Professional Documents
Culture Documents
Kontekstwalisadong Komunikasyon Sa Akodemikong Filipino
Kontekstwalisadong Komunikasyon Sa Akodemikong Filipino
PRIMARYANG BATIS
Halimbawa: Dyaryo, mga letrato, mga liham, mapa, likhang sining (ginagawa sa
panahon ng pagkaganap ng pangyayari).
SEKONDARYANG BATIS
1
PAGBABASA AT PANANALIKSIK NG
IMPORMASYON
Mayroon ring mga hakbang sa pagbasa na dapat tandaan ayon kay William S.
Gray na siyang kilala bilang isang ama ng pagbasa. Ito ay ang Pagkilala, Pag-unawa,
Reaksyon at Assimilasyon at Integrasyon.
Pagbasa
1) Bottom-up
Ang teoryang ito ay nabuo bilang reaksyon sa naunang teorya. Ito ay dahil
napatunayang maraming dalubhasa na ang pag-unawa ay hindi nagsisimula sa teksto
kundi sa mambabasa tungo sa teksto.
3) Interaktib
4) Iskema.
Pagpapaunlad ng Pagbasa
Iskiming
Overviewing
Survey
Previewing
Kaswal
Pagtatala
Ang mambabasa ay tinatala ang mga salitang sa tingin niya hindi niya
maintindihan o napakahirap na salita.
Ito ay isang paraan na kung saan ang mambabasa ay inuulit ang pagbasa
upang sa ganoo’y ito ay mas lalong maintindihan.
Sistematiko
Empirical
Mapanuri
Obhetibo, lohikal at walang pagkiling orihinal na akda
Akyureyt na imbestigasyon
Matiyaga at hindi minamadali
Nangangailan ng tapang
Maingat napagtata at pag-uulat
Rama ngunit sina Sita at Lakshamanan ang bumagsak na pugot ang ulo.
ay naghintay lang dahil ang bilin sa
kanya ay bantayin si Sita. Nangamba
si Sita ng tumagal ng hindi pa
bumabalik si Rama kaya pinilit niya si
Lakshamanan na hanapin si Rama.
Ngunit hindi siya pumayag kaya
nagalit pinaratangan ni Sita si
Lakshamanan na sakim at gusto niya
lang mamatay ang kanyang kapatid
upang siya ang maging hari. Nasaktan
si Lakshamanan sa narinig niya kaya
hinanap niya si Rama at iniwan si Sita.
Biglang lumabas si Ravana at
nagpanggap bilang isang matandang
paring Brahmin ngunit hindi siya
nakapagpigil kay Sita at inalok siya na
limang libong alipin at gagawing
reyna ng Lanka kaya biglang natakot
at tinulak niya si Ravana. Bumalik sa
anyong higante at isinakay si Sita
karwahe na may mga kabayong
malalapad ang pakpak. Nasundan
naman sila ng isang agila ngunit
pinagtataga lang ito ni Ravana.
Bumagsak ang duguang agila sa lupa
at nakita nila ito kung saan sinabi ng
agila ang nangyari. Humingi ng tulong
si Rama sa hari ng mga unggoy at
naghanda upang salakayin ang Lanka.
Nagkaroon ng labanan kung saan
maraming kawal na unggoy ang
namatay ngunit mas maraming higante
Matagal na naglaban naman sina Rama at
Ravana hanggang sa mapatay ni Rama
ang hari ng mga higante. Umiiyak na
tumakbo si Sita at niyakap ng mahigpit si
Rama at muli silang nagsamang
maligaya.
IBA’T-IBANG PARAAN NG PAGBUBUOD
Ayon naman kay Javier (2017), may iba't-ibang paraan ng pagbubuod upang mag-
ugnay ng impormasyon at ideya kaugnay ng paksa. Ito ay ang Hawig at Lagom o
Sinopsis.
Ang hawig ay tinatawag na paraphrase sa Ingles. Galing ito sa salitang
Griyego na “parapahrasis”, na ibig sabihi'y "dagdag o ibang paraan ng
pagpapahayag."
KATANGIAN NG PAGBUBUOD
Tinutukoy agad ang pangunahing ideya o punto na kaugnay sa paksa.
