7472616a63652e3138373134ra 11

0
Методи на
испитување во
подготовка на
минерални суровини
Проф. д-р Мирјана Голомеова Доц. д-р Афродита Зенделска
Практикум
Мирјана Голомеова; Афродита Зенделска
МЕТОДИ НА ИСПИТУВАЊЕ ВО ПОДГОТОВКА НА МИНЕРАЛНИ
СУРОВИНИ
Автори:
проф. д-р Мирјана Голомеова
доц. д-р Афродита Зенделска
МЕТОДИ НА ИСПИТУВАЊЕ ВО
ПОДГОТОВКА НА МИНЕРАЛНИ СУРОВИНИ
Рецензенти:
проф. д-р Борис Крстев
проф д-р Благој Голомеов
Лектор:
Вангелија Цавкова
Техничко уредување:
Издавач:
Универзитет „Гоце Делчев“ - Штип
Објавено во е-библиотека:
https://e-lib.ugd.edu.mk/862
CIP - Каталогизација во публикација

Национална и универзитетска библиотека "Св. Климент Охридски", Скопје
549.08:622.3.02(075.8)(076)
ГОЛОМЕОВА, Мирјана
Методи на испитување во подготовка на минерални суровини [Електронски извор] / Мирјана Голомеова, Афродита
Зенделска. - Штип : Универзитет 'Гоце Делчев"-Штип, Факултет за природни и технички науки, 2019
Начин на пристап (URL): https://e-lib.ugd.edu.mk/862. - Текст во PDF формат, содржи 59 стр., илустр. - Наслов преземен од
екранот. - Опис на изворот на ден 01.11.2019
ISBN 978-608-244-670-7
1. Зенделска, Афродита [автор]
а) Методи на испитување - Минерални суровини - Рударство - Високошколски учебници - Вежби COBISS.MK-ID
111492618
УНИВЕРЗИТЕТ „ГОЦЕ ДЕЛЧЕВ“ – ШТИП
ФАКУЛТЕТ ЗА ПРИРОДНИ И ТЕХНИЧКИ НАУКИ

МЕТОДИ НА ИСПИТУВАЊЕ ВО ПОДГОТОВКА НА

МИНЕРАЛНИ СУРОВИНИ
Штип, 2019
ПРЕДГОВОР
Рецензираниот практикум „Методи на испитување во подготовката на минерални

суровини“ е наменет за студентите од II година на Институтот за рударство при Факултетот
за природни и технички науки и напишан е во согласност со Наставниот план и програмата
за предметот Методи на испитување во подготовката на минерални суровини, со фонд на
часови (2+1+1). Авторите се потрудија преку овој практикум да им помогнат на студентите
при вежбањето на материјата која се изучува, но истовремено може да им послужи и како
стручна литература на инженерите во погоните за подготовка на минерални суровини, во
научно истражувачките и проектантските организации. Посебна благодарност авторите им
изразуваат на рецензентите проф. д-р Борис Крстев и проф. д-р Благој Голомеов, кои со
своите забелешки придонесоа овој практикум да биде изработен во оваа форма и
прилагоден за потребите на оние за кои е наменет.
Од авторите
Содржина
ВЕЖБИ БР. 1 - БИЛАНС НА МЕТАЛ И МИНЕРАЛ ........................................................................... 7
ВЕЖБИ БР. 2 - СРЕДНА РЕПРЕЗЕНТАТИВНА ПРОБА ............................................................... 22
ВЕЖБИ БР. 3 - ВЛАГА ........................................................................................................................... 28
ВЕЖБИ БР. 4 - СИТОВА АНАЛИЗА ................................................................................................... 30
ВЕЖБИ БР. 5 - СЕДИМЕНТАЦИСКА АНАЛИЗА ............................................................................. 34
ВЕЖБИ БР. 6 - РАЦИОНАЛНА АНАЛИЗА ........................................................................................ 38
ВЕЖБИ БР. 7 - ПЛИВА - ТОНЕ АНАЛИЗА ....................................................................................... 49
ВЕЖБИ БР. 8 - СТЕПЕН НА ОСЛОБОДЕНОСТ НА МИНЕРАЛ .................................................. 56
Вежби бр. 1 Биланс на метал и минерал
ВЕЖБИ БР. 1 - БИЛАНС НА МЕТАЛ И МИНЕРАЛ
При концентрацијата на руда и чистењето на јаглен, суровината (руда или јаглен)

се раздвојува во производи кои ги карактеризираат одредени технолошки
показатели кои служат за контрола на процесот и технолошко-економска оценка за
успешноста на процесот, односно изработка на биланси (биланси на концентрација
на рудата и биланс на чистење на јагленот). При тоа, ги користиме следните ознаки:
R - маса на влезна руда, t;

K - маса на концентрат, t;
J - маса на јаловина, t.
r - содржина на корисна компонента во влезната руда, %;

k - содржина на корисна компонента во концентратот, %;
ј - содржина на корисна компонента во јаловината, %.
R=K+J
R∙r=K∙k+J∙j
Mk - масено искористување на концентратот, %

K
Mk =  100
R
Mј - масено искористување на јаловината, %

J
Mј =  100
R
100 = Мk + Мј
100 ∙ r = Мk ∙ k + Мј ∙ j
r− j
Mk =  100
k− j
Ik - искористување (распределба) на корисната компонента во концентратот, %

K k M k
Ik =  100 или Ik = k  100
Rr 100  r
Iј - искористување (распределба) на корисната компонента во јаловината, %

Jj Mj j
Iј =  100 или Iј =  100
Rr 100  r
100 = Ik + Iј
k (r − j ) k
Ik =  100 или Ik = M k 
r (k − j ) r
7
k
nc - степен на концентрација nc =
r
R 100
nr - степен на редукција nr = =
K Mk
Табеларен приказ на технолошките показатели:
a) Пресметување на искористување на металот преку односот на масата на

металот:
M (t )  Me(%)
Производи M (t) M (%) Me (%) 100 I (%)
Влезна Rr
руда R 100 r 100 100
K k
Концентрат K Mk k 100 Ik
Jj
Јаловина J Mj j 100 Ij
б) Пресметување на искористување на металот преку односот број на единица

метал:
Производи M (t) M (%) Me (%) M % ˣ Me % I (%)

Влезна
руда R 100 r 100 ∙ r 100
Концентрат K Mk k Mk ∙ k Ik
Јаловина J Mj j Mj ∙ j Ij
M (t) - маса на производите,

M (%) - масено искористување,
Me (%) - содржина на метал,
M % ∙ Me % - број на единици метал,
M (t )  Me(%)
- маса на металот во t,
100
I (%) - искористување на метал.
8
Задача 1 - Во погон за минерална технологија со капацитет 3600 t/ден, се

концентрира железна руда која содржи 35,11 % Fe. При концентрација се добива
1836 t концентрат кој содржи 65 % Fe и 1764 t јаловина со 4 % Fe. Да се пресметаат
технолошките показатели.
a) Пресметување на искористување на металот преку односот на масата на

металот:
Масеното искористување е:
K 1836 J 1764
Mk =  100 =  100 = 51% Mј =  100 =  100 = 49%
R 3600 R 3600
Масата на металот во К = 1836 ∙ 0,65 = 1193,40 t
Масата на металот во J = 1764 ∙ 0,04 = 70,56 t
Масата на металот во R = 3600 ∙ 0,3511 = 1263,96 t
Искористувањето е:
K k 1860  0.65 1193.40
Ik =  100 =  100 =  100 = 94,4 %
Rr 3600  0.3511 1263.96
Jj 1764  0.04 70.56
Iј =  100 =  100 =  100 = 5,6 %
Rr 3600  0.3511 1263.96
M (t )  Me(%)
Производи M (t) M (%) Me (%) 100 I (%)
R 3600 100 35,11 1263,96 100
К 1836 51 65,00 1193,40 94,4
Ј 1764 49 4,00 70,56 5,6
б) Пресметување на искористување на металот преку односот број на

единица метал:
Mk k 51  65 3315
Ik =  100 =  100 =  100 = 94,4 %
100  r 100  35.11 3511
Mj j 49  4 196
Iј =  100 =  100 =  100 = 5,6 %
100  r 100  35.11 3511
Производи M (t) M (%) Me (%) M % ˣ Me% I (%)
R 3600 100 35,11 3511 100
К 1836 51 65,00 3315 94,4
Ј 1765 49 4,00 196 5,6
9
Задача 2 - Со концентрација на антимонска руда која содржи 2 % Sb, се добива

