिापिी (अॅटनी जनरल)
भारिीर् िंशाचे बॅररस्टर टॉमी िॉमस र्ांची नेमणूक झाली आहे.
 माजी पंिप्रधान नजीब रझाक ि ्र्ांची प्नी र्ांनी केलेल्र्ा आर्थिक
घोटाळर्ाच्र्ा चौकशीि िे मह्िाची भूवमका पार पाडणार आहेि.
 मलेशशर्न विकास फनधीि नजीब रझाक र्ांनी केलेले घोटाळे जनिेच्र्ा
रोषास कारण ठरले होिे. र्ाचाच िार्िा घेऊन रझाक र्ांच्र्ाविरोधाि
महािीर महंमि र्ांनी उिारिर्ािही नेिृ्ि करून सत्ता वमळिली.
 िॉमस हे मलेशशर्ाि गेल्र्ा ५५ िषाांि महावधिक्तिापिी विराजमान झालेले
पहहलेच अल्पसंख्र्ाक व्र्क्तिी आहेि.
 खरे िर मलेशशर्ािील ३१ िशलक्ष लोकांपैकी िोनिृिीर्ांश लोक हे िांशशक
मलर् िंशाचे ि मुस्लीम आहेि. ्र्ांनी हे पि मुस्लीम व्र्क्तिीला िेण्र्ाची
मागणी केली असिाना िॉमस र्ांची केलेली नेमणूक ही िेगळी आहे.
 िॉमस हे गेली ४२ िषे मलेशशर्ाि िफकली व्र्िसार्ाि काम करीि आहेि. िे
ु य़ूशनचे माजी विद्ािी आहेि.
मँचेस्टर विद्ापीठाच्र्ा शव्हक्तटोररर्ा इहन्स्टट्य
लंडन स्कूल ऑि इकॉनॉवमक्तसमध्र्ेही ्र्ांनी शशक्षण घेिले आहे.
 फब्रटनमध्र्े िेिील िकील संघटनेने १९७५मध्र्े ्र्ांना फनमंफत्रि केले होिे, पण
नंिर १९७८मध्र्े ्र्ांनी मलेशशर्ाि िफकली सुरू केली.
 िॉमस र्ांनी १९८४-८७ र्ा काळाि ‘इन्साि’ र्ा फनर्िकाशलकेचे संपािन
केले होिे. एकूण १५० मह््िाचे खटले ्र्ांनी लढिले.
 बॅररस्टर असलेले िॉमस हे केिळ िकील म्हणूनच नाही, िर समाजशास्त्रज्ञ
म्हणूनही प्रवसध्ि आहेि.
 अिाशास्त्र, राजकारण, इविहास र्ाि ्र्ांना िेिढाच रस असून ्र्ांनी
Page No. 109
 िेगिेगळर्ा मंचािर शोधफनबंधही सािर केले आहेि.

आयसीआयसीआय बँक
े च्या प्रमुखपिी संिीप बक्षी
 शव्हफडओकॉन कजा प्रकरणाि िािाच्र्ा भोिऱ्याि अडकलेल्र्ा आर्सीआर्-
सीआर् बँकेच्र्ा प्रमुख चंिा कोचर र्ांना सक्तिीच्र्ा रजेिर पाठिण्र्ाि आले
आहे.
 आर्सीआर्सीआर् बँकेच्र्ा संचालक मंडळाने कोचर र्ांच्र्ा जागी संिीप
बक्षी र्ांची बँकेचे निे पूणािेळ संचालक आशण मुख्र् पररचालन अवधकारी
म्हणून पुढील पाच िषाांसाठी फनर्ुक्तिी केली आहे.
 ्र्ामुळे सध्र्ा आर्सीआर्सीआर् प्रुडेंशशअलचे व्र्िस्थापकीर् संचालक
आशण मुख्र् कार्ाकारी अवधकारी पिािर कार्ारि असलेले बक्षी १९ जूनपासून
बँकेचे सीओओ पि सांभाळिील.
 बक्षी र्ांच्र्ा जागी आर्सीआर्सीआर् प्रुडेहन्शर्ल लाइि इन्शुरन्सचे
व्र्िस्थापकीर् संचालक आशण मुख्र् कार्ाकारी अवधकारी म्हणून बँकेचे
कार्ाकारी संचालक एन. एस. कन्नन र्ांना पिोन्निी िेण्र्ाि आली आहे.
 कोचर आशण ्र्ांच्र्ा सहकाऱ्यांविरोधाि शव्हफडओकॉन समुहाला फिलेल्र्ा
कजााच्र्ा बिल्र्ाि िार्िा घेिल्र्ाचा आरोप आहे.
 एका जागल्र्ाने केलेल्र्ा िक्रारीनंिर बँकेने कोचर र्ांच्र्ािर करण्र्ाि
आलेल्र्ा आरोपांविरोधाि ३० मे रोजी स्ििंत्र चौकशीची घोषणा केली होिी.
 शव्हडीओकॉन समूहाला कजा िेिाना अवधकारांचा गैरिापर केल्र्ाप्रकरणी
चंिा कोचर र्ांची बँकेच्र्ा अंिगाि सवमिीमािाि चौकशी होणार आहे.
 सिोच्च न्र्ार्ालर्ाचे फनिृत्त न्र्ार्मूिी बी. एन. श्रीकृष्ण र्ा िािग्रस्ि कजा
प्रहक्रर्ेची चौकशी करणार आहेि. ही चौकशी पूणा होईपर्ांि चंिा कोचर
Page No. 110
 रजेिर असिील.
 कोचर र्ांचा सहभाग असलेल्र्ा एका सवमिीने २०१२मध्र्े शव्हडीओकॉन
समूहाला ३,२५० कोटी रुपर्ांचे कजा फिले होिे. र्ांपैकी २,८१० कोटी रुपर्े
र्ा उद्ोग समूहाने परि केलेले नाहीि.
 शव्हडीओकॉनकडूनच कोचर र्ांचे पिी िीपक कोचर र्ांच्र्ा न्र्ूपॉिर
रीनीिेबल्स कंपनीला आर्थिक लाभ झाल्र्ाने चंिा कोचर अडचणीि आल्र्ा
आहेि.

िेिाचे मुख्य आर्थथक सल्लागार अरवििंि सुब्रमणियन यांचा राजीनामा

 मोिी सरकारच्र्ा आर्थिक धोरणांना फिशा िेण्र्ाि मह््िपूणा कामवगरी
बजािणारे िेशाचे मुख्र् आर्थिक सल्लागार अरवििंि सुब्रमशणर्न र्ांनी
आपल्र्ा पिाचा राजीनामा फिला आहे.
 राजीनाम्र्ानंिर िे पुन्हा अमेररकेला परिणार आहेि. अमेररकेि ्र्ांचे कुटुंब
असून, ्र्ांनी कौटुंवबक जबाबिाऱ्यांसाठी हा राजीनामा फिला आहे.
 सुब्रमशणर्न हे िेशाच्र्ा भविष्र्ासाठी उ्कृष्ट् धोरणकिे असल्र्ाचे मि केंद्रीर्
अिामंत्री अरुण जेटली र्ांनी ्र्ांची फनर्ुक्तिी करिाना व्र्क्ति केले होिे.
 अरवििंि सुब्रमशणर्न र्ांची ऑक्तटोबर १६ ऑक्तटोबर २०१४ रोजी भारिाचे
मुख्र् आर्थिक सल्लागार (सीईए) म्हणून फनर्ुक्तिी करण्र्ाि आली होिी.
 फनर्ुक्तिीच्र्ा ३ िषाांनंिर ्र्ांचा कार्ाकाळ १६ ऑक्तटोबर २०१७ रोजी संपला
होिा. ्र्ानंिर १ िषाांसाठी ्र्ांचा कार्ाकाळ िाढिण्र्ाि आला होिा.
 सुब्रमशणर्न र्ांनी फिल्लीच्र्ा हस्टिन्स महाविद्ालर्ािून पििीचे शशक्षण
घेिले आहे. ्र्ानंिर ्र्ांनी आर्आर्एम अहमिाबाि र्ेिून एमबीए केले.

Page No. 111

 ्र्ानंिर र्ुकेमधील जगप्रवसद्ध ऑक्तसिोडा विद्ापीठािून ्र्ांनी एमिील
आशण डीिील पूणा केले आहे. फपटरसन इहन्स्टट्य ु ट ऑि इंटरनॅशनल
इकॉनॉवमक्तस र्ेिे िे िररष्ठ पिािर काम करीि होिे.

विक्रमिीर अिकाियात्री पेगी णिटसन नासामर्धून फनिृत्त

 अिकशाि सिाावधक काळ िास्िव्र् केलेल्र्ा अमेररकेिील महहला
अिकाशर्ात्री पेगी शव्हटसन नासा र्ा अिकाश संशोधन संस्थेिून १५ जून
रोजी फनिृत्त झाल्र्ा.
 पेगी र्ांनी अिकाशाि ६६५ फििस २२ िास २२ वमफनटे िास्िव्र् करण्र्ाचा
विक्रम केलेला आहे.
 महहलांमध्र्े सिाावधक स्पेस िॉक ्र्ांनी केले आहेि. १० स्पेसिॉकमध्र्े ्र्ांनी
६० िास २१ वमफनटे एिढा मोठा काळ व्र्िीि केला.
 आंिरराष्ट्रीर् अिकाश स्थानकाि ्र्ांनी िीन मोहहमा पूणा केल्र्ा. २००२मध्र्े
्र्ांचा पहहला अिकाश स्थानक प्रिास घडला.
 अिकाशस्थानकाि नेमण्र्ाि आलेल्र्ा ्र्ा पहहल्र्ा िैज्ञाफनक अवधकारी
ठरल्र्ा हो्र्ा. नोव्हेंबर २०१६ िे सप्टेंबर २०१७ िरम्र्ान ्र्ा अिकाश
स्थानकाचे सारथ्र् करणाऱ्या पहहल्र्ा महहला हो्र्ा.
 ्र्ा १९८६मध्र्े नासाि आल्र्ा, िेिे अनेक भूवमका पार पाडि असिाना ्र्ा
मीर अिकाश स्थानकािही प्रकल्प िैज्ञाफनक बनल्र्ा.
 शव्हटसन र्ांचा जन्म आर्ोिाि झाला. आर्ोिा िेसलन कॉलेजमधून ्र्ा
विज्ञानाच्र्ा पििीधर बनल्र्ा.
 राइस विद्ापीठािून जैिरसार्नशास्त्राि डॉक्तटरेट केल्र्ानंिर जॉन्सन स्पेस
सेंटर र्ेिे ्र्ांनी संशोधनाचे काम सुरू केले.
Page No. 112
 ्र्ानंिर कृग इंटरनॅशनल संशोधन गटाि ्र्ा काम करीि हो्र्ा. १९९६मध्र्े
्र्ांची जॉन्सन स्पेस सेंटर र्ेिे अिकाशप्रिासासाठी उमेििार म्हणून फनिड
झाली.
 ्र्ाआधी ्र्ांनी नासामध्र्े जैिरसार्नशास्त्रज्ञ म्हणून काम केले होिे.
अमेररका-रशशर्ा िैज्ञाफनक कार्ाकारी गटाच्र्ा ्र्ा सहअध्र्क्षही हो्र्ा.
 ्र्ांच्र्ा सोळाव्र्ा मोहहमेि ्र्ांनी सुनीिा विल्र्म्सचा स्पेसिॉकचा विक्रम
मोडला. टाइम फनर्िकाशलकाने अलीकडेच ्र्ांचा गौरि केला.
े ट ऑस्टरेणलयाचे सीईओ जेम्स सिरलँड यांचा राजीनामा
हक्रक
 हक्रकेट ऑस्टरेशलर्ाचे मुख्र् कार्ाकारी अवधकारी (सीईओ) जेम्स सिरलँड
र्ांनी आपल्र्ा पिाचा राजीनामा फिला.
 चेंडू कुरिडण्र्ाच्र्ा प्रकरणाि मंडळाची प्रविमा डागाळली गेली असल्र्ाने
्र्ांनी राजीनामा फिला असल्र्ाचीही चचाा आहे.
 हक्रकेट ऑस्टरेशलर्ाला निी फिशा िेण्र्ाि ्र्ांचा िाटा मोलाचा आहे.
मंडळाच्र्ा प्रशासकीर् फनणार्ांमध्र्े ्र्ांची मह््िाची भूवमका होिी.
 माजी अकाउंटंट आशण मध्र्म िेगिान गोलंिाज सिरलँड हे प्रिम श्रेणी
सामने खेळले असून १९९८मध्र्े िे हक्रकेट ऑस्टरेशलर्ाचे महाव्र्िस्थापक
बनले.
 २००१मध्र्े माल्कम स्पीड र्ांच्र्ा जागी ्र्ांची हक्रकेट ऑस्टरेशलर्ाच्र्ा
सीईओपिी फनर्ुक्तिी करण्र्ाि आली होिी. गेली १७ िषे ्र्ांनी ही
जबाबिारी सक्षमपणे पेलली.
 सिरलँड र्ांनी हक्रकेट ऑस्टरेशलर्ाला १२ महहन्र्ांची नोटीस फिली असून
जोपर्ांि ्र्ांना र्ोग्र् पर्ाार् वमळि नाही िोपर्ांि िे र्ा पिािर कार्ारि
राहिील.
Page No. 113
 पुरस्कार ि सन्मान
रत्नाकर मिकरी, निनाथ गोरेंना साहहत्य अकािमी पुरस्कार जाहीर
 साहह्र् क्षेत्रािील मानाचा समजला जाणारा साहह्र् अकािमी पुरस्कार ज्र्ेष्ठ
लेखक र्नाकर मिकरी आशण निनाि गोरे र्ांना जाहीर झाला आहे.
 २०१८साठी िेशािील एकूण ४२ साहहह्र्कांना साहह्र् अकािमी पुरस्काराने
गौरिले जाणार आहे.
 ्र्ाि बाल साहह्र् पुरस्कारासाठी २१ साहहह्र्कांची िर र्ुिा पुरस्कारासाठी
२१ साहहह्र्कांची फनिड करण्र्ाि आली आहे.
 र्ामध्र्े र्नाकर मिकरी आशण निनाि गोरे र्ा २ मराठी साहहह्र्कांची नािे
आहेि. सन्मानवचन्ह आशण ५० हजार रुपर्ांचा धनािेश असे र्ा पुरस्कारांचे
स्िरूप आहे.
 साहह्र् अकािमीचे अध्र्क्ष डॉ. चंद्रशेखर कंबार र्ांच्र्ा अध्र्क्षिेखाली
झालेल्र्ा बैठकीि र्ा नािांिर शशक्कामोिाब करण्र्ाि आले.
 इंग्रजी भाषेिील पुरस्कारासाठी र्ोग्र् पुस्िक आढळले नाही, िसेच डोगरी ि
बोडो भाषेिील साहह्र्ासाठीचे उिाररि पुरस्कार नंिर जाहीर करण्र्ाि र्ेणार
आहेि, असेही स्पष्ट् करण्र्ाि आले.
 र्नाकर मिकरी र्ांना साहह्र् अकािमी बाल साहह्र् पुरस्कार जाहीर
झाला आहे. र्ुिा साहह्र् अकािमी पुरस्कार निनाि गोरे र्ांच्र्ा िेसाटी र्ा
कािंबरीला जाहीर झाला आहे.
 र्नाकर मिकरी र्ांनी बाल साहह्र्ाि शलहहलेल्र्ा किा आशण गोष्ट्ी प्रचंड
गाजल्र्ा. बालमनािर एक िेगळाच संस्कार करणाऱ्या र्ा किा हो्र्ा.
 निनाि गोरे हे मूळचे सांगली शजल्ह्यामधील जि िालुक्तर्ािील उमिी र्ेिील

