+ სოციალიზაცია ოჯახის ფარგლებში

ოჯახი მთელი თავისი ფორმით არის კაცისა და ქალის თანაცხოვრების ვალდებულება,

გამოკვებონ თავშესაფარი მისცენ და მოუარონ შვილებს იქამდე სანამ ისინი მიაღწევენ
მოწიფულობას. - წარმოიშვა ათიათასობით წლების წინ ჩვენს მონადირე წინაპრებს შორის.
ბევრი სხვა არსება ცხოვრობს სოციალურ ჯგუფებში, მაგრამ ისინი იშვითად ქმნიან ოჯახის
მსგავს ერთეულს. ჩიტებისა და ძუძუმწოვრების მხოლოდ 3% ქმნის ოჯახს.

ანთროპოლოგებს სჯერათ რომ ბიპედალიზმი - იყო მნიშვნელოვანი ევოლუციური ნაბიჯი

რამაც ოჯახის ერთეულის ჩამოყალიბებამდე მიგვიყვანა.

ადამიანის ოჯახის მოდელი წარმოიშვა იმიტომ რომ ის გადარჩენის შანსს ზრდიდა ის

უზრუნველყოფდა მყარ ბალანსს მამაკაცი მონადირეებისა და ქალი შემგროვებლების
სოციალური ჯგუფის შიგნით და ამით ქმნიდა ყველაზე უფრო საიმედო დაცვას
შიმშილობისას.

ხანგრძლივი ურთიერთობა წალსა და მამაკაცს შორის ზრდიდა მამაკაცის რწმენასაც იმასი

რომ შვილი მართლაც მისი შთამომავალი იყო, და ბადებდა ნდობას, რომელიც მას
სჭირდებოდა იმისთვის რომ ჩვლი უზრვენველეყო საკვებით და წვლილი შეეტანა მის
აღზრდაში.

შთამომავლის ხანგრძლივი დამოკიდებულება ზრდასრულ ადამიანზე ნიშნავდა ამ

ადამიანის რეპროდუქციულ წარმატებას- ანუ ბავშვების სიცოცხლეს სქესობრივ
მომწიფებამდე და შვილიშვილების დაბადებას- ამას კი მრავალი წლის განმავლობაში
მშობლლების ზრუნვა ესაჭიროებოდა.

ოჯახის ფუნქციები

ჩვენი ევოლუციური წინაპრების ოჯახის ფუნქცია იყო :

რეპროდუქცია - გულისხმობს გამრავლებას, გარდაცვლილი წევერების ჩანაცვლებას

ეკონომიკური მომსახურება- ეს არის შეიქმნას რაღაცა პროდუქცია, რომლითაც მომსახურება

გაეწევათ ოჯახის წევრებს

სოციალური წესრიგი- ში იგულისხმება კონფლიქტების მოგვარება წესრიგის დაცვა ოჯახში

სოციალიზაცია - სოციალიზაცია მთლიანად ეკისრება ოჯახს, რადგან პირველი შეხება ჩვენ

ოჯახთან გვაქვს, ადამიანის ჩამოყალიბება სრულაფოვან ადამაიანდ და საზოგადობაში
აქტიურად ჩართვისათვის გამზადება ხდება ოჯახში.

ემოციური მხარდაჭერა - სხვების დახმარება კრიზის დაძლევაში

გარკვეული ფუნქციების განხორციელების უზრუნველსაყოფად განვითარდა სხვა
ინსტიტუციები და ოჯახები უფრო დიდ სოციალურ სტრუქტურებს დაუკავშირდა მაგ :
სკოლები დამყარებული იყო ოჯახის სოციალიზაციის ფუნქციაზე.

რელიგიური ინსტიტუციები ითავსებდნენ როგოორც ბავშვს აღზრდის, ისე მისი ემოციური

ხელშეწყოვის ფუნქციებს იმით რომ ოჯახს სთავაზობნენ განათლებასა და რწმენას. რომელიც
მათ მიზანსწრაფულობას აამაღლებდა.

