J. of Nucl Sci. and Tech.

‫مجلهی علوم و فنون هستهای‬

73, 2015, 24-32 34-41 ،4331 ،73

)‫طراحی و ساخت دستگاه اندازهگیری فعالیت پرتوزایی رادیوایزوتوپها (دزسنج‬

‫ حسین زمانی زینلی‬،‫ ارژنگ شاهور‬،‫ محمدرضا حسنزاده‬،*‫امیررضا سیمینفر‬

‫ کرج ـ ایران‬،8363468333 :‫ صندوق پستی‬،‫ سازمان انرژی اتمی‬،‫ پژوهشگاه علوم و فنون هستهای‬،‫ پژوهشکدهی کاربرد پرتوها‬،‫مجتمع پژوهشی البرز‬

‫ دانستن مقدار دقیق فعالیت پرتوزایی رادیوداروها و رادیوایزوتوپها در کاربردهای تشخیصی یا درماانی اماری واروری ا ات بارای ایان‬:‫چکیده‬
‫ طراحی و ااخت‬،‫ معموالً د تگاه نجش دز (کوری نج) مورد ا تفاده قرار میگیرد که به دلیل پیچیدگی فنآوری اخت و تقاوای معدود‬،‫منظور‬
‫هزیناهی بااال‬ ‫این د تگاه تنها تو ط چند شرکت آمریکایی و اروپایی انجام میشود و تهیهی آن برای مراکز پزشکی و پژوهشهای هستهای با صار‬
‫امکانپذیر ا ت در این مقاله نحوهی طراحی و اخت نمونهای از این د تگاه ارایه شده و نتیجههای آزمایشهای مختلف و نحاوهی مقیاا بنادی آن‬
‫مورد ارزیابی قرار گرفته ا ت آشکار از طراحی شده در این د تگاه اتاقک یونش ا توانهای از نوع چااهی ا ات کاه باا گااز آرگاون پار مایشاود‬

D
‫) را‬41-41 A( ‫قسمت الکترومتر د تگاه طوری طراحی و اخته شده که قابلیت اندازهگیری جریانهای الکتریکای خیلای پاایین در حاد چناد فمتاوآم ر‬
‫ تواناایی انادازهگیاری‬،‫دارد نتیجههای آزمایشها و گزارش کاربران نشان میدهد که این د تگاه با دقت باال و در بازهی و ایعی از فعالیات پرتاوزایی‬

SI
‫ دقات بااالی‬،‫ را دارد از مزیتهای این د تگاه میتوان به قابلیت اندازهگیاری فعالیاتهاای خیلای پاایین‬β ‫ و‬γ ‫فعالیت چشمههای گسیلندهی پرتوهای‬
‫ قیمت تمام شدهی پایین و هولت کاربری اشاره کرد‬،‫اندازهگیری‬

‫ مقیاسبندی‬،‫ فعالیت پرتوزایی‬،‫ دزسنج‬:‫کلیدواژهها‬

of
ve

Design and construction of a dose calibrator for measuring activity of radioisotopes

A.R. Siminfar*, M.R. Hassanzadeh, A. Shahvar, H. Zamani Zeinali

hi

Alborz Research Centre, Radiation Applications Research School, Nuclear Science and Technology Research Institute, AEOI, P.O.Box: 3148643111, Karaj – Iran
c

Abstract: It is necessary to know the exact value of radioisotope activity in the field of
radio-pharmaceutical therapy or diagnostic applications. Dose calibrators are usually utilized in the nuclear
Ar

medical centers for this purpose. Because of the sophisticated technology used in dose calibrators and due
to the limited demand, only a few American and European companies supply the dose calibrators, thereby,
the very high prices, a dose calibrator makes it uneconomical for the medical centers to purchase. This
paper introduces a brief description of the design and construction of a dose calibrator along with an
assessment of a thorough experiment results. The detector of the dose calibrator is a chamber that works in
the current mode. The ionization area of the chamber has two cylinder spaces filled with argon gas. The
electrometer of this system has been designed in a way that it can measure very low currents of a few
femtoamperes (10-15 A). The results of experiments and practitioners’ reports showed that the device is
able to measure the activity of γ and β sources with high accuracy in a wide range. Measuring low
activities, having high accuracy, low cost, and being user friendly are some advantages of this device.

Keywords: Dose calibrator, Activity, Calibration

*email: asiminfar@nrcam.org 31/3/3 :‫ تاریخ پذیرش مقاله‬33/4/6 :‫تاریخ دریافت مقاله‬

41

www.SID.ir
‫مجلهی علوم و فنون هستهای‪4331 ،73 ،‬‬

‫‪ .3‬مقدمه‬
‫‪Display‬‬
‫نمایشگر‬ ‫در چند دههی اخیر‪ ،‬علوم و فنون هستهای در زمیناهی پزشاکی و‬
‫در صنعت جایگاه ویژهای را باه خاود اختصااا داده ا ات باا‬
‫‪Keyboard‬‬
‫صفحه کلید‬
‫بهکارگیری این دانش در علوم پزشکی گامهای ماؤثری در زمیناهی‬
‫درمان بافتهاای آ اید دیاده و ها چناین تشاخیب بسایاری از‬
‫بیماریها از قبیال تومورهاای ميازی‪ ،‬مجااری گوارشای‪ ،‬کباد و‬
‫آشکار از‬ ‫قسمت الکترونیک د تگاه‬
‫طحال و دیگر موارد برداشته شده ا ت با پیشرفت روزافازون در‬
‫این زمینه‪ ،‬تشخیب و پیگیری روند درمان بیماریهاا اماروزه باا‬
‫شکل ‪ .3‬طرحوارهی یک د تگاه دز نج‬
‫ورید اطمینان باالتری انجام میشود در ایان زمیناه از پزشاکی‪،‬‬
‫‪ .2‬شکل اتاقك یونش‬ ‫برای بیماریهاای مختلاف از رادیوداروهاای متفااو باا فعالیات‬
‫یکی از شکلهای اده برای اتاقک یونش د تگاه فعالیات انج‪،‬‬ ‫پرتوزایی مشخب ا تفاده میشود باه هماین دلیال انادازهگیاری‬

‫‪D‬‬
‫اتاقک ا توانهای ا ات ایان ناوع آشکار ااز دارای دو الکتارود‬ ‫دقیااق مقاادار فعالیاات پرتااوزایی رادیوداروهااا از اهمیاات ویااژهای‬
‫ا توانهای ه محاور ا ات فضاای باین ایان دو ا اتوانه ناحیاهی‬ ‫برخوردار ا ت داناش و فانآوری هساتهای عاووه بار پزشاکی‬

