FİZYOTERAPİDE KLİNİK

PROBLEM ÇÖZME
OSTEOPOROZ
12. GRUP HAZIRLAYANLAR

GÜLŞAH SANDIKÇI          155419024

HALİL FİDAN                     155419104
HAMZA BAHRİ ÖZCAN     155419030
HİLAL AKMAN                   155419853
İBRAHİM ŞEKER               155419056 
KLİNİK BİLGİ
OSTEOPOROZ
OSTEOPOROZ

Osteoporoz, düşük kemik yoğunluğu ve kemik do-
kusunun mikromimarisinin bozulması ve bunun so-
nucunda kemik kırılganlığında artış ile karakterize b
ir kemik hastalığıdır. 
Kemik ihtiyaç halinde mekanik kuvvetlere yanıt
olarak dış şeklini ve yapısını adapte edebilme
özelliğine sahiptir”. Bu özellik Wolf kanunu olarak
anılır.Bu kanuna göre kemik doku intermittant
yükler altında hipertrofiye uğrar ve statik yükler
altında atrofiye uğrar. 
 
Osteoporoz insanlarda en sık görülen kemik
hastalığıdır.
Dünya çapında osteoporotik kalça kırığı olan
hasta sayısının 200 milyondan fazla olduğu
tahmin edilmektedir. Hem Avrupa'da hem de
Amerika Birleşik Devletleri'nde kadınların 
%30'unun osteoporotik olduğu ve menopoz 
sonrası kadınların %40'ının ve erkeklerin
%30'unun hayatlarının geri kalanında osteo-
porotik bir kırık yaşayacağı tahmin edilmek-
tedir. 
 Türkiye İstatistik Kurumu işbirliği yaparak katmanlı araştırma
örneklemi yöntemi ile 12 farklı bölgede 50 yaş ve üzerindeki 26,424
kişide ve 2 hastane araştırmasında yapılan FRAKTÜRK
çalışmasının sonuçlarına göre Türkiye’de 50 yaş ve üzeri femur
boynundan ölçüm sonuçlarına göre erkelerde %7,5, kadınlarda
%12,9’unda osteoporoz tespit edilmiştir. 
Erken osteoporoz genellikle teşhis edilmez
ve asemptomatik kalır; kırık oluşana kadar
klinik olarak belirginleşmez. 
İlerleyen yaşla birlikte kemik yoğunluğu kaybı
meydana gelir ve kırık oranları yaşla birlikte
belirgin şekilde artar. 
En önemli komplikasyonu kemik kırıklarıdır.
En sık kalça, radius ve vertebralarda kırıklar
oluşur. Morbidite ve mortalite açısından en
ciddi sonuçlar kalça kırıklarında görülür. 
Osteoporoz kadınlarda erkeklere oranla üç
kat daha sık görülür. 
Osteoporoz Sınıflandırması 

Primer ve Sekonder osteoporoz olmak üzere 2 gruba ayrılır. 

1. Primer Osteoporoz 

A. Tip I: Esas olarak trabeküler kemiği etkileyen, östrojen eksikliğinden

kaynaklanan postmenopozal osteoporoz olarak da bilinir. 

B. Tip II: Senil osteoporoz olarak da adlandırılır ve yaşlılıkla birlikte

kortikal ve trabeküler kemiklerde kemik kütlesindeki azalma ile ilişkilidir.
Yavaş gelişen vertebral deformiteler ve dorsal kifoz artışı söz konusudur.
C. İdiopatik Osteoporoz (Juvenil, Erişkin):

Juvenil idiopatik OP oldukça nadir

görülmektedir. Genellikle puberte öncesi
büyümesi daha hızlı olan çocuklarda
rastlanmakla birlikte, daha küçük yaş
gruplarında da görülebilmektedir. Bilinen bir
nedeni bulunmamakta ancak kalsiyum
dengesi ile ilişkili olduğu düşünülmektedir.
Etkileyen faktörler arasında genetik yatkınlık,
D vitamini ve kalsiyum alımı, hormonal
hastalıklar sayılabilir. 
2. Sekonder Osteoporoz