Hindi inuulit ang mga salita ng may akda at gumagamit tayo ng sarili
nating mga salita.
Ito ay pinaikling teksto.
8
Ang pag-uugnay ng iba’t-ibang bahagi ng pagpapahayag ay mahalaga upang
makita ang pag-uugnayang namamagitan sa pangungusap o bahagi ng teksto. Sa Filipino,
ang pang-ugnay naito ay kadalasang kinakatawan ng pang-angkop, pang-ukol at
pangatnig.
4) Pagbibigay sanhi/bunga
B
Halimbawa: Pumasa siya sa naganap na pagsusulit sa LET dahil sa
kanyang pagpupursiging mag-aral.
S
5) Pagsasaad ng kontrast o pagsalungat: Nagsasaad ng pagkontra o
pagtutol.
URI NG PANAYAM
Impormal na panayam
- walang nakahandang katanungan
- tila nagkukwentuhn lamang
Panayam na may Gabay
- gumagamit ng mga gabay ng tanong
- mas may pukos kaysa sa impormal ngunit magaan pa rin ang daloy ng
panayam.
Bukas o matayang panayam
- malaya ang daloy ng panayam
- malayang nasasagot
Panayam batay sa mga inihandang tanong at sagot na pinagpipilian
- pare- pareho ang mga tanong at hinahayaang pumili ng sagot ang
kinakapanayam mula sa mga nakalatag na sagot.
UMPUKAN
Sa isang klase, nagbigay ng limang grupo ang isang guro para pag-usapan ng mga
estudyante and napapanahong isyu.
Sa isang baranggay, nagpulong-pilong ang mga kasapi ng isang purok para pag-
usapan ang pwedeng gawin sa isang bayanihan.
Sa isang kanto, nag-iinuman ang mga kapit-bahay mong tambay at pinag uusapan
nila ang bagong salta mong kapit-bahay.
Sa isang parke, isang umpukan ng mga bata ang naglalaro ng Jak en poy.
PAGBABAHAY-BAHAY
Census
Oplan Tokhang
Ito ay karaniwang isang paraan na kung saan ang mga tao ay makakagawa ng mga
demokratikong desisyon. Sa isang pulong ng bayan dapat tiyakin ng lahat ng tao na
nakikilahok sila sa mga legal na gawain ng negosyo. Nakatalaga sa mga pulong bayan
ang mga agenda na dapat pag-usapan.
URI NG PULONG-BAYAN
Connecticut
Ang ganitong uri ng pulong-bayan ay nagsasangkot ng pag-uusap tungkol sa
isang nai-publish na artikulo. Ito ay may piniling bilang ng mga taong rehistradong
botante. Kasama sa mga ito ang mga taong kumikita ng higit sa 1000USD na maaaring
pagbuwisan.
Alam mo ba?
Ang mga pulong-bayan ay higit nakilala sa pagkuha ng iba't-ibang anyo. Karaniwan,
ang mga pulong ng bayan ay matatagpuan sa mga distrito ng Inglatera. Ang iba't-ibang
mga pulong-bayan ay may magkakaibang mga istruktura at nakaayos nang magkakaiba.
Ang mga pulong-bayan ay walang partikular na lugar na sinimulan ng mga ito. Ang
mga pinaka-recordable na mga pulong ng bayan ay nagsimula mahigit 300 daang taon
na ang nakakaraan.
Ang isa sa mga pinaka-kapansin-pansin na starters ng mga pulong-bayan ay tinukoy
bilang Puritans.
AGENDA
Ito ay talaan ng mga paksang tatalakayin sa isang pormal na nagpupulong. Ito ang
pinakamahalagang bahagi ng pagpaplano at pagpapatakbo ng pulong. Ito rin ay
nagsisilbing gabay na nagbibigay ng malinaw na direksiyon kung paano mararating nang
mabilisan ang patutunguhan.
Kahalagahan ng Katitikan
Naipapaalam sa mga sangkot ang mga nangyari sa pulong.
Nagsisilbing gabay upang matandaan ang lahat ng detalye ng pinag-uusapan o
nangyari sa pulong.
Maaaring maging mahalagang dokumentong pangkasaysayan sa paglipas ng
panahon.