‫پتانساایل اعمااال شااده بااه الکترودهااا میاادان‬ ‫یااونش و اخااتو‬
‫الکتریکی الزم برای گردآوری بارهای حاصل از یونش را ایجااد‬
‫میکند این ناوع آشکار ااز باه دلیال تقاارن و باه وجاود آمادن‬
‫‪of‬‬
‫ناحیهی نسبتاً و ی برای قرارگیری چشمهی پرتوزا بسیار متاداول‬
‫ا ت‬
‫به منظور د تیابی به اختار بهینهی اتاقک یونش‪ ،‬چند نکته‬
‫‪ve‬‬
‫‪SI‬‬
‫میتواند در بسیاری از بخشهای صانای تولیادی و خادماتی نیاز‬
‫کاربردهااای مفیاادی داشااته باشااد کااه از جملااهی آن ماایتااوان‬
‫باه اناادازهگیاریهااای صاانعتی‪ ،‬کنتارل کیفاای محصاولهااا و تيییاار‬
‫ویژگیهای محصولها اشاره کرد با توجه به موردهای پیشگفته‬
‫بدیهی ا ت که در زمینههاای پزشاکی و صانعتی نیااز باه وجاود‬
‫د تگاهی ا ات کاه بتواناد مقادار دقیاق فعالیات رادیوایزوتاوپ‬

‫را باید مورد توجه قرار داد که از آن جملاه مایتاوان باه انتخاا‬ ‫موردنظر را اندازهگیری نماید این د تگاه که باه کاوری انج یاا‬
‫حجاا ناحیااهی یااونش‪ ،‬نااوع و فشااار گاااز درون آن‪ ،‬موقعیاات‬ ‫ا اات کااه از کشااورهای خااارب و بااا صاار‬ ‫دز اانج(‪ )4‬معاارو‬
‫‪hi‬‬

‫پتانسیل بین الکترودها اشاره کرد‬ ‫قرارگیری چشمه و اختو‬ ‫هزینههای کون قابل تهیه ا ت با د تیابی به ایان داناش فنای‪،‬‬
‫با افزایش حج ناحیهی یونش‪ ،‬بازده اتاقک بایشتار شاده و‬ ‫امکان اخت و تولید این د تگاه در داخل کشور به وجود آمده‬
‫‪c‬‬

‫مقدار بار تولید شده افزایش مییابد کاه منجار باه اادهتار شادن‬ ‫ا ت [‪]4‬‬
‫‪Ar‬‬

‫طراحاای ماادارهای الکترونیااک بعااد از آشکار اااز ماایشااود امااا‬
‫افزایش بایش از انادازهی حجا اتاقاک یاونش‪ ،‬از طرفای باعا‬
‫دیگار باه بایشتار‬ ‫بزرگتر شدن اندازهی آشکار از و از طار‬
‫شدن ولتاژ الزم برای گردآوری کامل بارهای الکتریکای حاصال‬
‫از یونش میانجامد در صور افزایش تعداد الکترودها و تقسای‬
‫ناحیهی یونش به چندین ناحیه‪ ،‬ولتاژ الزم برای گردآوری کامال‬
‫بارهااای الکتریکاای ماایتوانااد کاااهش یابااد ولاای هاار چااه تعااداد‬
‫ناحیههای یونش افزایش مییابد‪ ،‬فرایند ااخت آن باا مشاکو‬
‫بیشتری مواجه میشود بنابراین در این طرح با توجه به نکتههای‬
‫پایشگفتاه و وجاود محادودیتهاای ااخت در افازایش تعاداد‬
‫ناحیهها و ها چناین د اتیاابی باه حالات بهیناهی ممکان بارای‬
‫همانطور که در شکل ‪ 4‬نشان داده شاده یاک دز انج از دو‬
‫قسمت عمدهی آشکار از و الکترومتر تشکیل شده ا ت این دو‬
‫قسمت معموالً به و یلهی یک کابل هرشتهای ها محاور باهها‬
‫متصل میشود‬
‫در آشکار از عمال یاونش و گاردآوری بارهاای الکتریکای‬
‫حاصل از یونش انجام میشود این بارهای تولید شده که در حاد‬
‫فمتوکولن یا پیکوکولن ا ت از طریق کابال ارتبااطی باه قسامت‬
‫الکترونیکی منتقل و در قسمت الکترونیکی با توجه به مقادار باار‬
‫الکتریکاای گااردآوری شااده فعالیاات رادیوایزوتااوپ مشااخب‬
‫میشود [‪]4‬‬

‫‪41‬‬

‫‪www.SID.ir‬‬
 ‫طراحی و اخت د تگاه اندازهگیری فعالیت پرتوزایی رادیوایزوتوپها (دز نج)‬

‫طراحی و ا تفاده از نتیجههای شبیه ازی باا کاد ‪ ،MCNP‬از دو‬

‫ناحیهی یونش که متشکل از ه ا توانهی ه محور با فاصالههاای‬
‫‪ 41‬میلیمتر بود بهره گرفته شد (شکل ‪ )4‬انتخاا ایان مقادارها‪،‬‬
‫حجمی برای ناحیهی یونش تعیین کرد کاه خروجای آشکار ااز‬
‫با الکترونیک طراحی شده قابل اندازهگیری و اندازهی آشکار از‬
‫در حد د تگاههای خارجی شود‬
‫گاز ماورد ا اتفاده در اتاقاک نبایاد در عمال یاونش مشاکل‬
‫ایجاد کند به همین دلیل از گازهایی نظیر اکسایژن کاه الکتارون‬
‫جذ میکنند‪ ،‬حتی باه عناوان ناخالصای کا ‪ -‬مقادار نیاز بایاد‬
‫شکل ‪ .2‬شکل کلی و الکترودهای ا توانهایشاکل اتاقاک یاونش در امت‬
‫را ااات یکااای از الکترودهاااا دیاااده مااایشاااود کاااه در درون الکتااارود‬ ‫اجتنا نماود تاا در روناد تک یار الکتارون اخاتول ایجااد نشاود‬
‫ا توانهای مت چپ قرار میگیرد‬ ‫بنابراین از گازهای نجید مانند هلی یا آرگون با درجهی خلوا‬

‫‪D‬‬
‫باال ا تفاده میشود‬
‫قطر چاهک آشکار از بایاد باه انادازهای انتخاا شاود کاه‬ ‫شبیه ازیهای انجاام شاده باه و ایلهی کادهای ‪ MCNP‬و‬

