DİL BİLGİSİ 2: FİİL - EK FİİL – FİİLİMSİ - ÇATI

EYLEMLERDE KİP KAYMASI

---------------------------------------------- Eylemin bildirdiği zaman ile cümlenin anlattığı zamanın
İş, oluş, hareket bildiren sözcüklerdir. Kip ve kişi almış fiillere birbirini tutmamasına denir.
aynı zamanda ……………….denir. Örnek:
Hale yarın geliyor. / Geçenlerde evde oturuyoruz.
Oku-, yaz-, koş-, seç-, dök-, aç-...
Ödev yarına yetişir mi? / Allah’ım bize yardım et!
1- İş (Kılış) Bildiren Fiiller: Yapılan eylemden
etkilenen sözcük vardır. “Neyi?” sorusuna cevap
verebilirler. ÖRNEK CÜMLE YERİNE
Ver-, yaz-, sat-, iç-, at- KULLANILDIĞI KİP
Macera romanı okumayı seviyor.
2- Durum (Hareket) Bildiren Fiiler: “Neyi?” sorusuna
Hitler, 1940’ta Fransa’yı işgal eder.
cevap veremezler. Bir eylem vardır ancak eylemden
etkilenen sözcük yoktur. Bu kitabı bir haftada okuyacaksın.
Yürü-, uzan-, doğrul-, koş-, dur- Soruyu dün kendisi çözmüş.
3- Oluş Bildiren Fiiller: Varlığın yapısında bir değişme Ben onun ne istediğini bilirim.
olduğunu anlatır. Hareket yoktur.
Kızar-, büyü-, sol-, zayıfla-, çiçeklen-

EYLEMLERDE ZAMAN

I.BASİT ZAMANLI EYLEMLER:
1.Haber (Bildirme) Kipleri: (Zaman anlamı vardır)
..................... Zaman: -yor (geliyor)
..................... Zaman: -acak/-ecek (gelecek)
..................... Zaman (Görülen): -dı (geldi)
..................... Zaman (Duyulan): -mış (gelmiş)
..................... Zaman:-r(olumsuzu–maz)(gelirim)(gelmem)
2.Dilek Kipleri:
.................... kipi: -a/-e (geleyim) (gelelim)
.................... kipi: -sa (gelse)
.................... kipi: -malı (gelmeliyim)
.................... kipi: Eki yoktur. (gel) (gelsin) (gelin)
Fiillerde Kişi
1.Tekil kişi Ben –m/-ım (Geldim / geliyorum)
2.Tekil kişi Sen –n/-sın (Geldin / geliyorsun)
3.Tekil kişi O ---------- (Geldi / geliyor)
1.Çoğul kişi Biz –k / -ız (Geldik / geliyoruz)
2.Çoğul kişi Siz –niz / -sınız (Geldiniz / geliyorsunuz)
3.Çoğul kişi Onlar –ler (Geldiler / geliyorlar)
ÖRNEK CÜMLE KİP
Hafta sonundaki sınava hazırlanmalıyım.
Düzenli yapacağı sporla istediği kiloya
kavuşur.
Dün buraya sınıf arkadaşın gelmek istedi.
Buraya park etmeyiniz artık.
Yarın sinemaya birlikte gidelim.
Ben bugün sizinle gelmesem.
Beşiktaş’ın golünü yine geçersiz saymışlar.
Kendisi gerçekten düşünceli bir bireymiş.
II.BİRLEŞİK ZAMANLI EYLEMLER: Bir eylem, iki tane kip eki
alabilir.
1.Hikâye: Fiil+1.zaman/kip+-DI+kişi eki
(geliyorduk) (gelecektiniz) (yapmalıydı)
2.Rivayet: Fiil+1.zaman/kip+-MIŞ+kişi eki
(gelmeliymişsin) (gelseymişiz) (göreymiş)
3.Şart: Fiil+1.zaman/kip+-SA+kişi eki
(geldiysen) (geliyorsanız) (sevmezsek)
EK FİİL
1. Birleşik zamanli fiillerde oluşturur:
Beni dinleseydiniz size anlatacaktım.
Beni onun kardeşi sanıyormuş.
2. İsim soylu sözcükleri yüklem yapar:
Ben bir köy öğretmeniyim.
Yokluğun, cehennemin öbür adıdır.
Bir varmış, bir yokmuş.
KİŞİ NOT: Olumsuzu “değil” sözcüğü ile yapılır:
Bu, pek iyi bir haber değildi.
Sözünü ettiği kişi sen değilmişsin.
NOT: “i-ken” ek fiilin zarffiil hâlidir:
Çocuğu tam uyutmuşken kapı çaldı.

