Betim Bajoku Bazat e

Telekomunikacionit 2

TRANSMETIMI DIGJITAL

Transmetimi digjital ka të bëjë me transmetimin e informacioneve diskrete, p.sh:

informacioneve të shprehura me kode të ndryshme binare përmes sinjaleve digjtale. Të gjitha
sistemet moderne transmetuese bazohen në transmetimin digjital.
Informacionet diskrete përkatësisht sinjalet digjitale mund të gjenerohen prej ndonjë
paisjeje digjitale p.sh: kompjuteri, printeri, teleprinteri etj, ose fitohen me digjitalizimin e
sinjaleve kontinuale.
Sinjalet digjitale mund të transmetohen në brezin frekuencor themelor me modulimet:
 PAM ( Pulse Amplitude Modulation – Modulimi i amplitudave të pulseve),
 PDM ( Pulse Duration Modulation – Modulimi i kohëzgjatjes së pulseve),
 PPM (Pulse Postion Modulation – Modulimi i pozitës së pulseve),
 PCM (Pulse Code Modulation – Modulimi i pulseve të koduara),
 ΔM (Delta Modulation – Modulimi delta) etj,

ose në brezin frekuencor të zhvendosur me modulimet:

 ASK (Amplitude Shift Keying – Modulimi digjital i amplitudave ),
 FSK ( Frequency Shift Keying – Modulimi digjital i frekuencës ),
 PSK ( Phase Shift Keying – Modulimi digjital i fazës ) etj,

varësisht prej kanalit transmetues që është në dispozicion dhe zbatimit konkret.

Në këtë kapitull do të bëhet fjalë për transmetimin digjital në brezin themelor,
përkatësisht për modulim PAM.
Te modulim – transmetimi PAM informacioni paraqitet përmes amplitudave të
tensionit njëkahor. Në figurat që vijojnë janë paraqitur disa lloje të sinjaleve digjitale.
Betim Bajoku Bazat e
Telekomunikacionit 2

Llojet e sinjaleve digjitale:

Informacioni binar
sD(t)

0 1 1 0 1 0 0 1 0 0
A

t
a) Sinjali binar unipolar
sD(t)

0 1 1 0 1 0 0 1 0 0
A

t
-A
b) Sinjali bipolar me këthim në zero

sD(t)
0 1 1 0 1 0 0 1 0 0

t
-A

c) Sinjali bipolar ordinar

sD(t)

A 1 1
1 0 1 0
A/2

-A/2 t
0 1 0 1
-A
0 0
d) Sinjali me katër nivele
Fig. 1
Betim Bajoku Bazat e
Telekomunikacionit 2

Sinjali (pulsi) me kohëzgjatje më të shkurtë brenda sinjalit digjital quhet sinjal

elementar. Nga figurat e më poshtme shihet se një sinjal elementar mund të paraqet një bit, dy
bita ose më shumë bita (transmetimi me sinjale digjitale me shumë nivele).
Forma valore e treguar në figurën 1.a) quhet sinjal binar unipolar sepse pulset kanë
vetëm një polaritet. Kjo formë valore përmban komponenten njëkahore andaj transmetimi i
këtyre sinjaleve është i vështirë. Në anën tjetër dihet se komponentja njëkahore nuk përmban
informacion ndërsa për transmetimin e saj harxhohet fuqi.
Sinjali bipolar me këthim në zero (Figura 1.b) i tejkalon të metat e sinjalit unipolar
mirëpo distancat e krijuara janë humbje të kohës për transmetim. Nëse kërkohet që sistemi
transmetues të jetë më efikas atëherë përdoret sinjali bipolar ordinar (Figura 1.c).
Te sinjali kuartar ( sinjali me katër nivele fig. 1.d ) çdo sinjal elementar ose puls
përmban nga dy bita të informacionit. Në përgjithësi te sinjalet me M nivele numri i bitave që
përmban çdo puls caktohet në bazë shprehjes:
nr.bitave = 1d2M, M – numri i niveleve të sinjalit

Sistemi për Transmetim Digjital në Brezin Frekuencor Themelor

Sistemin për transmetim digjital në brezin frekuencor themelor mund të paraqitet me bllok
skemën e treguar në fig.2

