Не опходни реченични челнови

Предметни и прилошки определби

*Директен предмет (објект)
Дирекниот предмет е оној именски член во реченицата, врз кои
непосредно дирекно преминува дејството на прилокот. Одговара
на прашањата: Кого? Што?
Здравко читал кинга. (што читал здравко)
Марија ке пишувала писмо (што ке пишувала Марија?)
Заедно анализиравме задачи. (Што анализиравме заедно)
Почитувам искрени луѓе. (Кого почитувам)
Идиректен предмет(објект)
Индирекниот предет го именува оној кому му е насочено
дејстовото, или пак ја именува целта на дејстовото.
Во нашиот јазик овој предмет се вика уште на- предмет затоа што
се јавува со предлогот на секогаш освен во некои случаи.
Примери: Класниот раководител им се заблагодари на родителите.
Училиштето им подари книга на најдобрите.
Димитар и испрати писмо на Весна

*Поимот слободен датив е карактерисичен за јазиците што имаат

падежи, а во нашиот јазим нема падежи, но е карактериситчен
само еден вид слободен датив кој се вика етички датив.
*Со етичкиот датив се искажува непосредно односот на зборувачот
кон соговорникот, или кон она што го кажува.
Примери: Касни си од црешите дедино.
Ова лето сум ти поминал фантастичн.

Удвојување на индеирекниот предмет и директен предмет

Удвојувањето го вршиме со кусите форми на личните заменки и на

повратната заменка, а тие се:
Куси форми за директен предмет: Ме, те, го, ја, не, ве, ги, се.
Куси форми за индиректен предмет: Ми , ти , му , и, ни , ви, им; си
Примери: Го видов него (удвоен директен предмет.)
Нему му рече (удвоен индиректен предмет)
Драган го видов (удвоен директен предмет)
Му реков на татко ми (удвоен индиректен предмет)
Примери со удвоен директен предмет:
И мене ме направија старец.
А него можеш и надвор да го истераш.
И нив ги опишал
За вас ја кревам оваа чаша
Не ја дочувал Ангелина

Нему му се разбистри умот

Тебе ти зборувам
Војникот му врза една тешка слаканица на момчето
Ке и го кажете ли тоа на смилка
ПРЕДМЕТ СО ПРЕДЛОГ (ПРЕДЛОШКИ ПРЕДМЕТ)
Овој редмет се врзува со прилогот со помош на сите предлози, паи
со предлогот на кога не е употребен за вовоедување на индиректе
предмет.Предлошкиот предмет ке го познаеме со тоа што одговара
на прашања кои ја содржат заменската форма кого за лица или
заменката што со оној предлог што е употребен во реченицата.

Пр Учителот веруваше во својте ученици (во кого веруваше

учителот)
Пеејчи забооравивме на караницата (На штп заборавивме)
Марија зборуваше за цртежот (за што зборуваше марија)
Сите 4ца зависевмме од нашиот татко.( Од когоо зависевме)

Прилошките определби даваат податоци за околностите, во или

под кои се вршело, се врши или ке се врши глаголското дејтво
изнесено со прилогот.
Како прилошки определби се јавууваат прилози, именки или
именски гр со преслози или глаголскот пролог.
*Прилошките определби одговаараат напрашања поставеени со
прашања со заменски прилози
Pr каде? Кога?зошто?...
Видови прилошки определби
А) Прилошка определба за место-оваа опредебла дава
информација за местото на вршење на дејството искажано со
в0ршење на прилогот,одговара на прашањата : каде? До каде? На
каде?...
Оваа прилошка определба се изразува со прилози за место и со
именки или именски гр со предлози.
Пр. Јуннак дома не уммира
војницита заминаа некаде
во солун народот живее градски живоот
утре ке заминам во битола.
Б) пприлошка определба за време
Оваа определба ги определува временските околности на
дејстовото и одговара на прашања како: Од кога? До кога?....
Овде се среќаваат прилози и именки, односно именски гр со
предлози
Пр: Секоја зима ке приредуваме натпревари за скијање
Тоа утро не бев многу расположен
Ноќе се довикува самотијата( Кога се довикува самотијата)
Истиот миг писнаа зурлите
По неполни 10 години поразените војници се вратија на
буништето.
Приллошка определба за начин
Оваа определба одговара на прашањето во врскасо тоа како се
вршело, се врши, или ке се врши дејството искажано со прилогот.
Овде се среќаваат: прилози за начин, именки ,именски гр со
предлози , глаголски прилог, фразеолошки изрази.
Пр го пречекаа со свеќиња (како го пречекаа
Зборуваше шепотејќи (како зборуваше)
Тие живееат на голема нога (како живеат тиа)
Тој ги сака учениците како свој деца
Како ги сака учениците
Прилошка определба за количество
-оваа оределба се изразува со прилози, со именски со или без
предлози и фразеолошки ирзрази
Пр вреќата тежеше 20кг (колку?)
Работи за 3ца ( за колку работи)
Уморта го испи денот до дно( колку)
Прилошка определба за ,,
Ова определба одговара на прашањата зошто од ккоја причина,,
Пр Скока од радост (зошто скока
Нне дојде на училиште поради болест (зошто не дојде
Вработените го повикуваат директорот порадинеговата пасивност
Ова определба одговара на прашањето со коа цел, и овде се
сретнуваат именки или именски гр со предлози.
Примери – Отиде по млеко
Правам се заради твојата сигурна иднина.
Прилошка определба за услов- Ова определба одговара на
прашањето под кои услов? И овде се сретнуваат именки или
именски гр со предлози.
Примери- Без потпис неможеме да го пратиме.
Без ред нема ни поред (под кој услов нема поредок)
Прилошка определба за допуштање-