Ito ay magiging hanguan o sanggunian sa mga susunod na pulong.
Ito ay batayan ng kagalingan ng indibidwal.
MGA DAPAT ISAALANG-ALANG BAGO, HABANG AT
PAGKATAPOS NG PULONG
Pagkatapos ng Pulong
1) Kung may mga bagay na hindi naiiintindihan, lapitan at tanungin agad pagkatapos
ng pulong ang namamahala rito o ang iba pang dumalo.
2) Repasuhin ang isinulat.
3) Mas mainam na nag numero ang bawat linya at pahina ng katitikan upang madali
itong matukoy sa pagrerepaso o pagsusuri sa susunod na pulong.
KOMUNIKASYONG
DI-BERBAL
1. Oras (Chronemics). Mahalaga ang oras. Ito ay ang isang bagay na kulang sa
maraming tao. Ang paggamit ng oras, kung gayon, ay maaaring kaakibatan ng
mensahe.
2. Espasyo (Proxemics). Maaaring may kahulugan din ang espasyong inilalagay
natin sa pagitan n gating sarili at ng ibang tao.
a. Public Distance (12 ft or more)
b. Social Distance (4-12 ft)
c. Personal Distance (1 ½- 4 ft)
d. Intimate Distance (up to 1- ½ ft)
3. Katawan (Kinesics). Maraming sinasabi ang ating katawan, minsan pa nga’y higit
pa sa mga tunog na lumalabas sa ating mga bibig. Kaya nga may tinatawag sa
Ingles na body language. Ito ay maaaring Makita sa ating mga mata. Hindi rin
maitatago ang ating mga damdamin at tunay na intensyon sa ating mukha.
Makikita sa mukha ng tao kung siya’y masaya, umiibig, malungkot, nag-aalala,
natatakot, may suliranin, nahihirapan o galit. Ang ating pananamit at kaanyuan ay
maaaring may mensahe rin. Ang ating tindig at kilos ay maaari ring magsalita
para sa atin. Maaaring ang kumpas ng kamay din (1) regulative, (2) descriptive, at
(3) emphatic.
4. Pandama (Haptics). Ito ay tumutukoy sa paggamit ng sense of touch sa
pagpapahatid ng mensahe sa ating wika, may iba iba tayong tawag sa paraang
paghawak sa tao o bagay at sa bawat paraan may iba ibang kahulugan. Ito ay ang
mga: hawak, pindot, hablot, pisil, tapik, batok, haplos, at hipo.
5. Simbolo (Iconics). Sa ating paligid ay marami kang makikitang simbolo na may
malinaw na memsahe.
6. Kulay (Colorics). Ang kulay ay maaaring magpapahiwatig ng damdamin o
oryentasyon. Sadya ngang ang kulay ng mga bagay-bagay ay nilalapatan natin ng
kahulugan.
7. Bagay (Objectives). Ito ay may kahulugang ipinahihiwatig na minsan ay hindi
napapansin ng mga tao na minsan din ay minsang makikita. Ang gamit ng isang
bagay ay isang mensahe na pinapakita nito.
8. Kapaligiran. Malinaw na ipinapakita sa ating kapaligiran ang kahulugan kung ito
ay malinaw, maayos, hindi magulo, o di kaya’y magandang bakasyonan o
puntahan.
9. Paralanguage. Ito ay tumutukoy sa paraan ng pagbigkas sa isang salita.
Halimbawa nito ay ang pagsasalita ng isang pipi. Hindi masyadong maiintindihan
ng isang tagapagkinig ang mensahing ibinabahagi ng isang pipi, maliban na
lamang kung ika’y isang eksperto o may kaalaman sa mga pananalita o kumpas
ng kamay ng isang pipi.
MGA EKSPRESYONG
LOKAL
o “Patola” - ginagamit upang ilarawan ang isang tao na mainitin ang ulo
at pumapatol sa issue.
