Professional Documents
Culture Documents
Fayya Caddoh Kutbe PDF
Fayya Caddoh Kutbe PDF
Culma
Ta barittol sin barisuwaam, kutbê gex-gexsit maca ceelamaa, kutbê rakiibo abnisiyyaa, kutbeytá
xisiyya kee gaaxisiyya kee baxaabaxsa le kutbeytâ qaynoota xalsaanam. Taa lafa le ammuntittey
tiya tiyah tiyantih addal nablu wayna, issi qunxa ammuntitte tabbixeeh, too ammuntittel walal
baaxisak, farakkisak bartenno. A baritto migaq teetik akah yascassennah, aninnaanim kutbet
axaw kak tanim kinnim naaxigeemi. Too waqdi, kutbe gex-gexsit leeh, too gexsitik adda gexak
maxxat le maasayya hinnaay kutbeytá xisaanama.
Cabib Macammad 1
Fayya caddoh kutbe 2017
1hayto Tiyantu
1. Kutbê gex-gexsit
Kubtê gex-gexsit. Meqe kutbe gex-gexsitik qemmissa; Tohuhuuy, akkal siinih warisu waam
mabla mannal geytaanam kee ittat ken gaaxisak warkattal elle daffessan inna kinni. Faxennaanim
atkubiyya: qemmô kutbe, kutbe, sekkaacisiyy, kee aysatal kiryaati.
Qemmô kutbeh gex-gexsit yascassem, tatkabu abta gulgulu. Qemmô kutbek ux maqna, elle
tatkubenna kee tatkubem faxxaamih ekraarisso.
Kawisak, walalisak, ankacisak, ilaalisak, kee ascubak yakku xiqa caagit geyteek wadih,
koh bica le ammunta door. Balkih madqime ammunta tankisem faxximta.
Balkih fayxil faxinnaanim doortaamih curri lito. Ammunta muggaaqis.
Amô ladi ammunta doortek wadih, tatkabuh ekraarisse warkatti masul gexuh caagid
cib/uyxuux.
Ceelalloh, Qaada Qafár qaada Qafár koqso, tanna ammunta amô
beyak elle cibnu xiqnam.
Cabib Macammad 2
Fayya caddoh kutbe 2017
Qunxaaneyti meqe qunxâ mariino kaatat macah isinnik baysan, macah akim maaban intam
tascube koo.
? Toohimil tatkabu waytaamal tirgiqeh innay, naharuuk, issi kutbeh xalootu, maca
tagdubem qaagittaamal irgiq.
? Gersi mari yakcanu waamih akkalal xaagu dubuh gabbaqtaama innaa faxxam?
? Aydobba geytuh taqabi mekeelissam qaagitta inna?
? Rakaakay doolat taqabbih calli yace gideh qeegissam innaa faxxam?
? Gersi wakti tatrusiyyih gurritte tascasseemih fayxi lito inna?
? Gaat yakmeenim qunxaaneytal baahu duuda gidbaabina takkaawissam inna faxxam?
? Aki qangar, macah tatkubem faxxaamal irgiq.
? Macay hadaf kok? Maxcâ maafot daffes.
Cabib Macammad 3
Fayya caddoh kutbe 2017
------------------------------------------------------------ ---------------------------------------------------
------------------------------------------------------------ ---------------------------------------------------
------------------------------------------------------------ ---------------------------------------------------
------------------------------------------------------------ ---------------------------------------------------
------------------------------------------------------------ ---------------------------------------------------
Cabib Macammad 4
Fayya caddoh kutbe 2017
2hayto Tiyantu
2. Kutbê rakiibooba bartiyya
2.1. Lafa le mabla baxxaqisiyya
Nuhuruuk, kawsiyyi meeditih ammunta kee lafa le mablâ fanat yan baxsa taaxigeenim nabam
aysuk raqta. Meexiyyî ammunti iyyaanam yani caagidi, wagsissah tanim. Is maggo mangom
edde baxxaqsimtam qangara wonna hinnay muduqqa.
