ARTEVELDEHOGESCHOOL Campus Brusselsepoortstraat, Brusselsepoortstraat 93 – 9000 Gent

Educatieve bachelor lager onderwijs

Naam student: Femke Bockstaele Leergroep OLO2C2

Naam mentor: Marion Claeys Klas 6A Aantal lln.: 23
School: VLS De Lieve, Waarschoot

…DAG / / Handtekening mentor + datum:

Van / tot /
Leergebied(onderdeel): Taaldenken
Lesonderwerp: Samenstellingen en afleidingen herkennen en vormen

Leerplandoelen: Leerplan: ZILL – OVSG – GO! – andere

• MEva3 Digitale informatievaardigheden ontwikkelen > 4-12j: Navigeren en zoeken binnen een
digitale toepassing waaronder voor leerlingen bestemde webpagina’s, educatieve software …

• MEmw2 Mediacontent en mediagebruik van zichzelf en anderen kritisch beoordelen naar

vorm en inhoud > 9-12j: Ervaren hoe persoonlijke voorkeuren en ervaringen de beoordeling van
mediagebruik mee bepalen – zich op basis van mediacontent een mening over iets vormen

• MEmw1 Media enthousiast en positief aanwenden > 2,5-12j: De mogelijkheden van media op
een positieve, verantwoorde en waardevolle manier aanwenden

• ITOtn2: Nadenken over de belangrijkste aspecten van het taalsysteem. Daarbij

taalbeschouwelijke termen gebruiken > 9-12j: De (op)bouw van woorden onderzoeken, en
daarbij de termen ‘samenstelling’, ‘afleiding’, ‘voorvoegsel’ en ‘achtervoegsel’ kennen en
gebruiken

• IVzv3 Doelgericht en efficiënt handelen door taken te plannen, uit te voeren, erop te
reflecteren en waar nodig bij te sturen in functie van zelfredzaam en zelfstandig functioneren
> 4-12j: Een opgelegde opdracht geconcentreerd en met volgehouden aandacht afwerken

Leerinhoud:
Wat zijn grondwoorden, samenstellingen en afleidingen?

We bedenken niet voor elk nieuw ding een nieuw woord. In plaats daarvan voegen we bestaande
woorden samen (bv. Muis + mat = muismat) of voegen we voor- en achtervoegsels toe (bv.
Bruikbaar, waterachtig). Nu je dat weet, kan het je helpen om de betekenis van bepaalde woorden
te achterhalen of om ze correct te schrijven.

• Wat is een grondwoord?

Een grondwoord is de alle kortste vorm van een woord. Je kunt een grondwoord dus niet meer in
afzonderlijke woorden splitsen.

Bv. Bus, tand, werk, tapijt, douche …

• Wat is een samenstelling?

Als je grondwoorden samenvoegt, krijg je een samenstelling.

1
ARTEVELDEHOGESCHOOL Campus Brusselsepoortstraat, Brusselsepoortstraat 93 – 9000 Gent
Educatieve bachelor lager onderwijs

Bv. Brood + mager = broodmager

Bv. Sport + artikelen + fabrikant = sportartikelenfabrikant

Er zijn verschillende soorten samenstellingen:

▫ Met meerdere zelfstandige naamwoorden (televisieaansluiting, netwerkkabel …)
▫ Met een bijvoeglijk naamwoord (goedemorgen, rodekool …)
▫ Met anderstalige delen (harddisk, webcam, webmaster …)
▫ Met een afkorting (tv-programma, cd-speler, USB-stick …)

• Wat is een afleiding?

Een afleiding ontstaat als je aan een woord een voorvoegsel en/of een achtervoegsel toevoegt.

Bv. On + eer = oneer

Bv. Aap + in = apin
Bv. Ver + werk + ing = verwerking

Let op! Voorvoegsels en achtervoegsels krijgen pas hun betekenis wanneer je ze combineert met
een grondwoord.

• Om een samenstelling te vormen, moet je soms een letter extra, een tussenletter,
toevoegen.
-> Bv. Oorlog + wapen = oorlogswapen

• Ook bij afleidingen moet je met tussenletters rekening houden.

-> Bv. Hart + loos = harteloos

• Bij afleidingen kunnen ook letters wegvallen

-> einde + ig = eindig
__________________________________________________________________________________
Zelfstandig thuis werken
• Zorg voor een stabiele internetverbinding.
• Laad jouw laptop of computer op tijd op, zodat hij niet uitvalt tijdens de taak.
• Maak gebruik van een hoofdtelefoon.
• Leg enkel het gerief dat je nodig hebt op jouw bank.