-1-
 DİL BİLGİSİ 2: FİİL - EK FİİL – FİİLİMSİ - ÇATI
ÖRNEK CÜMLE
O,mavi gözlü bir devdi
Minnacık bir kadın sevdi
Kadının hayali minnacık bir evdi
Uzun bir aradan sonra ondan haber almak beni
heyecanlandırdı. Özel bir şeyler yazmıştı. On yıldır
görmüyorduk birbirimizi. Aramız pek iyi sayılmazdı.
Bundan böyle aramız iyileşecek diye umuyorum.
Bendim geçen ey sevgili sandalla denizden.
Bu olay gerçekten güzel bir olay.
Ölüm aslında seni sevmek gibidir.
BİRLEŞİK FİİLLER
1........................................................Fiiller:
a) Yeterlik: (-ebilmek) (yapabilirim) / yapamam
b) Tezlik: (-ivermek) (yapıver) / yapıverme
c) Sürerlik: (-adurmak, -akalmak, -egelmek)
(bakakaldık / gidedurun / yapılagelir)
d) Yaklaşma:(-eyazmak) (düşeyazdım)
2.......................................................Fiiller:
a)Etmek: şükretmek, affetmek, fark etmek…
b)Olmak: Hapsolmak, kahrolmak, hasta olmak…
c)Eylemek: ihsan eylemek, perişan eylemek…
d)Kılmak: namaz kılmak, mutlu kılmak…
e)Edilmek: buyur edilmek, yardım edilmek…
3........................................................Fiiller:
(Genellikle ad soylu bir sözcükle bir fiilin kalıplaşıp anlamca
kaynaşmasıyla oluşur. Çoğu mecazlıdır. Bu özellikleriyle
deyim sayılırlar.)
“alıkoymak, başvurmak, vazgeçmek, öngörmek,aşermek,
elvermek” dışındakiler ayrı yazılır. Göz koymak, yer
vermek, başından savmak, kulak kabartmak, göze
gelmek….
Koca adam, süt dökmüş kediye döndü.
Adamcağız, çalışmaktan yorgun düşmüştü.
ÖRNEK CÜMLE
Çocuğun elinde tuttuğu paket bir anda kayıverdi.
İkizleri hala tam olarak ayırt edemiyordu ne yazık ki..
Bu teklifinizin nasıl karşılanacağını ben bilemem.
Babası karşı çıkınca yurt dışına gitmekten vazgeçmiş.
Gazetede bu tip haberlerle dile geldi ve bundan hiç
hoşlanmadı..
Bütün konuyu teker teker yazacaklar.
Dedemin bağındaki üzümler daha yeni yeni olmuş.
Kayıtlarını buraya naklettiler.
EK FİİL DURUMU 1. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde birleşik eylem
oluşumu bakımından diğerlerinden farklıdır?
A) Zamanın ruhunu insan bazen kaçırabiliyor.
B) Gençler bunu, belirli bir yaşa gelmiş insandan daha iyi
yansıtabiliyor.
C) İnsan şiiri, genel edebiyat tablosunun bir parçası
zannediyor.
D) Bazen, iyi bir şeyler yazılmıyor diye düşünebiliyorsun.
E) Bazen de en başarısız gibi görünen şairler başarılı
olabiliyor.
(I)Yaşadın (II)derler uzun bir süre çok şey (III)geçti
(IV)Yaşamak sorsalar aslında nedir (V)anlamadım.
2. Numaralanmış sözcüklerden hangisi çekimli
fiil değildir?
A) I. B) II. C) III. D) IV. E) V.
3.Aşağıdakilerin hangisinde birden çok birleşik fiil
vardır?
A) Kimi benim gibi erir derinden / Kimi senin gibi çok mutlu
olur.
B) Bahsetti derinden ona halim / Aşkın bu kurtulmaz
yarasından.
C) Soldu günden güne sessiz soldu / Dediler hep kıza bir hâl
oldu.
D) Bir öğreniversin aşkı / Ağacı o vakit seyredin.
E) Dalıveriyoruz arada bir / Belli bir şey var aramızda.
4.Aşağıdakilerden hangisinde geniş zamanın şartıyla
çekimlenmiş bir fiil kullanılmıştır?
A) Bu hüzün yüklü merasim kimedir anlamadım
B) Ayrılık vakti diyorlar, niyedir anlayamadım
C) Bahar içimde açardı beyaz çiçeklerini
D) Güz nasıl böyle habersizce gelirdi bilmem
E) Yasaklanırsa bu dünyaya tat veren şeyler
5. (I) O köyde çok acı çektim. (II) Yoksulluk taşınamayacak
kadar hızlı gelişir. (III) Köye geri dönersem o acıları yeniden
yaşayacağım korkusu beni hiç terk etmedi. (IV) Bu yüzden
köye geri dönmeyi hiç istemedim. (V) Bundan sonra da
dönmeyeceğim.
Yukarıdaki parçada numaralanmış cümlelerden
hangisinde ek-fiil vardır?
A) I. B) II. C) III. D) IV. E) V.
6.Aşağıdaki cümlelerin hangisinde zaman anlamı yoktur?
A) Kimse onun sırtını yere getiremez.
B) Ne yazık ki elimizdekiyle yetinmeyi bilmiyoruz.
C) Ağaçtaki elmaları birlikte toplayalım.
FİİLİN YAPISI D) İzmir’e gitmek için akşama doğru otobüse bindik.
E) Bulacağız elbet aradığımız mutluluğu.
7.Aşağıdaki cümlelerin hangisinde birleşik çekimli eylem
yoktur?
A) Bize danışmadan asla hareket etmezdi.
B) Yoğun duman yüzünden gözleri yaşarmış.
C) Olanları öğrendiyse yakında kapımıza gelir.
D) Böyle olacağını en başından anlamalıydım.
E) Bu adam babamla yirmi yıl öncesinden tanışıyormuş.
-2-
 DİL BİLGİSİ 2: FİİL - EK FİİL – FİİLİMSİ - ÇATI

