Leksionet e Farmakologjisë Klinike - Viti VI - MP

Q LEDN HULDOs
Q LEDN HULDOs )DUPD O M D DU D

QMs SsUGL sVLP
)DUPD DP D
/HRQDUG HGD DU U D P
)DUPD D
V )DUPD O M Vs
)D O M sV Vs
1 2
Q LEDN HULDOs Q LEDN HULDOs
)DUPD O M D D D U DOs . GLVNX LPL GR s IRNXVRKH NU HVLVK PEL

0HNDQL PD NU HVRUs s YHSULPL s EDUQDYH DQ LEDN HULDOs
(IHN H H SDGsVKLUXDUD
sVK ULP PEL EDN HUH SD RJMHQH Ps s DNRQVKsP
D U DO U D P
)DUPDNRNLQH LND 5H LV HQFD EDN HULDOH QGDM NRNsYH JUDP SR L LYs
PRNVLNODYL PDNUROLGs H ULQM GKH IOXRURNLQROHQ SXOPRQDUs
D U
3 4
0HNDQL PD NU HVRUs s YHSULPL s EDUQDYH DQ LEDN HULDOs 0HNDQL PD NU HVRUs s YHSULPL s EDUQDYH DQ LEDN HULDOs
)UHQLPL L VLQ H sV GsP LPL L PXUL EDN HULDO )UHQLPL L VLQ H sV GsP LPL L PXUL EDN HULDO
H DODN DPLNs 3HQLFLOLQD

3HQLFLOLQD 3HQLFLOLQD LSHQLFLOLQD LSHQLQD
0H VSHN sU s QJXVK s
HIDORVSRULQD
.DUEDSHQHPH Q LV DILORNRNVLNH 0H LFLOLQD FORNVDFLOLQD IOXNORNVDFLOLQD
0RQREDN DPH
0H VSHN sU s JMHUs PSLFLOLQD PRNVLFLOLQD R DPRNVLNODY
-R EH DODN DPLNs
OLNRSHS LGLNs Q LSVXGRPRQDV
.DUERNVLSHQLFLOLQD .DUEHQLFLOLQ 7LNDUFLOLQ
DFL UDFLQD
UHLGRSHQLFLOLQD 3LSHUDFLOLQL ORFLOLQ
LNORVHULQD
5 6
)UHQLPL L VLQ H sV GsP LPL L PXUL EDN HULDO )UHQLPL L VLQ H sV GsP LPL L PXUL EDN HULDO
HIDORVSRULQD SHN UL DQ LPLNURELN L FHIDORVSRULQDYH
MHQHUD D , HIDOHNVLQs FHID ROLQs DN HUH UDP DN HUH UDP
MHQHUD D ,, HIDNORU FHIXURNVLPs MHQHUD D ,
MHQHUD D ,,, HI D LGLPs FHI ULDNVRQ FHIR DNVLPs FHIRSHUD RQ MHQHUD D ,,
MHQHUD D , HIHSLPs HISLURP

MHQHUD D ,,,
MHQHUD D HI RELSURO FHI DUROLQs MHQHUD D ,

7 8
UXN XUD H PXUL EDN HULDO UXN XUD H PXUL EDN HULDO
5ROL L UDQVSHS LGD sV 3 3 Qs NULMLPLQ H V UXN XUsV Vs PXUL EDN HULDO
0XUL EDN HULDO SsUEsKH QJD YDUJMH Ts SsUVsUL HQ s 1 DFH LOJOXNR DPLQsV 1 GKH
DFLGL 1 DFH LOPXUDPLN 1 0
1s YDUJMH 1 0 EDVKNsQJML HQ LQ KLUs SHS LGLNs s VKNXU sU s FLOs QHYRML HQ SsU
OLGKMHQ NU T s YDUJMHYH GKH SsU SDVRMs MDQs HVQFLDOs SsU IRUPLPLQ H PXUL
UXN XUD H PXUL EDN HULDO QXN sVK s H QMsOORM s HN EDN HULH
UDP SR L LYH GKH D R UDP QHJD LYH
9 10
)UHQLPL L VLQ H sV Vs PXUL EDN HULDO EH DODN DPLNs )UHQLPL L VLQ H sV Vs PXUL EDN HULDO YDQNRPLFLQD
H DODN DPLNs IUHQRMQs VLQ H sQ H

PXUL EDN HULDO QsSsUPMH LQKLELPL s
GLVD HQ LPDYH EDN HULDOH NU HLVK
UDQVSHS LGD D Ts QMLKHQ HGKH PH
HPULQ 3 3 3HQLFLOOLQ LQGLQJ 0XUL EDN HULDO SsUEsKH QJD YDUJMH Ts SsUVsUL HQ s 1 DFH LOJOXNR DPLQsV
3UR HLQV 1 GKH DFLGL 1 DFH LOPXUDPLN 1 0
1s YDUJMH 1 0 EDVKNsQJML HQ LQ KLUs SHS LGLNs s VKNXU sU s FLOs QHYRML HQ
3R KXDMVH s JML Ks EDN HULH SsU OLGKMHQ NU T s YDUJMHYH GKH SsU SDVRMs MDQs HVQFLDOs SsU IRUPLPLQ H PXUL
SsUPDEMQs 3 3 SRU QXPUL L UH GKH DQNRPLFLQD OLGKH PH DODQLQD GLV DOH s LQ KLUL GXNH SHQJXDU OLGKMHQ H
DILQL H L SsU DQ LELR LNs EH DODN DPLNs LM PH UDQVSHS LGD sQ
sVK s L QGU VKsP
11 12
sP LPL L PHPEUDQsV FL RSOD PLNH EDN HULDOH )UHQLPL L ULER RPHYH VLQ H sV Vs SUR HLQDYH EDN HULDOH
3ROLPLNVLQD PLQRJOLNR LGs PLQR LGLNs
.ROLV LQD 7H UDFLNOLQD
.ORUDPIHQLNROL
0DNUROLGs
2NVD ROLGLQRQH
13 14

PLQRJOLNR LGLNs 7H UDFLNOLQD
 UHS RPLFLQs HQ DPLFLQs PLNDFLQs  7H UDFLNOLQs 2NVL H UDFLNOLQs

7REUDPLFLQs 1HRPLFLQs .DQDPLFLQs HPHNORFLNOLQs 0LQRFLNOLQs RNVLFLNOLQs
 DN HULRV D LNs
 DN HULFLGs
 0H VSHN sU VKXPs s JMHUs YHSULPL
 OORNRMQs VLQ H sQ H SUR HLQDYH QRUPDOH
 KNDN RMQs NHT OH LPLQ H OH LPLQ H 51P  OORNRMQs 51
 dRMQs Qs NULMLPLQ H SUR HLQDYH DQRUPDOH  )UHQRMQs VLQ H sQ H SUR HLQDYH
PLQRJOLNR LGs SsUGRUHQ NU HVLVK SHU UDM LPLQ H LQIHNVLRQHYH s VKNDN XDU QJD EDN HUH DUQD s JMHGKXU NXQGsU NODPLGLHYH UDNRPs SVL DNR s LQIHNVLRQH XURJHQL DOH
DHURELNs JUDP QHJD LYs s LOOs VL H P L H E H GKH H E H ULNH VLHYH EUXFHOR sV LQIHNVLRQHYH QJD VSLURNH D ERUUHOLR s VLILOL
3sUGRULPL Ps L VKSHVK s sVK s UDM LPL HPSLULN L LQIHNVLRQHYH VHULR H s LOOD VL
VHS LFHPLD LQIHNVLRQH LQ UDDEGRPLQDOH s NRPSOLNXDUD LQIHNVLRQH H NRPSOLNXDUD s  7LJHFLNOLQs
UDN L XULQDU GKH LQIHNVLRQH UHVSLUD RUH s IL XDUD Qs VSL DO QR RNRPLDOH
15 16
0DNUROLGs
.ORUDPIHQLNROL
 (UL URPLFLQs SLUDPLFLQs .ODUL URPLFLQs
L URPLFLQs
 DN HULRV D LN
 DN HULRV D LNs
 0H VSHN sU VKXPs s JMHUs YHSULPL
 OORNRQ IRUPLPLQ H OLGKMHYH SHS LGLNH  0H VSHN sU s QJXVK s YHSULPL
 )UHQRQ VLQ H sQ H SUR HLQDYH  OORNRMQs UDQVORNLPLQ H ULER RPL
 )UHQRMQs VLQ H sQ H SUR HLQDYH

DU L JMHGKXU Qs UDM LPLQ H DEVFHVHYH s UXUL s VKNDN XDU QJD V DILORNRNX GKH s SHN UL DQ LPLNURELN sVK s OHK sVLVK Ps L JMHUs VH L SHQLFLOLQDYH GKH SsU Ns s DUV H L
PHQLQJL L s VKNDN XDU QJD HL H L PH L L L L HS S H P L H GKH sYHQGsVRMQs D R Qs SDFLHQ H DOHUJMLNs SHN UL DNRQLVK SsUIVKLQ V UHS RNRNs EH D
HP SKL L H H Qs SDFLHQ s DOHUJMLNs QGDM SHQLFLOLQDYH RVH FHIDORVSRULQDYH KHPROL LNs HS S H P L H V DILORNRNs GKH HQ HURNRNs
1GU VKH QJD SHQLFLOLQD D R MDQs HILNDVs Qs UDM LPLQ H LQIHNVLRQHYH s VKNDN XDU QJD /
HJLRQHOOD SQHXPRSKLOD P NRSODVPD P NREDN HUH GLVD ULNH VLD GKH FKODP GLD
 7HOL URPLFLQ .H HN PDNUROLG NH ROLG

17 18

2NVD ROLGLQRQH
 /LQH ROLG 2 ,
0HNDQL PD NU HVRUs s YHSULPL s EDUQDYH DQ LEDN HULDOs
 LQ H LN
)UHQXHVL H PH DEROL PL s DFLGHYH QXNOHLNH GKH DQ LPH DEROL s
 DN HULRV D LN
 0H VSHN sU s QJXVK s YHSULPL )OXRURNLQRORQH
 OORNRQ ILOOLPLQ H VLQ H sV Vs YDUJX XOIRQDPLGH

SROLSHS LGLN
 )UHQRQ VLQ H sQ H SUR HLQDYH R ULPRNVD ROL

 ,QIHNVLRQH H VKNDN XDU QJD EDN HUH UDP SR L LYs UH LV HQ s QGDM DQ LEDN HULDOsYH s
MHUs (Q HURNRNs DQNRPLFLQs UH LV HQ s DILORNRNs 0H LFLOLQs 5H LV HQ s
 .RQVLGHURKH DQ LEDN HULDO L UH HUYsV
 KXPs L VK UHQM s
19 20
)OXRURNLQRORQH
,QKLERMQs 1 KLUD sQ J UDVH XOIRQDPLGH
U V U SU P D U
UDP D s
,QKLERMQs RSRL RPHUD sQ ,
UDP S s
U V U SU P D U
)UHQRMQs UHSOLNLPLQ GKH UDQVNULS LPLQ
H 1 EDN HULFLGs
(IHN H H SDGsVKLUXDUD Ts VKIDTHQ Ps VKSHVK PH IOXRURNLQRORQH

1HXURSVLNR RNVLFL H L UHPRU NRQIX LRQ DQN K LQVRPQL DJML LP SVLNR D
Q DJRQLV s s UHFHS RUsYH  LQ H LNs
sP LP s HQGLQHYH  DN HULRV D LNs
UL PL NDUGLDNH JMD MH H 7F  0H VSHN sU s JMHUs YHSULPL
+LSRJOLFHPL 21
 OORNRMQs VLQ H sQ2H2 DFLGL IROLN

R ULPRNVD RO DF ULP
 DN HULFLG SHN UL L YHSULPL s DQ LEDN HULDOsYH GKH DQ LPLNURELNsYH s MHUs
 0H VSHN sU s JMHUs YHSULPL
 OORNRQ VLQ H sQ H DFLGL IROLN

 )UHQRQ GLKLGURIROD UHGXN D sQ
 )UHQRQ VLQ H sQ H QXNOHR LGHYH
.sVKLOORKH Ts SsUGRULPL s NXIL RKH Qs

3QHXPRQLD QJD S H P L L LL
7RNVRSOD PR s GKH QRNDUGLR s
5LDNX L LPH H EURQNL L NURQLN
2 L LV PHGLD DNX HN IsPLMs
,QIHNVLRQH H UDN L XULQDU
23 24
0XQJHVD H DQ LEDN HULDOsYH s ULQM sVK ULP PEL EDN HUH SD RJMHQH Ps s DNRQVKPH
,QIHNVLRQH H JRMsV ,QIHNVLRQH H OsNXUsV ,QIHNVLRQH H NRFNDYH
,QIHNVLRQH DEGRPLQDOH ,QIHNVLRQH H UDN L XULQDU
DS RP FLQ SsU UDM LPLQ H HQ HURNRNsYH YDQNRPLFLQs UH LV HQ

5H DSDPXOLQ SsU SsUGRULP ORNDO
25 26

,QIHNVLRQH H UDN L s ,QIHNVLRQH H UDN L s sVK ULP PEL EDN HUH SD RJMHQH Ps s DNRQVKPH
VLSsUP UHVSLUD RU SRVK sP UHVSLUD RU
1s UDV LQ Ps s NHT GXKH PEDM XU PHQG UUHJXOOL

,QIHNVLRQH H UDN L s UHVSLUD RU 0HQLQJL H
s IL XDUD Qs VSL DO
 ,QIHNVLRQH PEL GLDIUDJPs VKNDN RKHQ NRNH GKH EDN H
ULH s MHUD UDP SR L LYs
 ,QIHNVLRQH QsQ GLDIUDJPs VKNDN RKHQ QJD EDFLOH GKH E

DN HULH s MHUD UDP QHJD LYH
27 28
sVK ULP PEL EDN HUH SD RJMHQH Ps s DNRQVKPH sVK ULP PEL EDN HUH SD RJMHQH Ps s DNRQVKPH
,QIHNVLRQH QsQ GLDIUDJPs

,QIHNVLRQH PEL GLDIUDJPs
,QIHNVLRQH H UDN L XULQDU
)DULQJL L RQVLOL L VLQXVL L R L L HSLJOR L L EURQNRSQHXPRQLD
HSVLVL LQ UDDEGRPLQDO
SQHXPRQLD DEVFHVL SXOPRQDU H M
,QIHNVLRQH SHOYLNH H M
DNRQLVK VKNDN RKHQ QJD
DNRQLVK VKNDN RKHQ QJD
S RJHQHV SQHXPRQLDH + LQIOXHQ DH 0RUD HOOD .OHEVLHOOD
( FROL .OHEVLHOOD 3UR HXV 3VHXGRPRQDV DF HURLGHV H M
DSK ORFRFFXV DXUHXV 0 FRSODVPD )XVREDF HULD 3HS RV UHS RFRFFL
R PXQG s UDM RKHQ PH
0XQG s UDM RKHQ PH
.LQRORQH
3HQLFLOLQD
PLQRJOLNR LGs
HIDORVSRULQD
HIDORVSRULQD JMHQHUD D
0DNUROLGs
0H URQLGD RO
7H UDFLNOLQD
29 30

5H LV HQFD EDN HULDOH QGDM NRNsYH JUDP SR L LYs PRNVLNODYL PDNUROLGs H ULQM GKH IOXRURNLQRORQH SXOPRQDUs
0HNDQL PD H UH LV HQFsV HN NRNs UDP SR L LYH PRNVLNODYL

DSK XUHXV UHS 3QHXPRQLDH
S F OO V V sO S F OO V V sO PRNVLNODYL sVK s QMs NRPELQLP VLQHUJMLV L DFLGL NODYXODQLN PH DPRNVLFLOLQsQ
3UH HQFD H DFLGL NODYXODQLN LQKLEL RU L EH D ODN DPD sV ULNXSHURQ VSHN ULQ
DQ LPLNURELN s DPRNVLFLOLQsV s KXPEXU QJD UH LV HQFD QD UDOH RVH s IL XDU SUHM
P
SURGKLPL s EH D ODN DPD DYH
DSK XUHXV P SHN UL DQ LPLNURELN SsUIVKLQ SD RJMHQsYH s UsQGsVLVKsP VL
S F OO U V
FO V V O
SK H . HE LH S H P L H
P HL H L K H H HP L L H H
H K L HL P LL
DSK XUHXV UHS 3QHXPRQLDH H PL EL L
P F OO U V S F OO U V
31 32
PRNVLNODYL PDNUROLGs H ULQM GKH IOXRURNLQRORQH SXOPRQDUs PRNVLNODYL PDNUROLGs H ULQM GKH IOXRURNLQRORQH SXOPRQDUs
.7(5,(7 5 0 32 ,7, ( .7(5,(7 5 0 1( 7, (
PRNVLFLOLQD PRNVLFLOLQD
P FLGL NODYXODQLN
sS U D K S S O D
S S O D
P FLGL NODYXODQLN
D P
D P
DO U DU M VKP
DO U DU M VKP D UP M D U U K
D UP M D U U K
33 34

0DNUROLGs H ULQM
0DNUROLGs
(UL URPLFLQD
SHN sU s QJXVK s YHSULPL
)UHQRMQs VLQ H sQ H SUR HLQDYH EDN HULDOH GXNH X OLGKXU Qs PsQ Us s
s VKNXU sU
ULN K HVKPH PH QsQQMsVLQs ULER RPDOH
,Q ROHUDQFs ,
DN HULRV D LNs
HSULP NRKs GHSHQGHQ
.ODUL URPFLQD GKH D L URPLFLQD
SHN sU Ps s JMHUs YHSULPL
5H LV DQFD
3RPSD H HIOXNVL
H L IDUPDNRNLQH
 LNH Ps s HSsUVK
LRGLVSRQLELOL Ps sDODU
VKPH
s
O HULPL L YHQGL s OLGKMHV
 3HQH ULP LQGRU Ps s PLUs
5H LV HQFD sVK s H NU Ts XDU QGsUPMH JML Ks PDNUROLGsYH  M VPsMH s SOD PD LNH HOLPLQLPL Ps s JMD s
7ROHUDQFs Ps H PLUs Ps SDN HIHN H s SDGsVKLUXDUD
35 36
SHN UL DQ LPLNURELN L PDNUROLGsYH )OXRURNLQRORQH PHNDQL PL L YHSULPL
HUREs UDP 3R L LYs .ODUL URPLFLQs (UL URPLFLQs L URPLFLQs ,QKLELPL L 1 KLUD sV J UDVH
0H KLFLOOLQ VHQVL LYH SK H )UHQRQ UHSOLNLPLQ GKH UDQVNULS LPLQ H 1
S H P L H ND ILOOXDU s VKIDTH UH LV HQFs
HQGL NU HVRU L YHSULPL HN EDN HUH JUDP QHJD LYs
HUREs UDP 1HJD LYs L URPLFLQs .ODUL URPLFLQs (UL URPLFLQs ,QKLELPL L RSRL RPHUD sV ,
L H H K L HL H L S 1JD SLNsSDPMD V UXN XUDOH NMR HQ LPs QJMDVRQ PH 1 J UDVH
HQGL NU HVRU L YHSULPL HN EDN HUH JUDP SR L LYs
QDHUREs H UUXJsYH s VLSsUPH UHVSLUD RUH
DN HUH D LSLNs
E HL P L P PS H
37 38

)OXRURNLQRORQH SXOPRQDUH )OXRURNLQRORQH SXOPRQDUH
SHN sU Ts SsUIVKLQ EDN HUH JUDP SR L LYH GKH DJMHQ s D LSLNs
HS S H P L H
3HQLFLOOLQ VHQVL LY GKH UH LV HQ
SK H
HS S H H
H L VSS
H L H VSS
S P S H P L H
K P L S H P L H
39 40
)DUPDNRNLQ LND GK )DUPDNRGLQDPLND 3. 3
DQ LEDN ULD s GK GR LPL L SsUVK D VKsP L U
5UL MD D DUPDQ U LV QFsV QGDM VK Ps DQ LEDN ULD s Ts
GLVSRQRMPs DN D LVK sVK s G N o DU Qs QMs SDNsVLP s VKS M s
s RSVLRQ s UDM LPL N QGsU VsP QGM LQI N L
3URI VF / RQDUG GD 3sU M GKMD SDSsUVK D VKP GK GR LPL MR RS LPD MDQs G

6 NVLRQL L )DUPDNR R MLVs IDN RUs NU VRUs s FL s QGLKPRMQs Qs VKIDTM Q U LV QFsV
)DN L L 0M NsVLVs 807
GK UUM GKLPLVK Qs U D N LQLN Ps s GREs D
41 42
5 LV QFD QGDM DQ LEDN ULD s sVK s SM VsULVK LGK U P 3DFL Q L

N TSsUGRULPLQ U GK SsU SDVRMs NMR VL D s P QG s
SDUDQGD RK GK RV ULN K K GK QsSsUPM SsUPLUsVLPL s
SsUGRULPL s U 6sP QGMD 7RNVLNRGLQDPLND
1Ms QGsU V UD ML s sVK s RS LPL PL L U MLP s GR LPL s ,P QL L ).

DQ LEDN ULD s
5 LV QFD
%DN UL Q LEDN ULD L
3sUTDVMD DQD L D )DUPDNRNLQ LN )DUPDNRGLQDPLN 3. 3 )
QGLKPRQ Qs RS LPL PLQ U MLP s GR LPL s DQ LEDN ULD s
GK NRQ ULE RQ Qs U DM M Q UD UDS LN s U
43 44
)DUPDNRNLQ LND 6 GLPL L s L M V Vs EDUL Q D QGL L DGPLQLV ULPL G UL
Qs QGLQ SULPL IDUPDNR R MLN s LM SsUIVKL GK LPLQLPLQ LM Q D U SL
3DUDP UD NU VRUs IDUPDNRNLQ LNs
d LULPL Q D IRUPs GR D
3sU KL KMD Q D QGL L DGPLQLV ULPL Qs MDN
6KSsUQGDUMD Qs SM Vs s QGU VKP s U SL SsUIVKL GK QGLQ SULPL
( LPLQLPL Q D U SL QsSsUPM P DER L LPL DSR NVNU LPL VL EDU s

SDQGU VK DU
3URIL IDUPDNRNLQ LN . UED Ts VKSU K F ULQs SsUT QGULP s EDUL
DQ LEDN ULD L Qs MDN S D Ps DSR V U P SsU MD s NRKsV
3DUDP UD IDUPDNRNLQ LNs

3sUT QGULPL PDNVLPD PD
.RKD DUUL M V Vs SsUT PDNVLPD 7PD
6LSsUIDTMD QsQ N UEs 8
M VPsM D LPLQLPL
. LU QVL VLV PLN
45 46
)DUPDNRGLQDPLND 6 GLPL L P NDQL PL D s SULPL GK I N

3sUT QGULPL Qs sQ Q LQ UV LFLD VK Q DQ LEDN ULD LQ GU M EDN UL IDUPDNR R MLN Ts SDVRMQs
GK Qs QG LM s SULPL Qs VLSsUIDT RV Qs EU QGsVL s EDN UL
Q LEDN ULD s VK URMs SULPLQ U N QGsU EDN U G N LGK U
3sUT QGULP Qs sQ Q LQ UV LFLD MDQs Qs SURSRUFLRQ GK Qs N L LEsU P V U N UD s FDN DUD s LM
s VKS M s P SsUT QGULP Qs MDN Qs V U P
)DUPDNRGLQDPLND LGK SsUT QGULPLQ GR sQ EDUL P I N
3sU Ns s DUV GK SV Q N P QG s PD SsUT QGULPL L DQ LEDN ULD L IDUPDNR R MLN RV N LQLN s LM
GLU N Qs QGLQ LGKM V Vs LM P EDN ULQ QL Qs V U P MRMQs
SsUFDN LPLQ SsUT QGULPL PLQLPD s Q RMVKP SsU s S Q DU UUL M Q 3sU QMs DQ LEDN ULD N NRUU DFLRQ L U I URK DI sVLVs Vs DQ LEDN ULD L SsU
DSR SsU s VKNDN DU Q RUGKM Q PLNURRU DQL PD s UDUs RV s S Q DU UUL M Q PLNURRU DQL PD
6L U D SsUT QGULP DQ LEDN ULD L Qs MDN S D Ps V U P 3DUDP UD IDUPDNRGLQDPLNs s DQ LEDN ULD s

NRUU RMQs P oUUsQMRVM Q s EDN U 3sUT QGULPL PLQLPD LQKLEL RU 0,
3sUT QGULPL PLQLPD EDN ULFLG 0%
47 48
3DUDP UL NU VRU IDUPDNRGLQDPLN
4s s U D L RK SULPL DQ LEDN ULD G K s QGRGKLQ QMsNRKsVLVK
S DQ LEDN ULD L G K s LGK P QGLQ SULPL Qs EDN U

9 QG LGKM V MDQs QG DSR SLND N U D L RK Q U DNVLRQ ELRNLPLN
NUL LN SsU s D KG DU FLN LQ M sV Vs T L sV EDN ULD
DQ LEDN ULD L G K s LGK P QMs Q PsU s PMDI VKsP

QG VK SULPL .MR LGK GU M SsUGU M P SsUT QGULPLQ DQ LEDN ULD L
SUDQs RV EU QGD T L sV EDN ULD
3sUT QGULPL PLQLPD LQKLEL RU 0,
QMs SULP I N L NsUNRQ SUDQLQs DQ LEDN ULD L SsU QMs
S UL GKs s PMDI VKP NRKRU SsU s S Q RMQs Qs PsQ Us DG N D
SURF V P DER LN
49 50
). IDUPDNRNLQ LND ) IDUPDNRGLQDPLND

(I N L SRV DQ LELR LN 3 ( 3sUT QGULPL Qs DUsVL s NRKsV (I N L Qs DUsVL s SsUT QGULPL
3 ( sVK s SsUFDN DU VL IU QLPL L D KG VKsP L UUL M V EDN ULD SDV QMs

NVSR LPL s VKN U sU s EDN U QGDM QMs DQ LEDN ULD L GK Qs P Q Vs s
P NDQL PD PEURM sV s E M sVL
0 NDQL PD SURSR DUD SsUIVKLMQs

ULN S ULPLQ Q DGD s SDV GsP LPL s ULN K VKsP MR D s
V U N UD T L RU
S UVLV QFsQ DQ LEDN ULD L Qs QGLQ SULPL RV EU QGD KDSsVLUsV
S ULS D PLN
Q RMsQ SsU s VLQ L DU Q LPD s U MD SDUD V s P QG s ULIL RMs UUL MD
(I N SRV DQ LELR LN 3 UVLV QFs
). ) IDUPDNRNLQ LNs IDUPDNRGLQDPLND

51 (I N L Qs DU5s2VL s NRKsV
3DUDP UD NU VRUs ). ) 3DUDP UD NU VRUs ). )
,Q ULPL L SDUDP UD 3. P SDUDP ULQ NU VRU 3 0, M Q URQ U SDUDP UD

3. 3 s FL s VKsUE MQs SsU N DQ LILNLPQ DN L L L s QMs DQ LEDN ULD L GK Ts
P QG s VKsUE MQs VL SDUDVKLN V s ILNDVL L N LQLN
5DSRU L 8 0,
SDUDVKLNRQ ILNDVL LQ DQ LEDN ULD s s DU U Q D SsUT QGULPL
PD 0,
5DSRU L PD 0,
SDUDVKLNRQ ILNDVL LQ DQ LEDN ULD s s DU U Q D SsUT QGULPL 7 0,
8 0,
7 0, SsUTLQGMD NRKsV MD s RUs Ts SsUT QGULPL L DQ LEDN ULD MND RQ 0,
SDUDVKLNRQ ILNDVL LQ DQ LEDN ULD s s DU U Q D NRKD
53 54
. DVLILNLPL L DQ LEDN ULD s VLSDV L 3. 3

Q LEDN ULD s LSL , DPLQR LNR LGs I RURNLQR RQ
GDS RPLFLQD GK N R LG
Q LEDN ULD s LSL , DPLQR LNR LGs I RURNLQR RQ GDS RPLFLQD GK
N R LG
SULP SsUT QGULP G S QG Q
5DSRU L 8 K 0, GK UDSRU L PD 0, MDQs SDUDVKLN V s
I N S UVLV Q L MD U
UsQGsVLVKP s ILNDVL L s Ns LM LSL DQ LEDN ULD sVK
Q LEDN ULD s LSL ,, S QLFL LQD F ID RVSRULQD NDUEDS Q P UL URPLFLQD G
3sU DPLQR LNR LGs G K s V QRK QMs UDSRU 0, s SDN sQ
K LQ R LGL PD
SULP NRKs G S QG Q
I N S UVLV Q PLQLPD
3sU I RURNLQR RQ N QGsU EDN U UDP Q D L UDSRU L RS LPD
8 K 0, sVK s SsUDIsUVLVK
Q LEDN ULD s LSL ,,, DQNRPLFLQD UDFLN LQD D L URPLFLQD N LQGDPLFLQD G
K NRPELQLPL GD IRSULV LQs NLQ SULV LQs
3sU I RURNLQR RQ N QGsU EDN U UDP SR L L UDSRU L RS LPD
SULP NRKs G S QG Q
8 K 0, sVK s
I N S UVLV Q P VD DU G UL L MD U
55 56
57 58
PLQR LNR LGs /LGKMD QGsUPM UDSRU L PD 0, GK SsU ML M V N LQLN
3sU ML MD . LQLN
0DUUsGKsQL SsU D LI RNVDFLQsQ P V UDSRU L s VLSsUIDT V QsQ N UEs s

IUDNVLRQL s LUs s SD LGK U s EDUL MD s RUs QGDM 0, 5DSRU L I 8
0, UDSRU L s SsUT QGULPL PDNVLPD s IUDNVLRQL s LUs QGDM 0, 5DSRU L I
PD 0, GK SsUTLQGMD LQ U D L GR LPL N SsUT QGULPL L IUDNVLRQL s
LUs PE PEL 0, I 7 0, SsU VK DP s 6D PRQ D SKL
PD 0,
59 0RR 5 D , I 60
5DSRU L QGsUPM U SDUDP UD 3. 3 GK ILNDVL L Qs
UDV LQ E D DN DPLNs GK VK PLFsV Vs PDNUR LGs
Q LEDN ULD s LSL ,, S QLFL LQD F ID RVSRULQD NDUEDS Q P
UL URPLFLQD GK LQ R LGL
7 0, sVK s SDUDP UL Ts LGK Ps PLUs P ILNDVL
3sU E D DN DPLNs GK UL URPLFLQsQ DN L L L PDNVLPD sU K N U NRKD

PEL 0, sVK s s SDN sQ VD LQ U D L s GR LPL
.RKD PEL 0, 7 0, SsU s VL U DU ILNDVL LQ

a SsU F ID RVSRULQD
a SsU S QLFL LQD
a SsU NDUEDS Q P
PD 0, 8 K 0, 7 0,
D R & , I SS 6 6
61 62
.RUU LPL QGsUPM 7 0, GK ILNDVL L Qs QMs

.RUU LPL L SDUDP UD 3. 3 GK ILNDVL L SsU
PRG Qs NDIVKs s LQI N DU P S
I D LGLPsQ N QGsU . EVL D SQ PRQLD Qs QMs PRG s
SQ PRQLVs Qs PLQM
S R SR
P R 0
63 DL DJ , I 64
.RUU LPL QGsUPM 7 0, GK oUUsQMRVM V EDN ULD
MD s UDM LPL P DN DPLNs s R L LV P GLD .RUU LPL QGsUPM 7 0, GK oUUsQMRVM V EDN ULD
MD s UDM LPL P DN DPLNs s VLQ VL L PDNVL DU
66
66
6 6 H H
H H
P R 0 RI R
0 s R P
& DJ 65 D , I & DJ 66 D , I
9 SULP SsU PDNVLPD L LPLQ ILNDVL L

VLSDV L 3. 3
Q LEDN ULD s LSL ,,, DQNRPLFLQD UDFLN LQD
D L URPLFLQD N LQGDPLFLQD GK NRPELQLPL GD IRSULV LQs N
Q LEDN ULD s LSL , DPLQR LNR LGs I RURNLQR RQ GDS RPLFLQD GK
LQ SULV LQs N R LG
s UUL SsUT QGULPL
5DSRU L 8 K 0, sVK s SDUDP UL Ts LGK Ps PLUs Q LEDN ULD s LSL ,, S QLFL LQD F ID RVSRULQD NDUEDS Q P UL URPLFLQD
GK LQ R LGL
P ILNDVL LQ s UUL NRKs MD MD NVSR LPL
3sU DQNRPLFLQsQ sVK s L Q RMVKsP QMs UDSRU 8
K 0, s SDN sQ
Q LEDN ULD s LSL ,,, DQNRPLFLQD UDFLN LQD D L URPLFLQD N LQGDPLFLQD
GLVD V GL V s U NRPDQGRMs QMs UDSRU SU M DS GK NRPELQLPL GD IRSULV LQs NLQ SULV LQs
R Ps VK Ps SsU SURE P s P VKNsUL s UUL VDVLD EDUL
67 68
PRNVLFL LQD PRNVLFL LQD
1GLNLPL L GR sV Qs 7 0, 1GLNLPL L Q PUL s DN LQ U D L s DGPLQLV ULPL Qs
7 0, GR D GL RU SDQGU VK DU
69 70
PRNVLFL LQD
1GLNLPL L Q PUL s DN LQ U D L s DGPLQLV ULPL Qs 7 0,
)RUP LPL
PR LFL LQ F D DQ 7 0, LQ U D L s GR LPL SsU 0, s DPRNVFL LQsV
D P / P / P / P /
P G K Us Qs GL s
P U K Us Qs GL s
P U K Us Qs GL s
71 72
3sUI QGLP
0RG L PD 0, PLQR LNR LGs
dGR DQ LEDN ULD ND SURIL LQ L LM IDUPDNR R MLN VS FLILN
3sU QMs SsU ML M RS LPD 5DSRU L PD 0, G K sM s
dGR N DVs DQ LEDN ULD sVK ND QMs SURIL s QGU VKsP IDUPDNRGL
QDPLN
5 MLPL QMs K Us Qs GL s ED DU Qs P NDQL PLQ SULPL GK RMLQ SULPL Ts VK U
5 MLPL U K Us Qs GL s NRQ QFLRQD RQ PEL EDN U
3sUT QGULPL P /
QGL LG D L LPL L U MLP s GR LPL G N SsUGRU U NDUDN ULV L

ND
,
QMRK U 3. 3 sVK s L UsQGsVLVKsP SsU s RS LPD L DU U D
SDFL Q L GK SsU s PLQLPL DU U LV QFsQ QGDM DQ LPLNURELNs
3URIL L ). P QG s QGU VKRMs P ND LPLQ NRKsV GK NMR QGRV

.RKD RUs K D NsUNRQ QMs ULVKT U LPLQ S ULRGLN s U MLP s GR LPL
73
1L R D 3 D P J & P
74
R LPL L PEsVK U sP Qs ). ND U DU V QMs GR s Q N

sVK s SsUVK D VKP SsU s ML Ks SDFL Q s MENAXHIMI I
)DUPDNRGLQDPLND ML KDVK U RQ V QMs QL L FDN DU D
HIPERTENSIONIT ARTERIAL
U Q N sVK s L SsUVK D VKsP SsU s ML Ks SDFL Q s …patologji që mund të trajtohet nga
3sU QMs I N VD Ps s PLUs G K s UsVRK Q QMsNRKsVLVK mjeku i pergjithshëm.
SsUT QGULP Qs V U P S D Ps GK 0, SRU G N PDUUs SDU
DV VK L s ) s DQ LEDN ULD L
6 GLP s VK P D NDQs U DU V SDUDP UD 3. 3 s

SsUVK D VKsP SsU N DVsQ FDN DU s DQ LEDN ULD s MDQs
76
SDUDVKLN V s IVKsP s ILNDVL L s U

75
PËRKUFIZIM DHE KLASIFIKIM
• Çdo vlerë e presionit arterial e cila është mbi 140mmHg sa i

takon presionit arterial sistolik apo mbi 90 mmHg sa i takon
presionit arterial diastolic, e izoluar apo e kombinuar,
konsiderohet hypertension arterial.
• Hipertensioni arterial klasifikohet si:
• Esencial, kur janë përjashtuar të gjitha shkaqet të cilat
shoqërohen me rritjen e vlerave të presinit arterial.
• Sekondar, ku evidentohet shkaku, trajtimi i të cilit zgjidh 2018 ESC/ESH Guidelines for the management of arterial hypertension.
The Task Force for the management of arterial hypertension of the European Society of Cardiology (ESC) and the European Society of
dhe aletrimin e presionit arterial . Hypertension (ESH).
77 78
PSE DHE KUR TA TRAJTOJMË

KLASAT E BARNAVE ANTI-HIPERTENSIVË
HIPERTENSIONIN?
• Presion i lartë arterial => stres i shtuar muror për vazat arteriale dhe kavitetet e • ACE-I
majta kardiake => dëmtime organore, sidomos organe target: zemër, veshka, tru,
• ARB
Klasat madhore, ato të cilat ndikojnë dhe
retinë, aortë. në uljene e rrezikut kardiovaskular, si
• Trajtohet kur: • CA+2 BLLOKUES
komplikacion madhor i hipertensionit
• Dështojnë masat e marra për të ndryshuar stilin e jetesës. • DIURETIKË arterial.
• Diagnostikohet në stadin e dytë apo të tretë. • β-BLLOKUES
• Është në stadin e parë dhe nuk i përgjigjet masave për një periudhë 3 mujore. • α-BLLOKUES
• Konsiderohet fillimi i preparative të caktuara anti-hipertensivë edhe në kushtet e vlerave të • ANTIHIPERTENSIVË ME VEPRIM CENTRAL
presionit mbinormal në prani të sëmundjes kardiovaskulare të dokumentuar apo faktorëve të
shumtë të riskut kardiovaskular. • BARNA TË TJERË QË KANË DHE EFEKT ANTIHIPERTENSIV
79 80
ACE-I ARB
• Enalapril 2.5; 5; 10; 20 mg 5 – 40 mg 1 – 2 herë/ditë • Candesartan 4; 8; 16; 42 mg 4 – 32 mg 1 herë/ditë
• Fosinopril 10; 20 mg 5 – 40 mg 1 herë/ditë • Olmsartan 5; 20; 40 mg 20 – 40 mg 1 herë/ditë
• Lisinopril 2.5; 5; 10; 20; 40 mg 5 – 40 mg 1 herë/ditë • Irbesartan 75; 150; 300 mg 75 – 300mg 1 herë/ditë
• Perindopril 2; 4; 8 mg 2 – 8 mg 1 herë/ditë • Losartan 25; 50 mg 25 – 100mg 1 – 2 herë/ditë
• Ramipril 1.25; 2.5; 5; 10 mg 2.5 – 15 mg 1 herë/ditë • Telmisartan 40; 80 mg 20 – 80 mg 1 herë/dita

• Valsartan 40; 80;160; 320 mg 40 – 320mg 1 herë/ditë
• Kujdes efektet anësore:
• Rritjen e kaliumit
• Angioedemë
• EFEKTE ANËSORE TË NJËJTA ME ACE-I PËRVEÇ KOLLËS DHE
ANGIOEDEMËS.
• Hipotension ortostatik
• Alterim të funksionit renal.
• Kollë DRUGS FOR THE HEART
DRUGS FOR THE HEART
Eighth Edition
Eighth Edition
Lionel H. Opie; Bernard J. Gersh
81 82
CA+2 BLLOKUES DIURETIKËT

• Amlodinpine 2.5; 5; 10 mg 5 – 10 mg 1 herë/ditë • Hydrochlorthyazid 25; 50; 100mg 25 – 100 mg 1 herë/ditë
• Lercanidipine 5; 10 mg 5 – 10 mg 1 – 2 herë/ditë • Chlorthalidone 25; 50 mg 15 – 60 mg 1 herë/ditë
• Felodinpine 2.5; 5; 10 mg 2.5 – 10 mg 1 herë/ditë • Furosemide 20; 40; 80 mg 20 – 40 mg 1 – 2 herë/ditë
• Isradipine 2.5; 5; 10mg 2.5 – 20 mg 1 – 2 herë/ditë • Torsemide 5; 10; 20; 100 mg 5 – 10 mg 1 herë/ditë
• Nicardipine 20; 30 mg 10 – 20 mg deri 3 herë/ditë (120 mg) • Indapamide 1.25; 2.5 mg 1.25 – 5 mg 1 herë/ditë
• Nifedipine 10; 20 mg 10 – 20 mg deri 3 herë/ditë (120mg) • Spironolactone 25; 50; 100 mg 25 – 50 mg 1 herë/ditë
• Diltiazem* 30; 60; 90; 120 mg 30 – 120 mg deri 4 herë/ditë (360mg) • Amiloride 5 mg 5 – 20 mg 1 herë/ditë
• Verapamil* 40; 80; 120 mg 40 – 120 mg deri 3 herë/ditë (360mg) • Trimateren 50; 100 mg 100 mg 1 – 2 herë/ditë (300mg)
DRUGS FOR THE HEART DRUGS FOR THE HEART

Eighth Edition Eighth Edition
Lionel H. Opie; Bernard J. Gersh Lionel H. Opie; Bernard J. Gersh
83 84
β-BLLOKUES α-BLLOKUES
• β1 – SELEKTIVë
• Bisoprolol 5; 10 mg 5 – 20 mg 1 – 2 herë/ditë • α1 - BLLOKUESIT
• Metoprolol 25; 50;75; 100 mg 25 – 50 mg 2 herë/ditë (400mg) • Doxazosine 1; 2; 4; 8 mg 1 – 16 mg 1 herë/ditë
• Atenolol 25; 50; 100 mg 50 – 100 mg 1 herë/ditë
• Prazosine 1; 2; 5 mg 5 – 16 mg 2 herë/ditë
• Nebivolol 5; 10; 20 mg 5 – 40 mg 1 herë/ditë
• β – JO SELEKTIVë • Terazosine 1; 2; 5; 10 mg 1 – 20 mg 1 herë/ditë
• Propranolol 10; 20; 40; 60; 80 mg 40 – 120 mg 2 herë/ditë (640mg)
• Pindolol 5; 10mg 5 – 10 mg 2 herë/ditë
• α – BLLOKUES
• Timolol 5; 10; 20 mg 10 – 20 mg 2 herë/ditë
• Labetalol 100; 200; 300 mg 200 – 400 mg 2 herë/ditë • Phentolamine 10 mg/dL; ampula 1 dhe 5 mL 10 – 20 μg/kg/min
• Carvedilol 6.25; 12.5; 25 mg 12.5 – 25 mg 1 – 2 herë/ditë • Phenoxybenzamine 10 mg 10 mg 2 herë/ditë.
DRUGS FOR THE HEART

Eighth Edition
86
ANTIHIPERTENSIVË ME VEPRIM CENTRAL BARNA TË TJERË QË KANË DHE EFEKT

ANTIHIPERTENSIV
• α – methyldopa 250; 500 mg 500 – 2000 mg 2 – 3 herë/ ditë 3 g dozë max. • Nitroprusidi i natriumit 50 mg/falkon 0.5 μg/kg/min – 10 μg/kg/min
• Moxonidine 0.2; 0.4 mg 0.2 – 0.4 mg 1 – 2 herë/ditë 0.6 mg dozë max. • Hydralazina 10; 25; 50; 100 mg; 20mg/mL 40 – 200 mg/ditë
• Clonidine * 0.1; 0.2; 0.3 mg 0.1 mg 2 herë/ditë 0.6 mg dozë max. • Fenoldopam 10mg/mL 0.1 μg/kg/min – 1.6 μg/kg/min
• Reserpine* 0.1; 0.25 mg 0.5 mg 1 herë/ditë për 1 javë; 0.1 – 0.25 mg 1 herë/ditë në vijim. • Diazoxid 15mg/mL; 50 mg 15 – 30 mg/min
• Minoxidil * + 2.5; 10 mg 2.5 – 80 mg/ditë 1 herë/ditë
• Nitroglicerine IV 25mg/50mL 2 - 200μg/min
88
Të mjekosh hipertensionin arterial apo të Si të fillojmë të trajtojmë hipertensionin
SËMURIN që vuan nga hipertensioni arterial?! arterial?
• Fillohet duke ndryshuar stilin e jetesës dhe duke mbajtur regjim dietetik.
• Teorikisht HTA mund të mjekohet vetëm me një nga preparatet e klasave të
listuar më larta apo kombinim të tyre nqs nuk arrihen vlerat e dëshiruara. • Në moshat e reja (< 65 vjeç), ku hipertensioni është një patologji e izoluar do të fillohet
trajtimi me:
• Pse recetat e pacientëve që vuajnë nga HTA nuk janë të gjitha njëlloj? • ACE – I/ARB të vetëm apo të kombinuar me një Ca+2 bllokues dhe/ose me një diuretic. Disa studime
tregojnë që kombinimi i dy apo tre preparateve është më i mirë krahasuar me rritjen e dozës së vetëm njërit prej tyre.
• Pse si linjë e parë preferohet ACE – I/ARB?
• Gjithsesi ACE – I/ARB janë preparate me efekt të moderuar antihipertensiv, të krahasueshëm me një
diuretic apo një β – bllokues.
• Në mosha të mëdha duhet pasur kujdes me Ca+2 bllokuesit dhe ACE – I/ARB për shkak të
evekteve anësore dhe hypotensionit ortostatik. Zakonisht preferohet një β – bllokues i
kombinuar me një diuretic.
89 90
• Në trajtimin e hipertensionit në pacientë me diabet mellitus, dislipidemi, • Në trajtimin e hipertensionit në pacientë me insuficencë kardiake të
histori familjare për SAK apo SAK të dokumentuar: kompensuar:
• ACE – I/ARB së bashku me një β – bllokues dhe/ose Ca+2 bllokues janë një zgjedhje e • ACE – I/ ARB *(disa prejt tyre) kombinuar me β – bllokues *(disa prej tyre) dhe
arsyeshme. Në disa raste β – bllokuesi është preparat thelbësor të cilit mund ti shtohen diuretikë. Duhet patur kujdes përdorimi i Ca+2 bllokuesve për shkak të dekompensimit
preparate të tjera. të mundshëm të insuficiencës kardiake.
• Duhet patur kujdes përdorimi i β – bllokuesve në pacientë me arteriopati
periferike, gjithmonë duhet të bëhen kontrolle periodike sa i takon trofizmit dhe
pulseve periferike te një pacient i tillë nqs përdorimi i një β – bllokuesi është i indikuar.
91 92
• Në trajtimin e hipertensionit arterial në pacient me
proteinuria/ alterim të funksionit renal
• Parapëlqehet ARB; deri në vlerat e kreatininemisë 1.8 PACIENT, MOSHË E RE QË VUAN
(2.2)mg/dL. Janë preparate të cilat kanë treguar efekte
nefroprotektore dhe ulje të albuminurisë. KUJDES VETËM NGA HTA
MONITORIMIN RIGOROZ TË • Rp.: Lisinopril 0.005 • Rp.: Bisoprolol 0.005
D.T.D.N. 30 in tab.
ELEKTROLITËVE, SIDOMOS KALIUMIT DHE S. 1 tab. në mëngjes.
D.T.D.N. 30 in tab.
S. 1 tab. në mëngjes.
FUNKSIONIT RENAL! #
#
• Rp.: Amlodipin 0.01
• Alternativa të tjera mund të jenë preparatet me veprim D.T.D.N. 30 in tab.
central (α – methyldopa, moxonidine, reserpine, clonidine), S. 1 tab. në mëngjes.
#
Ca+2 bllokuesit, diuretikët e ansës apo tiazidikët, α – • Rp.: Hydrochlorthyazid 0.025
bllokuesit. D.T.D.N. 30 in tab.
#
93 94
PACIENT, MBI 65 VJEÇ QË VUAN VETËM PACIENT QË VUAN NGA HTA DHE D.M.
NGA HTA TIP 2
• Rp.: Hydrochlorthyazid 0.025 • Rp.: Lisinopril 0.005
• Rp.: Lisinopril 0.005
D.T.D.N. 30 in tab.
S. 1 tab. në mëngjes. D.T.D.N. 30 in tab. D.T.D.N. 30 in tab.
# S. 1 tab. në mëngjes. S. 1 tab. në mëngjes.
• Rp.: Carvedilol 0.0125 #
#
D.T.D.N. 30 in tab.
S. 1 – 0 – 1 tab. • Rp.: Amlodipin 0.01
#
D.T.D.N. 30 in tab.
• Rp.: Amlodipin 0.01
D.T.D.N. 30 in tab.
S. 1 tab. në mëngjes. #
#
95 96
HIPERTENSIONI ARTERIAL REZISTENT
NDAJ MJEKIMIT
PACIENT QË VUAN NGA HTA DHE SAK
KRONIK • Një pacient i cili është duke përdorur 3 klasa të preparative
antihipertensivë dhe vazhdon të persistojë me shifra të larta të
• Rp.: Bisoprolol 0.005
D.T.D.N. 30 in tab.
presionit arterial klasifikiohet si pacient që vuan nga hipertensioni
S. 1 tab. në mëngjes. arterial rezistent ndaj mjekimit.
#
• Rp.: Lisinopril 0.005 • Trajtimi fillon duke përjashtuar shkaqet e hipertensionit arterial
D.T.D.N. 30 in tab. sekondar.
#
• Në terapinë e një pacienti me hypertension arterial rezistent, në
• Rp.: Amlodipin 0.01 terapi do të shtohet me patjetër një diuretik; tipikisht një diuretic
D.T.D.N. 30 in tab. tiazidik apo antagonist të aldosteronit.
#
97 98
EMERGJENCA HIPETENSIVE
KRIZA HIPERTENSIVE • Terapia venoze: ajo e cila është gjithmonë prezente, zgjedhje e
parë.
• Ulje e presionit arterial mesatar me 20% të vlerës, brënda një ore.
• Sa i takon trajtimit preferohet të kategorizohet në:
Përjashtim bën disekacioni i arotës ku presioni dhe frekuenca
• Emergjencë hypertensive: rritje brënda pak çasteve e vlerave të duhet të mbahet sa më poshtë ta tolerojë situate klinike.
presionit arterial në • Nitropruside 0.5 – 10 μg/kg/min
>120 – 130 mmHg (TAD) apo > 220 mmHg (TAS) të
• Labetalol: bolus 20 – 80 mg; IV: 0.5 – 2 mg/min.
shoqëruar dhe me dëmtime organore.
• Hidralazinë: 10mg bolus; 10 – 20 mg/h
• Urgjencë hypertensive: rritje graduale e vlerave të presionit
arterial, e pa shoqëruar me dëmtime organore, situatë e cila • Fenoldopam 0.1 – 1.6 μg/kg/min
mund të trajtohet dhe me tableta brënda 1 – 2 ditëve.
Rekomandohet të përdoren diuretikët (furosemide IV dhe 100
sedativët) krahas terapisë antihypertensive e bazuar në tableta.
Rast klinik
HIPERTENSIONI NË SHTATZANI • Paceinete femër, 47 vjeç; prej 2 vjetësh vuan nga HTA
rezistent ndaj mjekimit. Aktualisht nën terapi me:
Valsartan 160mg 1 – 0 – 1 tab.
• Hipertensioni arterial në shtatzani është një patologji e cila mund
të jetë bashkëekzistuese me nënën para shtatzanisë, ose e cila Lercanidipin 10mg 1 – 0 – 1 tab.
shfaqet gjatë shtatzanisë në trimestrin II – III si patologjie e barrës. Physiotens 0.4mg ½ - 0 – 1 tab.
Cilado qoftë origjina, duhet trajtuar. Carvedilol 25mg 1 – 0 – ½ tab.
• Preparatet të cilat mund të përdoren në trajtimin e hipertensionit Hydrochlorthyazid 25mg 1 – 0 – 0 tab.
gjatë shtatzanisë:
• Nën këtë terapi shifrat e presionit arterial persistojnë në
• Ca+2 bllokuesit: Lercanidipine, nifedipine CR; felodipine, 160/85mmHg.
nicardipine
• α – methyldopa
102
• Labetalol
Rast klinik Rast klinik

• Cili është hapi i radhës? • Rö. Grafi thoraxi => normal.
• Ekzaminimi klinik nuk jep të dhëna. • Provat e heparit => normal. • Echo abdominale => normal.
• Ekzaminimi laboratorik: • Elektrolitët:
• Hemograma => normal.
• Tjetër?
• Natrium 138 mmol/L
• Glicemi => normal • Kalium 2.8 mmol/L
• Hemogazanalizë:
• Urea => 29mg/dL • Klor 100 mmol/L • Ph 7.51
• Creatininemia => 0.7 mg/dL • Kalium 2.8mmol/L
• Bikarbonat 33mmol/L
103 104
Mekanizmat e rezistencës
Rast klinik ndaj antibiotikëve
• Çfarë do të kërkonit më andej?
• Dozimi i aldosteronit në gjak.
• MRI e gjëndrave surenale.
• Trajtimi që iu rekomandua të
sëmurës:
• Spironolachton 50mg në ditë.
105
106
Mekanizmat e rezistencës ndaj antibiotikëve Mekanizmat e rezistencës ndaj antibiotikëve
Farmakologjia e barnave Farmakologjia e antibakterialëve
Efektet e padëshiruara
Antibakteriali Organizmi
Farmakodinamika Farmakokinetika
Bari Organizmi
Farmakokinetika
Bakteri
107 108
Mekanizmat kryesorë të veprimit të barnave antibakterialë
Betalaktamikët
Frenimi i sintezës/dëmtimi i murit S S
bakterial Betalaktamikët
N N
• Penicilinat O O
• Cefalosporinat Penicilinat Cefalosporinat
• Karbapenemet
• Monobaktamet
Jo betalaktamikët
N N
• Glikopeptidikët O O
• Bacitracina
• Cikloserina Karbapenemet Monobaktamet
109 110
Mekanizmat kryesorë të veprimit të barnave antibakterialë

Muri bakterial
Bakteret Gram negative Bakteret Gram pozitive
Frenimi i sintezës/dëmtimi i murit
bakterial Penicilinat
• Me spektër të ngushtë Penicilina G, Bipenicilina, Dipenina
• Antistafilokoksike Meticilina, kloksacilina, flukloksacilina
• Me spektër të gjerë Ampicilina, Amoksicilina, Co-amoksiklav
• Antipseudomonas
• Karboksipenicilinat Karbenicilin, Tikarcilin
• Ureidopenicilinat Piperacilini, Azlocilin
111 112
Mekanizmat kryesorë të veprimit të barnave antibakterialë Mekanizmat kryesorë të veprimit të barnave antibakterialë
Frenimi i sintezës/dëmtimi i murit bakterial Frenimi i sintezës/dëmtimi i murit bakterial

Cefalosporinat Spektri antimikrobik i cefalosporinave
• Gjenerata I Cefaleksinë, Bakteret Gram + Bakteret Gram -
• Gjenerata II cefazolinë Cefaklor, Gjenerata I
• Gjenerata III cefuroksimë

Ceftazidimë, ceftriakson, cefotaksimë, cefoperazon Gjenerata II
• Gjenerata IV Cefepimë, cefpirom Gjenerata III
• Gjenerata V Ceftobiprol, Gjenerata IV

ceftarolinë 113 114
Mekanizmat kryesorë të veprimit të barnave antibakterialë Mekanizmat kryesorë të veprimit të barnave antibakterialë
Dëmtimi i membranës citoplazmike bakteriale Frenimi i ribozomeve (sintezës së proteinave) bakteriale
• Polimiksinat • Aminoglikozidët (Aminozidikët)

• Kolistinat • Tetraciklinat
• Kloramfenikoli
• Makrolidët
• Oksazolidinonet
115 116
Mekanizmat kryesorë të veprimit të barnave antibakterialë Mungesa e antibakterialëve të rinj
Frenuesit e metabolizmit të acideve nukleike dhe
•antimetabolitët
Fluorokinolonet
• Sulfonamidet
• Co-trimoksazoli
Mutilinat ose pleuromutilinat: Retapamulin për përdorim lokal

117 118

Klasat e reja antibakteriale (antibiotikët e rinj) Klasat e reja antibakteriale (antibiotikët e rinj)
Oksazolidinonet Tigeciklina
Tigecikina është një derivat i ri glicilciklinë i minociklinës i projektuar për të

kapërcyer rezistencën bakteriale për shkak të efluksit (nxjerrjes jashtë).
Shfaq veprim invitro kundër MRSA, VRE, dhe disa Acinetobacter, por jo kundër
 Linezolid (ZYVOXID) 2000
Pseudomonas .
 Sintetik
 Bakteriostatik
Është vërejtur shfaqja e rezistencës veçanërisht nga Acinetobacter.
 Me spektër të ngushtë veprimi
 Bllokon fillimin e sintezës së
Përdoret kryesisht në trajtimin e infeksioneve të lëkurës dhe anekseve të saj të
vargut polipeptidik
shkaktuara nga shtame të ndjeshëm, veçanërisht Staphylococcus aureus
 Frenon sintezën e proteinave
meticilinë rezistent dhe infeksioneve nga enterobakteriacet multi-rezistente.
(MBL prodhuese).
 Infeksionet e shkaktuar nga bakteret Gram pozitivë rezistentë ndaj antibakterialëve të
tjerë (Enterokokët Vankomicinë rezistentë, Stafilokokët Meticilinë Rezistentë). Administrohet IV.
 Konsiderohet antibakterial i rezervës.
 Shumë i shtrenjtë.
119 120
Klasat e reja antibakteriale (antibiotikët e rinj) Klasat e reja antibakteriale (antibiotikët e rinj)
Daptomicina Dalbavancina
FDA në Maj 2014 ka miratuar Dalvance (dalbavancin), një bar të ri

Daptomicina lidhet me komponentet e membranës qelizore të organizmave të
antibakterial i cili përdoret për të trajtuar të rriturit me infeksion të lëkurës.
ndjeshme dhe shkakton depolarizim të shpejtë, veprim ky që inhibon sintezën e
intracellular të ADN-së, ARN-së dhe proteinave. Dalvance shërben për të trajtuar infeksionet bakteriale akute të lëkurës dhe
Daptomicina është baktericide në varësi të përqëndrimit të përdorur. strukturave të lëkurës të shkaktuara nga baktere të caktuara të ndjeshme si
Staphylococcus aureus (përfshirë ata të ndjeshëm ndaj meticilinës dhe
Përdoret për trajtimin e infeksioneve të komplikuara të lëkurës dhe strukturave meticilinë-rezistente) dhe Streptococcus pyogenes.
të lëkurës të shkaktuara nga organizma të ndjeshëm Gram-pozitive aerobë;
Bakteremia të shkaktuara nga Staphylococcus aureus, duke përfshirë edhe Dalbavancina është një antibiotik lipoglikopeptidik i gjeneratës së dytë . Ajo i
endokarditin infektive të krahut të djathtë të shkaktuar nga MSSA ose MRSA. përket të njëjtën klasë si vankomicina.
Trajtimi administrohet intravenoz.