მიუხედავად იმისა რომ ოჯახის ზოგიერთი წევრი დღსაც ერთად ასრულებს ეკონომიკურ
ფუნქციას, ეს ფუნქცია დაეკისრა იმ ინსტუტიციებს, რომლებიც უამრავ სამსახურს ქმნიან.
თანამედროვე ოჯახი მოიხმარს იყენებსა გაცილებით უფრო მეტ პროდუქტს საქონელსად
ამომსახურებას ვიდრე წარმოქმნის. შესაბამისად ადრე ბავშვს წვლილი შეჰქონდა ოჯახის
ეკონომიკურ კეთილდღეობაში და დღეს ის თავად არის ოჯახის ეკონომიკური
პასუხისმგებლობის ობიექტი. მინიმალური გათვლით ახლა მშობლები შეერთბულ შტატებში
ხარჯავენ დაახლოებით 185,000$, კანადაში კი 168,000$ იმისთვის რომ ბავშვი აღზარდონ და
მიიყვანონ 18 წლის ასაკამდე. -- ეს ის რეალობაა რომელმაც ინდუსტრიულ სახელმწიფოში
შობადობის პროცენტის შემცირება გამოიწვია.

მიუხედავად იმისა რომ ზოგიერთი ფუნქცია გადანაწილებულია სხვადასხვა

ინსტიტუციებზე, ისეთი სამი ძირითადი ფუნქცია რომლებიცაა : რეპროდუქცია,
სოციალიზაცია და ემოციური ხელშეწყობა პრეროგატივად რჩება.

ოჯახი- სოციალური სისტემა

ეს ტერმინი გულისხმობს გარკვეულ ურთიერთდამოკიდებულებების ქსელს.

ურთიერთდამოკიდებულებას ოჯახის სხვადასხვა წევრებთან, ვინებთანაც უწევს ბავშვს
ცხოვრება.

არსებობს ბავშვზე ოჯახის ორი სახის გავლენა და ეს არი

პირდაპირი ზეგავლენა --გულისხმობს როდესაც ერთი ოჯახსი წევრი ურთიერთქმედებას

ახორციელებს მეორე წევრთან, გავლენას ახდენს. მაგრამ ეს არ არის ყოველთვის
დადებიტტი- ზოგჯერ კი მოაქვს კეთილდღეობა ამ გავლენას ბავშვისთვის , ზოგჯერ კი
პირიქიტ ანადგრებს მას. რაც გულისხმობს იმას რომ თუ მშობლები არიან ადეკვატურები და
კარგად ზრდიან ბავშს ამას მოაქვს ბავშვსითვის კეთილდღეობა ხოლო თუ არის ოჯახში
გაუთავებელი კონფლიკტი მშობლებს შორის ასეთი ვითარება ანადგურებს ბავშვს. ესეიგი არ
უნდა ჩავთვალოთ რომ ეს პირდაპირი ზეგავლენა არის ყოველთვის კარგი.

სხვადასხვა ეთნიკური წარმომავლობის ოჯაახების შესწავლამ ცხადყო რო როდესაც

მშობლები არიან მკაცრები მაგრამ თბილები , ბავშვები თხოვნას უსრულებენ. როდესაც
ბავშვები თანამშრომლობენ მშობლებთან მათი მშობლებ სავარაუდოდ თბილები და
ფაწიზები არიან და როდესაც მშობლები დისციპლინას უხეშობითა და მოუთმენლობით
ამყარებენ ბავშვები წინააღმდეგობას უწევენ და მეამბოხეები ხდებიან.