FİİLİMSİ (EYLEMSİ) 3.................:Eylemlerden yapılan zarflardır. -ıp, -dığında,

, -madan, -di mi, -r...-mez, -dıkça, -ince, -ken, -arak, -e...-
e, -maksızın, -alı ekleriyle yapılır.

Örnek:
Bir sandal süzülüp geçti. Hava gittikçe kararıyordu.
Geldiğinde beni ara. Varınca haber ver.
Gelir gelmez konuşacağız. Koşarken düşmüş.
Hortum gelince ağaç bırakmaz. Görmeyeli değişmişsin.
Güle oynaya vakit geçirdik.

1................:Eylemlerden yapılan adlardır. -mak, -ma, -ış

ekleriyle yapılır. ÖRNEK: Bizim buralarda ortama girmek öyle kolay bir iş
değildir. O ise tanımadığı kişilerle konuşarak heyecanını
Örnek: Kitap okumayı severim. yenmeye çalışıyordu.Bunda da kanımca başarılı
Buraya seni görmek için geldim. oldu.”Canım sıkıldıkça içimi sevindirecek bir şiir okumak
Şiir okuyuşunu beğenmedim. isterim hep.” dedi.

NOT: İsimfiil eki olan -ma / -me ile olumsuzluk eki olan Fiilimsi:
-ma / -me ekini karıştırmamak gerekir.
Ek fiil:
Burada sigara içmeniz yasaktır.
Burada sigara içmeyin!

Onunla konuşmaya çalıştım. ÖRNEK CÜMLE FİİLİMSİ TÜRÜ

Benimle konuşmadı. Bugün terk edilmiş bir çocuk gibiydim.
Çok koşan çabuk yorulur.
Saat yediyi yirmi geçe evdeyiz.
NOT: İsimfiil eki almış sözcük bir varlığın adı hâline
geldiyse fiilimsi değildir. Elindeki kazmayla toprağı kazmaya başladı.
Sınav biteli neredeyse iki saat olmuştu.
Duvara bir çivi çakmak gerek.
Büfeden bir çakmak aldı. Her akşam düzenli çalışır, ailesi mutlu olsun diye
uğraşırdı.
Bir kilo kıyma aldık. Olmadık yerde karşımıza çıkmaya bayılırdı.
Etleri kıyma işini kasaba bıraktık. Konuşmaya, gülmeye, eğlenmeye bayılırdı.

2.................:Eylemlerden yapılan sıfatlardır. -an, -ası, -mez,

-ar, -dik, -ecek, -ecek, -miş ekleriyle yapılır.
NOT 1: Bir cümlede kaç tane fiilimsi varsa o kadar da
Örnek: Kör olası gözlerim Bitmez tükenmez sorun ……………… var demektir.
Bilinmez dert Akacak kan damarda durmaz.
Kirlenmiş tabaklar Görünen köy kılavuz istemez.
NOT 2: Bir cümledeki fiilimsi sayısıyla temel
cümlenin yükleminin toplamı o cümledeki
NOT: Sözcüğün sıfatfiil olabilmesi için bir adı nitelemesi
gerekir. ………….sayısını verir.

