Uprawa warzyw - dobre sąsiedztwo roślin

 
 Własny ogródek warzywny - to marzenie większości z nas. Samo wyobrażenie tego, że w każdej chwili możemy udać
się do swojego ogrodu po potrzebną nam roślinę, gdzie wszystko jest ekologiczne i wiemy "co jemy" - bezcenne. Ale
aromatyczny warzywniak rządzi się też swoimi prawami, a szczególnie rośliny, które w nich posadzimy czy wysiejemy.
W głównej mierze chodzi o tak zwane dobre sąsiedztwo roślin - czyli rośliny winny być tak posadzone, aby wzajemnie
się nie ograniczały lub też nie wpływały negatywnie na siebie. 

Allelopatia - czyli wzajemne oddziaływanie roślin. Oddziaływanie to może być korzystne jak i niekorzystne, a
znajomość tych wpływów możemy wykorzystać do podniesienia plonów czy też ochrony roślin. Przede wszystkim
niedopuszczalne jest konkurowanie o wodę, słońce czy też składniki mineralne między roślinami, gdyż prędzej czy
później sadzonki zaczną marnieć, a plony będą niższe. Dlatego tez warto zapoznać się z tak szczegółową uprawą
roślin, aby warzywa, kwiaty i zioła wzajemnie sobie pomagały we wzroście, odstraszały szkodniki czy też zwiększały
odporność na choroby.
 
Przykładem dobrego sąsiedztwa roślin jest posadzenie cebuli przy marchwi - zapach cebuli skutecznie odstrasza
szkodniki korzenie, a obsadzenie bazylią grządek z ogórkiem skutecznie zmniejszy występowanie mączniaka
rzekomego.
 
* ⇒ - roślina wpływa korzystnie bądź niekorzystnie na inne rośliny
* ⇐ - na roślinę wpływają korzystnie lub niekorzystnie inne rośliny
* ⇔ - oddziaływanie obopólne
 