концентрат со 58 % Sb и јаловина со 0,1 % Sb. Да се пресмета масеното
искористување на производите од концентрацијата и распределбата на антимонот
во истите.
r− j 2 − 0.1
Mk =  100 =  100 = 3.28%
k− j 58 − 0.1
M j = 100 − M k = 100 − 3.28 = 96 .72 %
Распределбата е:
k (r − j ) k 58
Ik =  100 = M k  = 3.28 = 95.16%
r (k − j ) r 2
I j = 100 − I k = 100 − 95 .16 = 4.84 %
k 58
Степен на концентрација nc = = = 29
r 2
R 100 100
Степен на редукција nr = = = = 30.48
K M k 3.28
Производи M (%) Sb (%) M % ˣ Sb % I (%)
R 100 2 200 100
К 3.28 58 190.3 95.16
Ј 96.72 0.1 9.7 4.84
10
Задача 3 - Во погон за минерална технологија со капацитет 3856 t/ден, се

концентрира бакарна руда. При концентрација се добива 119,54 t концентрат кој
содржи 24,5 % Cu и 3736,46 t јаловина со 0,08 % Cu. Да се пресмета масеното
искористување, содржина на метал во влезот и искористување на металот.
K 119.54
Mk =  100 =  100 = 3.1%
R 3856
J 3736.46
Mј =  100 =  100 = 96.9%
R 3856
Содржината на метал во влезот е:
100 ∙ r = Мk ∙ k + Мј ∙ j
𝑴𝒌 ⋅ 𝒌 + 𝑴𝒋 ⋅ 𝒋 𝟑. 𝟏 ⋅ 𝟐𝟒. 𝟓 + 𝟗𝟔. 𝟗 ⋅ 𝟎. 𝟎𝟖
𝒓= = = 0. 𝟖𝟑𝟕 %
𝟏𝟎𝟎 𝟏𝟎𝟎
Искористувањето е:
Mk k 3.1  24.5
Ik =  100 =  100 = 90,7 %
100  r 100  0.83
Mj j 96.9  0.08

Iј =  100 =  100 = 9,3 %
100  r 100  0.83
Производи M (t) M (%) Cu (%) M % ˣ Cu % I (%)
R 3856.00 100 0.837 83.70 100
К 119.54 3.1 24.50 75.95 90.7
Ј 3736.46 96.9 0.08 7.75 9.3
11
Задача 4 - Изработете комплетен биланс на флотациска концентрација на бакарна

руда, ако се познати следните показатели: 4000 t преработена руда; масено
искористување на концентратот 1.27 %; квалитетот на концентратот е 18.5 % Cu,
28.5 g/t Au 29.30 g/t Ag; јаловината содржи 0.05 % Cu, 0.27 g/t Au 0.70 и g/t Ag.
Производи M (t) М (%) Cu (%) Au (g/t) Ag (g/t)
R 4000
K 51 18.5 28.5 29.30
J 0.05 0.27 0.70
12
Задача 5 - Со концентрација на 1000 t оловно-цинкова руда се добива 41 t оловен

концентрат кој содржи 72,1 % олово и 1,4 % цинк и 82 t цинков концентрат кој содржи
50 % цинк и 0,7 % олово. Квалитетот на јаловината е 0,1 % олово и 0,15 % цинк. Да
се изработи комплетен биланс. (Пресметаните вредности се означени Bold).
Производ M (t) M (%) Pb(%) Zn (%) M%ˣPb% M%ˣZn% I Pb % I Zn %

и
R 1000 100 3.01 4.29 301.35 428.9 100 100
КPb 41 4.1 72.1 1.4 295.61 5.74
KZn 82 8.2 0.7 50 5.74 410
J 877 87.7 0,1 0,15 8.77 13.16
J = R-(KPb+KZn) = 1000 - (41 + 82) = 877 (t)
Масените искористувања на концентратите (концентрат на олово и концентрат на цинк) и

на јаловината се:
𝐾𝑃𝑏 41
𝑀𝐾𝑃𝑏 = × 100 = × 100 = 4.1 %
𝑅 1000
𝐾𝑍𝑛 82
𝑀𝐾𝑍𝑛 = × 100 = × 100 = 8.2 %
𝑅 1000
Ј 877
𝑀Ј = × 100 = × 100 = 87.7 %
𝑅 1000
или
𝑀𝐽 = 100 − (𝑀𝐾𝑃𝑏 + 𝑀𝐾𝑍𝑛 ) = 100 − (4.1 + 8.2) = 87.7 %
Содржината на Pb и на Zn во влезната руда се пресметува:
100 ˣ rPb = 4.1 ˣ 72.1 + 8.2 ˣ 0.7 + 87.7 ˣ 0.1 = 295.61 + 5.74 + 8.77 = 310.12
310.12
𝑟𝑃𝑏 = = 3.10 %
100
100 ˣ rZn = 4.1 ˣ 1.4 + 8.2 ˣ 50 + 87.7 ˣ 0.15 = 5.74 + 410 + 13.16 = 428.9
13
428.9
𝑟𝑍𝑛 = = 4.29 %
100
Искористувањето на Pb и Zn за секој од производите се пресметува:
4.1 × 72.1 295.61

𝐼𝑃𝑏/𝐾𝑝𝑏 = × 100 = × 100 = 95.32 %
100 × 3.10 310.12
8.2 × 0.7 5.74

𝐼𝑃𝑏/𝐾𝑍𝑛 = × 100 = × 100 = 1.85 %
100 × 3.10 310.12
87.7 × 0.10 8.77

𝐼𝑃𝑏/𝐽 = × 100 = × 100 = 2.83 %
100 × 3.10 310.12
4.1 × 1.4 5.74

𝐼𝑍𝑛/𝐾𝑝𝑏 = × 100 = × 100 = 1.34 %
100 × 4.29 428.9
8.2 × 50 410
𝐼𝑍𝑛/𝐾𝑍𝑛 = × 100 = × 100 = 95.59 %
100 × 4.29 428.9
87.7 × 0.15 13.16

𝐼𝑍𝑛/𝐽 = × 100 = × 100 = 3.07 %
100 × 4.29 428.9
14
Задача 6 - Пресметајте ги технолошките показатели и прикажете го табеларно

билансот според податоците дадени во следната табела за оловно-цинкова руда.
Станува збор за колективно флотирање на олово-цинковите минерали.
Производи M (%) Pb (%) Zn (%) Ag (g/t)
R 100 3.78 31.2
КК/Pb-Zn 10.75 32.93 25.92

7.0
J 0.15
15
Задача 7 - Флотациската концентрација на оловно-цинкова руда опфаќа:

селективно флотирање на дел од оловните минерали, колективно флотирање на
оловно-цинковите минерали и селективно флотирање на пиритот. Пресметајте ги
параметрите кои не се дадени во табелата.
Производи M (%) Pb (%) Zn (%) S (%)

3.16 2.18 7.50
R
3.20 70 2.00 9.50
КPb
4.70 13.50 41.00 35.0
KКPb-Zn
7.00 0.41 0.45 48.0
KFeS2
16
Задача 8 - Да се пресмета содржината на Cr2O3 во вкупниот концентрат и во

влезната руда, како и искористувањето на Cr2O3 во сите производи, ако се познати
дадените податоци:
Производи M (%) Cr2O3 (%) M % ˣ Cr2O3 % I (%)
R
44.27 45.30
К1 (-120+6.0mm)
18.52 51.75
К2 (-6.0+0.5mm)
8.25 52.02
К3 (-0.5+0.1mm)
4.83 57.38
К4 (-0.3+0.1mm)
4.63 52.15
К5 (-0.1+0.0mm)
19.50 9.40
Ј
ΣK
Масеното искористување на збирниот концентрат треба да се пресмета на

следниот начин:
ΣMK = MK1 + MK2 + MK3 + MK4 + MK5
Потоа треба да се пресмета број на единици корисна компонента:
Σ Mk % ˣ Cr2O3 % = MK1 % ˣ Cr2O3 % + MK2 % ˣ Cr2O3 % + MK3 % ˣ Cr2O3 %+ MK4 % ˣ