P.TAKTIT

Hyrja GJENERAT
I
HT(f)
{d k } PULSEVE

HC(f)
EKST.
TAKTIT

Dalja VENDOSËSI
u(t)
DHE HR(f) +
MOSTRUESI
{dˆ k }

Fig.2 . Bllok skema e sistemit transmetues digjital në brezin themelorë

Në hyrje të sistemit vjen informacioni diskret i cili në rastin e përgjithshëm paraqitet

përmes M simboleve të ndryshme (informacioni binar shprehet vetëm me dy lloje të
simboleve). Këto simbole transmetohen me M sinjale elementare të cilat i gjeneron gjeneratori
Betim Bajoku Bazat e
Telekomunikacionit 2

i pulseve. Sinjali digjital në dalje të gjeneratorit analitikisht ipet në njëren prej dy formave të
paraqitura më poshtë, nën a) dhe b).
a) s (t )  
k
ak p g (t  kTd )

pg(t) – paraqet sinjalin elementar, amplituda ak e të cilit varet prej simbolit në hyrje të k-tit
me rrathë.
Pra në bazë të vargut të simboleve në hyrje:
d(k) = ….dk-1, dk, dk+1, dk+2,….. prej të cilëve formohet informacioni, gjeneratori i
gjeneron pulset me amplituda të caktuara. Për sinjalin binar amplitudat e pulseve do të jenë:

a nëse simboli i k-të është 1 d.m.th dk = 1

ak =
-a nëse dk = 0

Numri i sinjaleve të ndryshme elementare është i barabart me numrin llojeve të

simboleve.

b) s (t )  
n
an g (t  nTd )

g(t) – forma valore e pulsit e cila mund të jetë katërkëndsh, kosinus në katror etj.
a(n) = an-1, an, an+1, an+2,… - vargu i simboleve me të cilat paraqitet informacioni, ku secili
simbol mund të marrë cilëndo vlerë nga bashkësia 1= { 1 1, 12,……..,1m}. Për çdo vlerë nga
bashkësia l, gjeneratori gjeneron nga një puls – sinjal elementar me amplitudë të caktuar. Te
transmetimi binarë shfrytëzohen bashkësit {0,1}, pra an Є {0,1}.
Pulset të cilat formojnë sinjalin digjital PAM (PAM binar) kalojnë pastaj nëpër filtrin
transmetues HT(f), i cili bën modifikimin e formës së tyre, e pastaj nëpër kanalin transmetues
HC(f), i cili përveç se bën modifikimin e formës së pulseve, sinjalit digjital ia superponon edhe
zhurmën. Ma së shpeshti merret se zhurma ka shpërndarjen e vlerave momentale Gaussiane.
Sinjali me zhurmë të superponar kalon pastaj nëpër filtrin në marrës H R(f). Sinjali prej daljes
së filtrit kalon nëpër qarkun për mostrim dhe vendosje. Në këtë qark sinjali mostrohet në
momente të caktuara dhe krahasohet me një apo më shumë (varësisht prej niveleve të sinjalit)
vlera të fiksuara të cilat quhen PRAGJE. Në bazë të krahasimeve vendosësi vendosë se cili
sinjal elementar është dërguar në atë moment dhe bëhet regjenerimi i pulsit gjegjësisht i
simbolit përkatës në dalje.
Sinjali në dalje të filtrit HR(f) analitikisht mund të ipet në formën:

y (t )   Ak pr (t  t v  kTd )  n0 (t ) ,
k

Ak = kcak
kcpr( t - tv ) sinjali në dalje kur në hyrje vepron pg(t).
kc – paraqet përforcimin e sistemit.