Page No. 114

 आहेि. सध्र्ा िे शशिाजी विद्ापीठाच्र्ा मराठी विभागाि संशोधक सहार्क
आहेि.
 र्ाआधी निनाि गोरे र्ांना डॉ. बाबासाहेब आंबेडकर अकािमी, बाबा
पद्मनजी प्रिीपराि िािे पुरस्कार र्ासह एकूण िहा पुरस्कार वमळाले आहेि.
 र्नाकर मिकरी र्ांचे बाल साहह्र् : अचाटगािची अिाट मािशी,
अलब्र्ा गलब्र्ा, गाऊ गाणे गमिीचे (बालगीिे), चटकिार, चम्कार
झालाच पाहहजे, र्क्षनंिन, राक्षसराज शजिंिाबाि, शाबास लाकड्ा, सरिार
िाकडोजी िाकडे.
 बाल साहह्र् पुरस्काराचे मानकरी : र्नाकर मिकरी (मराठी), जुगलोचन
िास (आसामी), श्रीशेंदू मुखोपाध्र्ार् (बंगाली), सीिाराम बासुमिरी (बोडो),
इस्टराइन फकरे (इंग्रजी), चंद्रकांि शेठ (गुजरािी), फिविक रमेश (हहिंिी),
कांच्र्ानी शरणप्पा शशिसंगप्पा (कन्नड), झरीि अहमि झरीि (काहश्मरी),
कुमुि शभकू नाईक (कोंकणी), विद्ानाि झा (मैविली), पी. के. गोपी
(मल्र्ाळम), खंगेम्बम शामूगोऊ (मशणपुरी), भीम प्रधान (नेपाळी), वबरेंद्र
मोहंिी (ओफडर्ा), िारसेम (पंजाबी), सी. एल. शंखला (राजस्थानी),
संपिानंि वमश्रा (संस्कृि), लक्ष्मीनारार्ण हंसिा (संिाली), कल्पना अशोक
चेल्लनी (वसिंधी), कृंगाई सेिूपिी (िमीळ), नरमशेट्टी उमामहेश्वर राि (िेलुगु),
रईस वसिीकी (उदूा).
 काव्र्संग्रहासाठीचे र्ुिा पुरस्कार : समरग्नी बंडोपाध्र्ार् (बंगाली), इशा
िािािाला (गुजरािी), आस्िीक िाजपेर्ी (हहिंिी), विल्मा बंटिाल (कोंकणी),
उमेश पासिान (मैविली), िोंगब्राम अमरजीि वसिंग (मशणपुरी), जर्ंद्रि सुना
(ओफडर्ा), ुष्र्ंि जोशी (राजस्थानी), मुनी राजसुंिर विजर् (संस्कृि), बाल
सुधाकर मौली (िेलुगु).
 लघुकिांसाठीचे पुरस्कार : वबपाशा बोरा (आसामी), पद्मनाभ भट (कन्नड),
Page No. 115
 धीबा नाशझर (काहश्मरी), छुडेन कवबमू (नेपाळी), राणी मुमूा (संिाली), सनील
कृष्णन (िमीळ), शहनाज रेहमान (उदूा).
 कािंबरींसाठीचे पुरस्कार : निनाि गोरे (मराठी), अमल (मल्र्ाळम), गुरप्रीि
सेहजी (पंजाबी).
 नाटकासाठीचे पुरस्कार : चंपा चेिनानी र्ांच्र्ा वसिंधी नाटकाला.

फ्लाइट्स कािंबरीला मन बुकर आंिरराष्ट्रीय पुरस्कार

 पोलंडमधील साहह्र् ििुाळाि मोठा िबिबा असलेल्र्ा लेशखका ओल्गा
टोकाझुाक र्ांच्र्ा ‘फ्लाइट्स’ र्ा कािंबरीला मॅन बुकर आंिरराष्ट्रीर् पुरस्कार
वमळाला आहे.
 हा पुरस्कार मॅन बुकर पुरस्काराचाच एक भाग असून, िो इंग्रजीि अनुिाफिि
कािंबऱ्यांना िेण्र्ाि र्ेिो.
 ‘फ्लाइट्स’ र्ा कािंबरीचे इंग्रजी भाषांिर हे जेफनिर क्रॉफ्ट र्ांनी केले असून,
र्ा पुरस्काराची ५० हजार पौंडाची रक्कम िोघींना समान िाटली जाणार आहे.
 मॅन बुकर आंिरराष्ट्रीर् पुरस्कार वमळिणाऱ्या ओल्गा पहहल्र्ा पोशलश
लेशखका आहेि. १०० कािंबऱ्यािून ्र्ांच्र्ा पुस्िकाची फनिड करण्र्ाि
आली.
 ्र्ांच्र्ा ‘फ्लाइटस’ र्ा कािंबरीला र्ापूिी पोलंडचा सिोच्च नाइके साहह्र्
पुरस्कार वमळाला होिा. ्र्ानंिर जमान पोशलश इंटरनॅशनल फब्रज पुरस्कारही
्र्ांना वमळाला आहे.
 ओल्गा र्ांना लेशखका म्हणून मोठे व्र्ािसावर्क र्श वमळाले आहे. ्र्ांची
ओळख ही केिळ लेखक एिढीच नसून, ्र्ा कार्ाक्र्ाा ि विचारिंिही
आहेि.
Page No. 116
 ्र्ांनी िॉसाा विद्ापीठािून मानसशास्त्रज्ञ म्हणून प्रशशक्षण घेिले असून,
्र्ांच्र्ा कािंबऱ्या, कवििा प्रवसद्ध आहेि.
 ओल्गा र्ांची रूटा नािाची खासगी प्रकाशन कंपनी आहे. ्र्ा ‘ि ग्रीन्स’ र्ा
पर्ाािरणिािी राजकीर् पक्षाच्र्ा सिस्र् असून डाव्र्ा विचाराच्र्ा आहेि.
 पोलंडमधील प्रचशलि उजव्र्ा राजकारणाच्र्ा टीकाकार म्हणून ुसरीकडे ्र्ा
बिनामही आहेि. ्र्ांच्र्ा मिांनी िेशाि खळबळ उडिली आहे.

डॉ. कमलणजि बािा यांना णलफनयन पुरस्कार

 हहमालर्ाच्र्ा जैिविविधिेचे गाढे अभ्र्ासक डॉ. कमलशजि बािा र्ांना
अलीकडेच िनस्पवि शास्त्रािील मानाचा शलफनर्न पुरस्कार वमळाला आहे.
 शलफनर्न सोसार्टी ऑि लंडनचा हा मानाचा पुरस्कार वमळालेले िे पहहलेच
भारिीर् िैज्ञाफनक ठरले आहेि.
 सध्र्ा डॉ. बािा बंगळूरु र्ेिील ‘अशोका टरस्ट िॉर ररसचा इन इकॉलॉजी’
संस्थेचे अध्र्क्ष आहेि. ्र्ांचे संशोधन हे जैिविविधिा ि िनस्पविशास्त्रािील
आहे.
 उ्क्रांिी जीिशास्त्रज्ञ, संिधान जीिशास्त्रज्ञ अशी ्र्ांची ओळख आहे. िे
बोस्टनच्र्ा र्ुफनव्हर्थसटी ऑि मॅसॅच्र्ुसेट्स र्ेिे जीिशास्त्राचे प्राध्र्ापक
आहेि.
 उष्ण कफटबंधीर् िनस्पिी, लाकडापेक्षा िेगळी िनउ्पािने, मध्र् अमेररका,
पशिम घाट ि पूिा हहमालर्ाची जैिविविधिा हे ्र्ांच्र्ा अभ्र्ासाचे विषर्
आहेि.
 ‘कन्झिेशन अॅण्ड सोसार्टी’ फनर्िकाशलक ‘इंफडर्ा बार्ोडार्व्हर्थसटी’ पोटाल
हे ्र्ांचे उपक्रम विशेष मह््िाचे आहेि.
Page No. 117
 ्र्ांचा जन्म पंजाबमध्र्े झाला. पंजाब विद्ापीठािून बीएस ि एमएस
केल्र्ानंिर ्र्ांनी अमेररकेिील िॉशशिंग्टन ि हािाडा विद्ापीठांिून शशक्षण
घेिले.
 अमेररकन अकॅडमी ऑि आट्सा ॲण्ड सार्न्सचे िे सिस्र्, िर रॉर्ल
सोसार्टीचे िेलो आहेि. नॅशनल शजऑग्राफिक सोसार्टीच्र्ा सवमिीि
्र्ांनी काम केले आहे.
 एकूण १८० शोधफनबंध ्र्ांनी शलहहले असून १० पुस्िकांचे संपािन केले
आहे. ‘सह्याद्रीज इंफडर्ाज िेस्टना घाट्स’ हा विशेषांक ्र्ांनी शलहहला होिा.
‘हहमालर्ा-माऊंटन्स ऑि लाइि’ ि ‘सह्याद्रीज’ ही िोन पुस्िके ्र्ांनी
शलहहली आहेि.
 हिामान बिलांमुळे भारिािील जैिविविधिेची मह््िाची केंद्रे नष्ट् होण्र्ाच्र्ा
मागाािर आहेि, िी िाचिण्र्ासाठी ्र्ांनी अशोका टरस्टच्र्ा माध्र्मािून मोठे
काम केले आहे.
 र्ापूिी ्र्ांना गनरेस सस्टेफनवबशलटी अिॉडा, िी सोसार्टी िॉर कॉन्झिेशनचा
जीिशास्त्र पुरस्कार, ग्र्ुजेनहेम िेलो, पी.एन. मेहरा स्मृिी पुरस्कार असे
मानसन्मान वमळाले आहेि.

