1

BÀI TẬP VẬT LÝ CHẤT RẮN

A. Tinh thể chất rắn

Bài tập 1. Cobalt vô định hình có khối lượng riêng nhỏ hơn của Cobalt tinh thể
khoảng 1-2% và bằng khoảng 8.80 g/cm3. Tính cạnh của khối vuông một mô
hình Cobalt vô định hình chứa 3000 nguyên tử.

Bài tập 2. Cobalt tinh thể có cấu trúc lập phương tâm diện (fcc) với chu kỳ tinh
thể là 3.54 Ǻ. Tìm khối lượng riêng của Cobalt tinh thể, số lượng nguyên tử
chứa trong một ô cơ sở, khoảng cách trung bình nhỏ nhất giữa các nguyên tử?

Bài tập 3. Xem nguyên tử Co là quả cầu cứng bán kính 1.25 Å. Tìm hệ số nén
trong tinh thể Co (là tỷ lệ giữa tổng thể tích các quả cấu nguyên tử chứa trong ô
cơ sở và thể tích ô cơ sở).

Bài tập 4. SiO2 vô định hình có khối lượng riêng là 2.20 g/cm3. Tìm cạnh khối
lập phương chứa 3000 nguyên tử (gồm 1000 nguyên tử Si và 2000 nguyên tử
O).

B. Dao động mạng – tính chất nhiệt của vật rắn

Bài tập 1. Ý nghĩa vật lý của nhiệt độ Debye là gì? Cho các ví dụ về nhiệt độ
 Bài tập 4. SiO22 vô định hình có khối lượng riêng là 2.20 g/cm . Tìm cạnh khối
lập phương chứa
lập phương chứa 3000
3000 nguyên
nguyêntửtử(gồm
(gồm1000
1000nguyên
nguyêntửtửSiSivàvà 2000
2000 nguyên
nguyên tử tử
O).
O).

B.
B. Dao
Dao động mạng –– tính
động mạng tínhchất
chấtnhiệt
nhiệtcủa
củavật
vậtrắn
rắn

Bài tập 1.
Bài tập 1. ÝÝ nghĩa
nghĩa vật
vật lýlýcủa
củanhiệt
nhiệtđộ
độDebye
Debyelàlàgì?gì?Cho
Chocác các
ví ví
dụdụvềvề nhiệt
nhiệt độ độ
Debye
Debye cụcụ thể
thể của
của một
mộtsố sốvật
vậtliệu.
liệu.Với
Vớinhiệt
nhiệtđộđộT T thìthì nhiệt
nhiệt dung
dung
D
đẳng
đẳng tíchtích
D

tính theo Debye

tính theo Debye cócóbiểu
biểuthức:
thức:

3
3
dU T
C dU 234 Nk T
C VV 234 Nk B B
dT
dT D
D

Tìm nhiệt dung

Tìm nhiệt dung mol
mol(của
(của0101mol)
mol)Cu Cuởởnhiệt
nhiệtđộđộ2525K.K.Các
Cácsốsố liệu
liệu tương
tương ứng
ứng có có
thể tìm trong
thể tìm trong tài
tài liệu.
liệu. Lưu
Lưu ý:ý: NN-là
-làsốsốnguyên
nguyêntửtửcủa củahệ,hệ,k k là làhằng
B
B
hằng
số số
Boltzmann.
Boltzmann.

Bài tập 2.
Bài tập 2. Chứng
Chứng minh
minhrằng
rằngbiểu
biểuthức
thứcnăng
nănglượng
lượngtrung
trungbình
bình của
của hệhệ
daodao động
động
tử cổ điển
tử cổ điển có
có thể
thể viết
viếtdưới
dướidạng:
dạng:

2 (ln ZZ) )
dd(ln
2
EE kkBBTT
dT
dT
 thể tìm trong tài liệu. Lưu ý: N -là số nguyên tử của hệ, kB là hằng số
Boltzmann.