Ceelallo wagtnek, Yallih yaabak ammunti: Qhurʹaan. Lafa le mabla takku waytam, orbise
ammunta wagsiisak iyyeemi, duudin maxcâ maafo. Qhurʹaan Yalli (Subcaanahu Wataqaala)
sehdayti baxah mascassa kee wiida yakke gide rube Kay Yaabaay, taturtemeemiy,
taniimiy, takku waytam elle baxxaqiseh yan Issi Farmoytal (Mucammad (S.Q.W)) wacyih
oobise kinni.
Ammunta:
A. Qaafiyat C. Kaarib
B. Qeerisiyya D. Nicotine
Lafa le mabla:
A. Sigaara qeerisaanam sehdaytî qaafitah kaxxam katarak tanim maggo gitittel yisitileenih.
D. “Nicotine” iyyaanam qeerisa mesenkeca kee xagar inkih suuynit edde yekken leelini.
Cabib Macammad 5
Fayya caddoh kutbe 2017
Meexiyyî ammunta baxisseek wadih, lafa le mabla geytuh gitat tan. Kawsî meexiyya elle
takriyeemil, lafa le mablah maxca kee qokol addattinoonâ fan baxissaanam faxximta. Macay
baxsi keenik?
Addattinoona, lafa le mablal baxxaqissa, tascasse, baaxissa. Addattinoona tii oyti xaboona. Lafa
le mablah amxcooci amô beya kee nabam fidni.
Qafar abta saloot kalti saymaral kaxxa taqabi kataasa. Ammuntî maxcâ maafo
issi baqal nafsiyya le gammuk ruffa kaa heewaytaamik amakkaquk, Qokol addattinoona
baqala kee baarra faxxiima kacanu fanat keenik woo gide akke
Cabib Macammad 6
Fayya caddoh kutbe 2017
Qokol addattino
Qokol addattino
Qokol addattino
Takka immay, ammuntî maxcâ maafo, maasayyak naharsi maxcâ maafo hinna kulli waqdi. Inki
inki adda fanat tamaatem takkeh. Ceelallo:
Sissin maritteeta sissin xiqtoota lon intaamal taamine Tengele Agatitteh sinaamak baxsah,
Jappaan mari, kulli barteenit massah tan addâ xiqto loonuuy, too sissinaanitte akkaxaamik
cadaral, macál sissinaanek takkem faxximta. Tohuk gixaak, daga raaqtá agdaabek cundubuh
tanim nagay taamitiyyay naharsi qarmat qemmisaana. Maggo Jappaan alaaqa barittot
culaanak afál, ken xaltani-maggih ken inonti, loowo, alifbaatisso, fanni carfatak tu ken barissa.
90% daga takke Jappaan alaaqa hunun baritto qemmisaanak afál, aakam-barittoh buxa kattaatan.
Nagay tan Jappaan barteenit, ayroh addat 6 kee 7 saaqootâ fan baritto buxal tatrusan, duudin
koona ayroora ayyamat kee nussi/garab ayro caadah (Curry et al, Sociology for the Twenty-First
Century, qtd in McWhorter 144).
Addattini
Addattino
Addattino
Addattion
Cabib Macammad 7
Fayya caddoh kutbe 2017
Tonnah kaadu, inki inki uddur ammuntî maxcâ maafo maasayyak ellacabbot tamaatem takkeh,
wohuk ceelallo tamah teeti.
Addattino
Addattino
Addattino
Dagah amol elle walallem, maasayyah addal ammuntî maxcâ maafo edde tamaate aracak
sugteeh, taway wagitnu waynam, der kawsental ammuntî maxcâ maafo edde tamaate ikke kee
mannal tet naaxagu dudnam a. lafa le mabla, der meexintiitih addal geynuh, maasayyah addal
lafa le mabla edde geynu xiqna mohoodissot edde xooqaysimam dagoo baxsi anih.
Qemmo maxcâ maafo dubuk innak, laakin qemmo maasayya wonna hinnay nammay inki
cubbut wagit. Maggih “thesis” culmâ maasayyal anele. (lafa le mabla qemmot)
Maggo uddur, “thesis” culmal xayyowele immay kaadu, amô gacsî maasayal qagitak
baxxaqsimele (lafa le mabla qemmot kee ellacabot).