गौरी लंक
े ि ि सुिीप ित्ता यांचे नाि न्युणझयम संग्रहालयाि
 पत्रकाररिा आशण बािम्र्ांचा इविहास सांगणारे जगािील सिाांि मोठे
संग्रहालर् असलेल्र्ा ‘न्र्ुशझर्म’मधील पत्रकारांच्र्ा स्मारकामध्र्े गौरी लंकेश
ि सुिीप ित्ता भौवमक र्ा २ भारिीर्ांसह १८ पत्रकारांची नािे समाविष्ट्
करण्र्ाि आली आहेि.
 जागविक स्िरािर प्रसारमाध्र्मांच्र्ा स्िािंत्र्र्ािर जी गिा आणली जाि आहे,

Page No. 118

 ्र्ाची जाणीि सिाांना व्हािी र्ा हेिूने अमेररकेिील िॉशशिंग्टन डीसी र्ेिे
‘न्र्ुशझर्म’ संग्रहालर्ाि पत्रकारांचे हे स्मारक उभारले आहे.
 भारिािील जािीव्र्िस्था ि हहिंु मुलि््ििािािर घणाघािी प्रहार करणारे
लेख गौरी लंकेश नेहमी शलहीि.
 गौरी लंकेश र्ांची ५ सप्टेंबर २०१७ रोजी हल्लेखोराने गोळर्ा झाडून ह्र्ा
केली. र्ा प्रकरणी एका व्र्क्तिीिर आरोपपत्र िाखल करण्र्ाि आले आहे.
 सुिीप ित्ता भौवमक र्ांनी फनमलष्करी िलािील भ्रष्ट्ाचार फत्रपुरािील एका
िृत्तपत्राि लेखन करुन उजेडाि आणला होिा.
 ्र्ानंिर एक आठिड्ाने फनमलष्करी िलाचा एक अवधकारी िपन िेििमाा
र्ाने सुिीप र्ांना २१ नोव्हेंबर २०१७ रोजी भेटार्ला बोलािले. ्र्ािेळी
रागाच्र्ा भराि िेििमााने आपल्र्ा अंगरक्षकाला सुिीप र्ांना गोळी घालून
ठार मारण्र्ाचा आिेश फिला.
 िशक्षण अशशर्ाई िेशांिील र्ावमन रशीि र्ा पत्रकाराच्र्ा नािाचाही र्ंिा
न्र्ूशजर्मच्र्ा स्मारकाि समािेश करण्र्ाि आला आहे. मालिीिमधील ि
डेली पॅफनक र्ा िृत्तपत्रासाठी र्ावमन काम करि होिे.

विराट कोहलीला पॉली उम्रीगर पुरस्कार

 भारिीर् हक्रकेट संघाचा कणाधार विराट कोहलीला भारिीर् हक्रकेट फनर्ामक
मंडळाचा (बीसीसीआर्) २०१६-१७ आशण २०१७-१८चा सिोत्तम
हक्रकेटपटूचा पॉली उम्रीगर पुरस्कार जाहीर झाला आहे.
 र्ा पुरस्कारािर कोहलीने चौथ्र्ांिा नाि कोरले आहे. कोहलीने आिापर्ांि
२०११-१२, २०१३-१४, २०१६-१७ आशण २०१७-१८साठी हा पुरस्कार
पटकािला आहे. ४ िेळा पुरस्कारािर नाि कोरणारा विराट कोहली एकमेि

Page No. 119

 खेळाडू आहे.
 महहला हक्रकेटपटूंमध्र्े २०१७-१८साठी महाराष्ट्राच्र्ा स्मृिी मंधानाची, िर
२०१६-१७साठी महहला संघाची कणा धार हरमनप्रीि कौरची सिो्कृष्ट् महहला
आंिरराष्ट्रीर् हक्रकेटपटू म्हणून फनिड करण्र्ाि आली.
 हरमनप्रीि आशण स्मृिीने गेल्र्ा िषी िल्डाकप स्पधेि चमकिार कामवगरी
केली होिी. ्र्ामुळे भारिाला अंविम िेरीि प्रिेश करिा आला होिा.
 स्मृिीने ४१ िनडे सामन्र्ांि ३७.५३च्र्ा सरासरीने १४६४ धािा केल्र्ा असून,
२८ टी-२० सामन्र्ांि ७८१ धािा केल्र्ा आहेि.
 सिोत्तम राज्र् संघटना म्हणून २०१६-१७साठी हक्रकेट एसोवसएशन ऑि
बंगालची, िर २०१७-१८साठी फिल्ली हक्रकेट असोवसएशनची फनिड
करण्र्ाि आली.
 र्ाशशिार् बीसीसीआर्चे माजी अध्र्क्ष जगमोहन िालवमर्ा र्ांच्र्ा नािाने
चार पुरस्कार िेण्र्ासही र्ािषाापासून सुरुिाि करण्र्ाि आली.
बीसीसीआयचे २०१६-१७चे पुरस्कार
 कनाल सी. के नार्डू जीिनगौरि पुरस्कार : पंकज रॉर्
 बीसीसीआर् जीिनगौरि पुरस्कार (महहला) : डार्ना एडल्जी
 बीसीसीआर् विशेष पुरस्कार : अब्बास अली बेग, नरेन िाम्हाणे
 पॉली उम्रीगर पुरस्कार : विराट कोहली
 सिो्कृष्ट् महहला आंिरराष्ट्रीर् हक्रकेटपटू : हरमनप्रीि कौर
 रणजी स्पधेिील सिोत्तम अष्ट्पैलू : परिेझ रसूल (जम्मू-काश्मीर)
 िेशांिगाि हक्रकेटमधील सिोत्तम अष्ट्पैलू : कृणाल पंड्ा
 जगमोहन िालवमर्ा टरॉिी (सिो्कृष्ट् महहला हक्रकेटपटू) : पूनम राऊि
Page No. 120
 बीसीसीआयचे २०१७-१८चे पुरस्कार
 कनाल सी. के नार्डू जीिनगौरि पुरस्कार : अंशूमन गार्किाड
 बीसीसीआर् जीिनगौरि पुरस्कार (महहला) : सुधावसिंग
 बीसीसीआर् विशेष पुरस्कार : बुधी कुंिरन
 पॉली उम्रीगर पुरस्कार : विराट कोहली
 सिो्कृष्ट् महहला आंिरराष्ट्रीर् हक्रकेटपटू : स्मृिी मंधाना
 रणजी स्पधेिील सिोत्तम अष्ट्पैलू : जलज सक्तसेना (केरळ)
 िेशांिगाि हक्रकेटमधील सिोत्तम अष्ट्पैलू : फििेश पठाणी
 जगमोहन िालवमर्ा टरॉिी (सिो्कृष्ट् महहला हक्रकेटपटू) : िीिी शमाा

आयिा पुरस्कार २०१८

 बँकॉक र्ेिे २४ जून रोजी पार पडलेल्र्ा आर्िा पुरस्कार सोहळर्ाि
अशभनेत्री विद्ा बालन आशण मानि कौल र्ांच्र्ा ‘िुम्हारी सुलू’ र्ा वचत्रपटाने
सिो्कृष्ट् वचत्रपटाचा बहुमान वमळिला.
 िर फििंगि अशभनेत्री श्रीिेिी र्ांना ‘मॉम’ र्ा वचत्रपटासाठी सिो्कृष्ट्
अशभनेत्रीचा पुरस्कार िेण्र्ाि आला. श्रीिेिींचे पिी बोनी कपूर र्ांनी हा
पुरस्कार हस्िकारला.
 िसेच ‘हहिंिी मीफडर्म’ वचत्रपटासाठी सिो्कृष्ट् अशभने्र्ाच्र्ा पुरस्कार इरिान
खानला िेण्र्ाि आला.
आयिा पुरस्कार विजेत्यांची यािी
 बेस्ट सपोर्टटग अॅक्तटरेस: मेहर विज (सीक्र
े ट सुपरस्टार)

Page No. 121

 बेस्ट सपोर्टटग अॅक्तटर: निाजुिीन वसिीकी (मॉम)
 बेस्ट स्टोरी : अवमि मसूरकर (न्र्ूटन)
 बेस्ट प्लेबॅक वसिंगर (मेल): अररजीि वसिंह, हिाएं (जब हैरी मेट सेजल)
 बेस्ट प्लेबॅक वसिंगर (िीमेल): मेघना वमश्रा, मैं कौन हूं (सीक्र
े ट सुपरस्टार)
 बेस्ट बॅकग्राउंड स्कोर: प्रीिम चक्रििी (जग्गा जासूस)
 सिाश्रेष्ठ गीि: नुसरि ििेह अली खान, ए १ मेलोडी िना आशण मनोज
मुंिशीर (मेरे रश्के कमर (बािशाहो))
 बेस्ट कोररर्ोग्रािी: विजर् गांगुली आशण रुएल डोसन िाररन्िानी (जग्गा
जासूस)
 बेस्ट स्पेशल इिेक्तट्स: एनआई िीएिएक्तस (जग्गा जासूस)
 बेस्ट स्क्रीनप्ले: फनिेश वििारी आशण श्रेर्श जेनस (बरेली की बिीा)
 बेस्ट डॉर्लॉग: हहिेश केिल्र् (शुभ मंगल सािधान)
 बेस्ट एफडफटिंग: व्र्ंकट मैथ्र्ू (न्र्ूटन)
 बेस्ट साउंड फडजाइन: फिलीप सुब्रमण्र्म आशण गणेश गंगाधरन (टाइगर शजिंिा
है)

७ खासिारांना संसिरत्न पुरस्कार

 प्राईम पॉईं ट िाऊंडेशनच्र्ा ििीने फिल्र्ा जाणाऱ्या निव्र्ा संसिर्न
पुरस्कारासाठी ७ खासिारांची फनिड करण्र्ाि आली असून, र्ामधील ५
खासिार महाराष्ट्राचे आहेि.

 महाराष्ट्रािील ज्र्ा ५ खासिारांची फनिड करण्र्ाि आली आहे ्र्ामध्र्े

Page No. 122
 राष्ट्रिािी काँग्रेसच्र्ा सुफप्रर्ा सुळे, धनंजर् महाफडक, काँग्रेसचे राजीि सािि,
शशिसेनेचे श्रीरंग बारणे, आशण भाजपाच्र्ा हहना गाविि र्ांचा समािेश आहे.
 र्ा सिा खासिारांना पुरस्कार िेऊन सन्माफनि करण्र्ाि र्ेणार आहे. चेन्नईि
आर्आर्टीच्र्ा सभागृहाि हा पुरस्कार सोहळा पार पडेल.
 माजी राष्ट्रपिी डॉ. एपीजे अब्ुल कलाम र्ांच्र्ा संकल्पनेिून हा पुरस्कार सुरू
करण्र्ाि आला आहे.
 लोकसभेि सिोत्तम कामवगरी करणाऱ्या खासिारांना प्राईम टाईम िाउंडेशन
आशण ई-मॅगॅझीन ‘फप्रसेन्स’च्र्ा ििीने हा पुरस्कार प्रिान करण्र्ाि र्ेिो.
 संसिेिील अवधिेशनाि संबंवधि खासिारांची उपस्थस्थिी, ्र्ांचा विविध
चचाांिील सहभाग, सभागृहाि प्रश्न उपस्थस्थि करून ्र्ाचा केलेला पाठपुरािा,
्र्ांनी मां डलेली खासगी विधेर्के आशण आपल्र्ा मििारसंघाि खासिार
फनधीचा केलेला र्ोग्र् िापर र्ा फनकषांिर संसिर्न पुरस्कारासाठी फनिड
केली जािे.

