ივ.

ჯავახიშვილის სახელობის თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტი

Ivane Javakhishvili Tbilisi State University

სასწავლო კურსის (მოდულის) სილაბუსი

ფაკულტეტი იურიდიული ფაკულტეტი

საგანმანათლებლო პროგრამა სამართალი
უმაღლესი განათლების
ბაკალავრიატი
საფეხური

ქართული სამართლის ისტორია

სასწავლო კურსის სახელწოდება
History of Georgian Law

სასწავლო კურსის სტატუსი სავალდებული სასწავლო კურსი

სახელი, გვარი გიორგი დავითაშვილი

სასწავლო კურსის
განმახორციელებელი
სამეცნიერო ხარისხი სამართლის დოქტორი
თანამდებობა ასოცირებული პროფესორი
საკონტაქტო ტელ. 5(77) 555886
E-mail giorgi.davitashvili@tsu.ge
კონსულტაციის დღე: ფაკულტეტის დეკანის მიერ დამტკიცებული გრაფიკის შესაბამისად

სასწავლო კურსის კოდი

სწავლების ენა ქართული

წინაპირობები არ გააჩნია

კრედიტი (ECTS) 5
საათები (1 კრედიტი = 25 სთ) 125
საკონტაქტო საათები, მ.შ 55
სტუდენტის სასწავლო
დატვირთვა ლექცია 26 სთ.
სემინარი 24 სთ.
შუალედური და დასკვნითი გამოცდები 5 სთ
დამოუკიდებელი საათები 70

სასწავლო კურსის მიზანი სასწავლო კურსის მიზანია სტუდენტს:

 შესძინოს ფართო თეორიული ცოდნა ქართული სამართლის წყაროებისა და მისი ცალკეული დარგების,
კერძოდ, ძველი ქართული სახელმწიფო მოწყობის, სისხლის, სამოქალაქო თუ პროცესუალური
სამართლის ინსტიტუტების, აგრეთვე ეტაპების მიხედვით ძველი ქართული სამართლის ცალკეული
ინსტიტუტების წარმოშობისა და განვითარების შესახებ;
  შეამეცნოს ქართული სამართლებრივი კულტურა და ეროვნული ღირებულებები;
 გამოუმუშაოს ძველი ქართული სამართლის წყაროების მოძიების, მათზე მუშაობის, საკითხის შეფასების,
ანალიზის, მსჯელობის და დასაბუთების უნარი.

სწავლის შედეგები
ცოდნა და გაცნობიერება
სასწავლო კურსის გავლის შემდეგ სტუდენტი შეიძენს ფართო თეორიულ ცოდნას ქართული სამართლის
ისტორიული წყაროების, ქართული სახელმწიფო სამართლის განვითარების ძირითადი ეტაპებისა და
თავისებურებების, ძველი ქართული სამართლის დარგებისა და ინსტიტუტების, ქართული
სამართლებრივი კულტურის ძირითადი ნიშნების და თავისებურებების, ასევე ძველი ქართული
სამართლის ფუნდამენტური პრინციპებისა და სამართალგანვითარების ტენდენციების შესახებ.

სასწავლო კურსის გავლის შემდეგ სტუდენტს გაცნობიერებული ექნება ძველი ქართული სამართლის
ფუნდამენტური პრინციპების მნიშვნელობა თანამედროვე ეროვნული სამართლებრივი სისტემის
ფორმირებისათვის.
სასწავლო კურსის გავლის შემდეგ სტუდენტი შეძლებს:

 ქართული სამართლის პირველწყაროებზე მუშაობას, ქართული სამართლის ძეგლებში მოცემული

ცოდნის პრაქტიკაში
ნორმების მოძიებას, განმარტებას, გამოყენებას;
გამოყენების უნარი
 ქართული სამართლის ინსტიტუტების თანამედროვე ინსტიტუტებთან შედარებას;
 თანამედროვე კანონშემოქმედებისა და ნორმათა შეფარდების პროცესში ძველი ქართული სამართლის
სტრუქტურული ელემენტების გამოყენებას.
სასწავლო კურსის გავლის შემდეგ სტუდენტი შეძლებს:

 ქართული სამართლებრივი ინსტიტუტების გენეზისის განხილვას დინამიკაში;

 ქართული სამართლის ისტორიული ასპექტების, აგრეთვე ძველი ქართული სამართლის ცალკეული
დასკვნის უნარი
ინსტიტუტების ბუნების შესახებ არგუმენტირებულ მსჯელობას, ანალიზს და დასაბუთებული დასკვნის
გამოტანას;
 ძველი ქართული სამართლის ცალკეული ინსტიტუტების შედარებით ანალიზს;
 ძველი ქართული სამართლის სისტემის ძირითადი თავისებურებების წარმოჩენას.
სასწავლო კურსის გავლის შემდეგ სტუდენტი შეძლებს:

 ქართული სამართლის ისტორიული წყაროების, ქართული სახელმწიფო სამართლის განვითარების

კომუნიკაციის უნარი
ძირითადი ეტაპებისა და თავისებურებების, ძველი ქართული სამართლის დარგებისა და
ინსტიტუტების თაობაზე დებატებში ჩართვას, განსხვავებული აზრის გაგებას და იურიდიული
ტერმინოლოგიის გამოყენებით ზეპირი და წერილობითი ფორმით ცოდნის გადმოცემას.
სასწავლო კურსის გავლის შემდეგ სტუდენტი შეძლებს:
ღირებულებები
 ხელი შეუწყოს ეროვნული სამართლებრივი ფასეულობების დამკვიდრებას.