Daptomycin përdoret për trajtimin e enterokokëve vankomicinë rezistent
121 122

Rezistenca ndaj antibiotikëve – Rëndësia e problemit Rezistenca ndaj antibiotikëve – Rëndësia e problemit
Kjo rezistencë në mënyrë të pandalshme është duke pakësuar numrin e barnave

Rritja e nivelit të rezistencës ndaj antibiotikëve të përdorur në praktikën antibakterialë klinikisht të dobishëm, ndërkohë që numri i barnave antibakterialë
klinike kundër baktereve përgjegjës për infeksionet nozokomiale mbetet një të rinj, të zhvilluar gjatë dy dekadave të fundit, është i pakët.
problem global serioz dhe në rritje.
Përdorimi racional i barnave antibakterialë është jetik për krijimin e një
Kjo shfaqje globale e rezistencës ndaj antibiotikëve ushqehet nga përdorimi strategjie të suksesshme për të kontrolluar dhe parandaluar zhvillimin e
intensiv i antibiotikëve me spektër të gjerë të cilët krijojnë një presion të mëtejshëm të rezistencës dhe për të maksimalizuar rezultatet në pacientët.
vazhdueshëm selektiv mbi bakteret, si dhe nga gabimet në kontrollin e
infeksionit, të cilat mundësojnë transmetimin ndërmjet pacientëve dhe lejojnë Për suksesin e kësaj strategjie janë të rëndësishme
ruajtjen e një mjedisi të përshtatshëm për patogjenët rezistentë. • përzgjedhja e kujdesshme e antibakterialit të përshtatshëm
• dozimi i saktë dhe rruga e duhur e administrimit,
Krahasuar me infeksionet e shkaktuara nga shtamet e ndjeshme, infeksionet e • kohëzgjatja optimale e trajtimit
shkaktuara nga mikroorganizmat rezistentë shoqërohen me një • mbikëqyrja e rezistencës antimikrobike
sëmundshmëri dhe vdekshmëri më të lartë, trajtim spitalor të tejzgjatur dhe
rritje të kostove.
123 124
Rezistenca ndaj antibiotikëve – Rëndësia e problemit Rezistenca ndaj antibiotikëve – Rëndësia e problemit
Në vendet e zhvilluara, deri më tani rezistenca është gjetur kryesisht në patogjene

që mund të transmetohen pa shkaktuar sëmundje. Ata mund të mbarten për
periudha të gjata dhe mund të shkaktojnë një infeksion vetëm kur vijnë në kontakt
me pjesë të trupit që normalisht duhet të jenë sterile si pasojë e ndërhyrjeve
mjekësore, ose në fëmijë apo persona me sistem imunitar të dobësuar.
Për këtë arsye, problemet me organizmat rezistente hasen kryesisht në spitale dhe
shtëpi pleqsh ku pacientët trajtohen për gjendje patologjike akute ose kronike.
Në vendet në zhvillim rezistenca ndaj antibiotikëve shpesh ndodh në

mikroorganizma që transmetohen në komunitet nga kontakti ndërmjet personave,
nëpërmjet ushqimit të kontaminuar ose ujit të pijshëm të pasigurt apo nga
Ndikimi i trajtimit të përshtatshëm ose të papërshtatshëm në përqindjen e mortalitetit insektet.
• Alvarez-Lerma F; ICU-Acquired Pneumonia Study Group. Care Med 1996;22:387–94.
• Garnacho-Montero J, Garcia-Garmendia JL, Barrero-Almodovar A, Jimenez-Jimenez FJ, Perez-Paredes C, Rezistenca praktikisht nënkupton që njerëzit e infektuar me mikroorganizma të
Ortiz-Leyba C. Crit Care Med 2003;31:2742–51.
• Ibrahim EH, Sherman G, Ward S, Fraser VJ, Kollef MH. Chest 2000;118:146–55.
tillë nuk i përgjigjen trajtimit me agjentë antimikrobikë konvencionale dhe, në qoftë
• Luna CM, Vujacich P, Niederman MS, Vay C, Gherardi C, Matera J, et al. Chest 1997;111:676–85. se nuk ka opcione të tjera trajtimi në dispozicion, mposhtja e sëmundjes do të
• Rello J, GallegoM,Mariscal D, Sonora R, Valles J. Am J Respir Crit Care Med 1997;156:196–200.
• Vallés J, Rello J, Ochagavía A, Garnacho J, Alcalá MA.
varet vetëm nga sistemi i tyre imunitar.
125Chest 2003;123:1615–24. 126

Klasifikimi i rezistencës ndaj antibiotikëve Klasifikimi i rezistencës ndaj antibiotikëve
Rezistenca e fituar
Rezistenca intrrinseke ose natyrale
Rezistenca e fituar reflekton një ndryshim të vërtetë në përbërjen gjenetike të një
Rezistenca intrinseke ose natyrale ndaj një agjenti antimikrobik nënkupton
bakteri dhe në këtë mënyrë një antibiotik që dikur ishte efektive in vivo nuk është
rezistencën që është një atribut i pandarë (karakteristikë) i një specie të veçantë.
më efektiv.
Këto organizma mund të mos kenë strukturat e nevojshme për veprimin e
antimikrobikëve ose shfaqin barriera natyrore që pengojnë që agjentët
Mekanizmi kryesor që bakteret përdorin për të shmangur veprimet e barnave
antimkrobikë të arrijnë vendin e veprimit. Shembull tipik është rezistenca e
antimikrobikë përfshin:
natyrale e baktereve Gram-negativë ndaj vankomicinës për shkak të paaftësisë
së kësaj të fundit për të depërtuar membranën e jashtme BGN.
• kufizimin e përqendrimit brendaqelizor të barit antimikrobik duke pakësuar fluksin
e hyrjes së tyre ose duke rritur fluksin e daljes,
Rezistenca e varur nga rrethanat • neutralizimin e antimikrobikut nëpërmjet inaktivizimit enzimatik të rikthyeshëm
Rezistenca e varur nga rrethanat nënkupton praninë e dallimit ndërmjet efektit
ose të parikthyeshme të barit,
in vitro dhe in vivo të një agjenti antimikrobik. P.sh. agjentët që duket të jenë
• ndryshimit të vendit të veprimit në mënyrë të tillë që antimikrobiku të mos ketë
aktiv në laborator mund të jenë të paefektshëm in vivo për shkak të
mundësi ndërveprimi,
pamundësisë për të arritur në vendin e infeksionit , të tillë si cefalosporinat e
• eliminimit të vendit të veprimit dhe krijimit të rrugëve të reja metabolike.
gjeneratës së parë që e kanë të pamundur të kalojnë barrierën gjak-tru .
127 128
Faktorët që ndikojnë në zhvillimin e rezistencës ndaj antibiotikëve Faktorët që ndikojnë në zhvillimin e rezistencës ndaj antibiotikëve
Presioni selektiv
Në prani të një agjenti antimikrobik, mikroorganizmat ose vriten ose, në rast se Plasticiteti gjenetik
bartin gjene të rezistencës, mbijetojnë dhe riprodhohen. Si një shembull i shkëlqyer i Mikrobet zotërojnë një aftësi përshtatëse të mahnitshme. Një nga aftësitë më
parimit evolutiv të seleksionimit natyror, bakteret rezistente më pas i kalojnë gjenet e interesante, por edhe më të frikshme, është aftësia për të shkëmbyer dhe
tyre të rezistencës tek pasardhësit e tyre ose tek mikrobet e tjera. bashkëndarë informacionin gjenetik që kodon rezistencën.
Bakteret janë jashtëzakonisht të shumtë dhe shumohen në mënyrë intensive Në Në rastin e rezistencës së fituar, bakteret mund të transferojnë gjene të
rast se gjen kushtet e duhura, një bakter i vetëm mund të ndahet me shpejtësi rezistencës edhe në baktere që nuk janë pasardhësit e tyre ose të cilat janë
duke prodhuar një miliard pasardhës në një ditë të vetme. Në këtë mënyrë, mikrobet që të llojeve krejtësisht të ndryshme, një proces i njohur si transferim lateral
mbijetojnë arrijnë të bëhen dominues, duke u përshtatur me shpejtësi ndaj ndryshimeve apo horizontal.
të kushteve të mjedisit, përfshirë këtu edhe përdorimin e agjentëve të rinj antimikrobikë.
Për më tepër, ne mund të dëshmojmë se si mekanizmat e rezistencës së shumëfishtë
janë duke u bërë normë edhe për një patogjen bakterial
të vetëm.
129 130

Faktorët që ndikojnë në zhvillimin e rezistencës ndaj antibiotikëve Faktorët që ndikojnë në zhvillimin e rezistencës ndaj antibiotikëve
Bakteret disponojnë një shumëllojshmëri mekanizmash efikas për transferimin e

Gjenet merren nga bakteret e tjera përmes tre mekanizmave parësorë: gjeneve të rezistencës drejt organizmave dhe llojeve të tjera.
Transformimi: inkorporimi i drejtpërdrejtë i ADN-së së lirë Gjenomi bakterial përbëhet prej ADN-së kromozomale, e cila kodon
karakteristikat e përgjithshme celulare dhe rrugët metabolike, si dhe elemente të vogla
Transduksioni: transferimi i ADN-së me anë të një virus që replikohet të ADN rrethore të njohura si plazmide, që kodojnë për aktivitete bakteriale
(bakterofagët) komplementare të tilla si faktorët e virulencës dhe gjenet e rezistencës.
Konjugimi: transferimi i ADN-së nga një bakter fqinj nëpërmjet plasmidit Shumica dërrmuese e gjeneve të rezistencës janë të lidhura me plasmidët, por
(molekulë rrethore e vogël e ADN-së që është e ndarë dhe dihet që karakteristika të ndërmjetësuara nga plazmidet mund të shkëmbehen me
mund të riprodhohet në mënyrë të pavarur nga gjenoma elementë kromozomale.
bakteriale). Plasmidet ndihmohen nga transposonet, që janë
elemente të vogla, të lëvizshme të ADN-së. Transferimi i materialit gjenetik nga një plazmid në kromozom mund të ndodhë si
pasojë e një rekombinimi të thjeshtë, por ky proces mund të lehtësohet në një
masë të madhe nëpërmjet transposoneve.
131 132
Transferimi i rezistencës ndaj antibiotikëve Transferimi i rezistencës ndaj antibiotikëve
Llojet më të thjeshta të e transposoneve përmbajnë vetëm një kopje të transposazës (jo

Lloji më i thjeshtë i transposoneve gjene të tjerë). Ata sillen si elemente parazitare dhe zakonisht nuk kanë ndonjë
përfaqësohet nga segmente të thjeshtë të funksion të njohur të dobishëm. Më shpesh, elementet transposabël (transposonet)
ADN-së që lëvizin nga një vend në një tjetër me përmbajnë edhe gjene të tjera - për shembull, në rastin e baktereve, faktorët e
anë të një mekanizmi të ngjashëm "cut and rezistencës ndaj antibiotikëve.
paste ".
Rezistenca ndaj antibiotikëve zakonisht ndodh kur një bakter infektues merr një
Shumica, në mos të gjithë, këto elemente plazmid që mbart një gjen që kodon rezistencën ndaj një ose më shumë antibiotikëve.
kodojnë një enzimë të quajtur transposazë , e Në mënyrë tipike, këto gjene të rezistencës janë të vendosur në elemente transposabël
cila vepron duke prerë skajet e transposonit, që kanë hyrë në plazmide dhe që transferohen me lehtësi nga një organizëm në një
dhe duke e çliruar atë nga vendndodhja tjetër.
fillestare në gjenomë. Transposaza gjithashtu
pret dhe përgatit vendin ku do të futet Pasi bakteri fiton një gjen të tillë, ai përfiton një avantazh të madh selektiv sepse
elementi. Pasi transposoni kalon në pozicionin tashmë mund të rritet në prani të antibiotikut.
e ri, boshllëqet në sekuencën e ADN
plotësohen nëpërmjet sintezës së 133
nukleotideve . 134

Rezistenca ndaj antibiotikëve zakonisht ndodh kur një bakter infektues merr një Transformimi është lloji më i thjeshtë i transferimit të gjeneve. Qeliza marrëse
plazmid që mbart një gjen që kodon rezistencën ndaj një ose më shumë përfton gjene nga molekulat e ADN-së së lirë që ndodhen në mjedisin përreth.
antibiotikëve. Në mënyrë tipike, këto gjene të rezistencës janë të vendosur në Në natyrë, ADN-ja e lirë mund të vijë nga qelizat e vdekura që pësojnë lizë dhe
elemente transposabël që kanë hyrë në plazmide dhe që transferohen me çlirojnë ADN e tyre.
lehtësi nga një organizëm në një tjetër.
Bakteret marrës mund të fitojnë një ose më shumë karakteristika të
trashëgueshme nga bakteret donatorë dhe të kthehen në atë që quhet
“baktere të transformuar”.
Vetëm lloje të caktuara të baktereve mund të pësojnë transformim, dhe madje

edhe këto duhet të jenë në një gjendje të caktuar të rritjes për të pasur të
mundur përfshirjen e ADN-së së donatorëve.
Kjo gjendje zakonisht ndodh kur bakteriet marrëse janë në fund të fazës
logaritmike të rritjes së tyre.
135 136
Bakteret kompetente prodhojnë një proteinë të veçantë që lidh fragmentet e ADN-

së donatorëve në vende të veçanta në sipërfaqe të qelizës. Procedura e Në disa lloje konjugimi, nga bakteri donator te bakteri marrës mund të transferohet
zakonshme e transformimit mund të transferojë lehtësisht ADN kromozomale, vetëm një plasmid.
ndërsa ADN-ja e plasmideve kalon me vështirësi.plasmidet mund të transferohen Në llojet e tjera, nga bakteri donator te bakteri marrës mund të transferohen
në qelizat marrëse nëpërmjet fageve. segmente të mëdha të kromozomit të qelizës donatore apo edhe i gjithë kromozomi.
Transduksioni është një variant i transferimit të gjeneve në të cilin si mjet mbartës Kjo ndryshon nga transformimi dhe transduksioni, ku mund të transferohen vetëm
i ADN nga një bakter donator tek një bakter marrës shërben një virus. fragmente relativisht të vogla kromozomale.
Konjugimi është një variant i transferimit të gjeneve në të cilin qelizat bakteriale Ndërkohë që kryhet transporti i ADN përmbajtjet citoplazmike të baktereve që
kontaktojnë me njëra tjetrën. konjugohen zakonisht nuk përzihen.
Plasmidet janë të aftë të transferohen horizontalisht nëpërmjet konjugimit, edhe Gjatë konjugimit transferohet vetëm një heliks i vetëm i ADN. Kur transferimi
pse efikasiteti i transferimit të plasmideve si brenda, ashtu dhe ndërmjet specieve përfundon, fillon sintetiza e heliksit tjetër.
(llojeve) mund të ndryshojë shumë.
137 138
Mekanizmat e rezistencës ndaj antibiotikëve

Konjugimi
R S R
Transformimi
S R
139 140
Shfaqja e rezistencës ndaj antibiotikëve Mekanizmat e rezistencës ndaj antibiotikëve
Mekanizmi i veprimit Mekanizmi madhor i rezistencës
Beta-laktamikët Inaktivizojnë PBP • Prodhimi i beta-laktamazave

(frenojnë sintezën e • Pakësimi i afinitetit të PBP
peptidoglikan it) • Pakësimi i transportit
Glikopeptidet Lidhet me prekursorin • Modifikimi i prekursorit

e peptidoglikanit
Aminoglikozidët Frenimi i sintezës së • Modifikimi enzimatik (shtimi i
proteinave (lidhen me adenilit ose PO4)
subunitetin 30S)
Makrolidët Frenimi i sintezës së • Metilimi i ARNr
proteinave (lidhen me • Pumpa efluksi
subunitetin 50S)
Kinolonet Inhibit topoisomerases (DNA • Alterimi i enzimës target
141 synthesis) 142 • Pumpa efluksi
Pse rezistenca ndaj penicilinës shfaqet brenda 2 vjetëve, ndërsa rezistenca

ndaj vankomicinës kërkon 30 vjet për tu shfaqur?
Kompleksiteti gjenetik i mekanizmit të rezistencës
Rezistencë ndaj penicilinës kërkon veprimtarinë e produktit (enzimës b-

laktamazë) vetëm të një gjeni.
Kur është i përfshirë vetëm 1 gjen zakonisht rezistenca shfaqet pas 2-4 vitesh.
Rezistencë ndaj vankomicinës kërkon veprimtarinë e produkteve të pesë

gjeneve.
Kur janë përfshirë disa gjene rezistenca e plotë me sa duket vonon të shfaqet.
143 144
Bakteret problematike përsa i përket rezistencës ndaj antibiotikëve Bakteret problematike përsa i përket rezistencës ndaj antibiotikëve
Llojet Enterococcus
E faecalis
Staphylococcus aureus
E faecium
MRSA
MSSA
•Bakteremi
•Infeksione të lëkurës dhe indeve të buta S epidermidis
•Infeksione të rrugëve të poshtme respiratore VRSA-VISA
•Infeksione të rrugëve urinare
•Endokardit •Infeksione të lëkurës dhe indeve të buta
•Infeksione të plagëve •Infeksione të plagëve
•Infeksione intra-abdominale Enterococcus faecalis •Osteomielit
•Endokardit
•Infeksione të rrugëve urinare Vancomycin-intermediate Staphylococcus
aureusa
Dy të tretat e infeksioneve të gjakut nga E faecium janë vankomicinë-rezistent (VRE)
•Pneumoni
si dhe rezistentë ndaj penicilinës, rifampinës, kloramfenikolit, tetraciklinave, •Shok toksik
fluorokinoloneve, aminoglikozidëve.
Përgjegjës për 94,000 infeksione dhe 19,000 vdekje në 2005 në SHBA.
145 146

Llojet Klebsiella
Acinetobacter baumannii
K pneumoniae
K oxytoca
•Pneumoni
•Infeksione të rrugëve të poshtme respiratore (pneumoni)
•Infeksione të plagëve •Bakteremi
•Infeksione të plagëve
•Infeksione të rrugëve biliare
•Meningit Klebsiella pneumoniae Acinetobacter baumannii
Rezistente ndaj shumë antibiotikëve. Shtamet karbapenem-rezistente mund të Shtame të reja rezistente ndaj pjesës më të madhe të antibiotikëve, përveç atyre
shkaktojnë infeksione të formave të rënda. me toksikë. Rezistenca ndaj imipenemit duke u rritur me shpejtësi dhe në nivel
Janë raportuar raste të K pneumoniae pan-rezistente. global.
147 148
Pseudomonas aeruginosa Llojet Enterobacter
Enterobacter
sakazakii Enterobacter
•Infeksione të rrugëve respiratore cloacae
(pneumoni, sidomos në fibrozë cistike)
•Infeksione të plagëve
•Bakteremi
•Bakteremi
•Infeksione të rrugëve të poshtme respiratore
•Meningit
•Infeksione të lëkurës dhe indeve të buta
Pseudomonas aeruginosa •Infeksione intra-abdominale Enterobacter cloacae
•Artrit septik
Duke zhvilluar rezistencë ndaj kinoloneve, karbapenemeve.
aminoglikozidëve, polimiksinave Zhvillojnë rezistencë me spektër të gjerë të ndërmjetësuar nga ESBL,
karbapenemazat dhe cefalosporinazat; vetëm tigeciklina vazhdon të jetë efektive.
149 150

Rezistenca bakteriale e ndërmjetësuar nga betalaktamazat Rezistenca bakteriale e ndërmjetësuar nga betalaktamazat
Beta-laktamaza që prodhon Staphylococcus aureus gjithashtu është një

penicilinazë . Ajo kodohet nga plasmidet dhe është izoluar për herë të parë në vitin
Beta-laktamazat janë enzima që hapin unazën beta-laktam, dhe në këtë mënyrë
1940
inaktivizojnë antibiotikët betalaktamikë.
Beta-laktamaza e parë e ndërmjetësuar nga plazmidet e baktereve Gram-negative u
Një qelizë mund të prodhojë deri 100,000 enzima beta-laktamazë, ndërkohë që zbulua në Greqi në fillim të viteve 1960 (E coli). Ajo u emërtua TEM-1 sipas emrit të
secila prej tyre mund të shkatërrojë 1,000 molekula penicilinë në sekondë. pacientit ku u izolua (Temoniera) dhe ka substrat ampicilinën.
Pra një bakter mund të shkatërrojë 100 milionë molekula që kanë unazë Më pas, u zbulua një enzimë e lidhura ngushtë me TEM-1 dhe u emërtua TEM - 2. Ajo
betalaktam në një sekondë. është identike në vetitë biokimike me TEM-1 (më e zakonshme) por ndryshon nga një
aminoacid i vetëm, por që ndikon në pikën isoelektrike të enzimës.
Beta-laktamaza e parë e identifikuar është një penicilinazë e izoluar në vitin 1940
nga E coli, përpara se penicilina të përdorej në klinikë. Një enzimë e lidhur me TEM, por më pak e zakonshme është quajtur SHV.
151 152
Rezistenca bakteriale e ndërmjetësuar nga betalaktamazat Rezistenca bakteriale e ndërmjetësuar nga
betalaktamazat Numri i betalaktamazave gjatë 40 viteve të

Këto dy enzima janë beta-laktamazat më të zakonshme të ndërmjetësuara nga
plazmidet në bakteret Gram-negative, përfshirë Enterobacteriacet,
Pseudomonas aeruginosa, Haemophilus influenzae dhe Neisseria
fundit
gonorrhoeae.
TEM-1 dhe TEM-2 hidrolizojnë penicilinat dhe cefalosporinat e spektrit të

ngushtë, të tilla si cefalotina ose cefazolina.
Megjithatë, ata nuk janë të efektshme kundër cefalosporinave të gjeneratave

më të larta me një zinxhir anësor oxyimino, të tilla si cefotaksima,
ceftazidima, ceftriaksoni ose cefepima.
Si pasojë, këto antibiotikë fillimisht ishin të efektshme kundër një grupi të

gjerë të baktereve rezistente.
153 154

Mekanizmi i rezistencës i ndërmjetësuar nga betalaktamaza Klasifikimi i betalaktamazave
H H H H
S S
R-CONH C C CH3 R-CONH C C CH3
O C N CH3
C N CH3
O O H COOH
HOH
COOH Ser
Beta laktamaza
155 156
Mekanizmi i rezistencës i ndërmjetësuar nga Mekanizmi i rezistencës i ndërmjetësuar nga betalaktamaza
betalaktamaza Betalaktamazat klinikisht të rëndësishme
β-laktamazat me spektër të zgjeruar (ESBL)
Anëtarët e familjes Enterobacteriaceae zakonisht shprehin β-laktamaza të koduara nga

plasmidet (p.sh. TEM-1, TEM -2 dhe SHV-1) të cilat i japin këtyre baktereve rezistencë
ndaj penicilinave por jo ndaj cefalosporinave me spektër të zgjeruar.
Në mes të viteve 1980, u zbulua një grup i ri i β-laktamazave, të quajtura β-laktamazat

me spektër të zgjeruar (ESBL). ESBL janë β-laktamaza që hidrolizojnë cefalosporinat
me spektër të zgjeruar me një varg anësor oxyiminik. Këto cefalosporina përfshijnë
cefotaksimën, ceftriaksonin dhe ceftazidimën si dhe aztreonamin (një oxyimino-
monobaktam).
Në rrethana tipike, ato rrjedhin nga gjene që kodojnë TEM-1, TEM -2 ose SHV-1 të cilët
kanë pësuar mutacione që shkaktojnë ndryshimin e konfigurimit të aminoacideve rreth
vendeve aktive të këtyre β-laktamazave.
157 158

Mekanizmi i rezistencës i ndërmjetësuar nga betalaktamaza Mekanizmi i rezistencës i ndërmjetësuar nga betalaktamaza
Beta-laktamazat e lloji AmpC
β-laktamazat me spektër të zgjeruar (ESBL) Beta-laktamazat e lloji AmpC zakonisht janë izoluar nga bakteret Gram-negative
rezistente ndaj cefalosporinave të spektrit të zgjeruar.
Kohët e fundit është përshkruar një numër në rritje i ESBL që nuk rrjedhin
nga TEM ose SHV. AmpC β-laktamazat (gjithashtu të quajtura të klasës C ose grupit 1) në mënyrë tipike
kodohen nga kromozomet e shumë baktereve Gram-negative, përfshirë llojet
ESBL shpesh janë të koduara nga plazmidët. Plasmidet përgjegjëse për Citrobacter, Serratia dhe Enterobacter, ku shprehja e saj zakonisht është e
prodhimin ESBL shpesh bartin gjene qe kodojne rezistencë edhe ndaj induktueshme; kjo mund të ndodhë edhe në Escherichia coli, por zakonisht nuk
antibiotikëve të klasave të tjera (p.sh., aminoglikozidëve). Pra, antibiotikët është e induktueshme, edhe pse ajo mund të jetë e mbishprehur.
disponibël për trajtimin e organizmave që prodhojnë ESBL janë shumë të
kufizuar. Beta-laktamazat e lloji AmpC gjithashtu mund të mbarten nga plazmidet.
Për infeksione të rënda të shkaktuar nga organizmave që prodhojnë ESBL AmpC β-lactamazat, në dallim me ESBL-të, hidrolizojnë cefalosporinat me spektër të
trajtimi i zgjedhur janë karbapenemet. gjerë dhe të zgjeruar (cefamicinat {cefoksitinë dhe cefotetan} si dhe β-laktamikë
oxyiminikë) dhe nuk frenohen nga inhibitorët e β –laktamazës të tillë si acidi
klavulanik.
159 160
Mekanizmi i rezistencës i ndërmjetësuar nga betalaktamaza Rezistenca bakteriale ndaj kokëve gram pozitivë
Mekanizmat e rezistencës tek kokët Gram-pozitive

Karbapenemazat
Staph. Aureus Strept.
Karbapenemet janë të famshëm për qëndrueshmërinë ndaj AmpC β- (penicillin Pneumoniae
laktamazave dhe β-laktamazave me spektër të zgjeruar. Karbapenemazat sensibël) (penicillin sensibël)
janë një grup i ndryshëm i β- laktamazave që janë aktive jo vetëm kundër
oxyimino-cefalosporinave dhe cefamicinave por edhe kundër beta-laktamaza
karbapenemeve.
Staph. Aureus alterimi i PBP
(penicillin rezistent,
Tipet IMP dhe VIM janë metalo-β-laktamaza. Ndonëse aztreonami është i meticilin sensibël)
qëndrueshëm ndaj metalo-β-laktamazave, bakteret që prodhojnë
karbapenemaza të tipit IMP dhe VIM mund të bëhen rezistente për shkak alterimi i PBP
të mekanizmave të tjerë.
Staph. Aureus Strept.
(meticillin Pneumoniae
rezistent) (penicillin rezistent)
161 162

Amoksiklavi
Pneumonia
Amoksiklavi është një kombinim sinergjist i acidit klavulanik me amoksicilinën
Prezenca e acidit klavulanik (inhibitor i beta-laktamazës) rikuperon spektrin
antimikrobik të amoksicilinës të humbur nga rezistenca natyrale ose të fituar prej
prodhimit të beta-laktamazave
Spektri antimikrobik përfshin patogjenëve të rëndësishëm si :
– Staphylococcus aureus Klebsiella

– Neisseria gonorrhoeae pneumoniae
– Moraxella catarrhalis Hemofilus influenzae
– Proteus mirabilis Bacterium fragilis
164
163
Pneumonia e fituar ne komunitet (CAP): infeksion akut i  HCAP (health care associated pneumonia): eshte nje term qe eshte
parenkimes pulmonare i fituar jashte ambienteve te spitalit perdorur perpara, dhe qe eshte hequr nga perdorimi, i cili I referohej
Pneumonia Nozokomiale: infeksion akut i parenkimes pulmonare i pneumonise se fituar ne ambjentet e kujdesit shendetesore (psh. Azile,
fituar ne ambjentet e spitalit dhe qe perfshin Pneumonine e fituar qendra hemodialize), me synim identifikimin e pacienteve te riskuar
ne spital (HAP) dhe pneumonine e lidhur me ventilatorin (VAP) per infeksione me patogjen MDR. Megjithate ky kategorizim ka cuar ne
HAP: pneumoni e fituar ≥ 48h pas hospitalizimit perdorimin e papershtatshem te antibiotikeve me spekter te gjere,
VAP: pneumoni e fituar ≥ 48h pas intubimit endotrakeal arsye per te cilen eshte hequr.
 Aktualisht rekomandohet qe kjo kategori pacientesh te trajtohen njelloj

si pacientet me CAP
165 166
 Infeksion akut i parenkimes pulmonare e cila manifestohet me

◦ disa simptoma te infeksioneve akute
◦ prezence ne grafine pulmonare te disa infiltrative pulmonare,
◦ karakterizuar nga auskultim pulmonar jo normal, e cila verifikohet ne
persona jo te hospitalizuar per te pakten 14 dite nga fillimi i
simptomave.
167 168
 Ne 40-60% te rasteve shkaktari nuk identifikohet.  Ne studimet spitalore str.pneumoniae eshte gjetur si shkaktari
kryesore etiologjik.
 Shkaktaret me te shpejte jane Str. pneumoniae,
H.influenzae, ndersa atipiket jane M. Pneumoniae,  Leg.pneumoniae lidhet me vendin e dyte si shkaktare i formave me
Clamydia pneumonia, Legionella pneumonia. Keto severe te hospitalizuara, vecanerisht ne terapine intensive.
perfshijne 80-90% te rasteve te identifikuara.
 Prevalenca e Myc.pneumoniae dhe clamidia pneumoniae u pa e larte
 Nje grup i dyte i agjenteve infektiv konsiston ne viruse, ne studim si jashte spitaleve si shkaktare te pneumonive atipike
baktere gram negative dhe St. aureus qe perbejne beninje ose te moderuar ne subjekte te rinj, ose forma te renda tek te
10-20%. moshuarit.
169 170
Eshte e rendesishme te nenvizojme se psh.nje incidence e larte

infeksioni nga Staf.aureus dhe nga gram negativet
(enterobaktere dhe pseudomonas, baktere te veshtira dhe Diagnoza e pneumonise mund te vendoset me
shkaktare te formave te renda), shihet ne vecanti ne:
 subjetet e moshuara mbi 60vjec
 vecanerisht mbi 75 vjec (azile pleqsh ose ata  prezencen e elementeve klinik indikativ per infeksionet e thella te
me semundje kronike) rrugeve te frymemarrjes vecanerisht kur shoqerohen dhe me
 subjekte me semundje kronike temperature
pulmonare(bronkektazi, fibroze kistike)  prezencen e infitrateve apo konsolidimeve ne grafi
orientimi nga egzaminimet laboratirike.
E kunderta ndodh ne moshat infantile apo adoleshence ku

predominojne infeksionet virale apo shkaktare atipike.
171 172
 Tregon me qartesi, ose eshte perjashtuese, vecanerisht kur  Dhimbje gjoksi
egzaminimi objektiv eshte i varfer.  Dispnea
 Orjentues e disa patologjive te tjera jo inflamatore.  Kolla
Percakton shtrirjen dhe komplikacionnet e mundeshme.

 Ekspektorati
Parashikon prognozen ose menyren e menaxhimit.
Temperatura


Ndimon ne percaktimin e diagnozes etiologjike.
Hemoptizia


173 174
 Inspeksioni
 Palpacioni
 Perkusioni
 Auskultacion
 Ekzaminimi bakterologjik(sputum dhe antibiograma)
175 176
 Shkaktari me i shpeshte i pneumonise se
shkaktuar ne komunitet.
 C. Confusion
 U. Urea  Klinikisht, kolle, debulese, temperature te larte,
 R. Respiratory rate up 30 dispne, cefalea.
 B. Blood pressure 90/60
65. Up to 65 
Auskultacion, me krepitanca, i dobesuar.

 Inspeksion, retraksion te hemitoraksit te perfshire.
 Imazheria, me rritie te densitetit pulmonar me intensitet

mediointensiv, homogjen.
177
178
 Fizpatologjia e infeksionit nga H.Influenzae (gram negative)

eshte e papercaktuar deri ne fund.
Influenzae i kapsuluar tip B, i njohur per virulence e tij te larte,
penetron permes mukozes nazofaringeale dhe arrin enet e gjakut,
duke shkaktuar pneumoni tek infantet dhe tek adultet.
 Kjo lloj pneumonie mund te manifestohet tek subjektet me

sindromen rhino-bronkiale dhe eshte e shpeshte tek pacientat
me problem kronike pulmonare(SPOK, astme)
 Shoqerohet shpesh dhe me versament pleural.

180
179
 Pneumonite e shkaktuara nga gram negativet (klebsiella, pseudomonas) jane ne rritje vitet e
fundit sidomos tek pacientat me semundje pulmonare kronike, semundie kronike nervore,
alkolizem, pleqeri ne shtepi per te mushuar.
 Pneumonia nga pseudomonas shikohet shpesh tek personat me semundje kronike, por nuk
perjashtohen dhe te rinjte pa faktor risku.
 Pneumonia nga klebsiella karakterizohet nga prekja e lobeve superiore (densifikim johomogjen,
buze jo qarta, e lokalizuar, qe rrall prek gjith lobin), ka hemoptizi, ka sekrecione xhelatinoze,
dekurs fulminant.
181 182
 Pneumonia nga stafilokoku i arte, shume frekuente si pneumoni nozokomiale
 Manifestohet shpesh si sekondare, pas influencave zezonale, ose infeksione stafilokoke te

tjera, kutane.
 Kur shfaqet jashte sezoneve influencale zakonisht prek persona te riskuar (pleq, semundje
kronike, imunodepres).
 Radiologjia, ne 50% te rasteve eshte bilaterale,ne disa lobe, ngjan me pneumatocela me nivel
pseudoaerik ne javen e pare, me tendence absedimi, dhe 50% te rasteve me versament ose
empieme.
183 184
 Pneumonite atipike (M. pneumoniae, Cl. pneumoniae, Leg. pneumoniae) jane
sensible ndaj makrolideve, tetraciklines, kinoloneve te gjenerates se re,
ketolideve.
 Legionella paraqet kuader klinik me akut, dhe se fundmi studimet e koheve

te fundit tregojne se mortaliteti i CAP ne spital ka rene shume pasi ne terapi
futet dhe antibiotike qe pefshijne atipiket, per tu nenvizuar se se fundmi jane
izoluar me shume dhe jane shkaktare te formave teper severe, prekin cdo
grupmoshe dhe perfshijne 40% te CAP.
 Jane koopatogjene ne CAP, bejne infeksione mikse, dhe kane mortalitet

185
shume te larte. 186
 Pneumonia nga m.pneumoniae (10-14 dite inkubacion)eshte sporadike, rralle

ben epidemi, frekuente tek femijet moshes shkollore, adulte te rinj,
komunitetet e mbyllura (kolegje, ushtri).
 Simptomatika paraqet sindromen influencale, dhimbje fyti, kolle te thate (pas

ca ditesh mukoviskoze dhe mukopurulente).
 Reagon me PCR.
 Imazheria me prekje segmentare dhe me shpesh intersticiale.
187 188
 Chlamydia pneumoniae ka 10% te shtrimeve te CAP, 70% asimptomatike, 50% jane sieropozitiv.  Legionella pneumoniae mund te konsiderohet sporadike kur kap individe te
imunokompromentuar
 Infektohen per here te pare adultet dhe rinfeksionet ndodhin ne pleqeri.
 Eshte pneumoni nozokomiale, epidemike, kur perhapet nga tubat e sistemeve te
kondicionimit, ajrosjes.
 Pas fazes akute cikli intracelulare vazhdon te persistoje inertet qelizore te klamidias .????
  Nuk eshte vertetuar trasmetimi midis njerezve.
 Inkubacioni i pneumonise 7-21 dite, shfaqet ne menyre sporadike dhe prek cdo moshe.
 Inkubacioni 2-10 dite dhe manifestohet me sipmptoma respiratore dhe ekstra
 Nuk ka imazh tipik radiologjik, interesim lobar, segmentare, multiple bilaterale. respiratore(neurologjike, gastrointestinale, urogenitale).
 Shkakton insuficience respiratore.
 Radiologjia, intersticiale, segmentare ose lobare, nje ose me shume lobare.
189 190
 Shkaktaret perfshijne VRS, parainfluenza, influenza (prekin me shume adultet me pik

sezonal ne dimer), adenoviruset.
 Mekanizmi hipotetik pasi kolonizon rruget e siperme ajrore, zbret me sekrecionet ne rruget
e poshtme dhe prek intersticiumin.
 Klinikisht fillon me sindrom gripal, pastaj me interesim te rrugeve inferior me temp, kolle,
sekrecione dhe dispne. Ojektivisht nuk dallojme asgje. Pas 3 4 javesh zgjidhet. Preken
subjekte pleqeri, problem neurologjike, semundje bashkeshoqeruese.
 Shoqerohen me mbienfeksione bakteriale.
 Radiologjia intersticiale, opacitet periferike bilaterale bibazale.
191 192
 1. Versamenti pleural
 2. Empima
 3. Absesi
193 194
 Grupi I - Paciente ambulator pa semundje kardiovaskulare dhe faktore modifikues

Amoksiciline / Makrolide  Amoksiciline 1gr, 3x1 tab/dite, per 5 – 7 dite
 Doksicikline 100 mg, 2x1 tab/dite, per 7 dite
 Grupi II - Paciente ambulator me semundje kardiovaskulare dhe/ose faktore modifikues  Azitromicine 500mg dite 1, 250mg vazhdim per 4 dite / Klaritromicine 500mg, 2x1 tab/dite, per 7 dite
Makrolid + Beta-laktam / Fluorokinolone IV
Rp.: Amoxicilini 0.5 Rp.: Doxiciclini 0.1
 Grupi III - Paciente te hospitalizuar jo ne ICU D.t.d N.30 in tab. D.t.d N.14 in tab.
 a) me semundje kardiovaskulare Makrolid + Beta-laktam / Fluorokinolone pulmonare S. 2 tab cdo 8 ore S. 2 tab, njeheresh, ne dite
 b) pa semundje kardiovaskulare Azitromicine IV
Rp.: Azitromycini 0.25 Rp.: Clarithromycini 0.5
 Grupi IV - Paciente ne ICU D.t.d N.6 in tab. D.t.d N.14 in tab.
 a) pa rrezik per pseudomonas Cefalosporina gjen III + Azitromicine / Fluorokinolone pulmonare S. 2 tab, njeheresh, diten e pare, S. 1 tab cdo 12 ore
 b) me rrezik per pseudomonas (Beta-laktam antipseudomonas (ceftazidim) + Ciprofloksacine / Azitromicine + me pas 1 tab ne dite
Ciprofloksacine IV)
195 196
R
Konc(B
R
epaertg-nejaisvterëTim
reig)atuipm
toërizim
eDit hënia
 Amoksiciline + acid klavulanik 500/125mg, 3x1tab/dite ose 875/125mg, 2x1tab/dite, per 7 dite
 Cefuroxime 500mg, 2x1 tab/dite, per 5 -7 dite e kombinuar me azitromicine 500mg dite 1, 250mg vazhdim
per 5 dite ose claritromicine 500mg 2x1 tab per 7 dite ose doxiciklline 100mg 2x1 tab per 7 dite
 Levofloxacine 500mg/moxifloxacine 400mg/gemifloxacine 320mg, 1 tab/dite, per 5-7 dite.
Rp.: Co-amoxiclavi 0.5/0.125 Rp.: Levofloxacini 0.5
D.t.d N.21 in tab. D.t.d N.7 in tab.
S. 1 tab cdo 8 ore S. 1 tab ne dite
Rp.: Co-amoxiclavi 0.875/0.125 Rp.: Moxifloxacini 0.4

D.t.d N. 14 in tab. D.t.d N.10 in tab.
S. 1 tab cdo 12 ore S. 1 tab ne dite
Deda LeonardProf. Asc.
197
Tiranë, Nëntor 2020

198
epte- Barnave i Regjistri mi Koncepte - Barnave i Regjistrimi
Në Republikën e Shqipërisë barnat mund të hidhen në treg (tregtohen) Formati ndrkombtar i aplikimit – CTD (Common Technical Dossier)
vetëm pasi të kenë marrë Autorizimin për Tregtim (të jenë regjistruar).
Për këtë qëllim ato paraprakisht i nënshtrohen një procesi rregullator në

qendër të cilit qëndron Agjencia Kombëtare e Barnave dhe Pajisjeve
Mjekësore (AKBPM)
Kompania farmaceutike që zotëron produktin (MAH – Marketing

Authorization Holder) aplikon pranë AKBPM përmes një dosje në format
elektronik për marrjen e Autorizimit për Tregtim.
MAH mund ta prodhojë produktin farmaceutik në facilitetet e veta (e

njëjta kompani është edhe MAH edhe Prodhuese) ose në një facilitet
tjetër (prodhim i kontraktuar). Në rastin e fundit HAH dhe Prodhuesi
janë kompani të ndryshme.
199 2 200 3
pt e - Barnave i Regjistrimi Koncepte - Barnave i Regjistrimi R
Fazat nga zbulimi i barit deri në hedhjen në treg të tij
Procesi rregullator i produkteve mjekësore në BE
Direktiva 2001/83 / EC - legjislacioni bazë që drejton rregullimin e produkteve

mjekësore në BE, si dhe ofron kornizën rregullatore të produkteve
mjekësore në nivel kombëtar.
Tipat e procedurave në Komunitetin Evropian

 Procedura e centralizuar (realizohet nga EMA)
 Procedura e njohjes reciproke
 Procedura e decentralizuar
 Procedura kombëtare
Rregullorja (EC) Nr. 726/2004 - Përcakton procedurën e centralizuar

201 4 202
te - Barnave i Regjistrimi R Koncepte - Barnave i Regjistrimi R
Procesi rregullator i produkteve mjekësore në BE

Procesi rregullator i produkteve mjekësore në Shqipëri
Direktiva 2001/83 / EC – përcakton tipat e aplikimeve per marrjen e AT (MA)
Neni 8(3) Aplikim i plotë Ligji nr. 105/2014, “Për barnat dhe shërbimin farmaceutik”
Neni 10a Aplikim për produkte me përdorim të mirë-njohur
Neni 10b Aplikim për kombinimet e dozave fikse Rregullore Nr. 299, datë 8.4.2015 “Për dhënien e autorizimit të tregtimit të
Neni 10c Aplikim me leje (informed consent) barnave e të klasifikimit të tyre në Republikën e Shqipërisë”
Neni 10(1) Aplikim për produkte mjekësore xhenerikë
Neni 10(3) Aplikim hibrid
Neni 10(4) Aplikim për produkte mjekesore biologjike të ngjashme Bazuar në vlerësimin shkencor të sektorëve përkatës (p.sh. Sektorit të
(biosimilar) Autorizimit për Tregtim dhe Çështjeve Rregulatore) dhe KPB, AKBPM
i rekomandon Ministrit të Shëndetësisë dhënien e Autorizimit të Tregtimit.
Bazuar në vlerësimin shkencor të CHMP, EMA i rekomandon Komisionit
Evropian (KE) dhënien e Autorizimit të Tregtimit (MA).
203 204
cepte- Barnave Ri egjistrimi R Koncepte - Barnave i Regjistrimi R
Produktet Mjekësore Produktet Mjekësore

RREGULLIMI I PRODUKTEVE MJEKËSORE (TË ZAKONSHME) ORIGJINATORË XHENERIKË
Aprovimi sipas FDCA Aprovimi sipas
FDA - SHBA FDCA
Origjinator vs Xhenerik (ORIGJINATOR /
XHENERIK)
New Drug Application Abbreviated New Drug Application
(NDA) (ANDA)
505(b)(1) 505(b)(2)
Duhet të demonstrohet
Duhet të
SIGURIA EFIKASITETI
demonstrohet
BIOEKUIVALENCA
205 D6rug and Cosmetic

FDCA =Act
Federal Foo2d0
te - Barnave i Regjistrimi R Koncepte - Barnave i Regjistrimi R
Produktet Mjekësore Produktet Mjekësore Produktet Mjekësore Produktet Mjekësore

ORIGJINATORË XHENERIKË ORIGJINATORË XHENERIKË
Direktivës 2001/83 / EC EMA - BE Direktivës 2001/83 / EC Rregullores Nr.
299/2015
AKBPM-SHQIPËRI Rregullores Nr.
299/2015
(ORIGJINATOR / XHENERIK) (ORIGJINATOR / XHENERIK)
Neni 10(1) Neni 6/1

Neni 8(3) Neni 3
Aplikim për Aplikim për produkte
Aplikim i plotë (CTD) Aplikim i plotë (CTD)
produkte mjekësore mjekësore xhenerikë (CTD)
xhenerikë
Duhet të demonstrohet Duhet të demonstrohet

Duhet të Duhet të
SIGURIA EFIKASITETI SIGURIA EFIKASITETI
demonstrohet demonstrohet
BIOEKUIVALENCA BIOEKUIVALENCA
207 208
Riniti dhe rinofaringiti (i ftohti i zakonshëm)
Farmakologjia klinike e Riniti (inflamacion i mukozës së hundës) dhe rinofaringiti (inflamacioni i
traktit respirator mukozës së hundës dhe faringut) përgjithësisht janë gjendje beninje, të vetë-
kufizuar dhe më shpesh me origjinë virale.
Megjithatë, ato mund të jenë një shenjë e hershme e një infeksioni tjetër (p.sh.
fruthit ose influencës) ose mund të ndërlikohen nga një infeksion bakterial
(p.sh., otiti media ose sinuziti).
Pjesa I
209 210
Karakteristikat klinike
• Rrjedhje ose zënie të hundëve, të cilat mund të shoqërohen me dhimbje të fytit,
ethe, kollë, shtim të lotimit, dhe diarre në foshnja. Sekrecionet purulente të Sinusiti akut
hundës nuk janë tregues i një infeksioni bakterial dytësor.
• Në fëmijët nën 5 vjeç, gjithmonë kontrolloni membranat timpanike për të Sinusiti akut është një infeksion i mukozës së sinuseve që shoqërohet me
kërkuar një otit media shoqërues. sekrecione purulente, me prejardhje nazale (rinit, alergji, pengesa
mekanike në hundë) ose dentare.
Trajtimi Sinusiti akut mund të përparojë drejt sinusitit kronik, veçanërisht në fëmijët
më të rritur dhe të rriturit.
- Trajtimi me antibiotikë nuk është i këshilluar:
• nuk përshpejton shërimin
• nuk parandalon ndërlikimet
- Trajtimi është simptomatik:

• Pastroni hundën me tretësirë klorur natriumi 0.9%.
• Për trajtimit e temperaturës trupore të rritur dhe/ose dhimbjes së fytit:
paracetamol PO për 2-3 ditë
211 212
- Dhimbje të fytyrë dhe sekrecione purulente nga hundët
Fëmijët me moshë më të rritur dhe të rriturit

• dhimbje peri-orbitale në rastin e sinusitit frontal; dhimbje të fytyrës në
rastin e sinusitit maksilar dhe/ose etmoidal.
• sekrecione purulente nga hunda e anës së prekur e shoqëruar me dhimbje,
zënie të hundëve dhe rritje të moderuar të temperaturës trupore.
Ekzaminimi
• dhimbje gjatë ushtrimit të presionit mbi ballë, nën kufirin e sipërm të
orbitës ose faqe
• prani e sekrecioneve purulente në meatusin e sinusit dhe inflamacion i
mukozës
Shkaktarët më të zakonshme janë Haemophilus fluenzae në fëmijët nën 5 vjeç

dhe pneumokoku në pacientët mbi 5 vjeç.
213 214
Specifikat për foshnjat dhe fëmijët e vegjël Trajtimi me antibiotikë

Etmoiditi akut: ethe e lartë, inflamacion dhe ënjtje e qepallave të poshtëme
dhe urës së hundës, sekrecione purulente nga hunda Në varësi të ashpërsisë së infeksionit:
Rrezik i përhapjes së infeksionit në strukturat e kockore fqinje, orbitë dhe Amoksicilinë PO: 80 mg/kg/ditë, të ndarë në 2 ose 3 doza, për 7 deri në 10
meningje. ditë, ose për pacientët alergjikë ndaj penicilinës:
Eritromicinë PO: 30 deri 50 mg/kg/ditë, të ndarë në 2 deri 3 doza, për 7 deri
Shkaqet më të zakonshme janë Haemophilus influenzae, pneumokokët dhe në 10 ditë
stafilokokët
Në foshnjat me etmoidit
Trajtimi Është i nevojshëm një trajtimi i fuqishëm me antibiotikë:
Ceftriakson IV: 100 mg/kg/ditë, të dhënë në 2 injeksione në ditë, për 10
Trajtimi i përgjithshëm:
ditë ose, në mungesë,
• Pastroni hundën me tretësirë klorur natriumi 0.9% ose Ringer laktat 4
Ampicilinë IV: 200 mg/kg/ditë, të dhënë në 3 ose 4 injeksione në ditë, deri
deri 6 herë në ditë.
në arritjen përmirësimit, më pas kalohet në trajtimin me
• Për trajtimit e temperaturës trupore të rritur dhe/ose dhimbjes
Amoksicilinë PO: 100 mg/kg/ditë, të ndarë në 2 ose 3 doza, deri në
paracetamol PO për 2-3 ditë
përfundimin e trajtimit 10 ditor.
215 216
Laringiti akut
Laringiti është një infeksion akut i mukozës së laringut në shumicën e Karakteristikat klinike të përbashkëta për të gjithë laringitet:
rateve me origjinë virale, por ndonjëherë edhe bakteriale.
• Dispne inspiratore me kollë dhe ngjirje të zërit.
• Gjithashtu mund të jetë e pranishme tërheqja nga brenda e gjoksit dhe
stridori.
Shenja që tregojnë që sëmundja është serioze: djersitje, takikardi, cianozë,

niveli i ndryshuar i vetëdijes.
Fëmijët duhet të ekzaminohen në pozicionin ulur.

Fëmijët nuk duhet të qëndrojnë të shtrirë pasi ekziston rreziku i
obstruksionit të rrugëve të frymëmarrjes.
217 218
Fëmijët mbi 6 muaj

Paraqitja klinike - Dispne me fillim të shpejtë (për disa orë) Tërheqja nga brenda e gjoksit
Epiglotiti akut për shkak të Haemophilus infuenzae:
• fillimi i papritur, dispne e formës së rëndë
• tërheqje nga brenda e gjoksit
• temperaturë të lartë, limfadenopati cervikale
Fëmija qëndron ulur, merr frymë përmes gojës, jargëzon pështymën, të cilën
ai nuk mund të gëlltisë për shkak të disfagisë.
Gjendja e përgjithshme mund të përkeqësohet shumë shpejt.
• Mos e ekzaminoni laringun (rrezikun e arrestit respirator)

• Mos lejoni që fëmija të qëndrojë shtrirë, por mbajeni në pozicion ulur.
• Krijoni kushtet që fëmija të marrë frymë në një mjedis të lagësht (vendosni
pranë një tas me ujë ose një peshqir lagur).
219 220
Laringiti spazmodik, në një fëmijë me rinit ose fruth
Trajtimi me antibiotik: • Fillim i papritur, gjatë natës, i kollës “konvulsive”, që shoqërohet me

periudha mbytje ose dispne inspiratore.
Ceftriakson IM: 100 mg/kg/ditë, të dhënë me 2 injeksione, për 5 ditë • Fëmija mund të shfaqë stridor.
ose, në mungesë, • Zëri mbetet i ngjirur edhe pas kalimit të atakut. Fëmija është afebril.
Ampicilinë IV: 200 mg/kg/ditë, të dhënë me 3 ose 4 injeksione; kaloni sa më
shpejt që të jetë e mundur në trajtim nga goja me Amoksicilinë PO: 100 mg/kg/ Mbikëqyrni fëmijën dhe përpiquni ta qetësoni.
ditë, të ndara në 2 ose 3 doza , për t'u përfunduar 5 ditë trajtim Krijoni kushtet që fëmija të marrë frymë në një mjedis të lagësht (vendosni
ose pranë një tas me ujë ose një peshqir lagur).
Kloramfenikol IV: 100 mg/kg/ditë, të dhënë me 3 injeksione, kaloni sa më shpejt të Pastroni hundën me tretësirë klorur natriumi 0.9% ose Ringer laktat 4 deri
jetë e mundur në trajtim nga gojë, me të njëjtën dozë, për të përfunduar 5 ditë 6 herë në ditë.
trajtim
Mund të jepet ndonjë bar antihistaminik
Në rast se një pacienti ka çrregullime të rënda respiratore: (prometazinë PO ose klorfeniraminë PO) për 3 ditë.
• intubim, në një mjedis të specializuar, ose
• në rast dështimi, trakeotomi Në fëmijët me dispne të theksuar:
Deksametazon IM: 0.1 deri 0.2 mg/kg, dozë e vetme
Hidrokortizon IM: 1 mg/kg , dozë e vetme
221 222
Paraqitja klinike - dispne progresive (përgjatë më shumë se 24 orë)
Subglotit viral:
Të rriturit
• fillimi zakonisht është gjatë natës, dispnea është tipike,
• fëmija qan dhe kollitet me një zhurmë të fortë, karakteristike
Zakonisht origjina është virale: trajtimi është simptomatik (paracetamol ose
• frymëmarrja është e pa penguar.
acid acetilsalicilik PO).
Monitoroni fëmijën, përpiquni ta mbani të qetë.
Shumë rrallë, epiglotit për shkak të Haemophilus infuenzae, difteri ose absces
Krijoni kushtet që fëmija të marrë frymë në një mjedis të lagësht (vendosni pranë
retrofaringeal: shenja klinike të ngjashme dhe trajtim si për fëmijët.
një tas me ujë ose një peshqir lagur).
Deksametazon IM: 0.1 deri 0.2 mg / kg ose
Merrni në konsideratë tuberkulozin e laringut në një pacient me tuberkuloz, ose
Hidrokortizon IM: 1 mg/kg, që përsëritet pas 30 minutash nëse është e nevojshme
kancerin e laringut, veçanërisht nëse pacienti pi duhan.
Antibiotikët nuk janë të dobishëm, përveç rasteve të infeksionit dytësor
(Amoksicilinë ose Co-trimoksazol).
Në rast të përkeqësimit: intubim, ose, në mungesë të kësaj, trakeotomi.
Përjashtoni difterinë dhe abscesin retrofaringeal.

223 224
Faringiti akut • Karakteristika të përbashkëta për të gjitha llojet e faringitit: dhimbje fyti dhe
disfagi (vështirësi gëlltitje), e shoqëruar ose jo me ethe (rritje të temperaturës
• Inflamacion akut i bajameve (tonsilave) dhe faringut. Shumica e rasteve trupore).
janë me origjinë virale dhe nuk kërkojnë trajtim me antibiotikë.
Streptokoku i Grupit A (SGA) është shkaku kryesor bakterial, dhe • Karakteristikat specifike, në varësi të shkakut:
kryesisht prek fëmijët e moshës 3 deri në 14 vjeç. Format e zakonshme:
Faringiti eritematoz (fyti skuqur) ose faringiti eksudativ (fyti i skuqur dhe me
• Ethja reumatike akute, është një ndërlikim serioz i vonshëm i faringitit eksudat të bardhë): për shkak se kjo paraqitje është e përbashkët për
streptokoksik (të shkaktuar SGA), por që mund të parandalohet nga faringitin viral dhe për faringitin nga SGA, duhet të përdoret një pikëzim
terapia me antibiotikë.
klinik që lejon identifikimin e fëmijëve në rrezik të lartë për SGA. Pikëzimi
sipas Joachim pakëson përdorimin empirik të antibiotikëve në mjediset ku
• Një nga objektivat kryesore në vlerësimin e faringitit akut është
identifikimi i pacientëve që kërkojnë trajtim antibiotik. testimi i shpejtë për SGA nuk është i mundur.
Në fëmijët me moshë nën 3 vjeç dhe në pacientët me moshë mbi 14 vjeç,
probabiliteti i faringitit nga SGA është i ulët.
225 226
Pikëzimi sipas Joachim
≤ 35 muaj 1 Kriteret e Centor (për të rritur)

Mosha 35 deri 59 muaj 2
≥ 60 muaj 3
Një pikë për praninë e secilës Numri i shenjave bakteriale Kriteri Pikëzimi
Shenjat Nodul cervikal i dhimbshëm Temperaturë > 38 °C 1

bakteriale Dhimbje koke
Petekie në qiellzë Mungesë e kollës 1
Dhimbje barku
Fillim i shpejtë (< 12 orë) Limfonodula cervikale
Merrni vlerën sipas moshës (1,2 ose 3) dhe mblidheni anteriore të dhimbshme 1
-
me numrin e shenjave bakteriale
Një pikë për praninë e secilës Numri i shenjave virale Zmadhim ose eksudat tonsilar 1
Shenjat virale Konjuktivit
Rrjedhje hundësh
Diarre
Nga vlera e mësipërme zbrisni numrin e shenjave virale dhe ≥ 4 Trajtim me
përfitoni pikëzimin sipas Joachim antibiotik ≤ 2 Trajtim
227 228
simptomatik
Në adoleshentë dhe të rriturit e rinj me lodhje ekstreme, adenopati të
përgjithësuar dhe shpesh splenomegali duhet të dyshohet Mononukleoza
Infektive (MI) e shkaktuar nga virusi Epstein-Barr.
Faringiti eritematoz ose eksudativ gjithashtu mund të shoqërohet me
Faringiti streptokoksik Faringiti viral
infeksionin gonokoksik ose infeksionin primar të shkaktuar nga HIV. Në këto
raste, diagnoza ndihmohet kryesisht nga historia e pacientit.
Faringiti pseudomembranoz: (tonsila/faring i skuqur, të mbuluara me një
membranë ngjitëse të rreme me ngjyrë gri-të bardhë): kujdes difterinë.
Forma më pak të zakonshme:

Faringiti vezikular (grupime të fshikëzave të vogla ose ulceracione në tonsila):
gjithmonë me natyrë virale (virusi coxsackie ose infeksion primar herpetik).
Faringiti ulcero-nekrotik: shankër i fortë dhe i padhembshëm sifilitik në
tonsila; ulcera tonsilare të buta në palpim, në një pacient me higjienë orale të
dobët dhe frymëmarrje me erë të keqe (tonsiliti i Vincent).
• Ndërlikimet lokale:
Absces peritonsilar: ethe, dhimbje të forta, ngjirje të zërit, trismus (kufizimi i
hapjes së gojës), devijim në njërën anë i uvulës.
229 230
Trajtimi Benzatinë benzilpenicilina është antibiotiku i zgjedhur ndaj streptokokut.