21
Sa kabilang dako, nailathala naman sa pangturismong websayt,
http://davao.islandsphilippines.com/davao_dialect.html, ang listahan ng iba’t-ibang
katutubong wika ng mga taga-syudad ng Dabaw:
● Cebuano, 74.56%;
● Tagalog, 3.86%;
● Hiligaynon, 3.43%;
● Bagoboo,
● Guiangao, 3.16%;
● Davaoeño,1.26%;
● Tagacaolo, 2.38%;
● Bilaan, 1.67%;
● Ilocano, 1.01%;
● Waray, 0.55%;
● Manobo, 2.15%;
● Maguindanao, 1.91%;
● Mandaya, 2.01%;
● ibang wika, 2.04%;
● hindi tiyak, 0.01%.
Hindi mawawala kahit kailan ang korapsyon sa ating bansa ngunit maaari rin
itong mabawasan. Ang korapsyon o katiwalian ay tumutukoy sa kawalan ng
integridad at katapatan. Ito ay karaniwang tumutukoy sa pampolitika na korapsyon na
nangyayari kapag ang isang indibidwal na nasa posisyon sa pamahalaan o isang
empleyado ng pamahalaan ay umaasal sa kanyang kapasidad bilang opisyal ng
pamahalaan para sa hindi nararapat na sariling kapakinabangan.
Ang korapsyon kasi ay wala sa macro level, ito ay nasa micro level. Ang
korapsyon ay wala sa malaking sistema kundi matatagpuan sa indibidwal na tao. Ang
bawat isa sa atin ay may “potency” o kakayahan para magkaroon ng korapsyon.
Halimbawa ng korupsyon:
Pang-aabuso sa kapangyarihan
Pakikipagsabwatan
Pandaraya sa halalan
Pagnanakaw ng kabang yaman ng bansa
Panunuhol at pagtanggap ng suhol
Pagtangkilik o Padrino
KONSEPTO NG
BAYANI
Pabahayan
Ang isyu ng pabahay ay higit na nakakaapekto sa maraming mamamayan.
Ang pabahay ay isang aksyon na mabigyan ng kaukulang matitirhan ang mga taong
walang tahanan o nakatira lamang sa skwater areas, pabahay rin para sa mga taong
may low budget income at iba pa.
Edukasyon
Sabi ng iba, mababa ang kalidad ng edukasyon dahil mababa ang sahod ng
mga guro sa mga pampublikong pamahalaan. Kesyo hindi maasikaso ng mga guro
ang pagtuturo dahil nakatutok sa pagtitinda ng tusino sa klase bilang sideline.
Tinaasan at patuloy pang tumataas ang sahod ng mga guro. Katunayan, mas
mataas na ang suweldo ng mga guro sa public schools kaysa kanilang mga private
counterparts. Naririyan pa rin ang problema sa lumulubhang kamangmangan. Ang isa
pang sinasabing dahilan ay ang overcrowded na mga paaralan na dito’y nagsisiksikan
sa isang maliit na kuwarto ang mga mang-aaral kaya hindi natuturuang mabuti.
Maganda ang approach ng gobyerno sa problemang ito. Inililipat ang ibang mag-aaral
sa mga pribadong paaralan at gobyerno ang sumasagot sa matrikula. Bukod pa riyan
ang paglalaan ng Philippine Amusement and Gaming Corporation (PAGCOR) ng ma-
laking budget para sa pagtatayo ng mga paaralan. Ngunit hirap pa ring makaagapay
ito sa patuloy na pagdami ng tao lalu na yung mga nagsisipag-aral.
Pero para sa akin, ang pinakamatinding dahilan kung bakit dumarami ang
mangmang na Pilipino ay hindi na maabot ng mga mamamayan ang napakataas na
halaga ng matrikula sa mga paaralan lalu na sa kolehiyo.
Kagaya ngayon, pinahintulutan na naman ng Commission on Higher
Education (CHED) ang pagtataas ng matrikula ng may 313 na paaralan. Halos taun-
taon na lang ay pinapayagang magtaas ng singil ang mga paaralang ito.
Transportasyon
Ang transportasyon sa Pilipinas ay hindi pa gaanong maunlad, dahil sa mga
sumusunod na dahilan: mga buludunduking lugar sa bansa at mga nakakalat na mga
pulo, at ang patuloy na hindi paglalaan ng pondo ng pamahalaan sa mga
imprastrakturang pantransportasyon ng bansa. Subalit sa mga nakalipas na taon,
ang pamahalaan ay sumisikap upang maipaganda ang sistema ng transportasyon sa
bansa sa pamamagitan ng mga iba't-ibang proyektong pang-imprastrasktura.
