OSTEOARTRİT

Dr. A. Simin HEPGÜLER

Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi
Fiziksel Tıp ve Rehabilitasyon AD
 Osteoartrit (OA)
• Osteoartrit (OA) en sık rastlanan artrit tipi
olup dünyada orta yaş ve yaşlılık döneminin
başlıca engellilik nedenidir
• 60 yaş üzerindeki erkeklerin %9,6’sının ve
kadınların %18’inin semptomatik osteoartriti
olduğu belirlenmiştir
• OA’sı olan kişilerin %80’inin hareketleri
kısıtlanmakta ve %25’i önemli günlük yaşam
aktivitelerini gerçekleştirememektedir
 OA
• Global Hastalık Yükü (GHY) verilerine göre
dünyada 242 milyon kişi semptomatik ve
aktivite kısıtlılığına neden olan diz ve kalça OA’
sından etkilenmektedir
• OA gelişimi ve artış hızı gelişmiş ülkelerde
gayrısafi yurtiçi hasılanın %1-2,5’i oranında
ekonomik bir sorun olarak ortaya çıkmakta,
bunun büyük çoğunluğunu (%85) eklem
replasman cerrahisi maliyeti oluşturmaktadır
 OA

• OA, hareket eden eklemlerde gelişen

• Mikro- ve makro-hasar sonucunda, doğal
immun yanıt vasıtası ile ortaya çıkan
• Düşük-şiddette inflamasyon, hücre stresi ve
ekstraseluler matriks yıkımı ile seyreden en
yaygın görülen artrit tipidir
 OA
Temel olarak;
• Eklem kıkırdağında progresif hasarlanma ve
kayıp gelişir
• Sinovya, subkondral kemik, periartiküler
ligamanlar, tendonlar, meniskus hatta
intervertebral diskler gibi ekleme ait tüm
yapılar, yapısal veya fonksiyonel olarak
etkilenir
Osteoartrit subskalaları klasifikasyonu
I. İdiyopatik
A. Lokalize
1. Eller [Heberden ve Bouchard nodülleri (nodal), erozif interfalangeal artrit (nodal olmayan)]: Skafometakarpal, skafotrapezial
2. Ayak [halluks valgus, halluks rijidus, kontrakte ayak parmaklan (çekiç parmak)]: Talonavikiler
3. Diz
a. Mediyal kompartman
b. Lateral Kompartman
c. Patellofemoral Kompartman (kondromalazi)
4. Kalça
a. Eksentrik (süperior)
b. Konsantrik (aksiyel, mediyal)
c. Diffüz (senil koksa)
5. Omurga (özellikle servikal ve lomber)
a. Apofizyel
b. İntervertebral (disk)
c. Spondiloz (osteofitler)
d. Ligamentöz (hiperostoz, Forestier hastalığı veya DISH)
6. Diğer (omuz, temporomandibuler, sakroiliak, ayak bileği, el bileği, akromiyoklaviküler)
B. Jeneralize
1. Küçük (periferal) ve omurga
2. Büyük (santral) ve omurga
3. Mikst (periferik ve santral) ve omurga

Yalıman A. Türkiye Klinikleri. 2020;13(1):1-8

Osteoartrit subskalaları klasifikasyonu
II. Sekonder
A. Posttravmatik
B. Konjenital ya da gelişimsel hastalıklar
1. Lokalize
a. Kalça hastalıklan (Legg-Calve-Perthes, konjenital kalca dislokasyonu, kapital femoral epifiz kaymasi, yüzeyel
asetabulum)
b. Mekanik ve lokal faktörler (obezite, alt ekstremitede bacak uzunluğunda farklılık, valgus/varus deformitesi,
hipermobilite sendromlan, skolyaz)
2. Jeneralize
a. Kemik displazileri (epifizyel displazi, spondiloapofizyel displazi)
b. Metabolik hastaliklar (hemakromatoz, okronozis, Gaucher hastalığı, hemoglobinopati, Ehlers-Danlos sendromu)
C. Kalsiyum depozisyon hastalıkları
1. Kalsiyum pirofosfat depozisyon hastalığı
2. Apatit artropati
3. Destrüktif artropati (omuz, diz)
D. Diğer kemik ve eklem hastalıkları (avasküler nekroz, romatoid artrit, gut artriti, septik artrit, Paget hastalığı,
osteopetrozis, osteokondrit)
E. Diğer hastalıklar
1. Endokrin hastalıklar (diabetes mellitus, akromegali, hipotiroidi, hiperparatiroidi)
2. Nöropatik artropati (Charcot eklemi)
3. Çeşitli (donma, Kashin-Beck hastalığı, Caisson hastalığı)

