Professional Documents
Culture Documents
Phản biện 1:
PGS.TS. Ngyuyễn Tấn Khôi
Phản biện 2:
TS. Nguyễn Quang Thanh
Luận văn được bảo vệ trước Hội đồng chấm Luận văn tốt nghiệp thạc
sĩ ngành Khoa học máy tính họp tại Trường Đại học Bách khoa vào
ngày 08 tháng 12 năm 2018.
MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài
Cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ Tư (I4.0) đang diễn ra sôi
động trên thế giới với sự hội tụ của thế giới vật lý và thế giới ảo (kỹ
thuật số), trong đó động lực cơ bản thúc đẩy cuộc cách mạng này nó
là Internet vạn vật (Internet of Things - IoT) đang phát triển với tốc
độ đáng kinh ngạc. Lợi ích tiềm tàng của Internet vạn vật dường như
là vô tận và các ứng dụng Internet vạn vật đang thay đổi lối sống và
cách làm việc của chúng ta bằng cách tiết kiệm thời gian, nguồn lực
và mở ra các cơ hội mới cho tăng trưởng, đổi mới và sáng tạo tri
thức.[1]
Hoạt động của trái tim là một quá trình phức tạp và quan trọng
đối với cơ thể người. Khi khám bệnh thì công việc đầu tiên của các y
bác sĩ là thu thập những thông tin về tình trạng sinh lý của bệnh
nhân, một trong những thông tin đó là nhịp tim. Việc theo dõi nhịp
tim của bệnh nhân có ý nghĩa quan trọng trong quá trình khám và
điều trị bệnh hoặc là khi hậu phẫu. Ngày nay, những bệnh nhân mắc
những bệnh mãn tính, khởi phát biến chứng đột ngột, khó phòng
ngừa như tim mạch, đột quỵ ngày càng gia tăng, nên việc theo dõi
thông tin về nhịp tim cần có tính chính xác và tính liên tục cao.
Hiện nay, thực trạng quá tải bệnh nhân ở các cơ sở khám chữa
bệnh vẫn thường xuyên xảy ra, vấn đề này dẫn đến việc thu thập
thông tin về nhịp tim không thuận lợi vì thiếu số lượng thiết bị
chuyên dụng và thiếu nhân viên y tế để thực thi. Chính vì vậy, việc
thu thập, lưu trữ và theo dõi thông tin nhịp tim ở các cơ sở khám
chữa bệnh chỉ diễn ra ở một vài thời điểm xác định và không có tính
liên tục, thường xuyên. Đề tài đề xuất ứng dụng IoT để giải quyết
thực trạng trên bằng quá trình tự động hóa ghi nhận của các thiết bị
điện tử, giúp tối thiểu hóa nguy cơ lỗi, đồng nghĩa với tăng hiệu quả,
2
bệnh viện hiệu quả hơn, cải cách thủ tục hành chính, góp phần chăm
sóc, phục vụ người bệnh tốt hơn. 1.4 Tổng quan về IoT
1.4.1 Khái niệm
Một hệ thống thông tin trước đây đã mang đến 2 chiều –
“Anytime” và “Anyplace” communication. Giờ IoT đã tạo thêm một
chiều mới trong hệ thống thông tin đó là “Anything”
1.4.2 Kiến trúc hệ thống IoT
Trong IoT, có ba vấn đề sẽ được tập trung vào đó là: cảm nhận
toàn diện, truyền đáng tin cậy và xử lý thông minh. Do đó, cấu trúc
hệ thống IoT được chia thành ba lớp: sensing layer, network/transport
layer, Application layer.
- Giới thiệu tổng quan về IoT, những lợi ích khi ứng dụng hệ
thống IoT trong việc theo dõi sức khỏe của con người từ xa. Trên cơ
sở đó đề xuất giải pháp ứng dụng IoT để theo dõi thông số nhịp tim
của bệnh nhân từ xa thông qua Internet.
Hình 2.2 Kiến trúc của hệ thống IoT theo dõi nhịp tim
2.3.2 Lưu đồ hoạt động của hệ thống
2.4. Vấn đề kỹ thuật xây dựng hệ thống IoT theo dõi nhịp tim
2.4.1 Giới thiệu các giao thức truyền thông không dây trong IoT
a) Giới thiệu
Ý tưởng chính cho IoT vẫn là Internet. Không giống như
Internet, IoT không chỉ có PC và các máy chủ mà còn có các hệ
thống máy tính nhúng và các cảm biến hỗ trợ được coi là thiết bị đầu
cuối. Ví dụ như các thiết bị giám sát môi trường, thiết bị thực tế
ảo,…các thiết bị này có phần cứng kết nối với Internet và có khả
năng trao đổi dữ liệu. IoT có thể kết nối tất cả các loại đối tượng độc
lập và hoạt động cùng nhau, để đạt được một mạng kết nối có chức
năng cụ thể nào đó.
b) Wifi
Wi-Fi là một công nghệ nền tảng IEEE802.11, được sử dụng
trong mạng cục bộ không dây WLAN(wireless local area network).
Kết nối Wi-Fi cho phép hai hoặc nhiều thiết bị di động sử dụng
Internet qua kết nối không dây. Kết nối này dựa trên điểm truy cập
AP (Access Point), cho phép người dùng di chuyển xung quanh trong
một vùng phủ sóng nhất định. Ngày nay, WiFi đã được thường được
sử dụng trong cuộc sống hàng ngày.
c) Zigbee
Tên gọi Zigbee lấy cảm hứng từ điệu nhảy theo đường zig-zag
của ong mật, điệu nhảy này được loài ong sử dụng để trao đổi thông
tin với nhau về vị trí của hoa và nguồn nước, và mạng thông tin
Zigbee được tạo thành theo cách này.