Haşlanmış patates Patates haşlanmış

Sıfatfiil Geçmiş z.
 Bize kadar geldiğini kimseye söylemedi.
Tanıdık adam Adamı tanıdık
Sıfatfiil Geçmiş z.
 Bu tezi detaylıca hazırlamak senin önemli
Gelecek hafta Haftaya gelecek görevindir.
Sıfatfiil Gelecek z.

-3-
 DİL BİLGİSİ 2: FİİL - EK FİİL – FİİLİMSİ - ÇATI

FİİL ÇATISI
A-ÖZNESİNE GÖRE: B-NESNESİNE GÖRE:

*...................... eylem: Öznesi bulunan eylemdir. *………………eylem: Nesne alabilen eylemdir.

Örnek: Örnek: Bakkaldan ekmek aldı.
Berna camı kırdı. (O) Her şeyi satmış. İşe gitmeden önce çocuğu okula bıraktı.
Ö. Y. GÖ. Y.
NOT: Nesne cümlede yer almasa bile eylem nesne
sorusuna cevap veriyorsa geçişlidir.
*...................... eylem: Öznesi olmayan eylemdir. –l ve –n
ekleriyle yapılır.
Bakkaldan aldı.
Örnek:
Sabahtan akşama kadar okudu.
Cam kırıldı. Perdeler yıkanmış.
Arkasına bile bakmadan terk etti.

Aşağıdaki cümlelerin hangisinde işi yapan belli

değildir? *……………... eylem: Nesne alamayan eylemdir. Yapılan
işten etkilenen varlık yoktur.
A) Kardeşim, kapıdaki çocuğu arkadaşım sandı. Örnek: Çiçek solmuş.
B) Babam çabucak hazırlanarak evden çıktı. Çocuk bütün gün ağlamış.
C) Uçak, zamanında alana indi. Ali’nin amcası ölmüş.
D) Evin bütün duvarları sarıya boyandı.
E) Söylediklerine herkes inandı.
*……………… eylem: Nesne alamayan eylemler –t/-r/-dır
ekleriyle nesne alır hâle getirilir.
*..................... eylem: İşi kendi kendine yapma anlamı vardır. Örnek: Bu ilaç çiçekleri soldurmuş.
Yani işi yapan ve işten etkilenen aynı varlıktır. –n ve –l Çocuğu bütün gün ağlatmış.
ekleriyle yapılır. Ali’nin amcası öldürmüş.
Örnek: Yıkandı, giyindi, tarandı, süslendi.
*..................... eylem: İşi başkasına yaptırmak anlamı vardır.
Aynanın karşısında tarandı. Küçük kızın saçları tarandı. -t, -r, -dır ekleri kullanılır. İşe katılan kişi sayısı artar.
Örnek: Ekmek aldırdık.
Bu ağaç uzun yıllar önce dikildi. O, adamın karşısına dikildi. Konuyu yazdırdım.
Bahçeye derince bir kuyu kazdırdılar.

*..................... eylem: İş, karşılıklı veya beraber yapılır. –ş eki

vardır. NOT:………………………………………………………………
Örnek: ……………………………………………………………..
Uzun süre mektuplaştık. Bahçeye koşuştuk.
(karşılıklı) (birlikte) ÖRNEK CÜMLE Öznesine Nesnesine
Günlerce bu yarışma için
Atılan yemleri fena kapıştılar.(…………………) dövündü.
İki çocuk fena kapıştılar (………………….)
Evin bütün ihtiyaçlarını karşıladı.
Aşağıdaki cümlelerin hangisinde eylemin, Oylamada babası üyeliğe seçildi.
karşılıklı olarak yapılması söz konusudur? Elbisesini iyice temizledi.
Elbisesi iyice temizlendi.
A) Bahar aylarında buraları daha da Elbisesini iyice temizletti.
güzelleşir.
B) Birden güneşe çıkınca gözleri kamaştı. Adam annesini yavaşça yatırdı.
C) Annemin saçları genç yaşta beyazlaştı. Bütün bunları sana borçluyum.
D) Sonucu öğrenince birden durgunlaştı.
E) Yan masada bir grup genç tartışıyordu. -4-
 DİL BİLGİSİ 2: FİİL - EK FİİL – FİİLİMSİ - ÇATI