Ang mga dyipni ay pinakatampok na anyo ng pampublikong transportasyon
sa Pilipinas, at naging simbolo ang mga ito ng kultura ng bansa. Isa pang tampok na
anyo ng pampublikong transportasyon ay ang de-motor na traysikel; mas-
pangkaraniwan ang mga ito sa mga pook-rural. Sa mga nakalipas na taon, nagiging
tampok na anyo ng pampublikong transportasyon ang mga daambakal sa bansa, lalo
na sa maabalang kalakhan ng Kamaynilaan. May tatlong pangunahing sistema ng
daambakal sa Pilipinas: ang Sistema ng Magaang Riles Panlulan ng Maynila na
binubuo ng LRT-1 at LRT-2, ang Sistema ng Pangkalakhang Riles Panlulan ng
Maynila na binubuo ng MRT-3, at ang Pambansang Daambakal ng Pilipinas (o PNR).
Ang dalawang sistema na unang binanggit ay nagsisilbi lamang sa Kamaynilaan,
samantala ang PNR ay sumisilbi sa Kamaynilaan at sa ilang bahagi ng Luzon.
Mayroon ding mga lokomotorang singaw (steam engines) na matatagpuan
sa Kabisayaan na gumagana sa mga gilingan ng tubo tulad ng Central Azucarera. Ang
mga taksi at bus ay mga mahalaga ring anyo ng pampublikong transportasyon sa mga
pook-urban ng bansa.
BAGYO, BAHA, POLUSYON,
MABILIS NA URBANISASYON,
MALAWAKANG PAGKAWASAK
NG KALIKASAN
Kadalasang nabubuo ang bagyo sa gitna ng karagatan kung saan ang mainit at
malaming na hangin ay nagtatagpo. Ang warm air ay isang water vapor o mainit na
hangin na nag-evaporate dahil sa init ng dagat at habang itoy umaakyat ay
nagkakaroon ng low pressure area (LPA) sa paligid. At dahil sa low pressure na
nabuo sa paligid, na-a-atract nito ang iba pang malamig sa hangin sa ibang lugar
hanggang sa ang malamig na hangin ay iinit din at bubuo ng mga ulap.
PAGKASIRA NG KALIKASAN
Dahil sa pagkasira ng kalikasan, lalo na ang mga kagubatan, ang mga pagbaha
ay nagiging mas madalas sa iba't ibang sulok nga bansa. Gumagawa ng mga hakbang
ang pamahalaan upang mapigilan ang tuluyang pagkasira ng kagubatan. Layunin ng
Department of Environment and Natural Resources (DENR) na maprotektahan ang
kalikasan mula sa kamay ng mga mapagsamantalang indibidwal at korporasyon.
2) Pagbagsak ng ekonomiya
9) Ozone depletion
MABILISANG URBANISASYON
1. Natural na pagbabago
.
SYMPOSIUM AT
KUMPERENSYA
Lugar
Pagkakagastusan
Pagmumulan ng pondo
Paksang tatalakayin
Tagapagsalita
Mesa at silya
Sound System
LCD Projector
Gamit sa dokumentasyon
3. PAKIKIPAG-USAP SA CATERER
4. PAG BUO NG PROGRAMA PARA SA SYMPOSIUM
Pagkakasunod-sunod ng programa
Pagpapaalam sa mga kabilang o sa mga taong
magsasalita
5. PAGPAPA-ALAM SA MADLA NG MGA DETALYE SA
SYMPOSIUM
6. PAGHAHANDA SA BULWAGAN
KUMPERENSYA
Ito ay isang pagpupulong-pulong upang talakayin ang isang paksa.
Isang regular na pagpupulong para sa isang talakayan at karaniwang isinasagawa ng
mga asosasyon o organisasyon.
Pagpupulong
Simposyum
Isang pulong para sa mga pampublikong talakayan ng ilang mga paksa lalo na
ang isa na kung saan ang mga kalahok bumuo ng isang madla at gumawa ng mga
presentasyon.
