Η ΠΡΟΛΗΨΗ ΤΗΣ ΥΠΟΤΡΟΠΗΣ

ΣΤΟ ΧΩΡΟ ΤΗΣ ΠΑΡΑΒΑΤΙΚΟΤΗΤΑΣ ΚΑΙ ΤΩΝ

ΠΑΡΑΝΟΜΩΝ ΟΥΣΙΩΝ
Μια προσέγγιση... Βήμα - Βήμα

Εγχειρίδιο Γνωσιακής Συμπεριφορικής Θεραπείας

David A. Deitch, Ph.D.
Καθηγητής Κλινικής Ψυχιατρικής

Li-Hsiang (Lisa) Hong, M.A.

Senior Learning Skills Counsellor

Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνια, Σάν Ντιέγο

Τμήμα Ψυχιατρικών Σπουδών
565 Pearl Street, Suite 306
La Jolla, CA 92037
www.ccarta.ucsd.edu
ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

Εισαγωγή Οδηγίες χρήσης αυτού του Εγχειριδίου ................................................1

Βήμα 1 Εγκέφαλος και εξάρτηση .......................................................................4

Βήμα 2 Ερεθίσματα Υποτροπής .........................................................................7

Βήμα 3 Η ιστορία μου .....................................................................................11

Βήμα 4 Σερφινγκ Έντονων Επιθυμιών..............................................................12

Βήμα 5 Προκαλέστε και αλλάξτε τον τρόπο σκέψης .......................................14

Βήμα 6 Τήρηση Καθημερινού Ημερολογίου ...................................................17

Βήμα 7 Αναγνώριση Προβληματικών Τομέων.................................................19

Βήμα 8 Σχέδιο αντιμετώπισης έκτακτης κατάστασης .....................................21

Βήμα 9 Διαχείριση των Ολισθημάτων .............................................................23

Βήμα 10 Κοινωνικό Δίκτυο Στήριξης ..................................................................28

Βήμα 11 Σχέσεις .................................................................................................30

Βήμα 12 Εργασία ................................................................................................32

Βήμα 13 HIV/AIDS ..............................................................................................37

Βήμα 14 Σχέδιο δράσης......................................................................................39

Ευχαριστίες
Οι συντάκτες του εγχειριδίου θα ήθελαν να εκφράσουν τις ευχαριστίες τους προς την Karin
Marsolais και τα μέλη του Κέντρου Έρευνας, Εκπαίδευσης και Εφαρμογών σε θέματα
Παραβατικότητας και Εξαρτήσεων (CCARTA), του Τμήματος Ψυχιατρικής του Πανεπιστημίου
της Καλιφόρνια στο Σαν Ντιέγκο για τη συμβολή τους στη σύνταξη της ύλης και την
παραγωγή αυτού του πονήματος
ΕΙΣΑΓΩΓΗ
Πρόγραμμα Ομαδικής Γνωσιακής Συμπεριφορικής Θεραπείας για
την Πρόληψη της Υποτροπής σε 14 Βήματα:
 Το εγχειρίδιο αυτό σχεδιάστηκε για Συμβούλους και επαγγελματίες στο χώρο της ψυχικής υγείας οι
οποίοι εργάζονται με άτομα που αντιμετωπίζουν προβλήματα κατάχρησης ουσιών ή και έχουν ιστορικό
παραβατικής συμπεριφοράς. Περιέχει χρήσιμες οδηγίες για τη δημιουργία θεραπευτικών ομάδων που
έχουν στόχο να επεξεργαστούν ζητήματα που σχετίζονται με το ενδεχόμενο υποτροπής στη χρήση
ουσιών ή την παραβατική συμπεριφορά. Στις σελίδες που ακολουθούν, παρουσιάζεται αναλυτικά ένα
πρόγραμμα ομαδικής γνωσιακής συμπεριφορικής θεραπείας, δομημένο σε 14 διαδοχικά Βήματα, με
στόχο την Πρόληψη της Υποτροπής (στη χρήση ουσιών ή την παραβατικότητα). Ορισμένα βήματα μπορεί
να χρειαστούν περισσότερες από μια συνεδρίες για να ολοκληρωθούν, ανάλογα με το μέγεθος της
ομάδας και το βαθμό συμμετοχής των μελών της. Κάθε συνεδρία θα πρέπει να οριοθετείται χρονικά στη
1 ½ με 2 ώρες.
 Στις σελίδες που ακολουθούν, παρατίθεται το περιεχόμενο της συζήτησης και οι δραστηριότητες που
προτείνονται για την ενίσχυση του ενδιαφέροντος και της αλληλεπίδρασης των μελών της ομάδας. Το
εγχειρίδιο αυτό περιλαμβάνει επίσης φυλλάδια για τα μέλη της ομάδας. Τα συγκεκριμένα φυλλάδια θα
πρέπει να φωτοτυπούνται και να χρησιμοποιούνται μαζί με το εγχειρίδιο, ώστε να διευκολύνονται οι
συμμετέχοντες στην προσπάθειά τους να μάθουν, να εφαρμόζουν στην πράξη και να κάνουν, τελικά,
«κτήμα» τους τις διάφορες θεραπευτικές στρατηγικές που παρουσιάζονται κατά τη διάρκεια των
συνεδριών.

 Τονίζουμε ότι το συγκεκριμένο πρόγραμμα Πρόληψης της Υποτροπής δεν ενδείκνυται για τα άτομα που
βρίσκονται ακόμα στο στάδιο της προ-περίσκεψης. Η συμμετοχή στις ομάδες δεν συνιστάται για τα
άτομα εκείνα που αναρωτιούνται αν έχουν πρόβλημα κατάχρησης ουσιών. Το πρόγραμμα αυτό έχει
σχεδιαστεί για άτομα που βρίσκονται τουλάχιστον στο στάδιο της περίσκεψης και που επιθυμούν να
μάθουν τι μπορούν να κάνουν για να ζήσουν τη ζωή τους χωρίς ουσίες.