KONU TESTİ
7. O köyün kızları şarkıyı durmadan (I)söylüyorlardı. Oranın
yılanları (II)kocamanmış, (III)kanatlıymışlar, (IV)uçuyorlar,
1. Aşağıdaki cümlelerden hangisinde zaman kayması gökyüzüne (V)çıkıyorlarmış.
vardır? Yukarıdaki parçada numaralanmış yüklemlerden hangisi
A) Beğenmediğim şeyleri eleştirmeden duramam. ek eylem almamıştır?
B) Gördüklerimi polise anlatmaya karar verdim. A) I. B) II. C) III. D) IV. E) V.
C) Sokak hayvanları yararına bir konser düzenlenecek.
D) Gittiğim her yerde benden imzalı fotoğraf istiyorlar. 8. Aşağıdaki atasözlerinin hangisinde fiilimsi yoktur?
E) Zaman kaybetmeden İzmit’e gidip bu işi çözeceğim. A) Sanatına hor bakan boynuna torba takar.
B) Fukaraya veren Mevla’ya ödünç verir.
2. Aşağıdaki cümlelerden hangisinde birleşik zamanla C) Her kuş kendi sesinden tanınır.
çekimlenmiş bir eylem vardır? D) Kendine acımayan başkasına da acımaz.
A) Programımıza nihavent makamında şarkılarla devam E) Çok yemin eden çok da yalan söyler.
ediyoruz.
B) Bir edebî eserin başarılı olması yazara olduğu kadar 9. Aşağıdaki cümlelerdeki fiilimsilerden hangisi
okura da bağlıdır. diğerlerinden farklıdır?
C) Testi çözmeye başlamadan önce bildiklerini gözden A) Bu eserin kopyalarını da görmek istiyorum.
geçirmeliydin. B) Gülmemek için kendimi zor tutuyorum.
D) Dershanemizin deneme sınavlarına mutlaka katılalım. C) Çalışma kadar dinlenme de önemlidir.
E) O mektupta yazılanlar sana yazılmamış. D) Kitap satışlarında bir artış bekleniyordu.
E) Buralarda tanıdık bir insan bulamadık.
3. Aşağıdaki cümlelerden hangisinde ek eylem vardır?
A) Ufaklık, gözümüzün içine baka baka vazoyu yere attı. 10. Aşağıdaki cümlelerden hangisi nesne-yüklem
B) Yağmur yağacağını söylüyor haber bültenleri. ilişkisine göre diğerlerinden farklıdır?
C) Bana kızıyorsun ama sen de işi yokuşa sürüyorsun. A) Bir sırrın ucunu veren tamamını elde tutamaz.
D) Burayı beğenmediği yüzünden belliydi. B) Kimin söylediğine değil, ne söylediğine bak.
E) Konuyla ilgili resmi açıklama henüz yapılmadı. C) Yalan öyle zehirli bir oktur ki hedefini değil, atanı
yaralar.
4. Aşağıdaki cümlelerden hangisinde sıfatfiil vardır? D) Kötülerle yarenlik edersen, iyiler seni kötü sanır.
A) Dükkandaki bilgisayar bozulunca bütün işlerimi evde E) Çağrılmadık yere ayağını atma.
yapmak zorunda kaldım.
B) Yoldan geçen simitçiyi durdurup bir simit aldı. 11. Aşağıdaki cümlelerden hangisinin yüklemi çatı
C) Annem yeni telefonunu kullanmakta çok zorlanıyor. bakımından diğerlerinden farklıdır?
D) Bu tabloda değişik renkler kullanıp ışık oyunları yaparak A) Müsabakalar için kuralar Ankara’da çekildi.
başarı kazanmış. B) Sokaktaki adam önce benden çekindi.
E) Açık havada saatlerce dolaşıp kendine gelmeye çalıştı. C) Ne yazık ki hastalanmadan aşı vuruldum.
D) Pazartesi günü acilen doktora göründüm.
E) Telefonla haberi alan kadın acıyla dövündü.
5. Aşağıdaki cümlelerde altı çizili sözcüklerle ilgili
olarak ayraç içinde yazılanlardan hangisi yanlıştır? 12. Aşağıdaki cümlelerden hangisi işteş çatılı değildir?
A) Bugünkü dersimize geçmeden önce size kısa bir hikaye A) Vatan için birçok cephede savaşmıştı.
anlatacağım. (İsimfiildir.) B) İsteğini yerine getirebilmek için sürekli yazışmış.
B) Yıllar önce burada bu binaların hiçbiri yoktu. (Ek eylem C) Sınavdan çıkınca sahilde aylak aylak dolaştım.
vardır.) D) Sporcumuz rakibi karşısında başarılı güreşti.
C) Otobüs, yolcularını alıp tam zamanında hareket etti. E) Hepsi dağılmış, farklı yerlere kaçışmış.
(Birleşik eylemdir.)
D) Ben orada çok sıkılıyorum, bence gitmeyelim. (İstek 13. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde çatı özelliği
kipiyle çekimlenmiştir.) aranmaz?
E) Davetli listesini kontrol edip gelmeyenlerin adlarını çizdi. A) Kardeşime dün yeni bir bisiklet alınmıştı.
(Zarffiildir.) B) Oraya tam üç saatte vardı.
C) İnsanları mutlu etmek aslında kolaymış.
D) Bahçedeki ağaçlar çiçek açmış.
6. Aşağıdaki cümlelerden hangisinde işi yapan belli E) Çayın kokusu odada gözümün yaşarttı.
değildir?
A) Sinirden sabaha kadar evin içinde dolaşa dolaşa 14. Aşağıdaki cümlelerden hangisinin yüklemi dönüşlü
söylendi. eylemdir?
B) Beklediğimiz fırsat çok geçmeden ayağımıza geldi. A) Yakalanan hırsızın ifadesi alındı.
C) Kapının önünde biraz bekledikten sonra içeriye buyur B) Tatile gittikleri Erdek’te, bir çay bahçesinde karşılaşmışlar.
edildik. C) Şanslı seyircinin kendisi olduğunu öğrenince çok
D) Kerem’in sınavı kazandığını duyunca ailece çok sevindik. sevindi.
E) Öğle tatilinden sonra ofise geldiğimizi göstermek için D) Bu filmi belki beşinci defa seyrediyordu.
şefimize göründük. E) Sabah erken bir vakitte horoz sesi ile kalktı.