• Rezistenca ndaj penicilinës vazhdon të mbetet e rrallë
•Për trajtimin simptomatik të dhimbjes dhe rritjes së temperaturës trupore • Ështëi vetmi antibiotik i provuar efektiv në reduktimin e incidencës së
(ethes): paracetamol PO ethes reumatike
•Fëmijët nën 1 muaj: 10 mg/kg/dozë, 3 deri 4 doza në ditë, sipas nevojës • Trajtimi administrohet si një dozë e vetme.
•Fëmijët mbi 1 muaj: 15 mg/kg/dozë, 3 deri 4 doza në ditë, sipas nevojës (max. 60 Benzatinë benzilpenicilinë IM
mg/kg/ditë) • Fëmijët me peshë nën 30 kg (ose deri në 10 vjeç): 600.000 IU IM, dozë e
•Të rriturit: 1 g/dozë, 3 deri 4 doza në ditë, sipas nevojës (max. 4 g/ditë) vetme.
• Fëmijët me peshë mbi 30 kg (ose mbi 10 vjeç) dhe të rriturit: 1.200.000
IU IM, dozë e vetme.
•Pikëzimi Joachim ≤ 2:
Faringit me origjinë virale, i cili zakonisht kalon vetvetiu brenda pak ditësh (ose Penicilina V është trajtimi i zgjedhur nga goja, por aderenca ndaj
javësh në rastin e MI): nuk ka nevojë për terapi me antibiotikë. trajtimit mund të jetë e dobët për shkak të kohëzgjatjes së trajtimit.
Fenoksimetilpenicilinë (Penicilinë V) PO, për 10 ditë
•Pikëzimi Joachim ≥ 3: • Fëmijët nën 1 vjeç: 250 mg/ditë, në 2 doza të ndara
Faringit me origjinë bakteriale, i cili ka nevojë për terapi me antibiotikë • Fëmijët nga 1 deri në 5 vjeç: 500 mg/ditë, në 2 doza të ndara
kundër SGA: • Fëmijët nga 6 deri në 12 vjeç: l g /ditë, në 2 doza të ndara
• Të rriturit: 2 g/ditë, në 2 doza të ndara
231 232
Amoksicilina gjithashtu është një alternativë dhe trajtimi ka përparësinë që është
relativisht i shkurtër.
Aderenca ndaj trajtimit me eritromicinë mund të jetë e dobët për shkak të
Në pacientët me MI amoksicilina mund të shkaktojë reaksione të lëkurës (rash) dhe kohëzgjatjes së trajtimit.
për këtë arsye nuk duhet të përdoret në pacientë në të cilët nuk është përjashtuar
diagnoza e mononukleozës infektive. Trajtimi me azitromicinë ka përparësinë e kohëzgjatjes së shkurtër të
trajtimit.
Amoksicilinë PO, për 6 ditë
• Fëmijët 50 mg/kg/ditë, në 2 doza të ndara Fëmijët: PO,
•Eritromicinë 30-50përmg/
10 kg/ditë,
ditë në 2 deri 3 doza të ndara
• Të rriturit: 2 g/ditë, në 2 doza të ndara • Të rriturit: 2 - 3 g/ditë, në 2 deri 3 doza të ndara
ose
Azitromicinë PO, për 3 ditë
Makrolidët duhet të rezervohen për pacientët alergjikë ndaj penicilinës pasi • Fëmijët: 20 mg/kg/ ditë, një herë në ditë (pa kaluar 500 mg/ditë)
• rezistenca ndaj makrolidëve është më e shpeshtë • Të rriturit: 500 mg, një herë në ditë
• efikasiteti i makrolidëve në parandalimin e ethes reumatike nuk është
studiuar.
233 234
Otiti ekstern akut Trajtimi
Inflamacion difuz i veshit të veshit të jashtëm, për shkak të infeksionit bakterial • Hiqni me kujdes trupin e huaj, në rast se është i pranishëm.
ose mykotik. Precipituesit e zakonshëm të otitit ekstern janë macerimi, trauma e • Trajtimi i dhimbjes: paracetamol dhe/ose ibuprofen PO
kanalit të veshit ose prania e një trupi të huaj ose sëmundje dermatologjike (të tilla Ibuprofen PO
si ekzema, psoriaza).  Fëmijët mbi 3 muaj ose nën 40 kg: 10 mg/kg/dozë, 3 doza në ditë, sipas nevojës
 Fëmijët me peshë mbi 40 kg : 400 mg /dozë, 3 doza në ditë, sipas nevojës
Karakteristikat klinike  Të rriturit: 1200 mg deri 1800 mg/ditë, të ndara në 3-4 doza në ditë, sipas nevojës
Prurit i kanalit të veshit dhe/ose dhimbje të veshit, shpesh të formave të rënda • Trajtimi lokal (zakonisht 5 deri në 7 ditë):
dhe të përkeqësuar nga lëvizja e llapës së veshit (aurikulës); ndjesi e veshit të Hiqni mbeturinat e lëkurës dhe sekrecionet nga kanali i dëgjimit duke i fshirë me
fryrë apo mbushur; rrjedhje sekrecionesh të qarta ose purulente, ose mungesë kujdes me një mjet të thatë (përdorni një shkop të veshur me pambuk ose një copë
rrjedhje nga veshi. të vogël pambuku të thatë).
Otoskopi: Mund të aplikohet tretësirë 0.5% gencian violet, një herë në ditë, duke përdorur një
• Eritemë dhe edemë e përhapur, ose ekzemë e infektuar, e kanalit të veshit shkop të veshur me pambuk.
• Kërkoni për praninë e ndonjë trupi të huaj Irrigacioni (shpëlarja) i veshit (me tretësirë 0.9% klorur natriumi, duke përdorur
• Në rast se duket, membrana timpanike është normale (ënjtja, dhimbja ose shiringë) mund të merret në konsideratë vetëm nëse membrana timpanike mund të
sekrecionet shumë shpesh pengojnë pamjen në mënyrë të qartë të
shikohet plotësisht dhe është e paprekur (pa perforim). Përndryshe, irrigacioni i
membranës timpanike)
veshit është kundërindikuar.
235 236
Otiti media akut (OMA) Otoskopia:
Membrana timpanike me ngjyrë të kuqe e ndritshme (ose të verdhë në rastet e
Inflamacion akut i veshit të mesëm, për shkak të infeksionit viral ose bakterial, rupturës iminente) dhe prani të pusit (qelbit), të eksternizuar (drenazhim në
shumë i zakonshëm tek fëmijët nën 3 vjeç, por jo izakonshëm tek të rriturit. kanalin e veshit kur membrana timpanike është çarë) ose të internalizuar
(membrana timpanike opake ose distenduar dhe e fryrë).
Mikroorganizmat kryesorë shkaktarë të otitit media bakterial janë Streptococcus Kombinimi i këtyre shenjave me dhimbjen e veshit ose me rritje të temperaturës
pneumoniae, Haemophilus influenzae, Moraxella catarrhalis dhe, në fëmijët më të trupore (ethet) konfirmon diagnozën e OMA.
rritur, Streptococcus pyogenes.
Karakteristikat klinike Trajtimi

• Fillimi i shpejtë i dhimbjes së veshit (në foshnja: të qara, nervozizëm, pagjumësi, Në të gjitha rastet:
ngurrimi ndaj infermierit) dhe rrjedhje nga veshi (otorrhea) ose ethe (rritje të • Trajtimi i ethes dhe dhimbjes: paracetamol PO
temperaturës trupore). • Irrigacioni i veshit është kundërindikuar në rast se membrana timpanike është
• Shenjat e tjera të tilla si rhinorrhea, kolla, diarreja ose të vjellat shpesh e çarë, ose kur membrana timpanike nuk mund të shikohet plotësisht.
shoqërojnë otitin media akut dhe mund të ngatërrojnë diagnozën, prandaj • Aplikimi i pikave në vesh nuk është i indikuar.
ekzaminimi i membranave timpanike është i domosdoshëm.
237 238
Zgjedhja e terapisë me antibiotikë:

lndikimet për terapi me antibiotikë:
Amoksicilina është trajtimi i linjës së
Antibiotikët janë të indikuar parë: Amoksicilinë PO
• në fëmijë me moshë nën 2 vjeç, • Fëmijët: 80-100 mg/kg/ditë, të ndara në 3 doza, për 5 ditë
• në fëmijë vlerësimi i të cilëve sugjeron për një infeksion të rëndë (të vjella, • Të rriturit: 3 g/ditë, të ndara në 3 doza, për 5 ditë.
ethe > 39°C, dhimbje të forta)
• në fëmijët që rrezikojnë një ecuri jo të favorshme (kequshqyerje, mungesë e Amoksicilinë/Acid klavulanik përdoret si trajtim i linjës së dytë, në rastin e dështimit
imunitetit, keqformim i veshëve)
të trajtimit. Dështim i trajtimit konsiderohet persistenca e ethes dhe/ose dhimbjes së
Për fëmijët e tjerë: veshit pas 48 orësh trajtim me antibiotikë.
Amoksicilinë/Acid klavulanik (co-amoksiklav) PO për 5 ditë (doza e shprehur në
Në rast se fëmija mund të ekzaminohet përsëri brenda 48-72 orëve: preferohet amoksicilinë):
që të vononi recetën për antibiotike. Për shkak se shërimi spontan është i • Fëmijët me peshë < 40 kg: 45 deri 50 mg/kg /ditë, të ndara në 2 doza (për
mundshëm, një trajtim i shkurtër simptomatik i ethes dhe dhimbjes mund të raportin 8:1 ose 7:1) ose të ndara në 3 doza (për raportin 4:1)
jetë i mjaftueshëm. Antibiotikët përshkruhen në rast se pas 48 deri në 72 orë Doza e acidit klavulanik nuk duhet të tejkalojë 12.5 mg/kg/ditë ose 375 mg/
nuk vërehet përmirësim ose ka përkeqësim të simptomave. ditë.
Në rast se fëmija nuk mund të ekzaminohet përsëri: përshkruhen antibiotikë. • peshë > 40 kg dhe të rriturit: 1500 deri 2000 mg/ditë në varësi
të
Për fëmijët që trajtohen me antibiotikë: nëna duhet këshilluar që ta sjellë përsëri • Raporti 8:1: 2000 mg/ditë = 2 tableta prej 500/62.5 mg, 2 herë në ditë
për vizitë fëmijën në rast se ethja dhe dhimbja vazhdojnë edhe pas 48 orësh. • Raporti 7:1: 1750 mg/ditë = 1 tabletë prej 875/125 mg 2, herë në ditë
239 • Raporti 4:1: 1500 mg/ditë = 1 tabletë prej 500/125 mg, 3 herë në ditë
Doza e acidit klavulanik nuk duhe2t4t0ë kalojë 375 mg / ditë
Vazhdimi vetëm i rrjedhjes nga veshi, i pa shoqëruar me ethe dhe dhimbje,
në një fëmijë gjendja e të cilit është përmirësuar (pakësim i simptomave Otiti media supurativ kronik
sistemike dhe inflamacionit lokal) nuk kërkon ndonjë ndryshim në
terapinë antibiotike. Infeksion kronik bakterial i veshit të mesëm, me rrjedhje purulente të
Pastroni me kujdes kanalin e veshit me një mjet të thatë derisa të mos ketë vazhdueshme përmes membranës timpanike të çarë.
më rrjedhje. Mikroorganizmat shkaktarë kryesorë janë Pseudomonas aeruginosa, Proteus
spp, staphylococcus, bakteret e tjera gram negative dhe anaerobët.
Azitromicina ose eritromicina duhet të rezervohen vetëm për pacientët
alergjikë ndaj penicilinë pasi dështimi i trajtimit (për shkak të rezistencës Karakteristikat klinike
ndaj makrolidëve) është i shpeshtë. • Rrjedhje purulente të vazhdueshme për më shumë se 2 javë
• Shpesh e shoqëruar me humbje të dëgjimit apo me shurdhim
Azitromicinë PO • Mungesa e dhimbjes dhe ethes
Fëmijët mbi 6 muaj: 10 mg/kg një herë në ditë, për 3 ditë
Otoskopia:
Eritromicinë PO Perforim i membranës timpanike dhe eksudat purulent
30 deri në 50 mg/kg/ditë, të ndara në 2 deri 3 doza, për 10 ditë.
241 242
Trajtimi
• Hiqen sekrecionet nga kanali i dëgjimit duke i fshirë me kujdes me një mjet
Ndërlikimet:
të thatë (përdorni një shkop të veshur me pambuk ose një copë të vogël
pambuku të thatë)
• Merrni në konsideratë një superinfeksion (OMA) në rastin e fillimit të
• Më pas aplikoni Ciprofloksacinë (pika për vesh): 2 pika, dy herë në ditë,
ethes të shoqëruar me dhimbje veshi, dhe trajtojeni në përputhje me
deri sa të ndërpritet rrjedhja (maksimumi 4 javë).
rrethanat.
• Merrni në konsideratë një mastoidit në rastin e fillimit të etheve të larta, Trajtimi i ndërlikimeve:
dhimbjes së fortë të veshit dhe/ose ënjtjes së dhimbshme në pjesën pas
veshit, në një pacient me gjendje të përgjithshme të rënduar. • Mastoiditi është një emergjencë mjekësore që kërkon hospitalizim të
menjëhershëm, trajtim të zgjatur me antibiotikë dhe që mbulon
• Merrni në konsideratë një absces të trurit ose një meningit në rast të mikroorganizmat shkaktarë të mësipërm (Ceftriakson IM për 10 ditë dhe
dëmtimit të ndërgjegjes, ngurtësimit të qafës dhe pranisë së shenjave Ciprofloksacinë PO për 14 ditë), pastrim jo traumatik të kanalit të veshit;
neurologjike fokale (p.sh. paralizë e nervit facial). mund të kërkohet edhe trajtim kirurgjikal. Para transferimit në spital, kur
është e nevojshme, mund të administrohet doza e parë e antibiotikëve.
• Meningiti
243 244
Farmakologjia klinike e
BRONKITI AKUT
traktit respirator
Bronkiti akut i referohet një infeksioni akut të mukozës bronkiale.
Gjendet shpesh i bashkëshoqëruar me infeksione të traktit të sipërm respirator.
Shumica e rasteve janë me natyrë virale dhe nuk kërkojnë antibiotikë për trajtim.
Gjithsesi, antibiotikët duhet të përshkruhen në qoftë se

Pjesa II  pacienti është shumë i sëmurë
 pacienti është me dispne të theksuar
 pacienti ka një sëmundje themelore si kequshqyerja, fruthi, rakiti, anemia,
diabeti melit, bronkiti kronik, HIV/AIDS
245 246
TRAJTIMI
SHKAQET
 Viruset, p.sh virusi i gripit
 Bakteret, p.sh Streptokokët, Staph. aureus, H. influenzae
SIMPTOMAT Objektivat e trajtimit

 Fillimisht kollë e thatë , më vonë produktive  Për të lehtësuar simptomat
 Dhimbje gjoksi në pjesën anteriore që rëndohet gjatë kollitjes  Për trajtimin e infeksionit bakterial
 Temperaturë të ulët
SHENJAT
Trajtimi jo-farmakologjik
 Ethe  Regjim shtrati
 Rinorre (rrjedhje hundësh)  Hidratim i mirë
 Krepitacione dhe ronke  Ajër i lagështuar, nëse është e mundur jepet me
aerosol
247 248
Trajtimi farmakologjik
Ose
Paracetamol, oral
Të rriturit Ko-amoksilkav, oral
500 mg-1g, çdo 6-8 orë
Fëmijët Të rriturit
 6-12 vjeç, 250-500 mg, çdo 6-8 orë 500 mg /125 mg, çdo 8-12 orë
 1-5 vjeç, 120-250 mg, çdo 6-8 orë Fëmijët
 3 muaj-1 vjeç; 60-120, mg 6-8 orë  > 12 vjeç: 500 mg /125 mg, çdo 12 orë, për 7 ditë
 6-12 vjeç: 5 ml 400 mg /57 mg suspension, çdo 12 për orë, për 7 ditë
Dhe  1-6 vjeç: 2.5ml suspension 400 mg /57 mg, çdo 12 orë, për 7 ditë
 1muaj-1vjeç: 0.25ml /kg peshë trupore suspension 125 mg /31 mg,
Amoksicilin, oral çdo 8 orë, për 7 ditë
Të rriturit  <1muajsh, 0.25ml / kg peshë trupore suspension125 mg /31 mg, çdo
500 mg, çdo 8 orë për 7 ditë 8 orë, për 7 ditë
Fëmijët
 6-12 vjeç, 250 mg çdo 8 orë për 7 ditë
 1-5 vjeç, 125 mg çdo 8 orë për 7 ditë Dyfisho dozën e antibiotikut më lart në infeksione të rënda
 <1 vjeç, 62.5 mg çdo 8 orë për 7 ditë
249 250
Për individët alergjike ndaj penicilinës:

BRONKITI KRONIK
Eritromicinë, oral
Te rriturit
500 mg, çdo 6 orë, për 7 ditë
Fëmijët Bronkiti kronik është inflamacion kronik i mukozës bronkiale si pasojë e
8-18 vjet; 250-500 mg çdo 6 orë për 7 ditë irrituesve të ndryshëm, si tymi i duhanit.
2-8 vjeç; 250 mg çdo 6 për 7 ditë
6 muaj-2 vjeç; 125 mg çdo 6 për 7 ditë Vërehet përkeqësim në lidhje me moshën dhe përparim drejt dështimit
kronik të funksionit respirator.
Ose
Është pjesë e sindromës së sëmundje kronike obstruktive të
Azitromicinë, oral, mushkërive (COPD).
Të rriturit
500 mg, një herë në ditë, për 3 ditë Rëndohet nga infeksionet virale dhe bakteriale të përsëritura.
Fëmijët
10mg / kg, një herë në ditë, për 3 ditë
251 252
SHKAQET
• Pirja e duhanit
• Pluhuri industrial
• Irrituesit kimik
TRAJTIMI
SIMPTOMAT
• Kollë me prodhimin e një sputum të qartë Objektivat e trajtimit
• Temperaturë dhe prodhim sputumi të trashë dhe purulent të bollshme gjatë • Për të minimizuar ose të ndaluar kollën
infeksionit bakterial sekondar • Për të reduktuar sasinë e sputumit të prodhuar
• Dispne, me ose pa whezzing • Për të parandaluar ose minimizuar dispnenë dhe wheezing
SHENJAT Trajtimi jo-farmakologjik

• Mungesa e shenjave nuk e përjashton sëmundjen • Ndërprerja e pirjes së duhanit , në qoftë se pacienti është një
• Frymëmarrje e vështirësuar,
duhanpirës
• Reduktim i vlerës së pikut ekspirator të ajrit (PEFR) e cila nuk rritet me
trajtimin
EKZAMINIMET
• FBC-fibrobronkoskopi
• Spirometri
• Radiografi e gjoksit
• Kultura sputumit
253 254
Trajtimi farmakologjik
Mukolitikë, p.sh që përmbajnë acetilcisteinë: 10 ml çdo 8 orë - nëse sputumi Pneumonia akute
është i trashë dhe viskoz
Bronkodilatatorë me inhalacion Pneumonia akute është një infeksion me natyrë virale, bakteriale
Salbutamol 100 mikrogram (2 pompa) në 12 orë dhe sipas nevojës (pneumokoku, Haemophilus influenzae, stafilokoku, bakteret atipike)
ose ose parazitare (pneumocistoza) i alveolave pulmonare.
Ipratropium 20 mikrogram (2 pompa) në 12 orë dhe sipas nevojës
Antibiotikët për infeksionet sekondare si:

Amoxicillin, oral, tek të rriturit 500 mg çdo 8 orë për 7 ditë
ose
Eritromicinë, oral, tek të rriturit 500 mg çdo 6 orë për 7 ditë
ose
Azitromicinë, oral, tek të rriturit 500 mg në ditë për 3 ditë
255 256
Pneumonia te fëmijët nën 5 vjeç Shenjat e sëmundjes serioze (pneumoni e formës së rëndë):
Shkaqet më të zakonshme janë viruset, pneumokoku dhe Haemophilus • Tërheqje e kraharorit: futja brenda e paretit inferior të kraharorit (toraksit) gjatë
influenzae. Ekzaminimi klinik duhet të bëhet në kushtet kur fëmija është i qetë frymëmarrjes ndërkohë që regjioni i sipërm i abdomenit zgjerohet
me qëllim që të përcaktohet me saktësi frekuenca respiratore e fëmijës dhe • Cianozë (buzë, mukozë orale, thonjtë e gishtave) ose saturim i O2 <90%
duhet të kontrollohet me kujdes për shenjat e sëmundjes serioze. • Zgjerim i vrimave të hundës gjatë frymëmarrjes
• Vetëdija e ndryshuar (fëmija është i përgjumur jo normalisht ose i vështirë për tu
Karakteristikat klinike zgjuar)
• Stridor (zhurmë e ashpër gjatë frymëmarrjes)
Pneumonia duhet të dyshohet tek një fëmijë i cili paraqet kollë ose vështirësi në • vokale)
Zhurmë gjatë
e shkurtër,
frymënxjerrjes
që përsëritet, e prodhuar nga një mbyllje e pjesshme e kordave
frymëmarrje. Temperatura trupore shpesh është e lartë (> 39°C), por fëmija mund të • Refuzimi për të pirë (nuk merr gjirin) ose për tu
paraqesë temperaturë të shkallës së ulët ose mund të mos ketë ethe (shpesh shenjë e ushqyer
sëmundjes serioze). Shkalla e frymëmarrjes (RR) duhet të matet për 1 minutë. Një fëmijë • Fëmijët nën 2 muaj
ka takipne (rritje të ritmit të frymëmarrjes) në rast se: • Kequshqyerje e formës së rëndë
•RR ≥ 60 frymëmarrje / minutë në fëmijët nën 2 muaj Në rast se kemi tërheqje vetëm të indit interkostal ose të indit mbi klavikula, nuk ka
•RR ≥ 50 frymë / minutë në fëmijët nga 2 deri në 11 muaj tërheqje të kraharorit
•RR ≥ 40 frymë / minutë në fëmijët nga 12 muaj deri në 5 vjeç
Në auskultimin pulmonar konstatohet: matitet me pakësim të tingujve të frymëmarrjes Nasal flaring example - https://youtu.be/LJVfErMKRi8
vezikulare, krepitacione dhe nganjëherë frymëmarrje bronkiale.
Auskultimi pulmonar mund të jetë edhe normal. Chest indrawing example - https://youtu.be/rF4yUYP_Hwg
257 258
Trajtimi
Pneumonia e formës së rëndë (trajtim spitalor)
Foshnjat nën 2 muaj

Trajtimi i linjës së parë është kombinimi Ampicilinë IV për 10 ditë + Gentamicinë IM
për 7 deri në 10 ditë:
ampicilinë 100 mg/kg/ditë në 2 doza të
≤ 2 kg
ndara + gentamicinë 3 mg/kg një herë në
Fëmijët < 7 ditë ditë
> 2 kg
ditë
≤ 2 kg
Fëmijët ≥ 7 ditë ditë
> 2 kg
ditëIV por mund të jetë një alternative edhe rruga IM.
Për ampicilinën, preferohet rruga
Ampicilina është bar i zgjedhur, por kur mungon ose nuk mund të administrohet siç
duhet mund të jepet prokainë-benzilpenicilinë IM, 50.000 IU/kg/në ditë, një herë në
259
më lart). ditë për 10 ditë ( es6kombinuar
i0 me gentamicinë2
Në rast se penicilinat nuk janë të disponueshme, alternativat mund të jenë: Fëmijët me moshë nga 2 muaj deri 5 vjeç
Cefotaksimë me injeksion IV të ngadaltë (mbi të paktën 3 minuta) ose infuzion IV (të
paktën 20 minuta) ose IM: 150 mg/kg/ditë, në 3 doza të ndara, për 10 ditë,
ose, si rezervë e fundit: Trajtimi i linjës së parë është:
Ceftriakson me injeksion IV të ngadaltë (mbi të paktën 3 minuta) ose infuzion IV (mbi 30
minuta; 60 minuta në foshnje) ose IM: 50 mg/kg, një herë në ditë, për 10 ditë. Ceftriakson IM ose me injeksion IV të ngadaltë (mbi të paktën 3 minuta) 50 mg/kg, një
herë në ditë, ose, në rast se nuk disponohet:
Në rast se fëmija nuk përmirësohet pas 48 orësh trajtim të mirë administruar, shtohet:
Kloksacilinë IV * për 10 deri në 14 ditë. Ampicilinë IM ose IV 200 mg/kg/ditë në 3 - 4 doza të ndara + Gentamicinë IM 7.5 mg/kg
një herë në ditë
≤ 2 kg Kloksacilinë 50 mg/kg/ditë në 2 doza të ndara
Fëmijët < 7 ditë
> 2 kg Kloksacilinë 75 mg/kg/ditë në 3 doza të ndara
Trajtimi administrohet me rrugë parenterale për të paktën 3 ditë, nëse gjendja klinike
≤ 2 kg Kloksacilinë 75 mg/kg/ditë në 3 doza të ndara është përmirësuar dhe mund të tolerohet trajtimi oral, kalohet në rrugë orale me
Fëmijët ≥ 7 ditë amoksicilinë PO, 100 mg/kg/ditë në 3 doza të ndara, për të përfunduar 10 ditët e trajtimit.
> 2 kg Kloksacilinë 100 mg/kg/ditë në 4 doza të ndara
do dozë duhet të administrohet në 100 ml tretësirë 0.9% klorur natriumi.

Ç
262
261
Pneumonia pa shenja të sëmundjes serioze

Në rast se gjendja e fëmijës përkeqësohet ose nuk përmirësohet pas 48 Fëmijët me moshë nën 2 muaj
orëve të administrimit të saktë të barnave të mësipërm, shtohet kloksacilinë
IV, 100 mg/kg/ditë në 4 doza të ndara. Fëmija shtrohet në spital dhe trajtohet njëlloj si në rastin e pneumonisë së formës
Pas përmirësimit klinik dhe me 3 ditë pa ethe, kalohet në rrugë orale me ko- të rëndë.
amoksiklav PO për të përfunduar 10 deri në 14 ditë të trajtimit:
Doza, e shprehur në amoksicilinë duhet të jetë 100 mg/kg/ditë në 2 doza të Fëmijët me moshë 2 muaj deri në 5 vjeç (trajtim në shtëpi)
ndara (në rast se përdoren formulime në raport prej 8: 1 ose 7: 1) Amoksicilinë PO, 100 mg/kg/ditë, të ndara në 3 doza, për 5 ditë
Doza e acidit klavulanik nuk duhet të kalojë 12.5 mg/kg/ditë ose 375 mg/ditë.
Kontrolli pas 48 deri në 72 orë ose më shpejt në rast se gjendja e fëmijës
Në rast se gjendja e fëmijës nuk përmirësohet pas 48 orësh trajtim përkeqësohet:
me ceftriakson + kloksacilinë, duhet të merret në konsideratë
tuberkulozi.  Në rast se gjendja po përmirësohet, vazhdoni me të njëjtin antibiotik deri në
plotësimin e trajtimit
Në rast se tuberkulozi është pak i mundur, vazhdoni me ceftriakson +  Në rast se gjendja nuk ka përmirësim pas 3 ditëve të administrimit të saktë,
kloksacilinë dhe shtoni azitromicinë (shih pneumoni atipike). shtoni azitromicinë.
 Në rast se gjendja është përkeqësuar, këshillohet shtrimi në spital dhe trajtimi si
pneumoni e formës të rëndë.
263 264
Shenjat e sëmundjes serioze (pneumoni e formës së rëndë) përfshijnë:
Pneumonia në fëmijët me moshë mbi 5 vjeç dhe në të rriturit  Cianozë (buzë, mukozë orale, thonjtë e gishtave)
Shkaktarët më të shpeshtë janë viruset, pneumokoku dhe Mycoplasma  Zgjerim i vrimave të hundës gjatë frymëmarrjes
 Tërheqje interkostale ose subklaviale
pneumoniae Karakteristikat klinike  RR > 30 frymëmarrje/minutë
 Frekuenca kardiake > 125 rrahje/minutë
- Kollë, me ose pa sputum purulent, ethe, dhimbje kraharori, takipne  Niveli i ndryshuar i vetëdijes (përgjumje ,
- Në auskultimin pulmonar: pakësim i frymëmarrjes vezikulare, shurdhësi, krepitacione konfuzion)
(rale krepitante) të lokalizuara, nganjëherë fishkëllima bronkiale.
Trajtimi
Fillimi i papritur me ethe të lartë (më e lartë se 39°C), dhimbja e kraharorit dhe herpesi
oral, sugjerojnë një infeksion nga pneumokoku. Pneumonia e formës së rëndë (trajtim spitalor)
Veçanërisht në fëmijëve simptomat mund të jenë konfuze, si p.sh. dhimbje barku,
Prokainë benzilpenicilinë IM
sindromë meningeale, etj.
• Fëmijët: 50 000 IU/kg, një herë në ditë.
• Të rriturit: 1.500.000 IU, një herë në
ditë.
Prokainë benzilpenicilina ASNJËHERË nuk duhet administruar me rrugë IV.
265 266
Trajtimi jepet me rrugë parenterale për të paktën 3 ditë, dhe në rast se gjendja
klinike është përmirësuar dhe mund të tolerohet trajtimi oral, kalohet në rrugë orale
me amoksicilinë PO për të përfunduar 7 deri në 10 ditë të trajtimit: Në rast se gjendja klinike përkeqësohet ose nuk përmirësohet pas 48
• Fëmijët: 100 mg/kg/ditë, të ndara në 3 orësh administrimi të saktë, jepet ceftriakson si më lartë + kloksacilinë IV.
doza.
• Të rriturit: 3 g/ditë, të ndara në 3 doza. • Fëmijët: 100 mg/kg/ditë, të ndara në 4
OSE doza.
• Të rriturit: 8 g/ditë, të ndara në 4 doza.
Ceftriakson IM ose me injeksion IV të ngadaltë (mbi të paktën 3 minuta) Pas përmirësimit klinik dhe me 3 ditë pa ethe, kalohet në rrugë orale me acid
• Fëmijët: 50 mg/kg një herë në ditë. klavulanik + amoksicilinë PO për të përfunduar 10 deri në 14 ditë të trajtimit
• Të rriturit: 1g një herë në ditë
Trajtimi jepet me rrugë parenterale për të paktën 3 ditë dhe, në rast se gjendja klinike Doza e amoksicilinës:
është përmirësuar dhe mund të tolerohet trajtimi oral, kalohet në rrugë orale me • Fëmijët: 100 mg/kg/ditë, të ndara në 2 doza (për formulimet me raport prej 8: 1 ose
amoksicilinë PO si më sipër, për të përfunduar 7 deri në 10 ditë të trajtimit. 7: 1)
OSE
• Të rriturit: 2.5 deri në 3 g/ditë, të ndara në 3 doza.
Ampicilinë IM ose IV Në varësi të formulimit të disponueshëm të ko-amoksiklavit
• Fëmijët: 100 mg/kg/ditë, të ndara në 3 doza. • Formulimi me raport 8: 1: 3000 mg/ditë = 2 tableta 500/62.5 mg, 3 herë në ditë.
• Të rriturit: 3 g/ ditë, të ndara në 3 doza. • Formulimi me raport 7: 1: 1: 2625 mg/ditë = 1 tabletë 875/125 mg, 3 herë në ditë
Trajtimi jepet me rrugë parenterale për të paktën 3 ditë dhe, në rast se gjendja klinike Doza e acidit klavulanik nuk duhet të kalojë 12.5 mg/kg/ditë ose 375 mg/ditë.
është përmirësuar dhe mund të tolerohet trajtimi oral, kalohet në rrugë orale me
amoksicilinë PO si më sipër, për të përfundu2a6r7 7 deri në 10 ditë të trajtimit. 268
Pneumonia persistente
Pneumonia Stafilokoksike
Në pacientët që nuk i përgjigjen terapisë, merrni parasysh pneumoninë atipike, tuberkulozin
dhe pneumocistozën. Bakteret përgjegjëse për pneumoninë atipike janë kryesisht Myeoplasma Pneumonia e shkaktuar nga Stafilokokut aureus zakonisht prek fëmijët e vegjël,
pneumoniae dhe Chlamydophila pneumoniae. shpesh ata në një gjendje të përgjithshme të dobët (kequshqyerja, lezione të lëkurës,
Në rast se dyshohet ndonjë nga këta shkaktarë, mund të përdoret një nga antibiotikët e etj.). Pneumonia stafilokoksike është një ndërlikim klasik i fruthit.
mëposhtëm:
ZGJEDHJA E PARË, azitromicinë PO • Shenja të përgjithshme: ndryshim në gjendjen e përgjithshme, zbehje, ethe e lartë ose
• Fëmijët: 10 mg/kg në D1 (maksimumi 500 mg), më pas 5 mg/kg një herë në ditë nga D2 në hipotermi, shpesh shenja shoku; prania e lezioneve të lëkurës (pikë e hyrjes së
D5. baktereve), megjithatë lezionet e lëkurës mund të mungojnë.
• Të rriturit: 500 mg në Dl, më pas 250 mg një herë në ditë nga D2 deri D5. • Shenja gastrointestinale: nauze, të vjella, diarre, distension të dhimbshëm të barkut.
Në rast se se nuk disponohet • Shenja respiratore: kollë e thatë, takipne, disttres respirator (zgjerim i vrimave të
azitromicinë,: Eritromicinë PO hundës, zhytje e gjoksit).
• Fëmijët: 30 deri 40 mg/kg/ditë, të ndara në 4 doza, për 10 deri në 14
ditë Auskultimi pulmonar është shpesh normal; ndonjëherë matitet në perkutim që tregon
• Të rriturit: 2 g/ditë, të ndara në 4 doza, për 10 deri në 14 ditë për efuzion pleural.
OSE
Radiografia e toraksit: Prania e bulave konfirmon diagnozën. Mund të konstatohet
Doksiciklinë PO (me përjashtim të fëmijëve nën 8 vjeç dhe grave shtatzëna ose me fëmijë në gji) edhe efuzion pleural, shpesh unilateral.
• Fëmijët: 4 mg/kg/ditë (maksimum 200 mg/ditë), të ndara në 2 doza, për 10 deri në 14
ditë.
• Të rriturit: 200 mg/ditë, të ndara në 2 doza, për
26910 deri në 14 ditë. 270
Trajtimi
Trajtimi duhet të fillohet me urgjencë pasi pacientët përkeqësohen me shpejtësi: të
shtrohet në spital.
Trajtimi me antibiotikë: në rast se nuk mund të konfirmohet etiologjia stafilokokale ose

ndërsa prisni konfirmim, rekomandohet antibiotiko-terapia me spektër të gjerë:
Ceftriakson IM ose me injeksion IV të ngadaltë (mbi të paktën 3 minuta): 50 mg/kg një
herë në ditë + kloksacilinë IV, 100 mg/kg/ditë në 4 doza të ndara.
Këto doza dyfishohen në pacientët me HIV, kequshqyerje ose fruth.
Pas përmirësimit klinik, me 3 ditë pa ethe, dhe pasi hiqet dreni (në rast se është vendosur
dren), kalohet në rrugë orale me acid klavulanik + amoksicilinë PO për të përfunduar 10
deri në 14 ditë të trajtimit.
Doza e amoksicilinës:
100 mg/kg/ditë, të ndara në 2 doza (për formulimet me raport prej 8: 1 ose 7: 1)
Në rastin e empiemave të mëdha trajtimi është i njëjtë por kalimi në rrugën orale bëhet
pas 7 ditësh pa temperaturë dhe trajtimi zgjat për 3 javë.
Klindamicina IV mund të jetë një alternativë e kloksacilinës: 30 mg/kg/ditë, të ndara në 3

271 injeksione,mdhe
ësipërme,
72 ,më pas,
kalohet
sipas në
kritereve
trajtim të
nga
2 goja,
Sindromi Koronar Akut (ACS)
Përfshin :
 Anginën e paqëndrueshme
Mjekimi i Sindromës  Infarktin e miokardit me ngritje të
segmentit ST ( STEMI)
Koronare Akute
 Infarktin e miokardit pa ngritje të
segmentit ST (Non- STEMI)
273 274
Fiziopatologjia e ACS
Përgjegjës për shfaqjen e ACS janë disa faktorë
Shkaku kryesor ATEROSKLEROZA
 Çarja e paparashikuar e pllakës

aterosklerotike
 Aktivizimi i agregimit trombocitar
 Formimi i trombit
 Okluzion parcial ose i plotë I enës koronare
përgjegjës për isheminë tranzitore ose
infarktin.
275 276
KLINIKA E ACS Non STEMI ka klinikë të njëjtë me
ANGINA E PAQËNDRUESHME ka 3 paraqitje: anginën e paqëndrueshme
• zgjat më shumë dhe është më e rëndë
 Angina në qetësi • okluzioni trombotik është i mjaftueshëm
për të shkaktuar lezion të indit e nekrozë
të miokardit
 Angina ‘ de novo’- e shfaqur për herë të
parë brenda një muaji
STEMI Dhimbja zgjat më tepër se 30
minuta dhe nuk qetësohet nga përdorimi i
 Angina në formë ‘ creshendo’ me intesitet
nitroglicerinës sublingual.
më të madh dhe më e shpejt se angina e
qëndrueshme.
277 278
DIAGNOZA
 Klinika me dhimbje gjoksi tipike ose atipike.
 Ekzaminimi fizik nëpërmjet inspeksionit auskultacionit nuk jep
të dhëna specifike
• Na ndihmon për të bërë diagnozën diferenciale me dhimbjet
me origjinë jo-kardiake
 EKG e regjistruar në momentin e dhimbjes anginoze tregon
ndryshimet e segmentit ST ose inversionin e valës T .
• Nqs këto ndryshime persistojnë mbi 20 min orientojnë drejt
STEMI-t
 Markuesit kardiak përbëjnë ‘standartin e artë’ në vendosjen e
diagnozës dhe parashikojnë më mirë prognozën.
 Troponina
 Ck-MB
 Transaminaza
279  Miogl2o80bina
Vlerësimi Akut TRAJTIMI I ACS
Prezantimi Dhimbje gjoksi ose vështirësi në frymëmarrje Trajtimi i sindromit koronat akut mbështetet në
dy shtylla kryesore:
• Terapi medikamentoze
Depresione të Ngritje të  Nitratet
EKG Normal Seg ST Seg ST  Antiagregantët
 Antikoagulantët
 Fibrinoloitikët
Markuesit – + – + +  Beta-bllokuesit
 ACE-Inhibitor
 Hipolipomiant
Diagnoza Angine e • Terapi intervencionuese (Invazive)
Përjashto IM akut
paqëndrueshme
281 282
Anderson JL. J Am Coll Cardiol 2007;50:e1-157
ANTIAGREGANTËT
• Përfaqësuese ASPIRINA. • Ticlopidina dhe Clopidogreli - frenojnë ADP dhe
agregimin trombocitar dhe indikohen edhe tek pacientët
 Në mungesë të kundërindikacioneve madhore,
që nuk mund të marrin Aspirinë.
individët e dyshuar për ACS duhet të marrin fillimisht
325 mg aspirinë e më pas doza ditore që variojnë nga  Efekti i tyre për parandalimin e IAM,vdekjes dhe insultit
162mg. cerebral është më i mirë se i aspirinës.
 Aspirina frenon ciklo-oksigjenazën-1 dhe bllokon  Clopidogreli në doza mbajtëse 75mg ose ngopëse 300
formimin e tromboksan A2 duke bllokuar agregimin mg i përdorur që në ditët e para të shtrimit në spital
trombocitar. redukton në mënyrë sinjifikante isheminë .
 Studimet kanë treguar se përdorimi i hershëm i saj  Ai jepet i kombinuar me një dozë mbajtëse
redukton numrin e vdekjeve në masën 25% në 100mg të Aspirinës.
pacientë me IAM dhe 34% me APP.  Rekomandohet si terapi e menjëhershme
 Ajo është efektive në parandalimin dytësor të ose afatgjatë tek pacientët me sindrom
aksidenteve kardiovaskulare. koronar akut edhe tek ata që nuk e tolerojnë
aspirinën.
283 284
• CURE konkludoi se
përdorimi i Aspirinës (300 mg në
STUDIME fillim e më pas 75-100 mg cdo
ditë) sëbashku me clopidogrelin
(300 mg në fillim and 75-150 mg
në ditë) është më i efektshëm se
përdorimi vetëm i Aspirinës në
sindromin koronar akut pa ngritje
ST
• COMMIT-CCS tregoi
reduktim të mortalitetit në STEMI
me përdorimin e njëkohshëm të
Aspirinës dhe Clopidogrelit.
285 286
Frenuesit e Receptorëve të Glikoproteinës IIb/IIIa ANTIKOAGULANTËT

 Kjo klasë medikamentesh bllokon hallkën finale të Heparina e pafraksionuar
agregimit trombocitar e lidhjen e tyre me ndërmjetësinë e • Heparina e pafraksionuar rrit veprimin e antitrombinës III dhe
faktorët Xa e XIa.
fibrinogjenit.
• Pacientët që paraqiten me APP mund të fillojnë mjekimin me
 Përfaqësuesit më të njohur të këtij grupi janë heparinë intravenoze në dozë 80 U/kg dhe më pas 18 U/kg
Abciksimab, Eprifibatidi, Tirofibani, Lamifibani, Sibrafiban duke kontrolluar kohën parciale të tromboplastinës (aPTT).
të cilët karakterizohen nga një kohë e shkurtër veprimi. Heparinat me peshë molekulare të ulët(HPMU)
 Dhënia e njëkohshme e këtyre frenuesve gjatë kohës • frenojnë më tepër faktorin Xa dhe fazat e para të koagulimit.
së kryerjes së ndërhyrjes koronare perkutane (PCI) u • nuk duan ndjekje laboratorike të aPTT dhe bëhen subkutan
shoqërua me reduktim të komplikacioneve trombotike, • Veprimi i tyre është më tepër antitrombotik se antikoagulues
riskut për zhvillim të IAM dhe vdekshmërisë pas duke zvogëluar mundësinë e komplikacioneve hemorragjike.
proçedurës. • Ato mund të jepen të kombinuara me frenuesit e GP dhe
kanë të njëjtin efektivitet mbi AP si heparinat e
 Ato duhet të vazhdojnë të jepen me infuzion 12-24 orë pafraksionuara
pas proçedurës.
287 288
Inhibitorët direkt të trombinës
FIBRINOLOTIKËT
 Janë të parët në trajtimin e infarktit akut të miokardit.
 lidhen direkt me trombinën duke frenuar aktivizimin e  Duhen aplikuar në 6 orët e para pas fillimit të
trombociteve. simptomave duke ulur ndjeshëm vdekshmërinë nga
 Përfaqësuesi i këtij grupi, Hirudina, e krahasuar me infarkti i miokardit.
heparinat tregoi ulje të rrezikut për vdekje  Medikamentet e përdorur janë
kardiovaskulare, por shoqërohen me hemorragji Streptokinaze 1-1500000 U në 45 ml
madhore. solucion fiziologjik i dhënë iv
Sipas udhërrëfyesve Alteplase (aktivator i plazminogjenit me
 Pacientët me ACS ndryshime elektrokardiografike ose origjinë indore) 100 mg në 90 minuta.
me markues kardiak të rritur duhet të trajtohen me Reteplase, Tenekteplase
heparina me peshë molekulare të ulët ose  Duhet te shoqerohen me përdorimi të heparinës me
Fondaparinux. perfuzion të vazhdueshëm për 5 ditë, më pas me
heparinat e fraksionuara.
 Aspirina me dozë 100mg fillohet që ditën e parë për
289 parandaluar riokluzionet 290
të
Sipas udhërrëfyesve
 Kundërindikohet terapia fibrinolitike në
 Nëse një pacient me sindrom koronar akut me ngritje ST
 pacientë mbi 75 vjeç
nuk ka mundësi të kryejë angioplastikë koronare brenda
 me ulçera gastro-duodenale 120 min ai duhet të fillojë menjëherë trajtimin me
aktive fibrinolitikë.
 aksidente cerebro-vaskulare  Në rastet kur fibrinoliza dështon pacienti duhet ti
 HTA sever nënshtrohet ndëryrjes perkutane shpëtuese.
 punksion venoz e arterial recent
 punksion biopsi  Kjo nënkupton kryerje të koronarografisë dhe
 hipersensibilitet nga fibrinolitikët reperfuzionit brenda 12 orësh nga tromboliza, kur kjo e
 anomali të koagulimit fundit ka dështuar për hapjen e enës.
 disekacion aorte
291 292
Dozat e Fibrinolitikeve NITRATET
 Ulin kërkesën e miokardit për oksigjen
Trajtimi fillestar
 Veprimin antiiskemik e shfaqin npm vazodilatacionit
venoz ( i cili ul parangarkesën dhe volumin
Streptokinaze 1.5 milion unite brenda 30-60 min iv telediastolik të VM), vazodilatacionit arterial ( i cili ul
pasngarkesën) dhe zgjerimin e art.coronare
epikardiale.
Alteplase 15 mg iv bolus
0.75 mg/kg brenda 30 min pastaj 0.5mg/kg brenda 60
 Kanë dhe efektin antispastik mbi arteriet koronare kur
min shkaku i anginës është vazospazma.
 Format kryesore janë Isosorbit Mononitrati, Isosorbit
Dinitrati në kriza e terapi mbajtëse dhe Nitroglicerina e
Reteplase 10 ui +10 ui iv bolus
dhënë sublingual, spray ose patch transdermal
Tenekteplase Bolus iv  Kundërindikacionet e terapisë me nitrate:
30 mg nese 60-70 kg  Hipotensioni
 Inoleranca farmakologjike gjatë trajtimit
 Reaksione të kryqëzuara me medikamente të
293 tjera 294
BETA BLLOKUESIT HIPOLIPOMIANTËT

 Luajnë një rol me rëndësi në mjekimin dhe ecurinë e sëmundjes
 Frenojnë veprimin e katekolaminave qarkulluese, duke koronare akute.
bllokuar receptorët beta adrenergjik (B1) që janë  Grupi më kryesor i tyre janë frenuesit e enzimës HMG-CoA-
kryesorët në miokard. Reduktazës ose të quajtur ndryshe grupi i statinave me përfaqësues
 Kjo sjell ulje të frekuencës kardiake, Atorvastatina, Simvastatina, Fluvastatina,etj.
kontraktilitetit dhe përçimit atrio-  Efektet më të rëndësishme të tyre janë:
ventrikular
 Ulje e LDL-Kol
 Në fazën akute të IAM mund të përdoret Atenololi 5mg/  Ulje e triglicerideve
kg iv ose Metoprololi 15mg/iv brenda 15 minutash.  Rritje e HDL-Kol
 Betabllokuesit ulin ndjeshëm mundësinë për re-infarkt  Në efektet anësore përmendim:
dhe mortalitet.  Kanë toksicitet hepatik duke sjellë alterime të
 Kundërindikacionet e betabllokuesve: provave hepatike (rritje e Bilirubinës dhe
Transaminazave).
 Astma bronkiale
 Në muskuj shkaktojnë dëmtim deri në
 Insuficienca kardiake e dekompensuar
rabdomiolizë
 Diabeti mellitus sepse maskojnë
 Janë të kundërindikuar në gra shtatëzana.
hipogliceminë
296
 Hipotens29io5ni dhe Bradikardia.
TERAPIA INTERVENCIONUESE (INVAZIVE) REKOMANDIM KLASA NIVELI EVIDENCËS
Terapia reperfuzionuese indikohet tek të I A

 Nënkupton kryerje të angiografisë koronare me
gjithë pacientët me simptoma < 12h dhe
qëllim
reperfuzionin e enës.
ngritje të seg ST ose BDM i ri
 Tek STEMI duhet të kryhet sa më shpejt të jetë e
mundur (mundësisht brenda 60 minutave) Terapia reperfuzionuese (mundësisht PCI I C
primare) indikohet nëse ka të dhëna ishemie

 Rekomandohet trajtim i hershëm invaziv tek pacientët
edhe nëse simptomat kanë > 12h
me ACS me rrisk të moderuar ose të lartë sëbashku me
terapinë antitrombotike konkominante. Terapia reperfuzionuese me PCI primare IIb B
• Studimet e sotme tregojnë se ndërhyrja mund të merret në konsiderat tek pacientët e

intervencionuese percutane (PCI) është qëndrueshëm që paraqiten 12h pas instalimit
superiore krahasuar me trobolizën në të dhimbjeve
rastet me STEMI. PCI primare redukton PCI rutinë në një enë të okuluduar,>24h pas III A
ndjeshëm mortalitetin afat shkurtër dhe dhimbjeve, tek një pacient stabël pa shenja
afatgjatë, reinfarktin dhe isheminë ishemie nuk rekomandohet
rekurente.
297 298
Protokolli I trajtimit STEMI

 Hapi i parë të diferencosh nëse kemi të bëjmë me ACS
 Bëhet vlerësimi i riskut mbi metodën e reperfuzionit, pra
 Më pas bëhet diferencimi APP/NSTEMI apo STEMI.
nëse do të zgjidhet fibrinoliza apo reperfuzioni infaziv
 Në rast të NSTEMI/APP-ACS veprojmë duke vlerësuar riskun
nëpërmjet PCI.
 Pasi është bërë vlerësimi i tij bëhet zgjedhja midis terapisë  Fibrinoliza preferohet kur i sëmuri paraqitet në momentet
medikamentoze apo atë invazive . e para të fillimit të dhimbjeve.
 Në terapinë medikamentoze përmendim:  Angiografia koronare shoqëruar me PCI, e cila është
Oksigjenoterapi për të mbajtur Sat O2 >90% urgjente kur kryhet brenda 120 minutave në pacient me
Morfinë dhe Nitroglicerinë për të qetësuar dhimbjet. risk të lartë dhe e hershme kur kryhet brenda 24 orëve.
Aspirinë,Heparinë ose fraksione të saj(LMWH)  Terapia konservative fillestare përfshin
Beta-bllokues,ACEI ose ARB në varësi të
kunderindikacioneve,
 MONA + BAH (Morfinë, oksigjen, nitrate,
Statina dhe Clopidogrel
aspirinë, betabllokues, ACE,heparinë)
 Po ashtu duhet përmendur veçanërisht
Aspirinë dhe Clopidogrel pas ndërhyrjes
299 perkutane kor3o00nare.
STUDIME
 Një ndër studimet më të mëdha që ka vëzhguar mënyrën
e trajtimit të sindromit koronar akut është EURO HEART Shkëmbyeshmëria ndërmjet
SURVEY ACS II (EHS II).
 Ky studim bën një vlerësim të trajtimit të sindromit
produkteve farmaceutike
koronar akut në Europë dhe në Mesdhe, duke e
krahasuar trajtimin në distancë 4 vjeçare me EURO
HEART I.
Kështu, në EHS ACS II u përdor më shumë
angiografia koronare, intervencionimet koronare,
implantimi i stenteve krahasuar me ACS 1.
Në pacientët me sindrom koronar akut me ngritje
ST, 60% u trajtuan me PCI primare dhe 41% me
terapi fibrinolotike. Leonard Deda
•
301 302
Produktet farmaceutike – mallra të veçantë Tregu i produkteve farmaceutike
CILESIA
Produktet farmaceutike  Produkte nga një burim (Inovatori – origjinali –patenta)
janë mallra të
ndryshëm nga mallrat e
tjerët. SIGURIA EFIKASITETI  Produkte nga shumë burime
– Inovatori – origjinali – ish-patenta
– Xhenerikë me emër tregtar
Kjo vjen jo vetëm nga vlera e lartë sociale e tyre, por edhe nga që
– Xhenerikë me emër INN
pacientët (konsumatorët) dhe mjekët (përshkruesit) nuk janë të aftë
për të gjykuar dhe vlerësuar plotësisht cilësinë, sigurinë dhe
efikasitetin e tyre.
303 304
Produktet farmaceutike xhenerike Produkti xhenerik përkundrejtë inovatorit
Xhenerikët janë produkte farmaceutike që:

Dallimi më lehtësisht i dukshëm ndërmjet produktit xhenerik dhe
atij inovator është çmimi.
 Përmbajnë lëndë vepruese të mirënjohura
 Pikësynojnë të jenë të shkëmbyeshëm me inovatorin
(produktin origjinal) Produkte farmaceutike xhenerike kushtojnë 20-80% më lirë se
sa produktet origjinale (produkti inovator ose ish patentë).
 Prodhohen pa lejen e prodhuesit origjinal
 Tregëtohen pas mbarimit të patentës ose të drejtave të tjera
305 306
Cikli i zhvillimit të produktit farmaceutik Produkti xhenerik përkundrejtë inovatorit

Inovator Xhenerik
$US /njësi % $US /njësi %
Aprovimi FDA Çmimi i shitjes 5.01 2.51
Aprovimi FDA
Rishikimi nga FDA 2½ vjet Kostot e prodhimit Shpenzime 0.99 20% 1.02 41%
Rishikimi nga FDA 1½-2½ vjet
për kërkime Kostot e shitjes dhe 0.65 13% 0.03 1%
Studimet klinike 3 vjet Studimet klinike ½-1½ vjet
marketingut Shpenzime 1.55 31% 0.51 20%
Studimet e efikasitetit 2 vjet Siguria dhe Efikasiteti janë
përcaktuar gjatë provave administrative Taksat, 0.51 10% 0.13 5%
Studimet e sigurisë 1 vit
klinike të Produktit interesat, etj
Inovator 0.31 6% 0.26 10%
Studimet në laborator dhe kafshë 3½ vjet
Fitime neto 0.99 20% 0.56 23%
PRODUKTI INOVATOR PRODUKTI XHENERIK
307 308
Shkëmbyeshmëria e produkteve farmaceutike Shkëmbyeshmëria terapeutike
 Shkëmbyeshmëria terapeutike mund të bëhet nga farmacisti ose
 Shkëmbyeshmëri (zëvendësim) terapeutike nga mjeku.
– Produkti farmaceutik (origjinal ose xhenerik) që përmban  Në përgjithësi, kur shkëmbyeshmëria terapeutikë bëhet nga
një lëndë vepruese shkëmbehet (zëvendësohet) me një farmacisti,konsiderohet si veprim i rrezikshëm dhe i
produkt tjetër (origjinal ose xhenerik) që përmban një lëndë papranueshëm.
tjetër vepruese (zakonisht të një grupi kimik-terapeutik)
 Në mungesë të njohurive mjekësore të përshtatshme dhe pa
 Shkëmbyeshmëri (zëvendësim) xhenerike ditur anamnezën, gjendjen fizike të sëmurit dhe procesin e
– Produkti farmaceutik origjinal që përmban një lëndë sëmundjes, shkëmbyeshmëria terapeutike mund:
vepruese shkëmbehet (zëvendësohet) me një produkt – Të mos jetë efikase
xhenerik që përmban të njëjtën lëndë vepruese – Të shkaktojë toksicitet kërcënues për jetën
– Të bëhet shkak për ndërveprime medikamentoze të rrezikshme
309 310
Shkëmbyeshmëria xhenerike Shkëmbyeshmëria xhenerike

 Shkëmbyeshmëria xhenerike si rregull nënkupton zëvendësimin
Pakësimi i kostove
e një produkti origjinal, apo xhenerik, të shtrenjtë me një tjetër
produkt xhenerik, më të lirë.
 Shkëmbyeshmëria terapeutike mund të bëhet nga farmacisti ose
nga mjeku, por mund të kërkohet edhe nga pacienti. Produkti Origjinal Produkti Xhenerik
 Pothuajse në të gjithë botën, autoritetet shëndetësore

promovojnë zëvendësimin me produkte xhenerike, si një
mekanizëm për të pakësuar apo mbajtur nën kontroll shpenzimet
për barnat.
311 312
Produktet xhenerike të shkëmbyeshme Ekuivalentët farmaceutikë
Një produkt xhenerik konsiderohet i shkëmbyeshëm me

produktet e tjera që përmbajnë të njëjtën lëndë  E njëjta sasi e të njëjtës lëndë vepruese
vepruese, përfshi edhe produktin origjinal apo ish-
patentën, kur:  E njëjta formë farmaceutike
 Është ekuivalent farmaceutik me origjinalin
 E njëjta rrugë administrimi
 Është bioekuivalent me origjinalin (ekuivalent terapeutik)
 Prodhohet si pas rregullave të GMP
313 314
Ekuivalentët farmaceutikë Vlerësimi i bioekuivalencës

Test Referencë
Diferencat e mundshme Metodat e përshtatshme për vlerësimin e bioekuivalencës:

 Madhësia e grimcës
 Eksipientët
 Studimet krahasuese farmakokinetike
 Pajisjet ose Procesi i prodhimit
 Studimet krahasuese farmakodinamike
 Vendi i prodhimit
 Studimet krahasuese klinike
 Provat krahasuese in vitro
Mund të shkaktojnë diferenca në performancën in vivo
315 316
Studimet krahasuese farmakokinetike
Biodisponibiliteti
 Mbështeten në përcaktimin In vivo të përqendrimeve të  Ritmi dhe masa (shtrirja) me të cilën lënda vepruese
lëndës vepruese largohet nga forma farmaceutike dhe bëhet
 Krahasojnë biodisponibilitetin e produketev referencë disponibël (futet) në qarkullimin e përgjithshëm të
(origjinali) dhe test (xheneriku) gjakut.”
 Vlerësojnë in vivo performancën e produkteve

 Presupozohet se ka lidhje ndërmjet përqendrimeve Administrimi intravenoz: biodisponibiliteti = 100%
plazmatike të barit dhe sigurisë dhe efikasitetit të tij
317 318
Profili i përqendrimeve plazmatike / kohë Parametrat farmakokinetikë
 AUC: sipërfaq nën kurbën përqendrim plazmatik / kohë mat masën apo
shtrirjen e biodisponibilitetit
Cmax
Përqendrimi plazmatik
 Cmax: përqendrimi plazmatik maksimal mat si ritmin e përthithjes, ashtu

AUC edhe masën apo shtrirjen e biodisponibilitetit
 tmax: koha kur arrihet Cmax mat ritmin e përthithjes
Tmax koha
319 320
Bioekuivalenca Studimet e bioekuivalencës - kritikat
Dy produkte janë bioekuivalentë në rast se  Numri i subjekteve që përfshihen në studim është relativisht i
vogël (12 – 36)
 Ato janë ekuivalentë farmaceutikë  Subjektet e përfshirë në studim janë vullnetarë të shëndetshëm
 Modeli statistikor i vlerësimit të parametrave të matur lejon që
 Biodisponibiliteti (ritmi dhe masa) pas administrimit të të bioekuivalenca të konkludohet gabimisht me një probabilitet
njëjtës dozë janë të ngjashme deri në atë shkallë që ato pritet 10%
të jenë thelbësisht të njejtë
 Presupozohet që luhatejet ±20% në sasinë e përthithur nuk kanë
ndikim të rëndësishëm në efikasitetin dhe sigurinë e produktit
xhenerik
321 322
Shkëmbyeshmëria xhenerike
Pakësimi i kostove
Produkti Origjinal Produkti Xhenerik
Efikasiteti/Siguria 324
323
Kërkesa e Oferta nga
miokardit për arteriet
oksigjen koronare
Frekuenca kardiake
Sëmundja e
arterieve koronare
Froca tkurrëse (SAK)
Parangarkesa
Sindrom Sindrom
koronar kronik koronar akut
Fluksi koronar i
Pasngarkesa
gjakut
Angina pectoris
Angina pectoris
e NSTEMI STEMI
e qëndrueshme
paqëndrueshme
Linjë e parë e trajtimit
Linjë e dytë e trajtimit

SËMUNDJA E ARTERIEVE KORONARE SËMUNDJA E ARTERIEVE KORONARE
SËMUNDJA ISKEMIKE E ZEMRËS* SËMUNDJA ISKEMIKE E ZEMRËS*
• Trajtim farmakologjik: i diskutuar më lart.
• Trajtim jo - farmakologjik
• PTCA (Percutaneous transluminal coronary angioplasty )/PCI
• PTCA/PCI + Stent
Angina kronike e Sindromat koronare akute:
qëndrueshme/ angina kronike
e efortit shkaktohet nga pllaka
shkaktohen nga tromboza e • CABG (Coronary artery bypass grafting )
pllakës aterosklerotike.
aterosklerotike.
SËMUNDJA E ARTERIEVE KORONARE

SËMUNDJA E ARTERIEVE KORONARE SËMUNDJA ISKEMIKE E ZEMRËS*
SËMUNDJA ISKEMIKE E ZEMRËS*
PTCA /PCI me Ballon:
SËMUNDJA E ARTERIEVE KORONARE SËMUNDJA E ARTERIEVE KORONARE
SËMUNDJA ISKEMIKE E ZEMRËS* SËMUNDJA ISKEMIKE E ZEMRËS*
ITU: Konceptet bazë
Infeksionet e pakomplikuara të
Traktit Urinar (ITU) të poshtëm • Klasifikimi
– Të pa komplikuara
• Infeksion në një grua të shëndetshme pa çrregullime
strukturale ose funksionale të traktit urinar
– Të komplikuara
• Të shoqëruara me lezione predispozuese të traktit
urinar
• Të gjithë infeksionet përveç atyre në gra të rritura të
shëndetshme
1 2
2
ITU: Konceptet bazë ITU: Konceptet bazë

• ITU Rekurrente • ITU e pa komplikuara
– Reinfeksion – 85% shkaktohen nga Escherichia coli
• Zakonisht > 2 javë pas ITU të fundit – Pjesa që mbetet shkaktohet kryesisht nga:
• Trajtohet si infeksion i ri i pa komplikuar • Staphylococcus saprophyticus
– Relaps • Proteus
 Zakonisht < 2 javë nga infeksioni origjinal • Klebsiella
 Relaps i infeksionit origjinal • Infeksionet e komplikuara
• Trajtimi i pa sukseshëm i infeksionit origjinal
– Më shpesh shkaktohen nga bakteret gram-negativë
• Mikroorganizma rezistentë
dhe Enterococcus faecalis
• Anomali anatomike
3 4
3 4
ITU: Konceptet bazë ITU: Konceptet bazë
• Simptomat e ITU të poshtëm • Bakteriuria konsiderohet sinjifikative kur numri i
– Dizuria baktereve > 100,000 (105)/mL urinë
– Urgjencë për të urinuar – Shumë klinicistë e konsiderojnë shumë të përgjithshme
– Shtim i shpeshtësisë së urinimeve – Në pacientë me simptoma të ITU bakteriuria
– Nokturi konsiderohet sinjifikative kur urina përmban më shumë
se 102 organizma/mL
– Rëndesë në zonën suprapubike (fundi i barkut)
• Qëllimet e trajtimit
• Simptomat e ITU të sipërm (më shumë sistemike)
– Parandalimi/trajtimi i pasojave sistemike të infeksionit
– Ethe
– Shkolitja e mikroorganizmit(ave) shkaktar(ë)
– Të përziera, të vjëlla
– Parandalimi i rekurrencave
– Dhimbje të ijeve
5 6
5 6
ITU: Konceptet bazë Prostatiti: Konceptet bazë

• ITU e pa komplikuara trajtohen efektivisht me një • Prostatiti akut bakterial trajtohet me shumë
trajtimtë shkurtër (3 ditor) antibakterialë që janë aktivë kundër
– Trimetoprimë-sulfametoksazol mikroorganizmave shkaktarë
– Fluorokinolone • Prostatiti kronik kërkon përdorimin e një
• Infeksionet e komplikuara kanë nëvojë për një trajtim antibakteriali aktiv kundër mikroorganizmit shkaktar
më të zgjatur (2 javë) zakonisht me një ose më shumë që arrin të koncentrohet në sekrecionet prostatike
barna antibakterialë – Trimetoprimë-sulfametoksazol
• Në përzgjedhjen e trajtimit duhet të merret në – Fluorokinolone
konsideratë rezistenca ndaj antibakterialëve, sidomos – 4 deri 6 javë trajtim
e E. coli
– Efikasiteti i trimetoprimë-sulfametoksazol ndaj
E.coli është pakësuar (deri 20% në disa zona) 7 8
7 8
Epidemiologjia e ITU Epidemiologjia e ITU
• Prevalenca ndryshon sipas moshës dhe seksit • Moshat 1 deri 6 vjeç
• Të porsalindurit dhe foshnjat < 6 muaj – Prevalenca e bakteriurisë në femra 7% dhe në
– Prevalenca e bakteriurisë ~1% meshkuj 2%
– Më të zakonshme në meshkuj – Infeksionet në fëmijët e moshës parashkolllore
zakonisht të lidhura me anomali kongenitale të traktit
– Shumica të lidhura me anomali strukturale ose
urinar
funksionale të traktit urinar
– Infeksionet diagnostikohen me vështirësi për shkak të
– Korrelojnë me mos kryerjen e cirkumcizios
moshës
– Shpesh janë simptomatikë
– Shumica e rasteve me dëmtim të veshkave për shkak
të ITU ndodh në këtë moshë 10
9 10
9
Epidemiologjia e ITU Epidemiologjia e ITU