Bài tập 2. Chứng minh rằng biểu thức năng lượng trung bình của hệ dao động
tử cổ điển có thể viết dưới dạng:

2 d (ln Z )
E k BT
dT
2
Trong đó, tích phân trạng thái được tính theo hệ thức:
E ( p ,q )

k BT
Z e dpdq

CuuDuongThanCong.com https://fb.com/tailieudientucntt
Với p , q lần lượt là xung lượng và toạ độ của dao động tử.

Bài tập 3. Tốc độ trung bình của sóng âm trong chất rắn là 5 10 cm/s. Tìm độ 5

lớn quảng đường tự do trung bình của phonon trong tinh thể NaCl. Biết rằng ở
273 K thì nhiệt dung dao động mạng của NaCl là 0 , 45 cal/(cm3.độ)
K) và độ dẫn
nhiệt là 0,17 cal/(cm.độ).
K). Cho nhận xét kết quả tìm được?

C. Khí điện tử tự do trong kim loại

Bài tập 1. Đồng có khối lượng riêng là 8,94 g/cm3. Xem như mỗi nguyên tử Cu
 ĐỀ THI GIỮA KỲ
Môn học: Vật lý chất rắn
Lớp: KU13BVLY
Thời gian làm bài 90 phút
(Sinh viên được dùng tài liệu - Đề mở)

Câu 1. Cobalt tinh thể có cấu trúc lập phương tâm mặt (fcc) với cạnh của khối lập
phương cơ sở là 3,54 Ǻ, xem các nguyên tử Co là các quả cầu cứng có bán kính 1,25 Å.
Tìm khối lượng riêng của Cobalt tinh thể? Tìm hệ số nén trong tinh thể Cobalt (là tỷ số
giữa tổng thể tích các quả cầu nguyên tử trong ô cơ sở và thể tích ô cơ sở) (2đ)

Câu 2. Vì sao ở vùng nhiệt độ gần 0 K thì nhiệt dung của chất cách điện lại giảm theo T3
trong khi nhiệt dung của chất dẫn điện lại giảm theo T? Vì sao thuyết nhiệt dung cổ điển
lại đúng cho vùng nhiệt độ cao và không đúng cho vùng nhiệt độ thấp? (2đ)

Câu 3. Thuyết Drude-Lorenz và hạn chế? Sai lầm cơ bản của thuyết Drude-Lorenz là gì?
(2đ)

Câu 4. Hạn chế của thuyết khí điện tử tự do của Sommerfield? Vì sao khi nén vật liệu
dưới áp suất cao thì các tính chất dẫn điện và dẫn nhiệt của vật liệu có thể thay đổi ?(2đ)
(2đ)

Câu 5. Tốc độ Fermi của electron trong Li là 1,31.108 cm/s . Tìm mức Fermi tương ứng
từ đó suy ra nhiệt độ Fermi? Tìm nhiệt dung của khí electron trong 1 mol kim loại Li ở
nhiệt độ 10 K và hệ số (2đ)
Khí điện tử tự do trong kim loại
• Bài tập 1. Đồng có khối lượng riêng là 8.94 g/cm3. Xem như mỗi nguyên
tử Cu ở trạng thái kim loại cho 01 electron dẫn. Tìm thời gian hồi phục,
độ linh động của điện tử và độ dẫn điện của của Cu?
• Bài tập 2. Tốc độ của electron ở mức Fermi của Li là 1.31 x 108 cm/s.
Tìm mức Fermi tương ứng? Nhiệt độ Fermi? Nhiệt dung mol của khí
electron trong Li ở nhiệt độ 10 K, từ đó suy ra hệ số trong biểu thức nhiệt
dung electron tương ứng?
 ứng?

Bài tập 3. Năng lượng Fermi ở nhiệt độ 0 K được tính theo hệ thức:

2
h
• Bài tập 3: Năng lượng E Fermi
F
(0 ) ở nhiệt
(3 N độ
) 0 K được tính theo hệ thức:
2 2 /3

ℏ% 2m
!" = &' 3) *& &/, , n là mật độ điện tử dẫn.
Tìm mức Fermi của đồng (tìm đọc thêm tài liệu để hiểu biểu thức)? Một cách
gần đúng, mức Fermi ở nhiệt độ cao hơn xem như bằng giá trị tính theo hệ thức
này. Tính nhiệt độ Fermi và tốc độ Fermi của electron trong Cu ứng với giá trị
mức Fermi tìm được ở trên?