-5-
 DİL BİLGİSİ 2: FİİL - EK FİİL – FİİLİMSİ - ÇATI
15. Zaman bakımından, aslında yeni diye bir şey
yoktur. Yeni dediğimiz her şey bir süre sonra eskimeye
mahkumdur.
Bu cümleler ve cümleleri oluşturan sözcükler
dilbilgisi açısından incelendiğinde aşağıdakilerin
hangisi söylenemez?
A) Fiilimsiler kullanılmıştır.
B) Belgisiz sıfatlar kullanılmıştır.
C) Her iki cümle de isimler vardır.
D) Ekeylem almış sözcükler vardır.
E) İkinci cümlenin yüklemi basit çekimli fiildir.
16.
Hanginiz bilir, benim kadar
Karpuzdan fener yapmasını?
Bu dizelerin oluşturduğu cümle ve cümledeki
sözcüklerle ilgili aşağıdakilerden
hangisi söylenemez?
A) Soru zamiri kullanılmıştır.
B) Yüklem, yapı bakımından basit fiildir.
C) İsim tamlaması kullanılmıştır.
D) Fiilimsi nesnenin içinde yer almıştır.
E) Edat ve kişi zamiri kullanılmıştır.
17. Hiç yolcusu yokmuş gibi sessizce alır yol,
Sallanmaz o kalkışta ne mendil ne de bir kol.
Bu dizelerde aşağıdakilerden hangisi yoktur?
A) Yeterlik fiili B) Bağlaç
C) Durum zarfı D) Anlamca kaynaşmış bileşik fiil
E) İşaret sıfatı
18. O yıllarda hepimiz, şiir tutkunuyduk ve güzel
şiirlere susamıştık.
Bu cümle ve cümleyi oluşturan sözcüklerle ilgili
aşağıdakilerden hangisi söylenemez?
A) Belgisiz zamir vardır.
B) Birleşik fiil kullanılmıştır.
C) Ad tamlaması ve sıfat tamlaması kullanılmıştır.
D) İkinci yüklem türemiş yapılı sözcüktür.
E) Ekeylem almış sözcükler vardır.
19.
Zaten yakanlar yakmış,
Bir alev de sen yakma!
Bu dizelerde aşağıdakilerden hangisinin
örneği yoktur?
A) Adlaşmış sıfat
B) Emir kipiyle çekimlenmiş fiil
C) Durum zarfı
D) Belirtme sıfatı
E) Bağlaç
-6-
20.
Cihana bir daha gelmek hayal edilse bile,
Avunmak istemeyiz öyle bir teselliyle.
Bu dizeler ile ilgili aşağıdaki yargılardan
hangisi yanlıştır?
A) İsim fiiller kullanılmıştır.
B) Yüklem geniş zaman kipiyle çekimlenmiştir.
C) Sıfat ve bağlaç kullanılmıştır.
D) Belgisiz zamir kullanılmıştır.
E) Yapım eki almış sözcükler vardır.
21.
"Dedemden yadigâr kalan bu evi
Kışın fırtınası, yazın alevi
Daha ben doğmadan ihtiyarlatmış,"
Bu cümle ve cümleyi oluşturan sözcüklerle ilgili
aşağıdaki yargılardan hangisi yanlıştır?
A) Özne isim tamlamalarından oluşmuştur.
B) Yüklemine göre fiil cümlesidir.
C) Yüklem geçişsiz fiildir.
D) Fiilimsiler kullanılmıştır.
E) Yüklem yapı bakımından türemiş sözcüktür.
22.
"Sorma bana boş yere neler düşündüğümü,
Söylemem tek söz bile, çözemem o düğümü."
Bu dizelerle ilgili aşağıdaki yargılardan
hangisi yanlıştır?
A) Bileşik fiil kullanılmıştır.
B) Bağlaç vardır.
C) Birinci dizede zamir kullanılmıştır.
D) İkinci dize sıralı cümledir.
E) İkinci dizede zamir vardır.