प्रा. मार्टटन ग्रीन यांना प्रविष्ठेचा जागविक ऊजाा पुरस्कार

 र्ुफनव्हर्थसटी ऑि न्र्ू साऊि िेल्स र्ा संस्थेिील प्रा. मार्कटन ग्रीन र्ांना
प्रविष्ठेचा जागविक ऊजाा पुरस्कार जाहीर झाला आहे. प्रकाशीर् सौर
विद्ुिघटािर ्र्ांनी केलेले संशोधन मह््िाचे ि क्रांविकारी ठरले आहे.
 हा पुरस्कार ८ लाख २० हजार डॉलसाचा असून, हा पुरस्कार पटकािणारे
मार्कटन ग्रीन पहहलेच ऑस्टरेशलर्न व्र्क्तिी आहेि.
 १४ िेशांच्र्ा ४४ स्पधाकांमधून ्र्ांची फनिड करण्र्ाि आली आहे. नोबेलनंिर
मह््िाचे मानले जाणारे हे पाररिोफषक असून, स्पेस एक्तसचे इलन मस्क हेही
र्ा स्पधेि होिे.

Page No. 123

 फब्रस्बेनमध्र्े जन्मलेल्र्ा ग्रीन र्ांनी िीन्सलँड विद्ापीठािून पििी िर
कॅनडाच्र्ा मॅकमास्टर विद्ापीठािून पीएचडी संपािन केली आहे.
 ्र्ांच्र्ा नािािर अनेक शोधफनबंध ि पेटंट्स आहेि. प्रोिेसर ग्रीन हे
‘ऑस्टरेशलर्न सेंटर िॉर अॅडव्हान्स्ड िोटोव्होल्टॅइकस’ र्ा संस्थेचे संचालक
आहेि.
 ्र्ांनी सौर प्रकाशीर् विद्ुिघटांची कार्ाक्षमिा मोठय़ा प्रमाणािर िाढिली िर
आहेच, शशिार् ्र्ांनी शोधलेले िंत्रज्ञान कमी खचीकही आहे.
 मोनोहक्रस्टलाइन ि पॉशलहक्रस्टलाइन वसशलकॉन सोलर सेलची फनर्थमिी हा
ग्रीन र्ांचा विशेष संशोधन विषर् आहे.
 ्र्ांनी पीईआरसी सोलर सेलचा शोध लािला असून २०१७अखेरीस
वसशलकॉन सेलच्र्ा उ्पािनाि र्ा प्रकारच्र्ा सेलचे (विद्ुिघट) प्रमाण अवधक
आहे.
 शाश्वि ऊजेच्र्ा क्षेत्राि ्र्ांनी गेली ३० िषे केलेले काम हे िार उल्लेखनीर्
आहे. सौरघटांची क्षमिा िाढििानाच ्र्ाची फकिंमि कमी करण्र्ाचे कार्ा
्र्ांनी केले आहे.
 कालाबोअर सौरऊजाा पिक, सोलर िल्डा आइनस्टाइन अिॉडा असे अनेक
मानसन्मान वमळाले आहेि.

डॉ. आणिक महंमि यांचा न्यू साऊथ िेल्स विद्यापीठाकडून गौरि

 भारिीर् नेत्र जैिभौविकशास्त्रज्ञ डॉ. आशशक महंमि र्ांना र्ुफनव्हर्थसटी ऑि
न्र्ू साऊि िेल्स, राउंड हाऊसच्र्ा माजी विद्ाथ्र्ाांमधून २०१८चा ‘माजी
विद्ािी संशोधक पुरस्कार’ िेऊन गौरिण्र्ाि आले आहे.
 ्र्ांनी डोळर्ांविषर्ीच्र्ा संशोधनाि केलेल्र्ा कामवगरीसाठी, एक लाख माजी
Page No. 124
 विद्ाथ्र्ाांमधून ्र्ांची र्ा पुरस्कारासाठी फनिड करण्र्ाि आली आहे.
 िे ‘ऑक्तर्ुलर फटश्र्ू’ (डोळर्ािील एक प्रकारच्र्ा उिी) संशोधक आहेि.
कॉर्कनआ ि स्िफटकी नेत्रशभिंगे हेिेखील ्र्ांचे संशोधनाचे विषर् आहेि.
िृश्र्ा्मक प्रकाश संिेिनशीलिेचे कमाल पररमाण र्ािरही ्र्ांनी काम केले
आहे.
 ्र्ांनी एल. व्ही. प्रसाि नेत्र मुराई मेफडकल कॉलेजमधून एमबीबीएस पििी,
मद्रास आर्आर्टीिून िैद्कीर् जैििंत्रज्ञानाि एमटेक पििी घेिली आहे.
 नंिर ऑस्टरेशलर्ािील न्र्ू साऊि िेल्स विद्ापीठाच्र्ा ब्रार्न शव्हजन होल्डन
शव्हजन इहन्स्टटय़ूट (बीव्हीएचआर्) र्ा संस्थेिून ्र्ांनी पीएचडी संपािन
करून, िे भारिाि परिले.
 एलव्ही प्रसाि नेत्र संस्थेि िे सध्र्ा संशोधन करीि असून, िेिे अध्र्ापनाचे
कामही करीि आहेि. र्ा संस्थेच्र्ा ऑपिॅलवमक बार्ोफिशजक्तस लॅबोरेटरीचे
िे प्रमुख आहेि.
 ्र्ांनी बीएचव्हीआर् संशोधन केंद्राि असिाना डोळर्ाच्र्ा नैसर्थगक
नेत्रशभिंगाला पर्ाार् फनमााण करण्र्ाच्र्ा प्रकल्पाि भाग घेिला. मोिीवबिंदू
असणाऱ्या रुग्णांसाठी असे नेत्रशभिंग िरिान ठरणार आहे.
 परिेशाि ्र्ांनी ‘ि लाइि जनी ऑि ह्युमन आर् लेन्स’ र्ा विषर्ािर
सािरीकरणे केली आहेि. एकंिर ४० शास्त्रीर् शोधफनबंध ्र्ांनी शलहहले
आहेि.

सलमा हुसेनची अमेररक

े िील ॲण्डी नेिृत्ि फनमााि संस्थेि फनिड
 आसामच्र्ा सलमा हुसेनला अमेररकेिील प्रवसद्ध ॲण्डी नेिृ्ि फनमााण संस्थेि
काम करण्र्ाची संधी वमळाली आहे.

Page No. 125

 जगभरािून िक्ति आठ िरुणींना र्ा कार्ाक्रमासाठी फनिडण्र्ाि आले, ्र्ाि
िी भारिािून एकमेि आहे. ५ ऑगस्टपासून िी िॉशशिंग्टन र्ेिे शांििा
प्रशशक्षणाि सहभागी होणार आहे.
 िर्ाच्र्ा आठव्र्ा िषी िडील िारल्र्ानंिर, शशक्षक असलेली आई रेशझर्ा
हुसेन र्ांनी अविशर् प्रविकूल पररस्थस्थिीि सलमाला शशकिले.
 नॅशनल िाऊंडेशन ऑि इंफडर्ाचा र्ुिा शांिी पुरस्कार विला २०१७-१८ मध्र्े
वमळाला होिा.
 २०१७मध्र्े फत्रपुरािील आर्सीएिएआर् विद्ापीठािील कार्ाक्रमाि विला
‘राइट्स ऑि एल्डरली पसान्स’ र्ा विषर्ािरील राष्ट्रीर् पररषिेसाठी फनमंफत्रि
करण्र्ाि आले होिे.
 मानिी हक्क ि शांििा क्षेत्रािील धडाडीची कार्ाकिी अशी विची ओळख
आिा फनमााण झाली आहे.
 अमेररकेिील ॲण्डी िाऊंडेशन ही संस्था २००८मध्र्े स्थापन झाली.
मानििािाि, राजनीिी र्ांसारख्र्ा क्षेत्राि चांगले काम करणाऱ्या महहलांना
ही संस्था प्रशशक्षण िेिे.
 ॲण्डी पामोविच ही एक र्ुिकांना प्रेरणा िेणारी महहला होिी, विच्र्ा नािे ही
संस्था सुरू केली गेली. विचा इराकमध्र्े मानििािािी काम करि असिाना
२००७मध्र्े मृ्र्ू झाला.

अनुक
ृ िी िास बनली ि
े वमना वमस इंफडया २०१८
 भारिािील सौंिर्ााच्र्ा जगिािील ‘िेवमना वमस इंफडर्ा २०१८’ र्ा सिोच्च
स्पधेि िावमळनाडूच्र्ा अनुकृिी िासने बाजी मारि वमस इंफडर्ाचा फकिाब
पटकािला.
Page No. 126
 मागील िषााची वमस इंफडर्ा मानुषी वछल्लरने अनुकृिीच्र्ा डोक्तर्ािर वमस
इंफडर्ाचा मुकुट चढिला.
 र्ा स्पधेि हरर्ाणाची मीनाक्षी चौधरी ही ुसऱ्या आशण आं ध्रप्रिेशची श्रेर्ा
राि विसऱ्या स्थानी राहहली.
 भारिािील विविध राज्र्ांमधून आलेल्र्ा ३० सौिर्ाििींनी र्ा स्पधेमध्र्े
सहभाग घेिला होिा.
 अनुकृिी व्र्ास ही १९ िषाांची असून िी िावमळनाडूमधील एका
महाविद्ालर्ािून िेंच भाषेि बीए करि आहे.
 विला मॉडशलिंग आशण अशभनर् क्षेत्राि कररअर करार्चे असून, िी वमस िल्डा
२०१८ स्पधेि भारिाचे प्रविफनवध्ि करणार आहे.

संगीि नाटक अकािमी पुरस्कार २०१७

 नाट्य लेखक अशभराम भडकमकर, नाट्य फिग्िशाक सुनील शानभाग,
लोककलांचे अभ्र्ासक डॉ. प्रकाश खां डगेर्ांना प्रविष्ठेचा संगीि नाटक
अकािमी पुरस्कार जाहीर झाला आहे.
 नृ्र् क्षेत्रािील र्ोगिानाबिल संध्र्ा पुरेचा र्ांचाही गौरि करण्र्ाि र्ेणार
आहे. हहिंुस्थानी संगीिािील उल्लेखनीर् कामवगरीबिल लशलि जे. राि
िसेच रमाकांि आशण उमाकांि गुंिेचा बंधूंना संगीि नाटक अकािमी
पुरस्काराने गौरविण्र्ाि र्ेणार आहे.
 र्ाशशिार् ३४ कलाकारांची उस्िाि ‘वबहस्मला खाँ र्ुिा पुरस्कार २०१७’ र्ा
पुरस्कारासाठी फनिड झाली आहे. र्ाि प्रवसद्ध गावर्का सािनी शेंडे हहचाही
समािेश आहे.
 संगीि, नृ्र् आशण नाट्य क्षेत्रामध्र्े मोलाचे र्ोगिान िेणाऱ्या कलाकारांचा
Page No. 127
 संगीि नाटक अकािमीििे गौरि केला जािो.
 मशणपूर र्ेिे ८ जून रोजी झालेल्र्ा बैठकीमध्र्े २०१७च्र्ा संगीि नाटक
अकािमी पुरस्कारासाठी ४२ कलाकारांची फनिड करण्र्ाि आली.
 संगीि क्षेत्रािील अन्र् पुरस्कार : र्ोगेश सामसी (िबला िािन), राजेंद्र प्रसन्न
(शहनाई/बासरी िािन), एम. एस. शीला (कनााटक संगीि), सुमा सु धींद्र
(कनााटक संगीि-िीणा िािन), विरुिर िैद्नािन (कनााटक संगीि-मृिंगम
िािन), शशांक सुब्रह्मण्र्म (कनााटक संगीि-बासरी िािन), मधुराणी (सुगम
संगीि), हेमंिी शुक्तला (सुगम संगीि), गुरुनाम वसिंग (सुगम संगीि)
 नृ्र् क्षेत्रािील पुरस्कार : रमा िैद्नािन (भरिनाट्यम), शोभा कोसेर
(किक), मािांबी सुब्रह्मण्र्म (किकली), एल. एन. ओईनाम िेिी (मशणपुरी),
िीफपका रेड्डी (कुवचपुडी), सुजािा मोहपात्रा (ओफडशी), रामकृष्ण िालुकिार
(सफत्रर्), जनमेजर् साई बाबू (छाहू), असीि िेसाई
 नाट्य क्षेत्रािील पुरस्कार : बप्पी बोस (फिग्िशान), हेमा वसिंह (अशभनर्),
िीपक वििारी (अशभनर्), अफनल फटक्कू (अशभनर्), नुरुिीन अहमि (स्टेज
क्राफ्ट), अििार साहनी (प्रकाश र्ोजना), एस. एच. वसिंह
 लोककला क्षेत्रािील पुरस्कार : अन्िर खान (मंगफनर्ार, राजस्थान), जगन्नाि
बार्ान (आसामी लोकसंगीि), रामचंद्र मांझी (वबहारी लोकसंगीि), राकेश
वििारी (छत्तीसगढ, लोकनाट्य), पािािी (बाऊल संगीि, पशिम बंगाल),
सिाजीि कौर (पंजाबी लोकसंगीि), मुकुंि नार्क, सुिीप गुिा (पपेटरी,
पशिम बंगाल)