‫بتوان نمونه های مختلف را به راحتی در آن قرار داد این اندازه باا‬
‫توجه باه انادازههاای رار هاای ماورد ا اتفاده بارای نگاهداری‬
‫رادیوداروهااا انتخااا ماایشااود ارتفاااع ایاان محفظااه بایااد بساایار‬
‫‪of‬‬
‫نزدیک به ارتفاع الکترودها باشد تا شعاعی بودن میدان الکتریکی‬
‫حفظ شود و برای اینکه تضاعیف کمای در پرتاو ورودی ایجااد‬
‫ایان محفظاه از آلاومینی و باه واخامت ‪ 4‬میلایمتار‬ ‫شود جان‬
‫‪ve‬‬
‫‪SI‬‬
‫آزمایشها نشان داد که با انتخا طول چاهک آشکار ااز برابار‬
‫با ‪ 41‬انتیمتر‪ ،‬بهترین موقعیت قرارگیری چشامه و اط چاهاک‬
‫ایان‬ ‫آشکار از ا ت که در ناحیاهی نسابتاً بزرگای در دو طار‬
‫موقعیت‪ ،‬خروجی آشکار از تقریباً ثابت ا ت‬
‫از عاملهای مؤثر در مقدار بازده آشکار از‪ ،‬فشار گاز درون‬
‫اتاقک ا ت شبیه ازیها و آزمایشهای انجاام شاده‪ ،‬نشاان داد‬

‫الکتارود درونای‬ ‫انتخا شد ه چنین شایان ذکر ا ت که جن‬ ‫کااه بااا افاازایش گاااز درون اتاقااک تااا حااد ‪ 41‬بااار (بااا توجااه بااه‬
‫نیز برای این که ذرا ک انرژی مانند بتا قابل آشکار ازی باشند‬ ‫محاادودیت در افاازایش فشااار گاااز)‪ ،‬جریااان خروجاای تقریبااً بااه‬
‫‪hi‬‬

‫از آلومینی با وخامت ک تر انتخا شد‬ ‫صور خطی افزایش مییابد اما این افزایش منجر به کندتر شدن‬
‫حرکت یونهای م بت و طوالنیتر شدن مد زمان ر یدن آنها‬
‫‪c‬‬

‫‪ .8‬الکترومتر دستگاه‬ ‫به الکترودهای منفی میشود بارای للباه بار ایان امار الزم ا ات‬
‫‪Ar‬‬

‫با توجه باه آنکاه پاایینتارین مقادار خروجای آشکار ااز بارای‬
‫حداقل فعالیت پرتوزایی‪ ،‬در حد چند فمتاوآم ر (‪ )41-41A‬ا ات‬
‫که متنا د با مقادار فعالیات رادیوایزوتاوپ ماورد انادازهگیاری‬
‫ا ت ‪ ،‬نیاز به یک واحد الکترونیکی بسیار دقیق و با حسا یت باال‬
‫ا ت که بتواند مقدار فعالیت رادیوایزوتروپ اندازهگیری شاونده‬
‫را به د ت آورده و نمایش دهد [‪]1‬‬
‫عاملها و مشکلهاای مختلاف از جملاه نوفاهی الکتریکای و‬
‫ميناطیساای‪ ،‬جریااان نشااتی قطع اههااای الکترونیکاای و الکتریکاای‪،‬‬
‫تيذیهی آشکار از با ولتاژ باال و پایین بودن مقدار بار الکتریکای‬
‫شاده ا ات‬ ‫تولید شده در آشکار از در فعالیتهای پایین باعا‬
‫که طراحی و اخت مادارهای الکترونیکای روناد پیچیادهای باه‬
‫دیگار‪ ،‬هرچاه‬ ‫ولتاژ اعمالی به الکترودها افازایش یاباد از طار‬
‫فشااار گاااز درون اتاقااک باایشتاار شااود‪ ،‬رف ا نشااتی گاااز درون‬
‫آشکار از نیز متنا اد باا آن اختتار شاده و مشاکلهاایی در‬
‫اخت به وجود میآید در طرح ماورد بحا ‪ ،‬فشاار گااز درون‬
‫اتاقک‪ ،‬به خاطر طراحای مادارهای الکتریکای حساا تار‪ 1 ،‬باار‬
‫انتخا شد که نسبت به فشار گاز آشکار از د تگاههای ه ناوع‬
‫خود که در حدود ‪ 41‬الی ‪ 44‬بار انتخا میشوند به مراتد ک تر‬
‫ا ت [‪]3‬‬