Cr2O3 % + MK5 % ˣ Cr2O3 %
Содржината на Cr2O3 % во вкупниот (збирен) концентрат се пресметува:
𝛴𝑀𝐾 % · 𝐶𝑟2 𝑂3 %
𝐶𝑟2 𝑂3 =
𝛴𝑀𝐾 %
За да се најде содржината на Cr2O3 % во влезната руда треба да се пресмета број

на единици метал во влезна руда (збир на број единици метал од сите производи)
и да се подели со масеното учество на влезната руда (збир на масено
искористување за сите производи т.е. 100 %).
Пресметувањето на искористувањето на Cr2O3 % во секој производ е веќе познато.
17
Задача 9 - Со концентрација на 2000 t/ден магнетитно-хематитна руда, фабриката

произведува 600 t магнетитен концентрат кој содржи 65 % Fe и 400 t хематитен
концентрат кој содржи 58 % Fe. Да се пресмета колкава е средната количина во
влезната руда, колкаво е масеното искористување на влезниот концентрат, колкава
е содржината на железо во јаловината и колкава е распределбата на Fe во секој
концентрат одделно како и во заедничкиот концентрат, ако се знае дека во
суровината има 30 % магнетит и 20 % хематит.
Производи M (t) M (%) Fe (%) M % ˣ Fe % I (%)
R 2000 100 100
К1 600 30 65
К2 400 20 58
К1+К2
K1 – магнетит Fe3O4 (72.5 % Fe),

K2 – хематит Fe2O3 (70 % Fe).
18
Задача 10 - Во постројка за минерална технологија се преработува 1000 t руда со

8 % влага и се добива концентрат со 79 % Pb и јаловина со 0,2 % Pb. Масеното
искористување на концентратот е 10, 2 %. Да се пресмета масата на концентратот
и јаловината во t/ден, содржината на Pb во влезот и распределбата на Pb.
Производи M (t) M (%) Pb (%) M % ˣ Pb % I (%)
19
Задача 11 - Во рудата се наоѓа 8% Zn во облик на ZnS. Со флотациска

концентрација се добива концентрат кој содржи 58 %Zn при масено искористување
12%. Да се прикаже комплетен биланс на минерал. Сфалеритот содржи 67,06 % Zn
и 32,94 % S.
Производи M (%) ZnS (%) M % ˣ ZnS % I (%)
R 100 11.92 1192 100
К 12 86.49 1037.88 87.07
Ј 88 1.75 154.12 12.93
100 : 67,06 = x : 8
x = 800 / 67.06
x = 11.92 % ZnS во рудата
100 : 67,06 = x : 58
x = 5800 / 67.06
x = 86,49 % ZnS во концентратот
100 ∙ r = Мk ∙ k + Мј ∙ j
100 ∙ 11,92 = 12 ∙ 86,49 + 88 ∙ j
ј = 1,75 %
20
Задача 12 - Со концентрација на бакарна руда се добива 3700 t/ден јаловина која

содржи 0,1 % Cu и концентрат кој содржи 25 % Cu. Степенот на редукција е 32.
Изработете комплетен биланс на концентрација.
Производи M (%) Cu (%) M % ˣ Cu % I (%)
21
Вежби бр. 2 Средна репрезентативна проба
ВЕЖБИ БР. 2 - СРЕДНА РЕПРЕЗЕНТАТИВНА ПРОБА
Едно од посебно значајните прашања при обработката на пробата, е одредувањето

на оптималната тежина на пробата во пооделните фази на скратување. На овој
проблем имаат работено многу истражувачи, со цел нехомогеноста на пробата да
се опфати со равенка која би гарантирала репрезентативност на пробата.
Една од најмногу применуваните равенки во минералната технологија е Ричард-

Чечотовата, која гласи:
Qmin = k  d max
2
;
Qmin - минимална (неопходна) тежина на пробата, kg;

dmax - среден дијаметар на најкрупните парчиња во пробата, mm;
k - Ричардова константа; 0.25 - 20.
Вредноста на коефициентот k се зема од табелата:
Карактеристики на суровината Вредност на к

Содржина Рамномерност
Категорија Големина на Гранична Средна
на корисни на
зрната вредност вредност
компоненти оруднувањето
Многу Многу Микроскопски до
I 0.16 - 0.40 0.25
сиромашна рамномерно субмикроскопски
II Сиромашна Рамномерно Многу ситни 0.40 - 1.50 1.00
Средно
III Рамномерно Ситни 1.50 - 3.00 1.80
богата
Средно
IV Нерамномерно Средни 3.00 - 6.00 4.50
богата
V Богата Нерамномерно Крупни 6.00-15.00 10.00
Многу Многу
VI Многу крупни 15.0-24.0 20.00
богата нерамномерно
За одредување на минималната тежина на пробата, Демонд и Халфердал ја

предложиле следната равенка:
Q = k  d, kg;
Q - минимална тежина на пробата, kg;

k - коефициент кој зависи од природата на суровината и потребната
точност на опробувањето;
d - среден дијаметар на најкрупните парчиња во пробата, mm;
 - степен кој зависи, пред сè од големината на пробата и хомогеноста на
материјалот.
22
Вредностите за k и  се определуваат експериментално при земањето на

примарната проба од наоѓалиштето, од откопаната суровина или од производот на
концентрацијата. При тоа можат да се користат податоците од следната табела.

Карактеристики на
k За проби со мала За индустриски
суровината
тежина проби
Многу рамномерна
0.05 2.0 -
минерализација
Рамномерна
0.10 2.0 -
Нерамномерна
0.20 2.0 1.8
Черненко ја предложил следната равенка за одредување на минималната тежина

на репрезентативната проба:
Q = k  d, kg;
d - среден дијаметар на најкрупните парчиња во пробата, mm;

k - коефициент кој има вредност од 1 - за рамномерна и
1,5 - за нерамномерна минерализација.
Оваа равенка може да се користи при издвојувањето на проби од јаглен за

раслојување во тешки течности.
23
Задача 1 - За да се види можноста за подобрување на технолошките резултати

издвоена е примарна проба од лентата која ја храни мелницата. Максимална
крупност на зрната во пробата е 10 mm. Рудата е сиромашна и рамномерно
оруднета со многу ситно микроскопска до субмикроскопска минерализација.
Издвоената проба тежи 120 kg. Сите лабораториски обиди на флотирање ќе се
вршат на проби со тежина од 1 kg. Прикажете шема за скратување на пробата.
Qneto = 120 kg Qmin = k  d max

2
ГГГ=10mm Qmin = 1  10 2 = 100kg

k=1 Qneto > Qmin  пробата е репрезентативна
Qneto  Qmin
24
Задача 2 - Примарна проба на јаглен со ГГГ=80 mm се зема од транспортна лента,

при што Qneto = 2600 kg . Цел на испитувањето е да се утврди можноста за чистење
на јагленот од јаловината со класи -80+60, -60+20, -20+10, -10+5, -5+1 и -1+0 mm.
Qneto = 2600 kg Qmin = k  d

ГГГ=80mm k=1,5 Qmin = 1,5  80 = 120kg
Qneto  Qmin Qneto > Qmin  пробата е репрезентативна
25
Задача 3 - Земена е проба од транспортната лента со ГГГ=12 mm. За

лабораториски испитувања се потребни неколку проби од по 1 kg. Коефициентот
k=1. Да се прикаже шема на скратување на пробата користејќи ја Ричард-
Чечотовата формула.
26
Задача 4 - Земена е проба од транспортната лента што ја храни мелницата.

Пробата тежи 400 kg и е со ГГГ=10 mm. За лабораториски испитувања се потребни
неколку проби од по 1 kg. Коефициентот k=2. Да се прикаже шема на скратување
на пробата користејќи ја Ричард-Чечотовата формула.
27
Вежби бр. 3 Влага
ВЕЖБИ БР. 3 - ВЛАГА
Во минералната технологија се одредува содржината на груба или јамска влага и

хигроскопна влага.
Грубата или јамска влага се одредува непосредно по земањето на примарната

пробата од наоѓалиштето. Кога примарната проба ќе се истури на платото, од
неколку места со помош на лопата се зема помала количина. Таа се става во еден
сад, се мери и остава да се суши на собна температура, до константна тежина -
разликата во губитокот на тежината помеѓу две последователни мерења, не е
поголема од 0.05 грама по килограм почетна тежина. Разликата во тежина, пред и
после сушењето, ја претставува грубата или јамска влага и се пресметнува по
формулата:
Q1 − Q 2
V=  100
Q1
каде е;
V - содржината на влага во %;
Q1 - тежина на пробата пред сушењето, kg;
Q2 - тежина на пробата после сушењето, kg.
Хигроскопната влага се одредува на проба од која е отстранета грубата влага.