 Postmenopozal dönem ve yaşlılık dışındaki diğer sebeplerden

gelişen osteoporoz. Hastalıklar, ilaçlar ve sağlıksız yaşam tarzı
sonucu gelişebilir. Bazı genetik hastalıklar, endokrin problemler,
emilim bozuklukları, hematolojik sorunlar, romatizmal hastalıklar,
alkolizm, depresyon ve immobilizasyon önemli sebeplerindendir.
 Risk Faktörleri 

 Yaş: 65 yaş üstü ​
 Cinsiyet: Kadın​  45 yaşından önce menopoza girme
 Düşük vücut kitle indeksi (≤19 kg/m2) ​  Romatoid artrit ​
 Ciddi derecede osteoporoz aile öyküsü​  Tedavi edilmemiş hipogonadizm ​
 Özellikle kalça, bilek ve omurgada geçirilmiş​  İmmobilizasyon ​
 frajilite kırıkları. ​  Tip I diyabet ​
 Kalça kırığı ebeveyn öyküsü ​  Diabetes Mellitus ​
 3 Aydan uzun süreli stereoid ilaç kullanımı ​  Gastrointestinal hastalıklar ​
 Sigara ve alkol kullanımı​  Kronik karaciğer hastalığı ​
 Premenopozal amenore (> 6 ay)  Düşmeye yatkınlık
KLİNİK ÖLÇME VE
DEĞERLENDİRME
OSTEOPOROZ
Hastaya yaklaşımda öykü, fizik muayene,
postür analizi, Kemik Mineral Yoğunluğu
(KMY) değerlendirilmesi (DXA), vertebral
görüntüleme (sırt-bel bölgesinin spinal
radyografileri) ve 10-yıllık kırık olasılığının
hesaplanması (kırık riski değerlendirme ölçeği:
FRAX) önemlidir.
 
Detaylı Öykünün Alınması:

 Tıbbi ve sosyal öykü

 Düşme ve kırık öyküsünü sorgulanmak
 Risk faktörlerini sorgulamak (yaş, cinsiyet, kadınsa menapoz süresinin
belirlenmesi)
 İkincil hastalıkların ve geçirilmiş ameliyatların belirlenmesi
 Kemik yıkımına neden olabilecek ilaçların sorgulanması
 Düşme olasılığını arttıracak hastalık veya ilaçların varlığının saptanması
 Ailede osteoporoz öyküsünün sorgulanması
Osteoporozda kemik mineral yoğunluğu (KMY) ölçümü önemli bir tanısal
parametredir. KMY ölçümü için günümüzde en sık kullanılan yöntem Dual
Enerji X-Ray Absorbsiyometri (DXA)’dır.
DEXA (dual-enerji X-ışını absorbsiyometri): Kemiklerin X ışınlarını soğurma
gücüne göre kemik yoğunluğu hesaplanır. Bu test sonucuna göre T skoru adı
verilen yoğunluk oranı -1 veya üzerindeyse sağlıklı kemik; -1 ile -2,5 arasında
ise osteopeni, -2,5 değerinin altındaysa osteoporoz olarak değerlendirilir.
Görüntüleme yöntemleri:

1) Direk grafi
-Torakolomber vertebra grafileri (AP-Lateral)
-Pelvis grafisi (Bel ağrısı yapan nedenleri dışlamak amaçlı)
2) Kemik mineral yoğunluğu (KMY) ölçümü (DXA)
3) Gerekirse ileri tetkikler (MRG, sintigrafi)
FRAX (Fracture Risk Assessment Tool)
FRAX, 10 yıllık kırık olasılığını vermektedir.
Elde edilen sonuç 10 yıllık kalça kırığı ve
major bir osteoporotik kırık geçirme
olasılığını göstermektedir. ( klinik vertebra,
ön kol, kalça veya omuz kırığı)
FRAX ile 10 yıllık kalça kırığı riski ≥%3 veya
10 yıllık major osteoporoza bağlı kırık
olasılığı ≥%20 olan olgularda farmakolojik
tedavi başlanması önerilir.
2011 yılında Türkiye popülasyonuna uygun
güncellenmesi yapılmıştır. (FRACTURK)
FRAX ‘ da Kullanılan Risk Faktörleri
•Yaş
•Cinsiyet 
•Ülke 
•Düşük BKİ 
•Geçirilmiş kırık
•Sekonder osteoporoz
•Ailede kalça kırığı
•Sigara, ks, alkol kullanımı
•RA 
•Femur boynu T skoru (şart değil)
Önümüzdeki yıllarda DXA ile FRAX’ın yanı sıra kırık riski için değerlendirmede
kriter olarak trabeküler bone skoru (TBS) kullanımının da giderek artması
beklenmektedir. Trabeküler bone skoru (TBS); FRAX ve DXA ile birlikte
kullanılabilen pratik bir bilgisayar programıdır.
TEDAVİ
FİZYOTERAPİ &
REHABİLİTASYON
OSTEOPOROZ
Tedavide ; 

1. Yaşam tarzında değişiklikler yaparak düşmeyi azaltacak önlemler almak, 
2. Doktorunuzca önerilen egzersiz programlarını uygulamaya çalışmak, 
3. Beslenmezini önerilen şekilde düzenlemek, 
4. İlaçlarınızı düzenli kullanmak ve yine düzenli doktor kontrolüne gitmek, 
5. Osteoporozun önlenebilen ve tedavi edilebilen bir hastalık olduğunu bilmek
gerekmektedir. 
Osteoporoz ’da Tedavi Yöntemleri 

• Farmakolojik tedaviler
• Beslenme düzeni
• Elektroterapi
• Isı ajanları
• Destekleyici cihaz
• Egzersizler 
Osteoporoz Tedavisinde Kullanılan İlaçlar 

• Hormon replasman (yerine koyma) tedavisi

• Kalsiyum
• D vitamini
• Kalsitonin
• Biosfonotlar 
• Parathormon
• Raloksifen
• Stronsiyum ranelat
Osteoporozda Egzersiz ve Fiziksel Aktivitenin Yararları;

• Hareketsizliğe bağlı gelişen dekondüsyon riskini azaltır.

• Kemik kütlesindeki kaybı yavaşlatır.
• Osteoporoza bağlı kırık gelişme riskini azaltır. 
• Eklem esnekliğini ve sağlamlığını destekler.
• Dengeyi geliştirerek düşmeyi önler.
• Kas gücünü geliştirir.
• Postürü korur.
• Kalp ve solunum sisteminin dayanıklılığını artırır.
• Ruhsal dengeyi geliştirir, psikolojik ve sosyal güveni artırır.
Egzersiz Örnekleri 

1. Germe 
2. Egzersiz örnekleri 
Denge egzersizleri
• Germe 
3. Aerobik egzersizler
• Denge egzersizleri
4. Yüzme / su• içiAerobik
egzersizler
egzersizler
5. Yüklenme egzersizleri
• Yüzme / su içi egzersizler
o Yürüyüş • Yüklenme egzersizler 
o Tenis • Yürüyüş
o Dans etmek • Tenis
o Merdiven inip çıkmak
o Düşük seviyeli aerobik egzersizler
  
Bu nedenlerle egzersizler kişiye özel düzenlenmelidir.
İyi planlanmalı, dinamik ve tekrarlı olmalı ve düzenli
uygulanmalıdırlar. Kemik kütlesini arttırmak için mutlaka ağırlık
taşıyıcı olmalıdırlar. Daha önce egzersiz yapmamış olanlarda
programa hafif egzersizlerle başlanmalı ve yoğunluğu giderek
arttırılmalıdır. Yaş ilerledikçe fiziksel kapasitenin azalması tüm
hastalar için standart bir rehabilitasyon programı uygulama olanağını
ortadan kaldırır. 