Format e sinjaleve në pikat e ndryshme të sistemit transmetues pë rastin e

transmetimit të informacionit binar: 1 0 0 1 1 0, janë treguar në figurën e
mëposhtme.
Betim Bajoku Bazat e
Telekomunikacionit 2

pg(t) forma e impulsit

1
Td
t
BITAT NË
HYRJE

SINJALI NË
1 0 0 1 1 0 DALJE TË
GJENERATORIT
a
Td 2 Td 5 Td
t
3 Td 4 Td
-a

SINJALI NË
DALJE TË
FILTRIT HT(f)

SINJALI NË
DALJE TË
FILTRIT HR(f)

t INPULSET E
TAKTIT

Informacioni i
pranuar

1 0 0 0 1 0
Gabimi për
shkak të ISI +
zhurmës
Betim Bajoku Bazat e
Telekomunikacionit 2

Mostrimi i sinjalit bëhet p.sh në momentet: tm = mTd + tv , biti m në dalje gjenerohet

duke krahasuar vlerat e Y(tm) me pragun e caktuar.
Hyrja në vendosës (shndërrues A/D ) në momentin e mostrimit është:

Y (t m )  Am   Ak pr   m  k Td   n0  t m 
k m

Në shprehjen e fundit anëtari i parë paraqet bitin e transmetimit, anëtari i dytë paraqet
ndikimin e bitave tjerë në bitin e transmetuar dhe ky ndikim quhet interferencë e simboleve
(ISI ), ndërsa anëtari i fundit paraqet zhurmën Gaussiane.
Deri te vendosja e gabuar mund të vijë për shkak të inteferenës së simboleve e cila
spjegohet në këtë mënyrë: për shkak të brezave të kufizuar frekuencor të filtrave HT(f), HC(f),
HR(f), impulset zgjërohen dhe vije deri te përputhja e pjesëve të tyre të cilat kur të mblidhen
mund ta tejkalojnë pragun e vendosjes dhe vije deri te gabimi. Inteferenca e simboleve mund
të zvoglohet nëse rritet intervali në mes të impulseve, mirëpo në këtë rast do të zvoglohet
shpejtësia e transmetimit. Duke pasur parasysh se te çdo transmetim synohet që të
shfrytëzohet sa më mirë kapaciteti i kanalit transmetues që shfrytëzohet, pra të bëhet
transmetimi me shpejtësi maksimale për fuqi të caktuar të dhënësit dhe brez frekuencor të
caktuar të kanalit.
Shkaktari i dytë i gabimeve është vlera momentale e zhurmës e cila i superpunohet
sinjalit të dobësimit në momentin e vendosjes.
Zakonisht në praktikë gabimet bëhen nën veprimin e kombinuar të interferencës së
simboleve dhe zhurmës. Mirëpo, nëse interferenca e simboleve është më e vogël, atëherë edhe
ndikimi i zhurmës është më i vogël.
Qëllimi parësorë i projektantëve të sistemeve transmetuese PAM është që të
projektohen filtrat HR(f) dhe HT(f) në mënyrë që të zvoglohet ndikimi i zhurmës dhe të
eliminohet (ose të minimizohet) interferenca e simboleve. Përveç kësaj siç u tha edhe më lartë
për fuqi të caktuar të dhënësit (fuqi të sinjalit në dhënës) kërkohet që shpejtësia të jetë
maksimale për brez frekuencor të caktuar të sistemit ose të zvoglohet brezi frekuencor i
nevojshëm për shpejtësi të dhënë. Projektimi i sistemit PAM është mjaft i komplikuar dhe
zakonisht fillohet prej supozimit se janë të njohura: karakteristikat e kanalit
HC(f),karakteristikat statistike të zhurmës dhe të informacionit në hyrje.
Format valore të pulseve pg(t) dhe pr(t) si dhe funksionet e filtrave HT(f) dhe HR(f)
duhet të zgjidhen ashtu që të optimalizohet performansa e sistemit e cila shprehet përmes

gjasës së gabimeve: Pe  P dˆk  d k 
Problemin e caktimit të formës valore të pulseve në dalje, në mënyrë që të eliminohet
interferenca e simboleve, e ka shqyrtuar NIKVISTI. Një formë valore që rezulton eliminimin
sin x
e plotë të ISI është forma , e cila fitohet në dalje të filtrit ideal të frekuencave të ulëta
x
FU dhe njihet me emrin kriteri i parë i NIKVISTIT. Meqenëse kjo formë valore i ka zerot
periodike, me dërgimin e pulseve tjera në momentet e zerove periodike, nuk do të vijë deri te
interferenca e simboleve. Intervalet në mes të zerove periodike quhen intervalet e
NIKVISTIT. Transmetim i NIKVISTIT paraqet shpejtësinë maksimale të transmetimit pa
interferencë të simboleve e cila nëpër filtrin ideal FU me frekuencë kufitare fC është v = 2fC.
Betim Bajoku Bazat e
Telekomunikacionit 2