ლექცია
სამუშაო ჯგუფში მუშაობა
სწავლება-სწავლის
პრაქტიკული მუშაობა
მეთოდები
სემინარი
ელექტრონული რესურსით სწავლება
ელექტრონული სწავლება
სხვა

სტუდენტის სწავლის შედეგის მიღწევის დონის შეფასება

სტუდენტის სწავლის შედეგის მიღწევის დონის შეფასება წარმოებს 100-ქულიანი სისტემით. სტუდენტის სწავლის შედეგის მიღწევის
დონის შეფასება მოიცავს შუალედურ შეფასებას (მაქსიმუმ 60 ქულა) და დასკვნით შეფასებას (მაქსიმუმ 40 ქულა), რომელთა ჯამი
წარმოადგენს საბოლოო შეფასებას (100 ქულა).

სტუდენტის სწავლის შედეგის მიღწევის დონის შუალედური შეფასების კომპონენტებია ზეპირი გამოკითხვა და შუალედური წერითი
გამოცდა. სტუდენტის სწავლის შედეგის მიღწევის დონის შუალედური შეფასების თითოეულ კომპონენტს გააჩნია თა ვისი წილი
შუალედური შეფასების 60 ქულის ფარგლებში. სტუდენტის შუალედური შეფასების მინიმალური კომპეტენციის ზღვარის ხვედრითი წილი
შეადგენს 21 ქულას.

სტუდენტის სწავლის შედეგის მიღწევის დონის დასკვნითი შეფასების კომპონენტია დასკვნითი წერითი გამოცდა. დასკვნითი წერითი გა-
მოცდა სავალდებულოა. დასკვნით წერით გამოცდაზე გასვლის უფლება ეძლევა სტუდენტს, რომელსაც შუალედური შეფასებით
დააგროვილი აქვს მინიმუმ 21 ქულა. სტუდენტს, რომელსაც შუალედური შეფასებით დაგროვილი არ ექნება შუალედური შეფასების
მინიმალური კომპეტენციის ზღვარი ანუ მინიმუმ 21 ქულა, დასკვნით წერით გამოცდაზე არ დაიშვება. დასკვნითი შეფასების მინიმალური

ივ. ჯავახიშვილის სახელობის თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტი 2 სასწავლო კურსის

(მოდულის) სილაბუსი
 კომპეტენციის ზღვარის ხვედრითი წილი შეადგენს 20 ქულას. დასკვნითი შეფასება ჩაბარებულად ჩაითვლება იმ შემთხვევაში, თუ
სტუდენტი დასკვნით წერით გამოცდაზე დააგროვებს მინიმუმ 20 ქულას.

სასწავლო კურსი ჩაბარებულად ჩაითვლება იმ შემთხვევაში, თუ შუალედური შეფასებისა და დასკვნითი შეფასების (40 ქულა) გათვალისწი-
ნებით სტუდენტი დააგროვებს მინიმუმ 51 ქულას. სტუდენტს კრედიტი ენიჭება კანონმდებლობით გათვალისწინებული ერთ-ერთი
დადებითი შეფასების მიღების შემთხვევაში.
დადებითი შეფასება
A - ფრიადი შეფასების 91-100 ქულა
B - ძალიან კარგი მაქსიმალური შეფასების 81-90 ქულა
C - კარგი მაქსიმალური შეფასების 71-80 ქულა
D - დამაკმაყოფილებელი მაქსიმალური შეფასების 61-70 ქულა
E - საკმარისი მაქსიმალური შეფასების 51-60 ქულა
უარყოფითი შეფასება
მაქსიმალური შეფასების 41-50 ქულა (სტუდენტს ჩასაბარებლად მეტი მუშაობა სჭირდება და ეძლევა
FX - ვერ ჩააბარა დამოუკიდებელი მუშაობით დამატებით გამოცდაზე ერთხელ გასვლის უფლება. ამასთან, დამატებითი
გამოცდა შეიძლება დანიშნოს დასკვნითი გამოცდის შედეგების გამოცხადებიდან არანაკლებ 5 კალენდარულ
დღეში).
მაქსიმალური შეფასების 40 ქულა და ნაკლები (სტუდენტის მიერ ჩატარებული სამუშაო არ არის საკმარისი და
F - ჩაიჭრა
მას საგანი ახლიდან აქვს შესასწავლი)
შეფასების ფორმები და კომპონენტები
შეფასების ფორმები და რაოდენობა
N თითოეულის მაქსიმალური შეფასება მაქსიმალური ქულა
კომპონენტები

1 შუალედური შეფასება, მათ შორის: 60 ქულა

1.1 ზეპირი გამოკითხვა 10 3 30

1.2. შუალედური წერითი გამოცდა 1 30 30
2 დასკვნითი შეფასება 40 ქულა
2.1. დასკვნითი წერითი გამოცდა 1 40 40
სულ 100 ქულა
შუალედური შეფასების კომპონენტები, მეთოდები და კრიტერიუმები
კომპონენტები მეთოდები და კრიტერიუმები
სტუდენტის ზეპირი გამოკითხვა ფასდება 3 ქულით. შუალედური შეფასების ფარგლებში, სემესტრის განმავლობაში,
სტუდენტი ზეპირი ფორმით გამოიკითხება ათჯერ. შესაბამისად, ზეპირ გამოკითხვებში სტუდენტმა შეიძლება
დააგროვოს მაქსიმუმ 30 ქულა (10X3), რაც საბოლოო შეფასების 30 პროცენტის ტოლია.

