Osteoartrit Ayırıcı Tanısı ve

Tedavi Yaklaşımları

Ayşe A. Küçükdeveci
Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi
Fiziksel Tıp ve Rehabilitasyon Anabilim Dalı
ayse.kucukdeveci@gmail.com

11. Temel Geriatri Güncelleme Kursu

8 Şubat 2020 - Ankara
Osteoartrit

Sinovyal eklemlerin ilerleyici, dejeneratif hastalığı:

 Eklemde anormal yüklenme ile gelişen,
 Tamirin yıkımı karşılayamadığı,
 Biyokimyasal süreçlerin aracılık ettiği,
 Eklemin tüm dokularını (eklem kıkırdağı, subkondral kemik,
ligamanlar, kapsül, sinovyal zar) tutan,
eklem yetmezliği klinik tablosu
Osteoartrit (OA)

 Dünyada en sık görülen eklem hastalığı

 Avrupa ve Kuzey Amerika’da 65 yaş üzeri popülasyonda
yapısal OA sıklığı: el %60, diz %33, kalça %5
Martel-Pelletier J et al, Nat Rev Dis Primers, 2016;2:16072

 60 yaş üzeri erkeklerin %9.6’sında, kadınların %18’inde

semptomatik OA bulunmakta
Woolf AD & Pfleger B, Bull World Health Organ 2003;81:646-56

 Dünyada global özürlülük nedenleri arasında 11. sırada

(1990 da 15. sırada)
Cross M et al, Ann Rheum Dis 2014; 73:1323-30

 Dünyada obezite ve yaşam süresinin artışıyla birlikte, OA’e

bağlı hastalık yükünün daha da artması bekleniyor
Vos T et al, Lancet 2012;380: 2163-96
 Osteoartrit Sınıflaması

Primer Sekonder
 Lokalize  Travma
 Eller: Erozif inflamatuar, Heberden OA  Majör/minör, sportif, post-cerrahi,
mesleki
 Ayaklar
 Konjenital/ gelişimsel
 Diz
 Doğumsal kalça displazisi, Epifizyal
 Kalça displaziler, Perthes Calves Legg
 Omurga  Kristal artropatileri
 Diğer  Gut, psödogut, apatit artropatisi

 Jeneralize  Diğer eklem / kemik hst

RA, septik artrit, osteonekroz, Paget
 3 veya daha fazla eklemde 

hst, nöropatik artropati (Charcot)

tutulum
 Metabolik
 Hemakromatozis, okranozis, Ehler-
Danlos, Wilson hst, Gaucher hst
 Endokrin
 DM, hipotiroidi, akromegali
Osteoartritte Risk Faktörleri

Sistemik Lokal

Değiştirilemez İntrensek
 Yaş  Eklemde dizilim bozukluğu /
 Cinsiyet (kadınlarda 2 kat ) yapısal bozukluk
 Genetik (%40-65)  Ligaman laksisitesi
Değiştirilebilir  Propriyosepsiyon kaybı

 Obezite /adipozite  Kas gücü eksikliği

 Beslenme Ekstrensek
 Travma / hasar
 Fiziksel aktivite (zorlu)
 Mesleki aktivite
 Osteoartrit patogenezi

Anormal stres=yüklenme Normal stres=yüklenme

Normal eklem fizyolojisi Anormal eklem fizyolojisi

Obezite Eklem hasarı

Travma Ağrı Yaşlanma
Fokal defekt Disabilite İnflamasyon
Eklemde değişen yüklenme Genetik mutasyon

Hücre/matriks hasarı
Aberran kartilaj onarımı
Enzimatik yıkım
Kollajen değişimi
Proteoglikan kaybı
Mekanik yetmezlik
Osteoartrit

Etkilenen eklemler
 Dizler

 Eller

 Kalçalar

 Omurga

 Ayaklar
 Osteoartrit

Semptomlar Bulgular
 Ağrı  Hassasiyet
 Eklemde tutukluk  Şişlik
 Şişlik  Krepitasyon
 Şekil bozukluğu  Hareket kısıtlılığı
 Güçsüzlük  Yürüme bozukluğu
 Eklemden ses gelmesi  Deformite
 İşlev kaybı  İnstabilite
Osteoartrit: Tanı

 Klinik muayene - Anamnez

 Görüntüleme
 Direk radyografi**
 Manyetik rezonans görüntüleme
Erken tanı, yapısal risk etkenlerini belirleme, OA seyri
ile tedavi yanıtını izleme

 Ultrasonografi Özellikle periferik eklemlerde

hızlı, yatak başı, kolay değerlendirme, dinamik
inflamatuar değişimleri belirleme

 Laboratuvar bulguları
Ayırıcı tanıda yararlı
 Kan: Akut faz reaktanları, otoantikorlar
 Sinovyal sıvı analizi

 ACR Tanı kriterleri

Osteoartrit: Ayırıcı Tanı

 İnflamatuar artritler: Romatoid artrit, psöriyatik artrit,

reaktif artrit
 Kristal artropatileri: Gut, psödogut
 Bursit (trokanterik, anserin)
 Tendinit
 Avasküler nekroz
 Nöropatik artropati (DM, siringomiyeli)
 Metabolik hastalıklar: Hemakromatozis, okranozis,
Wilson hast
 Akromegali
Osteoartrit Tedavisi: Hedefler

