SAINT JOSEPH COLLEGE

JUNIOR HIGH SCHOOL DEPARTMENT

Maasin City, Southern Leyte

MODYUL sa ESP 10

Paano Magpakatao 10
Batayan at Sanayang Aklat sa Edukasyon sa
Pagpapakatao

Third Quarter
LLM 11

Prepared By:
ERIC LASTIMA
ESP Teacher
Dasal:
Diyos Ama, hindi po magiging madali para sa amin ang araw na ito kung wala po kayo sa
aming tabi. Gabayan ninyo kaming lahat na mag-aaral upang malinang ang aming isipan at
maunawaan ng lubos ang anumang leksiyon na itinuturo sa amin. Gabayan din naman ninyo ang
aming mga guro upang magkaroon sila ng sapat na katiyagaan upang maihatid sa mga estudyante
ang mga aral na dapat nilang ituro. Maraming salamat po. Sa ngalan ng Ama, Anak at Espiritu
Santo. Amen.

YUNIT II
Pag-unawa at Pagsasabuhay ng Makataong Kilos

ARALIN 8: Layunin, Paraan at Sirkumstansya ng Makataong

Kilos

MELCS:
Naipaliliwanag ng mag-aaral ang layunin, paraan at mga sirkumstansya ng makataong kilos.
Esp10MK-IIg – 8.1

Ang suliranin ay hadlang o sagabal sa pagkamit ng ninanais na layunin sanhi ng mga sirkumstansya na
pinagmulan mismo ng taong may suliranin o ng ibang tao. Kung titingnan sa positibong pananaw, ang problema ay isang
pagkakataong makilala o matuklsan ang sarili.

Dahil ang tao ay nilikha ng Diyos, ang makataong pagkilos ay nararapat alinsunod sa mga gabay at batayan ng
itinakda ng Tagapaglikha, ang Diyos.

Tunghayan natin kung papaano hinaharap ng tao ang ibat-ibang sirkunstansya ng buhay na makatutulong o
makakasama sa paghubog ng pagpapasiya ng tama o mali.

Unawaing Mabuti ang Pagkatuto:

Suriiin ang iyong sarili kung ikaw ay kumikilos nang tama ayon sa sumusunod na sitwasyon. Alalahanin kung
kanino ka natuto ng Gawain. Sagutin ang tsart.

Sitwasyon Dahilan Mga Pangyayaring Epekto sa Sarili at sa

Paggamit ng Hal.., Ginawa dahil gusto
Ipinagbabawal na Gamot ko ng “good-time”
Pagsusugal Ginawa dahil sa
pangangailangan ng pera
Paglalasing Ginawa dahil sa gustong
maglibang
Nakaimpluwensiya
Hal.., Nagyaya sa party
ang isang kaibigan
Isinama ng mga kaibigan
na lulong din sa sugal
Nagyaya ang mga barkada
ng inuman
Kapwa
Hal.., Nalulong at
nakapanakit ng kapwa
Nalulong sa sugal dahilan
ng pagkaubos ng pera.
Masamang kalusugan at
maaaring mapahamak o

Paninigarilyo Ginawa para pangpalipas
oras
Pag-inom ng alak Ginawa dahil sa gustong
maglibang o upang
makalimot sa mga
problema
Karahasan sa kapwa Ginawa dahil sa sobrang
galit o hindi makontrol ang
emosyon
Pagpapahayag ng Ginawa dahil gustong
masidhing damdamin maglabas ng emosyon
Kamangmangan Ginawa dahil walang
tamang pagdedesisyon
makasali sa gulo.
Naimpluwensyahan ng Masama sa kalusugan lalo
mga barkadang na sa baga.
naninigarilyo
Naimpluwensyahan ng Masamang kalusugan at
mga barkada maaaring mapahamak o
makasali sa gulo.
Maling pagpapalaki ng Magkaroon ng magulong
magulang o lumaking buhay dahil sa
mapanakit ang mga kapahamakan.
magulang
Pag-aalala ng kaibigan Maaaring maibahagi sa
kaibigan ang dinadalang
problema na siyang
magpapagaan ng
kalooban.
Walang kamuang-muang Maling mga desisyon at
sa realidad ng buhay paghihinayang sa buhay

1. KAMANGMANGAN
 SA panahon ngayon, ang kamangmangan ng mga bata ay nagagamit sa paggawa ng krimen dahil sila ay hindi
makukulong. Marahil sila ay sinamantala ng sindikato. Ang juvenile justice and welfare act of 2006 o
Republic Act 9344 ay nagbibigay-proteksyon sa mga bata. Isinaad ng batas na ito na ang bata na may edad
18 taong gulang pababa ay ligtas sa pananagutang krimenal ngunit siya ay isasailalim lamang sa programang
namamagita para sa bata tulad ng counseling and rehabilitation program.
 Juvenile delinquency o paglabag sa batas ng mga bata na nasa murang edad pa lamang o wala pa sa age of
discernment ay talamak san a sa lipunan.
2. Bisyo
 Ang problema sa pamilya ay sanhi ng hindi pagkakaunawaan, hindi magandang pag-uugali o pagkakaroon
ng mga magulang at miyembro ng pamilya. Ang paulit-ulit na paggawa ng masama ay nagiging bisyo. Ang
masamang Gawain ay nagiging bisyo kung nakakagawian at nagiging bahagi na ng buhay ng tao.
 Halimbawa, ang paninigarilyo, pag-inom, pagsusugal, pambabae o paggamit ng ipinagbabawal na gamut o
droga ay ilan lamang sa mga bisyong kinalolokohan ng tao.
2.1 Paninigarilyo
 Nagdudulot ng malulubhang sakit
2.2 Pag-inom ng Alak
 Madalas nauuwi sa sa away ang paglalasing
2.3 Pagsusugal
2.4 Pakikiapid
2.5 Paggamit ng Ipinagbabawal na Gamot
- Napakalaki ng epekto ng droga sa kaisipan ng tao. Ang hindi tama o pang-aabuso sa paggamit ng gamut
ay ipinagbabawal.