Roślina Korzystnie Niekorzystnie
WARZYWA
Bób     ⇔ pomidory, seler, konopie
 ⇒ brukselka, jarmuż, pasternak,
pietruszka, por, seler,
Brokuł  
 ⇐ kapustne, cebula, zioła aromatyczne,
nasturcja
 ⇔  cebula, cukinia, groch, kalarepa,
Burak kapusta pekińska, koper, ogórek, pomidor,  ⇐ gorczyca, fasola tyczna
por, rzodkiewka, sałata, seler
 ⇒ burak ćwikłowy, cukinia, cykoria,
Cebula endywia, kalarepa, koper, marchew,  ⇒ fasola, groch
ogórek, pasternak, pomidor, por, sałata
Chrzan    ⇒ ziemniaki, szparagi i jabłonie
 ⇒ cebula, groch, kukurydza, pomidor,
Cukinia  
szpinak
 ⇒ marchew, pomidor, ziemniak, róże,
Czosnek  
drzewka owocowe
Dynia  ⇔ kukurydza, fasola  
  ⇔  dynia, endywia, kalarepa, kukurydza,
 ⇒ kolendra, buraki, kapustne, 
 Fasola ogórek, rzepa, seler, szpinak, ziemniak
 ⇐ szczypior, cebula, czosnek, cebulowe, mieczyki
 ⇐ pomidor, truskawki, marchew
 ⇔ burak ćwikłowy, cukinia, kalarepa,
Groch kapusta pekińska, kukurydza, marchew,  ⇐ cebulowe i mieczyki
ogórek, rzepa, rzodkiew, seler, szpinak
 Jarmuż  ⇔ brokuł, kapusta pekińska  
 ⇔  kapustne
 Kalafior  ⇐ nasturcja, aromatyczne zioła, seler,  ⇔ pomidor, rzodkiew, marchew
fasola
 ⇔ burak ćwikłowy, cebula, cykoria,
 Koper
endywia, kapusta pekińska, marchew,  
ogrodowy 
ogórek, pietruszka, seler, szpinak, ziemniak
 ⇔ cebula, cykoria, czosnek, endywia,
groch, kalarepa kapusta pekińska, koper,
 Marchew ogórek, por, rzodkiew, sałata, seler,  ⇔ ziemniak, kapustne
szczypiorek, szpinak
⇐ skorzonera,rozmaryn, len, soja, szałwia, 
 ⇔ burak ćwikłowy, cebula, fasola, groch,
kalarepa, koper, kukurydza, marchew, por,
 Ogórek  ⇒ ziemniaki, truskawki, pomidor, jabłoń
rzodkiewka, seler, szpinak, drzewka
owocowe
 ⇔ brokuł, kapusta pekińska, koper,
Pietruszka pomidor, por, rzodkiewka,  ⇒ sałata
 ⇒ róże, szparagi
 ⇔ burak, cebula, cukinia, cykoria, czosnek,
endywia, kalarepa, kapusta pekińska,
kukurydza, pietruszka, por, rzepa,  ⇔ ziemniaki, bób, 
Pomidor
rzodkiew, seler,szpinak  ⇒ morela, 
 ⇒ agrest
 ⇐ cebula, pokrzywa, aksamitka
 ⇔ brokuł, burak, cebula, endywia,
kalarepa, marchew, ogórek, pietruszka,
 Por  
pomidor, rzodkiew, sałata, seler,
skorzonera, szpinak, morele
 ⇔ burak, endywia, groch, kalarepa,
Rzodkiewka marchew, ogórek, pasternak, pietruszka,  ⇐ hyzop, kapustne
pomidor, por, szpinak
 ⇔ burak, cebula, marchew, por, szparag,
Sałata kapustne  
 ⇒ truskawki, sałata
 ⇔ brokuł, burak, fasola, groch, kalarepa,
kapusta pekińska, koper, marchew, ogórek,
Seler  ⇒ bób, bielinek kapustnik
pasternak, pomidor, por, rzepa, szpinak
 ⇐ fasola, groch
Szczypiorek  ⇒ marchew, drzewka owocowe  ⇒ groch, fasola, mączniak agrestu, parch jabłoni
Słonecznik  ⇔ ogórki  ⇔ ziemniaki
 ⇔ pomidor, chrzan, pietruszka, kalarepa,
Szparag  
koper, sałata
 ⇔ truskawki, cukinia, fasola, groch,
kalarepa, kapusta, marchew,ogórek,
Szpinak  
pasternak, pomidor, por, rzepa,
rzodkiewka, seler, ziemniak
  ⇔ brokuł, fasola, kalarepa, koper,
 ⇔ ogórek, słonecznik, mak, dynia, pomidor, maliny,
Ziemniak kukurydza, pasternak, szpinak, bób
wiśnie, marchew
 ⇐ chrzan, groch, czosnek, pokrzywa,
ZIOŁA
Anyż  ⇔ kolendra  
Bazylia  ⇒ kapustne, pomidory, szparagi  ⇒ ruta, majeranek
Cząber  ⇒ cebula, fasola, kapustne  
Estragon  ⇒ ogórki, kapustne, jabłonie  
Hyzop  ⇒ kapusta, winorośl, piołun  ⇔ rzodkiewka
Kminek  ⇔ groch, wiele innych warzyw  ⇐ bylica piołun
Kolendra  ⇒ koper ogrodowy i włoski  ⇒ anyż
Koper  ⇔ cebula, kapustne, sałata, ogórki,
 ⇒ koper włoski, kolendra
ogrodowy kukurydza, marchew
Krwawnik  ⇒ zioła, trawy ozdobne  
Lebiodka  ⇔ kapustne  
Len  ⇒ marchew, ziemniaki  ⇒ stonka
Majeranek  ⇒ kapustne  ⇔ bazylia, ruta
 ⇔ rumianek, pokrzywa
Mięta  ⇒ mrówki, bielinek kapustnik, mszyce
 ⇒ kapusta, brokuły, fasola, groch
Ogórecznik  ⇒ truskawki, dynie, pomidory  
 ⇒ zioła, ziemniaki, pomidory, drzewka
Pokrzywa  
owocowe
Rozmaryn  ⇒ marchew, kapusta  ⇒ połyśnica marchwianka, bielinek kapustnik
 ⇒ pszenica, cebula, mięta, czosnek,
Rumianek  
kapustne
Ruta    ⇔ majeranek, bazylia
 ⇒ połyśnica marchwianka, bielinek kapustnik
Szałwia  ⇒ kapustne, marchew
 ⇐ bylica piołun
Tymianek  ⇒ truskawki  
Wrotycz
 ⇒ drzewka owocowe, kompost  ⇒ mrówki, muchy, motyle
pospolity
ROŚLINY OWOCOWE
 ⇐ chrzan, nasturcja, lak wonny,
Jabłoń  ⇐ ziemniaki,  orzech włoski, jastrowate
szczypiorek
Jeżyna    ⇔  maliny
Malina    ⇔ truskawki, ziemniaki, jeżyny
Morela    ⇐ owies, pomidory, ziemniaki
 ⇔ groch, fasola, sałata, cebula, szpinak
Truskawka  ⇔ jeżyna, malina, kapusta
 ⇐ tymianek, ogórecznik
Winorośl   ⇐ hyzop, łubin, wiąz, morwa  
 ⇒ pszenica
Wiśnia  
 ⇐ ziemniaki
KWIATY I ZBOŻA
Aksamitka   ⇒ pomidory  ⇒ mączlik, nicienie
 Jaskrowate    ⇒ drzewa owocowe, motylkowate
 Konopie  ⇒ kapusta   ⇒ bób, szkodniki, patogeny
 Mak polny    ⇔ ziemniaki, pszenica ozima, jęczmień
Naparstnica  ⇒ drzewka owocowe  
  ⇒ ziemniaki, kalafior, brokuł, rzodkiewka,
Nasturcja  ⇒ mączlik
jabłoń
 ⇔ kukurydza
Pszenica ⇐ dereń, wiśnia, sosna, maki, klony, tulipany
 ⇐ rumianek
Żyto  ⇐ wyka, bratek polny  ⇐ mak
 