Bàitập
Bài tập4.4.ỞỞápápsuất
suấtnào
nàotrong
trong
khíkhí quyển,
quyển, mộtmột chất
chất khíkhí lý tưởng
lý tưởng đơnđơn
nguyên tử
nguyên
có mật độtửnguyên
có mậttử độbằng
nguyênmật tử
độbằng mật độ electron
các electron dẫn trongdẫn
Cu trong Cuđộở 300 K?
ở nhiệt
nhiệt
(có thểđộ 300dữ
dung K?liệu
(cóbàithểtập
sử1).
dụng dữ liệu trong Bài tập 1).

D. Chất bán dẫn

Bài tập 1. Tìm xác suất để trạng thái có năng lượng cao hơn mức Fermi 0,10eV
bị chiếm bởi electron ở nhiệt độ 300 K? Một chất bán dẫn tinh khiết có độ rộng
vùng cấm là 2,5 eV. Tìm xác suất để mức đáy vùng dẫn bị chiếm bởi electron ở
 có mật độ nguyên tử bằng mật độ các electron dẫn trong Cu ở nhiệt độ 300 K?
(có thể dung dữ liệu bài tập 1).

D. Chất bán dẫn

Chất bán dẫn
Bài tập 1. Tìm xác suất để trạng thái có năng lượng cao hơn mức Fermi 0,10eV
bị chiếm bởi electron ở nhiệt độ 300 K? Một chất bán dẫn tinh khiết có độ rộng3
vùng cấm là 2,5 eV. Tìm xác suất để mức đáy vùng dẫn bị chiếm bởi electron ở
cùng nhiệt độ? Xác suất để mức đỉnh vùng hóa trị bị chiếm bởi lỗ trống ở cùng
nhiêt độ?
CuuDuongThanCong.com https://fb.com/tailieudientucntt
Bài tập 2. Chứng minh rằng tổng xác suất bị chiếm bởi electron ở 02 mức năng
lượng cách đều trên/dưới mức Fermi một khoảng năng lượng như nhau luôn
bằng 1 và không phụ thuộc nhiệt độ?

Bài tập 3. Chứng minh rằng ở nhiệt độ phòng (300 K), năng lượng chuyển
động nhiệt đủ để cung cấp cho electron trong bán dẫn tạp chất donor chuyển
lên mức đáy vùng dẫn?

E. Từ tính
 Bài tập 3. Chứng minh rằng ở nhiệt độ phòng (300 K), năng lượng chuyển
động nhiệt đủ để cung cấp cho electron trong bán dẫn tạp chất donor chuyển
lên mức đáy vùng dẫn?

E. Từ tính
Từ tính
Bài tập 1. Một electron quay quanh hạt nhân trong nguyên tử trên quỹ đạo tròn
bán kính r với vận tốc là v. Xác định biểu thức tính moment từ của electron
theo cơ học cổ điển?

Bài tập 2.2.Tìm

Bài tập Tìmgiágiátrịtrịmoment
moment từ từ
củacủa nguyên
nguyên tử FetửởFe ở nhiệt
nhiệt độ 0Kđộvàxác
300Kđịnh (ví tài
trong dụ:
0K
liệu.hay
Suy300 K)từtrong
ra độ hóa cực tài liệu. Suy01ramol
đại của độ Fe
từ ởhóa cựcđộđại
nhiệt của ứng
tương 01 mol(khisắt ở nhiệt
toàn bộ cácđô
tương
momentứng (khiđược
từ đều toànxếpbộsong cácsong
monment
và cùngtừhướng).
đều được
Làm xếp
tươngsong song
tự cho vàsocùng
Ni và
sánh? Làm tương tự cho Ni và so sánh?
hướng)?