არაპორდაპირი გავლენა- გულისხმობს როდესაც ბავშვზე გავლენას ახდენს იმ გარემოშ

მყოფი სხვა ოჯახის წევრები, ამ შემთხვევაშიც შეიძლება არაპირდაპირი ზეგავლენა იყოს
როგორც დადებითი ასევე უარყოფიატი -- როდესაც გავლენას ახდენენ ბებია და ბაბუა ან
ნათესავი, ბავშვის ქცევაზე , როდესაც არ არის ეს შეთანხმებული. ეს ზეგავლენა არის
უარყოფითი.

როდესაც არის კონფლიქტური ოჯახი არის გაუთავებელი პრობლემები ეს არის პირდაპირ

კორელაციაში ბავშის ემოციურ დაუცველობასა და ემოციურ ტვითრეგულაციის
პრობლემებთან.

მაგალითიც გვაქვს მოყვანილი ერთ შემთხვევაში დედა როგორ მოიქცა ორივე შემთხვევაში
მოახდინა პირდაპირი ზეგავლენა მაგრამ ერთი იყო დადებითი და მეორე უარყოფიტი ,
ესეიიგი ერტი იყო მისაბაძი თუ როგორ უნდა მოიქცეს დედა და მეორე იყო პირიქით
დასაგმობი :

5 წლის დემი ხარბად უყურებდა ტკბილეულის მაცდუნებელ რიგებს მაღააზიაში იმ დროს

დედადმისი ურიკიდან პროდუქტებს დახლზე აწყობდა --გეხვეწები დედიკო მინდა რაა
ეხვეწებოდა დემი დედას და საღეჭი რეზინის დიდი პაკეტით ხელში, დოლარი არ გაქვს?
მხოლოდ ერთი ეხვეწებოდა დედას. -- არა დღეს არა იყო დედამისის პასუხი. - გაიხსენე ჩვენ
ხომ ფაფა ავიღეთ - აი რისთვის მჭირდება 1 დოლარი. - დედამ ნაზად გამოართვა დემის
საღეჭი რეზინი და ხელში ფაფ ა ჩაუდო.- აი მოდი გადავიხადოთ თქვა მან და ხელში აიყვანა
დენი ისე რომ მას დაენახა დახლი. --ეს არის ქცევა რომელიც დადებით ზეგავლენას
მოახდენს ბავშვზე.

რაც შეეხება მეორე პირდაპირი ზეგავლენის მაგალითს რომელიც არის უარყოფითი არის
ასეთი:

სანაამ დედამისს ნაყიდი პროდუქტები სალაროსკენ მიჰქონდა 3 წლის მეგი საყიდლების

ურიკაში იჯდა. მოულოდნელად მეგი მობრუნდა ჩაავლო ხელი ბანანების შეკვრს და და მათი
ხლეჩვა დაიწყო -- გაჩერდი მეგ, - უყვირა დედამ და ბანანები ხელიდან გამოსტაცა , მაგრამ
როგორც კი ყურადრება საკრედიტო ბარათზე გადაიტანა მეგი იქვე თაროზე მყოფ
შოკოლადის ქილას მისწვდა -- მეგ რამდენჯერ უნდა გითხრა ამას ნუ აკეთებ , ხელს ნუ
კიდებ - დედამ მეგს ტკბილეული გამოართვა და ხელზე დაარტყა. მეგი გაბრაზდა და მორთო
ღრიალი. -- ეს მაგალითია უარყოფითი ზეგავლენის, როგორ არ უნდა მოვიქცეთ.

სირთულეები კონფლიქტისას

როდესაც არი კონფლიქტი ოჯახის წევრებს შორის შემდეგ ნაეირ სირთლეებს შეიძლება
შევხვდეთ ბავშვებსი : ეს არის ექსტერნალიზებული და ინტერნალიზებული სირთულეები
ინტერნალიზებული სირტულეებია --- შინაგანი, როდესაც თავის თავთან მიმართებაში
ბავშვი თავს იდანაშაულებს, წუხს, ნერვიულობს აქვს გარკვეული შიშები და ა.შ. და ცდილობ
რომ აღადგინოს ურთიერთობა მსობლებს შორის.