‫‪46‬‬

‫‪www.SID.ir‬‬
‫مجلهی علوم و فنون هستهای‪4331 ،73 ،‬‬
‫بعد از پیشتقویتکنندهی بار‪ ،‬یک تقویتکنندهی میاانی در‬
‫نظار گرفتااه شااده ا اات ایاان واحاد عااووه باار تقویاات خروجاای‬
‫پیشتقویتکننده‪ ،‬نقش بافر برای اعمال ولتاژ حاصل از بار جما‬
‫شااده روی خااازن‪ ،‬بااه مباادل قیا اای بااه رقماای را دارد ایاان‬
‫تقویتکننده دارای بهرهی متيیر بوده و مقدار بهرهی آن با توجاه‬
‫بااه مقاادار بهاارهی الزم‪ ،‬تو ااط واحااد کنتاارل‪ ،‬تنظاای ماایش اود‪،‬‬
‫بهطوریکه یک عومت با دامنهی منا د به مبدل قیا ی به رقمی‬
‫تحویل داده میشود‬
‫مبدل قیا ی به رقمی مورد ا تفاده برای تبدیل ولتاژ قیا ی به‬
‫رقمی‪ ،‬یک مبدل قیا ی به رقمی دوازده بیتای خریاداری شاده از‬
‫(‪)4‬‬
‫ا ات کاه ولتااژ ورودی ‪ -41‬تاا ‪41‬‬ ‫شرکت آنالوگ دیاوای‬
‫ولت را به دادههای رقمی تبدیل نموده و در اختیار واحاد کنتارل‬
‫قرار میدهد [‪]6‬‬
‫واحد کنترل و پردازش‪ ،‬یک امانهی ریزکنترلی ا ت که باا‬
‫اعمال صافیهای مختلف نرمافزاری نوفههای اعمال شاده از منبا‬
‫نموده و خطای حاصال از‬ ‫تيذیهی ولتاژ باالی برق شهر را حذ‬
‫کوانتش را کاهش داده و به حد قابل قبول میر اند واحد کنترل‬
‫‪of‬‬
‫د تگاه با دریافت فرمانهای کاربر با اندازهگیری مقادار افازایش‬
‫ولتاژ خازن مدار پیشتقویتکننده در زمان مشاخب و باا اعماال‬
‫وریدهای مقیا بندی‪ ،‬مقدار فعالیت پرتاوزایی رادیوایزوتاوپ‬
‫‪ve‬‬
‫را محا به و در نمایشگر نشان میدهد‬
‫نمایشگر د تگاه‪ ،‬یک نمایشگر بلور مای (‪ )LCD‬از ناوع‬
‫‪hi‬‬
‫(‪)3‬‬
‫گرافیکاای ‪ 411×61‬عنصاار تصااویر ا اات کااه باارای نمااایش‬
‫اطوعا مورد ا تفاده قرار میگیرد اطوعا مربوط به چشمهها‬
‫‪c‬‬
‫از جملااه نااام و وااریدهااای مقیااا بناادی آنهااا در حافظااه‬
‫(‪ )EEPROM()1‬د تگاه به صور یک فهر ت پیوندی ذخیاره‬
‫‪Ar‬‬
‫یاک رادیوایزوتاوپ و یاا اواافه شادن‬ ‫میشود که امکان حذ‬
‫رادیوایزوتوپ دیگر را به راحتی امکانپذیر می ازد [‪]7‬‬
‫خروجی‬
‫نرمافزاری برای ریزکنترل د تگاه طراحی و نوشته شده ا ت‬
‫که تمام عملیا مربوط به اعمال صافیهای نرمافزاری‪ ،‬پردازشی‪،‬‬
‫محا ااابهی فعالیااات و مااادیریت پایگااااه دادهای مرباااوط باااه‬
‫رادیوایزوتوپها را انجام میدهد‬
‫واحد تولید ولتاژ باال‪ ،‬به روش قط و وصل‪ ،‬از منب تيذیاهی‬
‫‪ 44‬ولت موجود در مدار‪ ،‬ولتاژ ‪ 111‬ولات باا مقادار جریااندهای‬
‫حداقل ‪ 41‬میکروآم ر تولید میکند که برای پایشولات آشکار ااز‬
‫در ناحیهی اشباع مورد نیاز ا ت برای کارکرد صحیح آشکار ااز‪،‬‬
‫ولتاژ باالی تولید شده باید تيییرهای بسیار ک داشته باشد‬
‫‪47‬‬
‫خود گرفته و به راحتی انجام نشاود [‪ ]1‬نماودار جعباهای قسامت‬
‫الکترونیک د تگاه (الکترومتر) در شکل ‪ 3‬نشان داده شده ا ات‬
‫اولین و مه ترین قسمت این نمودار‪ ،‬واحد پایشتقویاتکننادهی‬
‫به بار ا ت که در آن تاپ باار آشکار ااز باه تاپ ولتااژ‬ ‫حسا‬
‫تبدیل میشود این قسمت از طریق کابل و اتصالهای مخصوا‬
‫به الکترودهای آشکار از متصال مایشاود انتقاال جریاان بسایار‬
‫وعیف آشکار از با کابل حاوی ولتاژ باال به مدار تقویتکنندهی‬
‫نوفاه و ااخت د اتگاه باا‬ ‫شاده ا ات فرایناد حاذ‬ ‫بار باعا‬
‫پیچیدگیهایی روبهرو شود‬
‫از آنجا که متو ط جریان حاصل از جم بارهای ایجاد شده‬
‫در فعالیااتهااای پااایین در حااد چنااد فمتااوآم ر ا اات‪ ،‬ماادارهای‬
‫الکترونیکی این قسمت از جمله تقویتکننده باید جریان نشتی به‬
‫‪D‬‬
‫مراتد ک تر از این مقدار را داشته باشند خازن موجاود در مادار‬
‫این قسمت برای گردآوری بارهاای الکتریکای حاصال از یاونش‬
‫‪SI‬‬
‫قرار داده شده ا ت که با اندازهگیری مقدار ولتاژ اوافه شاده باه‬
‫خازن در مد اندازهگیری تو ط جریاان حاصال از آشکار ااز‬
‫پتانساایل خااازن بااه مقاادار‬ ‫تعیااین ماایشااود الزم ا اات اخااتو‬
‫قابلموحظهای افزایش یابد تا خطای حاصل از تبدیل ولتاژ آن از‬
‫مقدار قیا ی به رقمی زیاد نباشد برای جریانهای مختلف حاصل‬
‫از فعالیتهای متفاو ‪ ،‬خازنهایی با ررفیتهای متفاو انتخا‬
‫میشود برای این منظور‪ ،‬ه خازن با ررفیتهاای مختلاف بارای‬
‫پوشش ه محادودهی فعالیات واعیف‪ ،‬متو اط و قاوی در نظار‬
‫گرفتااه شااد باارای جلااوگیری از ایجاااد نوفااههااای ميناطیساای‬
‫اندازهگیری به کمک رلههای خاا لچدار انجام شد‬
‫مبدل قیا ی به رقمی‬
‫صفحه کلید‬
‫پیشتقویتکننده‬
‫پردازشگر‬
‫تقویتکننده‬
‫آشکار از‬
‫نمایشگر‬
‫انتخا محدوده و‬
‫تنظی مجدد‬
‫شکل ‪ .8‬نمودار جعبهای قسمت الکترومتر‬
‫‪www.SID.ir‬‬
 ‫طراحی و اخت د تگاه اندازهگیری فعالیت پرتوزایی رادیوایزوتوپها (دز نج)‬

‫شکل ‪ 1‬نشان میدهد که خروجی آشکار از متنا د با فشار‬
‫از حالات خطای ‪ 1‬درصاد‬ ‫و تقریباً خطی ا ت حداک ر انحارا‬
‫ا اات ایاان نتیجااه نشااان ماایدهااد کااه حتاای بااا تيییاار فشااار گاااز‬
‫آشکار از میتوان با یک ورید تصحیح‪ ،‬تيییر فشاار را جباران‬
‫کرد نتیجههای به د ت آمده نشان داد که فشار‪ ،‬عااملی مها در‬
‫مقاادار جریااان خروجاای د ااتگاه در فعالیاات مشااخب ا اات‬
‫بهطوریکه با افت ‪ 41‬درصادی فشاار‪ ،‬خروجای د اتگاه نیاز ‪41‬‬
‫درصد کاهش پیدا میکند لذا عدم افات فشاار گااز باا گذشات‬
‫زمان یکی از عاملهای واروری بارای عادم تيییار مقیاا بنادی‬
‫د تگاه ا ت [‪]4‬‬
‫زمانی که چشمهی پرتوزا در داخل چاهک آشکار ااز قارار‬
‫مااایگیااارد‪ ،‬در نقطا اههاااای متفااااو از چاهاااک‪ ،‬آشکار ااااز‬
‫‪ .6‬نتیجههای آزمایشهای دستگاه‬
‫بعد از طراحی و شبیه ازی د اتگاه باا نارمافزارهاای ‪ MCNP‬و‬
‫‪ Garfield‬و ه چنین اخت آن‪ ،‬یاک رشاته آزماایش بار روی‬
‫د تگاه به منظاور مقایساهی نتیجاههاای حاصال از شابیه اازی و‬
‫ه چنین آزمایش انجام شد از مه ترین این آزمایشها میتوان به‬
‫آزمااایش وابسااتگی خروجاای آشکار اااز بااه فشااار گاااز‪ ،‬محاال‬
‫قرارگیااری چشاامه و وابسااتگی خروجاای بااه مقاادار ولتاااژ باااال و‬
‫آزمایشهای مرباوط باه خطای باودن خروجای نسابت باه مقادار‬
‫فعالیت اشاره کرد‬
‫ابتاادا گاااز آرگااون بااا فشااار ‪ 44‬بااار بااه د ااتگاه تزریااق‬
‫و آزمایشهایی بارای برر ای عادم نشاتی گااز باه انجاام ر اید‬
‫باااا فشار ااانج کوچاااک تعبیاااه شاااده در د اااتگاه مااایتاااوان‬