Funksioni transmetues i filtrit ideal FU si dhe forma forma valore e sinjalit në dalje te tij janë
dhënë në figurat e më poshtme.
1 ; f ≤ fC
H(f) =
0 ; f ≥ fC
ose

H(f) = rect(f/2fC)

H(f)
1

-fC fC f

Fig.4

Transformimi inverz Furie i funksionit transmetues rect(f/2fC) të filtrit është:

h(t)=sinc(2fct)

zerot e funksionit sinc( 2fCt ) janë: 2πfCt = k π ; k  1,2

1 1 1 1 3 1
 , , , , ......;  Td
fc 2 fC 2 fC fC 2 fC 2 fC

h(t)

-1/fC -1/2fC 1/2fC 1/fC 3/2fC 2/fC

Fig. 5

Kjo formë valore fitohet kur në hyrje të filtrit të frekuencave të ulëta FU vepron seria
e pulseve  (t).
Realizimi i kriterit të parë të Nikvistit është i përcjellur me vështirësi praktike sepse:
a) Forma valore sinx/x kërkon që e tërë karakteristika transmetuese prej dhënsit
Betim Bajoku Bazat e
Telekomunikacionit 2

( mostrusit) deri te marrësi ( vendosësi ) të jetë filtër ideal i frekuencave të ulëta. Filtri i tillë
është i pa realizushëm në praktikë madje është vështirë edhe të aproksimohet.
b) Edhe po të realizohej një formë e tillë valore, ajo është shumë e ndjeshme për
sinkronizim për arsye se shuhet shumë ngadalë.
Për shkak të problemeve të cekura më lartë, janë kërkuar forma tjera valore të cilat e
plotësojnë kriterin e parë të Nikvistit. Parimisht format e tilla valore mund të fitohen me
konvulimin e funksionit transmetues FU ( brezit minimal frekuencor të Nikvistit ) me një
funksion çift në domenin e frekuencës. Në këtë mënyrë fitohen shumë funksione transmetuese
të cilat e plotësojnë kriterin e parë të Nikvistit. Disa prej tyre janë të realizueshme në praktikë
kurse disa janë të parealizueshme. Njëri prej funksioneve të realizueshme e i cili ka zbatim të
madhë në praktikë është funksioni – karakteristika ‘’kosinus në katrorë’’ ( raised cosine ).
Forma analitike dhe paraqitja grafike e këtij funksioni janë.

1/4fC ( 1+cosπf/2fc ) ; f ≤ fC
H(f) =
0 ; ≥ fC
f
ose
1 T f 1 f
H( f )  cos 2 d  cos 2
2 fC 2 2 fC 4 fC

H(f)

1/2fC

0 fC 2fC f

Kur në hyrje të filtrit me karakteristikë transmetuese ‘’kosinus në katror’’ vepron

impulsi i Dirakut, në dalje të tij do të fitohet h(t), forma analitike dhe grafike e të cilit janë:

h(t)

sin c(4 f C t )
h (t ) 
1  (4 f C ) 2
Betim Bajoku Bazat e
Telekomunikacionit 2

TN/2 TN 2TN 3TN t

Funksioni ‘’kosinus në katror’’ e plotëson kriterin e parë të Nikvistit dhe në momentet
 TN/2 vlerën e amplitudes e ka sa gjysma e amplitudes për t = 0, ndërsa në momentet
 2k  1 
 TN , k =  1,2 ka edhe zero tjera., dhe paraqet kriterin e dytë të Nikvisitit.
 2 
Përveç karakteristikes ‘’kosinus në katror’’ në praktikë përdoren edhe karakteristika tjera
të ngjajshme të cilat analitikisht mund të shprehen në formë të përgjithshme si:
1
; f  f C  f1
2 fC
H(f) = 
1
cos 2  f  f C  f 1 ; f C  f 1  f  f C  f1
2 fC 4 f1
0; f  f C  f 1

B = fC + f1 brezi frekuencor, ndërsa f1 ≤ fC

Me transformim inverz Furie fitohet:
cos(2 f1t ) 2
h(t )  sin c( 2 f C t )
1  (4 f1t )
Në figurat e mëposhtme janë paraqitur karakteristikat e funksioneve të transmetimit
dhe format valore të sinjaleve në dalje të tyre kur në hyrje vepron impulsi i Dirakut.

