2.

Pasalitang pambu-bully - pagsasalita o

MGA DAPAT MONG pagsusulat ng masasamang salita laban sa isang
MALAMAN TUNGKOL SA tao.

BULLYING Halimbawa:

STAND
UP!
 Pangangantyaw
 Panlalait
 Pang aasar



Pagmumura
Pagpapahiya
Paninigaw
Ano ba ang bullying o pambu-bully?  Pang-iinsulto
Ang pambu-bully o bullying ay isang sinasadya at
madalas na malisyosong pagtatangka ng isang tao o
pangkat na saktan ang katawan, isipan o damdamin 3. Sosyal o relasyonal na pambu-bully - ito ay may
ng isa o mahigit pang biktima sa paaralan. layuning sirain ang reputasyon at ang pakikipag-
ugnayan sa ibang tao.
Ito ay hindi katangagap-tanggap na ugali o asal mula
sa kamag aral, kasamahan sa paaralan o komunidad.
Kadalasang hinihiya o di kaya’y pisikal na sinasaktan Halimbawa:

SPEAK ang isang taong mahina sa harap ng karamihan.

Kailan masasabi na may pambu-bully?

 Pang-iiwan
 Hindi pagtanggap
 Pagkakalat ng tsismis
Matatawag lamang na pambu-bully kung ito ay  Paninira sa isang tao
isinasagawa ng paulit-ulit o may potensyal na maulit

OUT! sa takdang panahon.

Ano-ano ang mga uri ng pambu-bully?

Ang pambu-bully ay hindi palaging marahas, subalit
mas malalim ang sugat na iniiwan ng pambu-bully na
hindi marahas.
1. Pisikal na pambu-bully- ito ay ang pisikal na
pananakit sa isang indibidwal o pangkat at
paninira ng kaniyang mga pag-aari/ kagamitan
4. Cyber bullying/Pambu-bully sa Internet – ito ay
mga gawaing may kinalaman sa social media.
Halimbawa:
 Pagpapadala ng masamang mensahe
 Pagbabanta
 Pagbibigay ng malupit na komento
 Pag paskil ng malisyosong larawan
 Pagpopost ng mga hindi kanais-nais na

BULLYING Halimbawa: salita o larawan patungkol sa isang tao o

 Panuntok  Pamamalo grupo
 Paninipa  Panunulak  Iba pang gawain sa social media na
ENDS HERE!  Pananampal
 Pangungurot
 Iba pang uri ng panakit
sa katawan
nakakasakit sa ibang tao.

