Professional Documents
Culture Documents
ფილოსოფია
ფილოსოფია
დასკვნა
სუბსტანცია, ჩემი გაგებით, არის ის, რაც არსებობს თავისთავად და არ
საჭიროებს სხვა ნივთს, რომელსაც შეეძლოს მისი არსებობის
განსაზღვრა“. ჩვენ გარეშე, ჩვენგან დამოუკიდებლად არსებობს ბუნება,
ნივთებისა და მოვლენების უსასრულო სიმრავლე. „ეთიკა“ ამ აზრს
გამოხატავს ფორმულით: „გონების გარეშე არაფერი არსებობს, გარდა
სუბსტანციისა და მისი მოდუსებისა. როგორიც არ უნდა იყოს,
მაგალითად, წყალი სხვადასხვა მდგომარეობაში, მისი არსი ერთია.
წყალი, ყინული, ორთქლი – ერთი არსობის სამი გამოვლენაა. ამის
მსგავსად, ყოველივე ერთეული ერთი არსების განსახიერებაა.
სხვანაირად რომ ვთქვათ, სამყაროს ყველა საგანს და მოვლენას აქვს ერთი
საფუძველი. ყოველივე არსებულის ამ საფუძველს ეწოდება სუბსტანცია“.
ცალკეული ნივთები სუბსტანციის სახეობანი არიან, მისი მოდუსები.
მოდუსები გარდამავალნი და დროებითნი არიან. ისინი ჩნდებიან და
ქრებიან, სუბსტანციას გააჩნია მარადიულობა, ის შეუქმნელი და
მოუსპობელია. მოდუსები კი უსასრულო სიმრავლეს წარმოადგენენ,
ისინი ჩნდებიან და ქრებიან იმ კანონების აუცილებლობით, რომელიც
სუბსტანციას გააჩნია. სუბსტანცია მხოლოდ ერთადერთია.