ू टला पंिप्रर्धान पुरस्कार

विश्वास मंडणलक ि योग इहन्स्टट्य
 नाशशकचे र्ोगिज्ज्ञ विश्वास मंडशलक ि मुंबईिील र्ोग इहन्स्टट्य
ू ट र्ा संस्थेला

Page No. 128

 र्ोगविद्ेच्र्ा प्रसार ि विकासासाि भरीि कामवगरीबाबि र्ंिाचे पंिप्रधान
पुरस्कार जाहीर झाले आहेि.
 २१ जून रोजी साजरा करण्र्ाि र्ेणाऱ्या आंिरराष्ट्रीर् र्ोग फिनाच्र्ा
पाश्वाभूमीिर हे पुरस्कार िेण्र्ाि र्ेिाि. मानवचन्ह, मानपत्र ि प्र्र्ेकी २५
लाख रुपर्े रोख असे र्ा पुरस्काराचे स्िरुप आहे.
 र्ा पुरस्कारांसाठी िेशभरािून विविध गटांि १८६ नामांकने प्राि झाली होिी.
र्ा नािांची छाननी िोन सवम्र्ांकडून करण्र्ाि आली.
 प्राचीन ग्रंिांचे अध्र्र्न करुन विश्वास मंडशलक र्ांनी पिंजली ि हटर्ोगाचे
उत्तम ज्ञान वमळिले.
 १९७८साली र्ोग धाम विद्ा र्ा संस्थेची पहहली शाखा ्र्ांनी सुरु केली. आिा
र्ा संस्थेच्र्ा िेशाि १६० शाखा आहेि.
 ्र्ानंिर र्ोगविद्ा शशकविण्र्ासाठी मंडशलक र्ांनी १९८३साली र्ोग विद्ा
गुरुकुल नािाची संस्था स्थापन केली.
 ्र्ांनी र्ोगविद्ेिर ४२ पुस्िके शलहहली असून, र्ोगविद्ा प्रशशक्षण
अभ्र्ासक्रमाच्र्ा ३०० सीडी ्र्ांनी िर्ार केल्र्ा आहेि.
 ्र्ांच्र्ा कार्ााचा सरस्ििी पुरस्कार, नाशशकभूषण, िवधची आिी पुरस्कारांनी
गौरि करण्र्ाि आला आहे.
 मुंबईिील र्ोग इहन्स्टट्य
ु ट ही १९१८मध्र्े र्ोगेंद्रजी र्ांनी स्थापन केली. र्ंिा
र्ा संस्थेला १०० िषे पूणा झाली.
 र्ा संस्थेने आजिर ५० हजारपेक्षा अवधक र्ोगविद्ा शशक्षक िर्ार केले आहेि
िसेच र्ोगविद्ेबिल ५००हून अवधक पुस्िके र्ा संस्थेने प्रवसद्ध केली आहेि.

Page No. 129

 महाराष्ट्र राज्य निाबंिी मंडळाला राष्ट्रीय व्यसनमुक्िी सेिा पुरस्कार
 केंद्र सरकारच्र्ा सामाशजक न्र्ार् विभागाििे समाजाि व्र्सनमुक्तिीिर कार्ा
करणाऱ्या संस्था, संघटना ि व्र्क्तिी र्ांचा सन्मान जागविक अमली पिािा
सेिन विरोधी फिनाफनवमत्त (२६ जून २०१८) पुरस्कृि केले गेले.
 र्ािेळी महाराष्ट्र राज्र्ाच्र्ा नशाबंिी मंडळाला राष्ट्रीर् व्र्सनमुक्तिी सेिा
पुरस्कार २०१८ने िेशाचे राष्ट्रपिी रामनाि कोवििंि ि सामाशजक न्र्ार् केंद्रीर्
मंत्री िािरचंि गेहलोि र्ांच्र्ा हस्िे गौरिण्र्ाि आले.
 हे नशाबंिी मंडळ गेल्र्ा ५९ िषाापासून संपूणा महाराष्ट्राि २५ पिावधकारी, ४०
संघटक, ५०० स्िर्ंसेिक र्ांच्र्ा अिक प्रर््नांिून कार्ारि आहे.
 हे मंडळ व्र्सनमुक्तिी प्रचार, प्रसार, प्रबोधनाच्र्ा माध्र्मािून कार्ाक्रम राबिि
समुपिेशनाद्वारे उपचािींना व्र्सनमुक्ति करण्र्ाचे काम करीि, समाजािील
व्र्सनांना हिपार करण्र्ासाठी साि्र्ाने कार्ारि आहे.

Page No. 130

 फनर्धनिािाा
राजकीय गुरु भय्युजी महाराज यांची आत्महत्या
 राजकीर् गुरु अशी प्रविमा असलेले भय्र्ुजी महाराज र्ांनी १२ जून रोजी इंदूर
र्ेिील ्र्ांच्र्ा राह्र्ा घरी स्ििःिर गोळी झाडून घेि आ्मह्र्ा केली.
 माझ्र्ािर असलेला िणाि सहन न झाल्र्ाने मी आ्मह्र्ा करिो आहे, असे
शलहहलेली वचट्ठी पोशलसांना वमळाली आहे.
 गेल्र्ा काही फििसांपासून िे कजाबाजारी झाले होिे. ्र्ाच िैिल्र्ािून ्र्ांनी
आ्मह्र्ा केली असािी असा अंिाज व्र्क्ति होिो आहे.
 भय्र्ू महाराज र्ांच्र्ा पहहल्र्ा प्नीचे २०१५मध्र्े फनधन झाल्र्ानंिर ्र्ांनी
डॉ. आर्ुषी शमाा र्ांच्र्ाबरोबर ुसरा वििाह केला.
 भय्र्ूजी महाराज र्ांच्र्ा फनधनानंिर, ्र्ांच्र्ा पहहल्र्ा प्नीची मुलगी कुहू
हहने ्र्ांची ुसरी प्नी डॉ. आर्ुषीला भय्र्ू महाराज र्ांच्र्ा आ्मह्र्ेसाठी
जबाबिार धरले आहे.
 ्र्ािर आर्ुषी शमाा र्ांनी कुहूचे आरोप िेटाळून लािले आहेि. सिा
िािासाठी आर्ुषीने कुहूला जबाबिार धरले आहे.
 ्र्ामुळे भय्र्ूजी महाराज र्ांनी कौटुंवबक कलहाला कंटाळून आ्मह्र्ेचे
टोकाचे पाऊल उचलले असण्र्ाचीही िाट शक्तर्िा आहे.
भय्यूजी महाराज यांच्याबद्दल
 २९ एफप्रल १९६८ रोजी मध्र्प्रिेशमधील शुजालपूरमध्र्े भय्र्ूजी महाराजांचा
जन्म झाला. ्र्ांचे मूळ नाि उिर्वसिंह िेशमुख होिे.
 मध्र्प्रिेश ि महाराष्ट्राि ्र्ांना लोक भय्र्ूजी महाराज म्हणून ओळखिाि. र्ा
िोन राज्र्ांि ्र्ांचे मोठ्या प्रमाणाि समिाक आहेि. िसेच अनेक राजकारणी
Page No. 131
 ्र्ांना राजकीर् गुरु मानि होिे.
 महाराष्ट्राि ्र्ांना राष्ट्रसंिाचा िजाा बहाल करण्र्ाि आला होिा. िे सूर्ााची
उपासना करार्चे. िसेच ्र्ांनी पाण्र्ािही साधना केली होिी.
 िरुण िर्ाि ्र्ांनी वसर्ाराम शूफटिंग शर्टटगच्र्ा पोस्टरसाठी मॉडेशलिंगही केले
होिे. ्र्ांना घोडेस्िारी आशण िलिारबाजीचा छंि होिा.
 िर्ाची चाशळशी गाठण्र्ापूिीच ्र्ांनी अनेक वसद्धी प्राि केल्र्ा हो्र्ा, असा
िािा ्र्ांचे भक्ति करिाि.
 ित्तगुरुंना आपले गुरु मानणाऱ्या भय्र्ुजी महाराजांनी ित्त संप्रिार्ाची
शशकिण आपल्र्ा आचरणािून समाजाि रुजिण्र्ाचा प्रर््न केला.
 कलाकार, गार्क, राजकारणी, उद्ोजक अशा अनेकांनी ्र्ांचे शशष्र््ि
प्करले होिे. आधुफनक र्ुगािील िंत्रज्ञानाचा ्र्ांनी मोकळेपणाने स्िीकार
केला होिा.
 फििंगि माजी मुख्र्मंत्री विलासराि िेशमुखांचे िे जिळचे समजले जार्चे.
भाजपा नेिे फनिीन गडकरी िे सरसं घचालक मोहन भागिि र्ांच्र्ाशी ्र्ांचा
शजव्हाळर्ाचा संबंध होिा.
 भय्र्ूजी महाराज पि, पुरस्कार, शशष्र् आशण मठाचे विरोधी होिे.
व्र्हक्तिपूजेचा िे नेहमीच द्वेष करि आले आहेि.
 ्र्ांनी महाराष्ट्र आशण मध्र्प्रिेशाि सूर्ोिर् चळिळीिून शशक्षा, आरोग्र्,
पर्ाािरण आशण सामाशजक क्षेत्राि उल्लेखनीर् कार्ा केले.
 कृषी िीिा प्रकल्प, सूर्ोिर् ग्राम समृद्धी र्ोजना, सूर्ोिर् स्िर्ंरोजगार
र्ोजना, िीिा क्षेत्र स्िच्छिा अशभर्ान, िाररद्र्र् फनमूालन अशभर्ान, एड्स
जनजागृिी अशभर्ान आिी प्रकल्प ्र्ांनी र्शस्िीपणे राबिले.
 मध्र्प्रिेश सरकारने ्र्ांना राज्र्मंफत्रपिाचा िजाा फिला होिा. पण भय्र्ूजी
Page No. 132
 महाराज र्ांनी राज्र्मंफत्रपि नाकारले होिे. गेल्र्ा काही फििसांपासून ्र्ांनी
राजकारणािला सहभागही कमी केला होिा.
 अनेकिा फकचकट प्रश्न सोडिण्र्ाकररिा राजकीर् नेिे मध्र्स्थीसाठी भय्र्ूजी
महाराजांना विनंिी करार्चे.
 अ्र्ंि धािपळीच्र्ा जीिनशैलीमुळे ्र्ांच्र्ा िब्र्ेिीिर पररणाम झाला होिा.
्र्ासोबि कौटुंवबक समस्र्ाही ्र्ांना सिािि हो्र्ा, अशी शक्तर्िाही व्र्क्ति
होि आहे.