 Pamimitik  Pagkuha o pagsira ng

gamit ng iba ng
 Pambabato
sapilitan
Sino-sino ba ang mga maaring maging biktima ng
pambu-bully?
• Kaibahang Pisikal
• Kakaibang istilo ng Pananamit
• Oryentasyong sekswal
• Madaling mapikon
• Balisa at di panatag sa sarili
• Mababa ang tingin sa sarili
• Tahimik at lumalayo sa karamihan
• Walang kakayahan na ipagtangol ang sarili
Ano ang mga maaring maging epekto ng pambu-
bully?
• Pagbaba ng “standing” sa klase
• Madalas na pagliban
• Palaging parang may kinakatakutan
• Pagka balisa
• Negatibong pagbabago sa isang tao
• Pagpapakamatay
• Maari rin silang maging bully
• Pagkawala ng tiwala sa sarili
Ano ang dapat gawin kapag ikaw ay binubulas?
Ikaw ay may karapatang maramdaman na ligtas at
maging ligtas. Kung ikaw ay tinatakot narito and mga
ideya tungkol sa dapat mong gawin.
1. Makipagusap sa isang tao ukol dito. Isang
kaibigang mapagkakatiwalaan, o guro na mapag
alaga na makikinig sa iyo, susuporta at tutulong sa
iyo para malaman ano ang dapat mong gawin.
· Makipag usap sa kaibigan- na makakatulong na
sabihin sa iyong guro o magulang o mapagaan
ang iyong pakiramdam.
· Kausapin ang magulang sabihin sa kanila lahat
ng nangyayari sa iyo.
· Kausapin ang guro o ibang staff, sabihin sa
kanila lahat ng nangyayari sa iyo. Kung ayaw
mo na marami makakakita, gumawa ng dahilan
o paraan na makipagkita sa guro.
2. Subukan ang mga pamamaraan na naging May batas ba tungkol sa pambu-bully at ano ang
epektibo sa iba. Subukan lamang ito kung ikaw ay karampatang parusa sa mga nambubulas?
wala sa kasalukuyang panganib pisikal at
pakiramdam mo ay kaya mong ipagtanggol ang Republic Act 10627 o ang Anti-Bullying Act of 2013
iyong sarili. Sa ilalim ng nasabing batas, ang lahat ng paaralan sa
· Wag pansinin ang pananakot- tumalikod at elementarya at sekondarya ay kinakailangang
lumakad palayo.
gumawa ng mga polisiya laban sa bullying sa kani-
· Ipakita na walang epekto o magpanggap na
walang pakialam sa kanilang sinasabi at kanilang institusyon. Ang kopya ng mga polisiya ay
kailangang ibigay sa mga mag-aaral at magulang nila.
ginagawa sa iyo. Pwede mong sabihin ayos
lang, pakialam ko at lumayo. Kabilang sa polisiya ay ang pagbabawal sa bullying
· Gumamit ng mga birong komento na makakapag sa loob ng mga paaralan at kahit sa mga school-
pakita sa ibang tao na wala kang pakialam anu related activities. Ipinagbabawal din ang paggamit ng
man ang sabihin nila. teknolohiya sa bullying.
· Sabihan ang mga kaibigan na ipagtanggol ka. At
alalahanin na maging ganun ka din sa kanila! Ipinagbabawal din na paghigantihan ang mga taong
nagsuplong o nagbigay ng impormasyon tungkol sa
3. Maging positibo. Pagtuunan ang mga bagay na insidente ng bullying.
makakabuti sa iyo, mga taong may gusto sa iyo at
may pagpapahalaga sa iyo. Isulat ang iyong mga Inatasan ng RA 10627 ang mga paaralan na
saloobin at pakiramdam tungkol sa pananakot na magpataw ng parusa sa mga mahuhuling nambu-
makakatulong sa iyong makapag isip ng tama kung bully. Kailangan din silang sumailalim sa rehabilitation
ano ang dapat mong gawin. program na pangangasiwaan ng paaralan.
4. Lumabas kasama ng mga kaibigan o mga taong
makakatulong sa iyo na maging mabuti sa iyong
sarili. Mabuting kaibigan na rumerespeto, nag
hihikayat at sumusuporta sa iyo. Nag aalala para sa
iyong kabutihan ang masayang kasama. Magkaroon
ng mga bagong kaibigan na may respeto, paghikayat
at suporta sa isat isa.
5. Subukan suriin ang mga problema sa
pananakot o pagbubully. Kung pakiramdam mong
ligtas na gawin ito, kausapin ang kapwa nasasangkot
sa ganitong sitwasyon at tanungin sila kung paano
nila maaring tingnan/ suriin ang problema na
magkasama kayo.
Resources::
www.bullyingnoway.gov.au
https://wol.jw.org/tl/wol/d/r27/lp-tg/101995605
https://www.slideshare.net/Fatima_Carino23/karahasan-sa-paaralan
https://www.slideshare.net/DannessaSantos/pambubulas-bullying
 
SEXUAL HARASSMENT 
Hindi gustong panghihipo
Pagtitig sa maselang parte ng katawan ng
Ano ba ang pambabastos? isang tao
Ang pambabastos o sexual harassment ay ang  P agmasahe sa balikat o leeg ng walang

STAND
UP!
anumang di-katanggap-tanggap na mahalay na
paggawi gaya nalang ng panghihipo at maging ang
pagsasalita ng malaswa. Ang pambabastos ay


pahintulot
Paghila sa strap ng bra ng babae
Panggagahasa
maaring maranasan ng kahit na sino, babae man o  Pagkindat
lalaki, bata man o matanda. Pero kung minsan,  Iba pang uri ng kilos na may halong
mahirap makita ang pagkakaiba ng pagbibiro, pagpi- malisya
flirt, at pambabastos.
Graphics
Narito ang mga bagay na dapat mong malaman ukol
sa pambabastos o sexual harassment.  Pagsesend o pagtetex ng mga mahahalay
na mensahe
Ano ang iba’t-ibang uri ng sexual harassment?

SPEAK
 Pagpapakita ng sekswal na materyal,
Verbal pornograpiya, pictures, cartoons at iba
- tumutukoy sa mga pahayag o gawain na pang malalaswang imahe
nakakainsulto, mahahalay na mga biro tungkol sa  Pagsusulat ng graffiti na sekswal ang