ზეპირი გამოკითხვა ტარდება მოხსენებების, დისკუსიისა და კითხვა-პასუხის ფორმატში.ზეპირი გამოკითხვის

შესაფასებლად გამოიყენება შემდეგი საშუალებები (შეფასების მეთოდები): პრეზენტაცია, პრაქტიკული/თეორიული
დავალების შესრულება, სამუშაო ჯგუფში მუშაობა, დისკუსიაში მონაწილეობა.
ზეპირი გამოკითხვისას შეფასების კრიტერიუმებია: პასუხის ფორმულირება და გადმოცემა, იურიდიული
ტერმინოლოგიის დაცვა, სამართლებრივი მსჯელობა.
ზეპირი
გამოკითხვა ქულა ზეპირი გამოკითხვის შეფასების კრიტერიუმები
სტუდენტი კარგადაა მომზადებული, პასუხი მკაფიოდ და ადეკვატურადაა ფორმულირებული, მისი
3
სამართლებრივი მსჯელობა მაღალ დონეზეა. იგი იცავს იურიდიულ ტერმინოლოგიას
სტუდენტი მომზადებულია, პასუხი მკაფიოდ და ადექვატურადაა ფორმულირებული, თუმცა შეკვეცილია.
2
მისი სამართლებრივი მსჯელობა კარგია. იგი იცავს იურიდიულ ტერმინოლოგიას
სტუდენტი არ არის კარგად მომზადებული., პასუხი არასრულადაა ფორმულირებული, მისი სამართლებრივი
1
მსჯელობა ფრაგმენტულია, ხოლო იურიდიული ტერმინოლოგია ნაკლოვანია
სტუდენტი ფაქტიურად მოუმზადებელია, პასუხი ბუნდოვანი და არაადეკვატურია. მისი სამართლებრივი
0
მსჯელობა არსებითად მცდარია, იგი არ იყენებს იურიდიული ტერმინოლოგიას
შუალედური შუალედური შეფასების ფარგლებში სტუდენტი აბარებს შუალედურ წერით გამოცდას. შუალედური წერითი
წერითი გამოცდა ტარდება მე-8-მე-9 სასწავლო კვირას. შუალედურ წერით გამოცდაში სტუდენტმა შეიძლება დააგროვოს
გამოცდა მაქსიმუმ 30 ქულა, რაც საბოლოო შეფასების 30 პროცენტის ტოლია.

შუალედური წერითი გამოცდას შესაფასებლად გამოიყენება შემდეგი საშუალებები (შეფასების მეთოდები):

თეორიული საკითხი, ღია კითხვა. შუალედური წერითი გამოცდა მოიცავს 3 თეორიულ საკითხს და 6 ღია კითხვას.
შუალედური წერითი გამოცდასას თეორიული საკითხი ფასდება 6 ქულით, თითოეული ღია კითხვა - 2 ქულით.

ივ. ჯავახიშვილის სახელობის თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტი 3 სასწავლო კურსის

(მოდულის) სილაბუსი
 თეორიული საკითხის შეფასების კრიტერიუმებია: თეორიული მასალის ცოდნა, საკითხის ლოგიკური,
თანმიმდევრული და ადეკვატური გადმოცემა, იურიდიული ტერმინოლოგიის დაცვა, სამართლებრივი მსჯელობა,
სამართლებრივი ანალიზი.
ქულა თეორიული საკითხის შეფასების კრიტერიუმები
პასუხი სრულია. სტუდენტი ზედმიწევნით კარგად ფლობს განვლილ მასალას, საკითხი ლოგიკურად,
6 თანმიმდევრულად და ადეკვატურად არის გადმოცემული. იურიდიული ტერმინოლოგია დაცულია.
სამართლებრივი მსჯელობა და სამართლებრივი ანალიზი მაღალ დონეზეა.
პასუხი სრულია. სტუდენტი კარგად ფლობს პროგრამით გათვალისწინებულ განვლილ მასალას, საკითხი
5 ლოგიკურად, თანმიმდევრულად და ადეკვატურად არის გადმოცემული. იურიდიული ტერმინოლოგია
დაცულია. სამართლებრივი მსჯელობა და სამართლებრივი ანალიზი ძალიან კარგია.
პასუხი სრულია. სტუდენტი დამაკმაყოფილებელად ფლობს პროგრამით გათვალისწინებულ განვლილ
4 მასალას. საკითხი ლოგიკურად და ადეკვატურად არის გადმოცემული, თუმცა არათანმიმდევრულია.
იურიდიული ტერმინოლოგია დაცულია. სამართლებრივი მსჯელობა და ანალიზი დამაკმაყოფილებელია.
პასუხი შეკვეცილია. სტუდენტი საკმარისად ფლობს პროგრამით გათვალისწინებულ განვლილ მასალას,
3 თუმცა აღინიშნება ნაკლოვანებები. საკითხის გადმოცემულია ნაწილობრივ. იურიდიული ტერმინოლოგია
ნაკლოვანია. სამართლებრივი მსჯელობა და ანალიზი ფრაგმენტულია.
პასუხი ნაკლოვანია. სტუდენტი ვერ ფლობს პროგრამით გათვალისწინებულ განვლილ მასალას,
1-2 გადმოცემულია საკითხის შესაბამისი მასალის მხოლოდ ცალკეული ფრაგმენტები. იურიდიული
ტერმინოლოგია არ არის გამოყენებული. სამართლებრივი მსჯელობა და ანალიზი არადამაკმაყოფილებელია.
0 პასუხი საკითხის შესაბამისი არ არის ან საერთოდ არაა მოცემული.
ღია კითხვის კრიტერიუმებია: კითხვის აღქმა და პასუხის დასაბუთება, თეორიული მასალის ცოდნა,
სამართლებრივი მსჯელობა.
ქულა ღია კითხვის შეფასების კრიტერიუმები
სტუდენტს კარგად აქვს აღქმული შეკითხვის არსი. პასუხი არგუმენტირებულად დასაბუთებულია,
2
სტუდენტი ზედმიწევნით კარგად ფლობს თეორიული მასალას, სამართლებრივი მსჯელობა ძალიან კარგია.
სტუდენტს აღქმული აქვს შეკითხვის არსი. პასუხი დასაბუთებულია, სტუდენტი ფლობს თეორიული
1
მასალას, სამართლებრივი მსჯელობა დამაკმაყოფილებელია.
0 პასუხი შეკითხვის არსის შესაბამისი არ არის ან საერთოდ არაა მოცემული.
დასკვნითი შეფასების კომპონენტები, მეთოდები და კრიტერიუმები
კომპონენტები მეთოდები და კრიტერიუმები
დასკვნითი შეფასების ფარგლებში სტუდენტი აბარებს დასკვნით წერით გამოცდას. დასკვნითი წერითი გამოცდა
ტარდება მე-16-მე-19 სასწავლო კვირას. დასკვნით წერით გამოცდაში სტუდენტმა შეიძლება დააგროვოს მაქსიმუმ 40
ქულა, რაც საბოლოო შეფასების 40 პროცენტის ტოლია.

