UDK 621 .753 .12 :744 .

4 TURK STANDARD[ TS 1980-1

GENEL TOLERANSLAR BOLUM 1- TOLERANSI VERILMEMI$ UZUNLUK VE

Acl OLcULERi IciN TOLERANSLAR

GiRi§
Imal edilen pargalarin §ekil elemanlari daima olgUlere ve bir geometrik §ekle sahiptir. OlgU sapmalarindan
ve geometrik ozelliklerinden (§ekil . dogrultu ve konum) sapmalarindan dolayi imal edilen parganin
fonksiyonu igin toleranslar gereklidir ; bunlara uyulmadiginda fonksiyon bozulur .

BUtun §ekil elemanlannin geometrisini ve olgulerini garanti altina almak igin teknik resimde toleranslar tam
olmalidir : Ba§ka bir deyi§le anla§ilmaz olmamali veya atelyenin karanna veya muayene edenin inisiyatifine
birakilmamalidir.

OIgu, ~ekil ve konumlar igin gene) toleranslarin kullanilmasi suretiyle sozkonusu prtlar gergekle§tirilerek
i§lem basitle§tirilir.

1-AMAX
ISO 2768'in bu bolumu, toleransi verilmeyen uzunluk ve agi olgUlerinin dort sinif iginde toleranslarini
belirterek teknik resimlerin basitle§tirilmesini amaglar .

NOT 1 - Uzunluk ve agi olgUlerinin genel toleranslarina ait tasanmlar Ek A'da verilmi§tir .

Bu toleranslar, tala~ kaldirmak veya bigimini degi§tirmek suretiyle imal edilen metalden yan mamOllerin
~ekil elemanlari igin kullanilabilir.

NOT 2 - Bu toleranslar, metal olmayan i§ pargalarinda da kullanilabilir .

NOT 3 - Mevcut ve hazirlanmakta olan miletler arasi standardlarin (mesela dok(im pargalar igin ISO 8062
ve buna tekabul eden TS 5080) uygulandigi yerlerde bu standard uygulanmaz .

ISO 2768'in bu bolumu, sadece toleransi verilmemi§ asagidaki olg(jlere uygulanir :

a) Uzunluk olgulerine (mesela did ve ig gikinti OlgUleri, gaplar, yan gaplar, aralik olg0leri, kinlmi~ kenarlarin
kavis yan gaplari He pah ve havp yukseklikleri (cizelge 1 ve cizelge 2),

b) Agi olgulerine (Bu standardin 2 . b6lUmunde ele alinan dik agilar (90=) He esit agile gokgenlerin agilan gibi
mutat olarak olgUlendirilmemi§ agilar da dahil (C~izelge 3) .

c) Montajda temasta bulunan i~lenmi~ y(jzeylerin uzunluk ve agi olgulerine .

ISO 2768'in bu bolumu

a) Genel toleranslar diger standardlarda yer clan uzunluk ve agi olgulerine,

b) Parantez igindeki yardimci olgUlere,
c) Dikdortgen gergeve igindeki teorik Olg0lere
uygulanmaz .

2 - GENEL
Tolerans sinifi segilirken, ilgili atelyenin mutat tamligi goz onune alinir . Munferit bir Sekil elemani igin daha
kuguk toleranslar gerektiginde veya daha buyugU gegerli ve ekonomik oldugunda bu toleranslar dogrudan
dogruya ilgili anma Olgulerinin yaninda verilmelidir .

Uzunluk ve age Olguleri igin genel toleranslar, teknik resim veya ilgili dokumanlarda bu standarda atif
yapilarak belirtilmelidir . Ba§ka miletler arasi standardlardaki ba~ka yerlere uygulanacak genel toleranslar
gerektiginde, teknik resim ve ilgili dokumanlarda onlara atif yapilmalidir . Mesela dokum veya dogme yan
mamUl pargalarn biri iglenmi§ ve digeri i~lenmemis kar~ilikli iki yuzeyi arasindaki toleransi verilmemi~ bir
olgude, ozel tlerans verilmeyip, soz konusu her iki gene) toleranstan en buyuk olani mesela dokum
pargalar igin olani (TS 5080) kullanilmalidir .