Jakie rośliny warto sadzić razem, a jakich połączeń unikać?

Nie wszystkie rośliny lubią swoje towarzystwo. Są też takie, które wpływają korzystnie na inne. Planując grządkę z
warzywami, warto uwzględnić te sympatie i antypatie. Fot. Dassel - pixabay.com
Sadząc rośliny w przydomowym ogrodzie bierzemy pod uwagę ich wymagania. Ale warto też wiedzieć, że niektóre
rośliny rosną lepiej w sąsiedztwie wybranych gatunków, a inne, to dla nich towarzystwo zupełnie nieodpowiednie.
Podpowiadamy, jak najkorzystniej zestawiać rośliny, a jakich połączeń unikać.

Sadząc warzywa w ogrodzie, zadbaj o towarzystwo (dla nich)

Uprawa roślin to zajęcie satysfakcjonujące, ale też wymagające i czasochłonne. Jeśli chcemy w ogrodzie posiadać 
zdrowe, dorodne i piękne rośliny, musimy o nie troskliwie zadbać, uwzględniając ich potrzeby. Jednym z
niedocenianych czynników mających wpływ na powodzenie upraw jest właściwe sąsiedztwo roślin.
Podobnie jak u ludzi, w świecie roślin panują swoiste sympatie i antypatie określane mianem allelopatii, o czym
warto pamiętać, planując nasadzenia. Uprawa uwzględniająca te zależności nazywana jest uprawą współrzędną i
dotyczy przede wszystkim roślin użytkowych (owoców i warzyw), gdyż to właśnie one są dla nas najcenniejsze.
Przestrzegając zasad związanych z prowadzeniem uprawy współrzędnej, możemy skutecznie ograniczyć
występowanie chorób i szkodników, wpłynąć na bujniejszy wzrost roślin i poprawić ich plonowanie. Jeśli jednak
zignorujemy te zasady, możemy doprowadzić do pojawiania się większej ilości chorób i szkodników oraz do
zahamowania wzrostu i rozwoju roślin, np.:
 kapusta i rzodkiewka posadzone w pobliżu pomidorów, opóźniają ich kwitnienie,
 cebula ogranicza wzrost fasoli tycznej,
 orzech włoski hamuje rozwój większości roślin.
Dlatego też warto wiedzieć, które rośliny najlepiej do siebie pasują, a których lepiej obok siebie nie sadzić.

