KULTURA ETA ARTEA ERDI AROAN

(2)
Bete hurrengo hutsuneak informazioa ateratzen
liburutik:
X. mendearen amaieratik XV. mendera, Mendebaldeko Europan Frantzian sortutako bi

estilo artistiko zabaldu ziren: arte (1)……………………….. eta arte (2)………………………...

Arkitekturan ere nabarmena izan zen erlijioaren eragina eraikin motetan. Izan ere, X.

mendearen amaieraz geroztik, elizak, katedralak eta (3)………………………...izan ziren

eraikin esanguratsuenak Europako herri eta hirietan.

 Estilo erromanikoa sortu zen lehenengo eta batez ere (4)…..…. eta (5)…………...

mendeetan zehar garatu zen.

 (6)...............mendearen amaieratik aurrera estilo gotikoa izan zen nagusi.

Lotu dagokion artearekin: erromanikoa ala gotikoa

 Hiriko artea da: (7)………………………..

 Estilo hori baliatuz eraikin ziren merkatuak, udalak eta jauregiak: (8)……………………

 XI. eta XII. mendeetan nagusitu zen: (9)………………………..

 Erromesbideetan, estilo horretako eraikinak eraiki ziren: (10)………………………..

 XII. mendearen bukaeran sortu zen: (11)………………………..

 Cluny ordenako beneditarrek estilo hori erabili zuten beren monasterioetan: (12)………

Arkitektura erromanikoaren elementuak

Aukeratu definizioei dagokien termino zuzena beheko taulatik hartuta:

 Hormari atxikitako harroina, hormak sendotzeko balio dueña: (13)………………………..

 Absidea inguratzen duen korridorea: (14)………………………..

 Forma erdizirkularreko ganga: (15)………………………..

 Eraikin baten egiturari eusten dion oinarri karratuko elementua: (16)…………………

 Gangaren bultzada kontrahormetara igortzen duten arkuak: (17)………………………..

 Gurutze latindarreko oinplanoaren beso motza: (18)………………………..

 Eraikin baten egiturari eusten dion oinarri zirkularreko elementua: (19)…………………

 Esferaerdi formako ganga: (20)………………………..

 Eraikin baten burualdean, nabearen amaieran kokaturiko egitura erdizirkularra:

(21)………………………

 Bi kanoi-ganga gurutzatzean eratzen den ganga: (22)………………………..

13 kontrapisua kontrahorma
14 girola transeptua
15 ertz-ganga kanoi-ganga
16 pilarea zutabea
17 kapitelak arbotanteak
18 transeptua girola
19 pilarea zutabea
20 kupula absidea
21 absidea transeptua
22 kanoi-ganga ertz-ganga

AUKERATU TERMINO EGOKIAK

KULTURA ETA ARTEA ERDI AROAN
(3)
Bete hurrengo hutsuneak informazioa ateratzen
liburutik:
PINTURA ERROMANIKOA ETA GOTIKOA

Pintura erromanikoa (1)……………………….. zen, eta funtzio (2)......................................zuen.

Aro hartako eskultura bezala, (3).......................................mende zegoen.

Margolanak hormetan eta (4)……………………….. egiten ziren, (5)………………………..

teknikarekin.

Gehien irudikatutako gaia (6)……………………….. zen, baita (7)........................................ere.

Giza figuren jarrera zurruna zen, formak (8)……………………….., eta (9)

……………………….. margotzen ziren. Gainera, lerro beltz batekin azpimarratutako (10)

……………………….. eta kolore (11)……………………….. polikromaturik irudikatzen

zituzten.

arkitekturaren materia freskoaren biziekin

erlijiosoa hondoko paisaiarik gabe eskematikoak naturalak
ingeradarekin ilustratzailea Amabirjina eta Haurra pantokratorra
tenperaren didaktikoa gangetan

Zer ezaugarri dagokio pintura gotikoari? Markatu “bai” ala “ez” batekin

Ez zen margotutako errataularik egiten, eskulturez osatzen ziren guztiak. (12)……

Margotutako erretaulek garrantzia handia bereganatu zuten. (13)……

Horma-pinturak garrantzia galdu zuen, teknika berriak agertu zirelako. (14)……

Horma-pinturak garrantzia galdu zuen, lehiate handiak jartzen hasi zirelako. (15)……

Erlijio-gaiak lantzen ziren, baina nekazarien eta klerikoen erretratuak ere egiten ziren. (16)

… Erlijio-gaiak lantzen ziren, baina nobleen eta burgesen erretratuak ere egiten zituzten.