Yalıman A. Türkiye Klinikleri. 2020;13(1):1-8

OA’da risk faktörleri
OA gelişiminde yapısal değişiklikler
OA’da etkilenen yapılar
Kıkırdak Fokal yumuşama ve
kayıp
Kemik Osteofit, skleroz,
subkondral kist
Kapsül Kalınlaşma

Sinovyum Kalınlaşma, ılımlı

efüzyon
Kas Atrofi ve zayıflık

Ligaman Dejenerasyon

Bursa Sekonder bursit

Damarlar Anjiogenezis ,
avasküler nekroz,
venöz hipertansiyon
Lancet 2019; 393: 1745–59
Osteoartritte makroskopik değişiklikler

Doğanavşargil B. Türkiye Klinikleri. 2020;13(1):16-26

Eklem kıkırdağında mikroskopik değişiklikler

Doğanavşargil B. Türkiye Klinikleri. 2020;13(1):16-26

 OA
Belirtiler Bulgular
• Ağrı • Krepitasyon
• Rahatsızlık • Efüzyonlu veya efüzyonsuz
şişme
• Geçici tutukluk • Deformite
• Kozmetik deformite • Hassasiyet
• Fonksiyonda azalma • Sert dokuda genişleme
• Güçsüzlük • Yürümede değişiklik
• Hareket kısıtlılığı
• Kilitlenme
• Ligamanlarda instabilite
• İnstabilite • Çevre kaslarda atrofi

Aydemir S, Çeliker R. Türkiye Klinikleri. 2020;13(1):33-40

Sık görülen eklemler

Aydemir S, Çeliker R. Türkiye Klinikleri. 2020;13(1):33-40

 OA görünümü

Aydemir S, Çeliker R. Türkiye Klinikleri. 2020;13(1):33-40

 OA’da Laboratuar
• Primer OA’da tanı ya da tedaviye yanıtı
değerlendirmek icin kullanılabilecek standart
laboratuvar testleri yoktur
• Histolojik incelemede de kronik, nonspesifik
hafif bir inflamasyon ve bir miktar fibrozis
görülebilir
• Ancak ayırıcı tanıda laboratuvar testlerini
kullanmamız gerekebilir
 OA’da Radyoloji
• Direkt grafi
• MRG
• USG
• BT
 OA Direkt grafi

Tamsel İ, Argun M. Türkiye Klinikleri. 2020;13(1):62-70

 Diz MRG

Tamsel İ, Argun M. Türkiye Klinikleri. 2020;13(1):62-70

 Kalça OA

Tamsel İ, Argun M. Türkiye Klinikleri. 2020;13(1):62-70

 Kalça MRG

Tamsel İ, Argun M. Türkiye Klinikleri. 2020;13(1):62-70

 Omurga OA

Tamsel İ, Argun M. Türkiye Klinikleri. 2020;13(1): 62-70

 OA’da ayırıcı tanı
• Romatoid artrit
• Psöriatik artrit
• Kristal artropati
• Hemokramatozis
• İnfeksiyöz artrit
• Diğer yumuşak doku
anormallikleri
 OA ve RA
GÖRÜNÜM RA OA