Пробата се уситнува до крупност 100 % -0.2 mm и со помош на нож или шпакла се
издвојат 1 - 2 грама. Материјалот се мери и се става во сушарница на температура
од 100 - 1100C во времетраење од два часа. После тоа, пробата од сушарница се
внесува во ексикатор и се лади 15 минути. Потоа повторно се суши 30 минути и се
лади 15 минути. Конечно пробата се мери и од разликата во тежините, пред и после
сушењето, се пресметнува содржината на хигроскопна влага.
Вкупната влага во пробата претставува збир на груба или јамска и хигроскопна

влага. Во оваа влага влегуваат сите води кои се наоѓаат во пробата, а чие
отстранување не го менува хемискиот состав на минералите и суровината во
целина.
Хемиската анализа се изведува на проба исушена на 100 - 1100C, односно после

отстранувањето на вкупната влага. Содржината на истите компоненти во влажната
проба може да се пресмета по формулата:
CS (100 − V)
CV =
100
при што е:
CV - содржина на компонентите во влажната проба, %;
CS - содржина на компонентите одредена со хемиска анализа, %;
V - содржина на вкупна влага, %.
28
Вежби бр. 3 Влага
Задача 1 - Колку изнесува содржината на грубата влага ако масата на суровината

пред сушењето изнесува 2000 g или 2 kg, а после сушењето 1800 g.
Q1 − Q2 2000 − 1800
V=  100 =  100 = 10%
Q1 2000
Задача 2 - Ако од хемиска анализа е добиено дека содржината на Cu = 1,2 %

одредете ја содржината на Cu во влажна руда ако содржината на влагата е 12 %.
Cs  (100 − V ) 1,2  (100 − 12)

Cv = = = 1,056%
100 100
Cv - содржина на компонента во влажна проба;

Cs - содржина на компонента добиена од хемиска анализа;
V - содржина на влага во %.
29
Вежби бр. 4 Ситова анализа
ВЕЖБИ БР. 4 - СИТОВА АНАЛИЗА
За одредување на гранулометрискиот состав на дадена проба се користат: ситова,

седиментациска, микроскопска и анализа со ласерен гранулометар.
Ситовата анализа е една од многу често применуваните анализи во минералната

технологија. Се користи, за класирање на суровината во готови производи, за
контрола на процесот на уситнување на суровината, во рамките на лабораториски
испитувања, во научноистржувачката работа, итн.
Ситовата анализа претставува процес на раздвојување на пробата на класи со

различна крупност, со помал или поголем распон, со помош на сита.
Задача 1 - Табеларно и графички да се прикаже гранулометрискиот состав на

дадената проба со тежина 300 g. Да се прочита отсевот и просевот на ситата: 1.651,
0.589, 0.147 и 0.074 и да се пресмета колку проценти руда има со крупност -
3.327+0.208 и -0.833+0.104. И графички да се отчита +0,5 mm и - 0,25 mm.
Отвор Отвор Збирен удел на класите, %

Гранулометри
на сито, на сито, М (g) М% Отсев М % Просев М %
ска класа, mm
# mm
8 2.362 + 2.362 127,60 42,60 42.60 100,00
10 1.651 - 2.362 + 1.651 30.75 10,25 52.85 57.40
14 1.168 - 1.651 + 1.168 25.35 8,45 61.30 47.15
20 0.833 - 1.168 + 0.833 18.30 6,10 67.40 38.70
28 0.589 - 0.833 + 0.589 16.95 5,65 73.05 32.60
35 0.417 - 0.589 + 0.417 11.25 3,75 76.80 26.95
48 0.295 - 0.417 + 0.295 8.10 2,70 79.50 23.20
65 0.208 - 0.295 + 0.208 7.65 2,55 82.05 20.50
100 0.147 - 0.208 + 0.147 7.65 2,55 84.60 17.95
150 0.104 - 0.147 + 0.104 6.60 2,20 86.80 15.40
200 0.074 - 0.104 + 0.074 4.50 1,50 88.30 13.20
400 0.038 - 0.074 + 0.038 5.10 1,70 90.00 11.70
- 0.038 + 0 30.00 10,0 100.00 10.00
300 g 100 %
30
100
90
80
70
60
М (%)
50
40
30
20
10
0
0 0.1 0.2 0.3 0.4 0.5 0.6 0.7 0.8 0.9 1 1.1 1.2 1.3 1.4 1.5 1.6 1.7 1.8 1.9 2 2.1 2.2 2.3 2.4
d (mm)
Крива на отсев Крива на просев
Слика 1.: Гранулометриски состав
Задача 2 - Табеларно и графички да се прикаже гранулометрискиот состав на

дадената проба со тежина 200 g. Да се прочита отсевот и просевот на ситата: 0.417
и 0.208 и да се пресмета колку проценти руда има со крупност - 0.589 + 0.147. И
графички да се отчита + 0,5 mm.
Гранулометри Збирен удел на класите, %

М (g) М%
ска класа, mm Отсев М % Просев М %
+ 0.833 14
- 0.833 + 0.589 20.8
- 0.589 + 0.417 28.4
- 0.417 + 0.295 27.2
- 0.295 + 0.208 18.4
- 0.208 + 0.147 16.2
- 0.147 + 0.104 16.4
- 0.104 + 0.074 10.2
- 0.074 + 0 48.4
Вкупно 200 100
31
Задача 3 - Табеларно и графички да се прикаже гранулoметрискиот состав. Да се

отчита отсевот и просевот на 1,5 mm и 0,4 mm.
Гранулометриска
класа, mm М (g) М% М % М %
+ 2.362 30
- 2.362 + 1.651 22
- 1.651 + 1.168 36
- 1.168 + 0.833 34
- 0.833 + 0.417 19
- 0.417 + 0.208 22
- 0.208 + 0.147 7
- 0.147 + 0.104 18
- 0.104 + 0.074 12
- 0.074 + 0 50
Вкупно 250 100
32
Вежба во лабораторија - Да се изврши ситова анализа на дадена проба и

табеларно и графички да се прикаже гранулoметрискиот состав.
Отвор Отвор
Гранулометриска
на сито, на сито, класа, mm
М (g) М% М % М %
# mm
33
Вежби бр. 5 Седиментациска анализа
ВЕЖБИ БР. 5 - СЕДИМЕНТАЦИСКА АНАЛИЗА
Суровините кои се мелени, по извршеното мокро просејување заклучно со сито од

200 меша (0.074 mm) или 400 меша (0.037 mm), треба да се класираат во тесни
класи на крупност, кое може да се изведе со седиментација или елутријација во
вода, воздух и поретко во тешки течности.
Класирањето на зрната со помош на седиментација или елутријација во некој
флуид се заснова на максималната или конечна брзина на паѓање на зрната во
функција од обликот, густината и крупноста. За класирањето се применува
Стоксовиот закон, кој важи за зрна со сферичен облик и дијаметар помал од 0.1
mm.
Пресметувањето на конечната брзина на паѓање на сферичните зрна во вода, се
врши според образецот:
𝜗0 = 545 ∙ 𝑑 2 ∙ (𝛿 − 1), 𝑚𝑚/𝑠
За издвојување на предвидените класи на крупност потребно е да се пресмета
времето на седиментација, според Стоксовиот закон, при што h e висината на
суспензијата во садот во кој се врши седиментацијата:
h
t=
5450  ( − 1)  d 2
Задача 1 - Да се пресмета конечната брзина на паѓање на зрна од кварц со

дијаметар 0.020 mm, 0.010 mm и 0.005 mm. Густината на кварцот е 2650 kg/m3.
34
Задача 2 - Ако е познато дека конечната брзина на паѓање на честичките со густина

5400 kg/m3 е 15 mm/s, одредете ја приближната големина на честичките.
Коефициентот на еднакво паѓање претставува однос на дијаметрите на две зрна,

со различна специфична маса, кои паѓаат во вода со еднаква брзина.
Ако се: 1 и 2 - специфични тежини на две еднаквопаѓачки зрна (2 >1);

d1 и d2 - соодветни дијаметри на овие зрна;
V0 - нивна конечна брзина на паѓање во вода.
Според формулата на Стокс, за ситни зрна имаме:
d1 2 − 1
=
d2 1 − 1
Конечната брзина на паѓање на сферичните зрна во вода, ќе зависи од