• Në moshën shkollore dhe përpara pubertetit • Pacietët e moshuar
– Prevalenca e ITU ~1% – Raporti i bakteriurisë në gra dhe burra ndryshon
– 5% e femrave kanë bakteriuri sinjifikative para se të dramatikisht
mbarojnë shkollën e mesme • Në personat > 65 vjeç prevalenca është pothuajse e
• 1% deri 4% në femrat jo shtatzënë pas pubertetit barabartë
– Shtimi kryesisht për shkak të aktivitetit seksual • Incidenca e përgjithshme rritet në mënyrë të
– ~1 në 5 gra dikur do të vuaj nga ITU simptomatik rëndësishme
• Shumë gra vuajnë nga infeksione rekurrente – Shumica e infeksioneve janë asimptomatikë
• Një përqindje e rëndësishme e tyre ka vuajtur nga infeksionet
urinare edhe gjatë fëmijërisë
• Prevalenca e bakteriurisë shumë e ulët në meshkujt e
rritur (<0.1%)
11 12
12
Epidemiologjia e ITU Etiologjia
• Pacietët e moshuar
• Bakteret që shkaktojnë ITU zakonisht e kanë
– Përqindja e infeksioneve rritet më tej në pacientët që
origjinën në florën bakteriale të zorrës së vetë
kanë nevojë për kujdes infermieror, sidomos në ato
që shtrohen shpesh në spital
pacientit
– Meshkujt: obstruksion nga hipertrofia e prostatës • Pothuajse çdo mikroorganizëm mund të shkaktojë
– Femrat: vështirësi në zbrazjen e fshikëzës së urinës
ITU
për shkak të prolapsit • Disa mikroorganizma predominojnë për shkak të
– Inkontinienca e feçeve faktorëve specifikë të virulencës
• Pacientët me demencia • Escherichia coli
• Pacientët me sëmundje neuromuskulare, përfshi – Shkaktari më i zakonshëm i ITU të pa komplikuara
insultet cerebrale – 85% e infeksioneve të fituara në komunitet
– Shtim i nevojës për kateterizim urinar
13 14
13 14
Etiologjia Etiologjia
• Shkaktarë të tjerë të zakonshëm të ITU të pa • Staphylococcus epidermidis izolohet shpesh nga
komplikuara trakti urinar
– Staphylococcus saprophyticus (5% deri 15%) – Fillimisht duhet marrë në konsideratë kontaminimi
– Klebsiella pneumoniae – Ripërsëritet kultura me qëllim që të konfirmohet si
– Proteus agjenti patogjen i vërtetë
– Pseudomonas aeruginosa • Infeksionet e komplikuara
– Enterococcus (5% deri 10%) – Mikroorganizmat janë më të shumtë dhe zakonisht
më rezistentë
– E. coli vazhdon të izolohet shpesh, por në këto raste
është përgjegjëse për <50% të infeksioneve
15 16
15 16
Etiologjia Etiologjia
• Infeksionet e komplikuara
• Shkaktarë të tjerë të zakonshëm të izoluar në – Enterokokët
infeksionet e komplikuara • Shkaktari i dytë më i zakonshëm i izoluar në pacientët e shtruar
– Proteus në spital
– K. pneumoniae • Mund të kenë lidhje me përdorimin shumë të madh të
cefalosporinave të gjeneratës së 3-të, të cilat nuk janë aktive
– Enterobacter kundër enterokokëve
– P. aeruginosa – Enterococcus faecalis dhe Enterococcus faecium
– Stafilokokët vankomicinë rezistent
• Të përhapur, problem terapeutik madhor
– Enterokokët
• Veçanërisht në pacientët që qëndrojnë gjatë në spital apo që
vuajnë nga sëmundje malinje
• Të ndjeshëm ndaj fare pak antibakterialësh
17 18
17
Etiologjia Rruga e infeksionit

• Infeksionet nga Staphylococcus aureus • Mikroorganizmat zakisht futen në traktin urinar
– Mund të marrin origjinë nga trakti urinar nëpërmjet tre rrugëve
– Më shpesh janë pasojë e bakteremisë që – Ngjitëse
shkakton abscese metastatikë në veshka
– Hematogjene (zbritëse)
• Candida shkak i zakonshëm i ITU në pacientët e – Limfatike
sëmurë rëndë dhe në pacientët kronikë të kateterizuar
• Uretra e femrave zakonisht kolonizohet nga bakterie
• Shumica e ITU shkaktohen nga një mikroorganizëm me origjinë nga flora e masës fekale
• Prania e shumë mikroorganizmave takohet në – Kjo favorizohet nga uretra e shkurtër tek femrat dhe
pacientë të caktuar afërsia e saj me zonën perirektale
– Gurë, kateterë urinarë, abscese renale kronike – ITU janë më të zakonshme tek femrat, dallimet
– Duhet marrë në konsideratë kontaminimi dhe të anatomike në gjatësinë dhe lokalizimin e uretrës
ripërsëritet kultura favorizojnë rrugën ngjitëse
19 20
19 20
Rruga e infeksionit Rruga e infeksionit
• Infeksioni i veshkave nëpërmjet përhapjes
• Përdorimi i spermicidëve dhe diafragmave favorizon hematogjene të mikroorganizmave
kolonizimin uretral – Zakonisht është pasojë e diseminimit të baktereve nga
një lokalizim parësor i largët në organizëm
• Mënyra se si mikroorganizmat ngjiten nuk njihet mirë
– Vërehet në <5% të ITU
• Marrëdhëniet seksuale favorizojnë që bakteret të
arrijnë në fshikën e urinës • Infeksioni nëpërmjet rrugës zbritëse është i pazakontë
– Me këtë rrugë përhapen një numër i vogël patogjenësh
• Sapo arrijnë në fshikën e urinës bakteret shumohen me
invasivë
shpejtësi dhe mund të ngjiten drejt ureterëve dhe
• S. aureus mund të shkaktojë abscese renalë
veshkave
• Candida
• Ndihmesë të veçantë jep refluksi vesikoureteral: refluksi • Mycobacterium tuberculosis
i urinës në ureter dhe veshka gjatë urinimit • Salmonella
• Enterokokët
21 22
22
Rruga e infeksionit Mekanizmat mbrojtës të pacientit

• Roli i rrugëve limfatike renale në patogjenezën e ITU
• Shumica e ITU është reflektim i dështimit të
është i vogël
mekanizmave mbrojtëës të pacientit
– Ekzistojnë komunikime limfatike ndërmjet zorrëve dhe
veshkave dhe fshikëzës së urinës dhe veshkave • Trakti urinar normal
– Nuk ka të dhëna që mikroorganizmat të arrijnë – Zakonisht rezistent ndaj invazionit bakterial
veshkat nëpërmjet kësaj rruge – Eliminon me shpejtësi mikroorganizmat që arrijnë në
• Pasi bakteret arrijnë në traktin urinar, zhvillimi i fshikën e urinës
infeksionit do të varet nga tre faktorë: • Në kushte normale, urina frenon dhe vret
– Madhësia e inokulit mikroorganizmat
– Virulenca e mikroorganizmit – pH i ulët, osmolaliteti ekstrem
– Kompetenca e mekanizmave natyral mbrojtës të – Përqendrimi i lartë i uresë
pacientit – Përqendrimi i lartë i acideve organikë
23 24
23 24
Mekanizmat mbrojtës të pacientit Mekanizmat mbrojtës të pacientit
• Pacientët që nuk arrijnë të zbrazin plotësisht
fshikëzën e urinës (urinë reziduale)
• Në meshkujt rritja bakteriale frenohet më tej nga
– Rrezik më të madh për ITU
sekrecionet e prostatës
– Infeksionet rekurrente të zakonshme
• Futja e baktereve në fshikëzën e urinës nxit urinimin
• Vëllime të vogla të urinës reziduale në fshikëzën e
– Shtim i diurezës
urinës pakësojnë efikasitetin e trajtimit
– Zbrazje eficiente e fshikëzës së urinës
• Faktorët bakteriaIë të virulencës: aftësia për tu
– Parandalon fillimin dhe vazhdimin e infeksionit të
fshikëzës së urinës
ngjitur (aderuar) pas qelizave të epitelit urinar
– Kolonizimi i i traktit urinar
– Infeksione të fshikës së urinës
– Pielonefrit
25 26
• Mekanizmat antiaderencë të fshikëzës së urinës • Proteina Tamm-Horsfall

– Glikoproteinë e prodhuar nga segmenti ngjitës i
– Parandalojnë kolonizimin dhe infeksionin
ansës së Henle dhe tubuli distal
– Qelizat epiteliale të fshikëzës së urinës të veshura me
– Sekretohet në urinë
një mukus urinar të quajtur glikozaminoglikan
• Shtresë e hollë mukopolisakaridesh – Përmban mbetje të manozës
• Hidrofile • Lidh E. coli qe përmbajnë pile ose fimbrie
• Shumë e ngarkuar negativisht • Fimbriet tipi 1 janë të ndjeshme ndaj manozës: pengon
lidhjen e baktereve me receptorë të ngjashëm në
• Tërheq molekulat e ujit
sipërfaqen e qelizave mukozale të fshikëzës së urinës
• Formon një shtresë ndërmjet fshikës dhe urinë
• Largimi saj shoqërohet me aderim të shpejtë të baktereve
27 28
27 28
• Imunoglobulinat (Ig) G dhe A pengojnë aderencën e • Përgjigja inflamatore nxitet kur bakteret invadojnë
baktereve mukozën e fshikës së urinës
• Sinteza sistemike dhe lokale e imunoglobulinave – Mobilizim i leukociteve polimorfonuklear (PMNs) dhe
nga veshka në infeksionet e traktit të sipërm urinar fagocitozës
është e dokumentuar – Kufizon invazionin e indit
– Roli në parandalimin e infeksioneve të fshikëzës së – Kontrollon përhapjen e infeksionit në fshikën e urinës
urinës më pak i qartë dhe veshkë
– Pakësimi i niveleve urinare të IgA sekretori rrit – Nuk parandalon kolonizimin ose infektimin e
rrezikun për ITU fshikëzes së urinës
– Kontribon në dëmtimin e indit të veshkës
29 30
29 30

• Faktorë të tjerë që luajnë rol në parandalimin e ITU • Pakësimi i kolonizimit me laktobacile
– Prania e Lactobacillus në florën vaginale – Spermicidet
• Prodhon acid lactik – Antibakterialët β-lactam
• Ndihmon në mbajtjen e një pH vaginal të ulët, i cili – Nivelet e ulëta të estrogjenit
parandalon praninë e E. coli vaginal
– Marrdhëniet seksuale me partnerë të rinj
– Estrogjenët qarkullues
– Larja e vaginës
• Favorizojnë laktobacilet vaginalë në gratë në
premenopauzë
31 32
31
Virulenca Bakteriale Virulenca Bakteriale
• Mikroorganizmat patogjenë paraqesin shkallë të
ndryshme patogjeniciteti (virulence) • Fimbriet aderojnë me komponentë specifikë
– Ky fakt luan rol në zhvillimin dhe ashpërsinë e glikolipidikë të qelizave epiteliale
infeksionit – Më të zakonshmet: fimbriet tipi 1
• Bakteret që aderojnë në epitelin e traktit urinar – Lidhen me mbetjet e manozës
shoqerohen me kolonizim dhe infeksion – Glikozaminoglikanet dhe proteina Tamm-Horsfall
• Mekanizmi aderencës së baktereve gram-negative, janë të pasura me mbetje manozë
veçanërisht i E. coli, lidhet me praninë e fimbrieve – Kapin mikroorganizmat që kanë fimbrie tipi 1 dhe më
bakteriale pas ato largohen nga fshika e urinës
33 34
33 34
Virulenca Bakteriale Virulenca Bakteriale

• Fimbriet e tjera janë manozë rezistente • Faktorë të tjerë të virulencës
– Fimbriet P që shoqërohen me pielonefritin – Hemolizina
• Lidhen me receptorë specifikë glikolipidikë të qelizave • Proteinë citotoksike e prodhuar nga bakteret
uroepiteliale • Lizon eritrocitet, PMN, monocitet
• Bakteret janë rezistente ndaj largimit prej – Aerobaktina
glikozaminoglikanit
• Favorizon lidhjen dhe kapjen e hekurit nga E. coli
• Bakteret shumohen dhe invadojnë indet (veçanërisht
– Rëndësia në patogjenezën e ITU e panjohur
veshkat)
– E. coli dhe bakteret e tjera gram-negative kanë nevojë
– Polimorfonuklearët dhe IgA sekretore përmbajnë për hekur për metabolizmin aerob dhe shumimin
receptorë për fimbriet tipi 1
• Lehtësojnë fagocitozën
• Nuk kanë receptorë për fimbriet P
35 36
36
35
Faktorët predispozues Faktorët predispozues
• Trakti urinar normal zakonisht është rezistent ndaj  Gjendje të shoqërura me urinë reziduale
infeksionit/kolonizimit nga bakteret patogjene
• Në pacientët me anomali strukturale të traktit urinar – Hipertrofia e prostatës – Çrregullimet neurologjike
– Strikturat e uretrës si pasojë e insultit
mekanizmat mbrojtës mungojnë osë janë pak
– Gurët urinarë cerebral
efikasë
– Tumoret – Diabeti
• Obstruksioni mund të pengojë rrjedhën normale të
– Divertikula e fshikës – Dëmtimet e medulës
urinës
së urinës spinale
– Heq mundësinë që shplarja dhe boshatisja natyrale të
– Barnat antikolinergjikë – Tabes dorsalis
mund të largojë bakteret nga fshika e urinës
– Neuropatitë e tjera
– Zbrazja nuk është e plotë
37 38
37 38
Faktorët predispozues Paraqitja klinike

• Refluksi vezikoureteral : urina ngjitet mbrapsh në
• Gratë shpesh paraqiten me hematuri
ureterë dhe veshka
– Shtim i incidencës së ITU, pielonefrit, dëmtim i • Shumë pacientë me bakteriuri sinjifikative janë
veshkës asimptomatikë
– Mund të jetë pasojë e anomalive kongjenitale, • Diagnoza diferenciale e prekjes se traktit të sipërm
tejmbushjes (tejtendosjes) së fshikës nga obstruksioni përkundrejtë traktit të poshtëm jo e saktë vetëm mbi
• Faktorë të tjerë rreziku bazën e simptomave
– Kateterizimet urinare • Elementët kyç të diagnozës: demonstrimi i pranisë
– Përdorimi i instrumentave – Shtatzënia së një numri sinjifikativ mikroorganizmash në urinë
– Përdorimi i spermicidëve dallon kontaminimin nga infeksioni
mekanikë
dhe/ose diafragmës
39 40
39 40
Paraqitja klinike e ITU: Të rriturit Paraqitja klinike
Shenjat dhe simptomat
• Pacientët e moshuar shpesh kanë simptoma jo
ITU të poshtëm: dizuri, urgjencë në urinim, shtim i numrit të urinimeve, nokturi,
rëndesë në regjionin suprapubik specifike
Hematuri makroskopike – Ndryshim i gjendjes mendore
ITU të sipërm: dhimbje në ije, ethe, të përziera, të vjella, gjendje e sëmurë – Ndryshime të mënyrës së ushqyerit
Ekzaminimi fizik
ITU të sipërm: dhimbje në prekje në regjionin kostovertebral
– Simptoma gastrointestinale
Testet laboratorike • Pacientët me kateter ose çrregullime neurologjike
Bakteriuri nuk kanë simptoma të traktit të poshtëm urinar
Piuria (numri i leukociteve > 10/mm3)
– Mund të kenë dhimbje të ijeve ose ethe
Urina pozitive për nitrite
Urina pozitive për esterazat leukocitare – Mund të zhvillojnë ITU të sipërm me bakteremi me
Baktere të veshura nga antikorpet (ITU të sipërm) simptoma minimale të traktit urinar
41 42
41 42
Mbledhja e urinës Mbledhja e urinës

• Metoda e marrjes së porcionit të mesit të urinës • Mbledhja nëpërmjet kateterizimi
– Preferohet për mbledhjen rutinë të urinës – Pacientët që nuk bashkëpunojnë
• Zona rreth uretrës duhet të jetë e pastër – Pacientët që nuk mund të mbledhin urinën
• Urinohen dhe flaken 20 deri 30 mL – Kur aplikohet metoda aseptike rezultatet janë të
• Mblidhet porcioni tjetër i urinës besueshme
– Analiza duhet kryer sa më shpejt – Mund të shkaktojë futjen e baktereve në fshikën e
• Deri në momentin e analizës të ruhet në frigorifer urinës
• Mostra e mbajtur në temperaturën e dhomës për disa – Shoqërohet me infeksion në 1% deri 2% të
orë mund të japë një numër të rritur bakteresh (rezultat pacientëve
fallso pozitiv)
43 44
43 44
Mbledhja e urinës Numri i baktereve
• Aspirimi i urinës me punksion suprapubik
– Bëhet punksioni i fshikës së urinës dhe nëpërmjet • Diagnoza e ITU bazohet në praninë e një numri
ages aspirohet urina sinjifikativ të baktereve në urinë
– Shmanget kontaminimi i urinës nga mikroorganizmat • Ekzaminimi mikroskopik i urinës realizohet me
e pranishëm në uretër shpejtësi dhe jep rezultate të besueshme për
– Gjetja e baktereve zakonisht konsiderohet si diagnozën paraprake
bakteriuri sinjifikative • Mund të aplikohet edhe ngjyrosja sipas Gram në
– Metodë e sigurtë dhe pa dhimbje urinën e centrifuguar ose jo
– E përshtatshme për të porsalindurit, foshnjat, • >1 organizëm për fushë në urinën e pa centrifuguar
paraplegjikët, pacientët e sëmurë seriozë, pacientët korrelon me >100,000 baktere/mL urinë
ku procedura e zakonshme e mbledhjes së urinës jep
rezultate ekuivoke ose konfuze 45 46
45 46
Numri i baktereve Piuria

• Centrifugimi i mostrës më i ndjeshëm kur numri i • Ekzaminimi mikroskopik i urinës për leukocite
mikroorganizmave është i vogël • Definicioni: numri i leukociteve(WBC) >10
– Arrin të zbulojë >105 baktere/mL WBC/mm3 urinë
• Sensitiviteti >90% • Piuria në pacientët simptomatikë korrelon me
• Specificiteti >70% bakteriurinë signifikative
– <30,000 baktere/mL: rezultati nuk është i sigurtë • Jo specifike
– Prania e inflamacionit
– Jo domosdoshmërisht infeksion
• Piuria sterile shoqërohet me tuberkulozin urinar,
infeksionet nga klamidiat ose myket
47 48
47 48
Hematuria dhe Proteinuria Analiza kimike
• Realizohet me dipstick
• Hematuria – Detekton praninë e nitriteve që formohen nga
– Mikroskopike ose makroskopike bakteret që reduktojnë nitratet
– E zakonshme në pacientët me ITU – Rezultatet fallso-pozitive nuk janë të zakonshme
– Jo specifike – Rezultatet fallso-negative janë më të zakonshme,
– Mund të jetë tregues i çrregullimeve të tjera bakteri është i pranishëm por nuk redukton nitratin
• Gurët renal • Mikroorganizmat Gram-pozitivë
• Tumoret • P. aeruginosa
• Glomerulonefriti – Shkaqet e rezultateve fallse
• Proteinuria është e zakonshme në infeksione • pH urinar i ulët
• Urinimi i shpeshtë
• Urina e holluar
49 50
49 50
Analiza kimike Kultura e urinës (urokultura)

• Dipstick për esterazën leukocitare • Urokultura është metoda diagnostike më e
– Shërben për përcaktimin e shpejtë të piurisë besueshme “standarti i artë”
– I vlefshëm për vlerësimin e pacientëve ambulatorë • Urina e fshikës normalisht është sterile
me ITU jo të komplikuar • Mundëson dallimin e kontaminimit nga infeksioni
– Esteraza leukocitare në granulet neutrofilikë tregon • Mundëson përcaktimin e ndjeshmërisë së
për praninë e leukociteve (WBC)
mikroorganizmit identifikimit të tij
– Sensitive, shumë specifike për > 10 WBC/mm3 urinë
• Mundëson përzgjedhjen e antibakterialit të vlefshëm
– Kur përdoret njëkohësisht me testin e nitriteve,
për trajtim
sensitiviteti dhe specificiteti përkatësisht 45.5% deri
100% dhe 60% deri 98%, për detektimin e – Ndjeshmëria bakteriale
bakteriurisë – Përqendrimet që arrin antibakteriali në urinë
51 52
52
Vendi i infeksionit Qëllimet e trajtimit
• Pothuajse të gjithë pacientët ITU të poshtëm të pa • Parandalojë/trajtojë pasojat sistemikë të infeksionit

komplikuar kurohen me një trajtim të shkurtër me
antibakterialë
– Pacientët të cilët nuk përgjigjen ose bëjnë relaps kanë • Të çrrënjosë mikroorganizmin(at)
të prekur traktin e sipërm urinar
– Lokalizimi i vendit të infeksionit rrallë herë është i • Parandalojë rekurrencën
nevojshëm për të përcaktuar strategjinë e trajtimit
53 54
53 54
Manaxhimi i rastit Manaxhimi i rastit

• Faktorët farmakologjikë ndikojnë në veprimin e
• Vlerësimi fillestar antibakterialit
• Përzgjidhet antibakteriali i përshtatshëm dhë – Aftësia për të arritur përqendrime të përshtatshme në urinë
përcaktohet kohëzgjatja e trajtimit – Faktorët që ndikjnë në jashtëqitjen e tij nëpërmjet veshkave
– Shenjat/simptomat • Sasia e barit që arrin në urinë pakësohet në rast se ritmi i
filtrimit glomerular (GFR) pakësohet
– Vendi i infeksionit
• Sekretimi tubular aktiv i antibakterialit
– I pa komplikuar ose i komplikuar • Filtrimi varet nga përmasa e molekulës dhe shkalla e lidhjes me
– Ndjeshmëria ndaj antibakterialëve proteinat plazmatike të antibakterialit
– Potenciali për efekte të padëshiruara • Sulfonamidet, tetraciklinat, aminoglikozidet kalojnë në urinë
– Kosto nëpërmjet filtrimit glomerular
• Vlerësimi pas trajtimit • Shumica e β-laktamikëve/kinoloneve filtrohen dhe
sekretohen aktivisht në urinë duke arritur përqendrime të
55
55
larta pavarësisht lidhjes me proteinat plazmatike apo GFR56 56
Manaxhimi i rastit Manaxhimi i rastit
• Çrrënjosja e baktereve urinare lidhet me • Terapitë jo specifike në trajtimin dhe parandalimin e
ndjeshmërinë e mikroorganizmit dhe përqendrimet ITU
urinare që arrin antibakteriali – Shtimi i marrjes së lëngjeve: pakëson përqendrimin e
• Shumica e testeve të ndjeshmërisë realizohen me baktereve dhe shton eliminimin e urinës së infektuar
përqendrime qe mund të arrihen realisht në gjak duke shtuar jashtëqitjen e saj
– Korrelim jo i mirë ndërmjet përqendrimit të • Faktor kritik: vëllimi rezidual pas zbrazjes së urinës
antibakterialit në gjak dhe çrrënjosjes së baktereve • Edhe 10 mL urinë reziduale mund të ndikojnë në
nga urina mënyrë sinjifikative në çrrënjosjen e infeksionit
– Përqendrimet plazmatike të përshtatshmë janë kritike – Shtimi i diurezës mund të favorizojë infeksionin pasi
në trajtimin e pacientëvë në gjendje të rëndë me hollon dhe pakëson cilësitë normale antibakteriale të
bakteremi dhe absces renal urinës
57 58
57 58
Manaxhimi i rastit Probleme klinike

• Acidifimi i urinës me barna sistemikë nuk është i • Roli i trajtimeve alternative, jo antibakteriale, si lëngu
këshilluar i boronicës dhe estrogjenët në trajtimin/parandalimin
• Përdorimi i probiotikëve që përmbajnë Lactobacillus e ITU diskutohet prej shumë kohësh
– Mund të ndihmojnë në parandalimin e ITU tek gratë • Përfitimet klinike të përdorimit të lëngut të boronicës
– Ul pH vaginal i cili pakëson kolonizimin nga E. coli në gratë e rritura seksualisht aktive me ITU
• Terapia zëvendësuese lokale me estrogjenë mund të rekurrente
ndihmojnë në parandalimin e ITU rekurrente tek gratë – Rezultatet e studimeve të ndryshme
në postmenopauzë – Janë testuar shumë produkte të boronicës
– pakëson Lactobacillusvaginal – Evidenca është jo konkluzive
– pakëson pH dhe kolonizimin nga E. coli
59 60
Probleme klinike Trajtimi farmakologjik
• Gratë në postmenopauzë që përdorin lokalisht
kremëra vaginalë me estrogjenë kanë më pak ITU • Antibakteriali ideal
– Tolerohet mirë
– Përthithet mirë
• Nevojiten studime të mëtejshme për efikasitetin e
lëngut të boronicës dhe terapinë zëvendësuese me – Arrin përqendrime të larta në urinë
estrogjenë – Spektri antibakterial mbulon patogjenin e
diagnostikuar ose të dyshuar
61 62
62
Trajtimi ambulator antibakterial në Trajtimi ambulator antibakterial në

ITU të poshtëm në të rritur ITU të poshtëm në të rritur
Indikimet Antibakteriali Dozaa Intervali Kohëzgjatja
administrimit Indikimet Antibakteriali Dozaa Intervali Kohëzgjatja
Infeksionet e traktit Trimetoprimë- 2 x 960 mg Dozë e vetme 1 ditë administrimit
urinar të poshtëm sulfametoksazol Infeksionet e Trimetoprimë- 960 mg Dy herë në ditë 7–10 ditë
traktit urinar të sulfametoksazol
të pa komplikuara 960 mg Dy herë në ditë 3 ditë poshtëm të Trimetoprim 100 mg Dy herë në ditë 7–10 ditë
Ciprofloksacin 250 mg Dy herë në ditë 3 ditë kompliuara
Norfloksacin 400 mg Dy herë në ditë 7–10 ditë
Norfloksacin 400 mg Dy herë në ditë 3 ditë Ciprofloksacin 250–500 mg Dy herë në ditë 7–10 ditë
Levofloksacin 250 mg Një herë në ditë 3 ditë Levofloksacin 250 mg Një herë në ditë 7–10 ditë
Amoksicilin 6 x 500 mg Dozë e vetme 1 ditë Amoksicilin- 500 mg Çdo 8 orë 7–10 ditë
500 mg Dy herë në ditë 3 ditë klavulanat
Amoksicilin- 500 mg Çdo 8 orë 3 ditë Infeksionet Nitrofurantoin 50 mg Një herë në ditë 6 muaj
klavulanat rekurrente Trimetoprim 100 mg Një herë në ditë 6 muaj
Trimetoprim 100 mg Dy herë në ditë 3 ditë Trimetoprimë- 240 mg Një herë në ditë 6 muaj
Nitrofurantoin 100 mg Çdo 6 orë 3 ditë sulfametoksazol
Fosfomicin 3g Dozë e vetme 1 ditë a Intervali i dozimit kur funksioni renal është normal
a Intervali i dozimit kur funksioni renal është normal

63 64
63 64
Outpatient Antimicrobial Therapy for Shkalla e rekomandimit
Loëer Tract Infections in Adults
• Shkalla e rekomandimit:
Indikimet Antibakteriali Dozaa Intervali Kohëzgjatja
administrimit – A, evidencë e mirë në favor
Sindromë uretrale Trimetoprimë- 1 DS tablet Dy herë në ditë 3 ditë
akute sulfametoksazol
– B, evidencë e mesme në favor
Dështim Azitromicinë 1g Dozë e vetme – C, pak evidencë në favor ose kundër
i trimetoprimë- Doksiciklinë 100 mg Dy herë në ditë 7 ditë
sulfametoksazolit – D, evidencë e mesme kundër
Pielonefriti akut Trimetoprimë- 1 DS tablet Dy herë në ditë 14 ditë
sulfametoksazol – E, evidencë e mirë kundër
Ciprofloksacin 500 mg Dy herë në ditë 14 ditë • Cilësia e evidencës:
Levofloksacin 250 mg Një herë në ditë 14 ditë
– I, të paktën një studim i randomizuar, i kontrolluar
Amoksicilin- 500 mg Çdo 8 orë 14 ditë
klavulanat – II, një studim klinik i dizenjuar mirë
a Intervali i dozimit kur funksioni renal është normal
– III, evidencë nga opinionet, përvoja klinike dhe grupet
e ekspertëve
65 66
65 66
Komente Trajtimi empirik i ITU

Diagnoza Patogjenët Trajtimi i rekomanduar Komente
Pielonefriti akut
Diagnoza Patogjenët Trajtimi i rekomanduar Komente I pa komplikuar E. coli 1. Quinolone x 14 ditë (A, II) Mund të trajtohet
2. Trimetoprimë-sulfametoksazol ambulatorisht
Cistit akut i pa Escherichia coli 1. Trimetoprimë- Trajtimi afatshkurtër më
komplikuar sulfametoksazol x 3 ditë (A, I) efikas se trajtimi vetëm (nqs është i ndjeshëm) x 14 ditë (B,
me një dozë II)
Staphylococcus 2. Fluorokinolone x 3 ditë (A, II) Në trajtimin e cistit akut Baktere Gram- 1. Amoksicilinë ose amoksicilinë -
saprophyticus β-laktamikët nuk janë positive acid klavulanik x 14 ditë (B, III)
3. Nitrofurantionë x 7 ditës (B, I) aq efikasë sa I komplikuar E. coli 1. Kinolone x 14 ditë (B, III) Kohëzgjatja e tarjtimit
trimetoprimë- IV varet nga ashpësia
sulfametoksazoli ose e sëmundjes; terapia
4. β-laktamikë x 3 ditë (E, III)
fluorokinolonet përcaktohet nga
urokultura
Shtatzënia Si më lart 1. Amoksicilinë -acid klavulanik x 7 Të shmanget
Proteus 2. Penicilina me spektër të gjerë Pjesa e mbetur e 14
ditë përrdorimi i
mirabilis plus aminoglikozidë (B, III) ditëve vazhdon me
2. Cefalosporinë x 7 ditë Trimetoprimë-
Klebisella trajtim nga goja
sulfametoksazol gjatë
3. Trimetoprimë- trimestrit të tretë pneumoniae
sulfametoksazol x 7 ditë Pseudomonas
aeruginosa
Enterococcus
faecalis
67 68
67 68
Trajtimi empirik i prostatitit Trajtimi farmakologjik
• Kategorizimi i tipit të infeksionit
Diagnoza Patogjenët Trajtimi i rekomanduar Komente – Cistit akut i pa komplikuar
Prostatiti E. coli 1. Trimetoprimë- Prostati akut mund të ketë
sulfametoksazol x 4–6 javë nevojë fillimisht për trajtim – Abakteriuri simptomatike
IV – Bakteriuri asimptomatike
K. pneumoniae 2. Kinolone x 4–6 javë Prostatit kronik mund të
Proteus spp.
kërkojë trajtim të zgjatur – ITU të komplikuara
ose ndërhyrje kirurgjikale
P. aeruginosa – Infeksion rekurrent
– Prostatiti
• Përzgjedhja e antibakterialit mbështet në profilin
rajonal të rezistencës mikrobike dhe në ekspozimin
kohët e fundit të pacientit ndaj antibakterialëve
69 70
69 70
Trajtimi farmakologjik Cistiti akut i pa komplikuar

• Rezistencë në rritje e E. coli dhe patogjenëve të tjerë • Forma më e zakonshme e ITU
– Rezistenca deri në 30% për amoksicilinën dhe – Tipik për gratë në moshën që lindin fëmijë
cefalosporinat – Shpesh i lidhur me aktivitetin seksual
– Shumica e shtameve të E. coli janë të ndjeshëm ndaj
• Predominon E. coli
trimetoprimë-sulfametoksazolit
• Përdorimi aktual ose i para pak kohëve faktori kryesor i • Shkaktërë të tjerë: S. saprophyticus, K.
rrezikut për shfaqjen e rezistencës tek E. coli pneumoniae, Proteus mirabilis
• Nuk duhet të jetë zgjedhje e parë në ato zona ku • Shumë klinicistë përkrahin trajtimin kosto-efektiv
rezistenca është e lartë management
– Rezistenca ndaj fluorokinoloneve është në rritje; – Analizë urine
shumë shtame janë rezistentë ndaj shumë
– Terapi empirike pa urokulturë
antibakterialëve
71 72
72
Manaxhimi i ITU në gratë Manaxhimi i ITU në gratë
See next slide
73 74
Cistiti akut i pa komplikuar Probleme klinike

• Qëllimi i trajtimit
– Çrrënjosja e mikroorganizmit shkaktar
– Pakësimi i mundësisë së rekurrencës • Trajtimi vetëm me një dozë përdoret gjerësisht
• Trajtimi konvencional: një antibakterial i dhënë nga – Mund të shoqërohet me një përqindje më të ulët
kurimi dhe shtim të përqindjes së rekurrencës
goja për 7 deri 14 ditë
• Më efikasët si terapi me një dozë të vetmë janë
• Trajtimi afatshkurtër (3 ditë) gjithashtu efektiv
trimetoprimë-sulfametoksazoli dhe fluorokinolonet
• Avantazhet e trajtimit afatshkurtër
– Jo të gjithë antibakterialët janë efektivë si terapi me
– Komplianca ndaj trajtimit më e mirë një dozë të vetme
– Më pak efekte të padëshiruara
– Kosto më e ulët
– Mundësia e shfaqjes së rezistencës më e vogël 75 76
75
Probleme klinike Abakteriuria simptomatike
• Abakteriuria simptomatike: sindromi uretral akut
– Femrat paraqesin dizuria dhe piuri
• E. coli shkaktare të ITU të fituar në komunitet
– Urokultura < 105 baktere/mL urinë
shfaqin rezistencë në rritje
– >50% e rasteve me ankesa për dizuri
ndaj ampicilinës, amoksicilinës, sulfonamideve
• β-laktamikët oralë eliminohen shpejt • Shumica e pacientëve me piuri kanë infeksione që
kërkojnë trajtim
– Nuk arrijnë përqendrime të larta në indin renal
krahasuar me trimetoprimë-sulfametoksazolin • Trimetoprimë-sulfametoksazoli, i dhënë si dozë e
– Tregohen më pak efikasë në çrrënjosjen e vetme ose trajtim afatshkurtër tregohet efikas
uropatogjenëve të strehuar në vaginë dhe traktin – Për shumicën e pacientëve nuk është i nevojshëm një
gastrointestinal trajtim i zgjatur
– Në rast se trajtimi afatshkurtër nuk është efikas duhet
77 të merret urokultura 78
78
Abakteriuria simptomatike Abakteriuria simptomatike

• Shkaqet më të mundshme: prania e një numri të
• Në kushtet e një marrdhënie seksuale: të merret në
vogël bakteresh koliforme
konsideratë trajtimi për C. trachomatis
– E. coli
– 1 g azitromcinë
– Staphylococcus spp.
– Doksiciklinë 100 mg, 2 herë në ditë, për 7 ditë
– Chlamydia trachomatis
– Shpesh i nevojshëm trajtimi i partnerit seksual
• Shkaqe të tjera
– Neisseria gonorrhoeae
– Gardnerella vaginalis
– Ureaplasma urealyticum
79 80
79 80
Bakteriuria asimptomatike Bakteriuria asimptomatike
• 2 kultura urinare të njëpasnjëshme me > 10 5 • Manaxhimi varet nga mosha dhe nga fakti në se
organizma/mL me të njëjtin mikroorganizëm por pa pacietja është shtatzënë
simptoma • Fëmijët
• Shumica e pacientëve të moshuar ose gra – Janë më shumë të rrezikuar për fibrozë renale ose
shtatzëna dëmtime afatgjata të veshkave
• Në mënyrë tipike pacientët i përgjigjen trajtimit, – Trajtimi bëhet njëlloj si për infeksionin simptomatik
relapset dhe reinfektimet janë të zakonshme – Rreziku më i madh për dëmtim të veshkave moshat <
• Bakteriuria asimptomatike kronike e vështirë për tu 5 years
çrrënjosur
81 82
81 82
Bakteriuria asimptomatike ITU në shtatzëni

• Trajtimi i grave shtatzëna kontradiktor; trajtimi ka • Ndryshimet fiziologjike në tarktin urinar ndryshojnë
pak efekt në ecurinë natyrale të infeksionit edhe prevalencën e ITU dhe pielonefritit
• Çështje të pazgjidhura – ureterët dhe pelvisi renal pësojnë zgjerim të theksuar
– Ndikimi i çrrënjosjes së bakteriurisë në mbijetesë? – pakësohet peristaltika e ureterëve
– Kosto-efikasiteti dhe raporti rrezik-përfitim i terapisë? – pakësohet tonusi i fshikës së urinës
– Efekti mbi morbiditetin? – stazë urinare dhe pakësim i mbrojtjes kundër refluksit
të urinës në veshka
– shtim i amino acideve, vitaminave, dhe lëndëve
ushqyese favorizon rritjen bakteriale në urinë
83 84
83
ITU në shtatzëni ITU në shtatzëni
• Sulfonamidet, amoksicilina, amoksicilin-
• Bakteriuria asimptomatike vërehet në 4% deri 7% të klavulanati, cefaleksina, nitrofurantoina janë efektive
grave shtatzëna në 70% deri 80% të pacienteve
– 20% deri 40% zhvillojnë pielonefrit akut simptomatik • Tetraciklinat duhet të shmangen për shkak të
– në rast se nuk trajtohet mund të shkaktojë lindje efekteve teratogjene
premature, fëmijë me peshë trupore të vogël ose
• Sulfonamidet nuk duhet të përdoren gjatë trimestrit të
vdekje të fëmijës
tretë: rreziku për kernicterus dhe hiperbilirubinemi
• Bakteriuria sinjifikative edhe kur është asimtomatike
• Fluorokinolonet duhet të shmangen për shkak të
duhet të trajtohet për 7 ditë.
dëmtimit të indit kockor dhe zhvillimit të kockës
• Kultura e urinës përsëritet 1 - 2 javë pas përfundimit
të trajtimit dhe pastaj çdo muaj.
85 86
Infeksionet rekurrente Infeksionet rekurrente

• 80% janë reinfeksione • Infeksionet rekurrente lidhen me aktivitetin seksual
dhe përdorimin e diafragmës ose spermicideve
– organizëm i ndryshëm nga ai i infeksionit të
mëparshëm • Një opcion terapeutik: vetë përdorimi, pas
– Më të zakonshme në gra marrdhënies seksuale, i trajtimit parandalues të
• ~20% e grave me cistit
vazhdueshëm me doza të vogla
• 2 grupe reinfeksionesh • Infeksionet jo të zakonshme (< 3/vit)
– < 2 ose 3 episode/vit – çdo episod trajtohet si infeksion i veçantë
– Infeksione më të shpeshta – shumë gra vetë trajtohen me sukses me një terapi
• Trajtimi varet nga afatshkurtër sapo fillojnë simptomat
– faktorët predispozues • Infeksionet më të zakonshme, simptomatike, pa
– numri i episodeve/vit shkak favorizues të dukshëm kërkojnë profilaksi
– preferenca e pacientit afatgjatë.
87 88
• Përpara fillimit të profilaksisë bëhet trajtimi • Reinfeksionet simptomatike të shoqëruara me
konvencional marrdhenien seksuale
– trimetoprimë-sulfametoksazol ½ single-strength tablet
– urino pas marrdhënies
– trimetoprimë 100 mg ditë
– Përdorim profilaktik i një doze të vetmë trimetoprimë-
– levofloksacinë 500 mg ditë sulfametoksazol pas marrdhënies
– nitrofurantoinë 50 -100 mg ditë • Infeksionet rekurrente në gratë në postmenopauzë
• Trajtimi me dozë të plotë i panevojshëm; dozat mund të – mungesa e estrogjenëve ndryshon florën bakteriale
merren një herë në ditë vaginale; shtohet kolonizimi nga E. coli uropatogjene
• Trajtimi vazhdon 6 muaj ndërkohë qe urokultura – Përdorimi lokal i kremrave me estrogjen cream pakëson
përsëritet çdo muaj incidencën e infeksionit
• Në rast se shfaqen simptomat bëhet trajtimi me ciklin e
plotë dhe rifillohet trajtimi profilaktik 89 90

• 20% janë relapse
– infeksion me të njëjtin organizëm pas trajtimit të ITU • Në gratë që bëjnë relaps pas trajtimit afat-shkurtër
– Zakonisht është tregues i prekjes renale, anomalive jepet trajtim për 2 javë
strukturale, prostatitit kronik bakterial • Vazhdohet me trajtim edhe 2 deri 4 javë të tjera në
• Në kushtët e mungesës së anomalive strukturale, pacientet që bëjnë relaps pas trajtimit 2 javor
relapse shpesh lidhet me infeksionin renal • Në qoftë se pas 6 javësh trajtim vërehet përsëri
• Nevojitet trajtim afatgjatë relaps, nevojitet një vlerësim urologjik i kujdeshëm
• Relapsi tek meshkujt tregon praninë e prostatitit dhe korrigjimi i lezioneve të mundshme obstruktive
bakterial – kur është e pamundur, trajtimi duhet të vazhdohet > 6
– Shkaku më i zakonshmëm i bakteriurisë persistente muaj
– trimetoprimë-sulfametoksazolo ose fluorokinolonet – të rriturit asimptomatikë pa të dhëna për obstruksion
tregohen efikasë urinar nuk duhet të marrin trajtim afatgjatë.
91 92
C’eshte DM Tip 2?
Perkufizimi i OBSH dhe IDF:
 “Nje gjendje qe karakterizohet nga nivelet e
Algoritmet e trajtimit te larta te glukozes ne gjak dhe con ne rritje te
riskut per demtime mikrovaskulare”
Diabet Mellitus tip 2
Perkufizimi i ADA:
 T2DM eshte nje semundje metabolike e
Dr. Renta Sanxhaku karakterizuar nga hiperglicemia, rezultat i
kombinimit te rezistences insulinike dhe pergjigjjes
se pamjaftueshme sekretore te insulines
93 94
Kriteret e diagnostikimit te Diabetit

Prediabeti:: IFG, IGT, rritje HbA1C
Prediabeti
Mellitus
HbA1C ≥6.5% FPG 100–125 mg/dL (5.6–6.9 mmol/L): IFG

OR OR
Fasting plasma glucose (FPG)
≥126 mg/dL (7.0 mmol/L) 2-h plasma glucose in the 75-g OGTT
OR 140–199 mg/dL (7.8–11.0 mmol/L): IGT
2-h plasma glucose ≥200 mg/dL OR
(11.1 mmol/L) during an OGTT
OR
HbA1C 5.7–6.4%
A random plasma glucose ≥200 mg/dL (11.1 mmol/L)
95 96
97 98
NDRYSHIMI I FUNKSIONIT TE QELIZAVE BETA NE KOHE

(UKPDS)
99 100
Cfare duhet marre ne konsiderate ne PRIORITETET NE MENAXHIMIN E DM
trajtimin e DM tip 2? TIP 2
1. Personat me DM tip 2 perbejne nje grup heterogjen-  Normalizimi i simptomave te hiperglicemise
nevojitet trajtim i personalizuar.
2. Me kohe zgjatjen e Diabetit kemi ulje progresive te  Reduktimi i komplikacioneve akute

funksionit sekretues te qelizave beta – kontrolli glicemik
perkeqesohet.
 Pakesimi i episodeve te hipoglicemise
3. Trajtimi ne dinamike- kerkesat terapeutike rriten me
kohezgjatjen e semundjes.
 Ulja e rrezikut te komplikacioneve kronike
4. Numri i preparateve antidiabetike gjithnje ne rritje.
101 102
Targetet per personat adulte me Diabet

Plani i trajtimit te DM tip 2
1. Percaktimi i targeteve • HbA1C <7.0%*
2. Trajtimi i vazhdueshem dhe i personalizuar

• Glicemi preprandiale 70–130 mg/dL*
3. Diete e balancuar, kontrolli i peshes, aktiviteti fizik kapilare (3.9–7.2 mmol/L)
4. Reduktimi i riskut kardiovaskular
( duhani, dislipidemia, hipertensioni arterial)
5. Edukimi mbi vet- kontrollin e glicemive dhe vet - • Piku i glicemive <180 mg/dL*
postprandiale kapilare† (<10.0 mmol/L)
mjekimin
6. Vleresimi i komplikacioneve kronike te diabetit *targete te individualizuara.
dhe trajtimi i tyre 103

†Glicemia pos prandiale e matur 1–2 h pas vaktit, zakonisht piku ne personat me diabet.
104
ADA. V. Diabetes Care. Diabetes Care 2013;36(suppl 1):S21; Table 9.
105 106
ALGORITMI I TRAJTIMIT TE DM tip 2
Hapi 1:
Ndryshim i stilit te jeteses
• Dieta
• Aktivitet fizik
• Kontrolli i peshes
107 108
Look AHEAD (Action for Health in Diabetes):
Efektet e ndryshimit ne stilin e jeteses Rekomandimet aktiviteti fizik (1)
• Ndryshimet intensive te stilit te jeteses 1. Te pakten 150 min/jave aktivitet
fizik aerobik me intensitet te
– Renie ne peshe mesatarisht 8.6% moderuar
– Reduktim i rendesishem i HBA1c 2. 50–70% e frekuences kardiake

maksimale
– Reduktimi i rrezikut kardiovaskular 220 – moshen (vite) = rrahje per min
3. te shperndare 3 dite ne jave, jo me

• Benefitet deri ne 4 vjet shume se dy dite pa aktivitet fizik.
109 110
Rekomandime Aktiviteti fizik(2) Rekomandime Aktiviteti fizik (3)

4. Ushtrime te rezistences
6. Ne diabetiket me semundje kardiake apo komplikacione
– te pakten 2 here/jave dhe mikrovaskulare qe kerkojne aktivitet shtese pervec ecjes
mundesisht 3 here/jave vec
duhet kryer EKG, prove eforti)
ushtrimeve aerobike
5. Kujdes:
7. Diabetiket nen sekretues te insulines (sulfanilure ose glinide)
Ushtrimet izometrike si ngritja e
duhet te marrin ushqimin shtese ose reduktimin e dozave te
peshave
medikamentit.
-rritin TA,
- rrezikun e hemorragjise vitreale
8. Personat nen insulinoterapi duhet te ndergjegjesohen per
- aksidentet kardiovaskulare efektet e aktivitetit fizik vecanerisht mbi hipoglicemite.
111 112
Rekomandime: Dieta Rekomandime:Dieta
1. Personat obeze me diabet – diete te
balancuar hipokalorike me qellim 4. Personat me diabet tip 2 duhet te kene nje rregull ne kohen
reduktimin e peshes. dhe shperndarjen e vakteve per te optimalizuar kontrollin e
glicemik.
2. Ne adultet me diabet shperndarja e
makronutrienteve ne % kalorazhit ditor
45% deri 60% karbohidrate,
5. Zgjedhja e ushqimeve me indeks glicemik te ulet permireson
15% deri 20% proteina kontrollin e glicemive.
20% deri 35% yndyrna
duke lejuar keshtu individualizimin e dietes 6. Personat ne insulinoterapi ose sekretagoge te insulines
sipas preferencave dhe qellimit te trajtimit
duhen informuar per rrezikun e hipoglicemive nga marrja e
alkoolit dhe duhen keshilluar per te ndermarre veprime
3. Nuk duhet te konsumojne me shume
se 7% te kalorazhit ditor yndyrna te saturuara
parandaluese si konsumi i karbohidrateve ose rregullimi i
duhet te kufizojne ne minimum marrjen e dozave te insulines.
acideve yndyrore trans .
113 114
Alternativat e trajtimit medikamentoz

HAPI 2: Medikamentet
te DM tip 2
• Nese targeti (HBA1c <7%) nuk arrihet pas 2-3 muaj  Metformina
ndryshimi te stilit te jeteses nevojitet shtimi i  Tiazoldinedionet
medikamenteve antidiabetike  Sulfanilurete
 Glinides
• Debat mbi zgjedhjen e pare  GLP-1 agonistet
 DPP IV inhibitoret
• Ne pacientet me simptomatike te qarte, me nivele te  Alfa glucozidaze inhibitoret
larta te glicemise dhe HBA1C >9% kerkohen
preparate qe sigurojne ulje te rendesishme dhe te  SGLT2 inhibitoret
shpejte te glicemive ( insulina).  Amilinat
115
 Insulina 116
Mekanizmi i veprimit tё preparateve antidiabetikё
HEPARI
TRURI
Bllokuesit e receptorёve
IND MUSKUJ
LIVER kanabioidё
DHJAMOR
Exenatide
Pramlintide
PANKREAS
PRODHIMI I GLUKOZES
Biguanidet Kapja e glukozёs nga
(Tiazolidinedionet) indet
INSULINA Sekretimi/zёvendёsimi Tiazolidenedionet
Sulfoniluretё
Sulfoniluret ё (Biguanidet
Biguanidet))
Meglitinidet
TGI Exenatide
DPP4 Inhibitorё
Inhibitorёt STOMAKU
ABSORBIMI I Insulina VONIMI I ZBRAZJES
GLUKOZES Exenatide,
Pramlintide
alpha-glucosidase inhibitorёt
117 118
Adapted from Sonnenberg and Kotchen. Curr Opin Nephrol Hypertens 1998;7(5):551–5
Reduktimi i HbA1C
Medikamenti Rruga Reduktimi i A1c
Metformin Orale 1.5
Sulfonylureas Orale 1.5
Alpha-glucosidase Orale 0.5-0.8
inhibitors
Thiazolidinediones Orale 0.8-1.0
Glinides Orale 0.5-1.5
DPP- IV inhibitors Orale 0.5-0.9
Insulin Parenterale >2.5
Amylin analogs Parenterale 0.6
GLP-1 analogs parenterale 0.6
SGLT inhibitors Orale 05-0.7 119 120
Metformina si zgjedhje e pare
• Nese nuk eshte e kunderindikuar metformina

duhet te jete zgjedhja e pare
• Efekti ne uljen e glicemise

• Eksperience e gjate ne perdorim
( 50 vjet) 100 milion persona/vit
• Rrezik i paperfillshem per hipoglicemi
• Mos shtim ne peshe
• Perfitimet kardiovaskulare
121 122
Disavantazhet e metformines Deshtimi i monoterapise ne pacientet mbipeshe me

diabet: UKPDS
Perqindja e pacienteve me A1c <7% nen monoterapi

 Efektet anesore ne TGI 3 vite 6 vite 9 vite
 Kunderindikacionet( insuficience hepatike, Dieta 23 12 11

renale etj)
Sulfanilurete 45 28 21
 Deshtimi i monoterapise
Metformina 44 34 13
123 124
Turner RC et al. UKPDS 49. JAMA. 1999;281:2005-2012

Terapia e kombinuar Cfare duhet marre ne konsiderate ne
(2 preparate antidiabetike)
zgjedhjen e dyte?
Nese brenda 2-3 muajsh nuk arrihet targeti-
Karakteristika te pacientit Karakteristika te
HbA1c < 7 % konsiderohet shtimi i nje
medikamentit
preparati te dyte.
Shkalla e hiperglicemise Efikasiteti dhe kohezgjatja mbi
kontrollin glicemik
 Sekretues te Insulines (sulfanilure, glinide) Rreziku per hipoglicemi Rreziku i hipoglicemise
 Frenuesit e DPP-IV Obez apo jo Efekti mbi peshen
 GLP1 agonist Semundje te tjera (renale, Efekti mbi riskun kardiovaskular
 Frenuesit e alfa glukozidazes kardiake, hepatike)
Komplianca dhe preferenca Kunderindikacionet
 Thiazolidinediones TZD
ndaj mjekimit
 Insulino terapia
Kostoja dhe mundesia e
125
marrjes 126
Zgjedhja e dyte: Sulfanilurete

• Kosto e ulet
• Kontroll i shpejte i glicemive
• Ulje te shpejte te HbA1c
• Pervoja e gjate
• Disavantazhet:
• Hipoglicemia
• Shtim ne peshe
• Renie me e shpejte e funksionit sekretues te qelizave beta
• HbA1c e ulet jo e qendrushme
• Komplianca ( disa prej tyre me teper se 1 here ne dite)
127 128
Glinidet
• Alternative e insulino sekretuesve
• Ulin me pak HbA1C

• Me pak hipoglicemi se Sulfanilurete- kohe e
shkurter veprimi (2-3 ore)
• Administrimi me vaktet
• Te personat me glicemi te larta postprandiale
129 130
GLP-1 Agonistet Fiziologjia e inkretinave
• Rrisin sekretimin e insulines

• Ulin sekretimin e glukagonit
• Ngadalesojne zbrazjen gastrike
• Risk i ulet per hypoglicemi
• Renie ne peshe
• Ulje e glicemive postprandiale
• Perfitime Kardiovaskulare
GI=gastrointestinal; GLP-1=glucagon-like peptide-1.

131 132
Gallwitz B. Pediatric Nephrol 2010; 25:1207-1217. 40
Bllokimi DPP-4 permireson Aktivitetin e Inkretinave dhe
Pervoja klinike me inhibitoret e DPP-IV rregullon Raportin Insulin:Glucagon ne T2DM
• Efektive per terapi dyshe apo treshe dhe T2DM

Insulin
kombinim me insulinen Pergjigjja e

Further impaired
inkretin islet function
Hiperglicemia
Glucose zvogelohet
• Efekte anesore te pakta

Glucagon
• Neutrale ne lidhje me peshen
DPP-4 inhibitor
• Nuk shkakton hipoglicemi ne kombinime me Insulin
metformin ose glitazon Zgjatet

aktiviteti i Improved islet Kontroll glicemik
Inkretinave function i permiresuar
• E sigurt dhe efektive ne personat e moshuar
Glucose
Glucagon
133 134
42
TZD
Disavantazhet e inkretinave • Permiresojne rezistencen insulinike
• Efekti <- SU / metforminen
• Kosto e larte • Kontrolli i glicemive per nje kohe me te gjate
• Administrim parenteral (GLP1 analoget) • Efekte te mira ne sindromen metabolike dhe
• Pankreatit Akut? personat obeze
• Efekte anesore TGI: nauze, te vjella, diarre. • Disavantazhet
• Studimet – nuk kane efekte CV por as perfitime • Efekti ne 6-12 jave
(evidenca te pamjaftueshme) • Edema / IKK
• Rritje e Fc • RendimiI insuficiences kardiake- kombinim me insulinen
• Fraktura te kockave
• Krahasime me preparatet e tjera te • Infarkt Miokardi me roziglitazone
pamjaftueshme • Ca vezikes urinare me pioglitazone
135 136
Frenuesit e SGLT2
(sodium glukoze transport)
• Bllokojne reabsorbimin e glukozes nga veshkat
• Rrisin glukozurine
• Nuk kane risk per hypoglicemi
• Renie ne peshe
• Ulje TA
• Mundesi kombinimi me preparate te
tjera/insuline
• Ulje e mortalitetit ne paciente me semundje
kardiovaskulare (EMPA-REG OUTCOME)
137 138
Mekanizmi veprimit SGLT2 Disavantazhet e SGLT2

• Infeksione te traktit genitourinar
• Poliuri
• Hypotension arterial
• Rritje e vlerave te LDL-CHOL
• Rritje e kreatinines
• Kosto e larte
139 140
Inhibitoret e α-glukosidazes Deshtimi i terapise se kombinuar
(2 preparate)
• Ulin absorbimin intestinal te glukozes Medikament i trete?
• Ndikojne tek ulja e glicemive postprandiale

Insulino Terapia
 Efikasitet i larte ne uljen e HbA1C
• Ndikim i moderuar tek HbA1C
 Ulje riskut per demtime mikrovaskulare
(UKPDS)
• Efekte anesore TGI: diarre, meteorizem
141 142
Mjekimi me insuline
Fillimi i Insulinoterapise
• Ne momentin e diagnozes te individet me hiperglicemi te
shprehur, simptoma, HBA1C te larte > 9%
• Perkohesisht gjate:
• - shtatzanise
• - nderhyrjeve kirurgjikale
• - infarkt miokardi
• - patologji akute qe kerkojne hospitalizim
• - kortizonike me doza te larta etj
• Pas deshtimit te preparateve antidiabetike per te arritur
targetin HbA1c < 7%
143 144
Insulinoterapia Intensifikimi i insulinoterapise
Hapi 1
Natyra progresive e diabetit tip 2 kerkon:
• Kombinimi me antidiabetiket orale –NPH ose insulin
veprim te gjate bazale ( glargin, detemir).
• Rritje te dozave te insulinave bazale (veprim
• Insulin plus metformin rritje ne peshe me pak se intermediar/te zgjatur)
insulin plus sulfanilure apo 2 injeksione insuline
/dite
• Shtimi i insulinave bolus (me veprim te shkurter ose
analogeve me veprim te shpejte)
• DPP4 dhe GLP1 efektive ne uljen e glicemive gjate
kombinimit me insuline
• Nderprerje te sekretagove sulfanilure/glinide
145 146
Insulinoterapia e hershme? Disavantazhet e insulinoterapise

• Studime mbi terapine intensive me insuline Risk i larte per hypoglicemi
( basal-bolus ose pompat e insulines) ne Shtim ne peshe
momentin e diagnozes ne fazen e hershme te Efekte mitogjenike
semundjes 2-3 jave rezulton ne remision te
diabetit dhe kontroll te glicemive vetem Refuzimi nga pacienti
permes modifikimit te stilit te jeteses Administrim paraenteral sc
Toxicitet pulmonar (insulinat inhalatore)
147 148
149 150
151 152
Algoritmi i Mjekimit te Diabetit Mellitus Tip 2
STILI I JETESES (dieta, aktiviteti fizik, kontrolli i peshes)
HbA1C 6.5 - 7.5% HbA1c > 9%

HbA1c 7.6 - 9% simptoma te hiperglicemise,
dekompensim metabolik
Metformin
HbA1c > 7%
2-3
muaj FALEMINDERIT!
HbA1C < 7 % Terapi e kombinuar 2 preparate
METFORMIN + Insulino sekretues
ose
Metformin + Incretin Frenues Insulino – terapi +/-
DPP- 4
metformin
Metformin 2-3 muaj Bazale + Bolus
HbA1c > 7 % 2-3 muaj
HbA1C < 7 %
Insulino - terapi
Bazale ose Pre-mikst HbA1c <1537% 154
FARMAKOVIGJILENCA, PËRKUFIZIMI DHE HISTORIKU
1.1 PËRKUFIZIMI
Sipas WHO dhe EMA, farmakovigjilenca njihet si shkenca që merret me detektimin,

vlerësimin, analizimin dhe sinjalizimin e çdo efekti të padëshiruar / anësor apo
problematikave të tjera të lidhura me barin.
Nëse i referohemi Ligjit Nr. 105/2014 “Për barnat dhe shërbimin farmaceutik” në Republikën
e Shqipërisë, farmakovigjilenca është shkenca dhe veprimtaria që merret me zbulimin,
evidentimin dhe vlerësimin e efekteve të padëshiruara dhe/ose të dëmshme të barnave, për
parandalimin e mundshëm të tyre, si dhe me çdo problem që lidhet me sigurinë dhe
efikasitetin e barnave.
Shoqata Ndërkombëtare e Farmakovigjilencës (ISOP) e ka përcaktuar farmakovigjilencën në

lidhje me parandalimin e ADR-ve dhe të gjitha problemeve lidhur me barnat. Një ADR, sipas
Organizatës Botërore të Shëndetësisë është "një përgjigje e dëmshme dhe e paqëllimtë ndaj
një medikamenti, që ndodh në doza të përdorura për profilaksi, diagnozë, ose terapi të
sëmundjes, ose për modifikimin e funksionit fiziologjik".
1.2 HISTORIKU I FARMAKOVIGJILENCËS
1.2.1 Historiku i Farmakovigjilencës në botë

Rrënjët e shkencës që quhet farmakovigjilencë mund të gjurmohen qysh në fillimet e
njerëzimit, ku barërat shfaqnin efekte të ndryshme në shëndetin e njeriut.
Në vitin 1961, talidomidi, një bar hipnotik, u përdor për të ndaluar të vjellat në gratë
shtatzëna. Kështu, në vitet 60’ bota u përball me tragjedinë e talidomidit. Ai shkaktoi një
efekt të padëshiruar: lindjen e foshnjave me malformacion (keqformim) të gjymtyrëve. Kjo
përbën një prej historive më të zeza në fushën e farmaceutikës.
Fillesat e Farmakovigjilencës si shkencë nisin mbi pesëdhjetë vjet më parë.