Оваа определба дава информација дека дејстовото во реченицата

се вршело, се врши или ке се врши спротивно.на она што се
очекувало како последица на информацијата што ја дава таа
(прилошка определба.)
Примери – И покрај тешкотиите- успеавме.
И ппри сето внимание падна.

Примери за атрибут и апозиција

Второстепени реченични членови
Атрибут и апозиција
Атрибут е несамостоен второ степен реченичен член и тој
воспоставува синтаксичка врска со именките во реченицата.
Атрибутот ја определува именката од гледна точка на некоа
особина.
Има придавски и именски атрибут. Примери за придавски атрибут-
Петар е одличен ученик
Таа чита добра книга.
Таму има далечно село.
Вие сте први наставници.
Девојката има златна коса. -Атрибут- епитет
Примери со именски атрибут-
Го сретнав чичко Васил.
Имавме час од наставникот Илиевски
Го посетивме селото другово.
Се напив чаша вода.

Апозиција е самостоен второстепен реченичен член и таа може да

се јави покрај секој реченичен член освен покрај прилогот. Значи
покрај подметот, предметите, прилошките определби.
Примери за апозиција – Скопје, главен град на Македонија се
наоѓа на реката Вардар.
Марика, мојата најдобра другарка, секогаш ми помага
Кочо рацин најдобриот македонски поет ја напишал песната
тутуно берачите.
Москва главниот град на русија претсавува најголем ....
Живко ченков авторот на сребрените снегови почина пред 10
години
Реченични соодветници(реченични еквиваленти)
*Во текстовите може да сретние и самостени делови од текстот кои
не содржат глагол во лична форма и во такви случаи збурваме за
реченични соодветници или реченични еквиваленти.
Примери Порчитуван господине претседателе ваше блаженство!
Дами и господа! ЕХЕИИИ! Офф! Помош!!
Назад!!
Добар ден! Здраво! Назраје! Добро. Сала за состаноци. Опасност.
Лекарска соба.

Васил Илјовски (1902- 1995)

Кој е Васил иљовски и што е значајно за неговото творење и
творештво.
Кога е напишана, а кога е поставена на сцена и каде драмата
бегалка.
На кој говор(јазик) ка биде дадена првата претстава.
Кои драми ги напишал на српски јазик.
Творештво: Пиши панче, два спрема еден , чест, кузман каптан, син
и татко, допирни точки, свадба, смрт за живот.
Радио игри за деца: Први на марс и златна рипка.
Каде се случува дејствието во чорбаџи теодос во кое време, каква
комедија е, колку чина има и кои се главни ликови.

Што се случувало со мкд после?

Што е карактеристично за литературата?
Која била создавана во овој период и за употребата на мкд јазик?
Како твореле во Вардарска и Принска Македонија?
Кои поети и писатели пишувале на мкд и српски, а кои пишуавале
на мкд и бугарски јазик?
318 стр првиот пасус

Антон панов
Кој е антон панов?
Што е важно за неговиот живот, творење и творештво?
Творештво: Печалбари (1936)- драма, Живи гробови – незавршен
роман, Роденденот на Сериожа Јегоркин-расказ, Тимка- расказ, Го
јаделе болви- расказ, Стега(Вероника самрак) – драма, Пиликатник-
драма, Преродени – драма, Градинар- драма.
Каде се случува дејството, кога , колку чина има драмата, кој се
главни ликови?
Што може да се издвои како битово во ова македонска битова
драма?