Το συγκεκριμένο πρόγραμμα Πρόληψης της Υποτροπής διαμορφώθηκε από το Κέντρο Έρευνας, Εκπαίδευσης
και Εφαρμογών σε θέματα Παραβατικότητας και Εξαρτήσεων (CCARTA), του Τμήματος Ψυχιατρικής του
Πανεπιστημίου της Καλιφόρνια στο Σαν Ντιέγκο. Η αποτελεσματικότητα των προσεγγίσεων της Πρόληψης της
Υποτροπής σε διάφορες πληθυσμιακές ομάδες ατόμων με πρόβλημα κατάχρησης αλκοόλ και άλλων ουσιών,
έχει τεκμηριωθεί μέσα από τα πορίσματα σχετικών ερευνών. Τα ερευνητικά ευρήματα υποστηρίζουν επίσης
τη χρήση αυτού του υλικού με άτομα με παραβατική συμπεριφορά (Marlatt, G. 1988 & Gordon, 1985). Η ύλη
αυτού του εγχειριδίου συγκροτήθηκε από εμπειρικά στοιχεία που απέδωσαν σε βαθμό άνω του μετρίου στη
θεραπεία εξαρτημένων από ουσίες ατόμων με ιστορικό παραβατικότητας (Gorski, 2002).

UCSD CCARTA 1
Σύντομο Ιστορικό της Πρόληψης της Υποτροπής:
 Η Πρόληψη της Υποτροπής αποτελεί Πρόγραμμα Γνωσιακής Συμπεριφορικής Θεραπείας που έχει
σχεδιαστεί με σκοπό να διδάξει στα άτομα τις δεξιότητες αυτοδιαχείρισης που πρέπει να διαθέτουν
προκειμένου να αντεπεξέρχονται αποτελεσματικά σε περιστάσεις που θα μπορούσαν να
προκαλέσουν επιβράδυνση της θεραπευτικής διαδικασίας ή ακόμα και υποτροπή.

 Ήδη από το 1978, ο Allan Marlatt άρχισε να διατυπώνει μια προσέγγιση που συνδυάζει
συμπεριφορικές δεξιοτήτες και γνωσιακή αναδόμηση ως αποτέλεσμα της μελέτης των αιτιών που
οδηγούν στην υποτροπή στο αλκοόλ. Αξιοποίησε υλικό του Bandura (1977) σχετικά με την αίσθηση
επάρκειας που έχει το άτομο και τον τρόπο με τον οποίο η μειωμένη αίσθηση επάρκειας μπορεί να
πυροδοτήσει την τάση για υποτροπή.

 Κατά τη δεκαετία του ’80 (1987), ο Allan Marlatt, όπως και άλλοι επιστήμονες στο χώρο,
παρατήρησαν ότι κάθε φορά που το άτομο βιώνει ένα «ολίσθημα», καθίσταται περισσότερο ευάλωτο
στο «φαινόμενο παραβίασης της αποχής». Παραδείγματα αυτής της επίδρασης αποτελούν η
αυτομομφή, καθώς και η αίσθηση απώλειας του ελέγχου. Η συγκεκριμένη αντίληψη αναπτύχτηκε
μέσα από τη φιλοσοφία των 12-Βημάτων. Συχνά, οι άνθρωποι εκείνοι που βίωναν κάποιο ολίσθημα,
έλεγαν «Μια και απέτυχα, ας αφεθώ μια και καλή σ’ αυτό το πισωγύρισμα...»

 Από τότε, πολλοί υπήρξαν εκείνοι που μελέτησαν τις δυνατότητες της Πρόληψης της Υποτροπής και
βρήκαν σημαντική αποτελεσματικότητα. Το 1996, ο Carroll μελέτησε τα πορίσματα 24
τυχαιοποιημένων μελετών με αντικείμενο την κοκαΐνη, τον καπνό, το αλκοόλ και τη μαριχουάνα, από
τα οποία διαπίστωσε ότι η Πρόληψης της Υποτροπής είναι αποτελεσματικότερη από την απουσία
θεραπείας και σε κάθε περίπτωση, είναι το ίδιο αποτελεσματική όπως και άλλες θεραπευτικές
προσεγγίσεις, όπως αυτές της υποστηρικτικής θεραπείας και της διαπροσωπικής θεραπείας.

----------------------------------------------------------------------------------

Marlatt, G.A. (1978) Craving for Alcohol, Loss of Control, and Relapse. A Cognitive Behavioral Analysis. In P.E.
Nathan, G.A. Marlott, & T. Loberg (eds) New Directions in Behavioral Research and Treatment (pp 271-314)
New York Plenum Press.

Marlatt, G.A. (1985) Relapse Prevention: Theoretical Rational and Overview of the Model in Marlott & J.R.
Gordon “Relapse Prevention” (pp 250-280) New York Guilford Press.

Bandura, A. (1977) Self Efficacy: Toward a Unifying Theory and Behavioral Change. Psychological Review 84
(pp 191-215).

Carroll, K.M. (1996) Relapse Prevention as a Psychosocial Treatment: A Review of Controlled Clinical Trials.
Experimental and Clinical Psychopharmacology 4 (46-54).

UCSD CCARTA 2
Συγκρότηση της Ομάδας:
 Για τη δημιουργία ενός ασφαλούς περιβάλλοντος μάθησης για τους συμμετέχοντες, είναι καλύτερο η
έναρξη λειτουργίας της ομάδας Πρόληψης της Υποτροπής να γίνεται μόνο αφότου έχει εξασφαλιστεί
ικανός αριθμός συμμετεχόντων (από 6 έως 15 άτομα).

 Όταν ο αριθμός των συμμετεχόντων δεν είναι επαρκής, συνιστάται να ξεκινήσετε τη διαδικασία με
όσα άτομα υπάρχουν. Μια εναλλακτική λύση στο πρόβλημα του κυμαινόμενου αριθμού
συμμετεχόντων είναι να χωριστεί η ομάδα Πρόληψης της Υποτροπής

 σε 3 στάδια: το 1ο στάδιο θα αντιστοιχεί στα Βήματα 1 έως 4, το 2ο στα Βήματα 5 έως 9 και το 3ο στα
Βήματα 10 έως 14. Οι συμμετέχοντες που θα έχουν καταφέρει να ολοκληρώσουν με επιτυχία το
εκάστοτε στάδιο, θα ενθαρρύνονται να συμμετέχουν στη διδακτική διαδικασία, μεταλαμπαδεύοντας
τα όσα έχουν αποκομίσει, στα νέα μέλη: σκοπός είναι να υπάρξει ταύτιση των νεοεισερχόμενων και
ενίσχυση των όσων οι παλαιότεροι έχουν ήδη μάθει.