дијаметарот на зрното и неговата специфична маса.
v0 = 545 d2 ( - 1) mm/s
35
Задача 3 - Од рудна проба која содржи галенит PbS (специфична маса 7.50 g/cm3),
сфалерит ZnS (спец. теж. 4.20 g/cm3) и пирит FeS2 (спец. теж. 5.20 g/cm3), издвоена
е класа на крупност - 0.02 mm. Класирањето е вршено со седиментација во вода,
спрема галенитот. Која е големината на зрната на сфалеритот и пиритот во
издвоената класа на крупност.
1 =4,20 g/cm3 2 =7,50 g/cm3 3 =5,20 g/cm3

d1 = ? d2 = 0.02 mm d3 = ?
d1 2 − 1 7.50 − 1
= = одовде d1 = 0.028 mm
d2 1 − 1 4.20 − 1
d3  2 −1 7.50 − 1
= = одовде d3 = 0.025 mm
d2 3 −1 5.20 − 1
Задача 4 - Да се пресмета времето на издвојување на класа со крупност 10 m

(0,010 mm) за зрна од кварц SiO2, во мензура со висина 30 cm, ако се знае дека
густината на кварцот е  = 2.65g / cm3 . Пресметајте го еквивалентниот пречник за
халкозинот Cu2S со  2 = 5.8g / cm3 во истата проба.
H
V0 =
t
V0 = 545  d 2 ( − 1) mm/s
V0 = 545  d 2 ( − 1) = 545  0.012 (2.65 − 1) =

= 545  0.0001  1.65 = 0.09mm / s
H 300
t= = = 3333,33s = 55,55 min
V0 0.09
 2  1
d1 ( 2 − 1)
=
d2 ( 1 − 1)
d1 10
d2 = = = 5.88m
( 2 − 1) (5.8 − 1)
( 1 − 1) (2.65 − 1)
36
Задача 5 - Бакарна руда е класирана на следните класи:
Класи, mm М% Cu % M % x Cu %
+ 0.074 10 1.0 10
- 0.074 + 0.053 30 1.5 45
- 0.053 + 0.038 10 2.0 20
- 0.038 + 0 50 5.0 250
100 % 3.25 325
Присутни минерали се ковелин CuS и халкозин Cu2S.
а) Со натамошно класирање, просевот е раслоен на -0,038+0,010 (50 g) и -0,010+0

(50 g). Со хемиска анализа утврдено е дека класата -0,038+0,010 содржи 3,50 % Cu.
Да се пресмета содржината на бакар во класата -0,010+0 и каква е распределбата
на бакарот во рудата вклучувајќи ги и овие класи;
б) Класирањето на просевот е со седиментација со помош на чаши според

густината на ковелинот CuS (4,69 g/cm3). Да се пресмета еквивалентниот пречник
за кварц SiO2 и халкозин Cu2S чии густини се 2,36 g/cm3 SiO2 и 5,8 g/cm3 Cu2S.
Решение:
а)
М (g) M% Cu % M % xCu % ICu %
-0,038+0,010 50 50% 3,50 175 35
-0,010+0 50 50% 6,50 325 65
0,038+0 100 100% 5,0 500 100
Класи, mm M% Cu % M % xCu % ICu %

+ 0.074 10 1.0 10 3.08
-0.074 + 0.053 30 1.5 45 13.85
-0.053 + 0.038 10 2.0 20 6.15
-0.038 + 0.010 25 3.5 87.5 26.92
-0.010 + 0 25 6.5 162.5 50.00
100 3.25 325 100.00
б) VO2 = VO1 и 545  d1 ( 1 − 1) = 545  d 2 ( 2 − 1)

2 2
при што  2   1
d1 = (2,65 − 1) = 0,010 2  (4,6 − 1)
2
d1 ( 2 − 1) 4,6 − 1
= = , d2 = 0,010
d2 ( 1 − 1) 2,65 − 1
3,6
d1 = 0.010 
1,6
37
Вежби бр. 6 Рационална анализа
ВЕЖБИ БР. 6 - РАЦИОНАЛНА АНАЛИЗА
Под рационална анализа се подразбира одредување на тежинската застапеност на

минералите содржани во пробата. Податоците за тежинското учество на
минералите се добиваат пресметковно, врз основа на комплетна или делумна
хемиска анализа и минералниот состав.
Задача 1 - Комплетната хемиска анализа на оловно - цинковата руда е Pb= 3.84 %,

Zn = 4.13 %, Fe = 34.27 %, S = 28.60 %, As = 0.48 %, Cu = 0.06 %, CaO = 2.50 %,
SiO2= 16.80 % и губитоци при жарење 9,32 %. Минералошкиот состав е:
арсенопирит FeAsS2, халкопирит CuFeS2, пирит FeS2, магнетит Fe3O4, галенит PbS,
сфалерит ZnS, калцит CaCO3, хематит Fe2O3 и кварц SiO2. Бидејќи магнетитот е
магнетичен, одредена му е тежинската застапеност од 9 %. Да се одреди
тежинската застапеност на минералите.
M % Pb Zn Fe S As Cu CaO SiO2 O2 CO2

FeAsS2 1.04 0.36 0.2 0.48
CuFeS2 0.17 0.05 0.06 0.06
FeS2 48.2 22.5 25.72
Fe3O4 9.0 6.51 2.49
PbS 4.43 3.84 0.59
ZnS 6.16 4.13 2.03
CaCO3 4.46 2.50 1.96
Fe2O3 6.92 4.85 2.08
SiO2 16.8 16.8
FeAsS2 = 34,34 % Fe + 46,01 % As + 19,65 % S

100 : 46,01 = x : 0,48
x = 1,04 % FeAsS2
100 : 19,65 = 1,04 : x
x = 0,20 % S
100 : 34,34 = 1,04 : x
x = 0.36 % Fe
PbS = 86,6 % Pb + 13,4 % S

100 : 86,58 = x : 3,84
x = 4,43 % PbS
100 : 13,4 = 4,43 : x
x = 0,59 % S
ZnS = 67,1 % Zn + 32,9 % S

100 : 67,1 = x : 4,13
x = 6,158 % ZnS
100 : 32,9 = 6,16 : x
x = 2,03 % S
38
CuFeS2 = 34,56 % Cu + 34,92 % S + 30,52 % Fe

100 : 34,56 = x : 0,06
x = 0,17 % CuFeS2
100 : 34,92 = 0,17 : x
x = 0,06 % S
100 : 30,52 = 0,17 : x
x = 0,05 % Fe
CaCO3 = 56,04 % CaO + 43,96 % CO2
100 : 56,04 = x : 2,50
x = 4,46 % CaCO3
100 : 43,96 = 4,46 : x
x = 1,96 % CO2
FeS2 = 53,4 % S + 46,6 % Fe

вкупно S = 28,60 % = 0,20 + 0,59 + 2,03 + 0,06 + S (FeS2)
S (FeS2) = 25,72 % S
100 : 53,4 = x : 25,72
x = 48,2 % FeS2
100 : 46,6 = 48,2 : x
x = 22,5 % Fe
Fe3O4 = 72,4 % Fe + 27,6 % O

Fe3O4 = 9 %
100 : 72,4 = 9 : x
x = 6,51 % Fe
100 : 27,6 = 9 : x
x = 2,49 % O
Fe2O3 = 70 % Fe + 30 % O
вкупно Fe = 34,27 % = 0.36 + 0,05 + 22,5 + 6,51 + Fe (Fe2O3)
Fe (Fe2O3) = 4,85 % Fe
100 : 70 = x : 4,85
x = 6,92 % Fe2O3
100 : 30 = 6,92 : x
x = 2,08 % O
39
Задача 2 - Во оловно-цинкова руда застапени се минералите: галенит PbS,

сфалерит ZnS, халкопирит CuFeS2, пирит FeS2 и кварц SiO2. Со помош на хемиска
анализа утврден е следниот состав на рудата: 12.68 % Pb, 8.39 % Zn, 5.52 % Fe,
0.28 % Cu, 12.40 % S и 60.73 % SiO2. Да се одреди тежинската застапеност на
минералите во испитуваната проба.
PbS = 86,6 % Pb + 13,4 % S

100 : 86,6 = x : 12,68
x = 14,64 % PbS
S % = 14,64 - 12,68 = 1,96 %
ZnS = 67,1 % Zn + 32,9 % S