रायणझिंग काश्मीरचे संपािक सुजाि बुखारी यांची हत्या

 ज्र्ेष्ठ पत्रकार आशण जम्मू काश्मीरमधील रार्शझिंग काश्मीर र्ा स्थाफनक

िृत्तपत्राचे संपािक सुजाि बुखारी र्ांची श्रीनगर र्ेिे १४ जून रोजी
िहशििाद्ांनी गोळर्ा झाडून ह्र्ा केली.
 श्रीनगरमधील प्रेस कॉलनीिील आपल्र्ा कार्ाालर्ािून बाहेर पडिाना बुखारी
ि ्र्ांच्र्ा सुरक्षारक्षकािर काही िहशििाद्ांनी हल्ला केला. र्ाि बुखारी हे
ठार झाले, िर सुरक्षा रक्षकाचा उपचार सुरू असिाना मृ्र्ू झाला.
 र्ापूिी बुखारी र्ांच्र्ािर हल्ला करण्र्ाचा प्रर््न झाला होिा. िेव्हापासून
्र्ांना सुरक्षारक्षक पुरिण्र्ाि आला होिा.
 जम्मू काश्मीरमध्र्े केंद्र सरकारने जाहीर केलेली शस्त्रसंधी अंविम टप्प्र्ाि
असिाना बुखारी र्ांची ह्र्ा झाली आहे. िे ५० िषाांचे होिे.
 हल्ल्र्ानंिर िहशििािी पसार झाले. कोण्र्ाही िहशििािी सं घटनेने र्ा
हल्ल्र्ाची जबाबिारी स्िीकारलेली नाही. बुखारी र्ांच्र्ािरील हल्ल्र्ाचे
कारणही समजू शकलेले नाही.
Page No. 133
 जम्मू-काश्मीरमध्र्े १५ िषाांनी िहशििाद्ांनी पत्रकाराची ह्र्ा केल्र्ाची
घटना घडली आहे.
सुजाि बुखारी यांच्याबद्दल

 सुजाि बुखारी हे जम्मू काश्मीरमधून प्रकाशशि होणाऱ्या ‘रार्शझिंग काश्मीर’

िैफनकाचे संपािक होिे. ्र्ांनी मफनलािून पत्रकाररिेचे शशक्षण घेिले.
 ्र्ापूिी िे ‘ि हहिंदू’ र्ा इंग्रजी िृत्तपत्राचे श्रीनगरमधील ब्र्ूरो वचि होिे.
बुखारी र्ांची धाडसी पत्रकार म्हणून ओळख होिी.
 िे काश्मीरच्र्ा शांििा प्रहक्रर्ेसाठी नेहमीच आग्रही असार्चे. काश्मीरचा प्रश्न
शांििेने सुटेल, अशी ्र्ांची भूवमका होिी.
 काश्मीरमध्र्े मानिावधकाराचे होणारे उल्लंघनाबाबिही ्र्ांनी आिाज
उठिला होिा. काश्मीरमध्र्े ्र्ांनी सांस्कृविक आशण साहहह्र्क चळिळही
सुरु केली होिी.
 सुजाि बुखारी र्ांचे बंधू सय्र्ि बशरि बुखारी हे मेहबूबा मुफ्िी सरकारमध्र्े
कार्िा मंत्री आहेि.
 बुखारी र्ांना िल्डा प्रेस इहन्स्टट्य
ू ट िेलोशशप, अमेररका आशण एशशर्न सेंटर
िॉर जनााशलझम, वसिंगापूरची िेलोशशप वमळाली होिी.

विद्रोही किी आणि लोकिाहीर िंिनू कांबळे यांचे फनर्धन

 विद्रोही किी आशण लोकशाहीर शंिनू नािा कांबळे र्ांचे १३ जून रोजी
नाशशक र्ेिे िीघा आजाराने फनधन झाले. िे ४० िषाांचे होिे.
 िे गेल्र्ा काही फििसांपासून पोटाच्र्ा विकाराने त्रस्ि होिे. प्रकृिी

Page No. 134

 खालािल्र्ाने ्र्ांना रुग्णालर्ाि उपचारासाठी िाखल करण्र्ाि आले होिे.
परंिु, उपचार सुरू असिानाच ्र्ांची प्राणज्र्ोि मालिली.
 नव्र्ा शाहीरांसाठी प्रेरणािार्ी असलेले शंिनू हे मुळचे सांगलीिील
िासगािचे होिे. मुंबईिल्र्ा िडाळा र्ेिे िे राहि होिे. आजारपणानंिर मात्र
िे नाशशकला स्थावर्क झाले होिे.
 शाहीर अण्णा भाऊ साठे, लोकशाहीर िामनिािा कडाक, शाहीर बोबडे
र्ांच्र्ा प्रभािािून कांबळे र्ांनी शाहहराच्र्ा माध्र्मािून समाजप्रबोधनाची
चळिळ पुढे चालविली.
 सामाशजक विषमिा, अंधश्रद्धा र्ाविरोधाि ्र्ांनी गािोगािी जाऊन
जनप्रबोधन केले. लोकशाहीचा प्रचार-प्रसार केला.
 अनेक िषाांपासून विद्रोही सांस्कृविक चळिळ आशण जािीअंिाच्र्ा लढाईि
िे अग्रेसर होिे.
 गाणी आशण कवििािून िे जािीर् अ्र्ाचार, शोषण, आर्थिक-सामाशजक
विषमिा आशण मानििािािािर भाष्र् करि असार्चे.
 २००५मध्र्े ्र्ांना नक्षलिाद्ांशी संबंध असल्र्ाच्र्ा आरोपािरून नागपूर
पोशलसांनी अटक केली होिी. सुमारे १०० फििस िे पोलीस कोठडीि होिे.
मात्र, नंिर ्र्ांची ्र्ािून फनिोष मुक्तििा करण्र्ाि आली होिी.
 कांबळे र्ांच्र्ा आर्ुष्र्ािर बेिलेला ‘कोटा’ हा वचत्रपटही गाजलेला आहे.
विद्रोही मावसकाच्र्ा संपािक मंडळािरही ्र्ांनी काम पाहहले होिे. ्र्ांनी
अनेक पुस्िके प्रकाशशि केली, िसेच शलखाणही केले.
 ्र्ांच्र्ा फनधनामुळे विद्रोही चळिळीिील एक शशलेिार गमािल्र्ाची भािना
व्र्क्ति केली जाि आहे.

Page No. 135

 अड. िांिाराम िािार यांचे फनर्धन
 मराठी भाषा मंचचे संस्थापक आशण न्र्ार्ालर्ीन कामकाज मराठीिून
होण्र्ासाठी सनिशीर मागााने लढा उभारणारे अॅड. शांिाराम िािार र्ांचे १६
जून रोजी फनधन झाले.
 उच्च न्र्ार्ालर्ाि मराठी भाषेिून न्र्ार्िान केले जािे र्ासाठी ्र्ांनी आग्रह
धरला. कफनष्ठ न्र्ार्ालर्ांिील कामकाज मराठीि सुरू होण्र्ाचे श्रेर् ्र्ांनाच
जािे.
 महाराष्ट्राि मराठीची होि असलेली गळचेपी आशण शासनाचे मराठीविरोधी
धोरण र्ा सिा गोष्ट्ींविरूद्ध आिाज उठिण्र्ासाठी स्थापना करण्र्ाि आलेल्र्ा
मराठी भाषा संरक्षण ि विकास संस्थेचे िािार संस्थापक होिे.
 र्ा संस्थेच्र्ा माध्र्मािून ्र्ांनी अनेकिा आंिोलने केली. ्र्ामुळे
न्र्ार्ालर्ीन कामकाजाि मराठीचा जास्िीि जास्ि िापर व्हािा, र्ासाठी
शासनाला अवधसूचना काढािी लागली.
 िािार र्ांचा जन्म ९ जून १९४२ला मध्र्प्रिेशािील इंदूर र्ेिे झाला. ्र्ांनी
अ्र्ंि प्रविकूल पररस्थस्थिीि आपले मॅफटरकपर्ांिचे शशक्षण पूणा केले.
 फनरफनराळर्ा हठकाणी नोकऱ्या करून ्र्ांनी एलएलबीपर्ांिचे शशक्षण
इंदूरमध्र्े घेिले. िफकली व्र्िसार् करण्र्ासाठी िे १९६८साली कल्र्ाणमध्र्े
आले.
 िािार र्ांचे संपूणा शशक्षण हहिंिी माध्र्मािून झाले असले, िरी ्र्ांनी मराठी
भाषेसाठी कार्म लढा फिला.
 िािार हे लहानपणापासून राष्ट्रीर् स्िर्ंसेिक संघाचे सिस्र् होिे. िेव्हापासून
्र्ांना समाजसेिेची आिड होिी.
 कल्र्ाण र्ेिे िफकली व्र्िसार्ास सुरूिाि केल्र्ानंिर ्र्ांनी १९७२मध्र्े
Page No. 136
 भारिीर् मजदूर सं घाच्र्ा ि १९७२पासून जनसंघाच्र्ा कामास सुरूिाि केली.
 जून १९७५मध्र्े िेशाि आणीबाणी घोफषि झाली. िेव्हा िे
आणीबाणीविरूध्िच्र्ा लढ्याि सहभागी झाले होिे. ्र्ासाठी ्र्ांनी
कारािासही भोगला होिा.
 िे भाषा सल्लागार सवमिीचे फनमंफत्रि सिस्र् आशण महाराष्ट्र राज्र्ाच्र्ा विधी
सल्लागार पररभाषा सवमिीचेही सिस्र् होिे. िे अनेक बँकांचे ि संस्थांचे
कार्िेशीर सल्लागार म्हणूनही काम पाहि होिे.
 मराठी राजभाषा फनर्म १९६६मध्र्े ुरूस्िी करण्र्ाकररिा महाराष्ट्र शासनाने
स्थापन केलेल्र्ा सवमिीचे िे सिस्र् होिे.
 महाराष्ट्र शासनाने िोन महहन्र्ापूिी मराठीच्र्ा न्र्ार्व्र्िहारासाठी
उपार्र्ोजना करिा र्ािी, र्ासाठी एक सवमिी नेमली होिी. ्र्ा सवमिीि
िािार होिे.
 ग्रंिालीििे प्रकाशशि करण्र्ाि आलेल्र्ा न्र्ार्ालर्ीन व्र्िहार आशण मराठी
भाषा र्ा पुस्िकाच्र्ा फनवमिीमध्र्े ्र्ांचा सहभाग होिा.

एललआयसीचे माजी अध्यक्ष जगिीि साळंु खे फनर्धन

 भारिीर् आर्ुर्थिमा महामंडळाचे (एलआर्सी) माजी अध्र्क्ष जगिीश साळुंखे
र्ांचे १६ जून रोजी फनधन झाले.
 मुंबईिील वसडनहॅम िाशणज्र् महाविद्ालर्ािून साळुंखे र्ांनी पििी घेिली.
म. गो. फििाण (जे पुढे एलआर्सीचे अध्र्क्षही बनले) र्ांच्र्ा प्रेरणा आशण
मागािशानाने ्र्ांनी ॲक्तच्र्ुररअल सार्न्स हा विषर् फनिडला.
 ‘ॲक्तच्र्ुररअल सार्न्स’ म्हणजे जोखीम पािळीनुसार विम्र्ाच्र्ा संरक्षणाचे
स्िरूप ि हे संरक्षण िेणे विमाप्रिा्र्ा कंपनीलाही महाग पडू नर्े असे ्र्ाचे
Page No. 137
 िर ठरविणाऱ्या मूल्र्मापनाची विमागशणिी करण्र्ाचे शास्त्र.
 ्र्ाि पारंगि असलेल्र्ा िेशािील पहहल्र्ा फपढीिील काही मोजक्तर्ा
मंडळींमध्र्े साळुंखे र्ांचे नाि प्राधान्र्ाने घ्र्ािे लागेल.
 साळंु खे हे एलआर्सीचे २०िे अध्र्क्ष (१९९४ िे १९९७) होिे. आधीची िोन
िषे िे व्र्िस्थापकीर् संचालक म्हणून कार्ारि होिे.
 भारिाि विम्र्ाच्र्ा सािाफत्रकीकरणाचा पहहला प्रर््न अिााि गटसमूह
र्ोजनांची संकल्पना आशण ्र्ाची एलआर्सीकडून सुरुिाि साळुंखे
र्ांच्र्ाकडून झाली.
 साळुंखे र्ांनी िेशाच्र्ा विमा व्र्िसार्ाच्र्ा घडणीि ४० िषाांहून अवधक
काळाचे मह््िाचे र्ोगिान फिले आहे.