Τέλος, μια εναλλακτική προσέγγιση, για ομάδες όπου οι συμμετέχοντες προσέρχονται σε διαφορετικές
χρονικές στιγμές, είναι η αξιοποίηση μαγνητοσκοπημένου υλικού που περιλαμβάνεται στο πρόγραμμα μαζί
με τη συμμετοχή μέλους του προσωπικού, εξοικειωμένου με το υλικό, ώστε να έχουν όλοι οι συμμετέχοντες
την ευκαιρία να καλύπτουν τυχόν κενά και να εντάσσονται στην υφιστάμενη ομάδα. Για να μπορέσουν να
αποδώσουν όλα όσα σας προτείνονται στη συνέχεια, θα πρέπει να εξασφαλίζετε ότι οι συμμετέχοντες στην
ομάδα σας πράγματι καλύπτουν τυχόν κενά ως προς τις εργασίες για το σπίτι καθώς και τις δραστηριότητες
που προβλέπονται στις επί μέρους ενότητες αυτού του εγχειριδίου.
----------------------------------------------------------------------------------

Οι προτεινόμενες δραστηριότητες έχουν εμπνευστεί από τις ιδέες των:

Butler, Carol A. (2001)100 Interactive Activities for Mental Health and Substance Abuse Recovery.

Harmin, Merrill. (1994) Inspiring Active Learning: A Handbook for Teachers. ASCD Publications.

Kroehnert, Gary. (1999) 101 More Training Games.

Silverman, Mel. (1996) Active Learning 101 Strategies to Teach Any Subject.

Επιπλέον σχετικό υλικό μπορείτε να βρείτε απ’τους εξής φορείς:

U.S. Department of Health and Human Services (Ομοσπονδιακό Υπουργείο Υγείας και Κοινωνικών Υπηρεσιών)
Substance Abuse and Mental Health Services Administration (Φορέας Διαχείρισης Υπηρεσιών Ψυχικής Υγείας και
Κατάχρησης Ουσιών)
Center for Substance Abuse Treatment (Κέντρο Θεραπείας Καταχρήσεων Ουσιών)
www.samhsa.gov 1 (800) 729-6686
Counselor’s Manual for ΠΡΟΛΗΨΗ ΤΗΣ ΥΠΟΤΡΟΠΗΣ with Chemically Dependent Criminal Offenders (Εγχειρίδιο του
Συμβούλου για θέματα Πρόληψης της Υποτροπής Παραβατών του Ποινικού Δικαίου με προβλήματα Τοξικοεξάρτησης)
Έντυπο: Technical Assistance Publication (TAP) Series 19

UCSD CCARTA 3
ΒΗΜΑ 1:
Εγκέφαλος και Εξάρτηση
Οδηγίες προς τους συντονιστές των ομάδων:
Αλληλουχία
Αλληλουχίαβημάτων
βημάτωνγια
γιατην
τηνΠρόληψη
Πρόληψητης
τηςΥποτροπής
Υποτροπής
1.1. Εγκέφαλος
Εγκέφαλοςσεσεεξάρτηση
εξάρτηση 
ο
Πριν ξεκινήσει το 1 Βήμα, οι συντονιστές των ομάδων πρέπει να
2.2. Ερεθίσματα προς
Ερεθίσματα προςυποτροπή
υποτροπή παρουσιάσουν το σκοπό, συνοπτικά το περιεχόμενο, τους βασικούς
3.3. ΗΗδική
δικήμού
μούιστορία
ιστορία κανόνες, να εξηγήσουν τις φιλοσοφικές παραμέτρους της δράσης
4.4. Διερεύνηση
ΔιερεύνησητουτουΜηχανισμού
Μηχανισμούτων
τωνΕπιθυμιών
Επιθυμιών και τη λογική που διέπει τη λειτουργία μιας ομάδας Πρόληψης της
5.5. Αντιμετώπιση της πραγματικότητας
Αντιμετώπιση της πραγματικότητας–– Υποτροπής. Οι συντονιστές της ομάδας θα πρέπει να συστηθούν
Σκέψεις
Σκέψειςγια
γιααλλαγή
αλλαγή στην ομάδα και να ζητήσουν από κάθε συμμετέχοντα να κάνει το
6.6. Εξάσκηση
Εξάσκησηστην
στηντήρηση
τήρησητου
τουκαθημερινού
καθημερινού ίδιο.
ημερολογίου
ημερολογίου
7.7. Στόχευση
ΣτόχευσηΠροβληματικών
Προβληματικώντομέων
τομέων  Να θυμάστε ότι το συγκεκριμένο Πρόγραμμα Πρόληψης της
8.8. Σχέδιο δράσης έκτακτης ανάγκης
Σχέδιο δράσης έκτακτης ανάγκης Υποτροπής έχει σχεδιαστεί για άτομα που βρίσκονται ήδη στο
9.9. Διαχείριση στάδιο της περίσκεψης. Υπενθυμίστε στην ομάδα ότι όλα τα μέλη
Διαχείρισητων
τωνολισθημάτων
ολισθημάτων
της ομάδας θα πρέπει να συμμετέχουν ενεργά.
10. Υποστήριξη
10. ΥποστήριξηκαικαιΦιλική
ΦιλικήΠλαισίωση
Πλαισίωση
Ζητήματα ανθρωπίνων σχέσεων
11. Ζητήματα ανθρωπίνων σχέσεων
11.
 Στη φάση αυτή, μιλήστε στους συμμετέχοντες για αυτά που
12. Πρακτικά
12. Πρακτικάθέματα
θέματα γνωρίζουμε σήμερα από την επιστήμη του εγκεφάλου.
13. HIV/AIDS
13. HIV/AIDSChecklist
Checklist
14.
14. Action
ActionPlan
Plan  Χάρη στην πρόοδο που έχει σημειωθεί στον τομέα της εγκεφαλικής
απεικόνισης και της νευροχημείας, κατά τα τελευταία 15 έτη,
γνωρίζουμε ότι τα προβλήματα δυσλειτουργίας του εγκεφάλου
ΒΗΜΑ 1 είναι πιο πολύπλοκα από ό,τι αρχικά πιστεύαμε. Κατά την
τελευταία δεκαετία, οι επιστήμονες τείνουν ολοένα και
περισσότερο να τεκμηριώσουν την άποψη ότι η εξάρτηση ΔΕΝ
ΟΟ Εγκέφαλος
Εγκέφαλος σε
σε Εξάρτηση
Εξάρτηση εξαρτάται από τη βούληση του ατόμου.
Συζητείστε
Συζητείστε τιτιμας
μαςδιδάσκει
διδάσκει ηηεπιστήμη
επιστήμη του
του
 Το πρόβλημα με την εξάρτηση δεν είναι τόσο η ουσία, αυτή καθ’
Εγκεφάλου
Εγκεφάλου εαυτή, όσο η χημεία του εγκεφάλου, εκεί όπου η χρήση της ουσίας
••Ηλεκτρική
Ηλεκτρικήδιέγερση
διέγερση --Παρελθό
Παρελθό ––60’ς
60’ς καθίσταται ανεξέλεγκτη. Κρίσιμο στοιχείο, σ’ αυτή τη φάση της
••Μαγν. Απεικόνιση Εγκεφάλου
Μαγν. Απεικόνιση Εγκεφάλου 80’s 80’s συζήτησης, είναι να δοθεί έμφαση στο πώς οι ουσίες
καταλαμβάνουν επιθετικά τον έλεγχο του εγκεφάλου μέσα από το
••Ντοπαμίνη
Ντοπαμίνη//Σεροτονίνη
Σεροτονίνη σύστημα ανταμοιβής... υπό αυτήν την έννοια ότι κάτι που μέχρι
••ΗΗδύναμη
δύναμη του
τουεγκεφάλου
εγκεφάλου ––κυτταρική
κυτταρική τώρα σου έδινε ευχαρίστηση, τώρα πλέον δεν τα καταφέρνει.
μνήμη
μνήμηγια
γιατητηδημιουργία
δημιουργία επιθυμίας
επιθυμίας -- Ακόμα και οι ουσίες δεν μπορούν, πλέον, να σου δώσουν
ευχαρίστηση.
χημικές
χημικές μεταβολές
μεταβολές
••Πείραμα
ΠείραμαμεμετοτοΛεμόνι
Λεμόνι Για να ενισχυθεί, εκ μέρους των συμμετεχόντων, η κατανόηση του
τρόπου με τον οποίο λειτουργεί ο εγκέφαλος, μπορείτε να
χρησιμοποιήσετε οπτικοακουστικό και έντυπο υλικό.