100 : 67,1 = x : 8,39
x = 12,50 % ZnS
S % = 12,50 - 8,39 = 4,11 %
CuFeS2 = 34,56 % Cu + 34,92 % S + 30,52 % Fe

100 : 34,56 = x : 0,28
x = 0,81 % CuFeS2
100 : 34,92 = 0,81 : x
x = 0,282 % S
CuFeS2 = Cu + Fe + S2
0,81 = 0,28 + Fe + 0,282 Fe = 0,25 %
FeS2 = 46,6 % Fe + 53,4 % S

вкупно Fe = 5,52 % = 0,25 % + x x = 5,27 % Fe во FeS2
100 : 46,6 = x : 5,27
x = 11,30 % FeS2
S % = FeS2 % - Fe % = 11,30 - 5,27 = 6,03 %
Во испитуваната рудна проба се наоѓаат вкупно рудни минерали:

14.64 + 12.50 + 0.81 + 11.32 = 39.27 %
100 % - 39,27 % = 60,73 % SiO2
Преостанатите 60.73 % тежински претставуваат кварц, толку е добиено и со

хемиската анализа.
40
Задача 3 - Да се пресмета квантитативно минералениот состав на оловно-

цинкова руда која содржи 4 % Pb, 3,5 % Zn, 8,5 % Fe, 0,2 % Cu и 12 % S.Според
минералошката анализа Pb се јавува во вид на галенит PbS, Zn како сфалерит
ZnS, Cu во вид на халкопирит CuFeS2 и Fe претежно во вид на пирит FeS2.
PbS = 86,6 % Pb + 13,4 % S

ZnS = 67,1 % Zn + 32,9 % S
CuFeS2 = 34,56 % Cu + 34,92 % S + 30,52 % Fe
FeS2 = 46,6 % Fe + 53,4 % S
Pb % Zn % Cu % Fe % S% Вкупно
PbS 4
ZnS 3.5
CuFeS2 0.2
FeS2
Вкупно 4 3.5 0.2 8.5 12
41
Задача 4 - Да се пресмета квантитативно минералниот состав на Pb - Zn руда која

содржи 7,2 % Pb, 3,3 % Zn, 9,1 % Fe, 0,18 % Cu и 13,14 % S. Според минералошката
анализа, присутни минерали се: галенит PbS, сфалерит ZnS, халкопирит CuFeS2 и
пирит FeS2.
42
Ако содржината на еден елемент или соединение регистриран преку хемиска

анализа, потекнува од два или повеќе минерали, не е можно без дополнителни
испитувања пресметковно да се одредат нивните тежини. Најпрво, треба да се
направи обид пробата да се раслои на мономинерални фракции, врз основа на
разликите помеѓу минералите во поглед на магнетичноста, електро-проводливоста,
флотабилноста, растворливоста, итн.). Мономинералните фракции би ги
претставувале тежински учествата на дадените минерали во испитуваната проба.
Задача 5 - Да се пресмета квантитативно минералниот состав (тежинската

застапеност) на железната руда која содржи 50 % Fe, 0,6 % Cu и 9 % S. Според
минералошката анализа, присутни минерали се: магнетит Fe3O4, хематит Fe2O3,
халкопирит CuFeS2 и пирит FeS2.
CuFeS2 = 34,56 % Cu + 34,92 % S + 30,52 % Fe

100 : 34,56 = x : 0,6
x = 1,73 % CuFeS2
100 : 34,92 = 1,73 : x
x = 0,6 % S
100 : 30,52 = 1,73 : x
x = 0,53 % Fe
Svk = S (CuFeS2) + S (FeS2)

S (FeS2) = 9 % - 0,6 % = 8,4 %
FeS2 = 46,6 % Fe + 53,4 % S
100 : 53,4 = x : 8,4
x = 15,73 % FeS2
FeS2 = Fe + S  Fe % = 15,73 - 8,4 = 7,33 %
Помала репрезентативна проба се пропушта низ магнетен сепаратор за

раздвојување на магнетична од немагнетична фракција. При тоа е утврдено дека
нивното масено учество е магнетично 49,72 % и немагнетично 50,28 %.
Магнетичен е магнетитот Fe3O4 = 49,72 %

Fe3O4 = 72,4 % Fe + 27,6 % O
100 : 72,4 = 49,72 : x
x = 36 % Fe
Fe3O4 - Fe = 49,72 - 36 = 13,72 % O
Fe2O3 = 70 % Fe + 30 % O
Fe (Fe2O3) = Fe (вкупно) - (0,53 + 7,33 + 36) = 50 - 43,86 = 6,13%
100 : 70 = x : 6,13
x = 8,76 % Fe2O3
Fe2O3 % - Fe % = 8,76 - 6,13 = 2,63 % O
43
Fe % Cu % S% O% Вкупно
Fe3O4 36 13,72 49,72
Fe2O3 6,13 2,63 8,76
CuFeS2 0,53 0,6 0,6 1,73
FeS2 7,33 8,4 15,73
Вкупно 50 0,6 9 16,35 75,94
Рудни минерали = 75,94 %,

Јаловина = 100 - 75,94 = 24,06 %.
44
Задача 6 - Во железна руда застапени се, покрај јаловите минерали, следните

рудни минерали: магнетит Fe3O4, пирхотин FeS и пирит FeS2. Со хемиска анализа
е утврдено дека рудата содржи 18.85 % Fe и 5.40 % S. Од присутните минерали во
рудата, магнетитот и пирхотинот се јако магнетични, за разлика од пиритот и
минералите на јаловината кои се немагнетични. Поради тоа, помала средна
репрезентативна проба од рудата се пропушта низ лабораториски уред за
издвојување на силно магнетичните минерали. Утврдено е дека масеното учество
на магнетичната фракција изнесува 20 % и содржи 71,72 % Fe и 1,20 % S.
Производи М% Fe % М % хFe % I Fe % S% М%хS IS%

Руда 100 18.85 1885.0 100.0 5.40 540.0 100.00
Магнетна
20 71.72 1434.4 76.10 1.20 24.0 4.44
фракција
Немагнетна
80 5.63 450.4 23.90 6.45 516.0 95.56
фракција
Магнетна фракција - FeS + Fe3O4 = 20 % = 71,72 % Fe + 1,20 % S

Немагнетна фракција - FeS2 + јаловината
FeS = 36,4 % S + 63,6 % Fe

100 : 36,4 = x : 1,2
x = 3,3 % FeS во магнетната фракција
100 : 36,4 = 20 : x
x = 0,66 % FeS во целата руда
100 : 63,6 = 0,66 : x
x = 0,42 % Fe
100 : 34,6 = 0,66 : x
x = 0,24 % S
Fe3O4 = 20 % - 0,66 % = 19,34 %

Fe3O4 = 72,4 % Fe + 27,6 % O
100 : 72,4 = 19,34 : x
x = 14 % Fe
100 : 27,6 = 19,34 : x
x = 5,32 % O
FeS2 = 53,4 % S + 46,6 % Fe

100 : 53,4 = x : 6,45
x = 12,08 % FeS2 во немагнетната фракција
100 : 12,08 = 80 : x
x = 9,66 % FeS2 во целата руда
100 : 53,4 = 9,66 : x
x = 5,16 % S
Fe = 9,66 - 5,16 = 4,5 %
Железни минерали = 29,66 %
Јаловина = 100 - 29,66 = 70,34 %
45
Во случаи кога од пробата не можат да се издвојат мономинерални фракции, за

пресметување на тежинските учества на минералите или односите на нивната
застапеност се применува Квантитативна-минералошка анализа.
Задача 7 - Во бакарна руда со хемиска анализа регистрирано е 2,80 % Cu.