H(f)
f1 = 0
1/2fC
f1 = fC/2

f1 = fC

fC/2 fC 2fC f
Fig.6
h(t)
1
f1 = 0

f1 = fC

f1 = fC/2

t
TN 2TN 3TN

Fig.7
Betim Bajoku Bazat e
Telekomunikacionit 2

Gjasa e gabimit te Transmetimi i Sinjaleve Digjitale në Prani të Zhurmës

së Gausit

Për ta shqyrtuar vetëm ndikimin e zhurmës së Gausit në saktësinë e transmetimit të sinjaleve

digjitale, interferencen e simboleve nuk do të marrim parasysh. Pra do të supozohet se
funksioni transmetues i sistemit: H(f) = H(f)T H(f)C H(f)R , e plotëson kriterin e parë të
Nikvistit ose kriterin praktik për ‘’deformime të vogla’’. Kriteri i fundit formulohet në këtë
mënyrë:
Funksioni transmetues H(f) e plotëson kriterin e ‘’deformimeve të vogla’’ nëse
kohëzgjatja T e impulsit pas kalimit nëpër sistem do të jetë më e vogël se 2T. Në bazë të
kësaj mund të shkruhet se impulsi i pranuar do të jetë:

g(t) , për t0-T < t < t0 + T

v(t) =
0 , për intervale tjera

T – intervali i kohes për transmetimin e një simboli ( int.sinjalizimit )

t0 – mesi i intervalit të shqyrtuar T
Nëse sinjali në marrës v(t) mostrohet mu në mes të intervalit të sinjalizimit atëherë
interferenca e simboleve do të eliminohet. Në vazhdim do të analizohet transmetimi i sinjalit
UNIPOLAR, BIPOLAR dhe TERNAR, dhe do të caktohet gjasa e gabimit gjate transmetimit
të këtyre sinjaleve, përktatësisht..
Betim Bajoku Bazat e
Telekomunikacionit 2

Transmetimi i sinjalit binar unipolar

Le të jetë sinjali në dhënës:
sdh (t )  a n g dh (t  nTd )
; an   0,1
Pulsi elementar gdh (t) le ta ketë formën e katërkëndshit me amplitudë A dh dhe
kohëzgjatjen T = Td.
Adh ; 0 < t < Td
gdh =
0 ; intervale tjera

sdh(t) SINJALI
NË
DHËNËS

Adh
Td Td Td Td Td Td t

SINJALI I
s(t) PRANUAR PA
ZHURMË

s(t)+n(t) SINJALI I
PRANUAR ME
ZHURMË

Fig.9

Pulsi g(t) pas filtrimit në marrës le ta mbërrij vlerën maksimale A mu në mes të

intervalit Td ( të plotësohet ‘’kriteriumi i deformimeve të vogla’’), pra:
1
g (t 0 )  A, t0  Td
2
Në bazë të këtij supozimi janë paraqitur format valore në Figuren .9. Kur të dërgohet
‘’1’’ mostra e sinjalit pas filtrit do të jetë:
vA = A+n(t0)
për ‘’0’’ :
Betim Bajoku Bazat e
Telekomunikacionit 2

v0 = n(t0)
Meqenëse zhurma Gaussiane e ka vlerën mesatare zero (sepse i takon ansamblit të
proceseve ergodike me vlerë mesatare zero),atëherë edhe vlerat n(t 0) paraqesin procese
normale me vlerë mesatare zero.Në bazë të kësaj përfundojmë se v 1(t0) është proces normal
me vlera mesatare v1(t0) = A dhe v2(t0) është proces me vlerë mesatare v2(t0) = 0
Funksionet dendësisë së gjasës kur të transmetohet ‘’1’’ përkatësisht ‘’0’’ janë:

( v  A) 2 v2
1  1  2
p1 (v)  p 0 (v ) 
2
e 2 ; e 2
 2  2
 - fuqia e zhurmës pas filtrit në momentin e mostrimit.
2

p(v)

p0(v) p1(v)

P(0/1) P(1/0)

0 b bopt A v

Fig.10
Gjasa e gabimit për një bit, te transmetimi binar d.m.th. gjasa që në vend të bitit 1
pranohet biti 0, caktohet me shprehjen:
P , 2  P (0) P (1 / 0)  P (1) P (0 / 1) (1)
P(0) – paraqet gjasën që dhënësi ta dërgoi bitin 0.
P(1) – paraqet gjasën që dhënësi ta dërgoi bitin 1.
P(0/1) – paraqet gjasën që dhënësi ta pranoi bitin 0 kur është dërguar biti 1.
P(1/0) – paraqet gjasën që dhënësi ta pranoi bitin 1 kur është dërguar biti 0.
Në shumë raste në praktikë merret që P(0) = P(1) = ½, andaj shprehja për gjasën e
gabimit shkruhet edhe në formën:
1
P , 2   P(1 / 0)  P(0 / 1) (1)
2

Gjasat e kushtëzuara P(1/0) dhe P(0/1) janë paraqitur me sipërfaqe të vizatuara në

fig.10, ndërsa analitikisht caktohen si vijon:
  v2
1   v  1  b 
P(1 / 0)   p0 (v)dv   e 2 2
d   1   
b  b/ 2  2  2   2 

b A
2 ( v  A) 2
v  A 1   b  A 
b
1 
P (0 / 1)   p1 (v)dv   e 2 2
d   1   
    2  2   2 
Betim Bajoku Bazat e
Telekomunikacionit 2

x
2
e
t 2
ku: ( x)  dt
 0

Duke zëvendësuar shprehjet e fituara për gjasat e kushtëzuara në shrehjen (1) fitohet:

1  1  A  b  1  b 
P , 2  1      
2  2  2  2  2 

b – paraqet pragun e vendosjes.

Pragu optimal i vendosjes ( për gabim minimal ) është b opt = A/2, kjo shihet nga fig.10,
sepse për P(0) = P(1) edhe P(1/0) = P(0/1)
Për b = A/2, gjasa e gabimit do të jetë:

1  A 
P , 2  1   
2  2 2 

Transmetimi i sinjalit binar bipolar

Sinjali bipolar analitikisht mund të shprehet në formën:

sdh   an g dh  t  nTd  , an   0,1

n

ndërsa format e tij valore në pika të ndryshme të sistemit transmetues janë paraqitur në figurat
e mëposhtme.

SINJALI
sdh(t) NË
DHËNËS

1/2AΔu

t
-1/2AΔu
Td Td Td Td

s(t) SINJALI I
PRANUAR PA
ZHURMË
Betim Bajoku Bazat e
Telekomunikacionit 2

1/2A

t
-1/2A

s(t)+n(t) SINJALI I
PRANUAR ME
ZHURMË

1/2A

t
-1/2A

1
Ngjajshëm sikurse te sinjali unipolar sypozojmë se g  t0   A / 2 në momentin t0  Td
2
dhe se sinjali v(t) = s(t) + n(t) mostrohet në mes të intervalit Td. Në vendosës vie mostra:
v1(t0) = A/2 + n(t0), për ‘’1’’ ; v1(t0) = A/2

v0(t0) = -A/2 + n(t0), për ‘’0’’ ; v0(t0) = -A/2

v1(t0) dhe v0(t0) janë variabla të rastit me shpërndarje normale.

p(v)

p0(v) p1(v)

p(0/1) p(1/0)

v=0 v
v =-A/2 b=0 v = A/2

Meqenëse p0(v) dhe p1(v) janë simetrike ndaj origjinës së sistemit koordinativ dhe
P(0) = P(1), pragu optimal i vendosjes do të jetë bopt = 0.
Për këtë vlerë të pragut gjasat e kushtëzuara janë të barabarta P(0/1) = P(1/0), kështu
që gjasa e gabimit do të jetë:
Betim Bajoku Bazat e
Telekomunikacionit 2
1
P , 2   P(1 / 0)  P(0 / 1)  P(1 / 0)  P(0 / 1)
2

  v  A / 2 2
1   v  A/ 2  1   A 
P , 2   p0 (v) dv  e 2 2
d   1   
0  A  2  2   2 2 
2 2