Në vitin 1963 u mblodh Asambleja Botërore e Shëndetit dhe Rezoluta 16.63 citonte: “Ftohen
vendet anëtare që të organizojnë një kërkim dhe mbledhje sistematike të informacioneve mbi
efektet e padëshiruara dhe serioze të barnave, gjatë zhvillimit të tyre, por sidomos prej
momentit që bari nis të përdoret nga popullata”.
Në vitin 1968, nisi një program në këtë drejtim, në formën e një projekti pilot në 10 shtete:
Austri, Kanada, Suedi, Republika Çeke, Çekosllovaki, Republika Federale Gjermane, Irlandë,
Hollandë, Zelandë e Re, Shtetet e Bashkuara të Amerikës, Mbretëri e Bashkuar.
Në vitin 1975 u themelua Qendra Bashkëpunuese e OBSH-së për monitorimin ndërkombëtar
të barnave, Uppsala Monitoring Centre (UMC), ndërsa në vitin 1978 u themelua Qendra
bashkëpunuese e OBSH-së për Statistikën e Barnave dhe Metodologjinë.
Qendrat bashkëpunuese të OBSH-së janë institucione të tilla si institutet kërkimore, pjesë të
universiteteve ose akademive. Një qendër bashkëpunuese e OBSH-së (WHO Collaborating
Centre) është një institucion i caktuar nga Drejtori i Përgjithshëm i OBSH-së për të formuar
pjesë të një rrjeti bashkëpunues ndërkombëtar të ngritur nga OBSH-ja në mbështetje të
programit të saj në nivel të një vendi, ndërmjet vendeve, rajonal, ndër rajonal dhe global. Në
përputhje me politikën dhe strategjinë e bashkëpunimit teknik të OBSH-së, një qendër
bashkëpunuese e OBSH-së gjithashtu merr pjesë në forcimin e burimeve të vendit, për sa i
përket informacionit, shërbimeve, kërkimit dhe trajnimit, në mbështetje të zhvillimit
kombëtar të shëndetit. Aktualisht ka mbi 800 qendra bashkëpunuese të OBSH në mbi 80
Shtete Anëtare që punojnë me OBSH në fusha të tilla si kujdesi infermieror, shëndeti i punës,
sëmundjet ngjitëse, ushqimi, shëndeti mendor, sëmundjet kronike dhe teknologjitë
shëndetësore.
Në vitin 2007 u implementua sistemi: “Farmakovigjilenca pa kufij” (Pharmacovigilance

Sans Frontiers), me qëllim përmirësimin e farmakovigjilencës në kontinentin e Afrikës,
nëpërmjet zhvillimit të kapaciteteve të monitorimit të sigurisë së barnave.
Në vitin 2009, u themelua Qendra Bashkëpunuese e OBSH-së për trajnim dhe këshillim.
Në vitin 2011, u themelua Qendra Bashkëpunuese e OBSH-së për forcimin e praktikave të
farmakovigjilencës.
Në vitin 2011, u themelua Qendra Bashkëpunuese e OBSH-së për Farmakovigjilencën dhe
Edukimin lidhur me Raportimin nga Pacientët.
Sigurisht, për farmakovigjilencën përbëjnë interes edhe mjekimet bimore, tradicionale dhe
suplementet, produktet e gjakut, barnat biologjike, pajisjet mjekësore dhe vaksinat. Po ashtu,
me rëndësi janë edhe mjaft fusha të tjera që mbulojnë çështje, si barnat jashtë standardeve;
gabimet në mjekim; mungesën e efikasitetit; përdorimin e barnave për indikacione që nuk
janë të aprovuara dhe për të cilat nuk ka një bazë shkencore të arsyeshme; raportimet e
rasteve të helmimit akut ose kronik; vlerësimin shkakësor të vdekjeve të lidhura me
mjekimin; abuzimin dhe keqpërdorimin e barnave; ndërveprimet e padëshiruara të barnave
me mjekime të tjera, ushqime, pije ose lëndë kimike të ndryshme.
1.2.2 Historiku i Farmakovigjilencës në Shqipëri

Agjencia Kombëtare e Barnave dhe Pajisjeve Mjekësore (ish Qendra Kombëtare e Kontrollit
të Barnave-QKKB) është institucioni përgjegjës për kontrollin shtetëror të barnave që prej
vitit 1965. Gjatë viteve 2008-2009, ky institucion hodhi hapat e para për ngritjen e sistemit të
Farmakovigjilencës në vend. Më 3 qershor 2009, AKBPM-ja propozoi një ndryshim
strukturor, i cili u miratua nga Ministri i Shëndetësisë. Kështu, u kryen ndryshimet përkatëse
në strukturën institucionale, ku në sektorin e Informacionit dhe Marrëdhënieve me Jashtë u
shtua një specialist për farmakovigjilencën dhe sektori u emërtua si Sektori i Informacionit,
Farmakovigjilencës dhe Marrëdhënieve me Jashtë. Gjatë vitit 2010, është punuar për ngritjen
e sistemit në tërësi dhe për ndërmarrjen e ndryshimeve përkatëse ligjore.
Gjatë tremujorit të fundit të vitit 2010, Shqipëria u bë vend anëtar i asocijuar i “WHO
Programme for International Drug Monitoring” dhe rrjedhimisht edhe i UMC-së (Uppsala
Monitoring Centre), partner teknik i këtij programi.
Në ligjin Nr. 10 350, datë 11.11.2010, për disa shtesa dhe ndryshime në ligjin Nr. 9323, datë
25.11.2004 “Për barnat dhe shërbimin farmaceutik”, të ndryshuar janë bërë shtesa dhe
ndryshime me qëllim organizimin dhe funksionimin e Sistemit të Farmakovigjilencës. Me
urdhër të Ministrit të Shëndetësisë Nr. 51, datë 11.02.2011 “Mbi organizimin dhe
funksionimin e Farmakovigjilencës” u krijua Struktura e Farmakovigjilencës, e organizuar në
nivel sektori, pranë AKBPM- së.
1.3 Legjislacioni lidhur me Farmakovigjilencën
1.3.1 Ligji nr. 10350 datë 11.11.2010 “Për disa shtesa dhe ndryshime në ligjin nr. 9323,
datë 25.11.2004 “Për barnat dhe shërbimin farmaceutik”, të ndryshuar
Ligji nr. 10350 datë 11.11.2010 “Për disa shtesa dhe ndryshime në ligjin nr. 9323, datë
25.11.2004 “Për barnat dhe shërbimin farmaceutik”, të ndryshuar, prezantoi disa aspekte të
rëndësishme ligjore lidhur me Farmakovigjilencën35, bazuar në standardet evropiane.
Së pari, në nenin 3, që përmban përkufizimin e termave kryesore të ligjit u shtua pika 30, në
të cilën farmakovigjilenca përcaktohet si shkencë dhe veprimtari në lidhje jo vetëm me
evidentimin dhe vlerësimin e efekteve anësore ose të dëmshme të barnave, por edhe në lidhje
me parandalimin e çdo problemi të mundshëm të efikasitetit dhe sigurisë së përdorimit të
tyre. Një tjetër shtese në nenin 3 ishte pika 31, ku mbajtësi i autorizimit të tregtimit të barit
për përdorimin publik përcaktohet si një person juridik që është përgjegjës për cilësinë,
sigurinë dhe efektivitetin e barit. Gjithashtu, në kreun IV/1, neni 21/1 të ligjit nr. 9323, datë
25.11.2004 “Për barnat dhe shërbimin farmaceutik”, të ndryshuar përcaktohet mënyra e
organizimit të farmakovigjilencës. Qendra e Farmakovigjilencës është institucioni kryesor
përgjegjës për evidentimin dhe vlerësimin e efekteve anësore dhe të dëmshme të barnave,
organizimi dhe funksionimi i së cilës përcaktohet me vendim të Këshillit të Ministrave.
Gjithashtu, profesionistët e shëndetësisë dhe përdoruesit e barnave janë përgjegjës për
raportimin e këtyre efekteve të padëshiruara, si gjatë studimeve klinike me barnat ashtu edhe
gjatë praktikave konkrete tek Qendra e Farmakovigjilencës. Informacioni i raportuar mbetet
konfidencial deri në momentin kur qendra e vlerëson atë si objektiv dhe miraton publikimin e
tij. Ministri i Shëndetësisë miraton me urdhër rregulloren ku specifikohet mënyra e
raportimit, mbledhjes dhe vlerësimit të efekteve anësore dhe të dëmshme të barnave.
Neni 21/2 i ligjit nr. 9323, datë 25.11.2004 “Për barnat dhe shërbimin farmaceutik”, të
ndryshuar përcakton përgjegjësitë e mbajtësit të autorizimit për tregtim, si mbajtja e të
dhënave për efektet e padëshiruara ose të dëmshme të barit dhe të dyshuara dhe të ndodhura
si brenda ashtu edhe jashtë vendit si dhe raportimin e tyre me ndihmën e profesionistëve të
shëndetit si farmacistët, stomatologët, mjekët dhe infermierët. Njëri prej këtyre
profesionistëve emërohet ligjërisht si person përgjegjës për farmakovigjilencën që në çastin e
aplikimit për regjistrim të barit dhe kështu dorëzon raporte periodike për sigurinë e barit
pranë Qendrës së Farmakologjisë.
1.3.2 Pasqyrim i Ligjit Nr. 105/2014 “Për barnat dhe Shërbimin Farmaceutik”
Ligji Nr. 105/2014 “Për barnat dhe Shërbimin Farmaceutik”, i botuar në Fletoren Zyrtare Nr.
132, datë 19 Gusht 2014, në nenin 3 të tij jep përkufizimin e pesë pikave kryesore të lidhura
me farmakovigjilencën që janë: efekti i padëshiruar që ndodh në organizëm gjatë
administrimit të një bari; efekti i padëshiruar serioz që kërcënon jetën e pacientit, shkakton
paaftësi ose rezulton në vdekjen e tij; farmakovigjilenca si shkencë dhe veprimtari për
zbulimin, evidentimin, vlerësimin dhe shmangien e këtyre efekteve, sipas përkufizimit të
WHO; sistemi i farmakovigjilencës që
detyron mbajtësin e autorizuar të tregtimit të barit dhe Agjencinë Kombëtare të Barnave dhe
Pajisjeve Mjekësore për të raportuar dhe monitoruar në lidhje me çdo efekt të
padëshirueshëm apo të dëmshëm të barit që prish balancën risk-përfitim; sistemi i
menaxhimit të riskut të barnave që shfaqin efekte të padëshiruara apo të dëmshme përmes
aktiviteteve të farmakovigjilencës, ndërhyrjeve të nevojshme dhe vlerësimin e efektshmërisë
në këtë drejtim.
Neni 57, i Ligjit Nr. 105/2014 “Për barnat dhe Shërbimin Farmaceutik” përshkruan rolin e
Sektorit të Farmakovigjilencës, që funksionon pranë Agjencisë Kombëtare të Barnave dhe
Pajisjeve Mjekësore. Përgjegjësia e kësaj strukture qëndron në mbledhjen e informacionit
mbi riskun që paraqesin barna të ndryshme, të përdorura sipas udhëzimeve ose jo, ndaj
personave të veçantë ose shëndetit publik. Pas mbledhjes së informacionit, ky sektor kryen
një vlerësim shkencor të tij dhe merr masa për minimizim apo parandalimin e riskut të
barnave.
Agjencia Kombëtare e Barnave dhe Pajisjeve Mjekësore, përmes sektorit të
Farmakovigjilencës merr masa për të rritur ndërgjegjësimin e pacientëve, OJF-ve të
konsumatorëve, profesionistëve të shëndetit për raportimin e efekteve të padëshiruara si dhe
atyre të dyshuara të barnave duke ofruar forma të ndryshme raportimi. Gjithashtu, kjo agjenci
përpiqet të sigurojë të dhëna të sakta dhe të verifikueshme për vlerësimin shkencor të
informacionit mbi dyshimet lidhur me efektet anësore të barnave. Për më tepër, kur është e
nevojshme, informacioni mbi efektet e padëshirueshme të dyshuara monitorohet dhe bari i
përshkruar apo tregtuar në vendin tonë identifikohet qartë. Kjo bëhet me qëllim të informimit
të publikut mbi farmakovigjilencën për përdorimin e barnave të ndryshme. Në rastin kur
mbajtësi i autorizimit të tregtimit nuk përmbush detyrat e tij për raportimin e saktë lidhur me
efektet e padëshirueshme ose të dëmshme të barit, atëherë ai është subjekt i masave
ndërshkimore. Agjencia mund të ngarkojë me detyrime specifike edhe profesionistët e
shëndetit në ushtrimin e detyrave të përcaktuara brenda Ligjit Nr. 105/2014 “Për barnat dhe
Shërbimin Farmaceutik”.
Neni 58 i këtij ligji flet për mbajtësin e autorizimit të tregtimit, i cili duhet të ketë në
përbërjen e tij një sistem të farmakovigjilencës me qëllim vlerësimin shkencor të
informacionit mbi efektet anësore të barnave dhe ndërmarrjen e masave të mundshme për
minimizimin apo parandalimin e riskut në këtë drejtim. Ai duhet të sigurohet për të pasur në
dispozicion të tij një person përgjegjës për farmakovigjilencën, rezident në vendin tonë që të
krijojë dhe mirëmbajë sistemin e
farmakovigjilencës, të cilin mbajtësi i autorizimit të tregtimit duhet ta referojë sipas kërkesës,
në Agjencinë Kombëtare të Barnave dhe Pajisjeve Mjekësore.
Mbajtësi i autorizimit të tregtimit të barit ka për detyrë të vërë në zbatim sistemin e
menaxhimit të riskut për çdo bar si dhe të monitorojë rezultatet në këtë drejtim. Për më tepër,
ai duhet të ketë nën monitorim situatën kur risqet e identifikuara ndryshojnë, kur shfaqen
risqe të reja apo kur ndryshon balanca risk-përfitim për barna të caktuara.
Neni 59, i Ligjit Nr. 105/2014 “Për barnat dhe Shërbimin Farmaceutik” përshkruan më
shumë detaje mbi detyrimet e mbajtësit të autorizimit të tregtimit. Ai ka për detyrë të vërë në
zbatim sistemin e menaxhimit të riskut, kur ekzistojnë risqe që prekin balancën risk-përfitim
duke dërguar paraprakisht një përshkrim të këtij sistemi ose observacion me shkrim brenda
30 ditëve të njoftimit për detyrim nga Agjencia Kombëtare e Barnave dhe Pajisjeve
Mjekësore. Kjo e fundit vendos tërheqjen ose konfirmimin e këtij detyrimi.
Neni 60, i Ligjit Nr. 105/2014 “Për barnat dhe Shërbimin Farmaceutik” përshkruan
përmbajtjen e raporteve periodike të përditësuara të sigurisë së barnave që mbajtësi i
autorizimit të tregtimit paraqet pranë Agjencisë Kombëtare të Barnave dhe Shërbimeve
Mjekësore çdo gjashtë muaj, një herë në vit, një herë në tre vjet në varësi të afatit të
autorizimit dhe daljes së tij në treg. Ato ofrojnë të dhëna mbi përfitimet dhe riskun e barnave,
në varësi të provave klinike mbi indikacione dhe grupime pacientësh të paautorizuar si dhe
vlerësimin shkencor të balancës risk-përfitim të barnave, vëllimin e shitjes dhe vëllimin e
recetave. Frekuenca e dorëzimit të raporteve në Agjenci përcaktohet në autorizimin e
tregtimit të barnave.
1.3.3 Krahasimi i legjislacioneve të pasqyruara më sipër

Amendimi i Ligjit Nr. 9323 “Për Barnat dhe Shërbimin Farmaceutik” përbën një risi dhe një
hap absolutisht shumë të rëndësishëm lidhur me Farmakovigjilencën. Kjo sepse, e sjell
sistemin tonë shëndetësor dhe politikë-bërjen lidhur me barnat më afër sigurimit të një
shërbimi farmaceutik cilësor bazuar në direktivat evropiane dhe rritjes së besimit të
pacientëve ndaj tij.
Shohim se i është kushtuar rëndësi përkufizimit të termave: “Farmakovigjilencë” dhe
“Mbajtës i autorizimit të tregtimit”. Ky i fundit konsiderohet si një nga aktorët më kyç të
sistemit të farmakovigjilencës, pasi atij ose zyrës së tij të përfaqësisë i takon të krijojë një
sistem farmakovigjilence, plan menaxhimi të riskut dhe plan të minimizimit të riskut lidhur
me barnat e regjistruara në tregun farmaceutik të Republikës së Shqipërisë.
Lidhur me Farmakovigjilencën, në Ligjin Nr. 105/2014 “Për Barnat dhe Shërbimin
Farmaceutik” shtohet përkufizimi i “sistemit të menaxhimit të riskut” dhe “sistem i
farmakovigjilencës”, gjithashtu i “efektit të padëshiruar”, “efektit të padëshiruar serioz” dhe
“efektit të padëshiruar të papritur”, përkufizimi i termit “farmakovigjilencë” është i njëjtë në
të dy ligjet. Në ligjin e vitit 2010 farmakovigjilenca i përket kreut katër ndërsa në atë të 2014
i përket kreut njëmbëdhjetë. Në ligjin e vitit 2010, kreu i farmakovigjilencës shpreh dhe
sqaron mënyrën e funksionimit të sektorit të farmakovigjilencës dhe të mbajtësit të
autorizimit për tregtim. Ndërsa në ligjin e vitit 2014, shihet se kreu i farmakovigjilencës
përfshin sektorin e farmakovigjilencës, raportimet periodike të sigurisë, mbajtësin e
autorizimit për tregtim dhe sistemin e farmakovigjilencës dhe detyrimet e mbajtësit të
autorizimit për tregtim.
Pavarësisht përfshirjes së dorëzimit të raportimeve periodike të sigurisë apo përshkrimit më të
gjerë të detyrave të mbajtësit të autorizimit për tregtim dhe sektorit të farmakovigjilencës, ajo
çfarë mungon është shpjegimi ose përfshirja në ligj e sistemit të raportimit.
STUDIMET E BIOEKUIVALENCËS DHE SHKËMBYESHMËRIA TERAPEUTIKE
Koncepti i bioekuivalencës (BE) është pranuar në të gjithë botën nga industria farmaceutike dhe
autoritetet rregullatore kombëtare për më shumë se 45 vjet dhe është zbatuar si për produktet e
reja edhe për ato xhenerikë. Për rrjedhojë, mijëra barna xhenerikë me cilësi të lartë dhe kosto të
reduktuara janë bërë të disponueshme në të gjithë botën. Është thelbësore që autoritetet
rregullatore të çdo vendi të garantojnë efikasitetin dhe sigurinë e barnave xhenerikë.
Modernizimi i Programit Rregullator të Barnave të Reja i realizuar nga FDA në 2017 ka një
mision në mbrojtjen dhe promovimin e shëndetit duke garantuar që barnat janë të sigurta dhe
efikase, plotësojnë standardet e cilësisë dhe janë në dispozicion të pacientëve. Studimet e
planifikuara dhe të dizenjuara të bioekuivalencës janë mënyra e vetme për të siguruar uniformitet
në standardet e cilësisë, efikasitetit dhe sigurisë të produkteve farmaceutike.
Për të vlerësuar bioekuivalencën (shkëmbyeshmërinë midis produktit inovator dhe xhenerik) janë
bërë përparime të shumta nga FDA, autoritetet rregullatore, industria dhe akademia. Në SHBA,
FDA miraton dhe lejon autorizimin e marketingut të barnave xhenerikë duke zbatuar kërkesat
rregullatore të parashikuara në Kodin e Rregullave Federale (CFR).
Studimet e bioekuivalencës janë shumë të rëndësishme për fazën e zhvillimit të barnave
inovatore dhe ekuivalentëve xhenerikë në industrinë farmaceutike. Ndër të tjera, rëndësia e
studimeve të bioekuivalencës po rritet për shkak të rritjes të prodhimit dhe konsumit të
produkteve xhenerikë. Rezultati i studimit të bioekuivalencës së bashku me të dhënat e cilësisë
farmaceutike të produktit mjekësor është një nga pjesët kryesore të dosjes së regjistrimit të
paraqitur pranë autoriteteve rregullatore. Regjistrimi i produkteve xhenerikë nuk kërkon një
studim klinik të komplikuar dhe të kushtueshëm sikundër produkti origjinal (inovator).
Krahasimi i produktit origjinal dhe xhenerik përmes studimit të bioekuivalencës sugjerohet i
mjaftueshëm. Për miratimin e barnave xhenerikë, studimet e biodisponibilitetit
(BD)/bioekuivalencës (BE) shpesh bëhen për të demonstruar që profilet e përthithjes së barit për
sa i përket ritmit dhe shkallës së përthithjes të produktit testues janë bioekuivalente me ato të
produktit inovator. Informacioni mbi BD dhe BE ka vlerë shëndetësore praktike dhe publike për
sponsorët farmaceutikë, agjencitë rregullatore, pacientët dhe praktikuesit e shëndetit.
Para se produkti farmaceutik të mbërrijë tek pacienti, ai duhet të kalojë në faza të ndryshme si
kërkimi, zhvillimi, studimi klinik, prodhimi, analiza, shpërndarja, marketingu dhe blerja.
Rrugëtimi i një produkti të ri në treg është kompleks dhe e diskutueshëm. Cikli jetësor i produktit
inovator përfshin zhvillimin e një lënde aktive, zhvillimin e formulimit, prodhimin, studimi pre-
klinik tek mikroorganizmat dhe kafshët, provat klinike tek njerëzit dhe miratimin rregullator. Për
rrjedhojë, rrugëtimi i produktit inovator përballet me afate të gjata kohore, sfida lokale, reziqe
industriale dhe shpenzime të mëdha kapitale.
Një produkt xhenerik konsiderohet i shkëmbyeshëm (i zëvendësueshëm) me produktet e tjera që

përmbajnë të njëjtën lëndë vepruese, përfshi edhe produktin origjinal apo ish-patentën, kur:
- është ekuivalent farmaceutik me origjinalin
- është bioekuivalent me origjinalin (ekuivalent terapeutik)
- prodhohet sipas rregullave të Praktikës së Mirë të Fabrikimit
1
Ekuivalentët farmaceutikë kanë sasi të njëjtë të të njëjtës lëndës vepruese (kripë, ester), formë
farmaceutike dhe rrugë përdorimi të njëjtë. Ekuivalenca farmaceutike gjen zbatim për tretësirat
ujore, pluhurat për tretje dhe gazet. Ekuivalenca farmaceutike në vetvete nuk nënkupton
domosdoshmërish ekuivalencën terapeutike. Ekuivalentët terapeutikë janë ekuivalentë
farmaceutikë me profile të njëjta sigurie dhe efikasiteti pas administrimit të së njëjtës dozë.
Ekuivalentët farmaceutikë për shkak të dallimeve të mundshme (madhësia e grimcës,
eksicpientët, pajisjet ose procesi i prodhimit, vendi i prodhimit) mund të shkaktojnë diferenca në
performancën in vivo. Autorizimi për marketing i produkteve shumëburimore (xhenerikë)
kërkon prova të shumta klinike për të demonstruar sigurinë dhe efikasitetin. Demonstrimi i
ekuivalencës ndaj produktit të referencës (krahasues) nënkupton ndërkëmbyeshmërinë dhe
ekuivalencën terapeutike. Përveç krahasimit të barit shumëburimor me një bar referencë
(inovator), studimet e BE përdoren dhe në ndryshimet para dhe pas aprovimit (studimet
ndërmjetëse) të barit. Sipas rendit zbritës të preferencës, për të vlerësuar biodisponibilitetin dhe
për të përcaktuar bioekuivalencën si për barnat inovator dhe ato xhenerikë, FDA rekomandon
studimet krahasuese farmakokinetike, studimet krahasuese të farmakodinamikës, provat
krahasuese klinike dhe provat krahasuese in vitro.
Për Administratën e Ushqimit dhe të Barnave (FDA), përkufizimi i biodisponibilitetit fokusohet
në proceset në të cilat lëndët aktive çlirohen nga forma farmaceutike orale dhe drejtohen tek
vendi i veprimit. Bioekuivalenca përkufizohet si mungesa e një diference sinjifikante në ritmin
dhe shkallën e përthithjes në të cilën lënda aktive në ekuivalentët farmaceutikë ose alternativët
farmaceutike bëhet e disponueshme në vendin e veprimit të barit, kur administrohet në të njëjtën
dozë nën kushte të ngjashme në një studim të hartuar siç duhet.
Studimet e bioekuivalencës, studimet farmakodinamike dhe ato klinike duhet të kryhen në
përputhje me praktikën e mirë klinike (GCP), praktikën e mirë fabrikuese (GMP) dhe praktikën e
mirë laboratorike (GLP). Provat në njerëz të një produkti farmaceutik duhet të jenë të justifikuara
nga ana shkencore dhe etike. Të gjitha kërkimet duhet të bëhen në përputhje me parimet etike të
Deklaratës së Helsinkit. Të gjithë individët e përfshirë në kryerjen e provës klinike duhet të jenë
të informuar dhe të respektojnë këto parime. Gjatë kryerjes të një prove klinike kërkohet një
informacion mbi sigurinë dhe efikasitetin e produktit investigues. Investigatorët e përfshirë në
një prove klinike mbajnë përgjegjësi të garantojnë që investigimi kryhet sipas një deklarate të
nënshkruar, planit investigues, rregullave për kontrollin e barnave si dhe mbrojtjen e të drejtave,
sigurisë dhe mirëqenien e subjekteve.
Studimet krahasuese farmakodinamike
Demonstrimi i bioekuivalencës midis dy produkteve farmaceutike mund të realizohet përmes

studimeve krahasuese farmakodinamike në vullnetarë të shëndetshëm ose pacientë. Ky vlerësim
mund të jetë i nevojshëm nëse bari nuk mund të përcaktohet në mënyrë sasiore në lëngjet
biologjike përmes një teknike me ndjeshmëri dhe saktësi të mjaftueshme. Për më tepër, studimet
farmakodinamike tek njerëzit kërkohen nëse matjet e përqendrimeve të barit nuk mund të
përdoren si surogatë për demonstrimin e efikasitetit dhe sigurisë së produktit të veçantë
farmaceutik (p.sh., barnat topike dhe inhalatore, formëdozat orale që nuk përthithen në
qarkullimin sistemik). Kriteret e pranimit të bioekuivalencës në këtë studim duhet të përcaktohen
duke marrë parasysh aktivitetin farmakologjik të secilit bar. Në përgjithësi, variabilitetet e larta
midis dhe/ose brënda subjekteve përdorin pikat fundore të parametrave farmakodinamike. Kjo
2
ngre jo vetëm shqetësime financiare, por edhe çështje etike në lidhje me numrin e madh të
subjekteve të përfshirë në këto studime.
Studimet krahasuese klinike
Studimet krahasuese klinike tek njerëzit përdoren për barnat që çlirohen drejtpërdrejtë në vendin
e veprimit dhe ato barnat që e kanë të papërfillshme përthithjen sistemike. Studimet krahasuese
klinike përdoren në rastet kur nuk gjejnë zbatim matjet farmakokinetike ose farmakodinamike.
Ndërsa në studimet farmakokinetike përdoren doza të vetme në subjekte të shëndetshëm, tek
studimet krahasuese klinike përdoren doza të shumëfishta tek pacientët. Në studimet klinike
ndiqen të njëjtat principe statistikore me studimet e bioekuivalencës. Përveç vlerësimit të
drejtpërdrejtë në pacientë, provat klinike shoqërohen edhe me një numër sfidash. Variabiliteti i
lartë dhe ndjeshmëria e ulët e studimeve të tilla sjell më pak të besueshmëri dhe efikasitet. Në
provat klinike, udhëzimet specifike për produktin mund të mos jenë të disponueshme dhe disa
produkte kërkojnë studime të shumta. Ekziston një vështirësi për të arritur konsistencën midis
studimeve (modeli i studimit, popullata e studimit, pikat përfundimtare të BE). Koha e matjes
mund të mos jetë e ndjeshme për të kapur diferencën midis produkteve. Demonstrimi praktik i
drejtpërdrejtë i ekuivalencës terapeutike në një studim klinik zakonisht kërkon një numër të
madh të sëmurëve. Gjithashtu, në këto studime, shkalla e vlerësimit është subjektive dhe e
ndryshueshme. Krahasuar me studimet farmakokinetike dhe farmakodinamike, provat klinike
janë plot risqe, të ndërlikuara, të pandjeshme, të zgjatura në kohë dhe të kushtueshme.
Provat krahasuese In vitro
Prova in vitro ose siç njihet ndryshe si prova e disolucionit është një provë e rëndësishme në
fazën e zhvillimit e barnave dhe vlerësimin e cilësisë të formëdozave farmaceutike. Gjatë fazës
së zhvillimit të barnave, kjo provë identifikon faktorët e formulimit që prekin biodisponibilitetin
e barit. Për barnat topike, FDA specifikon që bioekuivalenca mund të vlerësohet, me një
justifikim të përshtatshëm, vetëm përmes studimeve in vitro. Metodat in vitro kanë variabilitet të
ulët dhe kanë më shumë gjasa të zbulojnë diferencat midis produkteve. Për shkak të
hidrodinamikës së dobët dhe rolit të paqartë, rekomandohet që aplikimi i kësaj prove për këtë
qëllim të mbahet në minimum. Në raste të përzgjedhura (barna me tretshmëri dhe përthithje të
shpejtë), krahasimi i profilit të disolucionit të formulimit xhenerik me formulimin krahasues
mund të jetë i mjaftueshëm për të pohuar bioekuivalencën dhe nuk është e domosdoshme prova
klinike. Kur një bar nuk çlirohet me një shpejtësi të mjaftueshme, provat e disolucionit mund të
demonstrojnë bioekuivalencën përmes një metode të validuar përfshirë këtu dhe korrelimin in
vitro/in vivo.
Studimet krahasuese farmakokinetike
Studimet krahasuese farmakokinetike konsiderohen standardi i artë dhe në përgjithësi preferohen
për aprovimin e barnave xhenerikë. Këto studimet mbështeten në përcaktimin in vivo të
përqendrimeve të lëndës vepruese dhe krahasojnë biodisponibilitetin e produkteve referencë
(produkti origjinal) dhe provë (produkti xhenerik).
Ekzistojnë lloje të ndryshme modelesh për studimin e BE. Sa më i sofistikuar të jetë një model,
aq më shumë informacion do të ekstraktohet. Modelet kryesore të studimeve të BE mund të jenë
paralel, të kryqëzuar, replikatë dhe me dy faza. Modeli paralel është optimal për barnat me
3
gjysmë-jetë të gjatë dhe i përshtatshëm për studimet në të sëmurë me sëmundje të
paqëndrueshme. Modeli paralel nganjëherë është më i shpejtë por ka fuqi statistikore më të ulët
sesa modeli i kryqëzuar. Modeli i pjesshëm replikatë zbatohet për barnat me variabilitet të lartë
brënda subjektit. Në rastin e një variabilitetit të lartë, autoritetet rregullatore pranojnë modele me
dy faza ose modele grup-sekuenciale duke përdorur një analize statistikore të përcaktuar.
Modeli i studimit i hapur, i balancuar, i randomizuar dhe i kryqëzuar, me dy trajtime, dy
periudha, dy sekuenca, me një dozë të vetme, në të cilin subjekti administron nën kushtet esëll
formulimet Test dhe Referencë, mbetet ende modeli i zgjedhjes së parë nga autoritetet
rregullatore. Në të gjithë botën ekziston një protokoll standard për bioekuivalencën,
ndërveprimin bar-bar dhe studimet e efektit të ushqimit. E meta e modelit të kryqëzuar është
madhësia e kampionit për studimet e BE në rastin e barnave me variabilitet të lartë. Në
përgjithësi, studimet farmakokinetike me një dozë të vetme janë të mjaftueshme për kërkesat
rregullatore. Ato rekomandohen për produktet me çlirim të menjëhershëm dhe me çlirim të
modifikuar pasi ato janë më të ndjeshme në vlerësimin e lëndës aktive të çliruar nga bari në
qarkullimin sistemik. Studime të dozave të shumëfishta kërkohen në rastin e farmakokinetikës të
varur nga doza ose koha.
Pas miratimit të protokollit të studimit nga Komiteti i Etikës, në studim përfshihet një numër të
vogël subjektesh të shëndetshëm (zakonisht 18-24 individë). Subjekteve ju këshillohet të mos
marrin mjekim tjetër një javë para studimit. Subjektet përzgjidhen rastësisht për çdo grup dhe më
tej përcaktohet sekuenca e administrimit të barit për çdo subjekt. Një shembull tipik i një modeli
RT/TR të kryqëzuar, me dy periudha, dy sekuenca, për krahasimin e formulimit test (T) me
formulimin referencë (R) paraqitet në figurën 1.
Figura 1. Skema e një modeli i kryqëzuar

Administrimi i çdo produkti ndiqet nga një periudhë shpëlarje (më shumë se 5 gjysmë-jetë) për
të siguruar eliminim të plotë të barit përpara administrimit të ardhshëm. Pas marrjes së barit,
mostrat e lëngjeve biologjike (gjaku, plazma/serumi, urina, indi) mblidhen në intervale të
ndryshme kohore. Skema e marrjes së tyre varet nga karakteristikat farmakokinetike të barit të
analizuar. Në shumicën e rasteve, plazma apo serumi është matriksi i zgjedhjes. Kampionet e
gjakut mblidhen në kohë të përshtatshme për të vlerësuar përthithjen, shpërndarjen dhe
eliminimin e barit. Për shumicën e barnave rekomandohen të merren 12-18 mostra përfshirë
mostrën para-dozimit nga secili subjekt. Matja e përqendrimit të barit në mostrat e marra kryhet
përmes një metode bioanalitike. Përpara analizës së kampionit, metoda bioanalitike e zhvilluar
validohet sipas udhëzimeve të përcaktuara. Më pas përcaktohen parametrat farmakokinetikë që
karakterizojnë ritmin dhe shkallën e përthithjes së barit. Sipërfaqja nën lakoren e përqendrimit
4
plazmatik ndaj kohës (referuar si AUC0-t) është matja e shkallës së biodisponibilitetit dhe
llogaritet nga rregulli trapezoidal, ku t është pika kohore e fundit e matshme. Sipërfaqja nën
lakore përqendrim plazmatik – kohë nga koha zero deri në infinit (AUC0-∞) llogaritet si më
poshtë:
AUC0-∞ = AUCt + Ct/λz
ku Ct është përqendrimi i fundit i matshëm dhe λz është konstantja e eliminimit. Ndër të tjera,
duhet të dokumentohet gjysmë-jeta e eliminimit. Parametri farmakokinetik që përdoret për të
karakterizuar ritmin dhe shkallën e përthithjes është përqendrimi maksimal i barit (Cmax). Koha
maksimale në të cilën bari arrin përqendrimin maksimal (Tmax) është matje e ritmit të përthithjes.
Parametrat si Cmax dhe Tmax përcaktohen direkt nga lakorja e përqendrimit plazmatik të barit.
Parametrat farmakokinetike si AUC0-∞ , AUCt , λz derivohen nga të dhënat origjinale përmes
llogaritjeve matematikore ose përdorimit të software-ve. Sipas udhëzimeve të ICH GCP (të
ndjekura nga SHBA, Europa dhe Kanadaja), dy produkte farmaceutike konsiderohen
bioekuivalente në qoftë se intervalet me 90% konfidencë (p=0.05) të raportit te mesatareve
gjeometrike të Cmax, AUCt dhe AUC0-∞ përfshihet brenda intervalit të bioekuivalencës 80-125%.
Figura 2 ilustron grafikisht një shembull për bioekuivalencën pas administrimit oral të dy
preparateve në vullnetarë të shëndetshëm.
Figura 2. Lakorja përqendrim plazmatik-kohë e tabletës metforminë 850 mg pas administrimit të

850 mg tek vullnetarët e shëndetshëm.
Një metodë e shpejtë për vlerësimin e biodisponibilitetit e barit është përdorimi i të dhënave të
ekskretimin urinar. Kjo metodë bazohet në principin që ritmi i ekskretimit urinar të barit të
pandryshuar është në përpjesëtim të drejtë me përqendrimin e barit në gjak. Pra biodisponibiliteti
mund të llogaritet si raporti i sasisë totale të barit të pandryshuar në urinë pas administrimit të
formulimeve test (T) dhe referencë (R). Të dhënat e ekskretimit urinar të metabolitit nuk
përdoren për vlerësimin e biodisponibilitetit meqenëse bari i nënshtrohet metabolizimit në vende
të ndryshme dhe ritmi i metabolizmit mund të ndryshojë për shkaqe të ndryshme. Kjo metodë
vlen për barnat që ekskretohen të pandryshuar në urinë p.sh., disa diuretikë tiazidikë,
sulfonamidet dhe barnat që kanë vend veprimi urinën si p.sh., antiseptikët urinarë
(nitrofurantoina dhe hekzamina).
5
Metoda përfshin mbledhjen e urinës në intervale të rregullta për një periudhe kohore të barabartë
me shtatë gjysmëjeta biologjike, analizën e barit të pandryshuar në kampionin e mbledhur,
përcaktimin e sasisë së barit të ekskretuar në secilin interval dhe sasinë kumulative të barit të
ekskretuar. Në çdo mostër të mbledhur, është e nevojshme zbrazja e plotë e fshikëzës urinarë për
të shmangur gabimet që vijnë nga shtimi i sasisë të mbetur në mostrën tjetër. Parametrat
farmakokinetikë mund të llogariten nga sasia akumulative e barit të ekskretuar në mostrën e
urinës në një interval të caktuar kohor. Megjithatë, është e nevojshme që mostrat të mblidhen me
frekuencë më të madhe për të përcaktuar profilin e ekskretimit dhe marrja e tyre të bëhet deri në
eliminimin pothuajse të plotë të barit. Rënia e lakoreve të përqendrimit plazmatik dhe shkalla e
ekskretimit urinar të barit mund të përshkruhet matematikisht nga i njëjti ekuacion. Pra, është e
mundur të supozojmë se parametrat e marra nga të dhënat e ekskretimit urinar reflektojnë
përthithjen e barit. Megjithatë, kjo hipotezë është e vlefshme vetëm kur arrihen kërkesat e
sipërpërmendura. Pra, parametrat farmakokinetikë dhe, për rrjedhojë, biodisponibiliteti (BD) dhe
bioekuivalenca (BE) mund të llogariten nga të dhënat e ekskretimit urinar.
Studimet e BE kryhen duke përdorur lëngje të tjera biologjike si gjaku, plazma dhe serumi.
Vlerësimi i parametrave farmakokinetike plazmatike përbën përqasjen bazë për përcaktimin ë
BE të produkteve farmaceutike për të garantuar sigurinë, efikasitetin dhe potencën e barit të
administruar. Studimet e ekskretimit urinar përdoren kur nuk është e mundur matja e një bari në
gjak, plazmë ose serum ose kur konsideratat etike nuk lejojnë mbledhjen e mostrave gjatë një
periudhë kohore. Avantazhi i kësaj metode është kostoja e ulët dhe teknika jo-invazive e marrjes
së mostrës, përqendrimi i barit në urinë është më i madh se në serum dhe sasia e barit e
ekskretuar në urinë përftohet direkt. Mbledhja e mostrave të urinës e bën më të thjeshtë
rekrutimin dhe përfshirjen e vullnetarëve në studim. Të dhënat farmakokinetike urinare mund të
përdoren për vlerësimin e BE të produkteve xhenerikë kur një bar i veçantë mund të ekskretohet
në mënyrë sinjifikante (rreth mbi 40%) i pandryshuar në urinë. Ndër të tjera, të dhënat
farmakokinetike urinare kanë sukses për barnat që nuk kanë metabolitë dhe në dozat e vogla të
barit. Për më tepër, përdorimi i gjakut, plazmës dhe serumit është shumë kompleks për t’u
trajtuar.
Të dhënat e ekskretimit urinar nuk janë një zëvendësim i saktë i të dhënave plazmatike. Të
dhënat urinare mund të përdoren si një vlerësim i përafërt i parametrave farmakokinetike. Nëse
produkti farmaceutik siguron një çlirim të ngadaltë të barit ose nëse bari ka një gjysmë-jetë të
gjatë biologjike, përqendrimi i ulët i barit në urinë mund të jetë tepër i holluar për t’u vlerësuar
me saktësi. Kjo teknikë nuk përdoret për vlerësimin e ritmit të përthithjes të barnave që
përthithen shpejt dhe ndonjëherë metabolitët mund të interferojnë me vlerësimin e një bari të
pandryshuar në kampionin e urinës. Vullnetarët informohen në mënyrë adekuate për detajet e
studimit dhe i’u jepet një konsent informimi dhe një pyetësor të cilin ata e lexojnë dhe e
plotësojnë. Modeli i studimit duhet të jetë i standardizuar. Marrja e kampionit duhet të vazhdojë
për një kohë të mjaftueshme për të siguruar që sipërfaqja e ekstrapoluar nga koha e përqëndrimit
të fundit të matur në kohën infinit duhet të jetë më pak se 20% e sipërfaqes totale nën lakoren e
varësisë të përqëndrimit ndaj kohës. Pas marrjes së çdo kampioni, regjistrohet koha dhe vëllimi i
urinës. Ndryshimet në pH dhe vëlllimin e urinës mund të ndryshojnë ritmin e ekskretimit urinar.
Në ndryshim nga plazma, kampionet e urinës analizohen brënda ditës. Përftohet një grafik i
sasisë kumulative të barit të ekskretuar kundrejt intervaleve kohore të mbledhjes së kampioneve
urinare. Sasia kumulative e barit së ekskretuar (Duc) është përcaktuar duke mbledhur sasinë e
barit të ekskretuar në çdo interval kohor me sasinë e barit të ekskretuar në intervalet kohore të
6
mëparshme. Shuma e përgjithshme e barit e përftuar nga urina pas gjithë periudhës të ekskretimit
shënohet me simbolin Du∞. Duke përdorur ekuacionin vijues mund te llogaritet sasia kumulative
e barit te ekskretuar:
(Duc)i = Du∞ - [ 1 / e -kΔt] [ (Duc)i+1 - (Duc)i]
ku (Duc)i është sasia kumulative e barit e ekskretuar në një kohë të caktuar; (Du)i+1 është sasia
kumulative e barit e ekskretuar menjëherë pas asaj kohe; k është konstantja e eliminimit; dhe δt
është intervali kohor.
Shkalla e ekskretimit urinar të barit (dDu/dt) nuk mund të përcaktohet eksperimentalisht për çdo
çast të dhënë. Vlera mesatare e shkallës së ekskretimit urinar llogaritet më pas për çdo periudhë
të mbledhjes. Vlerat mesatare të dDu/dt transformohen logaritmisht (ln) dhe plotohen kundrejt
kohës së mesit të periudhës së mbledhjes (tm). Regjistrohen shkalla maksimale e ekskretimit
urinar të barit [(dDu/dt)max] dhe koha e mesit (tmmax) për të arritur [(dDu/dt)max]. Konstantja e
eliminimit (k) përcaktohet nga regresioni linear i fazës terminale të lakores "dDu/dt x tm" të
transformuar logaritmisht. Gjysmëjeta e eliminimit (t1/2)β llogaritet duke pjestuar 0,693 me k. Ne
kete teknike mund te vlerësohen sasia totale kumulative e barit të ekskretuar (Ctotal) dhe % e
dozës e barit të ekskretuar. Kur i gjithë bari është ekskretuar (t =∞), fraksioni i dozës së
përthithur pas një dozë të vetme të marrë nga goja, jepet nga ekuacioni i mëposhtëm:
F = k . Du∞ / ke D0
ku F është fraksioni i dozës së përthithur; k është konstantja e eliminimit; ke është konstantja e

ekskretimit renal; Du ∞ është sasia e përgjithshme e barit e përftuar pas ekskretimit dhe D0 është
doza e barit.
Megjithatë, kur eliminimi i barit kryhet zakonisht dhe tërësisht nga ekskretimi i veshkave, ke=k
dhe:
F = Du∞ / D0
Sipas protokollit të studimit, hipoteza e bioekuivalencës të formulimeve pranohet në qoftë se

intervali me 90% konfidencë i raportit të mesatareve gjeometrike të testit ndaj referencës
përfshihej brenda intervalit të pranimit 80-125% për Duc, Du∞ dhe (dDu/dt)max të transformuar
logaritmisht. Një shembull i një studimi bioekuivalence (i ilustruar në figurën 1 dhe 2) bazuar tek
të dhënat urinare tregoi se nuk ka diferenca sinjifikante për parametrat farmakokinetikë midis
produkteve Glucophage dhe Metformine.
7
Figura 1. Plotimi linear i sasisë kumulative (mg) të metforminës të ekskretuar në urine (Dcum0-24)
gjatë 24 orëve pas administrimit oral të tabletave [produktet Glucophage (R) dhe Metformine
(T), N=18].
Figura 2. Plotimi linear i ritmit të eleminimit urinar (µg/min) gjatë 24 orëve pas administrimit
oral të tabletave metforminë [produktet Glucophage (R) dhe Metformine (T), N=18].
Është evidente se formulimet Glucophage dhe Metformine shfaqin një ritëm të ngjashëm
eleminimi, i cili tregon një ngjashmëri në biodisponibilitetin e tyre.
8
Rinosinuzitet Kronike(RSK)
Shkaqet, klinika dhe trajtimi.
Punoi:Tedi Minarolli
Udhehoqi:DR Roven Sinani
1. Perkufizime
Rinosinuziti eshte nje spekter qe karakterizohet nga inflamacion i hundes dhe i sinuseve
paranazale.
Sipas kohezgjatjes ndahet ne:
Rinosinuziti akut >4 jave
Rinosinoziti subaktut 4-12 jave
Rinosinuzitis kronik <12 jave
Rinosinuziti akut rekurent: kur ndodhin 4 ose me shume episode te rinosinuzitit ne vit me
interval sherimi ne mes.
Riakutizimi i rhinosinuzitit kronik: Ne rast se pacienti vuan nga kjo semundje por ka nje
perkeqsim te simptomave qe kthehen ne gjendjen normale pas trajtimit.(1,2)
2. Te dhena epidemiologjike
Prevalenca e RSK ne SHBA eshte 146 per 1000.
Kjo eshte semundja e 5-te per nga shpeshtia qe trajtohet me antibiotike.
RSK ka nje impakt te rendesishem socialekonomik.Keta paciente ju nenshtrohen shume
shpesh vizitave ambulatore dhe trajtohen 5 here me shume se ata pa patologji ne sherbimin
paresor.Nje survejim ne 2007 vleresoi se kirurgjia per RSK ishte realizuar rreth 250.000 here
ne vit dhe kostua mesatare per nje pacient ishte 7700$.
Por sigurisht kostua nuk eshte vetem direkte sepse pacientet me RSK humbasin
mesatarisht 1 deri ne 2 dite pune ne vit,gjithashtu ato kane edhe humbje te kualitetit te jetes
dhe ne pune.(4)
3. Fispatologjia
Nje aspekt i rendesishem i fispatologjise eshte staza e sekrecioneve, e cila mund te vije nga
a) obstruksion mekanik i kompleksit osteomental ose defekte te tjera anatomike dhe
b)demtimi i mukozes qe vjen nga shkaktare te ndryshem(psh virale apo alergjike)
Pikerisht keto te dy faktore cojne ne demtim te klirensit mukociliar e cila eshte arsyeja e
krijimit te rinosinozitit kronik.
Demtimi i klirensit krijon grumbullimin e sekrecioneve ne sinus.Ky grumbullim i sekrecioneve
krijon predispozite per kushte te favorshme per rritjen e nje sere patogjenesh brenda sinusit.
Faza fillestare fillon si nje nje infeksion viral qe zakonisht per 10 dite ne 99% te rasteve
zgjidhet, gjithsesi nje numur i vogel i pacientve mund te zhvillojne nje infeksion akut bakterial
qe eshte pergjithsisht aerob.Kur ky infeksion persiston krijohet nje flore bakteriale e
shumellojshme,ku bejne pjese bakterie aerobe, anaerobe,funge etj.Pikerisht ne kete faze
infeksioni eshte me i fuqishem dhe me rezistent ndaj mjekimit.Keto cojne ne kronicizimin e
kesaj patologjie.
Nderkohe sot rinosinuziti kronik konsiderohet nje semundje inflamatore multifaktoriale.(22)
4. Faktoret qe ndikojne ne inflamacion jane:

a)infeksioni persistent.
b)alergjia dhe semundje te tjera imunologjike.
c)faktoret e brendshem te rrugve te siperme ajrore.
d)Superantigjenet.
e)Kolonizim me funge qe krijon kushte per inflamacion euzinofilik.
f)Anormalitete metabolike si psh ndjeshmeria ndaj aspirines.
Te gjithe keto faktore ndikojne ne ndryshimin e funksionit ciliar,qe con ne retension te
mukusit.Kjo gjendje ben te mundur uljen e PH dhe nivelit te oksigjenimit ne sinus.Pikerisht
keto bejne te mundur krijimin e nje mjedisi te favorshem per nje ritje bakteriale qe con ne
inflamacion mukozal te vazhdushem.(25)
5. Rinosinuziti jo polipoid
Ne SHBA rreth 30 000 000 persona vuajne nga RSK me nje prevalence vjetore qe sa vjen e
rritet,me nje perllogaritje te thjeshte kostot mesatare qe shkakton RSK jane 1,539$/per
person.
Faktoret predispozues:
Keta faktoren ndahen ne 3 kategori:
5.1. Faktoret gjenetike.
Ekzistojne te dhena qe RSK zhvillohet ne persona te afert gjenetikisht, por gjithsesi kjo lidhje
eshte jo sinjifikante.Me se shumti kjo vlen per NP.
Eshte pare qe personat qe kane hiperaktivitet te rrugeve ajrore kane dhe predispozite per te
zhvilluar RSK,gjithashtu nje lidhje eshte vene ne dukje ndermjet personave qe vuajne nga
astma dhe qe kane gjenin ADAM-33 dhe RSK,nje tjeter shembull eshte fakti qe personat qe
kane sensitivitet ndaj aspirines jane te predispozuar me shume per te zhvilluar RSK.(3)
Pacientet qe vuajne nga deficencat imunitare si psh deficenca ne IGA , gjendjet hiperimune
si psh Job syndrome apo Churg –Strauss,imunodeficenca variable e zakonshme kane
propabilitet me te madh per te zhvilluar RSK.
Nga kjo del e nevojshme qe ne pacientet qe kane RSK rezistente ndaj mejkimit te behen
testet e detektimit te imunoglobulinave,CH50 per te zbuluar ndonje nga patologjite e
mesiperme.
Ne France semundje me e shpeshte e ketij tipi qe jep RSK eshte hipogamaglobulinemia
ndersa 36% e pacientve me imunodeficence variable te zakonshme kane rinosinuzit
kronik.(37)
Personat qe vuajne nga semundjet gjenetikisht te transmetueshme si psh fibroza cistike apo
Young Syndrom zhvillojne shpesh here RSK sepse kane nje humbje te aftesise pastruese
mukociliare.Nje lidhje tjeter eshte treguar ndermjet pacientve qe kane defekte te lindura te
levizjes se cileve, qofte keto morfologjike apo funksionle, dhe RSK.Ketu mund te permendim
sindromen Kartagener.
Rinosinuziti eshte present edhe ne paciente qe vuajne nga semundje granulomatoze si
sarkoidoza dhe semundje autoimune si Wegener apo Sjorgen.(7)
5.2. Faktoret Mjedisore

Prevalenca e rinitit alergjik eshte nga 40% ne 84% ne pacientet me RSK.Nderkohe CRS i
evidenduar me CT ka nje lidhje ne masen 78% ne pacientet me alergji .Nje studim
‘retrospektiv kohort’ zbuloi se nje riniti alergjik eshte nje shkak i zbulimit te RSK.Nje’
sistematik revew’ i bere nga Wilson sqaroi se testet e alergjise jane nje opsion per zbulimin e
RSK dhe sinuzitit rekurent .Testi me i preferuar eshte ai me detektim te IgE-ve.Ndersa
Krouse gjeti nje lidhje ndermjet sistemit te pikezimit Lund-Mackay CT dhe sensitivitetit
inhalator.(7)
Lidhje ndermjet duhanpirjes,ndotjes dhe CRS permenden ne literature pavarsisht se per
keto ka studime kontraverse.
Nder faktoret e tjere mjedisore qe akuzohen jane ato virale.Kjo shpjegohet me faktin qe
viruset ndikojne ne ndryshime qofte funksionale apo morfologjike te qelizave nazale
epiteliale.Ato shkaktojne ulje te klerances mukociliare dhe ulje te frekuences ciliare goditese.
CRS dhe rinosinuziti rekurent ndodh ne 30% deri ne 68% te pacientve me HIV(6)
5.2.1.Faktoret Bakteriale
Klinicistet perdorin shpesh here terapi antimikrobike per te kuruar RSK.(22)
Ndryshe nga rinosinuziti akut ne ate kronik flora bakteriale eshte e tipit gram negative kjo
ben qe edhe rezistenca bakteriale te jete me e madhe.
Nje teori ekzistuse eshte qe bakteriet direkt mund te aktivizojne dhe amplifikojne kaskadat
inflamatore nepermjet superantigenve qe ato permbajne.Kjo me shume eshte e vertete ne
RSK me polipe nazale por jo vetem.
Biofilmet bakteriale akuzohen si shkaktare te semundjeve sinusale inflamatore
persistente.Keto jane nje perberje polisaharide e sintetizuar nga matriksi qe sherben si
mbrojtese e mikroambjentit per kolonite bakteriale.Cryer nepermjet nje studimi ka zbuluar
biofilme ne nje pacient te infektuar me pseudomonas.Paciente te tille jane shume rezistente
ndaj terapise antimikrobike.(22)
RSK Grup kontrolli
Tabela 1
Bakteret qe gjenden me shpesh ne RSK .Sipas nje studimi te bazuar ne krahasimin ndermjet nje ‘grupi
kontrolli’dhe nje grupi pacientesh me RSK.
5.2.2Faktoret Fungale
Ne nje studimi Ponikau demostroi ne masen 96% pranine e fungeve ne paciente me
RSK.(25)Prania e fungve nuk e shpjegon ndonje lidhje ndermjet tyre dhe RSK pavarsisht
qe eshte pare se ata aktivizojne kaskadat inflamatore dhe induktojne demtim mukozal.
Nder funget qe mund te gjenden ne sinus jane:
 Aspergillus
 Cryptococcus neoformans
 Candida
 Sporothrix schenckii
 Alternaria
Tabela 2
Fakti qe ne sinus gjendet nje kulture pozitive me funge tregon se praktikisht mund te kemi
disa semundje.(2,7)
A) Rinosinuziti alergjik fungal

Kjo eshte nje semundje qe vjen si pasoje e nje reaksioni alergjik ndaj fungeve qe ndodhen
ne ambjentin e jashtem ne persona me imunitet te rene.Shumica e personave qe preken
nga kjo semundje zakonisht vuajne prej kohesh nga nje sinuzit alergjik.
Zakonisht 5-10% e personave me RSK jane te diagnositfikuar me rinosinuzitin fungal.Atopia
eshte karakteristika e semundjes aq sa 2/3 raportojne nje histori te rinitit alergjik.Zakonisht
eshte nje semundje qe prek moshat e reja.
Zakonisht reaksioni alergjik mund te jete i tipit te 1,2,3.Ky reaksion alergjik ben te mundur
krijimin e edemes ne sinus dhe me pas akulimin e vazhdushem te mucines dhe fungeve.Ky
akumulim behet i vazhdushem dhe si pasoje procesi shkon drejt kronicizimit.
Mucina alergjike eshte e trashe, ndersa ngjyra varion nga e gjelber ne te erret.(25)
Figura 1
Endoskopi e nje pacienti sinuzit fungal alergjik
B) Rinosinuziti fungal invaziv

Kjo semundje eshte tipike per pacientet te imunokomprimuar.Karakteristike eshte
infiltirimi angioinvaziv ne inde.Hypsetezia, dhimbja lokale dhe nekroza intranazale
jane karakteristike per kete semundje. Per rrjedhoje kemi pak qeliza inflamatore dhe
jo granuloma nga ana histologjike(33)
C) Funget mund te gjenden ne nje apo me shume sinuse paranazale ne paciente
qe kane rinosinuzit kronik.Kjo mund te ndodhe gjithashtu ne nje pacient qe i eshte
nenshtruar kirurgjise sinonazale ose ne ata qe kane rinit sica.(3)
D)Mycetoma, Aspergilloma apo Fungus

ball(FB).
FB eshte nje sekuestro ne brendesi te sinuseve paranazale ne formen e nje lemshi te
mbledhur ne forme koncentrike dhe e perbere nga hyfe dhe ne mungese te invazionit
mukozal apo reaksionit granulomatoz,agjenti me i shpeshte eshte aspergilus.
Ne te shumten e rasteve ato gjenden ne disa sinuse njeheresh, ndersa ‘fungus ball’ tipikisht
gjendet ne nje sinus te vetem,me shpesh ne sinusin maxillar apo ate sfenoidal.(33)
CT e nje pacienti me Fungus Ball
Figura 2
Figura 3
Fungus Ball pamje endoskopike
5.3 Faktoret Strukturale

Keto faktore permenden si shkaktaret kryesore ne RSK .Me shume se kurre keto faktore u
permenden si thelbesore sidomos ne vitet e para te endoskopise sinusale.
Konpleksi osteomental eshte nje njesi funksionale me shume sesa nje strukture
anatomike.Ai eshte nje njesi fuksionalo-anatomike ku drenojne sinusi etmoidal anterior
,frontal,maksilar.Anatomikisht korrespondon me sinusin etmoid dhe strukturat
pereth.Pikerisht rruget komunikuse te tij jane shume te rendesishme per funksionin
mukocilliar.Bllokimi i tyre krijon mundesi per akumulim mukusi ,krijimin e mjedisit hypoksik
qe eshte ideal per zhvillimin e mikroorganizmave patogjen.Obstruksioni mund te vije nga
shkaktare si:
a)deviacioni i septumit
b)concha bullosa
c)hipertrofia e konkakave
d )konka nazale paradokse
e) infraorbital(Haller) cell
f) Demtimet e ndryshme nga traumat
g)Inflamacione dentare qe mund te krijojne sinuzit maxillar te vazhdushem
h)procesi uncinat i inseruar ne konke apo basis crani
i)sinekite e hundes
r) inflamacione te kockes,trupat e huaj,procese infamator-mekanike,barotrauma.
i) Nderkohe edhe vete semundjet infeksioze kockore mund te japin nje kontribut ne sinuzitin
persistent.Sipas nje studimi te bere nga Kennedy rezultoi nje lidhje ndermjet ndryshimeve
histologjike ne kocken etmoide dhe ndryshime kockore inflamatore ne paciente me
RSK.Keto ndryshime inflamatore ishin te krahasushme me ato qe ndodhin ne
osteomjelitin.Studiuesit kane aluduar se ky inflamacion shperndahej nepermjet sistemit
Haversian.(8)
5.4 Te tjera
Disa studime por me numur te kufizuar pacientesh tregojne nje lidhje ndermjet refluksit
gastroezofageal dhe rinosinuzitit,por gjithsesi kjo lidhje eshte e paqarte.Wong dhe te tjere
sqarojne se acidi klorhidrik qe ndodhet ne junksionin gastro ezofageal fut ne loje refleksin
vagal qe con ne prodhimin e mukusit nazal.Vaezi dhe te tjere gjeti se terapia me PPI
redukton ne menyre sinjifikante sekrecionet post nazale ne paciente me CRS krahasuar ne
ata qe trajtohen me placebo.
Disa faktore te tjere qe cojne ne RSK qofte polipoid a jo jane rinitet alergjike, perdorimi i
kokaines,faktoret ambientale.
Githashtu si shkaktare permenden intubimi nasotrakeal dhe ndryshimet hormonale gjate
pubertetit,shtatzanise,dhe kontracepsionit oral.(9,26)
6. KLINIKA
Ajo mund te filloje qofte ne menyre te shpejte si je nje infeksion i rugeve te siperme
respiratore apo sinuzit akut i pazgjidhur por mund te jete edhe me nje ecuri graduale me
muaj apo me vite.
Shenjat tipike te sinuzitit akut si dhimbja faciale apo temperature jane jo te zakonshme ne
rinosinuzitin kronik.Temperatura mund te jete prezente por ajo mund te jete ne grade te ulet.
Vendosja e diagnoses se rinosinuzitit ka ndryshuar ne kohe.Sipas nje Guide Line te 2003
quhej rinosinuzit kronik ajo patologji qe plotesonte disa kritere.
Keto kritere jane : >12 jave simptoma te vazhdushme te pershkruara ne ‘taks forcen’ e 1996
dhe nje nga simptomat/shenjat e meposhtme qe jane:
1 . Sekrecione me ngjyre ose polipe qe duken ne rinoskopi anterior ose ne endoskopi.
2 .Edema ose eritema qe duket ne meatusin e mesem ne endoskopi
3. Edeme qofte e gjeneralizuar apo e lokalizuar ne kavitetin nazal, nqs nuk perfshin
meatusin e mesem te kerkohet imazheria per diagnose.
4 .Imazheria te konfirmoje diagnozen.
Kujtojme se shenjat/simptomat qe percaktojne diagnozen e rinosinuzitit jane:
1996 Rhinosinusitis ‘task force’
Faktoret madhore Faktoret minore
Dhimbje faciale,presion Dhimbje koke
Sekrecione nasale me ngjyre,sekrecione ne Temperature

nazofaring
Hyposomia/ansomia Halitosis
Purulence ne ekzaminim Lodhje trupore
temperature Kolle
Obstruksion nazal Dhimbje veshi/presion/edeme faciale
Tabela 3
Duhet te jete prezenca e 2 faktorve madhore apo 1 madhor e 2 minor per te percaktuar
diagnozen e Rinosinuzitit.(7)
Nderkohe sipas nje Guideline te fundit RSK percaktohet atehere kur per 12 ose me shume
jave ka dy ose me shume shenja/simptoma te meposhtme.
1 .Sekrecione mukopurulente (anterior,posterior apo te dyja)(81%-95%)
2. Obstruksion nazal qe gjendet ne 70%-85% te rasteve
3. Dhimbje faciale-presion(51%-83%)
4. Humbje e sensit te nuhatjes. (61%-69%)
Dhe inflamacione te dokumentohet nga nje ose me shume gjetjet e meposhtme.
1. Mukus purulent ose edeme ne meatusin e mesem dhe ne regionin ethmoid anterior
2. Polipe ne kavitetin nazal ose ne meatusin e mesem
3. Imazheria tregon shenja inflamacioni te dokumentuar.
Ky dokumentim duhet te jete per mucus purulent, edeme por edhe polipe.(37)
Ne moshat pediatrike nje nga shenjat me te shpeshta eshte era e keqe nga goja.Ne disa
raste tek femijet vihet re bllokimi i hundeve dhe si rjedhoje ata marin fryme me goje qe
shoqerohet me dhimbje te grykeve.Ne disa raste tek femijet kemi edhe enjtje e syve por e pa
shoqeruar me dhimbje ne mengjes.Femijet e ritur manifestojne shenja si humbje te nuhatjes,
gerhitje gjate nates dhe kolle si pasoje e rrjedhjes pas hundes. .
Mycetoma apo ‘fungus ball’ mund te jene asimptomatike apo te kene simptomat e
RSK.Sinuziti fungal alergjik shfaqet me polipe nazale apo si sinuzit alergjik.Funget jane
nxites se alergjise
Nderkohe CRS mund te shoqerohet edhe me shenja te tjera si dhimbje
koke,temperature,lodhje trupore,ere e keqe nga goja,dhimbje dhembi etj,pikerisht keto
shenja e bejne qe te ngjasoje me semundje te tjera.(27)
Keshtu qe diagnoza diferenciale duhet te behet me