დასკვნითი წერითი გამოცდის შესაფასებლად გამოიყენება შემდეგი საშუალებები (შეფასების მეთოდები): ღია
კითხვა, თეორიული საკითხი. დასკვნითი წერითი გამოცდა მოიცავს 8 ღია კითხვას და 4 თეორიულ საკითხს.
დასკვნითი დასკვნითი წერითი გამოცდასას ღია კითხვა ფასდება 2 ქულით, თითოეული თეორიული საკითხი - 6 ქულით.
წერითი
ღია კითხვის კრიტერიუმებია: კითხვის აღქმა და პასუხის დასაბუთება, თეორიული მასალის ცოდნა,
გამოცდა
სამართლებრივი მსჯელობა.
ქულა ღია კითხვის შეფასების კრიტერიუმები
სტუდენტს კარგად აქვს აღქმული შეკითხვის არსი. პასუხი არგუმენტირებულად დასაბუთებულია,
2
სტუდენტი ზედმიწევნით კარგად ფლობს თეორიული მასალას, სამართლებრივი მსჯელობა ძალიან კარგია.
სტუდენტს აღქმული აქვს შეკითხვის არსი. პასუხი დასაბუთებულია, სტუდენტი ფლობს თეორიული
1
მასალას, სამართლებრივი მსჯელობა დამაკმაყოფილებელია.
0 პასუხი შეკითხვის არსის შესაბამისი არ არის ან საერთოდ არაა მოცემული.
თეორიული საკითხის შეფასების კრიტერიუმებია: თეორიული მასალის ცოდნა, საკითხის ლოგიკური,
თანმიმდევრული და ადეკვატური გადმოცემა, იურიდიული ტერმინოლოგიის დაცვა, სამართლებრივი მსჯელობა,
სამართლებრივი ანალიზი.
ქულა თეორიული საკითხის შეფასების კრიტერიუმები
პასუხი სრულია. სტუდენტი ზედმიწევნით კარგად ფლობს განვლილ მასალას, საკითხი ლოგიკურად,
6 თანმიმდევრულად და ადეკვატურად არის გადმოცემული. იურიდიული ტერმინოლოგია დაცულია.
სამართლებრივი მსჯელობა და სამართლებრივი ანალიზი მაღალ დონეზეა.
5 პასუხი სრულია. სტუდენტი კარგად ფლობს პროგრამით გათვალისწინებულ განვლილ მასალას, საკითხი
ლოგიკურად, თანმიმდევრულად და ადეკვატურად არის გადმოცემული. იურიდიული ტერმინოლოგია
დაცულია. სამართლებრივი მსჯელობა და სამართლებრივი ანალიზი ძალიან კარგია.

ივ. ჯავახიშვილის სახელობის თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტი 4 სასწავლო კურსის

(მოდულის) სილაბუსი
 პასუხი სრულია. სტუდენტი დამაკმაყოფილებელად ფლობს პროგრამით გათვალისწინებულ განვლილ
4 მასალას. საკითხი ლოგიკურად და ადეკვატურად არის გადმოცემული, თუმცა არათანმიმდევრულია.
იურიდიული ტერმინოლოგია დაცულია. სამართლებრივი მსჯელობა და ანალიზი დამაკმაყოფილებელია.
პასუხი შეკვეცილია. სტუდენტი საკმარისად ფლობს პროგრამით გათვალისწინებულ განვლილ მასალას,
3 თუმცა აღინიშნება ნაკლოვანებები. საკითხის გადმოცემულია ნაწილობრივ. იურიდიული ტერმინოლოგია
ნაკლოვანია. სამართლებრივი მსჯელობა და ანალიზი ფრაგმენტულია.
პასუხი ნაკლოვანია. სტუდენტი ვერ ფლობს პროგრამით გათვალისწინებულ განვლილ მასალას,
1-2 გადმოცემულია საკითხის შესაბამისი მასალის მხოლოდ ცალკეული ფრაგმენტები. იურიდიული
ტერმინოლოგია არ არის გამოყენებული. სამართლებრივი მსჯელობა და ანალიზი არადამაკმაყოფილებელია.
0 პასუხი საკითხის შესაბამისი არ არის ან საერთოდ არაა მოცემული.

 ვ. მეტრეველი, ქართული სამართლის ისტორია, თბ., 2004. გვ. 10-21; 26-27; 32-40; 91-108; 158-165; 167-
172; 174-175; 193-199; 219-221; 225-272; 289-296; 300-303; 306-330; 350-365; 376-392; 394-407; 413-438.
ძირითადი ლიტერატურა
 ი. სურგულაძე, ქართული სამართლის ისტორიის წყაროები, თბ. 2003. გვ. 20-21; 24-25; 82-95; 110-117;
141-144; 157-160; 172-173; 177-187; 214-222.

ნორმატიული აქტები -

 გ. ნადარეიშვილი, ქართული სახელმწიფოსა და სამართლის ისტორია, თბ.. 2004.

 ივ. ჯავახიშვილი, ქართული სამართლის ისტორია, თხზულებათა კრებული თორმეტ ტომად, ტ.VI, თბ.,
1982, ტ.VII, თბ., 1984.
დამატებითი ლიტერატურა
 ქართული სამართლის ძეგლები, ი. დოლიძის რედაქციით, ტ.I თბ., 1963.
 ქართული სამართლის ძეგლები, ი. დოლიძის რედაქციით, ტ.III თბ., 1970.
 ი. სურგულაძე, ქართული სამართლის ძეგლები, თბ., 1970.