Inki inki adda, lafa le mabla, kutbeytak gutet amaatele, maggih inki maasayyak wonna
hinna nammaayak lakal xayyowta. Kawsa mara edde yasgalloonu wonna hinnay rakiiboh
oyta yaconu. (lafa le mabla gutet).
Ellacol, lafa le mabla ammulle sinni wakti anele, too waqdi ammunta meexxam, inkih tan qokól
addattinoona mizaanissam kok faxxiimele, tokkeek, ammulle sinni lafa le mabla maxcah innah
Cabib Macammad 8
Fayya caddoh kutbe 2017
addattinoona ittat gaadissa fidin mabla baxxaqissam gabbat (ammulle sinni lafa le mabla).
Cabib Macammad 9
Fayya caddoh kutbe 2017
3hayto Tiyantu
3. Kutbeytá xisne kee massos
3.1. Kutbeytá
Kutbeytâ culma namma exxaaxi tabbixe: kawseenit kalbi edde hirgan dago amô beyi mablaali
kee “thesis statement” iy kutbeytak lafa le mabla edde qaddoysaana.
“Thesis statement” i kutbeytah, maasayya ammuntî maxcâ maafo akah lenna: is baxsa le
ammunta muggaaqissa tonnah kutbeytâ cuttuksok amô beyi mabla kawseyniitih tace. Dagar tii
hinnammay wohuk daga takke maasayyooyi tabbixe. Tiya tiyah maasayya, ammuttak qunxa
exxaaxi dadlissa. Tohî sabbatah, maasayyah ixxima dagar addal, qunxa exxaaxi wonna hinnay
quxâ ammuntitteh ixxul baxsimta.
Maasayya amô gacsi maxcâ maafo akah taninnah, amô gacsi lafa le ximmoomay addattinol elle
walaleenik axmaam kee qagitak wagiti.
Kutbeyta inkittiino kee yasgalli le, maasayya akah lennah. Tabaatabsi astooti kee cuntubuh tan
migooqa qagaa qagsaanam maasayyooyi inkih inkittinaanî fan xakbissa.
Cabib Macammad 10
Fayya caddoh kutbe 2017
Kutbeytáh exxaaxi:
Culma
Culma ammunta aysaxaaxaguk kawseynit warkatâ fan
Culma
mohoodissa. Is, kawseyniitik fayxi hirigta kolfak
miraacissam faxximta.
Lafa le mabla
“Thesis Statement”
“Thesis statement” uxuxuuk lafa le mabla wonna hinnay kutbeytá
tayballem xiqtah. “Thesis” inkih tan kutbeytáh giti kartah Amô gacsa
Cabib Macammad 11
Fayya caddoh kutbe 2017
Xagar
Kutbeytá xagar, “thesis” il xayyoowte lafa le ximmooma qokklta. Tiya tiyah ximmo inki
maasayya wonnah hinnay wohuk mango maasayyooyit dadalta tonnaah tii tin addattinoonat
qokkoltimta. Ta ddattinoona fokkaqo kee abak raagak qokkoltimiyya marta, ugdubay baaha elle
aninnaan innal. Ta qokolut ossotinah, orbisê mekeelo kee ammunti walal mablaali ittat yaxeem
kee “thesis” qokola amô gacsa xissa.
Tabaatabsitte
Tabaatabsitte maasayyoyi ittak ittat tasgoorow tonnah kaadu ammuntat xakbissa. Warkatti inki
ammuntak ciggiila tii fan gexa gideh catuh maasayyooyit kee fanat keenit xooqaysiman. Ta
tabaatabsitteinki qangara wonna hinnay namma qangar (Naharaak, Ciggiilaak, ossotinah) wonna
hinnay inki wonna hinnay namma maxcâ maafoy kawseynit katayta lafa le ximmô fan bahta
takkem bictah. Maasayyak ammuntî maxcâ maafo mangih tabaatabsi innal tayfaafe.