िवमळ किी एम. एल. (लेफनन) थंगप्पा यांचे फनर्धन

 साहह्र् अकािमी पुरस्कार विजेिे िवमळ किी एम. एल. (लेफनन) िंगप्पा
र्ांचे २ जून रोजी फनधन झाले.
 िवमळनाडूच्र्ा कुरुम्बळपेरर गािाि (शज. विरुनेलिेशल) १९३४साली
जन्मलेल्र्ा िंगप्पांचे िर्ाच्र्ा २१व्र्ा िषी बालकवििांचे पहहले पुस्िक
प्रकाशशि झाले. ्र्ा १९५५च्र्ा पुस्िकाच्र्ा आिृ््र्ा आजही फनघिाि.
 १९६७पर्ांि ्र्ांनी पुद्दुचेरीमध्र्े विविध शाळांमध्र्े इंग्रजी शशकिले आशण
१९६८ पासून १९८८ पर्ांि ्र्ांनी टागोर आट्सा कॉलेजमध्र्ेि इंग्रजीचे
अध्र्ापन केले. भारिीसिन महहला महाविद्ालर्ाि पुढे ्र्ांना प्राध्र्ापकपि
वमळाले.
 ्र्ांच्र्ा नािािर आर्ुष्र्भराि ५० हून अवधक पुस्िके आहेि. ्र्ांपैकी अनेक
अनुिाि आहेि. िवमळमधून इंग्रजीि िंगप्पांनी अनुिाफिि केलेल्र्ा
Page No. 138
 पुस्िकांपैकी काही पुस्िके ही पद्ानुिाि आहेि.
 ्र्ांच्र्ा ‘चोलक कोल्लइ बोम्मई’ (बुजगािणे) र्ा िवमळ बालकवििा
संग्रहाला २०११चा साहह्र् अकािमी बालिाङ्मर् पुरस्कार वमळाला होिा.
 ्र्ानंिर पुढील िषी (२०१२) ‘लव्ह स्टँड्स अलोन’ र्ा संगम काव्र्ाच्र्ा इंग्रजी
अनुिािाला साहह्र् अकािमीचा अनुिाि पुरस्कारही वमळाला होिा.

क
ृ फषभूषि िािाजी खोब्रागडे यांचे फनर्धन
 िांिळाचे संशोधक म्हणून िेशाि प्रवसद्ध असणारे कृफषभूषण िािाजी
खोब्रागडे र्ांचे ३ जून रोजी चंद्रपूर र्ेिे िीघा आजाराने फनधन झाले. िे
नांिेडमधील नागभीड िालुक्तर्ािील होिे.
 िािाजी खोब्रागडे हे मागील काही महहन्र्ांपासून अधाांगिार्ू र्ा ुधार
आजाराशी झुंज िेि होिे. अधाांगिार्ूने ्र्ांचे शरीर सुन्न झाले होिे.
 ्र्ांनी आपल्र्ा संशोधनािून शेिकऱ्यांना पर्ाार्ाने िेशाला समृद्ध केले होिे.
प्रवसद्ध ‘एचएमटी’ र्ा िांिळाचा प्रकारासह ्र्ांनी इिर ८ िाणे शोधली
आहेि.
 ्र्ांचे शशक्षण जेमिेम इर्त्ता विसरीपर्ांि झाले. पररस्थस्थिीमुळे ्र्ांना
शशक्षणसुद्धा घेिा आले नाही.
 मात्र ्र्ांनी आपल्र्ा अिघ्र्ा िीड एकर शेिाि धान पीक लािून ्र्ािर
संशोधन केले. िािाजींनी धान संशोधनाच्र्ा क्षेत्राि अ्र्ंि मोलाची कामवगरी
बजािली आहे.
 १९८५-९०च्र्ा काळाि प्रवसद्ध असणाऱ्या एचएमटी कंपनीच्र्ा घड्ाळर्ांमुळे
्र्ांनी शोधलेल्र्ा एका प्रवसद्ध िाणाला ‘एचएमटी’ हे नाि िेण्र्ाि आले होिे.

Page No. 139

 ्र्ांच्र्ा र्ा कार्ााची िखल घेि िोब्साने २०१०मध्र्े जगािील सिोत्तम ग्रामीण
उद्ोजकांच्र्ा र्ािीि ्र्ांना मानाचे स्थान फिले होिे.
 ५ जानेिारी २००५ रोजी अहमिाबाि र्ेिे ि्काशलन राष्ट्रपिी डॉ. अब्ुल
कलाम र्ांच्र्ा हस्िे ्र्ांना ५० हजार रुपर्े रोख, स्मृविवचन्ह आशण प्रशहस्िपत्र
िेऊन गौरि करण्र्ाि आला.
 िर २००६ मध्र्े महाराष्ट्र शासनानेिेखील िांदूळ संशोधनािील ्र्ांच्र्ा
अमुल्र् र्ोगिानाबिल ्र्ांना कृफषभुषण पुरस्काराने सन्माफनि केले.
 शालेर् पाठ्यपुस्िकाि ‘िोरांची ओळख’ र्ा शशषाकाखालील एका धड्ाि
्र्ांच्र्ा कार्ााची ओळख करुन िेण्र्ाि आली आहे.
 ्र्ांनी विकवसि केलेली धानाची प्रजािी आजही िेशाच्र्ा विविध भागाि
उ्पाफिि केली जािे.
 िािाजींनी विकवसि केलेले नऊ िाण : एचएमटी, विजर् नांिेड, नांिेड ९२,
नांिेड हहरा, डीआरके, नांिेड चेन्नूर, नांिेड िीपक, काटे एचएमटी आशण
डीआरके टू

कबड्डीपटू अिोक कोंढरे यांचे ५ जून फनर्धन

 जपान, नेपाळ, भूिान, बांगलािेशासारख्र्ा िेशांमध्र्े कबड्डीचा प्रचार आशण
प्रसार करणारे शशिछत्रपिी पुरस्कारविजेिे माजी राष्ट्रीर् खेळाडू अशोक
कोंढरे र्ांचे ५ जून रोजी आजाराने फनधन झाले. िे ६९ िषाांचे होिे.
 चढाईिील िािा खेळाडू म्हणून कोंढरे र्ांनी आपली कारकीिा गाजविली.
पुणे शजल्हा कबड्डी संघटनेच्र्ा फनर्ामक मंडळाचे िे अध्र्क्ष होिे.
 खेळाडू म्हणून फनिृत्ती प्करल्र्ानंिरही कोंढरे र्ांनी र्ुिा खेळा डूंना
मागािशान करण्र्ाचे काम सुरू ठेिले होिे. राज्र् सरकारने ्र्ांना १९७६मध्र्े
Page No. 140
 शशिछत्रपिी पुरस्काराने सन्माफनि केले होिे.

जगप्रवसद्ध सेणलफब्रटी िेि अँथनी बॉडेन यांचे फनर्धन

 जगप्रवसद्ध अमेररकन सेशलफब्रटी शेि अँिनी बॉडेन र्ांचे िर्ाच्र्ा ६१व्र्ा िषी
फनधन झाले आहे. िान्समध्र्े सध्र्ा िे एका शोसाठी वचफत्रकरण करि होिे.
 हॉटेलमध्र्े ्र्ांचा मृििेह ८ जून रोजी िेंच शेि इररक ररपटा र्ांना आढळला.
अँिनी र्ांनी आ्मह्र्ा केल्र्ाचा िाट संशर् सीएनएनने व्र्क्ति केला आहे.
 अनेक िूड शोद्वारे अँिनी र्ांनी आपली ओळख फनमााण केली. किाकिनांचे
उत्तम कौशल्र् ्र्ांच्र्ाजिळ होिे.
 प्र्र्ेक िूड शो होस्ट करिाना ्र्ांच्र्ा र्ा शैलीमुळे िे प्रेक्षकांचे खूप आिडिे
शेि बनले होिे. जगभरािील अनेक िेशांि ्र्ांनी भ्रमंिी केली.
 िे उत्तम खव्िय्र्े िर होिेच पण चांगले फनिेिकही होिे. खाद्संस्कृिी, भ्रमंिी
र्ा विषर्ािरच ्र्ांनी लेखनही केले होिे.
 िान्समध्र्े िे ‘पाटा अननोन’ र्ा टरव्हल अँड िूड शोसाठी एफपसोड वचत्रीि
करि होिे. हा शो गेल्र्ा ५ िषाांपासून प्रेक्षकांच्र्ा मनािर अवधराज्र् गाजिि
आहे. र्ा कार्ाक्रमाने ५ प्रविष्ठीि अॅमी अिॉडाही शजिंकले आहेि.

हस्मथ कॉलेजच्या पहहल्या महहला अध्यक्ष णजल क

े र कॉन्िे यांचे फनर्धन
 अमेररकेिल्र्ा हस्मि कॉलेजच्र्ा अध्र्क्षपिी (कुलगुरूंच्र्ा समकक्ष पि)
विराजमान होणाऱ्या पहहल्र्ा महहला शजल केर कॉन्िे र्ांचे १ जून रोजी फनधन
झाले.
 हस्मि कॉलेज ही अमेररकेिली महहलांना कला शशक्षण िेणारी १०० िषे जुनी

Page No. 141

 ि सगळर्ाि मोठी संस्था आहे.
 मुळच्र्ा ऑस्टरेशलर्ािून असलेल्र्ा शजल र्ांचे शशक्षण वसडनी विद्ापीठाि
झाले. राजनीिी, कार्िे, शास्त्र, कला अशा िक्ति पुरुषांची म्हणून
ओळखल्र्ा जाणाऱ्या क्षेत्रांमध्र्े स्थस्त्रर्ांना िाि वमळािा र्ासाठी ्र्ांनी मोठा
संघषा केला.
 स्थस्त्रर्ांसाठीचे उच्च शशक्षण बाहेरच्र्ा व्र्ािसावर्क क्षेत्रांच्र्ा गरजांशी जोडले
गेलेले नव्हिे. िे जोडण्र्ाचे मह््िाचे काम ्र्ांनी केले.
 हस्मिमध्र्े अनेक विषर्ांसाठी पुरुष प्राध्र्ापकांचीच संख्र्ा एक िृिीर्ांश
होिी. र्ाकडे लक्ष िे धून ्र्ांनी स्थस्त्रर्ांचा सहभाग िाढिण्र्ासाठी धोरणा्मक
बिल केले.
 १९८५मध्र्े हस्मिमधून फनिृत्त झाल्र्ानंिर ्र्ांनी नार्की, मेररल शलिंच,
कोलगेट पामोशलव्ह, लेंडलीज अशा बडय़ा कंपन्र्ांच्र्ा संचालक मंडळािर
काम केले.
 अमेररकेिील एमआर्टी (मसॅच्र्ुसेट्स इहन्स्टटय़ूट ऑि टेक्तनॉलॉजी)मध्र्े
्र्ा अभ्र्ागि प्राध्र्ापक हो्र्ा.
 ऑस्टरेशलर्ािील ‘कम्पॅफनर्न ऑि ि ऑडार ऑि ऑस्टरेशलर्ा’ हा सिोच्च
सन्मान (२०१३) आशण अमेररकी सरकारििे ‘नॅशनल ्य़ुमॅफनटीज मेडल’ असे
मान ्र्ांना वमळाले होिे.

काँग्रेसचे माजी खासिार िांिाराम नाईक यांचे फनर्धन

 काँग्रेसचे ज्र्ेष्ठ नेिे ि राज्र्सभेचे माजी खासिार शांिाराम नाईक र्ांचे ९ जून
रोजी हृिर्विकाराच्र्ा झटक्तर्ाने फनधन झाले. (िर्ाच्र्ा ७२व्र्ा िषी)
 नाईक हे काही काळ गोिा काँग्रेसचे प्रिेशाध्र्क्ष होिे. नाईक हे िशक्षण गोिा
Page No. 142
 मििारसं घािून १९८४मध्र्े लोकसभेिर फनिडून गेले होिे.
 व्र्िसार्ाने िकील असलेले नाईक र्ांनी सरकारी िकील म्हणून काम पाहहले
होिे. िशक्षण गोिा िकील संघटना ि राज्र् बार असोवसएशनचे अध्र्क्षपिही
्र्ांनी भूषिले होिे.
 नाईक र्ांनी राज्र्सभेि २००५-२०११ ि २०११ िे २०१७ असे िोनिा गोव्र्ाचे
प्रविफनवध्ि केले होिे.
 आपल्र्ा कारकीिीि ्र्ांनी अनेक खाजगी विधेर्के संसिेि मां डली.
गोव्र्ास घटक राज्र्ाचा िजाा वमळिून िेण्र्ाि ्र्ांनी मह्िाची भूवमका
बजािली होिी.