UCSD CCARTA 4
ΒΗΜΑ 1:
Εγκέφαλος και Εξάρτηση
 Σ’ αυτή τη φάση καλείστε να εξηγήσετε με απτό τρόπο πόσο ισχυρό είναι το όργανο που
αποκαλούμε «εγκέφαλο» και πως αυτό μπορεί να δρομολογήσει σωματικά συμπτώματα στον
ανθρώπινο οργανισμό. Θα εξηγήσετε με ποιον τρόπο επιτίθενται οι ουσίες στον εγκέφαλο και πως
αυτός έχει την ικανότητα να συγκρατήσει αναμνήσεις που προκαλούν έντονες επιθυμίες. Τώρα είναι
η στιγμή να δείξετε στην ομάδα με ποιο τρόπο οι οπτικές παραστάσεις μπορούν να επιδράσουν στη
βιοχημεία του οργανισμού.

 Το πείραμα με το Λεμόνι: Ζητήστε από τους συμμετέχοντες να κλείσουν τα μάτια τους και να τα
κρατήσουν κλειστά για μερικά δευτερόλεπτα. Ο συντονιστής στέκεται μπροστά στην ομάδα και λέει:
«Φανταστείτε ότι στο χέρι μου κρατάω ένα μεγάλο, ζουμερό λεμόνι. Τώρα φανταστείτε ότι… το
δαγκώνετε! (Δώστε στους συμμετέχοντες την ευκαιρία να βιώσουν και οι ίδιοι αυτή την εμπειρία).
Ζητήστε τους, στη συνέχεια, να σας πουν τι βίωσαν. (Δώστε στους συμμετέχοντες το χρόνο να
ανταποκριθούν). Σίγουρα, κάποιοι ανάμεσά τους θα ένοιωσαν την όξινη γεύση στο στόμα, στο
στομάχι τους – κάποιοι, μάλιστα, θα ένοιωσαν την ανάγκη να ξεροκαταπιούν! Παράξενο πράγμα, το
μυαλό και τα όσα μπορούν να το διεγείρουν! Ξέρουμε όλοι ότι δεν δαγκώσαμε, πραγματικά, κάποιο
λεμόνι, κι όμως παρατηρούμε ότι προκλήθηκαν αντιδράσεις στον οργανισμό μας, απλά από τις
αναμνήσεις των βιωμάτων μας με λεμόνια. Ζητήστε, τώρα, από τους συμμετέχοντες στην ομάδα να
αρχίσουν ν’ απαριθμούν παράγοντες που προκαλούν αντιδράσεις (πρόσωπα, τόπους, πράγματα,
γεγονότα, συναισθήματα κλπ.). Μην ξεχνάτε πως πρόκειται για μια αισθαντική και γνωσιακή
διαδικασία, οπότε υπάρχει πάντα το ενδεχόμενο έντονης συναισθηματικής φόρτισης.

 Περάστε, τώρα, στη συζήτηση για το πώς περιέρχεται κανείς στην κατάσταση του εθισμού, της
εξάρτησης ή (για να χρησιμοποιήσουμε τον όρο που εμείς προτιμάμε) για το πώς «κολλάει», κανείς
– πώς «κολλάει» στη χρήση ουσιών και ποιες είναι όλες οι δραστηριότητες που σχετίζονται με το
«κόλλημα» αυτό; Ξεκινήστε τη συζήτηση για οτιδήποτε με το οποίο τα μέλη της ομάδας σας
αναφέρουν ότι έχουν «κόλλημα».

Για τη Δραστηριότητα του Βήματος 1, δείτε την επόμενη σελίδα: Ξεκολλάμε!

Με την ολοκλήρωση του Βήματος 1: Ζητήστε από τους συμμετέχοντες ν’ανακαλέσουν και να αναφέρουν περιπτώσεις
που κάποιο τους βίωμα τους ξύπνησε την επιθυμία για ουσία, σεξ ή για όποιο τυχόν θέμα αναφέρουν ότι έχουν
«κολλήσει» .

UCSD CCARTA 5
 ΠΡΟΛΗΨΗ ΤΗΣ ΥΠΟΤΡΟΠΗΣ
Δραστηριότητα για το Βήμα 1

Ξεκολλάμε!
Στόχος: Να πάμε μπροστά παρά τις αντιξοότητες και να εντοπίσουμε παράγοντες που μας κάνουν
ευάλωτους για υποτροπή σε παραβατικές συμπεριφορές και εξάρτηση.

Υλικά: Πίνακας, μαρκαδόροι, μονωτική αυτοκόλλητη ταινία, χαρτί, κηρομπογιές, μολύβια.