Seminar
Round table
Workshop
LAYUNIN NG KUMPERENSYA
Ang round table at small group discussion ay ang talakayan sa isang maliit
na pangkat na kung saan ang bawat isa ay nakikibahagi. Ang talakaying
nagaganap dito ay patungkol sa akademikong diskasyon, pang-komunidad na
diskasyon, pang-negosyo at maging sa mga organisasyon. Ito ay pribado na
nagtataglay lamang ng konting miyembro na magtatalakay sa naturang paksa. Ang
bawat isa may pantay na karapatan upang makibahagi sa diskasyon. Ito rin ay
kasalukuyang ginagamit sa panahon ngayon. Ang pangkalahatang layunin nito ay
ang magkaroon ng pribadong diskasyon at pananaliksik.
Makinig sa iba.
Lahat ay makisama.
Walang mangingibabaw.
AT TELEBISYON
PROGRAMA SA TELEBISYON
Ayon sa paaralang Aurora National Science High School, ito ang sitwasyong
wika sa telebisyon. Ang telebisyon ang itinuturing na pinakamakapangyarihang media
sa kasalukuyan dahil sa dami ng mga mamamayang naabot nito. Ang mabuting
epekto ng paglaganap ng cable o satellite connection para marating ang malalayong
pulo at ibang bansa.Wikang Filipino ang nangungunang midyum sa telebisyon sa
bansa na ginagamit ng mga lokal na channel.
Halimbawa:
PROGRAMA SA RADYO
Ayon kay Tinogson, ang wikang Filipino ang de facto na lingua franca at
pangunahing wika ng komunikasyon sa halos lahat ng medya ngayon. Halos lahat ng
mga talk shows sa radyo sa NCR, maging ito ay tungkol sa showbiz, kalusugan,
relihiyon, batas, at balita ay nasa Filipino at mga ito’y nakararating sa mga rehiyon.
May mga galamay na estasyon na ang maynila sa mga probinsya na may mga
programang ginagamit ng rehiyonal na wika, pero Filipino pa rin ang gamit ng mga
regional correspondents kapag nakikipag-ugnayan sila sa mga programa sa
kamaynilaan.kapag nag-iinterbyu ang mga correspondents sa iba’t-ibang rehiyon,
karaniwang Filipino ang ginagamit ng mga iinterbyu, kasama na ang abu sayaf. Kung
ang gamit ng iniinterbyu ay rehiyunal na wika, nilalagyan ito ng salin sa Filipino, na
maaaring dubbed o subtitled.
Video Room
Video Desktop
Video Mobile
Video Web
REFERENCES
Literasing Midya” ni R. Tolentino
“SNS”: Isang Estratehiya sa Pagtuturo” ni M.F. Hicana
“Wika at Diwang Filipino sa Media at Komunikasyon sa UP” ni R. Tolentino
“Introduksyon sa Saliksik” antolohiya ng KWF
“Madalas Itanong sa Wikang Pambansa” ni V. Almario
“Ang Pagtuturo ng Wika at Kulturang Filipino sa Disiplinang Filipino
(Konteksto ng K-12)” ni G. Zafra.
2015 Census of Population retrieved from Bacoor City@deped.gov.ph
https://www.investopedia.com/terms/c/ceo.asp#ixzz5SrEp9uw4
https://www.eztalks.com/video-conference/advantages-of-video-conferencing.html
http://home.online.no/~erfalch/davaodelsura.htm
http://www.nscb.gov.ph/ru11/secstat/population/davaocity.htm
http://www.census.gov.ph/data/pressrelease/2002/pr02123tx.html
http://www.travelph.com/resorts/davao/
https://www.tagaloglang.com/balbal/
http://www.languagelinks.org/onlinepapers/paper.wikadabaw.pdf
http://home.online.no/~erfalch/davaodelsura.html
http://www.nscb.gov.ph//ru11/secstat/population/davaocity.htm
http://www.census.gov.ph/data/pressrelease/2002/pro0123tx.html
http://www.travelph.com/balbal
http://www.tagaloglang.com//balbal
http://www.languagelinks.org//onlinepapers/paper.wikadabaw.pdf