UDK 621 .753 .12 :744 .4 TURK STANDARD TS 1980-1

3 - ATIF YAPILAN STANDARDLAR

Bu standarda atif yapilan standardlarin numaralan ve adlan a~agida verilmi~tir :
ISO 2768-2 : 1989 Genel Toleranslar -BOlum 2 : Toleransi verilmemi§ §ekil elemanlan icin Sekil ve Konum
Toleranslar
ISO 8015 :1985 Teknik Resim : Toleranslamanin Esasi

4 - GENEL TOLERANSLAR

4 .1 - UZUNLUK OLcuLERI
Uzunluk olculeri icin gene) toleranslar ( ;izelge 1 ve cizelge 2 ye uygun olmalidir .

4 .2 -AEI OLCz ULERI

Aci birimiyle tespit edilmi~ genel toleranslar, yuzeylerin ~ekil sapmalarni deli . sadece cizgi veya cizgi
elemanlarinin genel dogrultusunu kapsar.

Gercek yuzeyin genel dogrultusu (gercek cizgi), geometrik ideal §eklin temas . .zgisi dogrultusudur. Temas
cizgisi ile gercek cizgi arasindaki en buyuk aralik . mumkun olan en kucuk degerde olmak zorundadir
(ISO 8015) .

Aci olculerinin sinir sapmalar cizelge 3'de verilen degerlere uygun olmalidir .

(;iZELGE 1 - Kinlmi~ Kenarlar Haric Uzunluk olculeri Icin Sinir Sapmalan (Yar a olculeri ve Pah/Hav~a
Yukseklikleri Cizelge 2'de dir)
De erler mm'dir.
Tolerans Sinifi Anma Olcusu Alanlari !gin Sinir Sapmalan
Sembol Adi >_0,5 1) >3 >6 30 120 -400 -1000 -2000
_ <_3 <_6 <<30 --120 -400 _1000 -2000 -4000
f Ince ±0,05 ±0,05 -0,1 >0 .15 -0 .2 -0,3 -0,5 -
m Orta ±0,1 ±0,1 -0,2 -0 .3 -0 .5 -0,8 -1,2 ±2
c Kaba ±0,2 ±0,3 -0 .8 -1 .2 -2 -3 ±4
v cok Kaba - ±0,5 -1 -1 .5 -2 .5 -4 -6 ±8

1) 0 .5 mm'nin altindaki anma olculeri icin sinir sapmalar dogrudan dogruya ilg . anma olcusunun yaninda
verilir.

O,IZELGE 2 - Kirilmi§ Kenarlar Icin Sinir Sapmalan (Yari cap olculeri ve PahfHa, sa Yukseklikleri)
Degerler mm'dir .

Tolerans Sinifi Anma Olcusu Alanlar !gin Sinir Sapmalan

Sembol Adi >_0,5"<-3 >3±6
f Ince +0,2 0 .5
m Orta
c Kaba ± 0 .4 ±1 2
v Co ok Kaba

1) 0 .5 mm'nin altindaki anma olculeri icin sinir sapmalan dogrudan dogruya ilgi i anma olcusunun yaninda
verilir.

CIZELGE 3 - Aci olculeri !gin Sinir Sapmalari

Tolerans Sinifi Ilgili Acinin Kisa Kolu !gin mm Olarak Uzunluk Alanlarina Gore S : nir Sapmalan
Sembol I Adi -- 10 > 10 -, 50 120 > 400
50 <_ 120 - 400
f Ince ±1° ±0=30' ±0°20' -0°10' +0 - 5'
m Orta
c Kaba +1 0 30' 1 ±0°30' -0'15' ±0=10'
I v cok Kaba ±3° - ±1° -0±0 = 20'

5 Teknik Resimlerin Olculendirilmesi

UDK 621 .753 .12 :744 .4 TURK STANDARD] TS 1980-1

Genet toleranslar ISO 2768'in bu botumune uygun olarak teknik resim yazi atani icinde vela yaninda
a) "ISO 2768",
b) ISO 2768'in bu botumune uygun toterans sinifirn betirterek
Ornek : ISO 2768-m
§ektinde lazitmatidir .

6 Ret
Ba~kaca betirtitmedikge ve fonksilonu da bozmadigi surece genel toleranstarini ihtiva etmelen i~ pargatan
hemen reddeditmez (Ek A .4) .