‫‪D‬‬
‫خروجیهای متفااوتی دارد منطقاههاایی در ایان چاهاک وجاود‬
‫بااه راحتاای فشااار گاااز درون آشکار اااز را اناادازه گرفاات و در‬
‫دارد که در آن خروجی آشکار از بیشینه ا ت برای تعیاین ایان‬
‫صور ک شدن فشار گاز بارای رفا نشاتی و جباران آن اقادام‬

‫‪SI‬‬
‫قسمت‪ ،‬چشمهی پرتوزای ‪ 437Cs‬با فعالیت ‪ 241‬میکروکاوری در‬
‫نمود [‪]4‬‬
‫موقعیتهای ◦ تا ‪ 41‬انتیمتر عمق چاهک آشکار از‪ ،‬قارار داده‬
‫برای پی بردن به رابطهی فشار گاز درون آشکار از و جریان‬
‫شده و مقدار بار گردآوری شده در مد زمان مشخب برای هر‬
‫خروجی آن‪ ،‬آزمایشهایی‪ ،‬که در آنها فشار گاز آشکار ااز از‬
‫‪of‬‬
‫موقعیت اندازهگیری شد نتیجههای حاصل از این اندازهگیری در‬
‫‪ 4‬تا ‪ 44‬بار افزایش داده شد‪ ،‬انجام و مقدار بار گردآوری شده در‬
‫شکل ‪ 1‬نشان داده شده ا ت در این آزمایش موقعیت قرارگیری‬
‫مد زمان مشخب برای یک چشمهی ثابات انادازهگیاری شاد‬
‫اندازهگیری شد کاه خطاا‬ ‫چشمه در چاهک با ا تفاده از کولی‬
‫برای این منظاور از چشامههاای پرتاوزای ‪ 437Cs‬باا فعالیاتهاای‬
‫‪ve‬‬

‫با احتسا خطای آزمایشگر مایتواناد ‪ 1%‬درنظار گرفتاه شاود‬

‫پرتوزایی مختلف ا تفاده شد نتیجههای آزمایش باا فعالیات ‪241‬‬
‫همانطورکه انتظار میرفت این آزمایش نشان داد که در فاصلهی‬
‫میکروکوری در شکل ‪ 1‬آمده ا ت اندازهگیری باار گاردآوری‬
‫‪ 41‬انتیمتری (تقریباً در و ط چاهاک آشکار ااز) بایشتارین‬
‫‪hi‬‬

‫شده‪ ،‬با ا تفاده از الکترومتار یونیادزز(‪ PTW )1‬کاه در اطح ردهی‬

‫خروجی از آشکار از به د ت میآیاد نکتاهی مها ایانکاه در‬
‫مرج و دارای خطاای کا تار از یاک درصاد باود‪ ،‬انجاام شاد [‪]3‬‬
‫خاوانش باا مقادار‬ ‫فاصلههایی به اندازهی چند انتیمتر‪ ،‬اخاتو‬
‫‪c‬‬

‫تعبیاه شاده روی‬ ‫فشار گاز نیاز باه و ایلهی فشار انجهاای حساا‬
‫خوانش در نقطهی میانی کا تار از ‪ 4%‬ا ات کاه بیاانگار آن ا ات‬
‫آشکار از که دارای خطای ک تر از ‪ 4‬درصد بودناد‪ ،‬انادازهگیاری‬
‫‪Ar‬‬

‫آشکار از طراحی شده دارای ناحیهی نسبتاً بزرگی برای قرارگیاری‬

‫چشمهی پرتوزا در داخل چاهک ا ت‬ ‫شد‬

‫‪311‬‬
‫بار الکتریکی گردآوری شده در ‪ 30‬ثانیه (پیکوکولن)‬
‫بار الکتریکی گردآوری شده در ‪ 30‬ثانیه (پیکوکولن)‬

‫‪441‬‬
‫‪411‬‬
‫‪441‬‬
‫‪411‬‬
‫‪441‬‬
‫‪411‬‬

‫‪411‬‬
‫‪411‬‬
‫‪411‬‬
‫‪11‬‬
‫‪431‬‬
‫‪°‬‬ ‫‪4‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪6‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪41‬‬ ‫‪44‬‬ ‫‪41‬‬ ‫‪46‬‬ ‫‪42‬‬ ‫‪41‬‬ ‫‪°‬‬
‫‪4‬‬ ‫‪4‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪6‬‬ ‫‪7‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪41‬‬ ‫‪44‬‬ ‫‪44‬‬
‫عمق (سانتیمتر)‬
‫فشار (بار)‬
‫شکل ‪ .5‬خروجی آشکار از به صور تابعی از محل قرارگیری چشمه در‬
‫‪437‬‬
‫چاهک آشکار از‬ ‫شکل ‪ .6‬رابطهی بین خروجی آشکار از و فشار داخل آن برای چشمهی ‪Cs‬‬

‫‪42‬‬

‫‪www.SID.ir‬‬
 ‫مجلهی علوم و فنون هستهای‪4331 ،73 ،‬‬

‫‪4/1‬‬
‫مه ترین آزمایش انجام شده‪ ،‬آزمایش انادازهگیاری جریاان‬
‫‪4‬‬ ‫خروجی آشکار از بارای فعالیاتهاای مختلاف و تعیاین درصاد‬
‫‪1/1‬‬ ‫خطی بودن آشکار از با تيییر فعالیت ا ت هر چناد کاه در ایان‬
‫د تگاه حالت لیرخطی را مایتاوان در نارمافازار قسامت کنتارل‬
‫درصد خطا‬

‫‪°‬‬
‫در نظر گرفته و خوانش دز نج را تصحیح کارده و مقادار دقیاق‬
‫‪-1/1‬‬
‫فعالیاات را بااه د اات آورد‪ ،‬ولاای خطاای بااودن آشکار اااز از‬
‫‪-4‬‬
‫مزیتهای آن ا ت که برای تعیین آن آزمایشهاایی انجاام شاد‬
‫‪-4/1‬‬ ‫آزمایشها با چشمهی ‪ 67Ga‬و با ‪ 2‬فعالیت متفاو انجام شاد کاه‬
‫‪°‬‬ ‫‪4111‬‬ ‫‪4111‬‬ ‫‪3111‬‬ ‫‪1111‬‬ ‫‪1111‬‬ ‫‪6111‬‬ ‫‪7111‬‬