ინტერნეტ-რესურსები -

შინაარსი/შეფასების კომპონენტი/მაქსიმალური შეფასებაშინაარსი/შეფასების კომპონენტი/მაქსიმალური შეფას

სასწავლო კალენდარი

კვირა სწავლების მეთოდი საათი შეფასების კომპონენტი მაქსიმალური შეფასება

1-ლი კვირა ლექცია 2 სთ.
ლექცია 2 სთ.
2 სთ. საუბარი სასწავლო კურსის მოცულობაზე და
მე-2 კვირა პროცესის წარმართვის მეთოდებზე,
სემინარი
შეფასების სისტემაზე და სავალდებულო
ლიტერატურაზე.
ლექცია 2 სთ.
მე-3 კვირა
სემინარი 2 სთ. ზეპირი გამოკითხვა 3 ქულა
ლექცია 2 სთ.
მე-4 კვირა
სემინარი 2 სთ. ზეპირი გამოკითხვა 3 ქულა
ლექცია 2 სთ.
მე-5 კვირა
სემინარი 2 სთ. ზეპირი გამოკითხვა 3 ქულა
ლექცია 2 სთ.
მე-6 კვირა
სემინარი 2 სთ. ზეპირი გამოკითხვა 3 ქულა
ლექცია 2 სთ.
მე-7 კვირა
სემინარი 2 სთ. ზეპირი გამოკითხვა 3 ქულა
მე-8- მე-9 კვირა 2 სთ. შუალედური წერითი გამოცდა 30 ქულა
ლექცია 2 სთ.
მე-10 კვირა
სემინარი 2 სთ. ზეპირი გამოკითხვა 3 ქულა
ლექცია 2 სთ.
მე-11 კვირა
სემინარი 2 სთ. ზეპირი გამოკითხვა 3 ქულა
ლექცია 2 სთ.
მე-12 კვირა
სემინარი 2 სთ. ზეპირი გამოკითხვა 3 ქულა

ივ. ჯავახიშვილის სახელობის თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტი 5 სასწავლო კურსის

(მოდულის) სილაბუსი
 ლექცია 2 სთ.
მე-13 კვირა
სემინარი 2 სთ. ზეპირი გამოკითხვა 3 ქულა
ლექცია 2 სთ.
მე-14 კვირა
სემინარი 2 სთ. ზეპირი გამოკითხვა 3 ქულა
ლექცია 2 სთ.
მე-15 კვირა
სემინარი 2 სთ. დასკვნითი დისკუსია
მე-16-მე-19 კვირა 3 სთ. დასკვნითი წერითი გამოცდა 40 ქულა
სი/შეფასების კომპონენტი/მაქსიმალური შეფ

სასწავლო კურსის შინაარსი

კვირა სწავლების მეთოდი შინაარსი/შეფასების კომპონენტი/მაქსიმალური შეფასება
თემა 1. ქართული სამართლის ისტორია როგორც მეცნიერება და სასწავლო დისციპლინა.
ქართული სამართლის ისტორიის წყაროები. საეკლესიო სამართლის უცხოურიდან ნათარგმნი
ძეგლები.

განსახილველი საკითხები:

1 ლექცია (2 სთ.)
ქართული სამართლის ისტორიის საგანი, მეთოდი, მეცნიერება. სამართლისა და სამართლის ძეგლის
აღმნიშვნელი ტერმინები. ქართული სამართლის ისტორიის წყაროები. წყაროების კლასიფიკაცია.
საეკლესიო სამართლის ძეგლები: დიდი სჯულისკანონი, მცირე სჯულისკანონი.
ძირითადი ლიტერატურა:
 ვ. მეტრეველი, ქართული სამართლის ისტორია, თბ., 2004;
 ი. სურგულაძე, ქართული სამართლის ისტორიის წყაროები, თბ. 2003.
თემა 2. საეკლესიო სამართლის ძეგლები

განსახილველი საკითხები:

ლექცია (2 სთ.) რუის-ურბნისის საეკლესიო კრების ძეგლისწერა, კათალიკოსთა სამართალი.

2 ძირითადი ლიტერატურა:
 ვ. მეტრეველი, ქართული სამართლის ისტორია, თბ., 2004;
 ი. სურგულაძე, ქართული სამართლის ისტორიის წყაროები, თბ. 2003.
საუბარი სასწავლო კურსის მოცულობაზე და პროცესის წარმართვის მეთოდებზე, შეფასების სისტემაზე
სემინარი (2 სთ.)
და სავალდებულო ლიტერატურაზე.
თემა 3. ქართული საერო სამართლის ძეგლები

განსახილველი საკითხები:

ლექცია (2 სთ.) ოპიზის სიგელი, გიორგი III-ის 1170 წლის სიგელი, ხელმწიფის კარის გარიგება, დასტურლამალი,
3 გიორგი V-ის ძეგლისდება, ბექა-აღბუღას სამართალი.
ძირითადი ლიტერატურა:
 ვ. მეტრეველი, ქართული სამართლის ისტორია, თბ., 2004;
 ი. სურგულაძე, ქართული სამართლის ისტორიის წყაროები, თბ. 2003.
სემინარი (2 სთ.) შეფასების კომპონენტი - ზეპირი გამოკითხვა. მაქსიმალური შეფასება - 3 ქულა
თემა 4. ქართული საერო სამართლის ძეგლები

განსახილველი საკითხები:

ლექცია (2 სთ.) ბაგრატ კურაპალატის სამართლის წიგნის ფრაგმენტი, ვახტანგ VI-ის სამართლის წიგნთა კრებული, მისი
4 სტრუქტურა. ვახტანგ VI-ის სამართლის წიგნი, მისი მოქმედების სავალდებულობის საკითხი.
ძირითადი ლიტერატურა:
 ვ. მეტრეველი, ქართული სამართლის ისტორია, თბ., 2004;
 ი. სურგულაძე, ქართული სამართლის ისტორიის წყაროები, თბ. 2003.
სემინარი (2 სთ.) შეფასების კომპონენტი - ზეპირი გამოკითხვა. მაქსიმალური შეფასება - 3 ქულა

ივ. ჯავახიშვილის სახელობის თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტი 6 სასწავლო კურსის

(მოდულის) სილაბუსი
 თემა 5. ვახტანგ VI-ის სამართლის წიგნთა კრებულში შემავალი უცხოური სამართლის ძეგლები.
ძველი ქართული სახელმწიფო სამართალი.