Kas kuvveti, kas ve yumuşak doku kısalıkları, statik ve dinamik

postür durumu (kifotik postür hakimdir, önemli bir komplikasyondur),
aerobik kapasite ve postural denge kontrolünün değerlendirilmesi
egzersiz planının oluşturulmasından önce tamamlanmalıdır.
 Egzersiz örnekleri 
• Germe 
• Denge egzersizleri
• Aerobik egzersizler
• Yüzme / su içi egzersizler
• Yüklenme egzersizler 
• Şekil 1. Germe egzersizleri Yürüyüş
• Tenis Şekil 2. Sırt ekstansiyon egzersizleri
Şekil 1. Germe egzersizleri Şekil 3. Derin solunum ve
göğüs kaslarını germe egzersizi
 Egzersiz örnekleri 
• Germe 
• Denge egzersizleri
Şekil 4. Bel çukurluğunu
• azaltıcı
Aerobik egzersizler
egzersiz
• Yüzme / su içi egzersizler
• Yüklenme egzersizler 
• Yürüyüş Şekil 6. Bel ve kalça ekstansörlerini
güçlendirme ve germe egzersizleri   
• TenisŞekil 5. Bel çukurluğunu azaltıcı egzersiz
  Şekil 5. Karın kaslarını güçlendirici
izometrik egzersizler
 Egzersiz örnekleri 
• Germe  A-B: Kifotik postürü azaltan omuz
• Denge egzersizleri ekstansörlerini güçlendirici egzersizler 
• Aerobik egzersizler
• Yüzme / su içi egzersizler
C-D-E: Omurga ve kalçaya ağırlıklı
• Yüklenme egzersizler 
• Yürüyüş
egzersizler F: Omuz abduksiyonu
• Tenis kısıtlı ise omuz seviyesinde ağırlıklı
egzersiz

Şekil 7. Ağırlıklı Egzersizler​
 G-H-I: Denge bozukluğu ve alt ekstremite
Egzersiz örnekleri 
• Germe  artritinde oturur pozisyonda ağırlıklı egzersizler 
• Denge egzersizleri
• Aerobik egzersizler J: Latissimus dorsi ve omuz adduktorlarına,
• Yüzme / su içi egzersizler
• Yüklenme egzersizler  K: Omuz abduktorları ve ekstansörlerine, 
• Yürüyüş
• Tenis L: Sırt ekstansörlerine izodinamik güçlendirme
 Şekil 8. Dirençli Egzersizler için elastik bandla direnç verme 
 Egzersiz örnekleri 
• Germe 
• Denge egzersizleri Kolay kırılabilir iskelete sahip olan kişilerde
• Aerobik egzersizler
başlangıç devrelerinde egzersiz programı
• Yüzme / su içi egzersizler
gözlem
• Kolay kırılabilir iskelete sahip olan kişilerde başlangıç devrelerinde altında ve giderek artan miktarlarda
egzersiz
yapılmalıdır.
programı gözlem altında ve giderek artan miktarlarda yapılmalıdır. Özellikle Özellikle vertebraları frajil olanlarda
vertebraları frajil olanlarda manipulatif uygulamalardan ve önemanipulatif
eğilerek uygulamalardan ve öne eğilerek
gövdeyi fleksiyona getiren hareketlerden kaçınılması gerekir.gövdeyi
OP’lu fleksiyona getiren hareketlerden
hastalarda omurganın fleksiyon egzersizleri kontrendikedirkaçınılması
(Şekil 10) gerekir. OP’lu hastalarda omurganın
Yüklenme egzersizler  fleksiyon egzersizleri kontrendikedir.
• Yürüyüş
• Tenis
Şekil 9. Osteoporozda ÖNERİLMEYEN Omurga
Fleksiyon Egzersizleri
  Düz bir çizgide yürümek veya kollar yana açılmış
olarak 30-60 saniye tek ayak üzerinde durmak
Egzersiz örnekleri 
dengeyi geliştirir.
• Germe 
• Denge egzersizleri
• Aerobik egzersizler
• Yüzme / su içi egzersizler
• Kolay kırılabilir iskelete sahip olan kişilerde başlangıç devrelerinde egzersiz
programı gözlem altında ve giderek artan miktarlarda yapılmalıdır. Özellikle
vertebraları frajil olanlarda manipulatif uygulamalardan ve öne eğilerek
gövdeyi fleksiyona getiren hareketlerden kaçınılması gerekir. OP’lu
hastalarda omurganın fleksiyon egzersizleri kontrendikedir (Şekil 10)
Yüklenme egzersizler 
• Yürüyüş
• Tenis
Şekil 10. Aerobik Egzersizler: Şekil 12. Denge Egzersizleri​ Şekil 11. Yüksek Etkili Egzersizler
Step yapmak
KORUMAYA YÖNELİK
ÖNLEMLER 
OSTEOPOROZ
DÜŞMELERDEN NASIL KORUNALIM? 