‫فعالیت (میکروکوری)‬ ‫نتیجههای آن در شکل ‪ 6‬آمده ا ت شکل ‪ 6‬نشاان مایدهاد کاه‬

‫‪67‬‬
‫شکل ‪ .7‬درصد خطای ناشی از خطی ازی فعالیت پرتوزایی برای چشمهی ‪Ga‬‬ ‫خروجی آشکار از با مقدار فعالیات دارای یاک رابطاهی تقریبااً‬
‫خطی ا ت و در صور برازش یک خط را ت به دادههاای باه‬

‫‪D‬‬
‫اتاقک برای آنکاه بتواناد در محادودهی ناحیاهی یاونش باه‬ ‫با حالت خطی حدود ‪ 4%‬ا ات نتیجاههاای‬ ‫د ت آمده‪ ،‬اختو‬
‫عنوان آشکار از عمل کند‪ ،‬یک ولتاژ باال برای ایجاد میدان الزم‬ ‫این آزمایش حاکی از آن ا ت که د تگاه میتواند برای هر نوع‬

‫برای گردآوری بارهاای الکتریکای حاصال از یاونش ماورد نیااز‬
‫ا ت مقدار ولتاژ اعمال شاده‪ ،‬بساته باه نحاوهی طراحای اتاقاک‬
‫می تواند تا چند صاد ولات انتخاا شاود ایان ولتااژ بایاد دارای‬
‫‪of‬‬
‫پایداری منا د بوده و قابلیات جریااندهای منا اد را در داخال‬
‫اتاقک دارا باشد برای تعیین ولتاژ منا اد‪ ،‬خروجای آشکار ااز‬
‫( ‪)6‬‬
‫برای ولتاژهای ورودی از ‪ 41‬تا ‪ 611‬ولت بارای چشامه پرتاوزای‬
‫‪ve‬‬
‫‪SI‬‬
‫چشمه با فعالیتهای متفاو تنها یک ورید مقیا بندی داشاته‬
‫باشد‬
‫با برازش یک خط را ت به دادههای شکل ‪ ،6‬خطاای ناشای‬
‫از خطی ازی جریان با فعالیت چشامهی ‪ 67Ga‬در شاکل ‪ 7‬نشاان‬
‫داده شااده ا اات الزم بااه ذکاار ا اات کااه اناادازهگیااری فعالیاات‬
‫چشمههای مورد ا تفاده با ا اتفاده از د اتگاه کاوریماانتور ‪3‬‬

‫‪ 437Cs‬با فعالیتهاای ‪ 74/1 ،34‬و ‪ 21‬میکروکاوری انادازهگیاری‬ ‫اخت شرکت ‪ ،PTW‬که دارای ردهی مرج با خطای ک تار از‬
‫شد نتیجههای درصد خطای مقدارهای به د ت آماده نسابت باه‬ ‫یک درصد باود‪ ،‬انجاام شاد [‪ ]3‬انادازهگیاری جریاان خروجای‬
‫‪hi‬‬

‫مقدار نهایی آن در شکل ‪ 2‬آورده شده ا ت این اندازهگیری‪ ،‬باا‬ ‫آشکار از نیاز باا ا اتفاده از الکترومتار یونیادزز ‪ PTW‬باه انجاام‬
‫الکترومتر الکتروا اتاتیک مادل ‪ JCI 411‬شارکت جاونکلاو‬ ‫ر ید‬
‫‪c‬‬

‫انسترومانتا یون(‪ ،)7‬کاه خطاای آن در ایان انادازهگیاری اهمیات‬

‫‪Ar‬‬

‫‪4411‬‬
‫زیادی ندارد‪ ،‬انجام شد اندازهگیری خروجای آشکار ااز نیاز باا‬
‫الکترومتر طراحی شاده انجاام شاد کاه باه دلیال خاوانش نسابی‪،‬‬ ‫‪4111‬‬

‫خطای مطلق آن تأثیرگاذار نباوده و خطاای نسابی آن نیاز بادون‬ ‫‪211‬‬

‫جریان (پیکوآمپر)‬

‫مقیا بندی‪ ،‬کا تار از ‪ 4/1%‬باود هماانطاورکاه شاکل ‪ 2‬نشاان‬

‫‪611‬‬
‫میدهد‪ ،‬آشکار از در فعالیتهای پاایین باه ازای ولتاژهاای زیار‬
‫‪111‬‬
‫‪ 411‬ولت‪ ،‬با درصد خطای پایین به مقدار نهایی خود مایر اد و‬
‫افزایش ولتاژ بعد از این مقدار در افزایش جریان خروجی تاأثیری‬ ‫‪411‬‬

‫ندارد اما هار چاه فعالیات افازایش ماییاباد‪ ،‬بارای پایادار شادن‬ ‫‪°‬‬
‫‪°‬‬ ‫‪4111‬‬ ‫‪4111‬‬ ‫‪3111‬‬ ‫‪1111‬‬ ‫‪1111‬‬ ‫‪6111‬‬ ‫‪7111‬‬
‫خروجی و عدم وابستگی آن به تيییر ولتاژ اعمالی‪ ،‬به اعمال ولتاژ‬
‫فعالیت (میکروکوری)‬
‫باااالتری نیاااز ا اات بنااابراین باارای ایاانکااه ایاان د ااتگاه بتوانااد‬ ‫‪67‬‬
‫شکل ‪ .4‬رابطهی بین جریان خروجی و فعالیت پرتوزایی چشمهی ‪Ga‬‬
‫فعالیتهای باال و در حد چند کوری را اندازهگیری نماید‪ ،‬مقدار‬

‫‪43‬‬

‫‪www.SID.ir‬‬
 ‫طراحی و اخت د تگاه اندازهگیری فعالیت پرتوزایی رادیوایزوتوپها (دز نج)‬

‫‪1‬‬
‫فعالیاات رادیوایزوتااوپهااا مااورد ا ااتفاده قاارار گیاارد پا ااخ بااه‬
‫‪°‬‬
‫چشمههای بتا از جملهی مشخصههای مه این د تگاه ا ات کاه‬
‫‪-1‬‬
‫برای نمایش مقدار فعالیت اندازهگیری شادهی ایان چشامههاا بار‬
‫‪-41‬‬
‫روی نمااایشگاار‪ ،‬واارید مقیااا بناادی باازرگتااری نساابت بااه‬

‫‪%E‬‬
‫‪-41‬‬
‫‪1 μA‬‬
‫شاده کاه حاداقل‬ ‫پرتوهای گاما به د ت میآید ایان امار باعا‬
‫‪-41‬‬ ‫‪44 μA‬‬
‫فعالیت قابل اندازهگیری بارای ایان چشامههاا در حادود ده برابار‬ ‫‪44/3 mA‬‬
‫‪-41‬‬
‫باازرگتاار از ااایر چشاامههااا باشااد در جاادول ‪ 4‬وااریدهااای‬ ‫‪-31‬‬