Nëse e krahasojmë shprehjen e fundit me shprehjen për gjasën e gabimit te transmetimi

i sinjalit unipolar shihet se ato janë të barabarta për arsye se distanca në mes të nivelit pozitiv
dhe negativ është e barabartë.
Te unipolari është (0,A) te bipolari (-A/2, A/2). Mirëpo për gjasë të njëjtë të gabimit
në marrës fuqia e sinjaleve në dhënës është e ndryshme.
1 2
2
Psu = P(‘’ 1 ‘’) Adh  Adh
2
2
Adh A2
Psp   P (0)  P (1) dh
4 4
Pra për gabim të njëjtë, fuqia e sinjalit unipolar duhet të jetë dy herë më e madhe.
Transmetimi i sinjalit binar ternar
Në praktikë është me rëndësi edhe transmetimi i sinjalit polar ternar te i cili informacioni
përbëhet prej bashkësisë:
an{ -1, 0, 1 } ose { 0, 1, 2 } –

sdh(t)

1/2Adh

t
-1/2Adh

v(t) = s(t) + n(t)

1/2A

t
-1/2A Td Td Td Td

Në vendosës mostrat mund ti kenë këto vlera:

v1(t0) = A/2 + n(t0), për 1 ; v1(t0) = A/2 + n(t0)
Betim Bajoku Bazat e
Telekomunikacionit 2

v0(t0) = n(t0), për 0 ; v0(t0) = 0

v-1(t0) = -A/2 + n(t0), për -1 ; v-1(t0) = -A/2

Në vendosës janë të nevojshëme dy pragje b dhe b_. Nëse P(0) = P(1) = 1/3 vlerat e
tyre optimale janë: b_ = -A/4 dhe b = A/4, nërsa gjasa e gabimit do të jetë:
1
P , 2  [ P(0/-1) + P(-1/0) + P(0/1) ]
2
p(v)
p-1(v) p0(v) p1(v)

-A/2 b_=-A/2 0 b=A/2 A/2

Prej figurës shihet se edhe:
P(0/-1) = P(-1/0) = P(1/0) = P(0/1)

kështu që gjasa e gabimit do të jetë:

  v2
4 4 1 
 v  4 1 1  A 
P , 2   p0 dv   e 2 2
d      
3 A/ 4 3  A  2  3  2 2  4 2 
4 2

Nëse shprehja e fundit krahasohet me shprehjen e gjasës së gabimit te sinjali bipolar,

shihet se për raport të njëjtë A /  , gabimi te transmetimi i sinjalit ternar është më i madh. Për
krahasim objektiv duhet të kihet parasysh edhe fakti se te transmetimi binar gabimi ka të bëjë
me një bit të informacionit ndërsa te transmetimi ternar gabimi është për simbol. Në anën
tjetër sinjali ternar është më i ndjeshëm në zhurmë për arsye se zhurma mund t’i tejkaloi të dy
pragjet e vendosjes. Pastaj faktor me rëndësi për krahasim është edhe fuqia e sinjalit e cila te
sinjali ternar është:
2 2
Adh Adh
Ps ( p  3)   P (1)  P (1) 
4 6
Prej shprehjes së fundit shihet se nëse rritet amplituda për 1.5 herë, fuqitë do të
barazohen mirëpo gabimi për simbol te transmetimi i sinjalit ternar ngel më i madh se sa te
sinjali bipolar.
Për sinjalin me M nivele dhe me distancë A/(m-1 në mes të niveleve), gjasa e gabimit
do të jetë:
2(m  1)  1 1  A 
P , m     
m  2 2  2( m  1) 2 
Fuqia e sinjalit me M nivele është:
Betim Bajoku Bazat e
Telekomunikacionit 2

m 1
Ps , m  2
Adh ( polar me M nivele)
12(m  1)

2m  1 2
Ps , m  Adh ( unipolar me M nivele)
6( m  1)