• Kas kuvvetlerini artırmak, denge ve koordinasyonu geliştirmek

amacıyla düzenli olarak egzersiz yapılmasında fayda vardır. 
• Düşme riskinde artış olanların baston, yürüteç gibi yardımcı
yürüme cihazları kullanması uygun olacaktır. 
• Baş dönmesi, işitme kaybı ve denge sorunları olanlar vakit
geçirmeden doktora başvurmalıdır. 
• Düzenli olarak göz muayenesi yaptırılmalı, görme bozuklukları
hızlıca düzeltilmelidir. 
• Özellikle sersemlik yan etkisi yapan ilaçlar dikkatli olarak kullanıl-
malıdır. İlaç etkileşimleri açısından fazla sayıda ilacın bir arada
kullanılmasından mümkün olduğunda kaçınılmalıdır. 
• Düşme riskini azaltmak için gerekli çeşitli ev ve çevre düzenle-
meleri yapılmalıdır. 
KAYNAKÇA 
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC5335887/#b2-ejr-4-1-46 
https://apps.who.int/iris/handle/10665/42841 
http://ejfm.trakya.edu.tr/userfiles/2016/December/1-kargin.pdf 
https://acikders.ankara.edu.tr/pluginfile.php/143986/mod_resource/content/0/osteoporoz1.pdf
 https://www.ftronline.com/frax/
 http://www.turktibbirehabilitasyon.org/osteoporoz-ve-ftr/
 https://www.medicana.com.tr/saglik-rehberi-detay/12671/osteoporoz
 
https://turkosteoporozdergisi.org/archives/archive-detail/article-preview/osteosarkopeni-klinik-
perspektif/40097
https://www.geriatri.org.tr/pdf/Kitap-osteoporozkitabi.pdf 
https://fizik-tedavi.org/osteoporoz-tedavisinde-fiziksel-aktivite-ve-egzersizler/ 
http://www.gebam.hacettepe.edu.tr/oneri/OSTEOPOROZ.pdf 
https://www.ftrdergisi.com/uploads/sayilar/196/buyuk/330-3371.pdf
Marmara Üniversitesi Ders Notları
 SUNUM PAYLAŞIMI
GÜLŞAH SANDIKÇI :
KLİNİK ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME KONU ARAŞTIRMASI      
HALİL FİDAN :
TEDAVİ, FİZYOTERAPİ & REHABİLİTASYON KONU ARAŞTIRMASI                  
HAMZA BAHRİ ÖZCAN:
KLİNİK BİLGİ KONU ARAŞTIRMASI
HİLAL AKMAN :
GÖRSEL VE GENEL ARAŞTIRMA, SUNU HALİNE GETİRME
VE DÜZENLEME   
  
İBRAHİM ŞEKER : 
TEDAVİ, FİZYOTERAPİ & REHABİLİTASYON KONU ARAŞTIRMASI