OUT!
tema
sex
Halimbawa: Iba pang uri

 Pagtawag ng ibang pangalan sa isang tao  Paulit-ulit na hindi kanais- nais na pagyaya
gaya ng cuti pie, bitch, whore o slut ng sekswal na gawain
 Malisyosong pag-uusap tungkol sa  Pamimilit na kumain sa labas, uminom,
pangangatawan ng isang tao makipagdate, pagtawag sa telepono kahit
paulit-ulit itong tinatanggihan
 Pagsasabi ng mga bastos na biro
 Pagbibigay ng regalo o pera kapalit ng
 Pagsipol
sekswal na gawain
Physical
 Paghaplos/Pagpisil sa kahit anong parte
ng katawan ng isang tao
 Pagyakap ng walang pahintulot
 Sadyang pagdikit ng sariling katawan sa
katawan ng isang babae o lalaki
Sino ang maaaring lumabag sa anti-sexual ha
rassment law?
Sinumang direktang magsagawa ng mga
ipinagbabawal na akto, babae man o lalaki ay
maaaring maparusahan sa ilalim ng batas.  Gayundin,
sinumang humikayat o tumulong sa iba na isagawa
ang mga nasabing akto ay maaari ring managot sa
batas.
Ano ang dapat tandaan kung pakiramdam mo ay
naging biktima ka ng sexual harassment?
May ilang mga bagay na dapat tandaan ang isang tao
kung pakiramdam niyang siya ay biktima ng sexual
harassment:
 Huwag i-deny ang pangyayari.
 Huwag isiping matitigil ang pambabastos kung
hindi mo ito papansinin. Sabihin mo sa
nambabastos sa iyo nang mahinahon pero
malinaw, na hindi mo gusto ang pananalita o
ikinikilos niya.
 Huwag matakot na magsumbong o humingi ng
payo o tulong sa kinauukulan. K ung hindi mo
ito sasabihin sa iba, baka hindi ka tigilan ng
nambabastos at gawin din niya iyon sa iba.
 Huwag antaying lumala ang “offensive
behavior” bago gumawa ng aksyon
 Kung ang pambabastos ay ginawa ng mahigit
isang beses, isulat ang mga detalye ng bawat
pangyayari
 Kung maaari, maghanap ng witness at mga
ebidensya mula sa ibang tao
 Kung gusto ng “legal action”, maghain ng
formal complaint
Ano ang dapat gawin upang maiwasan ang sexual
harassment?
1. Maging pormal. Maging palakaibigan at
magalang sa iba, pero iwasang magbigay ng
impresyon na tinatanggap mo ang ipinapakita
nilang seksuwal na interes.
2. Manamit nang maayos. Ang pagsusuot ng
mapang-akit na damit ay nagbibigay ng maling
impresyon.
3. Maging matalino sa pagpili ng mga
kaibigan. Kung sumasama ka sa mga taong
pumapayag sa flirting o pananantsing,
malamang na gawin din iyon sa iyo
4. Iwasang sumali sa maruruming
usapan. Magpaalam ka na kapag napunta
ang usapan sa “kalaswaan, mga usapang
walang kabuluhan o malaswang pagbibiro.”
5. Iwasan ang mga alanganing
sitwasyon. Halimbawa, huwag basta-basta
pumayag kapag niyaya kang huwag munang
umuwi pagkatapos ng klase o gawain nang
walang makatuwirang dahilan.
6. Maging matatag at prangka. Kapag may
nambastos sa iyo, deretsahan mong sabihin
sa kaniya na hindi mo gusto ang ginawa niya.
7. Humingi ng tulong. Kung hindi pa rin siya
tumigil sa pambabastos, sabihin mo ito sa
isang mapagkakatiwalaang kaibigan,
kapamilya, o sinumang nakaaalam kung
paano tutulong sa isang biktima.
Ano ang parusa sa paglabag sa batas ng sexual-
harassment?
Ang sinomang lumabag ay maaaring maparusahan
ng pagkakulong ng hindi bababa sa isang (1) buwan
at hindi lalampas ng anim (6) na buwan o kaya’y
multa na hindi bababa sa sampung libong (10,000)
piso at di lalampas sa dalawampung-libong (20,000)
Resources::
http://karapatangbabae.weebly.com/sexual-harassment-ra-7877.html
piso, o di kaya’y parehong pagkakulong at multa, sa
https://www.jw.org/tl/turo-ng-bibliya/mga-tanong/sexual-harassment/
https://www.slideshare.net/tozki/sexual-harassment-final
diskresyon ng korte.
Ano ba ang maaring epekto ng sexual harassment
sa biktima?

Maaring bumaba ang performance ng isang
tao sa kaniyang gawain
 Madalas na pagliban o hindi pagpasok sa
eskwelahan
 Pagtigil sa pag-aaral
 Maaring maapektuhan ang personal na
pamumuhay
 Ang biktima ay maging sentro ng usapan at
pangungutya
 Pagkasira ng dignidad ng isang tao
 Pagkawala ng tiwala ng biktima sa mga
nakapaligid dito
 Pagkasira ng samahan o pagkakaibigan
Marami pa ang maaaring maging epekto nito sa isang
tao kaya sana alamin din natin ang limitasyon sa
bawat biro at bawat kilos natin sa isa’t-isa, maging
babae ka man o lalaki.
Resources::
www.whatishumanresource.com
www.jw.org
tl.innerself.com
wol.jw.org
https://www.slideshare.net/jofred/ra-7877-sexual-harassment-act
http://www.whatishumanresource.com/examples-of-sexual-harassment
http://www.whatishumanresource.com/effects-of-sexual-harassment-and-the-often-accompanying-retaliation