განსახილველი საკითხები:

ვახტანგ VI-ის სამართლის წიგნთა კრებულში შემავალი უცხოური სამართლის ძეგლები: ებრაული ანუ
მოსეს სამართალი, ბერძნული სამართლის ქართული ვერსია, სომხური სამართლის ქართული ვერსია;
ლექცია (2 სთ.) გაერთიანებული საქართველოს სახელმწიფო წყობილება: მეფის ხელისუფლება, დარბაზი.
5
ძირითადი ლიტერატურა:
 ვ. მეტრეველი, ქართული სამართლის ისტორია, თბ., 2004;
 ი. სურგულაძე, ქართული სამართლის ისტორიის წყაროები, თბ. 2003.
სემინარი (2 სთ.) შეფასების კომპონენტი - ზეპირი გამოკითხვა. მაქსიმალური შეფასება - 3 ქულა
თემა 6. ძველი ქართული სახელმწიფო სამართალი. გაერთიანებული საქართველოს სახელმწიფო
წყობილება. საქართველოს სახელმწიფო წყობილება XVII-XVIII ს-ში:

განსახილველი საკითხები: სავაზირო და ვაზირები გაერთიანებულ ფეოდალურ საქართველოში.

საქართველო სახელმწიფო წყობილება XVII-XVIII ს-ში. გეორგიევსკის ტრაქტატი.

სავაზირო და ვაზირები, მათი ქვემდებარე მოხელეები. საქართველოს სახელმწიფო წყობილება XVII-

ლექცია (2 სთ.) XVIII ს-ში: მეფის ხელისუფლება, დარბაზი, სახელმწიფო უწყებები და მათი მოხელეები,
6
განსაკუთრებული ხასიათის მოხელეები XVII-XVIII საუკუნის ქართლის სამეფოში. გეორგიევსკის
ტრაქტატი, მისი დადების წანამძღვრები, შინაარსი და იურიდიული მნიშვნელობა. რუსული
მმართველობის შემოღება საქართველოში.
ძირითადი ლიტერატურა:
 ვ. მეტრეველი, ქართული სამართლის ისტორია, თბ., 2004;
 ი. სურგულაძე, ქართული სამართლის ისტორიის წყაროები, თბ. 2003.
სემინარი (2 სთ.) შეფასების კომპონენტი - ზეპირი გამოკითხვა. მაქსიმალური შეფასება - 3 ქულა
თემა 7. ძველი ქართული სისხლის სამართალი.

განსახილველი საკითხები:

ლექცია (2 სთ.) დანაშაულის აღმნიშვნელი ტერმინები, დანაშაულის სუბიექტი, პასუხისმგებლობისაგან

გათავისუფლება, პასუხისმგებლობის შემამსუბუქებელი და დამამძიმებელი გარემოებები,
7 თანამონაწილეობა ძველქართულ სამართალში. დანაშაულის სუბიექტური მხარე ძველქართულ
სამართალში.
ძირითადი ლიტერატურა:
 ვ. მეტრეველი, ქართული სამართლის ისტორია, თბ., 2004;
 ი. სურგულაძე, ქართული სამართლის ისტორიის წყაროები, თბ. 2003.
სემინარი (2 სთ.) შეფასების კომპონენტი - ზეპირი გამოკითხვა. მაქსიმალური შეფასება - 3 ქულა
8-9 შეფასების კომპონენტი - შუალედური წერითი გამოცდა. მაქსიმალური შეფასება - 30 ქულა
თემა 8. ძველი ქართული სისხლის სამართალი

განსახილველი საკითხები:

ლექცია (2 სთ.) სასჯელის მიზნები და სახეები ძველქართულ სამართალში.

10
ძირითადი ლიტერატურა:
 ვ. მეტრეველი, ქართული სამართლის ისტორია, თბ., 2004;
 ი. სურგულაძე, ქართული სამართლის ისტორიის წყაროები, თბ. 2003.
სემინარი (2 სთ.) შეფასების კომპონენტი - ზეპირი გამოკითხვა. მაქსიმალური შეფასება - 3 ქულა
თემა 9. დანაშაულის სახეები ძველქართულ სამართალში

განსახილველი საკითხები:

ლექცია (2 სთ.) დანაშაულის სახეები ძველქართულ სამართალში (მონღოლთა შემოსევამდე), დანაშაულის სახეები
11 ვახტანგ VI-ის სამართლის წიგნით.
ძირითადი ლიტერატურა:
 ვ. მეტრეველი, ქართული სამართლის ისტორია, თბ., 2004;
 ი. სურგულაძე, ქართული სამართლის ისტორიის წყაროები, თბ. 2003.
სემინარი (2 სთ.) შეფასების კომპონენტი - ზეპირი გამოკითხვა. მაქსიმალური შეფასება - 3 ქულა

ივ. ჯავახიშვილის სახელობის თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტი 7 სასწავლო კურსის

(მოდულის) სილაბუსი
 თემა 10. სასამართლო ორგანიზაცია და პროცესი ძველქართულ სამართალში

განსახილველი საკითხები:

სასამართლო ორგანიზაცია და პროცესი ძველქართულ სამართალში. სასამართლოს პირვანდელი

ლექცია (2 სთ.) ფორმები, სასამართლოს ორგანიზაცია გაერთიანებულ ფეოდალურ საქართველოში და გვიანფეოდალურ
12
საქართველოში. სასამართლო პროცესის ისტორიული ფორმები. სასამართლო პროცესის სტადიები.
ძირითადი ლიტერატურა:
 ვ. მეტრეველი, ქართული სამართლის ისტორია, თბ., 2004;
 ი. სურგულაძე, ქართული სამართლის ისტორიის წყაროები, თბ. 2003.
სემინარი (2 სთ.) შეფასების კომპონენტი - ზეპირი გამოკითხვა. მაქსიმალური შეფასება - 3 ქულა
თემა 11. სასამართლო პროცესი ძველქართულ სამართალში.
13
განსახილველი საკითხები:

ლექცია (2 სთ.) სასამართლო მტკიცებულებანი ძველქართულ სამართალში.

ძირითადი ლიტერატურა:
 ვ. მეტრეველი, ქართული სამართლის ისტორია, თბ., 2004;
 ი. სურგულაძე, ქართული სამართლის ისტორიის წყაროები, თბ. 2003.
სემინარი (2 სთ.) შეფასების კომპონენტი - ზეპირი გამოკითხვა. მაქსიმალური შეფასება - 3 ქულა
თემა 12. ძველი ქართული საოჯახო და სამემკვიდრეო სამართალი

ლექცია (2 სთ.) განსახილველი საკითხები:

14
ძველი ქართული საოჯახო და სამემკვიდრეო სამართალი.
ძირითადი ლიტერატურა:
 ვ. მეტრეველი, ქართული სამართლის ისტორია, თბ., 2004;
 ი. სურგულაძე, ქართული სამართლის ისტორიის წყაროები, თბ. 2003.
სემინარი (2 სთ.) შეფასების კომპონენტი - ზეპირი გამოკითხვა. მაქსიმალური შეფასება - 3 ქულა
თემა 13. ძველი ქართული სამოქალაქო სამართალი

განსახილველი საკითხები:

ლექცია (2 სთ.) ძველი ქართული სამოქალაქო სამართალი; სანივთო სამართალი, საკუთრების უფლება.
15
ვალდებულებითი სამართალი, ვალდებულების უზრუნველყოფის საშუალებები.
ძირითადი ლიტერატურა:
 ვ. მეტრეველი, ქართული სამართლის ისტორია, თბ., 2004;
 ი. სურგულაძე, ქართული სამართლის ისტორიის წყაროები, თბ. 2003.
სემინარი (2 სთ.) შემაჯამებელი დისკუსია
16-19 შეფასების კომპონენტი - დასკვნითი წერითი გამოცდა. მაქსიმალური შეფასება - 40 ქულა

სამუშაო ჯგუფების (სემინარების) მუშაობის დავალებების განრიგი

კვირა სწავლების მეთოდი სასემინარო დავალებების შინაარსი/ლიტერატურა გვერდების მითითებით
საუბარი სასწავლო კურსის მოცულობაზე და პროცესის წარმართვის მეთოდებზე, შეფასების სისტემაზე
2 სემინარი (2 სთ.)
და სავალდებულო ლიტერატურაზე.
სასემინაროდ მოსამზადებელი თემატიკა: ქართული სამართლის ისტორიის მეცნიერება.
სამართლის ძეგლებისა და სხვა საკანონმდებლო აქტების აღმნიშვნელი ტერმინები. ქართული
სამართლის წყაროები. სამართლის ძეგლების კლასიფიკაცია. უცხოურიდან ნათარგმნი
საეკლესიო სამართლის ძეგლები.
ლიტერატურა:
3 სემინარი (2 სთ.)
 მეტრეველი ვ., ქართული სამართლის ისტორია, თბ., 2004, გვ. 10-16 (ქართული სამართლის
ისტორიის მეცნიერება); გვ. 16-21 (სამართლის ძეგლებისა და სხვა საკანონმდებლო აქტების
აღმნიშვნელი ტერმინები; ქართული სამართლის ისტორიის წყაროები, მათი კლასიფიკაცია)
 სურგულაძე ი., ქართული სამართლის ისტორიის წყაროები, თბ. 2003, გვ. 157-160 (მცირე
სჯულისკანონი), 172-173 (173-ე გვერდის I აბზაცის ჩათვლით) (დიდი სჯულისკანონი).
4 სემინარი (2 სთ.) სასემინაროდ მოსამზადებელი თემატიკა: საეკლესიო სამართლის ორიგინალური ქართული
ძეგლები

ივ. ჯავახიშვილის სახელობის თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტი 8 სასწავლო კურსის

(მოდულის) სილაბუსი
 ლიტერატურა:

 სურგულაძე ი., ქართული სამართლის ისტორიის წყაროები, თბ. 2003, გვ. 177-187(რუის-ურბნისის
ძეგლისწერა), 214-222 (კათალიკოსთა სამართალი).

სასემინაროდ მოსამზადებელი თემატიკა: საერო სამართლის ძეგლები.