 Ağrıyı ve hastalığın ilerlemesini kontrol altına

almak
 Eklem fonksiyonlarını korumak, geliştirmek
 Günlük yaşamdaki işlevselliğini arttırmak
 Genel sağlık durumunu ve yaşam kalitesini
iyileştirmek
Osteoartritte Tedavi
 Hasta odaklı, holistik (bütüncül) multidisipliner yaklaşım
uygulanmalı
 Kişiye özel planlanmalı
 Öncelikle kapsamlı değerlendirme yapılmalı (biyopsikososyal)
 Tutulan eklemler, risk faktörleri
 Ağrı şiddeti, yorgunluk, uyku bozukluğu…
 Günlük yaşamdaki işlevselliği: Kendine bakım aktiviteleri, mobilite,
ev/iş hayatı, sosyal yaşam/roller
 Komorbid medikal sorunlar / hastalıklar, kullandığı ilaçlar
 Kişisel faktörler
Yaş, sosyokültürel durum, psikolojik durum
 Çevresel faktörler
Fiziksel çevre, aile desteği vb.
 Gereksinimler - beklentiler
Osteoartritte Tedavi Yaklaşımları

 Non-Farmakolojik
 Farmakolojik
 Cerrahi
Osteoartrit: Farmakolojik Tedavi
 Parasetamol
 Topikal ajanlar
 Non-steroid anti-inflamatuvarlar (NSAİİ)
Diklofenak, etofenamat
 Kapsaisin
 Oral NSAİİ naproksen → kardiyovasküler güvenli
 İntra-artiküler uygulamalar
 Hyalüronik asit enjeksiyonu
 Kortikosteroid enjeksiyonu
 PRP (Trombositten zengin plazma)
 Yavaş etkili semptomatik ilaçlar
 Glikozamin sülfat - kondroitin sülfat
 Diaserein (IL-1 reseptör antagonisti)
 Opioid analjezikler: Tramadol
 Duloksetin
Osteoartrit: Non-Farmakolojik Tedavi

 Hastanın eğitimi
 Vücut ağırlığının kontrolü
 Fiziksel aktivitenin düzenlenmesi
 Egzersizler
 Yardımcı cihaz ve ortezler
 Fizik tedavi
 İş-uğraşı tedavisi
 Psikolojik destek
 Kaplıca tedavisi
 Akupunktur
Osteoartrit: Non-Farmakolojik Tedavi
Hastanın eğitimi
Hedef: OA ile başa çıkma, kendine yetme
becerilerini geliştirmek
 OA ile ilgili bilgiler
 Fiziksel aktivite düzenlenmesi
 Egzersiz programı
 Kilo kontrolünün önemi
 Mekanik faktörlerin düzenlenmesi (uygun
ayakkabı, baston, eklemi koruma prensipleri…)
 Yürüme ve günlük yaşam aktivitelerine
yardımcı ortez ve cihaz kullanımı
Vücut ağırlığının kontrolü
 Uygun diyet ve beslenme programı
 Düzenli tartılma ve kayıt etme
 Fiziksel aktivitenin artırılması
Osteoartrit: Non-Farmakolojik Tedavi

Egzersiz Programı
 Eklem hareket açıklığı egzersizleri
 Germe egzersizleri
 Güçlendirme egzersizleri
 Aerobik egzersizler
 Propriyoseptif eğitim
 Denge ve yürüme eğitimi
Osteoartrit: Non-Farmakolojik Tedavi

Yardımcı cihaz ve ortezler

 Baston, koltuk değneği, yürüteç
 Dizlikler
 El, başparmak ortezleri
 Tabanlık, ortopedik ayakkabılar
 GYA için cihazlar
Osteoartrit: Non-Farmakolojik Tedavi

Fizik tedavi uygulamaları

 Analjezik, antiinflamatuar, doku iyileşmesini hızlandırıcı,
kas güçlendirici, eklemleri egzersize hazırlayıcı etkileri

İş-uğraşı tedavisi
 Günlük yaşam aktivitelerinin geliştirilmesine yönelik el
becerilerinin ve üst ekstremitenin kullanımının
çalıştırılması, eklemi koruma tekniklerinin
kazandırılması
Eklemleri Koruma Teknikleri

 Ağrıya saygı gösterilmesi

 Düzenli egzersiz programının benimsenmesi
 İstirahat ve aktivitenin dengelenmesi
 Güçlü ve büyük eklemlerin kullanılması
 Objelerin gövdeye yakın taşınması
 Yükün tek bir eklem yerine birkaç eklemle
taşınması
 Uzun süreli statik ve deformiteye yol açan
pozisyonlardan kaçınılması
 Gerekli adaptif/yardımcı cihazların ve
ortezlerin kullanılması
 Fizik tedavi ve rehabilitasyon

Ekleme binen yükü • Yardımcı cihazlar, baston, el ortezleri, tabanlık, vb.

• İş uğraşı tedavisi ile günlük yaşam modifikasyonu
azaltmak • Kilo kontrolü
• Eklemi koruma prensipleri, ağır aktivitelerden kaçınma, istirahat

• Germe egzersizleri
Mobiliteyi ve fiziksel • EHA egzersizleri
• Kas güçlendirme egzersizleri
uyumu artırmak • Propriyosepsiyon, denge, yürüme eğitimi
• Aerobik egzersizler

Ağrının kontrolünü • Fizik tedavi modaliteleri

sağlamak
Osteoartrit: Cerrahi Tedavi

El OA- başparmak
 Trapeziektomi
 Artroplasti: Ligaman rekonstrüksiyonu, tendon interpozisyonu
 Artrodez

Kalça OA
 Artroplasti

Diz OA
 Artroskopik debridman ve lavaj
 Osteotomi
 Kıkırdak tamiri ve restorasyonuna yönelik girişimler
 Artroplasti