Για να προσελκύσετε την προσοχή της ομάδας:

Ένας εθελοντής από την ομάδα σχηματίζει ένα δαχτυλίδι με αυτοκόλλητη ταινία –με τέτοιο τρόπο ώστε η
πλευρά που κολλάει να βρίσκεται προς τα έξω- και το κολλάει στη σόλα του παπουτσιού του, έτσι καθώς
το άτομο προχωρά, το πόδι του κολλάει στο πάτωμα. Παρουσιάστε την κατάσταση στην ομάδα και
ρωτήστε τα μέλη της: «Τι θα συμβεί όταν προσπαθήσει να προχωρήσει;» και στη συνέχεια «Τι σημαίνει να
είναι κανείς «κολλημένος» σ’ ένα σημείο;». Εκμαιεύστε από την ομάδα το συμπέρασμα ότι οι παλιές
τραυματικές εμπειρίες, οι απογοητεύσεις αλλά και οι μελλοντικοί φόβοι, τα προβλήματα κατάχρησης
ουσιών ή άλλη συναισθηματικού τύπου κακοποίηση που δεν αντιμετωπίστηκαν, μπορούν να μας
μπλοκάρουν. Γράψτε στον πίνακα «Ξεκολλάμε!»
Δραστηριότητα:
1. Κάθε μέλος της ομάδας, καλείται να εντοπίσει ένα ζήτημα ή πρόβλημα που «δεν μπορεί να ξεπεράσει».
2. Τα μέλη της ομάδας γράφουν λέξεις-κλειδιά πάνω σε κομμάτια μονωτικής ταινίας και στη συνέχεια
κολλούν με τον ίδιο τρόπο τα κομμάτια αυτά στις σόλες των παπουτσιών τους. Λέξεις όπως: «Ναρκωτικά
(να αναφέρουν τη συγκεκριμένη ναρκωτική ουσία), «Αλκοόλ», «Σοκολάτα», «Καπνός», «Σεξ»,
«Συμπεριφορές υψηλού κινδύνου», κλπ.
3. Στη συνέχεια, τα μέλη σχεδιάζουν, γράφουν ή σκέπτονται πράγματα με τα οποία δεν έχουν «κόλλημα».
4. Δείξτε συμβολικά πώς «ξεκολλάει» κανείς, αφαιρώντας την μονωτική ταινία από τα παπούτσια και
πετώντας τα κομμάτια στο καλάθι των αχρήστων. (Θυμίστε τους ότι η διαδικασία στην πραγματικότητα
χρειάζεται χρόνο κι ότι είναι πολύ πιο δύσκολη από μια απλή αφαίρεση μονωτικής ταινίας που κόλλησε
στο παπούτσι).

Συνέχεια:
Συζητάτε με την ομάδα τρόπους για να ξεκολλήσει κανείς από θέματα του ΠΑΡΕΛΘΟΝΤΟΣ:
Παραδείγματα: Αποδοχή πως «ό,τι έγινε, έγινε – δεν αλλάζει». Ότι έχει γίνει, δεν μπορεί να χαλάσει το
παρόν μας, αν δεν το αφήσουμε. Μπορούμε να αλλάξουμε τον τρόπο με τον οποίο το σκεφτόμαστε.
Αποφεύγουμε παρόμοια προβλήματα στο παρόν. Μπορούμε να ενταχθούμε σε ομάδες υποστήριξης ή να
δουλέψουμε με τον εαυτό μας για να συνειδητοποιήσουμε το ζήτημα.
Συζητάτε με την ομάδα τρόπους για να ξεκολλήσει κανείς από θέματα του ΠΑΡΟΝΤΟΣ:
Παραδείγματα: Πολλά από τα πράγματα για τα οποία ανησυχούμε, τελικά δεν συμβαίνουν. Δεν μπορούμε
να ελέγξουμε τους άλλους ανθρώπους ή τις καταστάσεις. Ζούμε σήμερα και σκεφτόμαστε και / ή να
ενεργούμε με τρόπους υγιείς και ασφαλείς. Με τη βοήθεια φαρμακευτικής αγωγής, θεραπείας,
δημιουργικών δραστηριοτήτων, με την ανάπτυξη θετικών σκέψεων και σχέσεων και την αποκοπή μας από
σκέψεις και σχέσεις που μας έβλαψαν, μπορούμε να προσπαθήσουμε για ένα ευνοϊκότερο μέλλον.

UCSD CCARTA 6
ΒΗΜΑ 2:
Ερεθίσματα Υποτροπής
Οδηγίες προς τους Συντονιστές:

ΒΗΜΑ 2  Συζητήστε με τους συμμετέχοντες τι θυμούνται και τι

έχουν αποκομίσει από τις προηγούμενες συνεδρίες.
Τι πυροδοτεί : Ζητήστε τους να θυμηθούν το Πείραμα με το Λεμόνι
και τα Ερεθίσματα.
Μνήμες
Μνήμες && έντονες
έντονες επιθυμίες
επιθυμίες
Πρόσωπα,
Πρόσωπα, τόποι,
τόποι, πράγματα,
πράγματα,  Ξεκινήστε, μιλώντας για τη δική τους ζωή και τους
σωματικές
σωματικές αισθήσεις,
αισθήσεις, διαθέσεις,
διαθέσεις, παράγοντες που προκαλούν έντονη επιθυμία για
περιστατικά
περιστατικά οτιδήποτε, με το οποίο έχουν «κολλήσει».
Καταγράψτε μερικά ερεθίσματα, αναγράφοντας τα
στον πίνακα – για παράδειγμα: μουσική, μια ερωτική
απογοήτευση, πλήξη, κλιματολογικές συνθήκες, μια
κινηματογραφική ταινία, κλπ. Συζητήστε ποιος είναι
ο κοινός παρονομαστής όλων των ερεθισμάτων:
μπορεί να προκύπτουν από άγνοια για το τι πρέπει
να κάνω: “Εκτός από το να παίρνω ναρκωτικά, να
διαπράττω αδικήματα κλπ., δεν ξέρω να κάνω τίποτε
άλλο». Ρωτήστε τους συμμετέχοντες να σας πουν τι
κάνουν όταν αναπάντεχα έρχεται στα χέρια τους ένα
σημαντικό χρηματικό ποσό. Μήπως η πρώτη τους
ενέργεια είναι να τροφοδοτήσουν την εξάρτησή
τους;!