Целокупниот Cu врзан е за ковелин CuS, халкозин Cu2S и борнит Cu3FeS3, при што
односот на застапеноста на овие минерали е 2 : 1 : 1. Да се пресмета тежинската
застапеност на споменатите минерали во рудата.
CuS : Cu2S : Cu3FeS3 = 2 : 1 : 1
M% Cu % M % x Cu % ICu % Cu’ % M’ %
CuS 50 66,44 3322 49,51 1,386 2,08
Cu2S 25 79,83 1995,75 29,75 0,833 1,04
Cu3FeS3 25 55,67 1391,75 20,74 0,58 1,04
Вкупно 100 67,09 6709,5 100 2,80 4,16
CuS = 66,44 % Cu + 33,56 % S

100 : 2,80 = 49,51 : x
x = 1,386 % Cu
100 : 66,44 = x : 1,386
x = 2,086 % CuS
Cu2S = 79,83 % Cu + 20,17 % S

100 : 2,80 = 29,75 : x
x = 0,833 % Cu
100 : 79,83 = x : 0,833
x = 1,043 % Cu2S
Cu3FeS3 = 55,67 % Cu +16,36 % Fe +28,07 % S

100 : 2,80 = 20,74 : x
x = 0,58 % Cu
100 : 55,67 = x : 0,58
x = 1,04 % Cu3FeS3
Јаловина = 100 - (2,086 + 1,043 + 1,04) = 100 - 4,16 = 95,84 %
46
Задача 8 - Во бакарна руда, покрај минералите на јаловината, застапени се

следните сулфидни минерали на бакарот: халкопирит CuFeS2, ковелин CuS,
халкозин Cu2S и борнит Cu5FeS4. Со хемиска анализа определено е 1.50 % вкупен
бакар и 0.90 % инертен (халкопиритски бакар). Со помош на Квантитативно
минералошка анализа утврдено е дека застапеноста на ковелинот, халкозинот и
борнитот е 3 : 1 : 1. Теоретската содржината на бакарот во ковелинот е 66,5 %,
халкозинот 79,9 % и борнитот 63,3 %, во халкопиритот 34,57 %.
CuS : Cu2S : Cu5FeS4 = 3 : 1 : 1

Cu = 1,50 % вкупно
Cu (CuFeS2) = 0,90 %
M% Cu % M % x Cu % ICu % Cu’ % M’ %
CuS
Cu2S
Cu5FeS4
Вкупно
47
Задача 9 - Во железна руда со хемиска анализа регистрирано е 3,5 % Fe кое го има

во следните минерали: магнетит Fe3O4, пиротин FeS и пирит FeS2. Со помош на
Квантитативно минералошката анализа утврдено е дека односот на FeS, FeS2 и
Fe3O4 е 2 : 2 : 1. Теоретската содржина на Fe во пиротинот е 63,6 %, во пиритот е
46,6 % и во магнетитот е 72,4 %.
48
Вежби бр. 7 Плива-тоне анализа
ВЕЖБИ БР. 7 - ПЛИВА - ТОНЕ АНАЛИЗА
Раслојувањето на минералните зрна или парчиња во тешки течности според

густината се нарекува Плива-тоне анализа или П-Т анализа. Потешките минерали
во течноста тонат, а полесните пливаат, така што со потопување на една суровина
се добиваат две фракции - фракција која плива и фракција која тоне.
Во зависност од крупноста на зрната, раслојувањето во тешки течности треба да се

изведува: за класи со крупност > 3 mm во садови со поголем волумен, чаши и
пехари, а за зрна од 3 до 0.3 mm во инки; за класи на крупност < 0.3 mm во инки и
епрувети со центрифугирање.
За изведување на П-Т анализата, суровината се класира и од секоја класа на

крупност се издвојува средна проба за потопување.
По извршеното раслојување на јагленот, парчињата се перат со вода, се сушат и

се мерат. По добиените тежини на одделните фракции се пресметуваат нивните
тежински искористувања во испитуваната класа на крупност. Секоја добиена
фракција на јагленот, одвоено се подготвува за анализа: се дроби, се меле и се
издвојува средна проба за одредување на содржината на вкупниот пепел.
На следната слика е прикажана шема за изведување на Плива-тоне анализа на

јаглен.
Слика 2.: Плива-тоне анализа на јаглен
49
ПРИКАЖУВАЊЕ НА РЕЗУЛТАТИ ОД ПЛИВА-ТОНЕ АНАЛИЗА ТАБЕЛАРНО И

ГРАФИЧКИ СПОРЕД HENRY-REINHARDT.
Кривите на чистење на јагленот се конструираат според табличните податоци и тоа:
- Крива на гранични слоеви;

- Крива на средна содржина на пепел во чистиот јаглен;
- Крива на средна содржина на пепел во јаловината;
- Крива на специфични тежини.
Крива на гранични слоеви - ја покажува зависноста помеѓу тежинските удели и

содржината на пепел во која било елементарна фракција. Оваа крива се формира
според податоците дадени во колоните (3) 6 и 4.
Кривата на средната содржина на пепел во чистиот јаглен ја прикажува

зависноста помеѓу збирните тежини и средната содржина на пепел во фракциите
кои пливаат. Оваа крива се формира според податоците дадени во колоните 6 и 7.
Кривата поаѓа од иста точка од која поаѓа и кривата на граничните слоеви, а
завршува на апцисата, означувајќи ја средната содржина на пепел во ровниот
јаглен.
Кривата на средната содржина на пепел во јаловината ја прикажува зависноста

помеѓу збирните тежини и средната содржина на пепел, во фракциите кои тонат.
Оваа крива се формира во согласност на податоците дадени во колоните 9 и 10.
Кривата на густините ја покажува зависноста помеѓу збирните тежини на

фракциите кои пливаат и фракциите кои тонат и густините на раслојување. Кривата
се формира врз основа на податоците во колона 1 и колона 3 (6).
50
Задача 1 - Јаглен, со класа на крупност -10+5 mm, е раслојуван во тешки течности на фракции со растечка густина,
кои се хемиски анализирани на содржина на вкупен пепел. Резултатите од овие испитувања се прикажани во
табелата, а кривите на чистење на сликата.
Пооделни фракции Фракции кои пливаат Фракции кои тонат

Густина на М%p  M % p%  M % p%
фракции М [kg] М [%] p [%]  М % М%p%  М % М % p %
%  M%  M%
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11
плива 1.3 43.8 43.8 4.75 208.05 43.8 4.75 208.05 100.0 20.08 2008.50
1.3 - 1.4 20.0 20.0 7.95 159.00 63.8 5.75 367.05 56.2 32.03 1800.45
1.4 - 1.5 10.0 10.0 15.68 156.80 73.8 7.09 523.85 36.2 45.34 1641.45
1.5 - 1.6 5.3 5.3 24.10 127.73 79.1 8.23 651.58 26.2 56.66 1484.65
1.6 - 1.7 2.7 2.7 47.80 129.06 81.8 9.54 780.64 20.9 64.92 1356.92
1.7 - 1.8 5.5 5.5 56.30 309.65 87.3 12.48 1090.29 18.2 67.46 1227.86
тоне 1.8 12.7 12.7 72.30 918.21 100.0 20.08 2008.50 12.7 72.30 918.21
-10+5mm 100.0 100.0 20.08 2008.5 - - - - - -
51
Слика 3.: Криви на чистење на јаглен по Henry - Reinhardt класа -10+5 mm
52
а) Од ровит јаглен со средна содржина на пепел од 20.08 %, чии карактеристики се

дадени со кривите на чистење, да се разгледа и со биланс да се искаже можноста
за издвојување на два производи - ЧЈ и Ј, со тоа што чистиот јаглен да содржи 10.0
% пепел.
Густина на
Производи M [%] p [%] M%p%
одвојување
Чист Јаглен 83.0 10.0 830 < 1.78
Јаловина 17.0 69.3 1178 > 1.78
Влез 100.0 20.08 2008
б) За ровит јаглен со средна содржина на пепел од 20.08 %, чии карактеристики се

прикажани со кривите, да се состави билансот на чистење на јагленот, за случај
кога од јагленот се издвојуваат три производи - ЧЈ, М и Ј, со тоа да ЧЈ содржи
7.0 % пепел.
Густина на
Чист јаглен 73.0 7.0 511.0 < 1.48
Меѓупроизвод 12.0 36.5 438.0 1.48 - 1.76
Јаловина 15.0 70.6 1059.0 > 1.76
Влез 100.0 20.08 2008.0
53
Задача 2 - Табеларно да се прикаже Плива-тоне анализата. Да се конструираат Хенри-Рихартовите криви (криви

на чистење на јагленот). Од кривите да се отчита можноста за издвојување на два производи: чист јаглен и јаловина,
при што чистиот јаглен би содржел 7 % пепел. Исто така, да се разгледа можноста за издвојување на три производи:
чист јаглен, меѓупроизвод и јаловина, каде чистиот јаглен содржи 7 % пепел, а за меѓупроизвод би земале 10 %.
Пооделни фракции Фракции кои пливаат Фракции кои тонат