Rinitin alergjik,rinitin jo alergjik,rinitin vasomotor,rinitin jo alergjik vasomotor por edhe me
semundje te tjera neurologjike si dhimbja e kokes nga shkaqe
vaskulare,migrena,cluster,neuralgjia trigeminale
7.Rinosinuziti polipoid.
Rinosinuziti kronik polipoid konsiderohet si jo specifik kryesisht euzinofilik qe vjen si rezultat i
pergjigjes inflamatore sinonazale por jo infeksioze.
Incidenca e RSK me polipe nazale llogaritet ne 0.2%-4.3%
Incidenca rritet me rritjen e moshes duke arritur pikun ne moshen 50 vjec dhe lart.Paciente
nga e njejta familje jane raportuar ne 14% te rasteve.
Nga ana histologjike polipet jane te formuar nga stroma edematoze ,hiperplazia e qelizave
goblet dhe qeliza inflamatore me shumice me predominim te euzinofileve.Fibroblastet
,qelizat epiteliale dhe qelizat endoteliale jane qeliza qe bejne te mundur konstutuimin e
polipit.
Zakonisht epiteli i pseudostratifikuar ciliar kolumnar mbulon polipin por ne zonat qe ai eshte
ne kontakt me ajrin ndersa siperfaqja mbulohet me epitel tranzicional ose skuamoz.
Nga ana histologjike ai ndahet ne euzinofilik,neutrofilik dhe mixe.(11)
7.1 Klasifikimi i shkaqeve te RSK me polipe nasale

duke marre parasysh klasifikimin histologjik
Euzinofilik
A)Astma.
Rreth 7% e pacientve me astme kane polipe nazale(PN).Zakonisht ecuria klinike e ketyre

eshte e lidhur me njera tjetren.Kur keqesohet njera te njejten gje ben dhe tjetra.Nderkohe sic
ndikon terapia topike me kortikosteroide ne sinus permirson funksionin e mushkerise ashtu
dhe terapia sistemike permirson funksionin e sinuseve.Sipas studimeve me te fundit
ekziston nje lidheje ndermjet gravitetit te astmes dhe gravitetit radiografik te rinosinuzitit.84%
e pacientve me astma grave kane ndryshime ne CT te sinuseve.Nje studim tjeter tregon qe
FESS ne RSK ben te mundur edhe ne permirsimin e simptomave te astmes.
B)Alergjik
Lidhja ndermjet RSK dhe alergjise eshte kontroversale

Sipas studimeve te Jamal dhe Maran incidenca e atopise eshte e njejte si ne pacientet qe
kane RSK polipoid dhe jo polipoid.Nderkohe sipas nje studimi tjeter, qe moren pjese 68
paciente me RSK dhe PN,35 paciente me RSK pa PN dhe mbi 1000 persona me alergji
respiratore,reaktiviteti ne pacientet me PN ishte 44% me i larte se ne pacientet me alergji
respiratore(16%).Gjithashtu nevelet e IgE kane rezultuar te rritura ne pacientet me polip
nazale por edhe ne ata me CRS.
C) Te induktuar nga aspirina
Ishte Widal qe me 1992 zbuloi lidhjen midis polipeve nazale astmes dhe sensitivitetit nga
aspirina qe me vone u quajt triada e Samterit.Ne shumicen e rasteve pacientet jane
femra.Nga ana fispatologjike faktori kyc per kete situate eshte superprodhimi i leukotrienes
.Pacienti klinikisht karakterizohet nga riniti,astma,polipet nazale dhe sensitiviteti nga
aspirina.Sensitiviteti ndaj aspirines dhe astma instalohen rreth 5 vjet mbas instalimit te rinitit.
D) Te tjere
Rhinosinusiti fungal dhe ai Fungal por jo alergjik
E) Nga superantigeni
Superantigeni eshte nje substance qe aktivizon T limfocitet dhe kete e ben nepermjet qelizes
prezantuse te antigenit.Shume bakterie prodhojne superantigene,ato njihen si ekzotoksina
ndersa ato qe prekin traktin gastrointestinal quhen enterotoksina.Ne nje studim te kryer nga
Bachert u pa ekzistenca IgE te superantigenve stafilokoksike dhe PN.(11,12)
Neutrofilik ose te tjere jo euzinofilike:

A) Fibroza Cistike
Lidhja ndermjet RSK me apo pa polipe dhe FC ka kohe qe njihet.Nga nje studim eshte pare
se 30% nga 67% me FC kane RSK.Nje lidhje eshte treguar gjithashtu edhe ndermjet
mutacionit qe shkakton FC dhe RSK ne grupe apo popullata te ndryshme.Nderkohe nje
trajtim agresiv i FC eshte shume efektiv edhe per RSK dhe mund te eliminoje ne menyre te
konsiderueshme kirurgjine.
FC eshte e pranishme ne me shume se 60% te femijve me polipe, nderkohe 20% e
pacientve me CF kane polipe.Eshte e ralle qe pacienteve me kete semundje tju zhvillohen
polipe ne dekaden e 5-te apo te 6-te pasi ata zhvillojne me heret.Paciente me histori te
polipeve nazale qe ne moshe te re duhet ti imponojne klinicistit berjen e testit te klorit ne
djerse.Nga ana histologjike polipet ne keta paciente jane kryesisht me neutrofile me
shumice.
B) Sindromat Diskinetike cilliare
CDS Mund te klasifikohet ne primare dhe te fituar.Ajo shpesh here shoqerohet me RSK me
apo pa polipe.Incidenca e saj varion nga 1 ne 15 000 ne 1 ne 30 000.
MTT (mucociliary transit time = 10 deri ne 14 per minute.Kjo eshte e rritur kur eshte prezent
RSK.Disa studime serioze tregojne qe kjo kohe eshte vecanerisht e ritur kur jane te
pranishem edhe polipet.Nderkohe edhe nje parameter tjeter qe quhet frekuenca goditse
ciliare eshte e rritur. Dallojme dy patologji primare
B.1) Syndroma Kartanger

Kjo eshte nje syndrome qe ben pjese ne sindromet diskinetike ciliare qe pergjithsisht jane te
trashegueshme me menyre autozomike recesive.Cregullimi ultrastruklturor eshte mungesa e
kraheve te dyneines.Situs inversus i organeve eshte gjetur ne 50% te rasteve
B.2) Sindroma Young
Eshte nje syndrome relativisht e panjohur.Ajo eshte nje kombinim i oligospermise

obstruktive me infertilitetin dhe diskinezise ciliare.
C)Antral choanal polyp
Polipi Antrokoanal ndryshon nga shkaqe te tjera te NP sepse ai nuk eshte i lidhur me
infiltrime euzinofilike,ka mungese e citokinave inflamatore dhe eshte unilateral dhe eshte me
natyre inflamatore.Fispatologjia nuk eshte e njohur saktesisht por konsiston me nje cist
retensioni qe fillon ne sinusin maxillar dhe qe vazhdon te zhvillohet dhe qe protuberon perms
ostiumit te sinusit maksilar dhe posteriorisht deri ne nazofaring dhe ne pjesen e siperme te
faringut.Heqja e ketij behet ne menyre kirurgjikale kryesisht endoskopike,por deshtimi I
heqjes se pjeses nga ky polip e merr origjinen con shpesh ne recidive.(14)
Figura 4
Polip antrokoanal
7.2 Klinika
Pacientet me RSK me polipe kane ankesa te tipit:
1. Obstruksion nazal-qe vjen si pasoje e sensacionit subjektiv te kongjensionit ose nga
presioni mekanik qe ushtron polipi
2 .Anosmia-si pasoje e obstruksionit te xhepit olfaktor ose nga inflamimi i mukozes olfaktore
3. Rhinorea
4. Ndryshe nga ata pa polipe, pacientet me RSK polipoid kane me pak dhimbje dhe me pak
infeksione te herepashereshme
Polipet nazale kryesisht zhvillohen ne meatusin meatal por ato mund te vijne edhe nga
recesi sfenoidal por edhe nga pjesa mediale e koanes media.
Keto polipe pergjithsisht zmadhohen ndonjehere deri ne ate pike sa dalin jashte vestibulum
nasi apo ne nasofaring.Pika e tyre e takimit megjithate eshte nga meatusi i mesem dhe i
siperm ne recesin sphenoid.Perfshirja direkte e dyshemese se hundes,meatusit inferior apo
e septumit nasal eshte e ralle.
Ato polipe qe jane me origjine jo sinusoide sic eshte psh nga septum nazal duhet te
ekzaminohen me kujdes dhe duhet te hiqen ne teresine e tyre.
Polipet unilateral mund te jene ne kuadrin e RSK.Gjithsesi ketu duhet te bejme nje
investigim me te detajuar sepse mund te kemi te bejme me nje papilome te invertuar, polip
antrokoanal apo rinosinuzit fungal alergjik.(16)
8.DIAGNOZA
Per te vendosur diagnozen nuk duhet te bazohemi thjesht ne shenjat dhe simptomat por
duhet te kemi te dokumentuar shenja objektive te inflamacionit rinosinusal.Kjo behet e
mundur duke u bazuar pergjithsisht tek CT dhe endoskopia.
Ekzaminimet per te vendosur diagnozen jane:
1. Pamja me rinoskopi anteriore me ane te nje headlight
Figura 5
Pamje ne rinoskopi anterior e nje polipi
2. Ne ditet e sotme ajo qe te ndihmon shume eshte pamja me endosop,qe jane rigid dhe
fleksibel.
Pavarsisht disa avantazheve qe ka endoskopi rigid qe jane:fusha me e gjere e
pamjes,qartesi me e madhe,mundesi per te manipuluar me doren tjeter,endoskopi fleksibel
ka avantazhin e vizualizimit te sinusit maxillar ose te recesit lateral te sinusit frontal.
Per vendosjen e diagnoses eshte e rendesishem gjetja ne endoskopi e mukusit purulent apo
edeme ne meatusin e mesem ose regionin etmoid, polipe ne meatusin e mesem apo
kavitetin nazal.Avantazhet e endoskopise ne krahasim me rinoskopine anteriore jane:dallimi
i deviacionit posterior te septumit, dallimi i sekrecioneve apo polipeve ne pjesen posterior e
kavitetit nazal,polipet apo sekrecionet ne meatusi e mesem apo recesin sfenoetmoidal.(28)
Figura 6
Pamje ne Endoskopi e mukusit purulent.
3.Ne ditet e sotme radiografise i ka ikur disi vlera,por ajo mund te tregoje:pergjigje
osteoblastike ne muret sinusale,trashje mukoperiostale,opacifikim te kavitetit sinusal,por
edhe reduktim te ketij kaviteti .
4.CT scan konsiderohet si Gold Standart per diagnozen e RSK, gjithashtu ajo eshte nje
metode objektive per monitorimin e rinosinuzitit kronik apo atij rekurent.CT ndihmon ne
evidendimin e shtrirjes te inflamacionit duke u perkethyer kjo ne opacifikim te sinuseve
paranazale.
CT mundeson pamje shume te mire te anatomise kockore,pamje te mukozave apo trashjet
e tyre, granulacionet dhe hipertrofite dhe gjithashtu eshte nje procedure shume e mire per
nje plan prekirurgjikal.Zakonisht behen prerje 2mm deri 3mm
Prerjet aksiale japin nje pamje te qarte ne vlersimin e varianteve anatomike te recesit frontal
dhe kompleksit sfenoidal.Gjithsesi per te bere interpretimin perfundimtar duhet te bazohemi
tek te dhenat qe jep CT por edhe nga ato qe perftohen nga ekzaminimi klinik apo
endoskopia.Nje rol i rendesishem i CT eshte perjashtimi i semundjeve agresive infektive apo
semundjeve neoplazike.Destruksioni kockor, shtrirje jashte sinuzale e infeksionit dhe
invazioni lokal sygjerojne semundje neoplazike.
Zakonisht perdoren prerje coronare,sagitale,axiale nga 3mm.(37)
Figura 7
Pamje ne CT e nje pacienti me RSK
6. RM ka nje rol ndihmes ne diagnozen e RSK.
7. Te tjera
Vlere kane edhe marja e kultures qofte me punkture ne sinusin maxillar apo ne rruge
endoskopike.Kjo ben qe trajtimi me antibiotik te mos jete empirik.
Biopsia behet me shpesh ne sinusin maxillar, rezultati i saj eshte: trashje
mukozale,formacione gjenderore atipike,infiltrim mononuclear,edeme
subepiteliael.Neutrofilet predominojne me shume ne infeksionin akut ndersa euzinofilet ne
ate kronik.Ralle here mund te shihet metaplazia e qelizave skuamoze. (29)
Teste te tjera qe mund te bejme jane, vleresimi i IGE,CH50 etj.
Duke ju referuar me shume CT Kennedy ka bere nje system klasifikimi per RSK
qe eshte:
STADI
1 Difekte anatomike,semundje unilaterale ne te gjitha sinuset

,semundje bilaterale e limituar vetem te sinusi etmoid
2 Semundje billaterale etmoidale qe ka zene vetem nje sinus te pavarur
3 Semundje bilateral etmmoidale qe ka perfshire dy ose me shume

sinuse ne cdo ane
4 Polipoze nasosinusale difuse.
Nderkohe LUND-MACKAY kane ndertuar nje system pikezimi duke ju referuar gjetjeve ne
CT perkatesisht: 0 pike=pa mbushje,1 pike=mbushje e pjesshme,2 pike= mbushje e plote.
Keshtu vleresohen gjithe sinuset dhe totali i pikeve mblidhet.(9)
9.TRAJTIMI
Trajtimi eshte kirurgjikal dhe jo kirurgjikal ku natyrisht me i rendesishmi eshte ai kirurgjikal
dhe perkatesisht ai me Functional Endoscopic Sinus Surgery.
Qellimi i trajtimit eshte te reduktoje edemen,te permirsoje drenimin sinusal dhe te crrenjose
infeksionin qe eshte prezent.Shpesh kerkohet nje kombinim i glukokortikoidve topikal apo
oral,antibiotikeve dhe lavazhi nazal me perberje kripore.Nqs ky trajtim deshton atehere
duhet te meret ne konsiderate trajtimi kirurgjikal i sinusit.Trajtimi me antibiotike eshte i
diskutushem, per faktin nqs arrijne ose jo peqendrimin e duhur ato ne sinus ne nje pacient
me RSK, por diagnoza e hershme dhe trajtimi intesiv shpesh here kane cuar ne kurimin e
ketyre pacientve.
Terapia me glukokortikoide orale e ndjekur nga ajo topike eshte me efektive se vetem
terapia topikale ne uljen e madhesise se polipeve ne ritjen e funksionit olfaktor ne pacientet
me RSK.(22,23)
9.1 Trajtimi jo kirurgjikal

9.1.1. Terapia intranazale topikale
a) Irigimi intranasal me solucion sialin(SI) qe ndryshon nga sialin spray.
Ky eshte nje material qe permban solucion hipertonik apo isotonic.
Zakonish jane preparate te gatshme por edhe mund te pregatiten vete.
Eshte pare se kjo terapi ka efekte shume te mira ne rritjen e pastrimit te mukusit qe ndodhet
ne sinus,ne rritjen e aktivitetit ciliar,pastrimin dhe heqjen e antigenve dhe mediatorve
inflamatore dhe mbrojtjen direkt te mukozes rinosinuzale.
Sipas nje studimi te Cochrane SI ka efekte si adjuvant i terapise me steroide nazale topike.
E rendesishme eshte se kjo terapi ka shume pak efekte anesore.
b)Steroidet intranazale
Per deri sa RSK konsiderohet si nje semundje inflamatore atehere eshte e qarte qe
kortikosteroidet jane gjeresisht te perdorur.Ato kane efekte te rendesishme ne reduktimin e
infiltrimit te qelizave inflamatore,supresimin e mediatorve proinflamator,qelizave kemiotaktike
etj.Efikasiteti i steroidve topike ne reduktimin e simptomave eshte treguar nga nje
‘systematic review’ dhe’ controlled trials’ bere nga Cochrane.Disa kerkime te tjera tregojne
efekte te shkelqyera edhe ne RSK me polipoid.
Nder preparatet steroide permendim beclomethasone diproppionate, triamcinolone
acetonide, flunisolide dhe budesonide qe i perkasin gjenerates se pare ndersa nga gjenerata
e re permendim fluticasone propionate,mometasone furoate,ciclesonide dhe fluticasone
furoate.
Keto preparate kene efekte anesore me te shumta se SI si psh epistaksis, dhimbja e kokes
per edhe kruajtjet vecanerisht kur keto perdoren per nje periudhe te gjate.
Sipas studimeve te fundit keto preparate qe te jene efektive duhet te perdoren per 8-12
jave.Kjo eshte pikerisht koha qe keto preparate te pakesojen simptomat e RSK.
9.2.2. Steroidet sistemike
Keto prepearate gjithashtu kane efekte antiinflamatore dhe perdoren me se shumti ne rastin
e pacientve me polipe nazale.Efekti antiinflamatore i tyre nuk eshte thjesht ne inhibimin e
proliferimit qelizor te limfociteve apo neutrofileve por edhe edhe te fibroblasteve dhe qelizave
epitelialeve.
Sigurisht qe keto steroide kane efekte anesore me te shumta por efektiviteti i tyre ne rastin e
polipeve krahasohet me polipektomine.
Ne paciente me RSK me PN interventi kryesor eshte te clirosh nga obstruksioni vendin ku
drenon sinusi duke redutuar apo eliminuar polipin.Per kete fillimisht duhet te perdoresh
glukokortikoide qofte sistemike apo topike.
RSK pa polipe nazale mund te trajtohet me 20-40 mg prednizolon ne dite mbi 10 dite plus
sterodie intranazale.(37)
9.3.3. Antibiotiket
Disa studime tregojne se ne RSK,qe ka me shume sekrecione mukopurulente ne endoskopi
,trajtimi me antibiotike eshte me efektivi.
Nje trajtim normal me antibiotike duhet te behet per 3-4 jave, preferohet qe te meret kulture
para trajtimit pavarsisht se ne te shumten e rasteve trajtimi eshte empirik.Preferohet nje
trajtim oral por ne raste rezistente trajtimi duhet te jete intravenoz.Duhet te meret ne
konsiderate mundesia e ndonje organizmi beta-laktamaze prodhues apo meticilin rezistent.
Terapite qe perdoren jane kombinimi amoksicilin plus klavulonik acid,kombinimi i

metronidazole plus makrolidet apo gjenerata e trete e cefalosporinave,dhe kinolonet e
reja(psh moxifloxacine).Nqs shkaktar eshte nje agjent aerobik gram negativ(psh
pseudomonas)atehere perdoret terapia me antibiotike paraenterale si psh aminoglukozide
ose gjenerata e 4 e cefalosporinave(cefipime ose cefazidime)ose trajtimi oral apo
paraenteral me florokinolone.Nje alternative eshte edhe terapia me carbapenem e cila
mbulon si agjentet aerobe por edhe ato anaerobe.Nqs kemi agjente meticiline rezistente
atehere duhet te perdoren tetraciklinat,baktrima apo linezolid.Alternativa te tjera jane
vankomicina,linezolid apo daptomicine.
Antibiotiket me nebulazator apo agjentet antifungale perdoren ne raste refraktare apo ne
paciente qe i jane nenshtruar kirurgjise se sinusit ose per te shmangur nje terapi te zgjatur
me antibiotike intravenoze.
S aureus ndodhet ne nje perqindje te larte ne paciente me RSK polipoze.Nje trajtim me
doxycikline per rreth 3 jave eshte pare qe redukton madhesine e polipit,kjo vjen qofte per
faktin e efekteve antiinflamatore qofte edhe te efektit antistafilotoksik te kesaj.(26)
9.4.4.Antialergjike
Ne rastin e RSK perdoren edhe antihistaminiket,ato me shume efekt kane ne ato raste qe
shoqerohen me kruarje dhe me teshtima por kane efekt minimal ne kongjestionin nazal.Disa
antialergjik qe perdoren jane loratidina,cetirizina etj.
Nje trajtim mund te ishte ai me cetirizine me doze 20 mg per 3 muaj.
9.4.5.Antileukotrienet
Keto preparate perdoren si plotsues te efekteve te steroidve vecanerisht ne paciente qe jane
te prekur nga astma dhe kane alergji nga aspirina.
Figura 8
Dy pamje CT para dhe pas trajtimit me antibiotic plus kortizonik
9.2 Trajtimi kirurgjikal.

Ketu nje rol te padiskutushem ka Functional Endoscopic Sinus Surgery (FESS) ose kirurgjia
endoskopike funksionale e hundes.
Trajtimi kirurgjikal perdoret atehere kur pas nje periudhe prej 3-6 jave ka deshtuar trajtimi me
antibiotike dhe kortikosteroide lokale apo sistemike.
Avantazhet me te fundit te teknologjise endoskopike dhe kuptimi i rendesise se kompleksit
osteomental e kane bere FESS thelbesor ne trajtimin e rinosinuzitit kronik.
FESS eshte teknika e pare e zgjedhur sot per trajtimin kirurgjikal te RSK.
Nje teknike e e re si alternative e FESS eshte dhe perdorimi i kateterve me ballon per te
dilatuar sinuset maksilar, frontal sfenoidal nepermjet ostiumeve te tyre natyrale.
Ky trajtim perdoret ne disa raste si trajtim ndihmes i trajtimit medikamentoz.Ai perdoret
pergjithsisht ne rastet refraktare ndaj trajtimit medikamentoz dhe ne rastet kur pacientet
kane obstruksione anatomike.
Qellimi ne kete lloj trajtimi eshte rivendosja e funksionit mukociliar pastrues te
sinuseve.Gjithashtu ajo sherben per te rivendosur integritetin funksional te mukozes te
inflamuar.
Qellimi i FESS konsiston ne stabilizimin e funksionit te hundes(klirensit mukociliar) duke
eliminuar faktoret qe cojne ne semundje kronike te hundes.
FESS sherben per largimin e mukozave patologjike, rikthimin e ventilimit normal, rivendosjen
e drenimit te sinuseve duke rregulluar kompleksin oseteomental,eliminimin e polipeve te
renda.Eshte shume e rendesishme te theksojme qe kjo teknike shoqerohet me demtime
minimale ne funksionin e hundes.FESS eshte e suksesshme ne rivendosjen e normalitetit te
sinuseve dhe me qetsimin e simptomave ne rreth 80-90% te pacientve.Ne femijet trajtimi
kirurgjikal duhet te rekomandohet ne raste te komplikuara.
Nje pjese e rendesishme e nje pacienti qe do i nenshtrohet trajtimit me FESS eshte vleresimi
preoperator qe eshte.
C-cribriform
L-lamina papiracea
O-onodi, optic, orbitis
S-sfenoid, skull base
E-ethmoid arteries
Quhet edhe teknika close
Kjo eshte nje teknike qe kryhet nen anestezi gjenerale,e rendesishme eshte qe pacienti te
jete ne hypotension deri ne 80 Hg sistolik.
Instrumentet qe perdoren gjate FESS jane:
1. Endoskopet 18cm,4mm(0,30,70)
2. Pincat endoskopike
3. Bisturi endoskopike
4. Mikrodebrator.
Efektet anesore te saj jane shume me te pakta se kirurgjia klasike por nder to
permendim;Hematoma orbitale,cikatrice,sineki,hemoragji,rjedhje e LCS,demtimi i nervit
optic,demtimi i a carotis interna,demtim i drenimit lacrimal,demtime te trurit(lamina
cribrosa).(9)
Figura 9
Kirurgjia endoskopike funksionale e hundes.
9.3 Menaxhimi i rinosinuzitit kronik maksilar.

Ketu ka 3 opsione kirurgjikale
1 . Uncinectomia endoskopike me apo pa antrostomi maksilare
2. Procedura Caldwell-Luc
3. Antrostomia inferior(dritarja naso antrale)
Nder procedura kirurgjikale te tjera permendim ate te septoplastikes, ne rast se pacienti ka
devijim te septumit nazal.
Ne rastin e polipeve realizohet interventi i polipektomise qe ne ditet e sotme behet kryesisht
me ruge endoskopike.(30)
9.4 Menaxhimi i sinuzitit fungal

Trajtimi i Riniosinuzitit fungal alergjik
Trajtimi i kesaj semundjeje behet nepermjet FESS, ndersa antigjeni duhet te largohet me
ane te imunoterapise.
Trajtimi i RSK fungal eshte pregjithsisht kirurgjikal.Mycetomas apo ‘fungus ball’ jane trajtuar
me heqje kirurgjikale.Sinuziti fungal alergjik qe manifestohet zakonisht me polipe nazale dhe
sinuzit alergjik trajtohet me glukokortikoide sistemike dhe me heqje te polipeve sebashku me
sekrecionet ne mnenyre kirurgjikale.Doza me kohzgjatje te madhe te kortikosteroidve dhe
me steroide topikale jane perdorur per te supresuar simptomat e e RSK fungal.
Te gjitha studimet e bera nuk tregojne ndonje efekt pozitiv te terapise orale me antifugale ne
rinosinuzitin kronik fungal.(27
)
10. REFERENCAT
1. Meltzer E, Hamilos D, Hadley J, et al establishing definitions for clinical research and
patient care. Otolaryngol Head Neck Surg 2004; 131:S1â€“62.
2. Larsen K, Tos M The estimated incidence of symptomatic nasal polyps. Acta Otolaryngol
2002 ;122:179â€“182.
3. Norlander T. Aspects of the inflammatory response and formation of polyps in the nasal
and sinus mucosa Stockholm: Kohbl Carolinska Medico Chirurgiska Institutet, 1997.
4. Settipane GA. Epidemiology of nasal polyps. Allergy Asthma Proc 1996;17(5):231â€“236.
5. Orlandi RR, Terrell JE. Analysis of the adult chronic working definition. Am J Rhinol
2002;16(1):7â€“10.
6. Kern RC. Chronic sinusitis and anosmia: pathologic changes in the olfactory mucosa.
Laryngoscope 2000;110:1071â€“1077.
7. Johansson L, Holmberg K, Melen I, et al. Sensitivity of a new grading system for studying
nasal polyps with the potential to detect early changes in polyp size after treatment with a
topical corticosteroid (budesonide). Acta Otolaryngol 2002;122:49â€“53.
8. Triglia JM, Nicollas R. Nasal and sinus polyposis in children. Laryngoscope
1997;107:963â€“966.
9. Wang X, Moylan B, Leopold DA, et al. Mutation in the gene responsible for cystic fibrosis
and predisposition to chronic in the general population. JAMA 2000;284:1814â€“1819.
10. Batra PS, Kern RC, Tripathi A, et al. Outcome analysis of endoscopic sinus surgery in
patients with nasal polyps and asthma. Laryngoscope 2003;113:1703â€“1706.
11. Briggs RD, Wright ST, Cordes S, et al. Smoking in chronic: a predictor of poor long-term
outcome after endoscopic sinus surgery. Laryngoscope 2004;114(1):126â€“128.
12. Meltzer E, Hamilos DL, Hadley JA, et al.: Establishing definitions for clinical research
and patient care. Otolaryngol Head Neck Surg 2004;131(6 Suppl 1):1â€“62.
13. Bachert C, Gevaert P, Holtappels G, et al. Total and specific IgE in nasal polyps is related
to local eosinophilic inflammation. J Allergy Clin Immunol 2001;107(4):607â€“614.
14. Tripathi A, Conley D, Grammer L, et al. Immunoglobulin E to staphylococcal and
streptococcal toxins in patients with chronic sinusitis/nasal polyposis. Laryngoscope
2004;114(10):1822â€“1826.
15. Fakhri S, Tulic M, Christodoulopoulos P, et al. Microbial superantigens induce
glucocorticoid receptor beta and steroid resistance in a nasal explant model. Laryngoscope
2004;114(5):887â€“892.
16. Cryer J, Schipor I, Perloff J, et al. Evidence of bacterial biofilms in human chronic rhins.
ORL J Otorhinolaryngol Relat Spe 2004;66(3):155â€“158.
17. Wei JL, Kita H, Sherris DA, et al. The chemotactic behavior of eosinophils in patients
with chronic. Laryngoscope 2003;113(2):303â€“306.
18. Shin S, Ponikau J, Sherris D, et al. Chronic : An enhanced immune response to ubiquitous
airborne fungi. J Allergy Clin Immunol 2004;114(6):1369â€“1375.
19. Khalid AN, Hunt J, Perloff JR, et al. The role of bone in chronic Laryngoscope
2002;112(11):1951â€“1957.
20. Lanza DC, Kennedy DW. Adult defined. Otolaryngol Head Neck Surg 1997;117(3 Pt
2):S1â€“S7.
21. Lund VJ, Kennedy DW. Staging fo. Otolaryngol Head Neck Surg 1997;117(3 Pt
2):S35â€“S40.
22. Ragab S, Parikh A, Darby YC, Scadding GK. An open audit of montelukast, a leukotriene receptor
antagonist, in nasal polyposis associated with asthma. Clin Exp Allergy. 2001 Sep. 31(9):1385-91.
[Medline].
23. Van Zele T, Gevaert P, Holtappels G, Beule A, Wormald PJ, Mayr S, et al. Oral steroids and
doxycycline: two different approaches to treat nasal polyps. J Allergy Clin Immunol. 2010 May.
125(5):1069-1076.e4. [Medline].
23. Sreenath SB, Taylor RJ, Miller JD, Ambrose EC, Rawal RB, Ebert CS Jr, et al. A
prospective randomized cohort study evaluating 3 weeks vs 6 weeks of oral antibiotic
treatment in the setting of "maximal medical therapy" for chronic rhinosinusitis. Int Forum
Allergy Rhinol. 2015 May 23. [Medline].
24. Bhattacharyya N. Radiographic stage fails to predict symptom outcomes after endoscopic
sinus surgery for chronic rhinosinusitis. Laryngoscope. 2006 Jan. 116(1):18-22. [Medline].
25.Welch KC, Stankiewicz JA. A contemporary review of endoscopic sinus surgery:

techniques, tools, and outcomes. Laryngoscope. 2009 Nov. 119(11):2258-68. [Medline].
25. Hox V, Delrue S, Scheers H, Adams E, Keirsbilck S, Jorissen M, et al. Negative impact
of occupational exposure on surgical outcome in patients with rhinosinusitis. Allergy. 2012
Jan 9. [Medline].
26. Ponikau JU, Sherris DA, Weaver A, Kita H. Treatment of chronic rhinosinusitis with
intranasal amphotericin B: a randomized, placebo-controlled, double-blind pilot trial. J
Allergy Clin Immunol. 2005 Jan. 115(1):125-31. [Medline].
27. Sacks PL, Harvey RJ, Rimmer J, Gallagher RM, Sacks R. Topical and systemic
antifungal therapy for the symptomatic treatment of chronic rhinosinusitis. Cochrane
Database Syst Rev. 2011 Aug 10. CD008263. [Medline].
28. Gupta AK, Bansal S, Gupta A, Mathur N. Is fungal infestation of paranasal sinuses more
aggressive in pediatric population?. Int J Pediatr Otorhinolaryngol. 2006 Apr. 70(4):603-8.
[Medline].
29. Hakim HE, Malik AC, Aronyk K, Ledi E, Bhargava R. The prevalence of intracranial
complications in pediatric frontal sinusitis. Int J Pediatr Otorhinolaryngol. 2006 Aug.
70(8):1383-7. [Medline].
30. Sharma GD, Doershuk CF, Stern RC. Erosion of the wall of the frontal sinus caused by
mucopyocele in cystic fibrosis. J Pediatr. 1994 May. 124(5 Pt 1):745-
31. Gliklich RE, Metson R. Effect of sinus surgery on quality of life. Otolaryngol Head Neck
Surg 1997;117(1):12â€“17.
32. Marple B. Allergic sinusitis. Current Opin Otolaryngol 1999;7:383â€“387.
33. Anselmo-Lima WT, Lopes RP, Valera FC, et al. Invasive fungal rhinosinusitis in
immunocompromised patients. Rhinology 2004;42(3):141â€“144.
34. Cagioni PJ. Liposomal amphotericin B versus conventional amphotericin B in the
empirical treatment of persistently febrile neutropenic patients. J Antimicrob Chemother
2002;49[Suppl 1]: 81â€“86.
35. Walsh TJ, Finberg RW, Arndt CA. Liposomal amphotericin B for empirical therapy in
patients with persistent fever and neutropenia. N Engl J Med 1999;340:764â€“771.
36. Schwartz S, Behre G, Heinemann V, et al. Aerosolized amphotericin B inhalations as
prophylaxis of invasive aspergillus infections during prolonged neutropenia: results of a
prospective randomized multicenter trial. Blood 1999;93:3654â€“3661.
37. Clinical Practice Guideline(Update) Adult Sinusitis
IBUPROFENI
VETITE FARMAKOLOGJIKE
 Ibuprofeni është një antiinflamator josteroid, me veti analgjezike dhe antipiretike.
 Ibuprofeni vepron duke inhibuar sintezën dhe/ose çlirimin e prostaglandinave.
 Studimet klinike kanë treguar efikasitetin e tij në trajtimin e spondiloartritit ankilozant, artritit
psoriatik dhe podagrës.
INDIKIMET
 Sëmundje reumatizmale dhe patologji muskuloskeletike, si artrit reumatoid, osteoartrit, spondilit
ankilozant
 Dhimbje të lehta deri mesatare, të natyrave të ndryshme, si: dismenorre, dhimbje të kokës,
mialgji, artralgji, dhimbje të dhëmbëve
 Gjendje febrile
KUNDERINDIKIMET DHE KUJDESI GJATE PERDORIMIT

 Ibuprofeni kundërindikohet tek pacientët me sëmundje aktive gastrointestinale ose histori pozitive
për to, përfshi këtu ulcerën peptike, kolitin ulceroz ose hemorragjinë gastrointestinale. Të gjithë
pacientët që mjekohen për një kohë të gjatë duhet të kontrollohen vazhdimisht për dëmtime të
mundshme gastrointestinale.
 Kundërindikohet tek pacientët me mbindjeshmëri ndaj salicilateve, si dhe tek pacientët me polipe
nazale, astma ose urtikarie të shkaktuara nga aspirina.
 Duhet përdorur me kujdes tek të sëmurët me sëmundje pre-ekzistuese renale dhe hepatike.
 Duhet të tregohet kujdes kur përdoret tek të sëmurët me insuficiencë kardiake kongjestive,
hipertension, hemofili ose koagulopati.
 Ibuprofeni, ashtu si edhe antiinflamatorët e tjerë josteroidë, mund të maskojë shenjat e infeksionit
(ethe, dhimbje). Ai duhet përdorur me kujdes tek pacientët me neutropeni ose frenim të sistemit
imunitar të shkaktuar nga kimioterapia.
 Injektimet intramuskulare, në pacientët që marrin ibuprofen duhen bërë me kujdes, pasi mund të
shkaktojnë hemorragji ose hematoma, si pasojë e veprimit të tij mbi agregimin trombocitar.
EFEKTET ANESORE.
 Ndër efektet anësore më të zakonshme janë: nauzea e të vjellat, diarreja, konstipacioni, dhimbjet
abdominale (që nuk korrelojnë me shkallën e dëmtimit mukozal). Gjatë terapisë kronike vërehen
efekte anësore më serioze si gastrit dhe ulcer peptike, që mund të shkaktojnë hemorragji
gastrointestinale, ose ndonjëherë, edhe perforacion. Këto efekte mund të potencohen nga
përdorimi i alkoolit dhe duhanit.
 Nefrotoksiciteti i ibuprofenit manifestohet me hiperkalemi, hiperuricemi ose azotemi. Ndonjëherë
mund të takohet hematuria, proteinuria, sindroma nefrotike, nekroza papilare renale dhe nefriti
intersticial.
 Hepatotoksiciteti shfaqet me hepatit ose ikter, por përgjithësisht është i rrallë.
 Efektet anësore hematologjike përfshijnë neutropeninë, agranulocitozën, aneminë aplastike dhe
aneminë hemolitike.
 Efektet anësore dermatologjike më të shpeshta janë rashi makulopapular dhe urtikaria. Më rrallë
vërehen rashi buloz, nekroliza epidermale toksike, vaskuliti, fotosensitiviteti.
 Tek të sëmurët me lupus dhe, më rrallë, tek ata me spondilit ankilozant, osteoartrit, artrit
reumatoid, mund të shfaqet meningit aseptik i induktuar nga antiinflamatorët josteroidë (raste të
rralla).
 Efekt anësor i rrallë është hipertensioni intrakranial beninj (pseudotumor cerebri).
NDERVEPRIMET MEDIKAMENTOZE
 Marrja së bashku me glukokortikoidet mund të rritë toksicitetin gastrointestinal të shkaktuar nga
antiinflamatorët josteroidë, prandaj duhet të evitohet përdorimi i këtij kombinimi për kohë të
gjatë.
 Kur ibuprofeni përdoret së bashku me etanolin, salicilatet ose antiinflamatorët e tjerë, rritet
rreziku i toksicitetit gastrointestinal.
 Kur jepet së bashku me antiagregantë trombocitare, antikoagulantë apo barna trombolitikë mund
të vërehen efekte aditive mbi hemostazën.
 Ibuprofeni mund të reduktojë klirensin renal të litiumit dhe rrjedhimisht rrit toksicitetin e tij.
 Ibuprofeni mund të potencojë efektin hipoglicemiant të antidiabetikëve.
 Përdorimi i njëkohshëm me diuretikët mund të shtojë nefrotoksicitetin.
 Antiinflamatorët josteroidë reduktojnë eliminimin renal të metotreksatit, ndaj duhen evituar tek
pacientët që mjekohen me doza të larta metotreksati.
 Ibuprofeni mund të pakësojë efektin hipotensiv të frenuesve të enzimës angiotensinë-konvertazë.
PERDORIMI GJATE SHTATZENISE

 Kundërindikohet gjatë tremestrit të parë dhe të tretë (Kategoria D).
PERDORIMI GJATE USHQYERJES ME GJI

 Mund të përdoret.
DOZA DHE MENYRA E ADMINISTRIMIT

Me rrugë orale
Tek të rriturit
 Mjekimi fillohet me 1.2-1.8 gram/ditë të ndara në 3-4 marrje. Këshillohet që të merret së bashku
me ushqimin. Doza mund të rritet deri në një maksimum prej 3.6 gram/ditë kur përdoret si
antiinflamator, ose 1.2 gram/ditë kur përdoret si analgjezik/antipiretik. Doza mbajtëse zakonisht
luhatet nga 0.6-1.2 gram/ditë.
Tek fëmijët
 Përdoret me dozë 30-40 mg/kg/ditë, e ndarë në 3-4 marrje.
 Si antipiretik përdoret 5-10 mg/kg, që mund të përsëritet çdo 4-6 orë.
Tek fëmijët me peshë nën 7 kg (në 6 muaj)
 Nuk rekomandohet të përdoret.
PARACETAMOLI
VETITE FARMAKOLOGJIKE
 Paracetamoli është një substancë me veti analgjezike dhe antipiretike, të ngjashme me aspirinën.
Ndryshe nga aspirina, ai nuk zotëron efekt antiinflamator dhe nuk influencon në funksionin e
trombociteve.
 Ndryshe nga antiinflamatorët jo steroidë, paracetamoli vepron duke frenuar sintezën e
prostaglandinave vetëm në SNQ. Ky frenim shoqërohet me rritje të pragut të perceptimit të
dhimbjes dhe me bllokim të veprimit të pirogjenit endogjen.
INDIKIMET
 Dhimbje me intensitet të lehtë deri mesatare, si : mialgji, artralgji, dismenorre, dhimbja të
dhëmbëve dhe kokës, dhimbje në osteoartrit, etj.
 Gjendje febrile
KUNDERINDIKIMET DHE KUJDESI GJATE PERDORIMIT

 Paracetamoli nuk duhet të përdoret për vetëmjekim nga pacientë që konsumojnë në mënyrë të
rregullt sasi të mëdha alkooli. Pacientët me patologji hepatike nga alkooli, ata me hepatit viral ose
alkoolizëm janë nën rrisk për hepatotoksicitet të shkaktuar nga paracetamoli, ndaj duhet t'a
përdorin me kujdes atë.
 Të evitohet përdorimi kronik i paracetamolit në pacientë me patologji renale ekzistuese, ndonëse
paracetamoli është bari i zgjedhur për mjekimin e dhimbjeve episodike në këta pacientë.
 Kujdes gjatë përdorimit në fëmijë me kequshqyerje, pasi rrisku për hepatotoksicitet në këto raste
është i lartë.
 Duhet përdorur me kujdes në pacientët me astmë bronkiale, të cilët vuajnë nga mbindjeshmëria
ndaj salicilateve.
 Në të sëmurët me frenim të hemopoezës, paracetamoli mund të maskojë simptomat e një
infeksioni akut.
 Disa formulime të paracetamolit përmbajnë aspartam, ndaj ato nuk duhet të përdoren në pacientët
me fenilketonuri.
 Vetëmjekimi i dhimbjes nuk duhet të zgjatet me shumë se 5 ditë në fëmijët dhe më shumë se 10
ditë në të rriturit. Paracetamoli nuk duhet përdorur nga pacientët, pa u konsultuar me mjekun, për
mjekimin e gjendjeve febrile për më shumë se 3 ditë.
EFEKTET ANESORE
 Paracetamoli mund të jetë hepatoksik, vecanërisht kur përdoret në doza të larta. Hepatotoksiciteti
mund të shfaqet si nekrozë hepatike, ikter, hemorragji dhe encefalopati. Më të riskuarit për
hepatotoksicitet janë fëmijët. Trajtimi i mbidozimit të paracetamolit bëhet me N-acetilcisteinë.
 Paracetamoli mund të shkaktojë nekrozë tubulare renale akute dhe nefropati analgjezike kronike
që karakterizohet nga nefriti intersticial dhe nekroza papilare renale. Në raste të rralla mund të
shkaktojë insuficiencë renale akute që ndodh gjithmonë pas shfaqjes së hepatotoksicitetit.
 Mbas mbidozimit të paracetamolit mund të shfaqet methemoglobinemia e cila mund të shkaktojë
anemi hemolitike. Mund të shfaqen edhe reaksione të tjera hematologjike si neutropeni,
leukopeni, trombocitopeni dhe pancitopeni.
 Të tjera efekte anësore janë reaksionet e mbindjeshmërisë si urtikaria, eritema, rash kutan dhe
ethe.
NDERVEPRIMET MEDIKAMENTOZE
 Antiacidët dhe ushqimi mund të vonojnë dhe pakësojnë përthithjen gastrointestinale të
paracetamolit.
 Përdorimi i njëkohshëm i paracetamolit, të dhënë në doza të larta, me fenotiazinat mund të
shkaktojë hipotermi, nëse pacienti ekspozohet ndaj temperaturave të ulëta ambientale.
 Etanoli rrit rrezikun e hepatotoksicitetit kur përdoret njëkohësisht me paracetamolin.
 Barnat që nxitin enzimat hepatike mund të rrisin rrezikun e hepatotoksicitetit nga paracetamoli.
Të tilla barna janë: izoniazidi, barbituratet, karbamazepina, fenitoina, sulfinpirazoni, rifampina
dhe ritonaviri.
 Paracetamoli mund të pakësojë klirensin e busulfanit.
 Përqendrimet plazmatike të paracetamolit rriten kur kombinohet me diflunizalin.
PERDORIMI GJATE SHTATZENISE

 Mund të përdoret (Kategoria B).
PERDORIMI GJATE USHQYERJES ME GJI

 Mund të përdoret. Sasia që kalon në qumësht është minimale.
DOZA DHE MENYRA E ADMINISTRIMIT
Me rrugë orale
Tek të rriturit
 Mund të përdoret 325-500 mg çdo 3 orë.
 Mund të përdoret 0.5-1 gram, çdo 6 orë.
 Doza maksimale gjatë trajtimit afatshkurtër (nën 10 ditë) 4 gram në ditë.
 Doza maksimale gjatë trajtimit afatgjatë 2,6 gram në ditë.
Tek fëmijët
 Fëmijët deri 3 muaj
 Fëmijët 4 deri 12 muaj përdorin 80 mg çdo 4 orë, sipas nevojës.
 Fëmijët 1 deri 2 vjeç përdorin 120 mg çdo 4 orë, sipas nevojës.
 Fëmijët 9 deri 11 vjeç përdorin 320 deri 400 mg çdo 4 orë, sipas nevojës. Fëmijët 11deri 12 vjeç,
përdorin 320 deri 480 mg, çdo 4 orë, sipas nevojës.
 Fëmijët nën 12 vjeç nuk duhet ta përdorin medikamentin më tepër se 5 herë në ditë.
Me rrugë rektale
Tek të rriturit
 Mund të përdoret 0.5-1 gram, çdo 6 orë.
Tek fëmijët
 Tek fëmijët nën 2 vjeç doza individualizohet, sipas nevojës
 Fëmijët 9 deri 11 vjeç përdorin 320 deri 400 mg çdo 4 orë, sipas nevojës. Fëmijët 11deri 12 vjeç,
përdorin 320 deri 480 mg, çdo 4 orë, sipas nevojës.
 Fëmijët nën 12 vjeç nuk duhet ta përdorin medikamentin më tepër se 5 herë në ditë.
Shtatzënia, barnat dhe përdorimi racional i tyre
Gratë në moshën e shtatzënisë, që vuajnë sëmundje kronike, shpesh janë të shqetësuara lidhur me rreziqet
që mund të vijnë nga barnat që ato duhet të përdorin ndërkohë që mund të mbeten shtatzëna. Nga ana
tjetër, shumë shtatzëni janë të paplanifikuara dhe, për pasojë, gratë mund të trajtohen me barna të
ndryshme përpara se të zbulojnë shtatzëninë e tyre. Jo rrallë, nevoja për barna del edhe si pasojë e
ndërlikimeve të vetë shtatzënisë. Numri i grave që përdorin barna gjatë shtatzënisë nuk njihet me saktësi
dhe ndryshon nga njëri vend në tjetrin. Në një studim observacional të kryer në SHBA është gjetur se
45% e grave ka përdorur të paktën një bar me recetë, ndërkohë që shumë të tjera kanë përdorur barna pa
recetë. Në përgjithësi, gratë janë të ndërgjegjshme lidhur me rrezikun që mbart përdorimi i barnave gjatë
shtatzënisë për shëndetin e fëmijës së tyre. Kjo bën që ato të shmangin përdorimin e barnave, sidomos në
stadet e hershme të shtatzënisë. Në një studim të kryer në Angli është vërejtur se vetëm 10% e grave
përdorin barna në fillimet e shtatzënisë. Ka gra, të cilat kërkojnë të abortojnë fëmijën nga frika e
keqformimeve si pasojë e përdorimit të barnave , sidomos ne fillimet e shtatzënisë. Sidoqoftë, duket që
shmangia e përdorimit të çdo lloj bari gjatë shtatzënisë mund të mos jetë përqasja më e mirë e problemit.
Ka raste, kur përdorimi i barnave gjatë shtatzënisë është i rëndësishëm si për shëndetin e nënës, ashtu
edhe të fëmijës (p.sh. trajtimi i diabetit të sheqerit). Njohja e problemeve që mund të lindin nga përdorimi
i barnave gjatë shtatzënisë do të mundësonte që barnat të përdoreshin në mënyrë racionale edhe në këto
kushte.
Barnat dhe keqformimet

Shqetësimi kryesor që lidhet me përdorimin e barnave gjatë shtatzënisë është frika dhe dyshimi se ato
mund të shkaktojnë çrregullime strukturale dhe/ose funksionale tek fëmija. Defektet e lindura
(kongenitale) madhore vërehen në 1-3% të popullatës së përgjithshme në momentin e lindjes, dhe mund të
arrijnë deri në 5% në vitet e mëpasme të jetës. Përveç të tjerave, anomalitë kongenitale madhore janë
shkak i rreth 20% të vdekjeve foshnjore. Studimet tregojnë se rreth 65% e këtyre defekteve shkaktohen
nga faktorë të panjohur, ndërsa 25% lidhen me faktorë gjenetikë (sëmundje gjenetikisht të trashëgueshme,
mutacione dhe anomali kromozomale të reja). Mendohet se vetëm 2-3% anomalive kongenitale shfaqjen
si pasojë e përdorimit të barnave gjatë shtatzënisë, ndërkohë që pjesa e mbetur shkaktohet nga infeksione
të ndryshme, sëmundje të nënës, probleme mekanike të barrës apo rrezatimet jonizuese. Megjithëse zënë
një përqindje të vogël, keqformimet e shkaktuara nga barnat janë të rëndësishme pasi ato janë
potencialisht të parandalueshme.
Teratologjia
Shkenca që studion anomalitë e lindura të shkaktuara nga faktorët mjedisorë (përfshi edhe barnat) njihet
me emrin “teratologji”. Termi “teratogjen” rezervohet për të gjithë ato faktorë mjedisorë, si p.sh. barna,
substanca të ndryshme kimike, radiacione, etj., të cilat duke vepruar mbi embrionin/fetusin mund të
shkaktojnë anomali strukturale dhe/ose funksionale të tij. Në të vërtetë, numri i barnave të vërtetuar si
teratogjenë është i vogël. Barnat me efekte të njohura teratogjene tek njerëzit jepen në tabelën 1.
Karakteristikat kryesore të teratogjenëve

Teratogjenët karakterizohen nga një kurbë që shpreh varësinë dozë toksikologjike-përgjigje. Në këtë
kurbë gjendet një dozë pragu, nën të cilën efektet teratogjene nuk vërehen. Me rritjen e dozës së
teratogjenit, rritet si intensiteti i veprimit teratogjen ashtu edhe shpeshtësia e shfaqjes së tij. Në doza të
larta teratogjenët janë embriocidë.
Stadi embrionik gjatë të cilit nëna shtatzënë bie në kontakt me teratogjenin ka rëndësi kritike për të
përcaktuar se çfarë efekti teratogjen mund të shfaqet dhe në se një efekt i caktuar është shkaktuar nga një
teratogjen i njohur. Ndjeshmëria e embrionit ndaj teratogjenëve të ndryshëm mund të shtrihet në periudha
të ndryshme kohore. Kështu, periudha më e ndjeshme për të shkaktuar vonesë mendore nga radiacionet
jonizuese është ndërmjet javës së 8-të deri të 15-të të shtatzënisë, ndërkohë që periudha e ndjeshmërisë
ndaj talidomidit është rreth 2 javë.
Teratogjenët, sado të fuqishëm që të jenë, nuk mund të shkaktojnë çdo lloj keqformimi. Në përgjithësi,
ato shkaktojnë keqformime specifike. Kështu, talidomidi shkakton fokomeli (phocomelia) të gjymtyrëve,
ndërsa acidi valproik dhe karbamazepina shkaktojnë defekte të tubit neural.
Tabela 1 Barna me efekte të njohura teratogjene tek njerëzit
Bari Efekti teratogjen

Aminopterinë, metotreksat Keqformime të SNQ dhe gjymtyrëve
Insuficiencë renale e të porsalindurit, pakësim i

Frenuesit e ACE
osifikimit të kafkës, disgenezi tubulare renale
Kolinolitikët Ileus i të porsalindurit

Strumë fetale dhe e të porslindurit,
Antitiroidienë t(propiltiouracil, metimazol)
hipotiroidizëm, aplazi kutane (metimazoli)
Karbamazepinë Defekte të tubit neural
Ciklofosfamidi Keqformime në SNQ, tumore dytësore
Danazoli dhe androgjenë të tjerë Tipare mashkullore të fetuseve femra
Karcinomë vaginale dhe defekte të tjera
Dietilstilbestroli
genitourinare tek të porsalindurit
Hipoglicemiantët Hipoglicemi e të porsalindurit
Litiumi Anomali e Epstein
Misoprostoli Sekuenca Moebius
Ngushtim i duktusit arterioz, enterokolit
AIJS
nekrotizant
Parametadioni Defekte të SNQ dhe fytyrës
Fenitoina Vonesë në rritje, deficite në SNQ
Sindroma e adiksionit neonataltë
Barnat psikoaktivë (barbiturate, opiate,
tëporsalindurit kur bari merret në periudhën e
benzodiazepina)
fundit të shtatzënisë
Defekte në SNQ, kraniofaciale,
Retinoidët sistemikë (izotretinoinë, etretinat)
kardiovaskulare dhe të tjera
Tetraciklinat Anomali të dhëmbëve dhe sistemit kockor
Defekte me shkurtim të gjymtyrëve, defekte të
Talidomidi
organeve të brendshme
Trimetadioni Defekte të SNQ dhe fytyrës
Acidi valproik Defekte të tubit neural
Defekte të SNQ dhe skeletit, sindroma Dandy-
Warfarina
Walker
Fazat e zhvillimit embrional dhe veprimi teratogjen i barnave
Efekti i shkaktuar teratogjenët varet nga stadi i zhvillimit të fetusit/embrionit në kohën e ekspozimit ndaj
tij. Nga ky këndveshtrim, në zhvillimin embrional të njeriut njihen diza faza të rëndësishme (figura 1).
Koha nga momenti i koncepsionit deri në impantimin e vezës njihet si periudha “plotësisht ose aspak”.
Ky përcaktim vjen nga fakti që dëmtimi i embrionit ose shoqërohet me vdekjen e tij, ose ai mbijeton i
padëmtuar. Në këtë fazë të zhvillimit, embrioni është i padiferencuar dhe qelizat totipotenciale mund të
zëvendësojnë ato të dëmtuarat duke mundësuar kështu riparimin dhe rikuperimin e plotë. Për këtë
arsye,ekspozimi i embrionit ndaj teratogjenëve vetëm në fazën e preimplementimit zakonisht nuk
shkakton malformacione kongenitale.
Figura 1 Stadet e zhvillimit embrional të njeriut
Periudha embrionale, e cila shtrihet nga dita e 18 deri 54-60 pas konceptimit është periudha kur ndodh
organogjeneza. Në këtë periudhë embrioni shfaq ndjeshmërinë maksimale ndaj veprimit të teratogjenëve,
jo vetëm sepse në këtë kohë ndodh diferencimi i shpejtë i indeve embrionalë, por edhe sepse dëmtimet
janë të pariparueshme. Ekspozimi ndaj teratogjenëve në këtë periudhë karakterizohet nga mundësia
maksimale për të shkaktuar anomali strukturale. Duke qenë se teratogjenët mund të ushtrojnë ndikim në
shumë sisteme organesh, anomalia e shkaktuar do të varet edhe nga fakti se cili sistem është duke u
diferencuar në momentin e ekspozimit.
Stadi embrionik ndiqet nga stadi fetal. Në këtë stad të shtatzënisë ndodh rritja dhe maturimi funksional i
organeve dhe sistemeve, të formuar në stadin e mëparshëm. Ekspozimi i ndaj teratogjenëve në këtë
periudhë ka ndikim në rritjen e fetusit (p.sh mund të shkaktojë vonim të rritjes intrauterine), në madhësinë
e ndonjë organi të caktuar apo në funksionet e organeve. Mundësia e shkaktimit të anomalive kongenitale
madhore është fare e vogël, por nga ana tjetër është e rritur mundësia e shkaktimit të anomalive minore
dhe, sidomos, defekteve funksionale. Këto të fundit njihen edhe termin “fetotoksicitet”. Nuk duhet
harruar që shumë sisteme organesh vazhdojnë maturimin struktural dhe funksional edhe pas lindjes.
Tabela 2 Disa prej barnave që shfaqin efekte teratogjene në kafshë dhe në njerëz
Bari Efektet në kafshë Efektet në njerëz

Insuficiencë renale dhe hipotension tek i
Fetuse të vdekur in utero dhe
Frenuesit ACE porsalinduri, pakësim i osifikimit të kafkës,
aborte në dele dhe lepuj
hipocalvaria dhe disgenezi tubulare renale
Palatoskizë, zgjerim të
Karbamazepina ventrikujve cerebralë, dhe Defekte të tubit neural
vonesë në rritje tek minjtë
Anomali të Ebstein dhe defekte të tjera
Litiumi Defekte kardiake tek minjtë
kardiake
Sindroma fetale e hidantoinës, pakësim në
rritjen fetale dhe pas lindjes, dëmtime
motore dhe mendore, hundë e shkurtër dhe
zgjerim të harkut hundor, mikrocefali,
hypertelorism, strabizëm, epicanthus,
palatoskizë, defekte renale,
zgjerim të fontanelave, vendosje e ulët e
Fenitoina hidrocefali tek lepujt, minjtë
veshëve, deformime të gjymtyrëve,
dhe kavjet
hipoplazi të thonjëve dhe të falangave
distale, hipospadi, hernia, qafë e shkurtër,
vendosje e ulët e flokëve, dëmtime të
zhvillimit neural, rezultate të dobëta në
testet e inteligjencës
Acidi valproik Exencefali tek minjtë Defekte të tubit neural
Sindroma fetale e ëarfarinës, defekte
skeletike(hipolazi nazale dhe epifiza të
vakuolizuara), hipolazi të gjymtyrëve
(vecanërisht në falanget distale), peshë e
ulët në lindje, humbje e dëgjimit, anomali të
Hipolazi maksilo-nazale dhe
Warfarina syve, defekte të SNQ pasojë e ekspozimit
anomali skeletike tek minjtë
fetal pas tremujorit të parë të shtatzënisë;
displazi e linjës së mesit dorsale, (agenezi të
trupit kalloz dhe keqformime të tipit Dandy-
Walker) ose displazi të linjës së mesit
ventrale(atrofi optike)
Vlerësimi i barnave për potencialin teratogjen tek njerëzit