Για τη Δραστηριότητα του Βήματος 2, δείτε την επόμενη σελίδα: Φυλλάδιο για τα
Ερεθίσματα
 Κατηγορίες Ερεθισμάτων: Όλοι οι Συμμετέχοντες γράφουν σε ένα χαρτί τα προσωπικά τους
Ερεθίσματα για Υποτροπή. Σε ομάδες μοιράζονται τη λίστα τους με τα υπόλοιπα μέλη και παίζουν το
παιχνίδι: Κατηγορίες Ερεθισμάτων. Κάθε ομάδα φτιάχνει μια κοινή λίστα με 5-10 ερεθίσματα σε κάθε
κατηγορία. Οι απαντήσεις πρέπει να είναι συγκεκριμένες. Ορίστε συγκεκριμένο χρονικό περιθώριο για
αυτή τη διαδικασία. Στη συνέχεια, η κάθε ομάδα διαβάζει μία-μία τις απαντήσεις της. Όσες απαντήσεις
έχουν δοθεί από 2 ή περισσότερες ομάδες διαγράφονται από τις λίστες όλων. Νικήτρια θα είναι
η ομάδα με τις περισσότερες, μη επαναλαμβανόμενες απαντήσεις, στο τέλος του γύρου.

Με την ολοκλήρωση του Βήματος 2: Άσκηση για το σπίτι: Έντυπο «Η Ιστορία μου». Προτείνουμε να ζητήσετε από
τους Θεραπευόμενους να δουλέψουν το συγκεκριμένο σημείο ατομικά ο καθένας/η καθεμία και όχι σε ομάδες. Για τη
συγκεκριμένη εργασία, το άτομο χρειάζεται να σκεφτεί. Ζητήστε από τους συμμετέχοντες αναλογιστούν για ποιο λόγο
απέτυχαν προηγούμενες προσπάθειές τους για αποκατάσταση. Τι συνέβαλε σ’ εκείνη την αποτυχία; Αρχίστε, επίσης,
να συζητάτε το ζήτημα του πώς δημιουργούσαν φιλίες στο παρελθόν.

UCSD CCARTA 7
 ΠΡΟΛΗΨΗ ΤΗΣ ΥΠΟΤΡΟΠΗΣ
Δραστηριότητα Βήματος 2

Βαθμολογία (+ +)

Τι αποτελεί ερέθισμα για εσάς;

Πράγματα που ανασύρουν μνήμες και δημιουργούν έντονες επιθυμίες

Πρόσωπα:

Τόποι:

Πράγματα:

Αισθήματα:

Διαθέσεις:

Περιστατικά:

UCSD CCARTA 8
 ΠΡΟΛΗΨΗ ΤΗΣ ΥΠΟΤΡΟΠΗΣ
Δραστηριότητα για τα Βήματα 2 και 3

ΟΔΗΓΙΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΚΑΤΑΓΡΑΦΗ ΤΗΣ «ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΜΟΥ»

 Για ποιο λόγο απέτυχαν οι προσπάθειες που κάνατε στο παρελθόν;

 Τι ήταν αυτό που συνέβαλε περισσότερο στην έναρξη της ουσιαστικής αλλαγής;

 Αναλογιζόμενοι τα πρώτα ένα με δυο χρόνια, κατά τη διάρκεια της αποκατάστασής σας, κατά
τα οποία ήσασταν «καθαρός»/-η: πως αισθανόσασταν; Μας ενδιαφέρει ιδίως να μάθουμε
πώς:

 Κάνατε φίλους;

 Διαχειριζόσαστε τις διαπροσωπικές σας σχέσεις;

 Μάθετε να διασκεδάζετε χωρίς να κάνετε χρήση;

 Προγραμματίζατε τον ελεύθερο χρόνο και τις δυνάμεις σας;

 Σας ήρθε η επιθυμία για χρήση αυτό το διάστημα; Συνέβη να υποτροπιάσετε;

UCSD CCARTA 9
 ΠΡΟΛΗΨΗ ΤΗΣ ΥΠΟΤΡΟΠΗΣ
Δραστηριότητα για τα Βήματα 2 και 3

ΟΔΗΓΙΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΚΑΤΑΓΡΑΦΗ ΤΗΣ «ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΜΟΥ»

 Τι κάνατε για την αντιμετώπιση του στρες και του σωματικού πόνου;

 Ποιες ήταν οι πιο επικίνδυνες καταστάσεις που βιώσατε;

 Αποκαλύπτατε ή κρύβατε το παρελθόν σας; Πώς ανταποκρινόταν ο κόσμος στη στάση

σας;

 Πώς οραματίζεστε την πορεία σας προς την απεξάρτηση;

 Από όσα συμβαίνουν όσο απέχετε από τη χρήση, τι θεωρείτε σημαντικότερο;

UCSD CCARTA 10
 ΒΗΜΑ 3:
Η Ιστορία μου
Οδηγίες προς τους Συντονιστές:

BHMA 3  Ξεκινήστε με ανασκόπηση των προηγουμένων

συνεδριών.
Συζητώ
Συζητώ τη
τη δική
δική μου
μου Ιστορία
Ιστορία
- στοιχεία επιθυμίας  Σε μικρές ομάδες, συζητήστε σε βάθος το θέμα «Η
Ιστορία μου». Ζητήστε από όλους τους
- θέματα ολισθημάτων & συμμετέχοντες να παρουσιάσουν την Ιστορία τους
υποτροπής και να περιγράψουν πως αισθάνθηκαν κατά την
προσπάθειά τους να την καταγράψουν, (αναφορά σε
ομάδες). Στη φάση αυτή, μας ενδιαφέρει να
γνωρίζουμε την υποκειμενική / συναισθηματική
κατάσταση. Εκφραζόμαστε στο «εδώ και στο τώρα»
και ζητήστε από τα μέλη της ομάδας να ταυτιστούν
με τους υπόλοιπους. Στόχος είναι να μην μείνουμε
εδώ. Μπαίνουμε, σταδιακά στο περιεχόμενο.

 Ενθαρρύνετε όλους τους συμμετέχοντες να ακούν

ενεργά.

ΣΗΜΕΙΩΣΗ: Σ’ αυτό το σημείο, μπορείτε να διερευνήσετε τι έχουν μάθει οι συμμετέχοντες. Ρωτήστε

τους: «Πείτε μου, υπάρχουν κάποια πράγματα από όσα μάθατε μέχρι τώρα εδώ, που θα μπορούσατε να
εφαρμόσετε στην πράξη;». Ζητήστε τους να απαριθμήσουν, τουλάχιστον τρία. Ενθαρρύνατε τους
θεραπευόμενους να είναι δημιουργικοί. Η συζήτηση μπορεί να γίνει είτε σε ζευγάρια είτε σε ομάδες.
Ακόμη θα μπορούσατε να ζητήσετε από τους θεραπευόμενους να σημειώσουν σε αυτοκόλλητα χαρτάκια
(post it) τις σκέψεις τους και να τα κολλήσουν σε κάποιο τοίχο ή πίνακα «μάθησης».