ლიტერატურა:

 სურგულაძე ი., ქართული სამართლის ისტორიის წყაროები, თბ. 2003, გვ. 20-21 (ოპიზის სიგელი); გვ.
5 სემინარი (2 სთ.) 24-25 (გიორგი III-ის 1170 წლის სიგელი); გვ. 78-85 (გიორგი V-ის ძეგლის დადება); გვ. 82-85 (85-ე
გვერდის ბოლო აბზაცამდე) (ბექა-აღბუღას სამართლის წიგნი), გვ. 141-144 (დასტურლამალის
შედგენის დრო, დასტურლამალის შედგენილობა);
 .მეტრეველი ვ., ქართული სამართლის ისტორია, თბ., 2004, გვ. 26-27 (ხელმწიფის კარის გარიგება,
დასტურლამალი).
სასემინაროდ მოსამზადებელი თემატიკა: საერო სამართლის ძეგლები.
ლიტერატურა:

6 სემინარი (2 სთ.)
 .სურგულაძე ი., ქართული სამართლის ისტორიის წყაროები, თბ. 2003, გვ. 85-95 (85-ე გვერდის
ბოლო აბზაციდან) (ბაგრატ კურაპალატის სამართლის წიგნის ფრაგმენტი) 110-117 (117-ე გვერდის
ბოლოსწინა აბზაცამდე) (ვახტანგ VI-ის სამართლის წიგნი, მისი მოქმედების სავალდებულობის
საკითხი).
სასემინაროდ მოსამზადებელი თემატიკა: მეხუთე ლექციის მასალა
ლიტერატურა:
7 სემინარი (2 სთ.)
 მეტრეველი ვ., ქართული სამართლის ისტორია, თბ., 2004, გვ. 32-40 (უცხოური სამართლის
ძეგლები), 91-98 (გაერთიანებული საქართველოს სახელმწიფო წყობილება: მეფის ხელისუფლება,
დარბაზი - სავაზირომდე).
8-9 შუალედური წერითი გამოცდა.
სასემინაროდ მოსამზადებელი თემატიკა: გაერთიანებული საქართველოს და გვიანფეოდალური
ქართლ-კახეთის სამეფოს სახელმწიფო წყობილება. დანაშაულის აღმნიშვნელი ტერმინები.
ლიტერატურა:

10 სემინარი (2 სთ.)
 მეტრეველი ვ., ქართული სამართლის ისტორია, თბ., 2004, გვ. 98-108 (სავაზირო და ვაზირები), გვ.
158-161 (ქართლის მეფე და მისი უფლებამოსილება, სახელმწიფო საბჭო), გვ. 162-165 (სასახლის
კარის მსახურნი და სამეურნეო საფინანსო აპარატი), გვ. 167-172 (167-ე გვერდი “მეფის
სამდივნოდან”) (მეფის სამდივნო, საპოლიციო აპარატი, მეფის დაცვის ორგანიზაცია), გვ. 174-175
(განსაკუთრებული ხასიათის მოხელენი). გვ. 193-199 (გეორგიევსკის ტრაქტატი), გვ. 219-221
(დანაშაულის აღმნიშვნელი ტერმინები)
სასემინაროდ მოსამზადებელი თემატიკა: ძველი ქართული სისხლის სამართალი (ზოგადი
დებულებები)
ლიტერატურა:
11 სემინარი (2 სთ.)
 მეტრეველი ვ., ქართული სამართლის ისტორია, თბ., 2004, გვ. 225-246 (სისხლის სამართლის
პასუხისმგებლობისაგან გათავისუფლება, პასუხისმგებლობის შემამსუბუქებელი და დამამძიმებელი
გარემოებები, თანამონაწილეობა, დანაშაულის სუბიექტი და სუბიექტური მხარე ძველქართულ
სამართალში).
სასემინაროდ მოსამზადებელი თემატიკა: ძველი ქართული სისხლის სამართალი - სასჯელის
მიზნები და სახეები, დანაშაულთა სახეები.
12 სემინარი (2 სთ.) ლიტერატურა:

 მეტრეველი ვ., ქართული სამართლის ისტორია, თბ., 2004, გვ. 246-264 (სასჯელის მიზნები და
სახეები); გვ. 265-272 (დანაშაულთა სახეები ძველქართულ სამართალში)
სასემინაროდ მოსამზადებელი თემატიკა: დანაშაულთა სახეები ვახტანგ VI-ის სამართლის წიგნის
მიხედვით. სასამართლოს ორგანიზაცია ძველქართულ სამართალში.
ლიტერატურა:

13 სემინარი (2 სთ.)
 მეტრეველი ვ., ქართული სამართლის ისტორია, თბ., 2004, გვ. 289-296, 300-303 (303-ე გვერდის მე-4
აბზაცის ჩათვლით) (დანაშაულის სახეები ვახტანგ VI-ის სამართლის წიგნის მიხედვით).გვ. 394-397
(სასამართლოების პირვანდელი ფორმები საქართველოში, სასამართლო ორგანიზაცია
გაერთიანებულ ფეოდალურ საქართველოში), 398-407 (407 გვერდი - „მოურავი, როგორც
მოსამართლე“-მდე) (სასმართლო ორგანიზაცია გვიანფეოდალურ საქართველოში - ქართლ-კახეთის
სამეფო)

ივ. ჯავახიშვილის სახელობის თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტი 9 სასწავლო კურსის

(მოდულის) სილაბუსი
 სასემინაროდ მოსამზადებელი თემატიკა: სასამართლო პროცესი და სასამართლო
მტკიცებულებანი ძველქართულ სამართალში.
14 სემინარი (2 სთ.) ლიტერატურა:
 მეტრეველი ვ., ქართული სამართლის ისტორია, თბ., 2004, გვ. 413-421 (სასამართლო პროცესი).გვ. 421-
438 (სასამართლო მტკიცებულებანი).
სასემინაროდ მოსამზადებელი თემატიკა: ძველი ქართული საოჯახო და სამემკვიდრეო
სამართალი. სანივთო და ვალდებულებითი სამართალი.
ლიტერატურა:
15 სემინარი (2 სთ.)
 მეტრეველი ვ., ქართული სამართლის ისტორია, თბ., 2004, გვ. 350-365 (ძველი ქართული საოჯახო
სამართალი), გვ. 376-392 (სამემკვიდრეო სამართალი), გვ. 306-320 (სანივთო სამართალი), გვ. 321-330
(ვალდებულებითი სამართალი).
16-19 დასკვნითი წერითი გამოცდა.

სილაბუსის ავტორი გიორგი დავითაშვილი

ივ. ჯავახიშვილის სახელობის თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტი 10 სასწავლო კურსის

(მოდულის) სილაბუსი