(17)… Gotikoan erralismoa eta mugimendua adierazten saiatzen ziren, erromanikoko

zurruntasunetik urruti. (18)……

Gotikoko giza irudiak zurrunak ziren, erromanikoan bezala. (19)………

Eszenak oso koloretsuak ziren, eta hondo argiak ohi zituzten. (20)………
Eszenak koloretsuak ziren, eta hondoa urre-kolorekoa izan ohi zen. (21)………

Eszenen atzealdean paisaiak margotzen hasi ziren. (22)………

Erromanikoan agertzen ziren atzealdeko paisaiak margotzeari utzi zioten. (23)………

Margolanetako protagonistek ez dute sentimendurik adierazten. (24)……..

Giza figuren aurpegiek eta jarrerek haien sentimenduak adierazten dituzte. (25)………
KULTURA ETA ARTEA ERDI AROAN (4.zatia)

Gutxienez 7,5 atera behar duzu gainditzeko ariketa hau

Markatu zuzena ala okerra den testu bakoitza

(1)………………………..

(2)………………………..

(3)………………………..

(4)………………………..

(5)………………………..

(6)………………………..

(7)………………………..

(8)………………………..
Zer ezaugarri dagokio eskultura gotikoari? Ipini zuzena ala okerra erantzuteko

Eskematismoa
(9)………………………..

Erlijio-gaiak
(10)………………………..

Lerro kurbatuak
(11)………………………..

Sinbolismoa
(12)………………………..

Hieratikotasuna
(13)………………………..

Kolorerik eza
(14)………………………..

Polikromia
(15)………………………..

Naturalismoa
(16)………………………..
KULTURA ETA ARTEA ERDI AROAN (5.zatia)

Gutxienez 6,5 atera behar duzu gainditzeko ariketa hau

abside ertz-gangak gurutze kanoi-gangak Ohol-pintura

latindarrekoa
arbotanteak eskematikoak gurutze-ganga kontrahormak ojiba-arkua
arrosa-leihoa eskultura harria kontrahormak pantokratorra
bakartua
erdi-puntuko arkuak freskoa harria kristautasuna Sentimenduak
Errealismoa girola hierarkizatuta Miniaturak sinbolismoa
erretratua Gotikoak hieratikoak mugimendua transeptua
erromanikoa gurutze Hondoko Naturalismoa
latindarra paisaiak

HUTSUNEAK BETETZEKO ERABILIKO BEHARKO DUZU GOIKO TAULAN DAUDEN KONTZEPTUAK

Erdi Aroko artea

X. mendearen amaieratik XV. mendera, Mendebaldeko Europan Frantzian sortutako bi

arte- estilo zabaldu ziren: arte erromanikoa (XI. eta XII. mendeetan) eta arte gotikoa (XII.

mendearen amaieratik aurrera). Nazioarteko estiloak izan ziren, lurralde guztietan

baitzituzten ezaugarri komunak. Bi arte-estilo horiek ezaugarri komun bat zuten:

(1).......................................Artelanen helburu nagusia fededunak Jainkoagana hurbiltzea zen,

Erdi Aroan fededun gehienek ez baitzekiten ez irakurtzen eta ez idazten; horregatik, testu

sakratuak elizetan erliebe eta margolanen bidez irudikatzen hasi ziren.

Cluny ordenako beneditarrek estilo (2)……………………….. erabili zuten beren

monasterioetan. Monasterioak leku isolatuetan eraikitzen ziren, komunitateko kideak

Jainkoagana hurbiltzeko. Erromesbideetan ere eraikin ugari altxatu ziren, batez ere

Erromara eta Santiago de Compostelara zihoazen bideetan(3)........................................, aldiz,

izaera hiritar nabarmena izan zuen, XII. mendetik aurrerako hirien hazkundeak bultzatuta,

estilo hartan eraiki baitziren merkatarientzako lonjak, udaletxeak, jauregiak, katedralak, eta

unibertsitateak.
Arte erromanikoa

Arkitektura erromanikoa

 Eraikin nagusiak: elizak, katedralak eta monasterioak.

 Eraikitzeko materiala: (4)……………………….. .

 Oso horma lodiak zituzten, leiho gutxirekin. Kanpoan (5)........................................jartzen

zizkieten. Oso eraikin sendo eta trinkoak ziren, eta argi natural gutxi zuten.

 Egiturari eusteko, (6).......................................eta zutabe eta pilare handiak zituzten.

 Estalkiak: erromatarren teknikak berreskuratu zituzten eraikinak arintzeko:

(7).......................................(nabe nagusietan), (8).......................................(alboko nabeetan)

eta kupulak.