Primer eklemler MKF, PİF DİF, KMK

Heberden nodül Yok Sık görülür

Eklem karakteristiği Yumuşak, ılık, hassas, mekik Sert, kemik yapısında

şeklinde

Tutukluk İstirahat sonu artar Varsa efordan sonra

kötüleşir

Laboratuar RF(+), anti-CCP (+), ESR RF(-), anti-CCP (-), ESR ve

ve CRP artmış CRP normal
OA’da kullanılan yardımcı cihazlar
Egzersiz
ESCEO 2019 diz OA medikal tedavi algoritması

Temel prensipler ve çekirdek set

– Hasta eğitimi, kiloluysa kilo verilmesi ve egz.
– Farmakolojik+nonfarmakolojik tedaviler birlikte yapılmalı

1. Basamak: Geri plan tedaviler

Hasta semptomatikse
– Uzun süreli kristalin glikozamin sülfat ve/veya kondroitin sülfat
– Gereğinde kısa süreli parasetamol eklenebilir
Hasta hala semptomatikse
– Topikal NSAİİ ekleyin

Kucharz EJ et al. Rheumatology Int 2019;39:1117-23

ESCEO 2019 diz OA medikal tedavi algoritması

2. Basamak: Yakınmaları devamlıysa ileri

farmakolojik tedavi
Yakınmalar birinci basamak tedaviye rağmen devam ediyorsa
Normal GIS riskli hasta
– Nonselektif NSAİİ+PPİ
– COX2 selektif NSAİİ (PPİ ile kullanım tercih edilir)
Artmış GIS riskli hasta (aspirin kullanım dahil)
– COX2 selektif NSAİİ ve tercihen PPİ ajanlar
– Tüm NSAİİ’ler ile komplikasyon konusunda dikkatli olun

Kucharz EJ et al. Rheumatology Int 2019;39:1117-23

ESCEO 2019 diz OA medikal tedavi algoritması

Artmış KV riskli hasta

– Tüm NSAİİ kullanımını kısıtlayın
– Tedavi süresini selekoksib ile 30 günden kısa tutun
– Nonselektif NSAİİ’leri 7 günden kısa tutun

Artmış renal riskli hasta

– NSAİİ kullanımında dikkat!!!(GFR<30cc/dak ise kullanmayın

NSAİİ kullanımıyla yakınmaları halen devam ediyorsa

– İntraartiküler hyalüronik asit
– İntraartiküler kortikosteroid

Kucharz EJ et al. Rheumatology Int 2019;39:1117-23

 ESCEO 2019 diz OA medikal tedavi algoritması

3. Basamak: Son farmakolojik denemeler

– Kısa süreli zayıf etkili opioidler
– Duloksetin
4. Basamak: Son dönem medikal tedaviler ve cerrahi tedavi
Semptomlar çok şiddetli ve yaşam kalitesi etkileniyorsa
– Cerrahi tedavi (Total veya ünikompartmantal eklem replasmanı)
Cerrahi tedavi kontraendike ise
– Opioid analjesikler

Kucharz EJ et al. Rheumatology Int 2019;39:1117-23

Farklı tedavi rehberlerinin OA tedavi önerileri

Çınar E, Hepgüler S. Türkiye Klinikleri: 2020;13(1):78-85

 OA’da cerrahi tedavi
Semptomları azaltan cerrahi
tedavi Önleyici cerrahi tedavi
• Artroskopik debritman ve • Artroskopik debritman ve
yıkama yıkama
• Osteotomiler • Mikrokırık, abrazyon
• Artroplastiler artroplastisi
• Artrodezler • Periost greftlemesi, otolog
kondrosit implantasyonu
• Osteokondral
transplantasyon

Aydoğdu S, Basa CD. Türkiye Klinikleri. 2020: p: 86-91

SONUÇ

Osteoartrit, ağrıyla seyreden, kişilerin yaşam kalitesini

bozan, özürlülüğe kadar götüren bir hastalıktır

Ağrı nedeni tam olarak bilinmediği için, hastaların

hepsi tedavilere aynı şekilde yanıt vermemektedir.

Hastalık değil hasta var sözü unutulmamalı, hastaya

göre tedavi yapılmasına dikkat edilmelidir.