ZigBee là một giao thức liên kết dữ liệu khác trong hệ thống
IoT, dựa trên chuẩn IEEE802.15.4. là một giao thức sử dụng tín hiệu
radio cho các mạng cá nhân PAN và hoạt động ở tần số 2.4 GHz.
Zigbee phù hợp với những ứng dụng không đòi hỏi tốc độ truyền dữ
liệu cao nhưng cần có mức độ bảo mật và thời gian hoạt động dài.
10
d) RFID
Nhận dạng qua tần số vô tuyến (Radio Frequency
Identification-RFID) là một công nghệ truyền thông không dây cho
phép các tín hiệu vô tuyến xác định mục tiêu cụ thể, đọc và ghi dữ
liệu liên quan mà không cần thiết lập một liên hệ cơ học hoặc quang
học giữa hệ thống và một mục tiêu cụ thể. Trong RFID, hai thiết bị
chính là Tag (thẻ) và Reader (đầu đọc)
2.4.2 Chuẩn giao tiếp SPI ( Serial Peripheral Bus – Chuẩn truyền
thông nối tiếp tốc độ cao)
Giao thức SPI do hãng Motorola phát minh và còn được biết
đến với tên gọi khác là Microwire. Giao thức SPI cung cấp một giao
thức nối tiếp đơn giản với các vi điều khiển, IC thời gian thực…
Cách kết nối cơ bản:
động mạch sẽ có cường độ biến thiên đồng bộ với tín hiệu nhịp đập
của tim.
b) Tín hiệu điện tim Photoplethysmogram -PPG
PPG là một kỹ thuật quang không xâm lấn để đo sự thay đổi
thể tích máu bên trong các mạch máu. Nguyên tắc đằng sau các cảm
biến PPG là phát hiện quang học các thay đổi thể tích máu trong
động mạch. Hệ thống cảm biến bao gồm một nguồn sáng và một máy
dò, với các đi-ốt phát quang màu đỏ và hồng ngoại (IR) thường được
sử dụng làm nguồn sáng.
c) Dạng tín hiệu PPG:
Tín hiệu PPG khi thu được gồm 2 thành phần AC và DC.
Thành phần AC được chồng lên thành phần DC
Hình 2.13 Thu tín hiệu bằng phương pháp phản xạ.
e) Đo thông số nhịp tim (BPM) thông qua cảm biến PPG:
Nhịp tim được xác định là số lần đập của tim trong một phút.
Xung nhịp tim từ cảm biến PPG sau khi thu được có hình dạng:
Hình 3.4 Cảm biến nhịp tim dạng quang Pulse Sensor
16
3.2.5 Cài đặt các thư viện Python cần thiết cho chương trình
Đề tài sử dụng ngôn ngữ lập trình Python để phát triển các ứng
dụng dùng cho hệ thống. Để thực hiện việc truyền nhận dữ liệu giữa
Raspberry Pi với cảm biến và IC MCP3008 cần cài đặt một số thư
viện sau:
a) Cài đặt thư viện RPi.GPIO
b) Cài đặt thư viện giao tiếp SPI
3.2.6 Thiết kế phần mềm
Lưu đồ thực hiện việc đo nhịp tim được mô tả trong hình dưới:
3.3 Xây dựng ứng dụng IoT theo dõi nhịp tim từ xa
3.3.1 Mô hình tổng quan
Sau khi đăng nhập sẽ xuất hiện giao diện quản lý thông tin của
bệnh nhân:
Giao diện khi bác sĩ tạo bản tin phản hồi dành cho bệnh nhân:
Giao diện khi bác sĩ và bệnh nhân muốn theo dõi thông tin
nhịp tim được đo theo thời gian thực:
KẾT LUẬN
Sau quá trình nghiên cứu và thực nghiệm, báo cáo và sản phẩm
đã đạt được yêu cầu cơ bản của đề tài đặt ra, đó là:
Tìm hiểu nhịp tim, các phương pháp theo dõi và đo nhịp tim
của bệnh nhân, tìm hiểu tổng quan về công nghệ IoT và những lợi ích
mà IoT mang lại trong đời sống, từ đó đề xuất phương án thiết kế hệ
thống theo dõi nhịp tim từ xa.
Phân tích và thiết kế các module của hệ thống IoT để đo và
theo dõi thông số nhịp tim (BPM) của bệnh nhân sử dụng cảm biến
Pulse Sensor gắn trên đầu ngón tay. Thông số nhịp tim được thu thập,
lưu trữ và theo dõi thông qua nền tảng Web.
Ưu điểm:
Hệ thống xây dựng được đã giúp tự động hóa quá trình thu
thập, lưu trữ và theo dõi nhịp tim, hỗ trợ cho các bác sĩ trong quá
trình điều trị cho bệnh nhân, và giúp bệnh nhân cũng như người thân
có thể trực tiếp theo dõi thông số sức khỏe của mình cùng với những
phản hồi kịp thời của bác sĩ.
Hạn chế:
Vì thời gian nghiên cứu đề tài có hạn nên người làm chưa thiết
kế được thiết bị đo nhịp tim nhỏ gọn và tiện dụng hơn để tối ưu quá
trình đo nhịp tim.
Hướng phát triển của đề tài:
Đề tài có thể được phát triển thêm khi thiết bị đo nhịp tim được
thu gọn nhỏ lại và có thể đeo tay. Đồng thời thiết bị đo cần phân tích
các thông số khác liên quan đến nhịp tim như: độ biến thiên nhịp tim,
phổ BPM…hoặc các thông số sinh lý khác trên cơ thể của bệnh nhân:
nhiệt độ cơ thể, nồng độ oxy trong máu…để hỗ trợ tốt hơn nữa trong
24