 Oinplanoa: (9)........................................,Jesus hil zen gurutzea gogorarazteko. Gurutzeko

beso luzea nabe batez edo batzuez osatuta egon zitekeen, eta (10)………………………..

batean amaitzen zen. Beso motzak (11)(………………………..) ere hainbat nabe izan

zitzakeen. Erromesbideetako elizei (12).......................................erantsi zieten, absidearen

inguratzen zuen korridore bat.

Eskultura erromanikoa:

 Funtzioa: didaktikoa eta erlijiosoa, fidelei Eskritura Santuen mezua helarazteko.

 Arkitekturara moldatzen zen: irudiak luzatu, moztu edo bihurritu egiten ziren, bete

behar zuten espaziora egokitzeko (kapitel edo tinpanoetara, adibidez).

 Giza irudiak (13)……………………….. eta (14)............................................ziren:

naturaltasunik gabe eta (15)……………………….. ageri ziren (garrantzitsuenak

handiago egiten zituzten). Jarrera zurrunetan irudikatzen zituzten, gorputza ia osorik

estaltzen zuten jantziekin.

 Adierazkortasuna eta (16)......................................, funtzio didaktikoa betetzeko.

 Polikromia, denboraren poderioz gehienek kolorea galdu badute ere.

Pintura erromanikoa:

 Funtzioa: didaktikoa eta erlijiosoa.

 Arkitekturara moldatzen zen: horma eta kupuletan egiten ziren margolanak.

 Teknika: (17)………………………...

 Gaiak: erlijiosoak. Jainkoa gogorra eta zorrotza zen. Motiborik ohikoenak: (18)

……………………….., tetramorfoaz inguratuta, eta Ama Birjina Haurra altzoan duela.

 Irudiak: eskematikoak eta lauak, jarrera zurrunetan eta aurpegiera gogorrarekin.

Pertsonaiak hierarkizatuta (garrantzitsuenak handiagoak egiten zituzten).

 Koloreak: biziak, adierazkortasuna emateko.

 Figuren ingerada lerro beltz lodi batez azpimarratuta; begiak eta eskuak nabarmenduta.

 Hondoko paisaiarik gabe, mezua baitzen garrantzitsuena.

Arte gotikoa

Arkitektura gotikoa. Ezaugarri orokorrak:

 Eraikitzeko materiala: (19)……………………….. .

 Irtenbide tekniko berritzaileak elizak handiagoak, garaiagoak eta lirainagoak izan

zitezen: (20)……………………….. eta (21)……………………….. (zubi baten modura,

gangaren bultzada kontrahormei igortzen zieten) jartzen zituzten egitura sendotzeko.

 Horma arinagoak, beiratez apaindutako leiho gehiagorekin ((22).......................................)

 Egiturari eusteko (23).......................................edo arku zorrotza erabiltzen zen.

 Estalkiak: (24)……………………….. (gurutzatutako bi ojiba-arku). Gangen pisuari ez

zioten hormek eusten, barruko pilareek baizik.

 Oinplanoa: (25)……………………….. ,baina burualde poligonalarekin, zirkuluerdi

forma-koa izan beharrean. Nabe nagusia albokoak baino zabalagoa eta garaiagoa.
Eskultura gotikoa. Ezaugarri orokorrak:

 (26)……………………….. : ezaugarririk azpimarragarriena. Errealitate-sentsazioa

transmi-titzeko, xehetasun gehiago irudikatzen ziren.

 Polikromia: eskulturei errealismo handiagoa emateko.

 Lerro kurbatuak, figurei (27).......................................emateko.

 Gaiak: erlijiosoak. Kristo gurutziltzatua (Jainko atseginagoa, pairamena adierazten

duena) eta Ama Birjina Haurrarekin. Funtzio didaktikoa zuten.

 Eskulturak ez ziren beti arkitekturara moldatzen: (28)........................................sortu zen.

Hilobiak, erretaulak eta aulkiteriak lantzen ziren.

Pintura gotikoa. Ezaugarri orokorrak:

 (29)......................................., liburuak eta katedraletako beirateak apaintzeko.

 (30)……………………….. bakartuak garrantzia hartu zuen, eta horren atzetik

margotutako erretaulak etorri ziren.

 Gaiak: erlijiosoak, baina (31).......................................ere garatu zen, nobleek eta burgesek

enkar-gatzen zituzten, haien boterea erakusteko eta etorkizunean gogoratu zitzaten.

 (32)........................................eta mugimendua bilatzen zuten. Zurruntasuna galdu zuten.

 Koloreen aberastasuna eta urre-kolorearen erabilera.

 (33).......................................sartu ziren.

 (34).......................................adierazten zituzten.