Aktualisht, sa herë që aplikohet për të regjistruar një bar të ri (nëpërmjet regjistrimit bari lejohet të
tregëtohet), Agjensitë e Barnave kërkojnë nga prodhuesi që të japë të dhëna lidhur me studimet e kryera
në kafshë lidhur me ndikimin e barit në veprimtarinë riprodhuese të kafshëve dhe mbarëvajtjen e
shtatzënive të tyre. Në të vërtetë shumica e barnave të rinj teratogjenë për njerëzit janë parashikuar nga
studimet e kryera në kafshë. Megjithatë, duke qenë se kafshët kanë tjetër kohëzgjatje të barrës dhe për
shkak të variabilitetit shumë të madh ndërmjet llojeve lidhur me ndjeshmërinë ndaj teratogjenëve,
eksperimentet e kryera në kafshë nuk mund të konsiderohen identikë nga pikëpamja metabolike dhe
fiziologjike me ato të njeriut. Për këtë arsye, të dhënat e përftuara në kafshë nuk mund të ekstrapolohen
tek njerëzit. Pavarësisht këtij fakti, studimet e teratogjenicitetit të kryera në kafshë janë të rëndësishme
pasi ato mund të ndihmojnë për të zbardhur mekanizmat e teratogjenicitetit. Nga ana tjetër, në rast se një
bar shkakton keqformime të ngjashme në lloje të ndryshme kafshësh, atëhere lindin dyshime të forta për
mundësinë e shfaqjes së efekteve teratogjene edhe tek njerëzit (shih tabela 2).
Tabela 3 Përcaktimi i kategorive të barnave në shtatzëni sipas FDA (SHBA)
A Studimet e kontrolluara tek gratë nuk kanë treguar rrezik për fetusin gjatë tremujorit të parë
të shtatzënisë (nuk ka të dhëna për rrezik as në stadet e mëvonshme të shtatzënisë) dhe
mundësia e dëmtimeve fetale paraqitet minimale
B Studimet mbi riprodhimin të kryera në kafshë nuk kanë treguar rreziqe për fetusin, por nuk ka
studime të kontrolluara tek nënat shtatzënë, ose studimet e riprodhimit të kryera në kafshë
kanë treguar shfaqjen e efekteve të paëshiruara ( pa prekje të aftësive fertile) të cilat nuk janë
konfirmuar nga sudime të kontrolluara tek gratë shtatzënë gjatë tremujorit të parë të
shtatzënisë (dhe nuk ka të dhëna për rreziqe fetale gjatë stadeve të mëvonshme të
shtatzënisë).
C Studimet e kryera në kafshë kanë treguar shfaqjen e efekteve të padëshiruara fetale
(teratogjene, embriocide, apo të tjera), por nuk ka studime të kontrolluara të kryera tek nënat
shtatzënë. Barnat e kësaj kategorie mund të jepen vetëm në rast se përfitimet terapeutike janë
shumë herë më të larta se rreziqet e mundshme mbi fetusin.
D Ka të dhëna pozitive mbi rreziqet fetale tek njerëzit, por efektet terapeutike nga përdorimi i
barit tek nënat shtatzënë mund të jenë të domosdoshme pavarësisht rrezikut (psh gjendje
patologjike kërcënuese për jetën, ose sëmundje të rënda për trajtimin e së cilave barnat më
shumë të sigurt nuk janë të efektshëm, ose nuk mund të përdoren).
X Studimet e kryera në kafshë apo në njerëz kanë treguar dëmtime fetale, ose ka të dhëna për
rreziqe fetale bazuar mbi eksperiencat e mëparshme dhe rreziqet nga përdorimi i këtyre
barnave gjatë shtatzënisë janë shumë herë më të larta në krahasim me cdo lloj përfitimi
terapeutik të mundshëm. Këto barna janë të kundërindikuar gjatë shtatzënisë, ose tek gratë që
mund të mbeten shtatzënë.
Studimet epidemiologjike
Studimet e teratogjeniciteti nuk mund të kryhen gjatë organogjenezës tek njeriu për arsye të kuptueshme
etike.
Për këtë arsye, përveç studimeve të kryera në kafshë, bëhen edhe përpjekje të tjera për të identifikuar
efektet e mundshme teratogjene të barnave dhe për të vlerësuar lidhjen ndërmjet marrjes së barnave në
shtatzëni dhe pasojave të mundshme mbi fetusin. Rezultatet e para rreth efekteve të padëshiruara fetale
pas hedhjes së barit në treg zakonisht publikohen në formën e raportimeve të rastit. Warfarina,
dietilstilbestroli dhe izotretinoina7 janë identifikuar filimisht si teratogjenë tek njerëzit duke u bazuar në
raportimet e rasteve.
Studimet epidemiologjike janë hartuar në mëyrë specifike për të vlerësuar nëse nënat që kanë marrë një
bar të caktuar gjatë periudhës së shtatzënisë kanë lindur një numër më të madh foshnjesh me keqformime,
në krahasim me nënat që nuk kanë marrë asnjë bar gjatë shtatzënisë (studime kohort), apo për të vlerësuar
nëse nënat e foshnjeve me lloje të vecanta keqformimesh kanë pasur shpeshtësi më të madhe të marrjes së
barit gjatë shtatzënisë në krahasim me nënat e foshnjeve pa keqformime (studime rast-kontroll).
Një mundësi tjetër e përftimit të të dhënave për të realizuar studime kërkimore vëzhguese prospektive
është ngritja e qendrave të këshillimit dhe vlerësimit të rrezikut teratogjen. Gratë shtatzënë të cilat
marrrin barna me, ose pa recetë, telefonojnë vullnetarish, zakonisht gjatë tremujorit të parë të shtatzënisë.
Kjo mundëson që mbledhja e të dhënave të ekspozimit të fetuseve të jetë prospektive (zvogëlohet
mundësia e gabimeve nga harresa) dhe që ndjekja e këtyre shtatzënive të mund të shtrihet edhe pas
lindjes. Bashkëpunimi ndërmjet qendrave të ndryshme mund të prodhojë mostra të mëdha të popullatës të
nevojshme për të studiuar efektet e rralla fetale në mënyrë më efikase.
Barnat e zgjedhura gjatë shtatzënisë
Shumë gra shtatzënë kanë nevojë për trajtim me barna të çrregullimeve të ndryshme që mund të shkaktojë
shtatzënia (p.sh. të përzierat dhe të vjellat), të çrregullime kronike të diagnostikuara përpara mbetjes
shtatzënë, ose çrregullime akute (p.sh ato që kanë nevojë për ndërhyrje kirurgjikale me përdorim të
barnave anestetikë).
Tabela 4 Disa barna të përzgjedhur për tu përdorur gjatë shtatzënisë
Gjendja
Bar i zgjedhur Zgjedhje e dytë
patologjike
Sistemik:eritromicinë
Lokalisht: eritromicinë, klindamicinë, benzoil
Akne Lokalisht: tretinoine
perokside
(Vitamine A)
Lokalisht: glukokortikoide, kromoline,
dekongjestionantë, xilometazoline, nafazoline,
Rinit alergjik fenilefrine
Sistemik: difenhidramine, dimenhidrinate,
tripelenamine, astemizol
Dokusat natriumi, glicerinë, sorbitol, laktulozë,
Konstipacion Bisakodil, fenolftaleinë
val mineral, hidroksid magnezi
Kollë Dimenhidraminë, kodeinë, dekstrometorfan
Depresion Antidepresivë triciklikë, fluoksetinë Litium
Diabeti Insulinë (humane) Insulinë (shtazore)
Dhimbje koke Paracetamol Aspirinë dhe AIJS
Betabllokues dhe
Migrenë Paracetamol, kodeinë, dimenhidrinat antidepresivë triciklikë
(për profilaksi)
Betabllokues, prazozine,
Hipertension Labetalol, metildopa
hidralazine
Metoklopramide (në
Nauze të vjella, tremujorin e tretë),
sëmundja e Diklektin (doksilamine plus piridoksine) difenhidraminë,
udhëtimit dimenhidrinat,
meklizinë, ciklizinë
Lokalisht: pomade dhe locione për lyerje me
acetate alumini, oksid zink, glukokortikoide, Lokalisht: anestetikë
Të kruara
solucion kalamine; Sistemike: hidroksizine, lokalë
difenhidramine, glukokortikoide, astemizol
Ka disa parime të cilat duhet të kihen parasysh në zgjedhjen e terapisë me barna gjatë shtatzënisë.
Meqënëse siguria e fetusit përbën shqetësim madhor, preferohet të përdoren barna të cilët gjenden për një
kohë të gjatë në treg, krahasuar me barna të gjeneratave të reja.
Një ndihmesë në përzgjedhjen e barnave ofron edhe njohja e kategorive të rrezikut të perdorimit të tyre në
shtatzëni, psh. të përcaktuara nga FDA (shih tabelen 3).
Në tabelën 4 renditen disa barna të përzgjedhur, që konsiderohen të sigurt, sipas rezultateve të studimeve
të mëdha kohorte, ose meta-analizave të ndryshme.
Barnat e reja mund të jenë më specifikë, ose mund të shkaktojnë më pak efekte të padëshirura tek të
rriturit, por nuk njihet mirë siguria e përdorimit të tyre gjatë shtatzënisë.
Për të pakësuar rrezikun fetal, gjatë shtatzënisë duhet të përshkruhen dozat minimale vepruese për çdo
bar. Megjithatë, për shkak të rritjes së masës trupore dhe klirensit të përshpejtuar të shumë barnave (p.sh
litiumit, digoksinës dhe fenitoinës), gjatë periudhës së vonshme të shtatzënisë në disa gra mund të
nevojiten doza më të larta se ato normale.
Gratë shtatzënë nuk duhet të merren barna pa recetë dhe pa këshillimin paraprak me mjekun, pasi shumë
faktorë përfshirë edhe vetë stadet e shtatzënisë, mund të ndikojnë në rrezikun e barnave mbi fetusin. Për
shembull, një antiinflamator josteroid konsiderohet i sigurt për t’u marrë si analgjezik gjatë tremujorit të
parë të shtatzënisë, por ka të dhënat se disa AIJS shkaktojnë ngushtim, ose mbyllje përfundimtare, të
duktusit arterioz fetal gjatë stadeve të vonshme të shtatzënisë.
Në përfundim, përvec rrezikut që lidhet me ekspozimin fetal ndaj barnave të ndryshëm, ekziston dhe
rreziku i keqinformimit lidhur me veprimin teratogjen të barnave. Ky keqinformim mund të çojë drejt
ndërprerjeve të panevojshme të shtatzënive, ose drejt ndërprerjes së panevojshme të trajtimit terapeutik të
nënës. Është detyrë e personelit mjekësor që të bëjnë të gjitha përpjekjet për të mbrojtur gratë shtatzënë
dhe fëmijët që ato mbartin nga këto pasoja.
BARNAT NE INSUFICIENCEN HEPATIKE
PERDORIMI I BARNAVE NE KUSHTET E DEMTIMEVE TE RENDA

HEPATIKE
MEDIKAMENTI PASOJA DHE/OSE VEPRIMI QE MUND TE NDERMERRET

Të shmanget përdorimi në sëmundjet e rënda të mëlçisë, veçanërisht kur koha e protrombinës është e
Acenokomarol
zgjatur.
Acid acetilsalicilik Të shmanget përdorimi - rritet rreziku për hemorragji gastro-intestinale
Dozë e reduktuar në rastet e semundjeve të lehta dhe të moderuara të melçisë; të shmanget përdorimi
Alfuzosinë
në rastet e rënda.
Aminofilinë Dozë e reduktuar
Amitriptilinë Triciklikët preferohen ndaj IMAO por rritet efekti sedativ, të shmangen në dëmtimet e rënda.
Amoksicilinë+ Acid
Të monitorohet funksioni i mëlçisë, mund të shkaktojë ikter kolestatik
klavulanik
Të gjithë mund të precipitojnë gjendje kome, oksazepami dhe temazepami lejohet në doza të vogla,
Anksiolitikët dhe hipnotikët doza orale e chlormethiazolit duhet zvogëluar, zopiclone duhet dhënë me dozë të reduktuar dhe nuk
duhet dhënë në dëmtimet e rënda.
Antipsikotikët Të gjithë mund të precipitojnë gjendje kome, fenotiazinat janë hepatotoksike.
Azatioprinë Mund të kerkojë reduktim doze
Ceftriakson Në rast dëmtimi të rëndë hepatik dhe renal reduktohet doza dhe monitorohet përqëndrimi plazmatik.
Chloramfenicol Të evitohet, shtohet rreziku i frenimit të palcës së kockave.
Cimetidinë Rritet rreziku i konfuzionit, të reduktohet doza.
Ciprofloksacinë Nga ciprofloxacina dhe norfloxacina janë raportuar raste hepatiti me nekrozë.
Diazepam Mund të precipitojë komën, të shmanget përdorimi në rastet e rënda.
Dihidroergotaminë Të shmanget përdorimi në rastet e rënda, shtoht rreziku i toksicitetit.
Diklofenak Rrezik hemorragjie gastrointestinale, të shmanget përdorimi në rastet e rënda.
Diltiazem Të reduktohet doza
Doksiciklinë Të shmanget përdorimi ose përdorim i kujdesshëm.
Enalapril Kur funksioni i mëlçie është i dëmtuar kërkohet monitorim i rregullt.
Eritromicinë Mund të shkaktojë hapatoksicitet idiosinkratik
Etinilestradiol Të shmanget përdorimi
Fenitoinë Të reduktohet doza në mënyrë që të shmanget përdorimi toksiciteti
Fenobarbital Mund të precipitojë komën
Fluconazol Hepatotoksicitet që shtohet kur kombinohet me barna të tjera që mund të japin toksicitet.
Flufenazinë mund të precipitojë komën.
Fluoksetinë Të reduktohet doza ose të shmanget përdorimi në rastet e rënda.
Flurazepam mund të precipitojë komën.
Hipokalemia mund të precipitojë komën (mund të shmanget përdorimi, duke përdorur diuretikët që
Furosemid
ruajnë kaliumin); rrezik hipomagnesemie në cirhozat alkoolike.
Glibenklamid rrezik hipoglicemie, të shmanget përdorimi ose përdoret në doza të vogla; mund të provokojë ikter.
Haloperidol Mund të precipitojë komën.
Heparinë Dozë e reduktuar në gjendjet e rënda.
Të shmanget përdorimi në rastet e rënda; hipokalemia mund të precipitojë komën.; rrezik
Hidroklorotiazid
hipomagnesemie në cirozat alkoolike.
Hidroksid magnesi të shmanget përdorimi në dëmtimet e rënda ose në koma kur rrezikon të jetë i dëmtuar edhe eliminimi
Ibuprofen Rrezik hemorragjie gastrointestinale, të shmanget përdorimi në rastet e rënda.
Imipraminë Të shmanget përdorimi në dëmtime e rënda.
Indometacinë Rrezik hemorragjie gastrointestinale, të shmanget përdorimi në rast sëmundje të rëndë
Isoniazid Të shmanget përdorimi kur është e mundur, rrezik hepatoksiciteti idiosinkratik
Ketokonazol Të shmanget përdorimi
Klindamicinë Të reduktohet doza
Klofibrat Të shmanget përdorimi në sëmundjet e renda të mëlçisë
Klomifen Të shmanget përdorimi në sëmundjet e rënda të mëlçisë
Klorfeniraminë Të shmanget përdorimi, veprim sedativ i papërshtatshëm në sëmundje të rënda të mëlçisë.
Klorpromazinë Mund të precipitojnë gjendje kome, është hepatotoksike.
Doza fillestare ditore: 12,5 mg; të rritet gradualisht pas monitorimit të funksionit të mëlçisë; të
Klozapinë shmanget përdorimi në rast e sëmundjve simptomatike progresive të mëlçisë dhe gjatë insuficiencës
hepatike.
Kodeinë Të shmanget përdorimi ose zvogëlohet doza, mund të precipitojë komën..
BARNAT NE INSUFICIENCEN HEPATIKE
MEDIKAMENTI PASOJA DHE/OSE VEPRIMI QE MUND TE NDERMERRET

Krbamazepinë Metabolimi dëmtohet në rastet e semundjeve të rënda të mëlçisë .
Levonorgestrel Të shmanget përdorimi
Levonorgestrel +
Të shmanget përdorimi
Etinilestradiol
Lorazepam mund të precipitojë komën.
Metforminë Të shmanget përdorimi; rrezik për acidozë laktike
Metildopa Të shmanget përdorimi; rrezik për hepatoksicitet
Metilrgometrinë Të shmanget përdorimi në rastet e rënda
Metoklopramid Të reduktohet doza
Metotreksat Toksicitet lidhur me dozën; të shmanget përdorimi ne kushtet jo-malinje
Metronidazol Të reduktohet doza në rastet e rënda
Mikonazol Të shmanget përdorimi
Morfinë Të shmanget përdorimi ose reduktohet doza; mund të precipitojë komën.
Naproksen Rrezik hemorragjie gastrointestinale, të shmanget përdorimi në rast sëmundje të rëndë
Neomicinë Rrezik ototoksiciteti; absorbohet nga rrugët gastro-intestinale në rastet e rënda
Nifedipinë Të reduktohet doza
Nitrazepam Mund të precipitojë komën
Nitrofurantoinë Ikter kolestatik dhe hepatit kronik aktiv
Omeprazol Në sëmundjet e mëlçisë të përdoret jo më shumë se 20 mg/ditë.
Paracetamol Toksicitet lidhet me dozën; të shmangen dozat e mëdha
Pilokarpinë Të reduktohet doza
Piperazinë Të përdoret me kujdes.
Piroksikam Rrezik hemorragjie gastrointestinale, të shmanget përdorimi në rast sëmundje të rëndë
Prednisolon Efektet anësore janë më të shpeshta.
Progesteron Të shmanget përdorimi
Prokainamid Të shmanget përdorimi ose reduktohet doza
Prometazinë Të shmanget përdorimi; mund të precipitojë koma; rrezik hepatoksiciteti
Propranolol Të shmanget përdorimi doza orale
Ranitidinë Të reduktohet doza; rrezik konfuzioni
Pakësimi i eleminimit rrezikon hepatoksicitetin. Të shmanget përdorimi ose të mos tejkalohet 8 mg/ kg
Rifampicinë
në ditë.
Simvastatinë Të përdoret me kujdes dhe të shmanget përdorimi në sëmundjet e rënda të mëlçisë.
Sumatriptan Këshilla e prodhusit : doza orale deri 50 mg .
Teofilinë Të reduktohet doza.
Terbinafinë Të reduktohet doza
Testosteron Mundësisht të shmanget përdorimi; toksicitet lidhur më dozën
Tetraciklinë Të përdoret me kujdes ose të shmanget përdorimi.
Tioridazinë Mund të precipitojë komën.
Të shmanget përdorimi në sëmundjet e rënda të mëlçisë veçanërisht kur niveli i protrombinës është i
Varfarinë
ulur.
Verapamil Të reduktohet doza orale
BARNAT NE INSUFICIENCEN RENALE
PERDORIMI I BARNAVE NE KUSHTET E DEMTIMEVE TE VESHKAVE
INTERVALI I KORRIGJUAR MIDIS DOZAVE OSE DOZA E REDUKTUAR NE %

MEDIKAMENTI I.R.K E LEHTE I.R.K MESATARE I.R.K E RENDE
(RFG >50 ml/min) (RFG 10-50 ml/min) (RFG<10 ml/min)
Acetazolamid 6 orë 12 orë Kundërindikohet
Acetilcisteinë Nuk ndryshohet Nuk ndryshohet Nuk ndryshohet
Acid acetilsalicilik 4 orë 4-6 orë Kundërindikohet
Acid askorbik Nuk ndryshohet Nuk ndryshohet Nuk ndryshohet
Acid Nalidiksik Nuk ndryshohet Të evitohet përdorimi Kundërindikohet
Acid Valproik Nuk ndryshohet Nuk ndryshohet 75% e dozës
Aciklovir (IV) 6 orë 24 orë 48 orë
Aciklovir (PO) Nuk ndryshohet 12-24 orë 24 orë
Adrenalinë Nuk ndryshohet Nuk ndryshohet Nuk ndryshohet
Allopurinol Nuk ndryshohet 50% e dozës 10-25% e dozës
Aminofilinë Nuk ndryshohet Nuk ndryshohet Nuk ndryshohet
Amiodaron Nuk ndryshohet Nuk ndryshohet Nuk ndryshohet
Amitriptilinë Nuk ndryshohet Nuk ndryshohet Nuk ndryshohet
Amoksicilinë Nuk ndryshohet 8-12 orë 12-24 orë (50% e dozës)
Amoksicilin-klavulanat Nuk ndryshohet 8-12 orë 12-24 orë (50% e dozës)
Ampicilin Nuk ndryshohet 8-12 orë 12-16 orë (50% e dozës)
Aspirinë Shih Acidin acetilsalicilik
Atenolol Nuk ndryshohet 50% e dozës 25% e dozës
Atropinë Nuk ndryshohet Nuk ndryshohet Nuk ndryshohet
Azatioprinë Reduktohet doza Reduktohet doza Të reduktohet doza
Beklometazon Nuk ndryshohet Nuk ndryshohet Nuk ndryshohet
Benzatin benzilpenicilinë Shih Benzil penicilinën
Benzil penicilinë Nuk ndryshohet 75% e dozës 25-50% e dozës
Betametazon Nuk ndryshohet Nuk ndryshohet Nuk ndryshohet
Bromheksinë Nuk ndryshohet Nuk ndryshohet Nuk ndryshohet
Bromokriptinë Nuk ndryshohet Nuk ndryshohet Nuk ndryshohet
Budenosid Nuk ndryshohet Nuk ndryshohet Nuk ndryshohet
Butilskopolaminë Nuk ndryshohet Nuk ndryshohet Nuk ndryshohet
Cefaklor Nuk ndryshohet Nuk ndryshohet Nuk ndryshohet
Cefaleksinë 6 orë 6 orë 8-12 orë
Cefazolinë 8 orë 12 orë 24-48 orë
Cefotaksimë Nuk ndryshohet 50% e dozës 25% e dozës
Ceftazidimë 8-12 orë 24-48 orë 48-72 orë
Ceftriakson Nuk ndryshohet Nuk ndryshohet 24 orë
Cefuroksimë Nuk ndryshohet 12 orë 24 orë
Cetirizinë Nuk ndryshohet 50% e dozës 50% e dozës
Cimetidinë 6 orë 8 orë 12 orë
Ciprofloksacinë Nuk ndryshohet 12-24 orë 24 orë
Deferoksaminë Mund të ulet efikasiteti i deferoksaminës
Deksametazon Nuk ndryshohet Nuk ndryshohet Nuk ndryshohet
Desmopresinë Nuk ndryshohet Nuk ndryshohet Nuk ndryshohet
Diazepam Nuk ndryshohet Nuk ndryshohet Nuk ndryshohet
Digoksinë 24 orë 36 orë 48 orë
Diklofenak Nuk ndryshohet Nuk ndryshohet Nuk ndryshohet
Diltiazem Nuk ndryshohet Nuk ndryshohet Nuk ndryshohet
Dimerkaprol Të reduktohet doza Të reduktohet doza Të reduktohet doza
Dipiridamol Nuk ndryshohet Nuk ndryshohet Nuk ndryshohet
Doksiciklinë 12 orë 12-18 orë 18-24 orë
Enalapril Nuk ndryshohet 75% e dozës 50% e dozës
Ergotaminë Të evitohet përdorimi Të evitohet përdorimi Kundërindikohet
Eritromicinë Nuk ndryshohet Nuk ndryshohet Nuk ndryshohet
Etinilestradiol Nuk ndryshohet Nuk ndryshohet Nuk ndryshohet
Etosuksimid Nuk ndryshohet Nuk ndryshohet 75% e dozës
Fenitoin Nuk ndryshohet Nuk ndryshohet Nuk ndryshohet
Fenobarbital Nuk ndryshohet Nuk ndryshohet 12-16
Fenoterol Nuk ndryshohet Nuk ndryshohet Nuk ndryshohet
Finasterid Nuk ndryshohet Nuk ndryshohet Nuk ndryshohet
BARNAT NE INSUFICIENCEN RENALE
INTERVALI I KORRIGJUAR MIDIS DOZAVE OSE DOZA E REDUKTUAR NE %

MEDIKAMENTI I.R.K E LEHTE I.R.K MESATARE I.R.K E RENDE
(RFG >50 ml/min) (RFG 10-50 ml/min) (RFG<10 ml/min)
Fitomenadion Nuk ndryshohet Nuk ndryshohet Nuk ndryshohet
Fludrokortizon Nuk ndryshohet Nuk ndryshohet Nuk ndryshohet
Flufenazinë Nuk ndryshohet Nuk ndryshohet Nuk ndryshohet
Flukonazol Nuk ndryshohet 50% e dozës 25% e dozës
Flunizolid Nuk ndryshohet Nuk ndryshohet Nuk ndryshohet
Fluoksetinë Nuk ndryshohet Nuk ndryshohet Nuk ndryshohet
Flurazepam Nuk ndryshohet Nuk ndryshohet Nuk ndryshohet
Furosemid Nuk ndryshohet Nuk ndryshohet Nuk ndryshohet
Gentamicinë 8-12 orë 12 orë >24 orë
Glibenklamid Nuk ndryshohet Kundërindikohet Kundërindikohet
Gliceril trinitrati Nuk ndryshohet Nuk ndryshohet Nuk ndryshohet
Glukokortikoidet Nuk ndryshohet Nuk ndryshohet Nuk ndryshohet
Haloperidol Nuk ndryshohet Nuk ndryshohet Nuk ndryshohet
Hidralazinë (PO) 8 orë 8 orë 8-16 orë
Hidroklortiazid Nuk ndryshohet Nuk ndryshohet Kundërindikohet
Hidroksid Alumini Nuk ndryshohet Nuk ndryshohet Te evitohet perdorimi
Hidroksid Magnezi Nuk ndryshohet Nuk ndryshohet Te evitohet perdorimi
Ibuprofen Nuk ndryshohet Nuk ndryshohet Të evitohet përdorimi
Indometacin Nuk ndryshohet Nuk ndryshohet Të evitohet përdorimi
Insulinë Nuk ndryshohet 75% e dozës 50% e dozës
Kaptopril Nuk ndryshohet 75% e dozës 50% e dozës
Karbamazepinë Nuk ndryshohet Nuk ndryshohet 75% e dozës
Klofibrat 6-12 orë 12-24 orë 24-48 orë
Klonazepam Të reduktohet doza Të reduktohet doza Të reduktohet doza
Klozapinë Të reduktohet doza Të reduktohet doza Të reduktohet doza
Kodeinë Nuk ndryshohet 75% e dozës 50% e dozës
Kolkicinë (PO) Nuk ndryshohet Nuk ndryshohet 50% e dozës
Litium Nuk ndryshohet 50-75% e dozës 25-50% e dozës
Lizinopril Nuk ndryshohet 50% e dozës 25% e dozës
Manitol Nuk ndryshohet Nuk ndryshohet Të reduktohet doza
Metforminë Kundërindikohet Kundërindikohet Kundërindikohet
Metildopa 8 orë 8-12 orë 12-24 orë
Metoklopramid Nuk ndryshohet 75% e dozës 50% e dozës
Metotreksat 50-75% e dozës Kundërindikohet Kundërindikohet
Metronidazol Nuk ndryshohet Nuk ndryshohet 50% e dozës
Morfinë Nuk ndryshohet 75% e dozës 50% e dozës
Naltrekson Të reduktohet doza Të reduktohet doza Të reduktohet doza
Naproksen Nuk ndryshohet Nuk ndryshohet Të evitohet përdorimi
Neomycinë Nuk ndryshohet Të evitohet përdorimi sistemik
Nimesulid Nuk ndryshohet Nuk ndryshohet Të evitohet përdorimi
Nitrofurantoin Të reduktohet doza Kundërindikohet Kundërindikohet
Paracetamol 4 orë 6 orë 8 orë
Penicilaminë Nuk ndyshohet Të evitohet përdorimi Kundërindikohet
Piperazinë Nuk ndryshohet Nuk ndryshohet Të reduktohet doza
Piridostigminë Nuk ndryshohet 50% e dozës 30% e dozës
Prokainamid 4 orë 6-12 orë 12-24 orë
Propiltiouracil Nuk ndryshohet Të reduktohet doza Të reduktohet doza
Ranitidinë Nuk ndryshohet 18-24 orë 24 orë
Simvastatinë Nuk ndryshohet Nuk ndryshohet 50% e dozës
Sotalol 24 orë 24-48 orë 24-48 orë
Sotalol Nuk ndryshohet 30% e dozës 15% e dozës
Spironolakton 6-12 orë 12-24 orë A
Sulfametoksazol 12 orë 18 orë 24 orë
Terbinafinë Nuk ndryshohet Të reduktohet doza Të reduktohet doza
Tetraciklinë 12 orë 12-18 orë 18-24 orë
Tiazidikët Nuk ndryshohet Nuk ndryshohet Kundërindikohet
Triamteren Nuk ndryshohet Të evitohet përdorimi Kundërindikohet
Trimetoprim 12 orë 18 orë 24 orë
Verapamil Nuk ndryshohet Nuk ndryshohet 50-75% e dozës
17, % 7(5, 0( , 7,216
CHAPTER 16. PENICILLIN-FAMILY ANTIBIOTICS
Figure 16-3
)L 3HQLFLOOLQ KRPH 7KLV ORRNV OLNH D KRXVH ZLWK

D QHZ URRP EXLOW RQ WKH VLGH 1RWLFH WKH IXQN DQWHQQD
Figure 16-1 WKDW UXQ WKH JURRY VRXQG V VWHP RX ZLOO VHH ODWHU WKDW
FKDQJLQJ WKH DQWHQQDH DGGLQJ DQRWKHU DQWHQQD RU
EXLOGLQJ D EDVHPHQW ZLOO FUHDWH QHZ W SHV RI SHQLFLOOLQ
6LQFH LWV LQWURGXFWLRQ GXULQJ :RUOG :DU ,, SHQLFLOOLQ ZLWK GLIIHULQJ VSHFWUXPV RI DFWLYLW DQG SRWHQFLHV
KDV SURYLGHG D VDIH DQG HIIHFWLYH WUHDWPHQW IRU D PXOWL
WXGH RI LQIHFWLRQV 2YHU WLPH PDQ EDFWHULD KDYH GH
VLJQHG ZD V WR GHIHDW SHQLFLOOLQ )RUWXQDWHO VFLHQWLVWV Mechanism of Action
KDYH FRQWLQXHG WR GHYHORS QHZ W SHV RI SHQLFLOOLQV DV
7KH SHQLFLOOLQV GRQ W MXVW VORZ WKH JURZWK RI EDFWHULD
ZHOO DV RWKHU DQWLELRWLFV WKDW DUH DEOH WR RYHUFRPH PRVW
WKH NLOO EDFWHULD 7KH DUH WKHUHIRUH EDFWHULDFLGDO
RI WKH EDFWHULDO GHIHQVHV
RX ZLOO UHFDOO VHH KDSWHU WKDW ERWK JUDP SRVL
)L 7KLV VLPSOH ORRNLQJ ER LV D EHWD ODFWDP WLYH DQG JUDP QHJDWLYH EDFWHULD SRVVHVV SHSWLGRJO FDQV
ULQJ OO SHQLFLOOLQ IDPLO DQWLELRWLFV KDYH D EHWD ODFWDP LQ WKHLU FHOO ZDOOV 7KHVH DUH FRPSRVHG RI UHSHDWLQJ GLV
DFFKDULGH XQLWV FURVV OLQNHG ZLWK DPLQR DFLGV SHS
ULQJ )RU WKLV UHDVRQ WKH DUH DOVR FDOOHG WKH EHW
FW P WLELRWLF WLGHV 7KH HQ PH WKDW FDWDO HV WKLV OLQNDJH LV FDOOHG
D W SHSWLG H
)L 3HQLFLOOLQ KDV DQRWKHU ULQJ IXVHG WR WKH 7KH SHQLFLOOLQ PXVW HYDGH WKH EDFWHULDO GHIHQVHV DQG
EHWD ODFWDP ULQJ SHQHWUDWH WKH RXWHU FHOO ZDOO OD HUV WR WKH LQQHU F WRSODV
PLF PHPEUDQH ZKHUH WKH WUDQVSHSWLGDVH HQ PHV DUH
ORFDWHG ,Q JUDP QHJDWLYH EXJV WKH SHQLFLOOLQ PXVW SDVV
WKURXJK FKDQQHOV NQRZQ DV SR L 7KHQ WKH SHQLFLOOLQ
EHW FW P L EL G WR G FRPSHWLWL H L
KLELW WKH W SHSWLG H H PH HOO ZDOO V QWKH
VLV LV DUUHVWHG DQG WKH EDFWHULD GLH %HFDXVH SHQLFLOOLQ
ELQGV WR WUDQVSHSWLGDVH WKLV HQ PH LV DOVR FDOOHG WKH
SH LFL L EL GL S RWHL
7R EH HIIHFWLYH WKH EHWD ODFWDP SHQLFLOOLQ PXVW
3HQHWUDWH WKH FHOO OD HUV

.HHS LWV EHWD ODFWDP ULQJ LQWDFW
Figure 16-2 %LQG WR WKH WUDQVSHSWLGDVH SHQLFLOOLQ ELQGLQJ SURWHLQ
114
37(5 3(1, , ,1 ) 0, 17, ,27, 6
Resistance to Beta-Lactam Antibiotics Adverse Effects

Bacteria defend themselves from the penicillin fam- All penicillins can cause anaphylactic (aller-
ily in 3 ways. Gram-positive bacteria and gram-negative gic) reactions. An acute allergic reaction may occur
bacteria use different mechanisms: from minutes to hours and is IgE-mediated. Bron-
chospasm, urticaria (hives), and anaphylactic shock
1) One way that gram-negative bacteria defend (loss of ability to maintain blood pressure) can occur.
themselves is by preventing the penicillin from pene- More commonly, a delayed rash appears several days
trating the cell layers by altering the porins. Remem- to weeks later.
ber that gram-negative bacteria have an outer lipid All of the penicillin family antibiotics can cause diar-
bilayer around their peptidoglycan layer (see Chapter rhea by destroying the natural GI flora and allowing re-
1). The antibiotic must be the right size and charge to sistant pathogenic bacteria (such as Clostridium
be able to sneak through the porin channels, and some dificile ) to grow in their place.
penicillins cannot pass through this layer. Because
gram-positive bacteria do not have this perimeter de-
fense, this is not a defense that gram-positives use. Types of Penicillin
2) Both gram-positive and gram-negative bacteria There are 5 types:
can have beta-lactamase enzymes that cleave the C-N
bond in the beta-lactam ring. 1) Penicillin G: This is the original penicillin dis-
covered by Fleming, who noted that the mold Penicil-
lium notatum produced a chemical that inhibited
Staphylococcus aureus. Penicillin was first used in hu-
mans in 1941.
2) Aminopenicillins: These penicillins offer better
coverage of gram-negative bacteria.
3) Penicillinase-resistant penicillins: This group is
useful against beta-lactamase (an enzyme that destroys
beta-lactam rings) producing Staphylococcus aureus.
4) Anti-Pseudomonal penicillins (including the
carboxypemcillins, ureidopenicillins, and monobactams):
This group offers even wider coverage against gram-
negative bacteria (including Pseudomonas aeruginosa).
5) Cephalosporins: This is a widely used group of
antibiotics that have a beta-lactam ring, are resistant to
beta-lactamase, and cover a broad spectrum of gram-
positive and gram-negative bacteria.
Many bacteria produce cephalosporinases, making
Figure 16-4 them resistant to many of these drugs.
Fig. 16-4. Beta-lactamase enzyme (depicted here as a Penicillin G

cannon) cleaves the C-N bond.
Fig. 16-5. Penicillin G is the original G-man of the
Gram-positive bacteria (like Staphylococcus aureus) penicillins. There are oral dosage formulations of Peni-
secrete the beta-lactamase (called penicillinase in cillin G, but it is usually given intramuscularly (IM) or
the secreted form) and thus try to intercept the antibi- intravenously TV. It is usually given in a crystalline
otic outside the peptidoglycan wall. form to increase i ts half-life.
Gram-negative bacteria, which have beta-lactamase
enzymes bound to their cytoplasmic membranes, de- Many organisms have now developed resistance to
stroy the beta-lactam penicillins locally in the periplas- the old G-man because he is sensitive to beta-lactamase
mic space. enzymes. But there are a few notable times when the G-
man is still used:
3) Bacteria can alter the molecular structure of the
transpeptidase so that the beta-lactam antibiotic will 1) Pneumonia caused by Streptococcus pneumoniae.
not be able to bind. Methicillin-resistant Staphylococcus ( However, resistant strains are developing.)
aureus ( MRSA) defends itself in this way, making it re- Penicillin V is an oral form of penicillin. It is
sistant to ALL of the penicillin family drugs. acid stable in the stomach. It is commonly given for
CHAPTER 16. PENICILLIN-FA MILY A NTIBIOTICS
1RWH WKDW WKH DPLQRSHQLFLOOLQV DUH RQH RI WKH IHZ

GUXJV HIIHFWLYH DJDLQVW WKH JUDP SRVLWLYH HQWHURFRFFXV
VHH )L
%RWK DPSLFLOOLQ DQG DPR LFLOOLQ FDQ EH WDNHQ RUDOO
EXW DPR LFLOOLQ LV PRUH HIIHFWLYHO DEVRUEHG RUDOO VR
RX ZLOO IUHTXHQWO XVH LW IRU RXWSDWLHQW WUHDWPHQW RI
EURQFKLWLV XULQDU WUDFW LQIHFWLRQV DQG VLQXVLWLV
FDXVHG E JUDP QHJDWLYH EDFWHULD
,9 DPSLFLOOLQ LV FRPPRQO XVHG ZLWK RWKHU DQWLELRWLFV
VXFK DV WKH DPLQRJO FRVLGHV JHQWDPLFLQ IRU EURDG
JUDP QHJDWLYH FRYHUDJH ,Q WKH KRVSLWDO RX ZLOO EHFRPH
YHU IDPLOLDU ZLWK WKH PS H W FRPER 3DWLHQWV
ZLWK VHULRXV XULQDU WUDFW LQIHFWLRQV DUH RIWHQ LQIHFWHG
ZLWK D JUDP QHJDWLYH HQWHULF RU HQWHURFRFFXV PS JHQW
RIIHUV D SHUIHFW EURDG HPSLULF FRYHUDJH XQWLO FXOWXUHV UH
YHDO WKH H DFW RUJDQLVP UHVSRQVLEOH
Figure 16-6
Figure 16-5
VWUHSWRFRFFXV SKDU QJLWLV FDXVHG E JURXS EHWD KH Penicillinase-Resistant Penicillins

PRO WLF VWUHSWRFRFFXV VLQFH LW FDQ EH WDNHQ RUDOO 0HWKLFL L IFL L G R FL L DUH SHQLFLOOL
QDVH UHVLVWDQW GUXJV WKDW FDQ NLOO 6 DS ORFRFF D
UH 7KHVH DUH XVXDOO JLYHQ ,9
Aminopenicillins Methicillin was highly efficacious against staphylo-
PSLFLOOLQ DQG PR LFLOOLQ coccal infections, but because of the occurrence of inter-
7KHVH GUXJV KDYH D E R GH SHFW P WKDQ 3HQL stitial nephritis, its use has been discontinued in the
FLOOLQ KLWWLQJ PRUH JUDP QHJDWLYH RUJDQLVPV 7KLV United States. You will still hear its name used fre-
HQKDQFHG JUDP QHJDWLYH NLOOLQJ LV DWWULEXWDEOH WR EHWWHU quently in reference to sensitivity testing (e.g. Methi-
SHQHWUDWLRQ WKURXJK WKH RXWHU PHPEUDQHV RI JUDP QHJ cillin Resistant Staphylococcus aureus).
DWLYH EDFWHULD DQG EHWWHU ELQGLQJ WR WKH WUDQVSHSWLGDVH
+RZHYHU OLNH SHQLFLOOLQ WKH DPLQRSHQLFLOOLQV DUH VWLOO )L 7KLV SLFWXUH ZLOO KHOS RX UHPHPEHU WKH
LQKLELWHG E SHQLFLOOLQDVH QDPHV RI WKH ,9 EHWD ODFWDPDVH UHVLVWDQW SHQLFLOOLQV
7KH JUDP QHJDWLYH EDFWHULD NLOOHG E WKHVH GUXJV LQ , PHW D QDVW R ZLWK D EHWD ODFWDPDVH ULQJ DURXQG
FOXGH ( F HULF LD FROL DQG WKH RWKHU HQWHULFV 3UR H LWV QHFN
6DOPR HOOD 6 L HOOD HWF +RZHYHU UHVLVWDQFH KDV GH
YHORSHG RI DHPRS LO L IO H DH DQG PDQ RI 1DIFLOOLQ LV WKH GUXJ RI FKRLFH IRU VHULRXV 6 DS OR
WKH HQWHULF JUDP QHJDWLYH EDFWHULD KDYH DFTXLUHG SHQL FRFF D UH LQIHFWLRQV VXFK DV FHOOXOLWLV HQGRFDUGLWLV
FLOOLQDVH DQG DUH UHVLVWDQW DQG VHSVLV
11 6
Fig. 16-8. Pseudomonas, which can cause a devastat-

ing pneumonia and sepsis, is resistant to many antibi-
otics. It is so crafty and sneaky that we need James
Bond to help with its elimination. Bond is fortunate to
have three excellent weapons for his task. He has his
pick of a car (with special weapons and gadgets), a spe-
cially trained tick that can home in on its target and
suck out the life of the target, or a megaton pipe bomb:
Carboxypenicillins: Ticarcillin and Carbenicillin
Ureidopenicillins: Piperacillin and mezlocillin.
Like ampicillin, these drugs are combined with an
aminoglycoside to double up the Pseudomonas killing
(synergism). Frequently used combos include "Pip and
gent" and "ticar and gent."
These drugs are sensitive to penicillinases, and thus
most Staphylococcus aureus are resistant. Carbenicillin
has certain disadvantages such as lower activity and
thus the need for high dosages; high sodium load;
platelet dysfunction; and hypokalemia. The parenteral
form is currently not available for use in the United
States. Replacement with ticarcillin or a ureidopeni-
cillin has reduced these problems and provided antibac-
terial activity.
)L H 7 ( :(5( 7, .,1 HW FW P H , KLELWR

( Clavulanic Acid, Sulbactam, and Tazobactam)
Fig. 16-7. The clocks (clox) were ticking. It was only These enzymes are inhibitors of beta-lactamase. They
a matter of time before the oral beta-lactamase re-
can be given in combination with penicillins to create a
sistant penicillins were discovered: Cloxacillin and di-
beta-lactamase resistant combination:
cloxacillin.
Amoxicillin and clavulanic acid = Augmentin
There are now oral formulations of nafcillin and
(trade name)
oxacillin.
Ticaricillin and clavulanic acid = Timentin
These drugs are not good against gram-negative or- (trade name)
ganisms. They are used for gram-positive bacteria, Ampicillin and sulbactam = Unasyn (trade name)
especially those that produce penicillinase (Staphylo- Piperacillin and tazobactam = Zosyn (trade name)
coccus aureus). These drugs provide broad coverage against the beta-
When a patient has an infected skin wound (cellulitis, lactamase producing gram-positives (Staphylococcus
impetigo, etc.), you know he most likely has Staphylo- aureus), gram-negatives (Haemophilus influenza), and
coccus aureus or group A beta-hemolytic streptococcus. anaerobes (Bacteroides fragilis).
Treating with Penicillin G, V, or ampicillin would not
cover penicillinase-producing Staphylococcus aureus. 7KH HSK R SR L
Treating with one of these penicillinase-resistant agents
There are now more than 20 different kinds of
will, and if you give him one of the oral agents he can go cephalosporins. How do you become familiar with so
home on oral antibiotics. You won't have to take care of many antibiotics? Do not fear. This chapter will teach
him around the clock!!!
you how to master these drugs!
WL 3 H GRPR 3H LFL L Fig. 16-9. The cephalosporins have 2 advantages over
( Carboxypenicillins and Ureidopenicillins) the penicillins:
This group of penicillins has expanded gram- 1) The addition of a new basement makes the beta-
negative rod coverage, especially against the difficult- lactam ring much more resistant to beta-lactamases
to-destroy Pseudomonas aeruginosa. They are also ac- (but now susceptible to cephalosparinases!).
tive against anaerobes (Bacteroides fragilis) and many 2) A new R-group side chain (another antenna-cable
gram positives. TV if you will) allows for double the manipulations in
11 7
)L H
Note that MRSA (Methicillin Resistant Staphylo-
coccus aureus) is resistant to all cephalosporins be-
cause it has changed the structure of its penicillin
binding protein (transpeptidase). The Enterococci (in.
cluding Streptococcus faecalis) are also resistant to
cephalosporins .
Fig. 16-11. MRSA and the Enterococci are resistant
to the cephalosporins.
A new cephalosporin has been classified as a fourth.
generation antibiotic because it has great gram-negative
coverage like the 3rd generation but also has very good
)L H gram-positive coverage.
the lab. This leads to all kinds of drugs with different The Names! How do you remember which
spectrums of activity. cephalosporin is in which group!!??!! The most impor-
tant thing is to remember the trends and then you can
There are 3 major generations of cephalosporins: look in any pocket reference book for the specific drugs
first, second, and third. These divisions are based on in each group. However, it is nice to be familiar with the
their activity against gram-negative and gram-positive names of individual drugs, and exams often expect you
organisms. to be able to recognize them. Here is an easy, although
Fig. 16-10. With each new generation of imperfect, way to learn many of them.
cephalosporins, the drugs are able to kill an increasing
spectrum of gram negative-bacteria. First-Generation
At the same time, the newer cephalosporins are less Almost all cephalosporins have the sound cef in their
effective against the gram-positive organisms. The names, but the first generation cephalosporins are the
Streptococci and Staphylococci are most susceptible to only ones with a PH. To know the first-generation cephalo.
first-generation cephalosporins. sporins, you first must get a PH.D. in PHarmacology.
118
37(5 3(1, , ,1 ) 0, 17, ,27, 6
Figure 16-10
cephalothin coats, and your FOXY cousin is drinking TEA in a toast

cephapirin (Exceptions: cefazolin, cefadroxil) to your achievement.
cephradine
cephalexin cefamandole
cefaclor
Cefazolin is an important first-generation drug that cefuroxime ( Exceptions: cefmetazole, cefonicid,
doesn't have a PH. Don't let this faze you! cefprozil, loracarbef)
cefoxitin
cefotetan (pronounced ce-fo-tea-tan)
Second-Generation
Third-Generation
Fig. 16-12. Second-generation cephalosporins have
fam, fa, fur, fox, or tea, in their names. After you get TRI for third (you know, triglycerides, etc.). Most of
your PH.D., you would want to gather your family to the third-generation cephalosporins have a T (for tri) in
celebrate! The FAMily is gathered, some wearing FUR their names.
an acute IgE-mediated reaction or the more comm

rash, which usually appears weeks later.
"When do we use these antibiotics?"

1) First-generation cephalosporins: Recall Fig,
16-10 showing the excellent gram-positive coverage.
First-generation cephalosporins are used as alterna-
tives to penicillin for staphylococcal and streptococcal.
infections when penicillin cannot be tolerated (allergy)..
Surgeons love to give these drugs before surgery
prevent infection from the skin.
Figure 16-11 2) Second-generation cephalosporins: This
group covers more of the gram-negative rods than the
first-generation cephalosporins. Cefuroxime has good
coverage against both Streptococcus pneumoniae and
Haemophilus influenzae. This makes it an ideal agent
for community-acquired bacterial pneumonia when the
sputum is negative and you don't know what the organ-
ism is. ( Streptococcus pneumoniae and Haemophilus in.
fluenza are common causes of community-acquired
pneumonia.) Cefuroxime is also good for sinusitis and
otitis media, which are often caused by Haemophilus in-
fluenza or Branhamella catarrhalis.
Anaerobic coverage: Three second-generation
cephalosporins cover anaerobic bacteria, such as Bac
teroides fragilis. These can be used for intra-abdominal
infections, aspiration pneumonias, and colorectal
surgery prophylaxis, all of which involve anaerobic con-
tamination from the GI tract. These 3 drugs are cefote-
tan, cefoxitin, and cefmetazole
Fig. 16-13. Some of the second-generation cephalo-

Figure 16-12 sporins kill anaerobic bacteria, such as Bacteroides
fragilis. Study the picture of a fox (cefoxitin) who met
(cefmetazole) an anaerobic bug for tea (cefotetan).
ceftriaxone
ceftazidime (Exceptions: cefixime, cefoperazone,
cefpodoxin, cefetamet) 3) Third-generation cephalosporins: These are
cefotaxime used for the multi-drug resistant aerobic gram-negative or-
ceftizoxime ganisms that cause nosocomial (hospital-acquired) pneu-
monia, meningitis, sepsis, and urinary tract infections.
ceftibuten
The fourth generation cefepime is sometimes called an
Note that cefotetan (tea) is a second generation drug. extended spectrum 3rd-generation cephalosporin. Think
of him as the same but with a little added muscle against
Fourth Generation gram-positives and the terrible Pseudomonas aeruginosa
There is only one:
Ceftazidime, cefoperazone, and cefepime are
cefepime the only cephalosporins that are effective against
and it is the only cephalosporin with a fep in its name. Pseudomonas aeruginosa. So when you encounter the
(Cefpirome is an investigational agent that will also "impossible-to-kill" Pseudomonas: Give it the Taz, the
belong in this class.) Fop, and the Fep!
Ceftriaxone has the best CSF penetration and covers
Adverse Effects the bacteria that frequently cause meningitis. It is the
first-line drug for meningitis in neonates, children, and
Ten percent of patients who have allergic reactions to adults. Ceftriaxone is also given IM for gonorrhea, as
penicillin will also have a reaction to cephalosporins. more Neisseria gonorrhoea have become resistant to
Such allergic reactions are the same as with penicillin: penicillin and tetracycline.
120
37(5 3(1, , ,1 ) 0, 17, ,27, 6
)L H
)L H
37(5 3(1, , ,1 ) 0, 17, ,27, 6
QWLSVHXGRPRQDO SHQLFLOOLQV 3 L L L V ZL E D D DPDV L LEL RU

7LFDUFLOOLQ P L PR L L L D D D
% 7LPHQWLQ WLFDUFLOOLQ FODYXODQDWH LP L L DU L L D D D
3LSHUDFLOOLQ DV PSL L L V ED DP
=RV Q SLSHUDFLOOLQ WD REDFWDP RV 3LS UL L L D RED DP
( DUEHQLFLOOLQ 6 R G UD LR S D RVSRUL V
) 0H ORFLOOLQ IR L L
7KLUG JHQHUDWLRQ FHSKDORVSRULQV IR D
HIWD LGLPH IP D R
% HIWL R LPH ,PLS PD G URS P
HIRSHUD RQH
,PLSHQHP RUDPS L R
WUHRQDP L GDP L
4XLQRORQHV UR LGD R
LSURIOR DFLQ UR DI R D L C
% HYRIOR DFLQ
7URYDIOR DFLQ Figure 16-16 ANTIBIOTICS
PLQRJO FRVLGHV THAT COVER THE ANAEROBES
HQWDPLFLQ
% 7REUDP FLQ (INCLUDING BA CTEROIDES
PLNDFLQ FRA GILIS)
Figure 16-15 ANTIBIOTICS L LF RWH 2Q WKH ZDUGV LPLSHQHP LV FDOOHG
THAT COVER PSEUDOMONAS D GHFHUHEUDWH DQWLELRWLF EHFDXVH RX GRQ W KDYH WR
AER UGINOSA WKLQN DERXW ZKDW EDFWHULD LW FRYHUV ,W FRYHUV DOPRVW
HYHU WKLQJ
0HURSHQHP LV D QHZHU FDUEDSHQHP WKDW LV DV
Imipenem SRZHUIXO DV LPLSHQHP ,W FDQ EH XVHG LQWHUFKDQJHDEO
0HURSHQHP LV VWDEOH DJDLQVW GLK GURSHSWLGDVH VR
7KHUH LV QRZ D QHZ FODVV RI EHWD ODFWDP DQWLELRWLFV FDOOHG
WKH FDUEDSHQHPV RX QHHG WR NQRZ RQH RI LWV PHPEHUV FLODVWLQ LV QRW QHHGHG 0HURSHQHP DOVR KDV D UHGXFHG
7HOO RXUVHOI WKDW RX DUH D SHQ 5HDG , P SH SRWHQWLDO IRU FDXVLQJ VHL XUHV LQ FRPSDULVRQ ZLWK
1RZ SLFWXUH WKH SHQ FURVVLQJ RXW DOO WKH EDFWHULD WKDW ,PLSHQHP
DUH GLIILFXOW WR WUHDW 7KH SHQ LPLSHQHP FDQ WHUPLQDWH Aztreonam
DOPRVW DOO RI WKHP
,PLSH HP K WKH E R GH W WLE FWH L FWL W HR P L P LF E HW IR P H WL H
LW RI WLELRWLF N R WR P ,W NLOOV JUDP H RELF E FWH L ,W LV D EHWD ODFWDP DQWLELRWLF EXW LW
QHJDWLYHV JUDP SRVLWLYHV DQG DQDHUREHV HYHQ WRXJK LV GLIIHUHQW LQ WKDW LW LV D PRQREDFWDP ,W RQO KDV WKH
JX V OLNH 3 H GRPR D DHU L R D DQG (QWHURFRFFXV EHWD ODFWDP ULQJ ZLWK VLGH JURXSV DWWDFKHG WR WKH ULQJ
6RPH EDFWHULD WKDW DUH VWLOO UHVLVWDQW WR WKLV GUXJ LQFOXGH ,W GRHV QRW ELQG WR WKH WUDQVSHSWLGDVHV RI JUDP SRVLWLYH
RXU HQHP 056 VRPH 3 H GRPR D VSHFLHV DQG EDF RU DQDHURELF EDFWHULD R WR WKH WUDQVSHSWLGDVH RI
WHULD ZLWKRXW SHSWLGRJO FDQ FHOO ZDOOV 0 FRSOD PD P H WL H E FWH L
,PLSHQHP LV VWDEOH WR EHWD ODFWDPDVHV %HFDXVH LW LV
)L 75(( 75(RQDP KDV IDOOHQ WKURXJK
YHU VPDOO LW FDQ SDVV WKURXJK SRULQ FKDQQHOV WR WKH WKH FHQWHU RI RXU KRXVH OHDYLQJ RQO WKH VTXDUH SRUWLRQ
SHULSODVPLF VSDFH 7KHUH LW FDQ LQWHUDFW ZLWK WUDQVSHS
EHWD ODFWDP ULQJ VWDQGLQJ DQG OHWWLQJ DOO WKH DLU LQ
WLGDVH LQ D VLPLODU IDVKLRQ DV WKH SHQLFLOOLQV DQG
FHSKDORVSRULQV 8QIRUWXQDWHO ZLWK KHDY XVH RI WKLV DHURELF RX FDQ LPDJLQH LI WKLV KDSSHQHG WR RXU
KRXVH LW ZRXOG EH D H WL H JUDP H SHULHQFH WUH
DQWLELRWLF VRPH EDFWHULDO VWUDLQV KDYH GHYHORSHG QHZ
RQDP NLOOV JUDP QHJDWLYH DHURELF EDFWHULD
HQ PHV WKDW FDQ K GURO H LPLSHQHP DQG VRPH JUDP
QHJDWLYH EDFWHULD KDYH VTXHH HG GRZQ WKHLU SRULQ FKDQ WUHRQDP NLOOV WKH WRXJK KRVSLWDO DFTXLUHG PXOWL
QHOV WR SUHYHQW LWV SHQHWUDWLRQ GUXJ UHVLVWDQW JUDP QHJDWLYH EDFWHULD LQFOXGLQJ
7KH QRUPDO NLGQH KDV D GLK GURSHSWLGDVH WKDW 3 H GRPR D DHU L R D
EUHDNV LPLSHQHP GRZQ VR D VHOHFWLYH HQ PH LQKLELWRU DWD VXJJHVW WKHUH LV OLWWOH FURVV UHDFWLYLW ZLWK WKH
RI WKLV GLK GURSHSWLGDVH LV JLYHQ ZLWK LPLSHQHP 7KH ELF FOLF EHWD ODFWDPV VR ZH FDQ XVH WKLV LQ SHQLFLOOLQ DO
LQKLELWRU LV FLODVWLQ OHUJLF SDWLHQWV
,PLSHQHP FDQ FDXVH DOOHUJLF UHDFWLRQV VLPLODU WR WKRVH L LF RWH %HFDXVH WKLV DQWLELRWLF RQO NLOOV
RI SHQLFLOOLQ 7KLV GUXJ DOVR ORZHUV WKH VHL XUH WKUHVKROG JUDP QHJDWLYH EXJV LW LV XVHG PXFK OLNH WKH DPLQRJO
L L L U VLV D D RP L
Staph 56
L L L U VLV D D RP L
Staph lococcus epidermidis
( UR R L PSL L L
UR S 6U SR R L D RP L
U LV RZ P U L
U VLV D R D RP L
,PLS PD G URS P
3LS UD L L
RI R D L
UR DI R D L
U SDI R D L D G
6SDUI R D L
)LJXUH 17,%,27, 6 7+ 7 29(5 7+( ,)), 8 7
72 ., 5 0 326,7,9( % 7(5,
cosides) along with an antibiotic that covers gram-posi- Recommended Review Articles:
tives. The resulting combinations give powerful broad-
Hellinger WC, Brewer NS. Carbapenems and Monobactams:
spectrum coverage: Imipenem, Meropenem, and Aztreonam. Symposium on anti-
vancomycin + aztreonam microbial agents. Mayo Clinic Proc 1999;74:420-434.
clindamycin + aztreonam Marshall WF, Blair JE. The cephalosporins. Symposium on
antimicrobial agents. Mayo Clin Proc 1999;74:187-195.
Fig. 16-15. Antibiotics that cover Pseudomonas Wright, AJ. The penicillins. Symposium on antimicrobial
aeruginosa. agents. Mayo Clinic Proc 1999;74:290-307.
Fig. 16-16. Antibiotics that cover anaerobic bacteria, *Because of liver toxicity, the FDA advised that
including Bacteroides fragilis. trovafloxacin should be reserved for treatment
Fig. 16-17. Antibiotics that cover the difficult-to-kill ONLY in patients that meet ALL of the following
gram-positive bacteria: methicillin-resistant Staphylo- criteria:
coccus aureus ( MRSA), the enterococci, and methicillin- Who have been at least one of five types of serious and
resistant Staphylococcus epidermidis. life threatening infections listed below that is judged by
the treating physician to be serious and life or limb-
Fig. 16-18. Summary of the penicillin (beta-lactam)
threatening:
family antibiotics.
Nosocomial pneumonia (pneumonia acquired in the
References hospital)
Community acquired pneumonia
Fish DN, Singletary TJ. Meropenem, a new carbapenem an- Complicated intra-abdominal infections, including
tibiotic. Pharmacotherapy 1997; 17:644-669.
Fraser KL, Grossman RF. What new antibiotics to offer in the post-surgical infections
outpatient setting. Sem Resp Infect 1998; 13:24-35. Gynecological and pelvic infections
Gilbert DN, Moellering RC, Sande MA. The Sanford Guide to Complicated skin and skin structure infections, in-
Antimicrobial Therapy 1998. 28th edition. Antimicrobial cluding diabetic foot infections
Therapy Inc. Dallas Texas, 1998.
Mandell GL, Bennett JE, Dollin R, eds. Principles and Prac- **The manufacturer has voluntarily withdrawn Grepa-
tice of Infectious Diseases; 4th edition. New York: Living- floxacin from the market because of potential risk of
stone 1995. cardiovascular events.
Owens RC, Nightingale CH, et al. Ceftibuten: An overview.
Pharmacotherapy 1997; 17:707-720.
Rockefeller University Workshop. Special report: multiple-
antibiotic-resistant pathogenic bacteria. N Engl J Med
1994;330:1247-1251.
123
+ 37(5 17, 5,%2620 17,%,27, 6
Figure 17-2
Figure 17-1
OO FHOOV GHSH G R WKH FR WL HG SURG FWLR RI SURWHL V

IRU JUR WK D G V UYLYDO 7UD VODWLR RI P51 L WR WKH
SRO SHSWLGHV WKDW PDNH S WKHVH SURWHL V UHT LUHV WKH
VH RI ULERVRPHV WLELRWLFV WKDW L KLELW ULERVRPDO DF
WLR R OG WK V L KLELW FHOO ODU JUR WK D G V UYLYDO
6L FH H R O D W WR L KLELW WKH JUR WK RI SDWKRJH LF
EDFWHULDO FHOOV G UL J D L IHFWLR D G RW R U R FHOOV
H DUH IRUW DWH WKDW EDFWHULD DFW DOO KDYH D GLIIHUH W
W SH RI ULERVRPH WKD H GR :H FD H SORLW WKLV GLIIHU
H FH E VSHFLILFDOO L KLELWL J WKH ULERVRPHV RI EDFWHULD
KLOH VSDUL J WKH I FWLR RI R U R ULERVRPHV %DFWH
ULDO ULERVRPHV DUH VPDOOHU WKD R UV :KLOH H KDYH D
6 SDUWLFOH WKH EDFWHULDO ULERVRPH FR VLVWV RI D 6
SDUWLFOH WKDW KDV V E LWV WKH 6 ODUJH D G WKH 6
VPDOO 6 USULVL JO 6 6 6
)LJ 7KH EDFWHULDO ULERVRPH
7KHUH DUH LPSRUWD W W SHV RI D WLELRWLFV WKDW L KLELW

WKH I FWLR RI WKH EDFWHULDO ULERVRPH 7KUHH RI WKHP L
KLELW WKH ODUJH 6 V E LW D G WKH RWKHU W R L KLELW
WKH VPDOO 6 V E LW
+HUH V KR R FD UHPHPEHU WKHVH GU JV
)L R YHUW WKH ULERVRPH WR KRPH SODWH D G