प्राध्यापक मोहम्मि उमर मेमन यांचे फनर्धन

 अरबी आशण उदूा भाषांचे जाणकार आशण इस्लामी धमासाहह्र्ाचे आशण
्र्ासोबि सूिी संिविचारांचे अभ्र्ासक प्राध्र्ापक मोहम्मि उमर मेमन र्ांचे
िर्ाच्र्ा ७९व्र्ा िषी ३ जून रोजी फनधन झाले.
 भारिीर् उपखंडािील एका भाषेिर फनस्सीम प्रेम करणारे एक अमेररकी
प्राध्र्ापक अशी ्र्ांची ओळख होिी.
 फििंगि प्राध्र्ापक मोहम्मि उमर मेमन हे भारिीर् म्हणून जन्मले. अशलगढ
मुस्लीम विद्ापीठािील इस्लामी धमासाहह्र्ाचे जाणकार प्राध्र्ापक अब्ुल
अजीज मेमन हे ्र्ांचे िडील.
 १९५४साली हे कुटुंब अशलगढहून कराचीस गेले. ्र्ांचे पििी ि पिव्र्ुत्तर
शशक्षण कराचीिच झाले. अमेररकेिील शशष्र्िृत्ती वमळाल्र्ाने हािाडा आशण
कॅशलिोर्कनर्ा विद्ापीठाि इस्लामी धमासाहह्र्ाचा अभ्र्ास केला.
 िे विविध विद्ापीठांि अभ्र्ागि म्हणून शशकिू लागले. मॅफडसन शहरािील
Page No. 143
 विस्कॉहन्सन विद्ापीठाि १९८०पासून ्र्ांना प्राध्र्ापकपि वमळाले.
 िाळणीच्र्ा व्र्िा सांगणारा ‘अॅन एफपक अन-ररटन’ हा किासंग्रह िसेच
१९४७ नंिरच्र्ा किांचा ‘ि कलर ऑि नवििंगनेस’ हा संग्रह र्ांचे िे संपािक
ि अनुिािक होिे.
 ‘डोमेन्स ऑि िीअर अॅण्ड फडझार्र’ िसेच ‘ि ग्रेटेस्ट उदूा शॉटा स्टोरीज एव्हर
टोल्ड’ र्ांचे अनुिाि-संपािनही ्र्ांनीच केले.
 िर्ाच्र्ा पन्नाशीपर्ांि िे स्िि:िेखील किा शलहीि होिे. ्र्ा किांचा ‘िारीक
गली’ हा संग्रह प्रवसद्ध आहे.
 उदूाच्र्ा विद्ापीठीर् अभ्र्ासाला िाहहलेली एकमेि इंग्रजी संशोधनपफत्रका
्र्ांनी सुरू केली.
 ऑक्तसिडा र्ुफनव्हर्थसटी प्रेस र्ा संस्थेसाठी पाफकस्िानी किासाहह्र्ाचे
सल्लागार म्हणूनही ्र्ांनी काम केले होिे.

प्रवसध्ि उदूा विनोिी लेखक मुश्िाक अहमि युसूिी यांचे फनर्धन

 प्रवसध्ि उदूा व्र्ंग्र्कार आशण विनोिी लेखक मुश्िाक अहमि र्ुसूिी र्ांची
२० जून २०१८ रोजी कराची र्ेिे िर्ाच्र्ा ९७व्र्ा िषी फनधन झाले.
 पाफकस्िानच नव्हे िर भारिािील उदूा साहह्र्िगाािील िे सिाावधक िाचले
गेलेले ि लोकफप्रर् विनोिी लेखक गणले जािाि. ्र्ांची िुलना उदूािील इब्ने
इन्शा र्ा नामिंि साहहह्र्काशी केली जािे.
 मुश्िाक अहमि र्ुसूिी र्ांचा जन्म ४ सप्टेंबर १९२१ रोजी टोंक (राजस्थान)
र्ेिे झाला. िाळणीनंिर िे कराचीला गेले.
 ्र्ांनी आग्रा विद्ापीठािून ि््िज्ञानाि एमए पििी घेिली. नंिर अशलगढ

Page No. 144

 मुस्लीम विद्ापीठािून ्र्ांनी कार्द्ाची पििी घेिली. पुढे ्र्ांच्र्ा उदूा
साहह्र्ािील र्ोगिानाबिल ्र्ांना डीशलट ही पििीही प्रिान करण्र्ाि
आली.
 व्र्िसार्ाने बँकर असलेल्र्ा र्ुसूिी र्ांनी पाफकस्िानािील अलाइड बँक,
र्ुनार्टेड बँक ि पाफकस्िान बँफकिंग काउहन्सलची सिोच्च पिे ्र्ांनी
भूषविली.
 अिाजगिामध्र्े िािरि असिाना ुसरीकडे ्र्ांचे विनोिी लेखनही सुरू होिे.
्र्ांचे शलखाण बहुप्रसि झाले नसले िरी िे अ्र्ंि िाचकफप्रर् होिे.
 वचराग िले, खाकम बिहन, जरगुशजश्ि, आबे गुम आशण शामे शहरे र्ारां हे
्र्ांचे पाच विनोिी लेखसंग्रह उदूा साहह्र् जगिाि अिाट लोकफप्रर् आहेि.
 िे समाजािील सांस्कृविक, नैविक धारणा, मानिी स्िभािाचे िैविध्र्,
राजकीर् व्र्हक्तिम््िांची अनाकलनीर् िृत्ती र्ािर अ्र्ंि वमश्कीलपणे
व्र्ंगा्मक भाष्र् करीि.
 मात्र ्र्ांच्र्ा विनोिािील व्र्ंग अििा उपरोध बोचरा नव्हिा, फकिंबहुना विचार
करण्र्ास प्रिृत्त करणाराच होिा.
 समाजािील ्र्ाज्र् रूढी, परंपरांना विनोिाची टाचणी लाििाना िे घाबरले
नाहीि. धमााध िगा ्र्ांच्र्ा शलखाणामुळे कधी ुखािला गेला असेही घडले
नाही.
 आपल्र्ा प्रिीघा कारकीिीि ्र्ांना आिमजी पुरस्कार, वसिारा ए इहम्िर्ाज,
हहलाल ए इहम्िर्ाज, पाफकस्िान अकािमी ऑि लेटसा, कार्िे आजम
मेमोररर्ल मेडल आिी अनेक पुरस्कार वमळाले.
 हहलाल ए इहम्िर्ाज हा पाफकस्िानाि साहह्र् क्षेत्रािील सिााि प्रविष्ठेचा
पुरस्कार मानला जािो.

Page No. 145

 पुणलत्झर पुरस्कार विजेिे स्िंभलेखक चाल्सा क्रॉथम्मर यांचे फनर्धन
 पुशल्झर पुरस्कार विजेिे स्िंभलेखक चाल्सा क्रॉिम्मर र्ांचे २१ जून रोजी
प्रिीघा आजाराने िर्ाच्र्ा ६८व्र्ा िषी फनधन झाले.
 जगभरािल्र्ा ४००हून अवधक प्रकाशनांनी चाल्सा क्रॉिम्मर र्ांचे लेख छापले
होिे. अनेक िषाांपासून क्रॉिम्मर र्ांना ककारोगाने पछाडले होिे.
 १९८७साली िी िॉशशिंग्टन पोस्टमधील ्र्ांच्र्ा स्िंभलेखासाठी ्र्ांना पुशल्झर
पुरस्कार प्राि झाला होिा.

िनस्पवििास्त्रज्ञ डॉ. एच िाय मोहन राम यांचे फनर्धन

 प्रवसद्ध भारिीर् िनस्पविशास्त्रज्ञ डॉ. होलेनरवसपूर र्ोगनरवसिंहम मोहन राम १८
जून रोजी फनधन झाले. ‘एचिार्एम’ र्ा नािाने िे ओळखले जाि होिे.
 पत्रकार, स्िािंत्र्र्सैफनक, लेखक, सनिी अवधकारी एच. िार्. शारिाप्रसाि हे
्र्ांचे मोठे बंधू होिे.
 डॉ. राम र्ांनी िनस्पविशास्त्राची ुमीळ िाट फनिडून िुलझाडांचे जीिशास्त्र,
िनस्पिींचे रचनाशास्त्र र्ाि संशोधन केले. एकूण २०० शोधफनबंध ्र्ांच्र्ा
नािािर आहेि.
 ्र्ांनी िुलांचे रंग, िुलझाडांचे लैंवगक प्रकटीकरण, बांबूची संकररि पद्धिीने
फनर्थमिी र्ािही मोठी कामवगरी केली होिी.
 एचिार्एम र्ांचा जन्म कनााटकाि १९३०मध्र्े झाला. सेंट फिलोमेना
कॉलेजमधून ्र्ांनी बीएस्सी केले. पििीनंिर ्र्ांनी आग्रा र्ेिे एमएस्सी
केले.

Page No. 146

 पुढे फिल्ली विद्ापीठाि ्र्ांची अध्र्ापक म्हणून फनिड झाली. नंिर िे
िुलब्राइट शशष्र्िृत्ती घेऊन िनस्पविशास्त्र शशकण्र्ासाठी कानेल विद्ापीठाि
गेले. िेिे ्र्ांनी उिी संस्करणाचे िंत्र आ्मसाि केले ि ्र्ाचा िापर भारिाि
केला.
 ्र्ांनी ल्र्ुफपन, ग्लॅफडओलस, क्रीसॅनिमम, कँलेंड्ूला, झेंडू ि इिर
िनस्पिींच्र्ा िेगळर्ा गुणधमााचा अभ्र्ास केला.
 ्र्ािील काही गुण ्र्ांनी केळी, कडधान्र्े ि बांबू र्ा िनस्पिींि आणून
आर्थिक फकिार्ि िाढिली. केळीच्र्ा उिी संकराि ्र्ांनी अनेक िैज्ञाफनक
प्रर्ोग करून ्र्ाि र्श वमळिले.
 कॉलेजमध्र्े असिाना ्र्ांनी नॅचरल सार्न्स सोसार्टीची स्थापना करून िेिे
व्र्ाख्र्ान िेण्र्ासाठी नोबेल विजेिे िैज्ञाफनक सर सी.व्ही. रामन र्ांना
बोलािले.

लेखक ि कािंबरीकार हालान एणलसन यांचे फनर्धन

 विज्ञान कािंबरी क्षेत्रािील प्रभािी लेखक हालान एशलसन र्ांचे २८ जून रोजी
फनधन झाले.
 लेखनाचा ‘स्पेक्तर्ुलेफटव्ह फिक्तशन’ हा प्रकार ्र्ांनी रूढ केला होिा. ्र्ांना
पाच ब्रॅम स्टोकर पुरस्कार हे भर्किांसाठी वमळाले होिे.
 ्र्ांनी स्टार टरेकचा जो किाभाग शलहहला होिा िो आिापर्ांिचा सिोत्तम
मानला जािो. एकूण १७०० किा, वचत्रपट ि टीव्ही किा ्र्ांनी शलहहल्र्ा.
 सुरुिािीला ्र्ांनी काही विज्ञान मावसकािून लेखन केले. ‘ररपेंट हालेहिन’ र्ा
किेसाठी ्र्ांना पहहला ह्युगो पुरस्कार वमळाला.
 ‘आर् हॅि नो माऊि बट आर् मस्ट स्क्रीम’ ही ्र्ांची बहुधा सिो्कृष्ट् किा
Page No. 147
 ठरािी, ्र्ालाही पुन्हा ह्युगो पुरस्कार वमळाला होिा.
 ्र्ांच्र्ा ‘अ बॉर् अँड हहज डॉग’ र्ा कािंबरीिर वचत्रपटही फनघाला होिा.
्र्ाि चौथ्र्ा महार्ुद्धानंिरच्र्ा भवििव्र्ाचे िणान आहे.

To advertise your Products and Brands with us

Send us an Email on mpsctoppers@gmail.com
or
Text us on 937 337 3838

© िरील नोट्सबाबि सिा हक्क MPSC TOPPERSच्या अर्धीन असून, यािील कोििाही भाग MPSC TOPPERSच्या लेखी
परिानगीणििाय कोित्याही प्रकारे पुनमुाफद्रि फक
िं िा पुनप्राकाणिि करिा येिार नाही. िसेच याचा व्यािसावयक स्िरािर िापर करिा येिार
नाही. असे करिाना आढळल्यास कॉपीराईट कायद्यांिगाि कारिाई करण्याि येईल.

Page No. 148