Nakapagsusuri ng kabutihan o kasamaan ng sariling pasya o kilos sa isang sitwasyon batay sa layunin,
paraan at sirkunstansiya nito. EsP10MK – IIg -8.2

3. Karahasan
  Usong- uso ang fraternity o praternidad sa kalalakihan,ito raw ay mahalaga sa buhay estudyante dahil
nagbibigay ng pakiramdam na ikaw ay may kinabibilangan o sense of belongingness.

Masidhing Damdamin

 Ito ay minsang nagtutulak sa tao sa maling direksyon. Nakakalimutan ang pagpapasiya nang tama o mali
dahil natatalo ng masidhing damdamin.

Pagkilala ng Layunin ng Makataong Pagkilos

 Ang tamang layunin ng tao ay Makita at makapiling ang lumikha sa kanya. Ang buhay ng tao ay isang
paglalakbay mula sa lupa hanggang sa buhay na walang hanggan.

Paraan upang Makamit ang Makataong Kilos:

1. Paggamit ng mapanuring pag-iisip

 Kung gugustuhin ng tao, maari siyang makagawa ng tamang pagpili at makataong pagkilos.
1.1 Isinasaalang- alang ang iba’t- ibang alternatibo
1.2 Mapanuri sa mga bagay na nakikita at nararanasan
1.3 Kumikilos at nagdedesisyon ayon sa katotohanan at katarungan

Napatutunayan na ang layunin, paraan at sirkunstansiya ay nagtatakda ng pagkamabuti o

pagkamasama ng kilos ng tao. EsP10MK – IIh – 8.3

2. Ang paggamit ng tamang konsiyensiya

 Ang konsiyensiya ay ang tagahugas kung ang isang bagay ay mabuti o masama. Ito ang pinakamalapit na
pamantayan ng moralidad.
3. Paggamit ng Kalayaan
 Ang tao ay maaaring pumili kung gagawa siya ng mabuti o masama, anu man ang kaniyang gagawin, siya
lamang ang may kalayaang gumawa at siya rin ang mananagot ditto.
3.1 Layunin ng Aksiyon
- Kumakatawan sa dahilan o sanhi, pinagmulan ng kilos. Isang halimbawa nito ay ang layunin ng pagkain
para sa nutrisyon o kalusugan.
- Layon ng May-aksiyon- kumakatawan sa mismong motibo at personal na intensiyon ng taong gumagawa
ng aksiyon.
-

Nakapagtataya ng kabutihan o kasamaan ng pasiya o kilos sa isang sitwasyong may dilemma batay sa
layunin, paraan at sikunstansiya nito. Esp10MK-IIh-8.4

4. Mga Sirkunstansiya o Pangyayari

- Mga elementong bumabalot sa kalikasan ng isang aksiyon at kaukulang pananagutan sa kilos o gawa:
- 1. Sino – tumutukoy sa taong gumawa ng akssiyon at kung minsan ay ang tumatanggap ng aksiyon.
- 2. Ano – tumutukoy sa ginagawang aksiyon at uri ng ginawa at bigat ng pananagutan ditto.
- 3. Saan – tumutukoy sa lugar na pinangyarihan ng aksiyon at mga elementong naglalarawan ditto.
 - 4. May kasama at sino ang kasama – tumutukoy sa mga taong kasama o nakilahok sa pagsasagawa ng
aksiyon.
- 5. Bakit – tumutukoy sa kadahilanan, motibo at intensiyon ng tao sa paggawa ng aksiyon.
- 6. Paano – tumutukoy sa paglalarawan ng tiyakang pamamaraan at mga gamit ng pagsasagawa ng
aksiyon o Gawain.
- 7. Kailan – tumutukoy sa oras at panahon ng pagsasagawa ng aksiyon.

Mga Paalala:

Konting paalala po. Siguraduhin na ang iyong mga papel na
ipapasa ay may pangalang nakasulat at baitang. Dapat nakasulat
rin po kung anong gawain ito. Kung nasagutan na ito lahat, paki-
staple po. Dapat ipasa ang iyong mga gawain bawat linggo.
Wag pong walain ang modyul na ito
para may mapag-aaralan ka pa lalo
pag-exam na! 

Maraming salamat.

Kumusta na?
Naisakatuparan mo ba nang maayos ang
mga gawain sa modyul na ito?
Kung oo, binabati kita!
Maaari ka nang magpatuloy sa susunod
na modyul. Kung hindi, balikan ang mga
gawaing di natapos. Katangian ng isang
mapanagutang mag-aaral ang sumangguni
at humingi ng tulong o paggabay mula
sa kaniyang kamag-aral o guro.

Mga Sangunian:

ESP 10: PAANO MAGPAKATAO (Rex Book Store)

Batayan at Sanayang Aklat sa Edukasyon sa Pagpapakatao
Mga May-akda: Twila G. Punsalan; Sylvia T. Caberio ; Myra Villa D. Nicolas ; Wima S. Reyes

EsP book, page/s 138-162

 End of Modyul 10
Prepared by: Mr. Eric Lastima
Esp Teacher
1-16-2020