Густина на  M % p%  M % p%
фракции М [kg] М [%] p [%] М%p%  М% М%p%  М% М %p %
 M%  M%
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11
< 1.10 49,80 4,10
1,10 - 1,20 73,04 9,70
1,20 - 1,25 17,54 19,40
1,25 - 1,30 9,10 29,20
1,30 - 1,40 7,12 48,20
1,40 - 1,50 14,86 62,10
> 1,50 28,54 77,00
-60+30mm 200.00 100.00
54
Производи M [%] p [%] M%p% Густина на одвојување

Чист јаглен 7
Јаловина
Влез 100.0
Густина на
Чист Јаглен 7
Меѓупроизвод 10,0
Јаловина
Влез 100.0
55
Вежби бр. 8 Одредување на степенот на
ослободеност на минералот
ВЕЖБИ БР. 8 - СТЕПЕН НА ОСЛОБОДЕНОСТ НА МИНЕРАЛ
Количинската застапеност на еден минерал во слободни зрна, во однос на неговата

вкупна застапеност во суровината, се нарекува степен на ослободеност на
минералот.
Ако е:
a - количина на застапеност на минералот во вид на слободни зрна (g; број на зрна;
број на точки; импулси, итн.);
a' - количинска застапеност на минералот во сраснати зрна (g; број на зрна; број на
точки; импулси итн.),
тогаш степенот на ослободеност (A) на минералот во суровината е:
a
A=  100
a + a'
Интегралниот степен на ослободеност на дадениот минерал во вкупната суровина

се пресметува по следната формула:
n
T  M i i  Ai
A= i =1
M s  100
каде е:
A - интегрален степен на ослободеност на минералот во суровината, %;
T - тежински удел на класата, %;
M - содржина на металот или минералот во класата, %;
A - удел на минералот во вид на слободни зрна, %;
Ms - средна содржина на металот или минералот во суровината, %.
56
Задача 1 - Според сликата, да се одреди степенот на ослободеност на галенитот -

PbS во суровината за секоја класа одделно и да се одреди интегралниот степен на
ослободеност во вкупната суровина.
Класа на
крупност М% Pb % PbS сл. зрна М %хPb % М %хPb %х Pb сл. %
%
-0,104+0,074 35,80 3,40 35,71 121.72 4346.62
-0,074+0,053 16,50 4,50 55,55 74.25 4124.58
-0,053+0,038 28,20 5,20 62,50 146.64 9165.00
-0,038+0,0 19,50 7,60 80,00 148.20 11856.00
Вкупно 100,00 4.91 60.09 490.81 29492.20
Со бинокулар го одредуваме учеството на минералите
PbS ZnS SiO2
-0,104+0,074 -0,074+0,053 -0,063+0,038 -0,038+0,0
a 1
(-0,104+0,074) A=  100 =  100 = 35.71%
a+a '
1 + (0.5 + 0.5 + 0.5 + 0.3)
a 2
(-0,074+0,053) A=  100 =  100 = 55.55%
a+a '
2 + (0.5 + 0.5 + 0.3 + 0.3)
a 3
(-0,063+0,038) A=  100 =  100 = 62.50%
a+a '
3 + (0.5 + 0.3 + 0.3 + 0.7)
a 4
(-0,038+0,0) A=  100 =  100 = 80.00%
a+a '
4 + (0.5 + 0.5)
29492.20
A= i =1
= = 60.088%
M s  100 490.81
57
Задача 2 - Според сликата, да се одреди степенот на ослободеност на PbS во

суровината за секоја класа одделно и да се одреди интегралниот степен на
ослободеност на дадениот минерал во вкупната суровина.
Класа на
крупност М% Pb % PbS сл. М %хPb % М %хPb %хPb
зрна % сл. %
-0,200+0,147 15,20 2,50
-0,147+0,104 18,30 2,80
-0,104+0,074 25,40 3,40
-0,074+0,053 14,80 5,10
-0,053+0,038 10,50 7,50
-0,038+0,0 15,80 7,60
Вкупно 100,00
Со бинокулар го одредуваме учеството на минералите
PbS ZnS SiO2
-0,200+0,147 -0,147+0,104 -0,104+0,074
58
-0,074+0,053 -0,053+0,038 -0,038+0,0
a 1
(-0,200+0,147) A=  100 =  100 = 40.00%
a+a '
1 + (0.5 + 0.5 + 0.25 + 0.25)
(-0,147+0,104)
(-0,104+0,074)
(-0,074+0,053)
(-0,063+0,038)
(-0,038+0,0)
A= i =1
=
M s  100
59

7472616a63652e3138373134ra 11

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

7472616a63652e3138373134ra 11

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

0

CIP - Каталогизација во публикација

проф. д-р Мирјана Голомеова

МЕТОДИ НА ИСПИТУВАЊЕ ВО ПОДГОТОВКА НА

Рецензираниот практикум „Методи на испитување во подготовката на минерални

ВЕЖБИ БР. 1 - БИЛАНС НА МЕТАЛ И МИНЕРАЛ

При концентрацијата на руда и чистењето на јаглен, суровината (руда или јаглен)

R - маса на влезна руда, t;

r - содржина на корисна компонента во влезната руда, %;

Mk - масено искористување на концентратот, %

Mј - масено искористување на јаловината, %

Ik - искористување (распределба) на корисната компонента во концентратот, %

Iј - искористување (распределба) на корисната компонента во јаловината, %

Табеларен приказ на технолошките показатели:

a) Пресметување на искористување на металот преку односот на масата на

б) Пресметување на искористување на металот преку односот број на единица

Производи M (t) M (%) Me (%) M % ˣ Me % I (%)

M (t) - маса на производите,

Задача 1 - Во погон за минерална технологија со капацитет 3600 t/ден, се

a) Пресметување на искористување на металот преку односот на масата на

R 3600 100 35,11 1263,96 100

К 1836 51 65,00 1193,40 94,4

Ј 1764 49 4,00 70,56 5,6

б) Пресметување на искористување на металот преку односот број на

Производи M (t) M (%) Me (%) M % ˣ Me% I (%)

R 3600 100 35,11 3511 100

К 1836 51 65,00 3315 94,4

Ј 1765 49 4,00 196 5,6

Задача 2 - Со концентрација на антимонска руда која содржи 2 % Sb, се добива

M j = 100 − M k = 100 − 3.28 = 96 .72 %

I j = 100 − I k = 100 − 95 .16 = 4.84 %

Производи M (%) Sb (%) M % ˣ Sb % I (%)

R 100 2 200 100

К 3.28 58 190.3 95.16

Ј 96.72 0.1 9.7 4.84

Задача 3 - Во погон за минерална технологија со капацитет 3856 t/ден, се

Содржината на метал во влезот е:

Mj j 96.9  0.08

Производи M (t) M (%) Cu (%) M % ˣ Cu % I (%)

R 3856.00 100 0.837 83.70 100

К 119.54 3.1 24.50 75.95 90.7

Ј 3736.46 96.9 0.08 7.75 9.3

Задача 4 - Изработете комплетен биланс на флотациска концентрација на бакарна

Производи M (t) М (%) Cu (%) Au (g/t) Ag (g/t)

K 51 18.5 28.5 29.30

J 0.05 0.27 0.70

Задача 5 - Со концентрација на 1000 t оловно-цинкова руда се добива 41 t оловен

Производ M (t) M (%) Pb(%) Zn (%) M%ˣPb% M%ˣZn% I Pb % I Zn %

R 1000 100 3.01 4.29 301.35 428.9 100 100

КPb 41 4.1 72.1 1.4 295.61 5.74

KZn 82 8.2 0.7 50 5.74 410

J 877 87.7 0,1 0,15 8.77 13.16

J = R-(KPb+KZn) = 1000 - (41 + 82) = 877 (t)

Масените искористувања на концентратите (концентрат на олово и концентрат на цинк) и

Содржината на Pb и на Zn во влезната руда се пресметува:

Искористувањето на Pb и Zn за секој од производите се пресметува:

4.1 × 72.1 295.61

8.2 × 0.7 5.74

87.7 × 0.10 8.77

4.1 × 1.4 5.74

87.7 × 0.15 13.16

Задача 6 - Пресметајте ги технолошките показатели и прикажете го табеларно

Производи M (%) Pb (%) Zn (%) Ag (g/t)