23.
Biliyorum kolay değil yaşamak
Gönül verip türkü söylemek yâr üstüne
Yıldız ışığında dolaşıp geceleri
Gündüzleri gün ışığında ısınmak
Bu dizeler ile ilgili aşağıdaki yargılardan hangisi
doğru değildir?
A) Yapı bakımından türemiş kelimeler vardır.
B) Birden çok sözcük ekeylem almıştır.
C) Belirtisiz isim tamlamaları kullanılmıştır.
D) İsim fiil ve bağfiil kullanılmıştır.
E) İyelik ekleri "genelleme" bildirecek biçimde
kullanılmıştır
 DİL BİLGİSİ 2: FİİL - EK FİİL – FİİLİMSİ - ÇATI
ÇIKMIŞ SORULAR
1-
(I) İnsanı diğer canlılardan ayıran özelliklerin
başında soyut düşünebilmesi ve düşüncelerini dil
aracılığıyla ifade edebilmesi gelir. (II) Düşünme,
insan davranışlarının en karışık formunu
oluştururken zihinsel faaliyetlerinin de en üst
düzeyini belirler. (III) İmajlar, şekiller, hayaller ve
deneyimlerin yer aldığı bu süreç son derece
karmaşıktır. (IV) Bu sürecin birbirinden farklı
biçimleri vardır. (V) Örneğin bir matematik
problemi çözen veya yaz tatili için plan yapan bir
öğrenci, değişik formlarda düşünmektedir.
Bu parçadaki numaralanmış cümlelerin
hangisinde fiilimsi kullanılmamıştır?
(KPSS 2016)
A) I B) II C) III D) IV E) V
2-
(I) Arkanıza yaslanıp hayal edin. (II) Çimlerde
dolaşırken sırtınızı yaslayabileceğiniz, gölgesinde
soluklanabileceğiniz bir çınar ağacı olsa... (III)
Rengârenk yapraklarıyla bir erik ağacı veya mis
kokusuyla bir ıhlamur... (IV) İşte tıpkı bu
hayaldeki gibi bir bahçenin önündeyiz şu an. (V)
Açık hava odaları arasında, sarmaşıklı kemerlerin
altından geçerken bizleri selamlıyor bu ağaçlar.
Bu parçadaki numaralanmış cümlelerle ilgili
olarak aşağıda verilenlerden hangisi yanlıştır?
(KPSS 2016)
A) I. cümlede birleşik fiil kullanılmıştır.
B) II. cümlede türemiş kelime kullanılmıştır.
C) III. cümlede basit kelime kullanılmıştır.
D) IV. cümlede birleşik isim kullanılmıştır.
E) V. cümlede türemiş fiil kullanılmıştır.
3-Hayatta çalışmaktan hiç korkmadım ama
yaşlanmak zor iş. Her gün yeniden kurulan
dünyaya biraz daha eskimiş olarak uyanıveriyor
kendi içinde insan.
Bu parçayla ilgili olarak aşağıdakilerden
hangisi söylenemez? (2017 YGS)
A) İsim ve fiil cümleleri vardır.
B) Tezlik fiili kullanılmıştır.
C) İsimden fiil yapan ek vardır.
D) Geçişli yüklem vardır.
E) Dönüşlülük zamiri kullanılmıştır.
-7-
4-
(I) Teşvikiye'deki gökyüzü manzaralı evden
Bostancı'ya, Beyazıt'a giderken onca yılın içinden
geçtim. (II) Ziyaret ettiğim kişi; sanat tarihçisi,
yazar, akademisyen ve en önemlisi sürekli üreten
bir insan. (III) Tükenmeyen merakı ve öğrenme
isteği içinde büyüyen Nurhan'ın, bir kadın olarak
meydan okuduğu hayata karşı araştırarak,