ექსტერნალიზებული სირთულეებია -- როდესაც სირთულეები გგარეთ არის მიმართული.

განსაკუთრებით ბიჭებში იკვეთება ეს სირთულეები, აქვთ აშკარა და დაუფარავი აგრესია,
აქვთ მუქარის განცდა.

ცვლილებებთან ადაპტაცია ოჯახის სისტემა კონტექსტში

ბავშვისა და მშობლის ურთიერთობაზე გავლენას ახდენს სხვადასხვა ინსტიტუტები ოჯახის

გარდა :

სკოლა

სამსახური

ბავშის მოვლის ცენტი

რელიგიური ინსტიტუტი

ნათესავები

მეგობრები

მეზობლები და ა.შ

კავშირი ოჯახსა და საზოგადოებას შორის

ზოგიერთი გამოკვლევის მიხედვით დაბალი შემოსავლის მქონეს ოჯახები იშვიათად იღებენ

ვაუჩერს საზოგადოებრივი დასახლებიდან ისეთ სამეზობლო უბანში გადასასვლელეად,
რომელიც სიმდიდრით ძალიან განსხვავებლია. ღარიბ რაიონში დარჩენილ მეგობრებთან და
თანატოლებთან შედარებით , ბავშვები და ახალგაზრდები ვინც ნაკლებად ღარიბ რაიონში
გადავიდა თავისებურად გამოირჩევიან უკეთესი ფიზიკური და ფსიქიკური ჯანმრთელობით
და სასკოლო მიღწევებითაც.

არასტაბილური ქალაქის დანგრეული სახლები, მოუწესრიგებელისკოლები, პარკები, და

საზოგადოებრივი ცენტების ნაკლებობა არის ძალიან დიდი სტრესორები , თუმცა ამის
შემცირება და გაბათილება შესაძლებელია მშობლის სითობოთი, ყურადღებითა და
ჩართულობით.

ცუდი მშობლები და და გაპარტახუბულ რაიონში ცხოვრება განსაკუთრებით ზრდის

ბავშვების ახალგაზრდების ასოციალური ქცევის პროენტს.

როგორ ამცირებს კავშირი ოჯახსა და საზოგადოებას შორის სტრესს და როგორ ეხმარება

ბავშის განვითარებას? პასუხი არის სოციალური დახმარების უზრუნველყოფაში,
რომლესავ=ც მოაქვს სხვადასხვა სარგებელი ესენია :
 მშობლების ინტერპერსონალური მიმღებლობა -- მეზობელი ან ნათესავი, რომელიც
უსმენს და ცდილობს შეუმსუბუქოს მშბლის დარდი, ზრდის მათ თვითშეფასებას.

 მშობლებისთვის ფასეული ინფორმაციისდა მომსახურების ხელმისაწვდომობა --

მეგობარი რომელიც ურჩევს სად უშოვოს სამსახური ან სახლი, ან ადამიანი რომელიც
მოუვლის ბავშვებს, მააშინ როცა მშბელი სხვა საქმიანობით არის დაკავებული.

 ბავშვის აღზრდის კონტროლი და როლის მოდელები -- მეგობრები ან საზოგადოების

სხვა წევრები, რომლებიც წაახალისებენ ბავშვებს და მათ აჩვენებენ ურთიერთობის
ეფექტურ სტილს და შესაბამისად არაეფექტურ სტილს გადააფიქრებინებენ.

 პირდაპირი დახმარება ბავშვის აღზრდაში --

სოც მუშაკის როლი

ძალიან მნიშნელოვანია ასევე სოც მუშაკის როლი .რომელიც ოჯახს გარკვეული
პრობლემების მოგვერებაში ეხმარება. უზრუნველყოფს გაჭირვებული ოჯახების
ბაშვების ჩართულობას სასკოლო და უბის ცხოვრებაში.