‫مقیا بندی چند چشمه به همراه ا امی آنها آورده شده ا ت‬ ‫‪-31‬‬
‫‪°‬‬ ‫‪411‬‬ ‫‪411‬‬ ‫‪311‬‬ ‫‪111‬‬ ‫‪111‬‬ ‫‪611‬‬
‫آلومینی ا تفاده شده در چاهک داخلی کاه واخامت آن در‬ ‫ولتاژ (‪)V‬‬
‫شااد حسا اایت آشکار اااز باارای‬ ‫حااد ‪ 4‬میلاایمتاار بااود باعاا‬
‫شکل ‪ .3‬درصد خطای مقدارهای به د ت آمده نسبت به مقدار نهایی باه ازای‬
‫چشمههای باا انارژی خیلای پاایین‪ ،‬کا باشاد بناابراین‪ ،‬وارید‬ ‫‪437‬‬
‫مقدارهای مختلف ولتاژ برای چشمهی ‪Ga‬‬
‫مقیا بندی برای این چشمهها باال ا ت برای پرتوهای باا انارژی‬

‫‪D‬‬
‫خیلاای باااال نیااز بااه دلیاال پااایین بااودن باازده یااونش گاااز داخلاای‬ ‫ولتاژ باال در حدود ‪ 111‬ولت انتخا شاد آزماایشهاا نشاان داد‬
‫آشکار از‪ ،‬حسا یت د تگاه دوباره ک شد که منجر به بایشتار‬ ‫که این انتخا ‪ ،‬برای اندازهگیری تاا فعالیات پرتاوزایی حادود ‪1‬‬

‫‪SI‬‬
‫شدن ورید مقیا بنادی بارای چشامههاای ماذکور شاد بارای‬ ‫کوری برای زی منا د ا ت‬
‫چشمههای با پرتوهای مختلف‪ ،‬مقدار حسا یت آشکار از به هار‬
‫کدام از پرتوهاا متفااو باوده و از ایانرو وارید مقیاا بنادی‬ ‫‪ .5‬مقیاسبندی دستگاه‬
‫‪of‬‬
‫د تگاه به پارامترهای مختلف وابسته ا ت و تنها با اندازهگیری و‬ ‫همانطورکه در قسمتهای پیشین توویح داده شد پا خ د تگاه‬
‫یا شیبه اازی دقیاق مایتاوان وارید مقیاا بنادی هار کادام از‬ ‫نسبت به مقدار فعالیت کاموً خطی ا ت بنابراین باا داشاتن یاک‬
‫چشمهها را تعیین کرد‬ ‫ورید مقیا بندی برای هر چشمه میتاوان مقادار فعالیات را از‬
‫‪ve‬‬

‫مقدار جریان الکتریکی اندازهگیری شده به د ات آورد الزم باه‬

‫جدول ‪ .3‬جدول وریدهای مقیا بندی چشمههای مختلف‬
‫ذکر ا ت که ایان وارید بارای تعادادی از چشامههاا در زماان‬
‫ورید مقیا بندی‬ ‫نام چشمه‬ ‫ردیف‬
‫‪hi‬‬

‫‪3/12‬‬ ‫‪67‬‬
‫‪Ga‬‬ ‫‪4‬‬ ‫اخت د تگاه مشخب شده و قابلیات اواافه شادن چشامههاای‬
‫‪414‬‬
‫‪6/11‬‬ ‫‪Tl‬‬ ‫‪4‬‬ ‫جدید نیاز تو اط کااربران پایشبینای شاده ا ات ها چناین در‬
‫‪434‬‬
‫‪c‬‬

‫‪7/44‬‬ ‫‪I‬‬ ‫‪3‬‬

‫‪33‬‬
‫صااور لاازوم ماایتااوان وااریدهااای جدیاادی را بااه فهر اات‬
‫‪41/61‬‬ ‫‪Tc‬‬ ‫‪1‬‬
‫‪Ar‬‬

‫‪1/21‬‬ ‫‪437‬‬
‫‪Cs‬‬ ‫‪1‬‬
‫وریدهای تعریف شده در زماان ااخت بارای یاک چشامه باا‬
‫‪3/63‬‬ ‫‪433‬‬
‫‪Ba‬‬ ‫‪6‬‬ ‫فعالیااات مشاااخب اواااافه کااارد چاااون نهایتاااً د اااتگاه بااارای‬
‫‪17‬‬
‫‪3/43‬‬ ‫‪Co‬‬ ‫‪7‬‬ ‫انادازهگیااری مقاادار فعالیات بایااد مقیااا بنادی شااود‪ ،‬نیااازی بااه‬
‫‪27‬‬
‫‪2/61‬‬ ‫‪Sr‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪14‬‬
‫مقیا بندی جداگانهی قسمت الکترومتر آن نباوده و تنهاا خطای‬
‫‪443/43‬‬ ‫‪Cr‬‬ ‫‪3‬‬
‫‪2/1‬‬ ‫‪443‬‬
‫‪I‬‬ ‫‪41‬‬ ‫بودن الکترومتار د اتگاه دارای اهمیات ا ات در آزماایشهاای‬
‫‪44/33‬‬ ‫‪441‬‬
‫‪I‬‬ ‫‪44‬‬ ‫از حالت خطای بارای چشامههاای ‪ 437Cs‬در‬ ‫انجام شده‪ ،‬انحرا‬
‫‪42‬‬
‫‪3/11‬‬ ‫‪F‬‬ ‫‪44‬‬ ‫فعالیااتهااای ‪ 4‬تااا ‪ 211‬میکروکااوری در مقایسااه بااا د ااتگاه‬
‫‪13‬‬
‫‪3/33‬‬ ‫‪Fe‬‬ ‫‪43‬‬
‫‪444‬‬ ‫کوریمانتور ‪ 4‬شرکت ‪ PTW‬ک تر از ‪ 4/1%‬بود‬
‫‪1/72‬‬ ‫‪In‬‬ ‫‪41‬‬
‫‪7/14‬‬ ‫‪413‬‬
‫‪Sm‬‬ ‫‪41‬‬ ‫نتیجههای آزمایش با رادیوایزوتوپهای مختلف بر روی ایان‬
‫‪12‬‬
‫‪3/21‬‬ ‫‪Co‬‬ ‫‪46‬‬ ‫د ااتگاه نشااان داد کااه ایاان د ااتگاه بااه راحتاای ماایتوانااد باارای‬
‫‪71‬‬
‫‪1/74‬‬ ‫‪Se‬‬ ‫‪47‬‬ ‫رادیوایزوتوپهای مختلف مقیا بندی شده و برای اندازهگیاری‬
‫‪432‬‬
‫‪2/1‬‬ ‫‪Au‬‬ ‫‪42‬‬