Lesdoelen:
De leerlingen kunnen...
1. Samenstellingen vormen met twee grondwoorden. (TOtn2)
2. In een samenstelling het grondwoord vinden. (TOtn2)
3. In een afleiding het grondwoord vinden. (TOtn2)
4. Met een bepaald grondwoord afleidingen vormen door een voor- en/of achtervoegsel toe te
voegen. (TOtn2)
5. Met behulp van een omschrijving de afleiding noteren. (TOtn2)
6. De verantwoordelijkheid opnemen om een omgeving te creëren waar de leerling zich goed kan
concentreren. (IVzv3)
7. Zelfstandig een gestructureerd leerpad doorlopen op de klaswebsite. (MEva3)
8. Concrete feedback geven op het leerpad en op de ervaring ermee. (MEmw2)
9. Een leerpad met taalspelletjes... op een positieve en gemotiveerde manier doorlopen (MEmw1)

Beginsituatie specifiek voor deze les:

2
ARTEVELDEHOGESCHOOL Campus Brusselsepoortstraat, Brusselsepoortstraat 93 – 9000 Gent
Educatieve bachelor lager onderwijs

Situering in het leerproces: aanbrengen inoefenen

Waarop bouwt deze les verder?
• De leerlingen kunnen het nog moeilijk hebben met moeilijke oefeningen op samenstellingen en
afleidingen. Een grondige herhaling is nodig.
• De leerlingen hebben elk een laptop of computer thuis met een stabiele internetverbinding.
Leerling specifieke gegevens + acties:
• Mauro vindt het moeilijk om alleen te werken en kijkt vaak rond zich heen, ik geef enkele tips
mee om zo min mogelijk afgeleid te geraken.
• Jura en Lander werken vaak zeer traag, bij dit leerpad lijkt het me geen probleem aangezien het
niet té lang is. Via de enquête kan ze me feedback geven over de gewerkte tijd.
• Bas en Jorien werken heel snel en zijn sterk in taal: er zijn extra oefeningen aanwezig in het
leerpad voor leerlingen die meer uitdaging wensen.

Bronnen: volgens de APA-normen

• Talent 2-6: samen taal maken: leerkracht. (z.j.). Z.p.: Van In.

Bijlagen: bordschema, ingevulde werkbladen, teksten …

Materiaal / locatiewijziging:
• /

Lesopbouw

1. Introductie van het leerpad met behulp van een filmpje via Screencast-O-Matic (2’)
oriënteren verwerven verwerken afronden
/

Organisatie
• De leerlingen doorlopen een leerpad op de klaswebsite. Ik voorzie een filmpje als introductie
met wat uitleg over het leerpad.

2. De leerlingen maken een oriëntatie-oefening in hun werkboek en volgen het schema. (5’)
oriënteren verwerven verwerken afronden
In een samenstelling het grondwoord vinden. (TOtn2)
In een afleiding het grondwoord vinden. (TOtn2)

Organisatie
Ik geef een instructie in het leerpad en de leerlingen maken dus een oefening in hun werkboek. Als ze
geen fouten hebben gemaakt, mogen ze beginnen aan de andere oefeningen; als ze wel fouten
maakten, moeten ze de taalweter lezen. Verder geef ik ze enkele tips mee om geconcentreerd aan
het leerpad te beginnen.

3
ARTEVELDEHOGESCHOOL Campus Brusselsepoortstraat, Brusselsepoortstraat 93 – 9000 Gent
Educatieve bachelor lager onderwijs

3. De leerlingen maken zelfstandig oefeningen via H5P, LearningApps en in hun werkboek met
tussentijdse ondersteuning van de juf. (30’)
oriënteren verwerven verwerken afronden
Samenstellingen vormen met twee grondwoorden. (TOtn2)
In een samenstelling het grondwoord vinden. (TOtn2)
In een afleiding het grondwoord vinden. (TOtn2)
Met een bepaald grondwoord afleidingen vormen door een voor- en/of achtervoegsel toe te
voegen. (TOtn2)
Met behulp van een omschrijving de afleiding noteren. (TOtn2)
De verantwoordelijkheid opnemen om een omgeving te creëren waar de leerling zich goed
kan concentreren. (IVzv3)
Zelfstandig een gestructureerd leerpad doorlopen op de klaswebsite. (MEva3)
Een leerpad met taalspelletjes... op een positieve en gemotiveerde manier doorlopen
(MEmw1)

Organisatie
Nu gaan de leerlingen zelfstandig aan de slag. Ik zorg bij de oefeningen voor feedback, tips en
eventueel een uitlegfilmpje. De leerlingen kunnen telkens terugvallen op de taalweter en zo zou het
moeten lukken.

4. De leerlingen evalueren het leerpad en hun persoonlijke ervaring met behulp van een
enquête op de website (3’)
oriënteren verwerven verwerken afronden
Concrete feedback geven op het leerpad en op de ervaring ermee. (MEmw2)

Organisatie
De leerlingen evalueren nu het leerpad en hun persoonlijke ervaring (ook met de leerinhoud) via een
enquête die ik heb opgesteld op het einde van het leerpad. Op die manier krijg ik van elke leerling
een kort verslag.

Evaluatie: Evalueer hier je eigen pedagogisch, didactisch en/of organisatorisch handelen. Wat deed je goed en
waarom? Wat ging niet goed en waarom? (Denk aan voorbereiding en realisatie.) Doe een verbetervoorstel.