SLFW UH D EDVHEDOO SOD HU VOLGL J L WR KRPH 7KH EDOO LV
ILHOGHG E WKH FDWFKHU KR PDNHV D /(DQ 7 D G
WKH SOD HU LV R W +HUH LV KDW /(DQ 7 KHOSV R Figure 17-3
UHPHPEHU
IRU KORUDPSKH LFRO D G OL GDP FL
IRU L H ROLG )L 7R UHPHPEHU KLFK RI WKHVH DUH RUDOO DE
( IRU (U WKURP FL VRUEHG H KDYH GUD ER HV DUR G WKH (D 7 R
7 IRU 7HWUDF FOL H WKH ULERVRPH 1RWLFH WKDW WKH ER HV GR RW H WH G
IRU PL RJO FRVLGHV DUR G WKH DPL RJO FRVLGHV :H R GUD D FDNH
1RWH WKDW WKH RUG (D OLHV RYHU WKH EDVH D G WKH LWK R H IR UWK PLVVL J WKH VDPH T DGUD W WKDW LV
RUG 7 EH HDWK WKH EDVH 7KLV FRUUHVSR GV WR WKH UL PLVVL J DERYH R FD HDW WKUHH T DUWHUV RI WKH FDNH
ERVRPDO V E LW WKDW WKHVH GU JV L KLELW (D L 7KH IR UWK SLHFH UHSUHVH WL J WKH DPL RJO FRVLGH
KLELWV WKH 6 7 L KLELWV WKH 6 T DGUD W LV PLVVL J DV WKLV LV WKH R H D WL ULERVRPDO
125
37(5 17, 5, 2620 17, ,27, 6
D WLELRWLF WKDW FD RW EH DEVRUEHG RUDOO 7KH DPL R

JO FRVLGH P VW EH JLYH ,0 RU ,9 IRU V VWHPLF WUHDWPH W
RI L IHFWLR V
RUDPS QLFR
7KH KORUL H
7KLV GU J KDV D DPD L J VSHFWU P RI DFWLYLW ,W LV

R H RI WKH IH GU JV OLNH ,PLSH HP WKDW NL PR
F LQLFD LPSRU DQ EDF ULD ,W LV OLNH SR UL J
FKORUL H R WKH RUJD LVPV UDP SRVLWLYH JUDP HJ
DWLYH D G Q DQD URELF EDF ULD DUH V VFHSWLEOH ,W
LV R H RI WKH KD GI O RI GU JV WKDW FD NLOO WKH D DHURELF
H RL H I LOL
LQLFD 8
%HFD VH RI LWV UDUH E W VHYHUH VLGH HIIHFWV WKLV RWKHU

LVH H FHOOH W GU J LV VHG R O KH WKHUH LV R DOWHU DWH
D WLELRWLF D G WK V WKH EH HILWV IDU R W HLJK WKH ULVNV
,W LV VHG WR WUHDW EDFWHULDO PH L JLWLV KH WKH

RUJD LVP LV RW HW N R D G WKH SDWLH W KDV VHYHUH
DOOHUJLHV WR WKH SH LFLOOL V L FO GL J WKH
FHSKDORVSRUL V 7KH LGH VSHFWU P RI DFWLYLW RI FKOR
UDPSKH LFRO D G H FHOOH W SH HWUDWLR L WR WKH 6) LOO
SURWHFW WKLV SDWLH W IURP WKH GHYDVWDWL J FR VHT H FHV
RI PH L JLWLV
R J FKLOGUH D G SUHJ D W RPH KR KDYH
5RFN 0R WDL VSRWWHG IHYHU FD RW EH WUHDWHG LWK
WHWUDF FOL H G H WR WKH VLGH HIIHFWV RI WHWUDF FOL H GLV
F VVHG R SDJH KORUDPSKH LFRO WKH EHFRPHV WKH
GU J RI FKRLFH )L U
1RWH , GHU GHYHORSHG FR WULHV WKLV GU J LV
LG G ,W R O FRVWV SH LHV D G FRYHUV HYHU
WKL J 7KLUG RUOG DWLR V GR RW KDYH WKH O U RI H
SH VLYH DOWHU DWLYH GU JV DYDLODEOH L WKH 8 6
G U (II F
)L 3LFW UH D FD RI FKORUDPSKH LFRO FKORUL H

1R SLFW UH WKH FKORUL H EHL J SR UHG GR WKH VKDIW RI D
OR J ER H R FD HOO LPDJL H WKDW WKH ER H PDUUR
R OG GLVVROYH 7KLV GU J LV IDPR V IRU W SHV RI ER H
PDUUR GHSUHVVLR 7KH ILUVW LV GRVH UHODWHG D G UH
YHUVLEOH D G RIWH R O FD VHV D D HPLD 7KH VHFR G W SH
LSHV R W WKH ER H PDUUR LUUHYHUVLEO D G LV V DOO ID
WDO 7KLV LV FDOOHG DS D LF DQ PLD SODVWLF D HPLD
FD VHG E FKORUDPSKH LFRO LV H WUHPHO UDUH RFF UUL J L
R O WR UHFLSLH WV RI WKH GU J
)L 1R SLFW UH D EDE KR OHDSV L WR D IUHVKO

FKORUL DWHG SRRO 7KH EDE FUD OV R W RI WKH SRRO D G
WKH FKORUL H KDV W U HG WKH EDE V VNL JUD UD
DE 6 QGURP 1HR DWHV HVSHFLDOO SUHHPLHV DUH
DEOH WR I OO FR M JDWH FKORUDPSKH LFRO L WKH OLYHU RU
H FUHWH LW WKUR JK WKH NLG H UHV OWL J L YHU KLJK )L U
CHAPTER 17. A NTI-RIBOSOMA L A NTIBIOTICS
EORRG OHYHOV 7R LFLW RFF UV LWK YDVRPRWRU FROODSVH

VKRFN DEGRPL DO GLVWH WLR D G F D RVLV KLFK DS
SHDUV DV D DVKH JUD FRORU
Clindamycin
OL LFDO 8VHV
7KLV GU J LV 127 VHI O DJDL VW JUDP HJDWLYH E JV
6R KDW LV LW JRRG IRU" 0D JUDP SRVLWLYH E JV DUH L
KLELWHG 6R KDW" :KDW HOVH" "
DHURELF L IHFWLR V 7KLV LV D RWKHU RI WKH UDUH
KD GI O RI D WLELRWLFV WKDW FRYHU D DHUREHV L FO GL J
H RL H I LOL 6 UJHR V VH FOL GDP FL DOR J Figure 17-6
LWK D DPL RJO FRVLGH IRU SH HWUDWL J R G L IHF
WLR V RI WKH DEGRPH KLFK PD RFF U LWK E OOHW D G Fig. 17-6. Visualize a VAN (vancomycin) and a
N LIH WUD PD :KH WKH , WUDFW LV SHUIRUDWHG LW UH METRO (metronidazole) cruising down the GI tract.
OHDVHV LWV FR WH WV RI JUDP HJDWLYH D G D DHURELF E JV They run over the ulcerative potholes of pseudomembra-
L WR WKH VWHULOH SHULWR HDO FDYLW 7KH DPL RJO FRVLGHV nous colitis and kill the offending Clostridium dificile.
FRYHU WKH DHURELF JUDP HJDWLYH RUJD LVPV D G FOL
GDP FL FRYHUV WKH D DHUREHV Linezolid
OL GDP FL LV DOVR VHG IRU L IHFWLR V RI WKH IHPDOH 7KH RG LOOD L DUG
JH LWDO WUDFW V FK DV VHSWLF DERUWLR V DV WKHUH DUH D ORW
RI D DHUREHV WKHUH 2UDO SUHSDUDWLR V RI FOL GDP FL LQLFD 8
D G YDJL DO FUHDP DUH DOWHU DWLYHV WR PHWUR LGD ROH L H ROLG WKH RG LOOD L DUG LV D H HU D WLPLFUR
IRU WKH WUHDWPH W RI EDFWHULDO YDJL RVLV 7RSLFDO FOL ELDO DJH W IRU VWDPSL J R W UHVLVWD W JUDP SRVLWLYH
GDP FL VRO WLR LV DOVR VHI O L WKH WUHDWPH W RI DF H E JV L H ROLG EORFNV WKH 6 ULERVRPDO V E LW D G
Y OJDULV D G URVDFHD DG OW DF H WK V KDV DFWLYLW DJDL VW JUDP SRVLWLYH RUJD LVPV L
FO GL J WKRVH UHVLVWD W WR RWKHU D WLPLFURELDOV 7KH
G U (II F L DUG LOO OLNHO IL G D SODFH DV D ODVW UHVRUW IRU YD
R P N R WKLV OL GDP FL FD FD VH FRP FL UHVLVWD W H WHURFRFF V 95(
3 GRP PEUDQR RLL
:KH R JLYH D SDWLH W FOL GDP FL RU D RWKHU SR G U (II F
WH W D WLELRWLF IRU WKDW PDWWHU LW LOO GHVWUR WKH DW +HDGDFKH RFF UL J L RI SDWLH WV D G , SVHW
UDO IORUD RI WKH , WUDFW OR L L P LIIL LOH LI
D VHD YRPLWL J D G GLDUUKHD L S WR RI SDWLH WV
UHVLVWD W WR FOL GDP FL LOO JUR OLNH FUD D G VH
DUH WKH PRVW FRPPR VLGH HIIHFWV VHH WR GDWH
FUHWH LWV H RWR L L WKH FROR 7KLV H RWR L FD VHV HS
LWKHOLDO FHOO GHDWK D G FROR LF OFHUDWLR V WKDW DUH Erythromycin
FRYHUHG LWK D H GDWLYH PHPEUD H WK V WKH DPH
SVH GRPHPEUD R V FROLWLV 7KHVH SDWLH WV RIWH SUH :UHDWK
VH W LWK D VHYHUH GLDUUKHD 6WRRO F OW UHV LHOGL J OL LFDO 8VHV
OR L L P LIL LOH RU WLWHUV RI WR L IR G L WKH VWRRO
FD KHOS HVWDEOLVK D GLDJ RVLV UDP SRVLWLYH RUJD LVPV DEVRUE HU WKURP FL
1RWH :KLOH FOL GDP FL DV ILUVW LGH WLILHG DV WKH WLPHV EHWWHU WKD GR JUDP HJDWLYH E JV ,W LV L DFWLYH
FD VH RI SVH GRPHPEUD R V FROLWLV LW LV RWH RUWK DJDL VW PRVW JUDP HJDWLYHV R LOO VH WKLV GU J RI
WKDW RWKHU D WLELRWLFV DOVR FD VH WKLV FR GLWLR , IDFW WH IRU LW FRYHUV JUDP SRVLWLYH EDFWHULD 0 RSO P
PR FD DU QR FD G E S QLFL LQ IDP D G WKH JUDP HJDWLYHV H LR HOO D G O P L DOVR
LO GU EHFD VH WKH DUH SUHVFULEHG PRUH IUHT H WO N R DV DW SLFDOV
7R WUHDW SVH GRPHPEUD R V FROLWLV R P VW JLYH RUDO (U WKURP FL LV WKH GU J RI FKRLFH IRU FRPP LW DF
YD FRP FL RU PHWUR LGD ROH 9D FRP FL SDVVHV WKUR JK T LUHG S H PR LD WKDW GRHV RW UHT LUH KRVSLWDOL DWLR
WKH , WUDFW LWKR W EHL J DEVRUEHG D G LV WKHUHIRUH 7KLV LV EHFD VH LW FRYHUV 6 HS R R S H PR L H 0
KLJKO FR FH WUDWHG SR UHDFKL J WKH FROR 7KH KLJK RSO P S H PR L H D G O P L RP L
FR FH WUDWLR FD RYHU KHOP D G NLOO OR L L P LIIL VWUDL 7: 5 DOO FRPPR FD VHV RI FRPP LW DF
LOH 0HWUR LGD ROH LV OHVV H SH VLYH D G LV R WKH T LUHG S H PR LD
SUHIHUUHG DJH W EHFD VH VH RI RUDO YD FRP FL PD FR (U WKURP FL LV RIWH VHG DV D DOWHU DWLYH WR SH L
WULE WH WR YD FRP FL UHVLVWD W H WHURFRFF V FLOOL IRU VWUHSWRFRFFDO D G VWDSK ORFRFFDO RUJD LVPV L
127
7 UDF F LQ R F F LQ
7KH 7HW 2IIH VLYH
7HWUDF FOL H FKHODWHV LWK FDWLR V L PLON D G PLON
SURG FWV DO PL P K GUR LGH D D G 0J :KH
LW LV FKHODWHG LW LOO SDVV WKUR JK WKH L WHVWL H LWKR W
EHL J DEVRUEHG R F FOL H LV D WHWUDF FOL H WKDW
FKHODWHV FDWLR V SRRUO D G LV WK V EHWWHU DEVRUEHG LWK
IRRG ,9 UDF F LQ LV R OR JHU DYDLODEOH
LQLFD 8 RI R F F LQ
7KLV GU J LV VHG IRU DOO WKH GLVHDVHV R R OG H SHFW
D R J VROGLHU L WKH 7 RII Q L WR JHW E FUD OL J
DUR G L WKH M JOH D G PL JOL J LWK SURVWLW WHV R
OHDYH
1) Venereal diseases caused by Chlamydia tra-
chomatis.
:DONL J S H PR LD FD VHG E 0 RSO P S H -
PR L H VHG DV D DOWHU DWLYH WR HU WKURP FL
)L U LPDO D G WLFN ERU H GLVHDVHV FD VHG E
HOO D G 5L NH L VHH WKH WLFNV R WKH VROGLHU V SD WV
SH LFLOOL DOOHUJLF SDWLH WV HVSHFLDOO IRU VWUHS WKURDW L )L
D G FHOO OLWLV R F FOL H DOVR RUNV R GHUV IRU DF H
)L (U WKURP FL LV WKH GU J RI FKRLFH IRU / G U (II F
LRQQDLU GL D VHH KDSWHU 7KH KHURLF
)UH FK IRUHLJ OHJLR DLUH KDV GLHG L D GHVHUW EDWWOH )L 3LFW UH D 9LHWFR J VROGLHU L YROYHG L WKH
, KLV KR RU D U D LV ODLG E KLV JUDYH 1RWLFH WKH 7 RII Q L WR KHOS UHPHPEHU WKHVH LPSRUWD W VLGH
WRPE VWR H LV L WKH VKDSH RI D FURVV WR KHOS R UH HIIHFWV
PHPEHU WKDW HU WKURP FL FRYHUV JUDP SRVLWLYH RUJD 7KLV VROGLHU LV DW UDOO YHU HUYR V DV WKH 7HW RI
LVPV D G GR W IRUJHW DW SLFDOV 7RPE VWR H FR UWHV RI IH VLYH L YROYHG DYHV RI VROGLHUV U L J L WR W FH W U
U RU HMR 8 RI RORUDGR PHULFD ILUH SR HU 6R KH KDV , LUUL D LRQ LWK D VHD
G U (II F YRPLWL J D G GLDUUKHD 7KLV LV D FRPPR VLGH HIIHFW
JUH DGH KDV EOR S HDU KLP E U L J KLV
(U WKURP FL LV RQ RI DI DQ LELR LF D VNL OLNH D V E U 1RWLFH WKH UD V RI OLJKW JRL J IURP
SUHWW UHDWK FRPSDUHG WR WKDW DVW FKORUL H ,WV IH WKH H SORVLR WR KLV IDFH 3 R R R LF G UPD L L LV D
VLGH HIIHFWV L FO GH VNL L IODPPDWLR R H SRV UH WR V OLJKW
6KUDS HO KDV VWU FN KLV NLG H D G OLYHU UH DO
RPPR D G GRVH GHSH GH W DEGRPL DO SDL DQG SD LF R LFL 7KHVH DGYHUVH HIIHFWV DUH UDUH
, LUULWDWLR UHV OWL J IURP VWLP ODWLR RI L WHVWL DO D G V DOO RFF U L SUHJ D W RPH UHFHLYL J KLJK
SHULVWDOVLV GRVHV E WKH L WUDYH R V UR WH
5DUH FKROHVWDWLF KHSDWLWLV ,PDJL H D UHDWK VOLS 1RWH WKH GDUN GL FR RU G RI WKH VROGLHU
SL J L WR WKH ELOH G FW D G EORFNL J IOR 7KLV GU J LOO FKHODWH WR WKH FDOFL P L WKH WHHWK D G
There are now new drugs in this class (the macrolide ER HV RI EDELHV D G FKLOGUH GHU DJH UHV OWL J L
antibiotics) such as: clarithromycin, azithromycin, EUR WHHWK D G G SU G ERQ UR R W JLYH
and roxithromycin. They are showing promise in WKH GU J WR SUHJ D W RPH RU WKHLU EDE V WHHWK LOO
treating the same bugs plus severe staphylococcal in- ORRN OLNH WKRVH RI WKH VROGLHU
fections, H. influenzae, and even coverage of some of the
atypical mycobacterium (Mycobacterium avium-intra- PLQR FR LG
cellulare, MA I). 0HD
LWKURP FL FD EH VHG DV D DOWHU DWLYH WR GR F
FOL H IRU WKH WUHDWPH W RI FKODP GLDO R JR RFRFFDO UH PL RJO FRVLGHV P VW GLII VH DFURVV WKH FHOO DOO WR H
WKULWLV ,W FD EH JLYH DV D VL JOH GRVH E PR WK ,W LV DOVR WHU WKH EDFWHULDO FHOO VR WKH DUH RIWH VHG LWK SH L
VHG FRPPR O WR WUHDW FRPP LW DFT LUHG S H PR LD FLOOL KLFK EUHDNV GR WKLV DOO WR IDFLOLWDWH GLII VLR
128
37(5 17, 5, 2620 17, ,27, 6
Clinical Uses trum and is good for hospital-acquired (nosocomial) in-

fections that have developed resistance to other drugs
In general, aminoglycosides kill aerobic gram-nega-. while doing time in the hospital.
tive enteric organisms (the enterics are the bugs that 5) Neomycin has very broad coverage but is too
call the GI tract home, such as E. coli and company). toxic, so it can only be used topically for:
The aminoglycosides are among the handful of drugs a) Skin infections.
that kill the terrible Pseudomonas aeruginosa!!! 6) Netilmicin
Most aminoglycosides end with -mycin: b) Preoperative coverage before GI surgery. This
1) Streptomycin is the oldest one in the family. drug is given orally before GI surgery as it cruises
Many bugs are resistant to it. down the GI tract, without being absorbed, killing
2) Gentamicin is the most commonly used of all the the local inhabitants. This prevents spilling of or-
aminoglycosides. It is combined with penicillins to treat ganisms during surgery into the sterile peritoneal
in-hospital infections. There are also many bacterial cavity.
strains resistant to this drug. Adverse Effects
3) Tobramycin is good against the terrible
Pseudomonas aeruginosa. Here's how we will remember the side effects: Picture
4) Amikacin does not end with mycin (sorry). this huge boxer, a mean guy (Aminoglycoside), and
Maybe that is to set it apart. It has the broadest spec- now check out these pictures:
CHAPTER 17. A NTIRIBOSOMA L A NTIBIOTICS
Figure 17-10
Figure 17-9
Fig. 17-9. In the eighth round A MEAN GUY deliv-

ers a crushing left hook to his opponent's ear, hurling
him off balance, ears ringing and head spinning (eighth
cranial nerve toxicity: vertigo, hearing loss). The hear-
ing loss is usually irreversible.
Fig. 17-10. With his opponent off balance , Amean guy
surges upward with a savage right hook into his left side, Figure 17-11
pulverizing his kidney (renal toxicity). Aminoglycosides
are renally cleared and can damage the kidney. This can
be reversible, so always follow a patient's BUN and crea-
tinine levels, which increase with kidney damage. Spectinomycin
(Spectacular Spectinomycin)
Fig. 17-11. The opponent drops to the floor, out cold
i n a complete neuromuscular blockade, unable to This drug has a name that sounds like an aminogly-
move a muscle, or even breathe. This curare-like effect coside, but it is different structurally and biologically.
is rare. Its mechanism is similar in that it acts on the 30S ribo-
Note: These side effects occur if the dose is very high, some to inhibit protein synthesis, but exactly how is not
so when using these in the hospital, the drug level in the known. Group this with the aminoglycosides in the
blood is checked after steady state levels have been CLEan TAG mnemonic (see Fig. 17-2) to remember its
achieved (usually after the third dose). With appropri- action, but note that it is NOT an aminoglycoside. It is
ate blood levels, these agents are generally safe. given as an IM injection.
130
discharge, you see tiny red (gram-negative) kidney-

shaped diplococci inside the white blood cells. Now
what? There are many penicillinase-producing and
tetracycline-resistant Neisseria gonorrhoeae, but you
still have a few antibiotics to chose from:
1) Ceftriaxone (a third generation cephalosporin):
Give one shot IM in the butt! Also give doxycycline by
mouth for 7 days to get the Chlamydia trachomatis that
is hiding in the background in 50% of cases of urethritis!
Azithromycin can be used as an alternative to doxycy-
cline. It can be given as a single dose by mouth. Or:
2) Quinolone antibiotics (ciprofloxacin, ofloxacin)
get Neisseria gonorrhoeae and are given as one oral dose
(along with doxycycline for the Chlamydia). Or:
3) Spectinomycin: Give one shot in the butt! (along
with doxycycline for the Chlamydia).
Figure 17-12
Adverse Effects
Clinical Uses Infrequent and minor. Spectinomycin does NOT
cause the vestibular, cochlear, and renal toxicity that
Spectinomycin is used to treat gonorrhea, caused by the aminoglycosides do.
Neisseria gonorrhoeae, as an alternative to penicillin
and tetracycline (doxycycline), since many strains are Fig. 17-14. Summary of anti-ribosomal antibiotics.
resistant to these drugs.
Fig. 17-12. Mr. Gonorrhoeae, resistant to tetracycline Recommended Review Articles:
and penicillin. Alvarez-Elcoro S, Enzler MJ. The macrolides: Erythromycin,
Clarithromycin, and Azithromycin. Symposium on antimi-
Fig. 17.13. Spectacular spectinomycin treats resis- crobial agents. Mayo Clin Proc 1999;74:613-634.
tant Neisseria gonorrhoeae. Edson RS, Terrell CL. The aminoglycosides. Symposium on
antimicrobial agents. Mayo Clin Proc 1999;74:519-528.
Let's briefly review the treatment of gonococcal ure- Kasten MJ. Clindamycin, Metronidazole, and Chlorampheni-
thritis (gonorrhea) since this will incorporate a lot of the col. Symposium on antimicrobial agents. Mayo Clin Proc
drugs we have studied. 1999;74:825-833.
A patient presents with burning on urination and a Smilak, JD. The tetracyclines. Symposium on antimicrobial
purulent penile discharge. When you Gram stain the agents. Mayo Clin Proc 1999;74:727-729.
Figure 17-13
131
G G R RR R S G
)LJ UH 17, 5,%2620 58 6
37(5 17, 7% DQG 17, (3526< 17,%,27, 6
)LJXUH
75( 70(17 2) 78%(5 8 26,6 WHULRFLGDO WR RED H L P EH OR L EXW WKH ULVN RI

OLYHU WR LFLW LV WRR JUHDW LI XVHG IRU PRUH WKDQ PRQWKV
7KLV FKDSWHU LOO FRYHU WKH ILUVW OLQH DQWL WXEHUFXORVLV
DQWLELRWLFV DQG WKH ORJLFDO DSSURDFK WR WKHLU XVH
7KH ILUVW OLQH GUXJV LQ RUGHU RI WKHLU IUHTXHQF RI XVH
7UHDWPHQW RI 33 5HDFWRUV
DUH 7KHVH SHUVRQV PD KDYH ODWHQW RED H L P EH
,VRQLD LG ,1 , DZ D OR L LQ WKHLU ERGLHV DQG PLJKW GHYHORS D UHDFWLYDWLRQ
5LIDPSLQ 5HG WXEHUFXORVLV 7UHDWPHQW RI 33 UHDFWRUV LV WK XV SUH
3 UD LQDPLGH 3 UH %851,1 7 ( YHQWLYH ,VRQLD LG LV XVXDOO XVHG DOR H IRU
,9(5 PRQWKV DV SURSK ODFWLF WKHUDS 5HFHQWO D VWXG
(WKDPEXWRO VKR HG WKDW D PRQWK FRXUVH RI ULIDPSLQ SOXV S UD L
6WUHSWRP FLQ QDPLGH DV DV HIIHFWLYH DV D PRQWK FRXUVH RI LVRQLD LG
LQ 33 SRVLWLYH SDWLHQWV 7KLV LV LPSRUWDQW GXH WR WKH
)LJ ,VRQLD LG , VD 5LIDPSLQ UHG DQG
KLJK UDWH RI QRQ FRPSOLDQFH LWK D PRQWK WUHDWPHQW
3 UD LQDPLGH S UH DUH ILUVW OLQH DQWL WXEHUFXORVLV
UHJLPHQ
DQWLELRWLFV WKDW FDQ FDXVH OLYHU GDPDJH EXUQLQJ WKH
HUH LV WKH GLIILFXOW 1RW DOO SHUVRQV KR UHDFW WR WKH
OLYHU
33 WHVW VKRXOG EH WUHDWHG 6RPH RI WKHVH SHUVRQV LOO
:KHQ LW FRPHV WR WXEHUFXORVLV RX LOO HQFRXQWHU QHYHU GHYHORS UHDFWLYDWLRQ WXEHUFXORVLV DQG WKH GUXJV
SRSXODWLRQV RI SDWLHQWV WKRVH LWK DFWLYH WXEHUFXOR FDUU ULVNV
VLV DQG WKRVH LWK D UHDFWLYH 33 VNLQ WHVW UHSUH 7KH GHFLVLRQ WR WUHDW 33 UHDFWRUV LQYROYHV EDODQFLQJ
VHQWLQJ D ODWHQW LQIHFWLRQ 7KHVH SRSXODWLRQV DUH H L N RI GHYHORSL L R LD LG L G FHG OLYH L
WUHDWHG YHU GLIIHUHQWO DJDLQVW WKH L N RI GHYHORSL HDF LYD LR EH
F OR L ,PDJLQH D VHW RI VFDOHV 2Q RQH VLGH HLJKV WKH
7UHDWPHQW RI FWLYH 7XEHUFXORVLV ULVN RI GHYHORSLQJ LVRQLD LG LQGXFHG KHSDWLWLV DQG RQ WKH
RWKHU VLGH WKH ULVN RI UHDFWLYDWLQJ WKH GLVHDVH WXEHUFXORVLV
SDWLHQW SUHVHQWV LWK G VSQHD IHYHU SURGXFWLYH
FRXJK DQG QLJKW V HDWV WKDW KDYH ODVWHG PRQWKV
DORQJ LWK XSSHU OREH FRQVROLGDWLRQ RQ FKHVW ; UD 5L N RI , R LD LG HSD L L
FLG IDVW EDFLOOL DUH LGHQWLILHG IURP D VSXWXP VDPSOH V LQGLFDWHG EHOR DGYDQFLQJ DJH DQG DOFRKRO FRQ
SDWLHQW LWK DFWLYH SXOPRQDU RU H WUD SXOPRQDU
VXPSWLRQ LQFUHDVH WKH ULVN RI GHYHORSLQJ KHSDWLWLV IURP
WXEHUFXORVLV VKRXOG UHFHLYH D PRQWK RU PRQWK WUHDW LVRQLD LG DQG WLS WKH VFDOHV WR DUGV R HD L 1R
PHQW DV IROOR V WLFH WKDW XQGHU WKH DJH RI WKHUH LV YLUWXDOO QR ULVN RI
PR H LPH PRQWKV RI LVRQLD LG ULIDPSLQ GHYHORSLQJ KHSDWLWLV LWK LVRQLD LG
DQG S UD LQDPLGH IROOR HG E PRQWKV RI LVRQLD LG
DQG ULIDPSLQ ( D GHYHORS (3 , ,6
PR H LPH PRQWKV RI LVRQLD LG DQG 5DUH
ULIDPSLQ
1RWLFH WKDW WKH UHJLPHQV GLIIHU LQ WKH LQFOXVLRQ RU
H FOXVLRQ RI S UD LQDPLGH 3 UD LQDPLGH LV UDSLGO EDF !
133
3 5 17, 7% 1 17, (3526< 17,%,27, 6
DWD IURP WKH 7XEHUFXORVLV GYLVRU RPPLWWHH UH Isoniazid-Resistant Organisms

SRUW
5HVLVWDQFH WR ,1 DQG WKH RWKHU DQWLELRWLFV LV GHYHO
RSLQJ 7KLV VKRXOG EH VXVSHFWHG LQ SHUVRQV IURP IULFD
VLD RU 6RXWK PHULFD KRPHOHVV SHUVRQV DQG RWKHUV H
Risk of Reactivation Tuberculosis SRVHG WR UHVLVWDQW RUJDQLVPV DQG WKRVH KRVH VSXWXP
)DFWRUV WKDW LQFUHDVH WKH ULVN RI UHDFWLYDWLRQ LQFOXGH FXOWXUHV UHPDLQ SRVLWLYH DIWHU PRQWKV RI WUHDWPHQW
UHFHQW 33 FRQYHUVLRQ KDYLQJ ILEURWLF VFDUV RQ FKHVW XOWXUH VXVFHSWLELOLW WHVWLQJ VKRXOG IROOR WKH
; UD H SRVXUH WR KRXVHKROG PHPEHUV LWK DFWLYH WX LQLWLDWLRQ RI WUHDWPHQW
EHUFXORVLV DQG EHLQJ LPPXQRVXSSUHVVHG 7KH ODUJHU ,I UHVLVWDQFH LV VXVSHFWHG RU PRUH ILUVW OLQH
WKH VNLQ UHDFWLRQ WR 33 WKH PRUH OLNHO WKH WHVW GUXJV VKRXOG EH XVHG ,1 ULIDPSLQ S UD LQDPLGH
LV D WUXH SRVLWLYH UHSUHVHQWLQJ EH OR L HWKDPEXWRO RU VWUHSWRP FLQ
LQIHFWLRQ %HFDXVH WKHVH IDFWRUV LQFUHDVH WKH ULVN RI UH ,I UHVLVWDQFH GHYHORSV QHYHU DGG D VLQJOH QH DQ
DFWLYDWLRQ RI WXEHUFXORVLV WKH LOO WLS WKH VFDOHV WR WLELRWLF DO D V DGG ZR 7KLV LOO LQVXUH WKDW WKH UH
DUGV HD PH VLVWDQW EH OR L LOO EH XQDEOH WR GHYHORS IXUWKHU
7KH HQWHU IRU LVHDVH RQWURO DQG PHULFDQ UHVLVWDQFH
7KRUDFLF 6RFLHW KDYH XVHG WKHVH FRQFHSWV WR IRUPXODWH
WKH IROOR LQJ UHFRPPHQGDWLRQV IRU WUHDWLQJ SDWLHQWV 1RWH WKDW WKHUH DUH QR PXOWLSO UHVLVWDQW
LWK D PRQWK FRXUVH RI SURSK ODFWLF LVRQLD LG EH OR L RUJDQLVPV WKDW PD UHTXLUH GLIIHUHQW
DQWLELRWLFV
5( 7(67 5,6. 2) 5( 7,9 7,21 7UHDW WKH IRO
OR LQJ SDWLHQWV DW D D H LI 33 !B PP DOT the I's and Cross the T's to Prevent
3HUVRQV LWK ,9 LQIHFWLRQ
Resistance!!!
3HUVRQV LWK ILEURWLF FKDQJHV RQ FKHVW ; UD FRP 27 RU LUHFWO 2EVHUYHG 7KHUDS HDOWK FDUH
SDWLEOH LWK ROG KHDOHG WXEHUFXORVLV SURYLGHUV LQ RXWSDWLHQW VHWWLQJV KDYH WKHLU SDWLHQWV
ORVH FRQWDFWV RI SHUVRQV LWK QH O GLDJQRVHG DF FRPH LQWR WKH FOLQLF WR UHFHLYH WKHLU PHGLFDWLRQV XQGHU
WLYH WXEHUFXORVLV 1RWH ,Q WKLV FDVH HVSHFLDOO LWK FKLO GL HF RE H YD LR R H H DG H H FH 1XPHURXV
GUHQ HYHQ LI WKH 33 LV QHJDWLYH WUHDW IRU PRQWKV VWXGLHV KDYH QR GRFXPHQWHG WKDW WKLV VWUDWHJ FDQ
WKHQ UHSHDW WKH 33 ,I DW WKDW WLPH LW LV PP WKH GHFUHDVH UHVLVWDQFH DQG LQFUHDVH WUHDWPHQW HIILFDF
LVRQLD LG PD EH GLVFRQWLQXHG
02 (5 7( 5,6. 7UHDW WKHVH SDWLHQWV DW D D H LI ANTI-TB ANTIBIOTICS

33 PP
,VRQLD LG 5LIDPSLQ DQG 3 UD LQDPLGH
3HUVRQV LWK PHGLFDO FRQGLWLRQV WKDW OR HU
OO FD H HSD R R LFL 3DWLHQWV RQ WKHVH
WKH LPPXQH V VWHP OLNH GLDEHWHV SURORQJHG VWHURLG
RU LPPXQRVXSSUHVVLYH WUHDWPHQW UHQDO IDLOXUH DQG PHGLFDWLRQV PXVW XQGHUVWDQG WKH V PSWRPV RI KHSDWL
WLV VR WKH FDQ UHSRUW WR D GRFWRU LPPHGLDWHO VKRXOG
RWKHUV
WKH GHYHORS 0LOG HOHYDWLRQV RI OLYHU HQ PHV FDQ EH H
3HUVRQV LWK UHFHQW VNLQ WHVW FRQYHUVLRQ LWKLQ SHFWHG WR RFFXU LQ RI SDWLHQWV RQ LVRQLD LG EXW
WKH ODVW HDUV VKRXOG WKHVH OHYHOV H FHHG WKH XSSHU OLPLW RI QRU
PDO WKH GUXJV VKRXOG EH GLVFRQWLQXHG
3HUVRQV KR LQMHFW GUXJV OO D H DE R EHG R DOO 7KLV LV YHU LPSRUWDQW
VLQFH WKHVH PXVW EH DGPLQLVWHUHG IRU PRQWKV 7KH
(66 5,6. 7UHDW WKHVH SDWLHQWV LI D H DQG PXVW EH RUDOO DEVRUEHG
33 PP OO SH H D H L R PR L H 7KH PXVW
UHDFK WKH FHQWHU RI FDVHRXV JUDQXORPDV
LJK ULVN SRSXODWLRQV VXFK DV WKH KRPHOHVV UHVL
GHQWV RI ORQJ WHUP FDUH IDFLOLWLHV VXFK DV SULVRQV DQG Isoniazid (INH)
QXUVLQJ KRPHV DQG IRUHLJQ ERUQ IURP FRXQWULHV LWK D
, 6D
KLJK SUHYDOHQFH RI WXEHUFXORVLV
7KLV LV D JUHDW DQWLELRWLF EHFDXVH LW LV LQH SHQVLYH DE
2:(67 5,6. 7UHDW DW WKH SK VLFLDQ V GLVFUHWLRQ LI VRUEHG RUDOO DQG EDFWHULRFLGDO :HUH LW QRW IRU WKH WR
D H
LFLW LW RXOG EH SHUIHFW
SHUVRQ LWK QR NQR Q ULVN IDFWRUV DQG D 33 ! ,1 LQWHUIHUHV LWK WKH ELRV QWKHVLV RI WKH P FROLF
PP DFLG FRPSRQHQW RI WKH FHOO DOO RI WKH 0 FREDFWHULD
CHAPTER 18. ANTI-TB AND ANTI-LEPROSY ANTIBIOTICS
Adverse Effects
1) What do you think? Hepatotoxicity!!! Alcoholics
beware! Alcohol increases the metabolism of INH by the
liver, which increases the risk of developing hepatitis
and decreases the therapeutic effect.
2) INH increases the urinary excretion and depletion
of pyridoxine (vitamin B6), which is needed for proper
nerve function. INH will thus lead to decreased B6 lev-
els, characterized by peripheral neuropathy, rash,
and anemia. Many Docs routinely give Bs vitamins
with INH.
Rifampin Figure 18-2

!`Red")
Think Rifampin:
Pyrazinamide
1) Red: Body fluids such as urine, feces, saliva, ("Pyre")
sweat, and tears are colored a bright red-orange color by The mechanism of action of pyrazinamide is not
rifampin. This is not harmful to the patient, but pa- known.
tients must be made aware of this or they will discon-
tinue the medicine in a panic. Adverse Effects
2) RNA: Rifampin inhibits the DNA-dependent RNA
polymerase of the Mycobacterium tuberculosis bugs. Pyrazinamide is hepatotoxic (no kidding?!) This med-
icine is usually given for no more than 2 months to avoid
Adverse Effects liver toxicity. Avoid it in pregnancy (unknown effect on
fetus).
1) Hepatitis (much less than INH).
2) Rifampin induces the cytochrome P450 enzyme Ethambutol
system (also called the microsomal oxidase system, or ("Ethane-Butane Torch")
MOS), so many other drugs are gobbled up by the
spruced-up MOS. This results in decreased half-lives Adverse Effects
of certain drugs in patients taking rifampin. Some
Fig. 18-2. The main side effect of ethambutol is a
examples:
dose-dependent, reversible, ocular toxicity. Think of an
a) Coumadin (an anticoagulant): Blood-thinning
effect will be reduced. ethane-butane flame torch, torching an eye. The ocu-
b) Oral contraceptives: Women can get pregnant lar toxicity is manifested by:
and get breakthrough bleeding! 1) Decreased visual acuity with loss of central vision
c) Oral hypoglycemics and corticosteroids are less (central scotomata).
effective. 2) Color vision loss.
d) Anticonvulsants such as phenytoin (seizures!).
Ethambutol is not used in young children because
they are not able to report vision deterioration. Adults
Rifabutin are tested for visual acuity and color perception
at regular intervals. Many doctors instruct their pa-
Rifabutin is very similar to rifampin in structure, an- tients to read the fine newspaper print everyday as a
tibacterial activity, metabolism, and adverse reactions. self exam.
Itis commonly used in the treatment of Mycobacterium
auium ntracellulare ( MAI). MAI is usually more sensi- Streptomycin
tive to rifabutin than rifampin.
The same drug-drug interactions of rifampin Streptomycin is in the aminoglycoside family, which
should be considered for rifabutin however, rifabutin inhibits protein synthesis at the 30S ribosomal subunit,
induces cytochrome P450 less than rifampin. Thus and is given IM or IV. It is ototoxic and nephrotoxic (see
rifabutin is helpful in treating patients with tubercu- Chapter 17). Avoid it in pregnant women (can cause
losis and HIV. congenital deafness).
135
CHAPTER 18. ANTI-TB AND ANTI-LEPROSY ANTIBIOTICS
Fixed-Dose Combinations
Fixed-dose combinations are available as Rifamate
(isoniazid and rifampin) and Rifater (isoniazid, rifam-
pin, and pyrazinamide). Such combinations are strongly
encouraged for adults who are self-administering their
medications because they may enhance adherence, re-
duce the risk of inappropriate monotherapy, and pre-
vent drug resistance.
Second-line Drugs
These can be used when multiple antibiotics are
needed for the treatment of multi-drug resistant My-
cobacterium. tuberculosis.
Para-aminosalicyclic acid
Capreomycin sulfate
Cycloserine
Ethionamide
Kanamycin
Amikacin (aminoglycoside)
Quinolones such as ciprofloxacin and ofloxacin
Treatment of LEPROSY
Three drugs are used in the treatment of leprosy: dap-
sone, rifampin, and clofazimine.
The Rap Zone of Dapsone
Where's your ears? Figure 18-3

There on the floor.
Where's your hand?
I left it on the door.
Come on Doe, look and see, Less severe cases are treated with rifampin and dap.
these rappin' clowns got leprosy. sone for 6 months.
See anti-tuberculosis medications (page 134), for
Hey, you clown! more on rifampin. See the sulfa drugs (Chapter 19) for
You left your nose in the car, more on dapsone.
Hey, you clown!
You left your toes in a bar,
Call the doc, to the Rap Zone, Clofazimine
Your first-line drug remains dapsone.
Fig. 18-3. A clown-faced clown climbs a DNA double
And if you dance to this stupid rappin', helix stairway. His outfit is colored red and black:
watch your feet as they start a stampin',
There's only one thing to help your dancin, 1) Clofazimine works by binding to the DNA of My
Time to reach for the drug, rifampin. cobacterium Leprae. It also has anti-inflammatory
Their peelin' clown faces look really lean. actions that are helpful in treating the leprosy
They're healing faster than can be seen, reactions.
As long as they stay close to clofazimine. 2) Clofazimine is a red-colored compound, and when
it deposits in the skin and conjunctiva, it colors these
Severe cases of leprosy should be treated with ri- tissues red. Any place on the body where there is a lep-
fampin, dapsone, and clofazimine for a minimum of 2 rosy lesion, the skin will appear tan to black. Note the
years and until patients are acid-fast bacilli negative. clown's red and black outfit.
136
3 5 1 , 1 1 , 35 1 , , ,
Leprosy Reactions nisone or clofazimine. However, the treatment of choice

is thalidomide. This is the only use of thalidomide that
Fifty percent of patients treated for leprosy develop a is condoned in the U.S. because it is a potent teratogen.
leprosy reaction. There are 2 types (1 and 2) and both Again, the anti-leprosy antibiotics are NOT to be with-
are immune-mediated, possibly in response to the in- drawn!
crease in dead organisms with treatment. The reactions
involve inflammation of the nerves, testicles, eyes, Fig. 18-4. Summary of antibiotics for Mycobacteria.
joints, and skin (erythematous nodules).
Type 1 reactions occur only in borderline patients References
( BT, BB, BL), and almost always occur during the first
year of treatment. The skin lesions of leprosy typically Hopewell PC, Bloom BR. Tuberculosis and other Mycobacter-
swell, becoming more edematous, and occasionally ul- ial Diseases. In: Murray JF, Nadel JA, eds. Textbook of Res-
piratory Medicine. 2nd ed. Philadelphia: W.B. Saunders Co.
cerate. Neuritis can also occur, leading to sensory or mo-
1994:1094-1160.
tor nerve loss. The type 1 reaction is thought to be a Isoniazid-associated hepatitis: summary of the report of Tu-
delayed hypersensitivity reaction to the dead bacilli. berculosis Advisory Committee and special consultants to
When this reaction occurs, patients can be treated with the director, Centers for Disease Control. MMWR 23:97-98,
prednisone or clofazimine. It is important that you do 1974.
NOT withdraw the anti-leprosy drugs if a leprosy reac- U.S. Department of Health and Human Services, Division of
tion occurs. Tuberculosis Elimination, Centers for Disease Control and
Type 2 reaction (called Erythema Nodosum Lep- Prevention, American Thoracic Society. Core Curriculum
rosum) is associated with borderline lepromatous (BL) on Tuberculosis: What the clinician should know. 3rd Edi-
and lepromatous leprosy (LL). Commonly, a painful tion. Atlanta, Georgia, 1994.
nodular rash erupts in a previously normal-appearing Van Scoy, Robert, M.D., Wilkowske, Conrad, M.D.; Antituber-
culous Agents; Mayo Clin Proc 67:179-187, 1992.
area of skin, along with a high fever. Neuritis, orchitis,
arthritis, iritis, and lymphadenopathy can occur as well.
The type 2 reaction is thought to be an immune com- Recommended Review Article:
plex-mediated reaction involving the deposition of the Van Scoy RE, Wilkowske CJ. Antimycobacterial therapy.
i mmune complexes in tissues followed by complement Symposium on antimicrobial agents. Mayo Clin Proc 1999;
activation. These patients can also be treated with pred- 74:1038-1048.
)LJXUH 17,%,27, 6 )25 0< 2% 7(5,80 G G R RR R S G
CHAPTER 19. MISCELLANEOUS ANTIBIOTICS
Figure 19-1
THE FLUOROQUINOLONE HYROXWLRQ RI TXLQRORQH VWUXFWXUHV QR DOOR WKHLU

ANTIBIOTICS FODVVLILFDWLRQ LQWR ILUVW VHFRQG WKLUG DQG IRXUWK JHQ
HUDWLRQV LWK QDOLGL LF DFLG VROHO LQ WKH ILUVW JHQHU
Ciprofloxacin and Family DWLRQ ODVVLILFDWLRQ E JHQHUDWLRQ LV DYDLODEOH RQ
SDJH
7KLV UHODWLYHO QH JURXS RI DQWLELRWLFV LV H SDQGLQJ
7KH IOXRURTXLQRORQHV KDV EHFRPH DV ODUJH DQG LPSRU
WDQW D JURXS DV WKH SHQLFLOOLQV DQG FHSKDORVSRULQV 7KH Resistance to the Fluoroquinolones
UHDVRQ IRU WKLV LV WKDW WKH DUH V IH DFKLHYH KLJK EORRG /LNH DOO DQWLELRWLFV LWK WKLV H FHVVLYH XVH UHVLV
OHYHOV LWK RU O DEVRUSWLRQ DQG SHQH U H H WUHPHO WDQW RUJDQLVPV DUH UDSLGO VSUHDGLQJ :KDW PDNHV
HOO LQWR WLVVXHV WKLV SDUWLFXODUO GLVFRQFHUWLQJ LV WKDW WKH UHVLVWDQFH
LV DJDLQVW DOO WKH IOXRURTXLQRORQHV 5HVLVWDQFH LV
)L OO WKH DQWLELRWLFV LQ WKH IOXRURTXLQRORQH FDXVHG E D SRLQW PXWDWLRQ LQ WKH EDFWHULDO 1 J
IDPLO KDYH WKH FRPPRQ HQGLQJ )/2; ,1 7R KHOS UDVH VXEXQLWV 7KLV SR HUIXO QH IDPLO RI DQWLEL
RX UHPHPEHU VRPH IDFWV DERXW WKLV GUXJ IDPLO WKLQN RWLFV VKRXOG EH XVHG FDUHIXOO WR UHGXFH WKH VSUHDG RI
RI D FUD QDNHG JURXS RI SDUW HUV D )/ . ) ,1 UHVLVWDQFH
1(5 7KH DUH DOO U LQ WKHLU KLSV DV WKH SDUW
DQG GDQFH 7KH IOXRURTXLQRORQHV DFW E LQKLELWLQJ 1 G HUVH (IIHF V
J UDVH UHVXOWLQJ LQ WKH EUHDNDJH RI WKH EDFWHULDO 1 7KHUH DUH YHU IH
VWUXFWXUH
,Q WKH EDVLF TXLQRORQH VWUXFWXUH WKH PDLQ IHDWXUH 6RPH SDWLHQWV H SHULHQFH , LUULWDELOLW QDXVHD
WKDW GLVWLQJXLVKHV WKH IOXRURTXLQRORQHV IURP WKHLU YRPLWLQJ EHOO SDLQ GLDUUKHD DV RFFXUV LWK HU
SUHGHFHVVRU QDOLGL LF DFLG LV WKH DGGLWLRQ RI D IOXR WKURP FLQ DQG GR F FOLQH 7KH IORFN RI VLQQHUV RIWHQ
ULQH JURXS KHQFH WKH QDPH IOXRURTXLQRORQH 7KH YRPLW DIWHU WKHLU H FHVVLYH GULQNLQJ
139
such as Staphylococcus aureus, gram-negatives including

Pseudomonas aeruginosa (see Figure 16-15), and even
anaerobes such as Bacteroides fragilis. Add the treasure-
trove to your list of GORILLA-CILLINS!!! Unfortunately
the pirate who buried the treasure left behind a booby
trap that exploded when we opened the trove!
*Because of liver toxicity, the FDA advised that
trovafloxacin should be reserved for treatment ONLY in
patients that meet ALL of the following criteria:
Who have at least one of five types of serious and
life threatening infections listed below that is judged )L XUH
by the treating physician to be serious and life or
li mb-threatening: latter, which follows rapid infusion of vancomycin , there
Nosocomial pneumonia (pneumonia acquired in the is often a nonimmunologic release of histamine, result-
ing in a red rash of the torso and itching skin. Slow in-
hospital)
fusion over an hour or antihistamine premedication can
Community acquired pneumonia
Complicated intra-abdominal infections, including prevent this problem.
post-surgical infections Vancomycin inhibits the biosynthesis of the gram-
Gynecological and pelvic infections positive peptidoglycan at a step earlier than penicillin.
Complicated skin and skin structure infections, in- It complexes with D-alanine D-alanine to inhibit
cluding diabetic foot infections transpeptidation. Like penicillin, it acts synergisti-
cally with the aminoglycosides.
**The manufacturer has voluntarily withdrawn Vancomycin is not absorbed orally. We take ad-
Grepafloxacin from the market because of potential vantage of this in the treatment of Clostridium dificile
risk of cardiovascular events. pseudomembranous colitis. Vancomycin is taken orally,
Sparfloxacin has two important side effects that set cruises down the GI tract unabsorbed, and kills the
it apart: Clostridium dificile!!
With the extensive use of vancomycin, new strains
1) Up to 8% of patients develop mild to severe of multiple drug-resistant gram-positive organisms
photosensitivity. have emerged (see page 27). Synercid (quinopristin/
2) It can prolong the Q-T interval on the EKG, dalfopristin) is a new type of antibiotic that has a wide
which can predispose a patient to the arrhythmia Tor- spectrum of activity. It appears to be effective against
sades de pointer. most of the multiple drug-resistant strains.
Linezolid is another new type of antibiotic in a to-
9 1 20 ,1 tally new class of agents with activity against gram-
positive organisms, including those resistant to other
This IV antibiotic has a critical role in the treatment antimicrobials (see Chapter 17).
of infectious diseases. It is the opposite of aztreonam,
which covers all gram-negative bugs. Vancomycin 1 , ( /, (
covers ALL GRAM-POSITIVE bugs!!!
Even MRSA (methicillin resistant Staphylococcus ULPH KRSULP QG XOI PH KR ROH
aureus)!!
Nucleotide and DNA formation require tetrahydrofo-
Even the Enterococcus ( Streptococcus faecalis)!!
Even multi-resistant Staphylococcus epidermidis (in late (TH4). Bacteria make their own TH4 and use Para
infections of indwelling intravenous catheters). Amino Benzoic Acid (PABA-you know, the stuff in sun-
It is also used to treat endocarditis caused by Strepto- screen) to make part of the TH4. People don't make
TH4; we get it as a vitamin in our diet.
coccus and Staphylococcus in penicillin-allergic patients.
Fig. 19-4. The Sulfa drugs look like PABA.
Fig. 19-3. A VAN with a + on its side (an ambulance
van) is driving out of some IV tubing. It is about to run When you give a person one of the sulfa drugs (e.g., sul-
over an ear and hit a peptidoglycan cell wall. The famethoxazole), the bacteria use it, thinking it's PABA.
VAN is being driven by an Indian, the red man. This (There isn't much room for higher cortical neurons in a
picture helps us remember that VANCOMYCIN is given single-celled creature.) The sulfa drug competitively in-
N, kills gram-positive bugs by inhibiting peptidoglycan hibits production of TH4. Since our cells don't make TH4,
production, and cause the red man syndrome. In the it doesn't affect us, but it affects the bacteria.
141
Figure 19-4
TH4 gives up carbons to form purines and other meta- T (Tree): Respiratory tree. TMP/SMX covers Strepto-
bolic building blocks. After giving up a carbon, it be- coccus pneumoniae and Haemophilus influenzae. It is
comes dihydrofolate (TH2) and must be reduced back good for otitis media, sinusitis, bronchitis, and pneumo-
to TH4 by the enzyme dihydrofolate reductase. nia, which are frequently caused by these bugs.
Trimethoprim looks like the dihydrofolate reductase of M (Mouth): Gastrointestinal tract. TMP/SMX covers
bacteria and competitively inhibits this reduction. This gram-negatives that cause diarrhea such as Shigella,
inhibits bacterial DNA formation. Salmonella, and Escherichia coli.
The big picture here is that trimethoprim P (PEE): Genitourinary tract. TMP/SMX covers uri-
(TMP) and sulfamethoxazole (SMX) act synergis- nary tract infections, prostatitis, and urethritis caused
tically to kill many gram-positive and gram-nega- by the Enterics (Escherichia coli and clan).
tive bacteria. They both inhibit TH4 production SMX (Syndrome): AIDS. TMP/SMX covers Pneumo-
but at different steps. cystis carinii pneumonia (PCP). It is given to prevent
PCP when CD4+ T-cell counts drop below 200-250.
Pharmacokinetics More than 60% of PCP infections are being prevented
Oral absorption: Just imagine eating a big chunk of with this prophylactic intervention! It is also given in-
travenously in high doses for active pneumonia.
rotten egg which smells like sulfur.
In addition to Pneumocystis carinii, other protozoans
Excretion: Because it is excreted in the urine, this is
covered by TMP/SMX are Toxoplasma gondii and
a good drug for urinary tract infections. To remember
Isospora belli.
this, think of the pungent smell of sulfur, that rotten egg
smell, and then think of the pungent smell of urine Fig. 19-5. Summary of the miscellaneous antibiotics.
when you walk by a Porta-Potti at a construction site.
Make this smell association, and you won't forget. References
Fraser KL, Grossman RF. What new antibiotics to offer in the
Adverse Effects outpatient setting. Seminars on Respiratory Infections.
1998;13:24-35.
Adverse effects are rare in persons without AIDS. Frieden TR, Mangi RJ. Inappropriate use of oral ciprofloxacin.
They include nausea, vomiting, diarrhea, and skin JAMA 264:1438-1440,1990.
rashes (drug eruptions). Approximately half of persons Gilbert DN, Moellering RC, Sande MA. The Sanford Guide to
with AIDS develop adverse effects on TMP/SMX, in- Antimicrobial Therapy 1998. 28th Edition. Antimicrobial
cluding skin rashes and bone marrow suppression. Therapy Inc., Dallas Texas 1998.
Giving TMP/SULFA to a patient on warfarin blood thin- Martin SJ, Meyer JM, et al. Levofloxacin and Sparfloxacin: New
ner is very dangerous! This drug interaction increases war- quinolone antibiotics. Ann Pharmacother 1998;32: 320-36.
farin levels, resulting in a high risk of bleeding.
Recommended Review Articles:
Clinical Uses Smilack JD. Trimethoprim-Sulfamethoxazole. Symposium on
Antimicrobial Agents. Mayo Clin Proc 74:730-734, 1999.
TMP/SMX has no anaerobic coverage, but does have Walker RC. The Fluoroquinolones. Symposium on Antimicro-
a wide gram-negative and gram-positive coverage (and bial Agents. Mayo Clin Proc 74:1030-1037, 1999.
even covers some Protozoans). Study the following Wilhelm MP, Estes L. Vancomycin. Symposium on Anti-
mnemonic TMP SMX: microbial Agents, Mayo. Clin Proc 74:928-935, 1999.
142
O G G O Clinical Microbiology Ridiculously S G
Figure 19-5 MISCELLANEOUS ANTIBIOTICS

Leksionet e Farmakologjisë Klinike - Viti VI - MP

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Leksionet e Farmakologjisë Klinike - Viti VI - MP

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Q LEDN HULDOs

Q LEDN HULDOs )DUPD O M D DU D

Q LEDN HULDOs Q LEDN HULDOs

)DUPD O M D D D U DOs . GLVNX LPL GR s IRNXVRKH NU HVLVK PEL

PRNVLNODYL PDNUROLGs H ULQM GKH IOXRURNLQROHQ SXOPRQDUs

H DODN DPLNs 3HQLFLOLQD

Q LEDN HULDOs Q LEDN HULDOs

HIDORVSRULQD SHN UL DQ LPLNURELN L FHIDORVSRULQDYH

MHQHUD D , HIDOHNVLQs FHID ROLQs DN HUH UDP DN HUH UDP

MHQHUD D ,, HIDNORU FHIXURNVLPs MHQHUD D ,

MHQHUD D ,,, HI D LGLPs FHI ULDNVRQ FHIR DNVLPs FHIRSHUD RQ MHQHUD D ,,

MHQHUD D , HIHSLPs HISLURP

MHQHUD D HI RELSURO FHI DUROLQs MHQHUD D ,

5ROL L UDQVSHS LGD sV 3 3 Qs NULMLPLQ H V UXN XUsV Vs PXUL EDN HULDO

Q LEDN HULDOs Q LEDN HULDOs

H DODN DPLNs IUHQRMQs VLQ H sQ H

3ROLPLNVLQD PLQRJOLNR LGs PLQR LGLNs

.ROLV LQD 7H UDFLNOLQD

Q LEDN HULDOs Q LEDN HULDOs

 UHS RPLFLQs HQ DPLFLQs PLNDFLQs  7H UDFLNOLQs 2NVL H UDFLNOLQs

 dRMQs Qs NULMLPLQ H SUR HLQDYH DQRUPDOH  )UHQRMQs VLQ H sQ H SUR HLQDYH

 )UHQRQ VLQ H sQ H SUR HLQDYH  OORNRMQs UDQVORNLPLQ H ULER RPL

 )UHQRMQs VLQ H sQ H SUR HLQDYH

 7HOL URPLFLQ .H HN PDNUROLG NH ROLG

Q LEDN HULDOs Q LEDN HULDOs

 0H VSHN sU s QJXVK s YHSULPL )OXRURNLQRORQH

 OORNRQ ILOOLPLQ H VLQ H sV Vs YDUJX XOIRQDPLGH

 )UHQRQ VLQ H sQ H SUR HLQDYH R ULPRNVD ROL

(IHN H H SDGsVKLUXDUD Ts VKIDTHQ Ps VKSHVK PH IOXRURNLQRORQH

Q LEDN HULDOs Q LEDN HULDOs

 0H VSHN sU s JMHUs YHSULPL

 OORNRQ VLQ H sQ H DFLGL IROLN

.sVKLOORKH Ts SsUGRULPL s NXIL RKH Qs

,QIHNVLRQH H JRMsV ,QIHNVLRQH H OsNXUsV ,QIHNVLRQH H NRFNDYH

,QIHNVLRQH DEGRPLQDOH ,QIHNVLRQH H UDN L XULQDU

DS RP FLQ SsU UDM LPLQ H HQ HURNRNsYH YDQNRPLFLQs UH LV HQ

Q LEDN HULDOs Q LEDN HULDOs

1s UDV LQ Ps s NHT GXKH PEDM XU PHQG UUHJXOOL

 ,QIHNVLRQH QsQ GLDIUDJPs VKNDN RKHQ QJD EDFLOH GKH E

,QIHNVLRQH QsQ GLDIUDJPs

Q LEDN HULDOs Q LEDN HULDOs

0HNDQL PD H UH LV HQFsV HN NRNs UDP SR L LYH PRNVLNODYL

Q LEDN HULDOs Q LEDN HULDOs

SHN UL DQ LPLNURELN L PDNUROLGsYH )OXRURNLQRORQH PHNDQL PL L YHSULPL

Q LEDN HULDOs Q LEDN HULDOs

)OXRURNLQRORQH SXOPRQDUH )OXRURNLQRORQH SXOPRQDUH

SHN sU Ts SsUIVKLQ EDN HUH JUDP SR L LYH GKH DJMHQ s D LSLNs

3URI VF / RQDUG GD 3sU M GKMD SDSsUVK D VKP GK GR LPL MR RS LPD MDQs G

5 LV QFD QGDM DQ LEDN ULD s sVK s SM VsULVK LGK U P 3DFL Q L

1Ms QGsU V UD ML s sVK s RS LPL PL L U MLP s GR LPL s ,P QL L ).

( LPLQLPL Q D U SL QsSsUPM P DER L LPL DSR NVNU LPL VL EDU s

3DUDP UD IDUPDNRNLQ LNs

)DUPDNRGLQDPLND 6 GLPL L P NDQL PL D s SULPL GK I N

6L U D SsUT QGULP DQ LEDN ULD L Qs MDN S D Ps V U P 3DUDP UD IDUPDNRGLQDPLNs s DQ LEDN ULD s

S DQ LEDN ULD L G K s LGK P QGLQ SULPL Qs EDN U

DQ LEDN ULD L G K s LGK P QMs Q PsU s PMDI VKsP

). IDUPDNRNLQ LND ) IDUPDNRGLQDPLND

3 ( sVK s SsUFDN DU VL IU QLPL L D KG VKsP L UUL M V EDN ULD SDV QMs

0 NDQL PD SURSR DUD SsUIVKLMQs

(I N SRV DQ LELR LN 3 UVLV QFs

). ) IDUPDNRNLQ LNs IDUPDNRGLQDPLND

,Q ULPL L SDUDP UD 3. P SDUDP ULQ NU VRU 3 0, M Q URQ U SDUDP UD

. DVLILNLPL L DQ LEDN ULD s VLSDV L 3. 3

PLQR LNR LGs /LGKMD QGsUPM UDSRU L PD 0, GK SsU ML M V N LQLN