Amô gacsa
Amô gacsi kutbeytak inkih tan lafa le ximmooma ittalluk baaha. Amô gacsi derreh “thesis
statement” î fan sinam gissaah kawseynit edeyna mascabal caba. Ta exxal mablaali itta fan
baahak giddik mohoodisso tatrussa. Amô gacsal, qusba ammunta wonnah hinnay mablaaliy
kutbeh addal dadalteh suge wayte edde maculta.
Cabib Macammad 12
Fayya caddoh kutbe 2017
4hayto Tiyantu
4. Kutbeytâ qaynoota
Kutbeytâ qaynoota innah nan waqdi, kutbet faxitaanah yan hadafa. Kulli kutbeytah qaynat issi
xisnee kee qangoooru edde xooqaysima tonnah kaadu, yasgalli kee tabaatabsi qangor le.
4.1. Weelisso
Is baxxaqqa le addattino kee af tace. Orbise, kawseyniitik koona senses: mabla, suruy, xongolo,
tamu, kee xago ut tammullem faxximta.
Ceelallo:
Maxcâ maafo 1: qertá qale boyna yengele didiiy qisi le waqdi garba le.
Maxcâ maafo 2: qerta qaleh boyna ditiiy qisi elle yangale, wahan teetik kaxxa niqna le, buutî
saaluh innal muxxa, tangayyê uddur uma suruy le.
Firsi weelisso dago addattino xayyosse (tohim, qertá qale yenegele “qisi kee didiy” tonnaah
“garba” le), ta maxcâ maafo kawseynit boyna akah weelisan innah ken ma qoklinna. Le bisu kee
nabinta gersi boynaani akah baxsimtannah mabsissa.
Takkay ikkah, nammay haytô maxcâ maafo kawseyniitih boyna baxsa lem celsissa weelissoh
oyti tece. Nammah heele maxcâ maafoh kutbabeyni, kawseyniitik dagnal affara senses hirge.
Ta kutbaabeyni boyna ma suruy lem, (“uma suruy”), boyna ma bisu lem (ditiiy qisi), boyna ma
xaga (feeling) lem (niqna), kee boyna ma anay/xongolo lem (muxxa).
4.2. Warsenta
Weelissô kutbeytaay sehdayti, arac, kee duyye wonna hinnay tekko macah kaxxu lem
baxxaqisak baxsah, warsentí kutbeytá, numuk manub/dadal, tu elle tekke yaakumik ciggiilil
kaxxa le tekko tascasse. Ossotinah, warsentí kutbeytá num ta abak raagak mannal milaagimem
kee bertem taybullem faxximta.
Cabib Macammad 13
Fayya caddoh kutbe 2017
Abak raag, qedmol numuy taqabi edde boode kee taqabi calli/mafda kee ciggiilak numtin manub,
celsiisenta kee iyenti “plot” (tekkoh iital katayle) gurral takkem faxximta.
4.3. Baxxaqqisso
Culmâ maasayyá
Caagid taysexeexege
Ammunta xayyossaah, addâ fakoot kee baxxaqsu akak abatá.
Ammunta qaddossuh edde xooqaysimen magdooda (gategories) xayyossá
“Thesis statement” tacé
Maasayyâ dagar
Maasayyah addal elle walalen magdo kee ammuntî maxcâ maafoy warkattî addaffakoot
yaybullek qemmissa.
Nafqili kee xaagoysoh alhumittet (raceynaanik: qitaaba, jornaal iyyenta) qadaaqada
qokolota.
Maasayyah addal yan xaagi, “Thesis statement” kaxxu kinnim taysitile.
Cabib Macammad 14
Fayya caddoh kutbe 2017
Qadaaqadâ kutbeytá iyyaanam issi tummabla qokoltu, yanit xooqaysimak wuli caagitil sadu
akkuk atkabii wonna hinnay abbaxuk tatkube kutbeytá. Ta kutbel hadaf ku tummabul gita
kinniimil kawseynit hirigtu/geysissu.
Cabib Macammad 15