‫‪31‬‬

‫‪www.SID.ir‬‬
‫مجلهی علوم و فنون هستهای‪4331 ،73 ،‬‬
‫جــدول ‪ .2‬جاادول پارامترهااای عملکاارد د ااتگاه در مقایسااه بااا د ااتگاه‬
‫کوریمانتور شرکت ‪ PTW‬موجود در آزمایشگاه ‪SSDL‬‬
‫مقدار‬
‫ک تر از ‪ 4/1‬درصد‬
‫ک تر از ‪ 4‬درصد‬
‫ک تر از ‪ 4‬درصد خطا‬
‫‪ 41 fA‬تا ‪ 1/1 μA‬با تفکیکپذیری ‪41 fA‬‬
‫فعالیت و جریان‬
‫‪1/4 μCi‬‬
‫‪41 Ci‬‬
‫‪ ،41‬قابل افزایش تا ‪11‬‬
‫‪ 4‬الی ‪ 41‬ثانیه‬
‫‪ 441‬ثانیه‬
‫شکل ‪ .9‬نمونهی د تگاه دز نج اخته شده‬
‫‪hi‬‬
‫‪c‬‬
‫‪Ar‬‬
‫‪1. Dose calibrator‬‬
‫‪2. Analog Devices‬‬
‫‪3. Pixel‬‬
‫‪4. Electrically Erasable Programmable Read-Only Memory‬‬
‫‪5. Unidose‬‬
‫‪6. Curiementor 3‬‬
‫‪7. Instrumentation‬‬
‫‪ .4‬تکرارپذیری‬
‫آزمایشهای مختلف با د تگاه نشان داد کاه مقادارهای خواناده‬
‫پارامتر‬
‫درصد خطی‬
‫بایشتار از‬ ‫شده برای یک چشمه در زمانهای مختلف‪ ،‬اخاتو‬
‫درصد تکرارپذیری‬ ‫یک درصد با ه ندارناد و در انادازهگیاریهاای ماداوم از یاک‬
‫دقت‬
‫محدودهی جریان الکتریکی‬
‫بایشتار از یاک درصاد‬ ‫چشمه یا با گذشت چناد روز‪ ،‬اخاتو‬
‫شیوههای اندازهگیری‬ ‫مشاهده نمیشود به خصاوا اگار فعالیات چشامه از چناد صاد‬
‫حداقل فعالیت قابل اندازهگیری‬
‫حداک ر فعالیت قابل اندازهگیری‬
‫بسایار پاایین خواهاد‬ ‫میکروکوری بیشتر باشد‪ ،‬درصاد انحارا‬
‫تعداد رادیوایزوتوپ قابل اندازهگیری‬ ‫بود در فعالیتهای ک تار از ‪ 41‬میکروکاوری‪ ،‬باه خااطر نوفاهی‬
‫زمان پا خگویی‬
‫زمان گرم شدن‬
‫محیط و جریانهای نشتی که تقریباً برای فعالیتهای باال و پاایین‬
‫می تواند وجود داشته باشد ولی هماواره در‬ ‫یکسانند‪ ،‬این انحرا‬
‫حد قابلقبول ا ت (جدول ‪)4‬‬
‫‪D‬‬
‫‪ .7‬بحث و نتیجهگیری‬
‫‪SI‬‬
‫از مزیتها و محا ن د تگاه طراحی و ااخته شاده مایتاوان باه‬
‫پایین بودن قیمت تمام شده اشاره کارد اهولت کااربری‪ ،‬دقات‬
‫اندازهگیری‪ ،‬هولت مقیا بندی‪ ،‬اندازهگیری فعالیتهای پاایین‬
‫‪of‬‬
‫و قابلیات انادازهگیاری چشامههاای باا پرتاوزایی ‪ β‬و ‪ γ‬از دیگار‬
‫مزیتهای این د تگاه هستند‬
‫طراحی این د تگاه به نحوی انجام شد که با اخت نموناهی‬
‫‪ve‬‬
‫اولیه و رف کا تیهای آن‪ ،‬این د تگاه به رعت در فاز تولیاد و‬
‫در اختیار کارشنا ان مراکز پزشکی هستهای ایران قارار داده شاد‬
‫که توانست روایت کاربران را تأمین کناد باا قاطعیات مایتاوان‬
‫پینوشتها‬ ‫گفت که با تولید این د تگاه که به ختی قابل تهیه ا ت‪ ،‬دیگار‬
‫نیازی به خرید آن از شرکتهای اروپایی و آمریکایی باا صار‬
‫هزینههای بسیار باال نیست در شکل ‪ 3‬یک نمونهی ایان د اتگاه‬
‫نشان داده شده ا ت‬
‫تشکر و قدردانی‬
‫در اینجا بر خود الزم میدانی از کلیهی همکاران گروه پژوهشی‬
‫آشکار ااازی و دزیمتااری پرتوهااا‪ ،‬ریا اات و معاوناات محتاارم‬
‫پژوهشکدهی کاربرد پرتوها و مجتم پژوهشی البرز برای اجارای‬
‫این پروژه تشکر و قدردانی نمایی‬
‫‪34‬‬
‫‪www.SID.ir‬‬
 )‫طراحی و اخت د تگاه اندازهگیری فعالیت پرتوزایی رادیوایزوتوپها (دز نج‬

‫مرجعها‬

[1] A.R. Siminfar, A. Shahvar, M.R. Hasanzadeh,
M. Saeidi, M. Alimoradi, M. Mahjouri, S.M.
Mirbozorgi, M. Ghafouri, M. Shadfar, Design and
fabrication of a radioisotope dose calibrator (Curie
Meter), Scientific Report, Nuclear Research Center
for Agriculture and Medicine, Atomic
Organization of Iran, NRCAM-89-6-194, (2010).
[5] A.R. Siminfar, F. Shahidi, M.R. Hasanzadeh,
A. Zeizalzadeh, A. Shahvar, M. Saeidi, Achieving
the technology of design and construction of wrist
dosimeter and dosicard prototype, Scientific
Report, Nuclear Research Center for Agriculture
and Medicine, Atomic Organization of Iran,
NRCAM-84-10-136, (2005).

[2] G.B. Saha, Physics and radiobiology of nuclear [6] Analog Devices available online at:
medicine, Springer, 3 Edition, (2006). www.analog.com.

[3] PTW company available online at: [7] A.M. Tenebaum, Y. Langsam, M.J.
www.PTW.de. Augenstein, Data structures using C, Prentice-Hall
Press, (2007).
[4] G.F. Knoll, Radiation detection and

D
measurement, John Willy & Sons Press, 4th
Edition, (2010).

SI
of
ve
c hi
Ar

34

www.SID.ir