Grunt to dobre sąsiedztwo - te rośliny posadź razem

Jeśli chcemy w ogrodzie ograniczyć występowanie chorób i szkodników, powinniśmy posadzić obok siebie:
 bazylię i ogórka (bazylia chroni je przed mączniakiem),
 cebulę i truskawki (zmniejszają ryzyko rozwoju szarej pleśni),
 cebulę lub por i marchew (cebula odstrasza połyśnicę marchwiankę, a marchew zniechęca śmietkę
cebulankę),
 seler i rośliny kapustne (seler chroni kapustę przed bielikiem kapustnikiem),
 gorczycę i groch (gorczyca ogranicza występowanie pachówki strakóweczki),
 aksamitki i warzywa korzeniowe (aksamitka ogranicza liczebność nicieni).
Niektóre rośliny posadzone w swoim sąsiedztwie pobudzają się także do wzrostu i rozwoju (np. marchew pobudza do
wzrostu pora), a nawet wpływają na poprawę smaku owoców (np. pietruszka poprawia smak pomidorów, koper
 smak cebuli i grochu).
Inne przykłady dobrego sąsiedztwa to:
 burak i cebula, koper, rzodkiewka, pomidor, ogórek lub seler;
 pomidor i fasola, czosnek oraz bazylia;
  seler i groch, fasola oraz por; sałata i seler, koper oraz rzodkiewka;
 cebula i sałata, majeranek oraz pietruszka;
 kapusta i fasola karłowa, seler, szałwia oraz koper;
 pietruszka i seler oraz burak;
 fasola i ogórek oraz rzodkiewka;
 marchew i sałata, cebula, por oraz pomidor;
 strączkowe (np. fasola) i dyniowate (np. ogórkiem);
 czosnek i pomidory, ogórki, marchew oraz buraki;
 ziemniaki i kapusta, szpinak oraz fasola;
 szpinak i rzodkiewka;
 dynia i nasturcja oraz fasola.
Warto też pamiętać, że rośliny uprawne przed chorobami i szkodnikami mogą być chronione dzięki sąsiedztwu ziół. I
tak:
 aromat kopru odstrasza szkodniki marchwi, sałaty, cebuli i ogórka,
 bazylia ogranicza rozwój mączniaka prawdziwego,
 cząber odstrasza mszyce, a mięta zniechęca mrówki i szkodniki kapusty (np. bielinki).

Nieodpowiednie towarzystwo – tych zestawień roślin lepiej unikaj

Planując uprawę roślin, należy też pamiętać, że niektóre gatunki wpływają na siebie niekorzystnie. Ich organy
podziemne wydzielają do gleby związki chemiczne, hamujące wzrost i rozwój innych roślin, utrudniające kiełkowanie
nasion i sprzyjające deformacjom, a rośliny będące żywicielami pośrednimi szkodników i chorób, przyciągają je do
upraw roślin użytkowych.
Z tego względu lepiej nie sadzić obok siebie roślin z tej samej rodziny botanicznej np. pomidorów i papryki, gdyż
szkodniki atakujące jeden gatunek, szybciej przeniosą się na drugi.
Inne niekorzystne połączenia to:
 marchew i rośliny kapustne,
 sałata i pietruszka,
 groch i warzywa cebulowe,
 ziemniaki i ogórki,
 pomidory oraz marchew.
Ważne jest także systematyczne odchwaszczanie upraw, gdyż dzikie rośliny często są żywicielami pośrednimi
szkodników i chorób, odpowiadających za uszkodzenia roślin ogrodowymi (np. tasznik pospolity jest żywicielem
szkodników roślin kapustnych, natomiast jałowiec grzyba wywołującego rdzę gruszy).