okuyarak ve yazarak nasıl dimdik durduğunu
öğrendim. (IV) Onu dinlerken tükenmeyen
çalışma azminin kaynağına inmeye çalıştım,
ipuçlarını aradım. (V) Hafızasının canlılığına
tanıklık ederek kültür ve sanat dünyamıza
kazandırdığı yayımların yol hikâyelerini dinledim.
Bu parçadaki numaralanmış cümlelerle ilgili
olarak aşağıda verilenlerden hangisi yanlıştır?
(2017 LYS)
A) I. cümlede sıfat tamlaması vardır.
B) II. cümlede derecelendirme zarfı vardır.
C) III.cümlede farklı tür fiilimsiler vardır.
D) IV.cümlede işaret sıfatı vardır.
E) V.cümlede birden fazla isim tamlaması vardır.
5-
“Rüyaları gerçekleştirmenin yolu, uyanıvermektir
uykulardan.” demiş bir düşünür. Öyleyse ne
duruyoruz, hemen silkinip kalkalım yumuşak
yataklarımızdan! (2013 YGS)
Bu parçada, aşağıdakilerden hangisi yoktur?
A) Tezlik fiili D) İstek kipiyle çekimlenmiş fiil
B) Zarf-fiil E) Şimdiki zamanla çekimlenmiş fiil
C) Sıfat-fiil
6-Aşağıdaki cümlelerden hangisinin
yükleminde çatı özellikleri aranmaz?
(2012 KPSS)
A ) Dün eve iki kez uğradığını söyledi.
B ) Senin, bu işi de yarım bırakacağın belliydi.
C) Uçağa binerken telefonunu kapatmıştı.
D) Bence onun ne demek istediği anlaşılmadı.
E) Diktiğim elbiseyi denemek için bugün yine
gelecekti.
 DİL BİLGİSİ 2: FİİL - EK FİİL – FİİLİMSİ - ÇATI
7-Aşağıdakilerin hangisinde bir isim tamlaması, 9-
bir sıfat-fiil grubunun içinde yer almamıştır?
(2013 KPSS)
A) Taşların kovuklarında bitmiş sarı
çiçekleri koparıp ayaklarımın altından
geçen suya atıyor, dalgın dalgın
düşünüyordum.
B) Kocaman bir ekin yığınının yanında
çalışan ihtiyar kadınla uzun uzun
konuştum.
C) Kilo vermenin yolunu bıkmadan
usanmadan arayanlar gibi ben de zaman
zaman bu uğurda sağlığımı tehlikeye attım.
D) Sabah odaya girdiğimde yatağın
yanına düşmüş bir kâğıt parçası dikkatimi
çekti.
E) Bir çengelli iğne ile iliştirilmiş kırmızı
yün atkıyı çıkardı, askıya asıp içeri geçti.

8-

10-Eserlerinde kullandığı özgün biçimler ve canlı

renklerle, değişimin birey üzerindeki etkilerini
yansıtıyor.
Bu cümleyle ilgili olarak aşağıdakilerden
hangisi yanlıştır? (2013 YGS)
A)Çatısı bakımından etkendir.
B)Nesne, isim tamlamasından oluşmaktadır.
C)Fiilden isim yapma eki almış sözcük vardır.
D)Bulunma durumu eki almış sözcük vardır.
E)İyelik eki alan sözcük yoktur.

11-Hiçbir söz, hiçbir varsayım, hiçbir kuram

yaşanan somut gerçeklerin yerini tutamaz; bin kez
söylenen yağmur sözcüğünün bir damla yağmurun
yerini tutamayacağı gibi.
Bu cümlede aşağıda verilenlerden hangisi
yoktur?
A) Ek fiil almış sözcük
B) Benzetme edatı
C) Sayı sıfatı
D) Birleşik sözcük
E) Yeterlik fiili

-8-