Με την ολοκλήρωση του Βήματος 3: Μας ενδιαφέρει να ξεκινήσουν, οι συμμετέχοντες, να σκέφτονται τα

θετικά του να είναι «καθαροί» και τα αρνητικά της υποτροπής. Αυτά τα θετικά και τα αρνητικά, θα τα
καταγράψουμε αργότερα, όταν φτάσουμε στο Βήμα 5

UCSD CCARTA 11
ΒΗΜΑ 4:
Σερφινγκ Έντονων Επιθυμιών
Οδηγίες προς τους Συντονιστές της Ομάδας:
ΒΗΜΑ 4  Συζητήστε τα σωματικά βιώματα του καθενός ως
Διερεύνηση
Διερεύνησητου τουμηχανισμού
μηχανισμούτωντων επιθυμιών
επιθυμιών προς τις έντονες επιθυμίες. Σε ποιο σημείο του
••Αρχίζουμε
Αρχίζουμεήρεμα:
ήρεμα:σεσεποιο
ποιοσημείο
σημείο του
του σώματος το νοιώθουν; - Στο στόμα; Στο στομάχι;
Ασχοληθείτε με τα προσωπικά «κολλήματα» του
σώματος
σώματοςαισθάνεστε
αισθάνεστεαυτόαυτότοτοκάτι;
κάτι; καθενός. Ζητήστε από τους συμμετέχοντες να σας
•Τι
•Τιείναι
είναιαυτή
αυτήηηαίσθηση;
αίσθηση; Μια
Μιαγέυση;
γέυση;Κάτι
Κάτιστο
στο πουν ποια είναι για τον καθένα η προφανέστερη
στομάχι;
στομάχι;Παραδείγματα
Παραδείγματα ένδειξη ότι υπάρχει έντονη επιθυμία. Κάποιες φορές,
αυτό που νοιώθει το σώμα συμβαίνει ταχύτερα από
•ΕΣΤΙΑΣΤΕ:
•ΕΣΤΙΑΣΤΕ: τιτιακριβώς
ακριβώςαισθάνεστε
αισθάνεστε––ζητείστε
ζητείστε ότι συμβαίνει στο μυαλό.
λεπτομέρειες
λεπτομέρειες
••Ανοικτός 
Ανοικτόςπροβληματισμός
προβληματισμός––αρχίστε
αρχίστετητησκέψη
σκέψη Μιλήστε με τους θεραπευόμενους και ζητήστε τους
να σας πουν εάν κατανοούν για ποιο λόγο είναι τόσο
γύρω
γύρωαπό
απότιςτιςμεθόδους
μεθόδουςαντιμετώπισης
αντιμετώπισης σημαντικό να συζητηθεί το θέμα της σωματικής
ένδειξης ότι υπάρχει επιθυμία για χρήση. Το
σημαντικό είναι ότι, εάν μπορέσει κανείς να
αντιληφθεί πλήρως τις πρώτες προειδοποιητικές
ενδείξεις, τότε μπορεί να διαχειριστεί καλύτερα την
κατάσταση.

 Ζητήστε από τα μέλη της ομάδας να δώσουν

παραδείγματα. Σας ενδιαφέρει να ξεκινήσουν, οι
συμμετέχοντες, να σκέφτονται τρόπους
αντιμετώπισης.

Για τη Δραστηριότητα του Βήματος 4, δείτε την επόμενη σελίδα: Έντυπο

Διερεύνησης των Έντονων Επιθυμιών

Με την ολοκλήρωση του Βήματος 4: Στο Βήμα 3, δώσαμε ένα πρώτο έναυσμα για σκέψη σχετικά με τα θετικά του
να μείνει κανείς «καθαρός» και τα αρνητικά της υποτροπής. Με την ολοκλήρωση του Βήματος 4, αυτό που μας
ενδιαφέρει είναι να συνειδητοποιήσουν οι συμμετέχοντες ότι κατανοούμε ότι το να μείνουν «καθαροί» έχει θετικά
αλλά και αρνητικά στοιχεία. Ζητήστε από τα μέλη της ομάδας, φεύγοντας από τη συνεδρία να αναλογιστεί ο
καθένας τους δικούς τους λόγους.

UCSD CCARTA 12
 ΠΡΟΛΗΨΗ ΤΗΣ ΥΠΟΤΡΟΠΗΣ
Βήμα 4

Σερφινγκ Έντονων Επιθυμιών

Σε ποιο σημείο του σώματος βιώνετε τις έντονες επιθυμίες; Σημειώστε, τουλάχιστον,
τρία σημεία στα οποία βιώνετε τις έντονες επιθυμίες και κυκλώστε το αντίστοιχο
σημείο, στο σκίτσο του ανθρώπινου σώματος αυτής της σελίδας.

1. ____________________________
____________________________

2. ____________________________
____________________________

3. ____________________________
____________________________

4. ____________________________
____________________________

5. ____________________________
____________________________

Μπορείτε να γίνετε πιο συγκεκριμένος/η σχετικά με το τι νοιώθετε να συμβαίνει σ’

εκείνα τα σημεία του σώματος που έχει εντοπίσει ως «σημεία εκδήλωσης της έντονης
επιθυμίας;»
Τι είναι αισθάνεστε, ακριβώς;

1. ____________________________
____________________________

2. ____________________________
____________________________

3. ____________________________
____________________________

4. ____________________________
____________________________

5. ____________________________
____________________________

UCSD CCARTA 13
ΒΗΜΑ 5:
Προκαλέστε και αλλάξτε τον τρόπο σκέψης
Οδηγίες προς τον Συντονιστή της ομάδας:

ΒΗΜΑ 5  Αυτό που μας ενδιαφέρει τώρα είναι να προχωρήσει

περαιτέρω η συζήτηση. Ποιοι είναι οι κίνδυνοι που
θα πιθανά διατρέχει κανείς μένοντας «καθαρός»;
Συζητήστε το φόβο που προκαλεί η ανάληψη νέων
Αντιμετώπιση
Αντιμετώπιση κικι Αλλαγή
Αλλαγή Σκέψεων
Σκέψεων ευθυνών, η απώλεια φίλων / συγγενών κλπ. Είναι
•• Υπενθύμιση
Υπενθύμισητων
τωναρνητικών
αρνητικώντης
τηςχρήσης
χρήσης εύκολο να κάνει κάποιος φίλους από το χώρο της
χρήσης, είναι άτομα με τις ίδιες επιδιώξεις, με κοινές
•• Υπενθύμιση
Υπενθύμιση των
των θετικών
θετικών του
του νανα είναι
είναι κανείς
κανείς εμπειρίες κι ενδιαφέροντα. Έχει ιδιαίτερη σημασία
«καθαρός»
«καθαρός» να τονίσετε ότι αν δεν γίνει αυτή η συζήτηση, δεν
•• Άσκηση
ΆσκησηΕξοικείωσης
Εξοικείωσης&& Φύλλο
ΦύλλοΥπέρ
Υπέρ//Κατά
Κατά μπορούμε να είμαστε ειλικρινείς.

 Συζητήστε «Τι μπορεί να πάει καλά;». Για

παράδειγμα: επανασύνδεση του ατόμου με τα
παιδιά του, να μπορεί να καταβάλει το επίδομα
διατροφής των παιδιών του, η μητέρα του θα του
ξαναμιλήσει κλπ. Ζητήστε από τους συμμετέχοντες
να χωριστούν σε μικρές ομάδες και να συζητήσουν
σε προσωπικό επίπεδο τους κινδύνους και τα οφέλη.
Κάθε ομάδα θα πρέπει να παρουσιάσει όσα
συζήτησε και να αναρτηθούν λίστες με τα όσα
καταγράφονται.

Για τη Δραστηριότητα του Βήματος 5 δείτε την επόμενη σελίδα:

Άσκηση με την Κάρτα ή τη Διαδραστική Δραστηριότητα «Τα Υπέρ και τα Κατά»

Με την ολοκλήρωση του Βήματος 5: Εκτιμήστε τον βαθμό δέσμευσης του κάθε συμμετέχοντα. Συζητήστε για
τη δέσμευση, σε μια κλίμακα από 1 έως 10. Αναλύστε οτιδήποτε δημιουργεί αμφιβολίες καθώς και τα
αδύνατα σημεία του καθενός.

UCSD CCARTA 14
 ΠΡΟΛΗΨΗ ΤΗΣ ΥΠΟΤΡΟΠΗΣ
Δραστηριότητα Βήματος 5

ΠΡΑΚΤΙΚΗ ΑΣΚΗΣΗ

Ένας τρόπος για να διαχειριστεί κανείς τις σκέψεις που σχετίζονται με τη χρήση, είναι να
θυμάται τα οφέλη από την αποχή, τις δυσάρεστες συνέπειες από τη χρήση και τα σημαντικά
εμπόδια ή τις ιδιαίτερα επικίνδυνες καταστάσεις που ενδεχομένως δυσχεραίνουν την
προσπάθεια τήρησης της δέσμευσης για αποχή. Χρησιμοποιείστε αυτό το έντυπο για να
καταγράψετε μια λίστα πέντε έως δέκα σημείων υπενθύμισης για κάθε κατηγορία και στη
συνέχεια μεταφέρετε το περιεχόμενο της συγκεκριμένης λίστας σε ένα μικρό καρτελάκι.
Διαβάζετε το καρτελάκι σας οποτεδήποτε αρχίζετε να σκέφτεστε για τη χρήση.

Οφέλη από την αποχή:_________________________________________________________

____________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________
Δυσάρεστες συνέπειες ή αρνητικές επιπτώσεις της χρήσης: ___________________________
____________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________
Εμπόδια ή επικίνδυνες καταστάσεις που ενδεχομένως δυσχεραίνουν την προσπάθεια τήρησης
της δέσμευσης για αποχή:
_______________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________

Συνολική Αξιολόγηση της Προσωπικής Δέσμευσης για Αποχή

Μηδενικός 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 Πολύ Υψηλός

UCSD CCARTA 15
 ΠΡΟΛΗΨΗ ΤΗΣ ΥΠΟΤΡΟΠΗΣ
Δραστηριότητα Βήματος 5

Τα Υπέρ & Τα Κατά

Στόχος: Η στάθμιση των υπέρ και των κατά μιας κατάστασης.

Υλικά: Πίνακας, μαρκαδόρος, μολύβια, ένα άδειο κουτί

Για να προσελκύσετε την προσοχή της ομάδας:

Ο Εκπαιδευτής ή κάποιος εθελοντής από την ομάδα γράφει στον
πίνακα, ΥΠΕΡ και ΚΑΤΑ, και στη συνέχεια ρωτά: «Τι σημαίνουν;»
Δραστηριότητα:
1. Ο Εκπαιδευτής επιλέγει μια ερώτηση σχετική με την Πρόληψης της
Υποτροπής, την γράφει στον πίνακα και στη συνέχεια, με τη βοήθεια
των μελών της ομάδας, καταγράφει τα «υπέρ» και τα «κατά»
2. Τέτοιες ερωτήσεις μπορεί να είναι:
«Να συνεχίσω να κάνω χρήση ουσιών;»
«Να πιω ένα ποτάκι, μόνο ένα;»

Εξέλιξη: Κάθε μέλος μοιράζεται με τους υπολοίπους συμμετέχοντες τα δικά του

«υπέρ» και «κατά» ως προς την απεξάρτηση.

Εναλλακτική εκδοχή:
Τα μέλη καταγράφουν τα θέματα που αφορούν την κατάχρηση ουσιών
σε κομμάτια χαρτιού – επώνυμα ή ανώνυμα – τα οποία έπειτα
τοποθετούν στο άδειο κουτί. Στη συνέχεια, ο εκπαιδευτής ή κάποιος
εθελοντής καταγράφει αυτά τα ζητήματα στον πίνακα για να
συζητηθούν, ένα προς ένα, ως προς τα «υπέρ» και τα «κατά» τους.

UCSD CCARTA 16
ΒΗΜΑ 6:
Τήρηση Καθημερινού ημερολογίου
Οδηγίες προς τους Συντονιστές:

 Ζητήστε από τους συμμετέχοντες να αρχίσουν να

ΒΗΜΑ
ΒΗΜΑ 66 εξασκούνται στην τήρηση Καθημερινού
Ημερολογίου καταγραφής έντονων επιθυμιών για
“Πρακτική
“Πρακτική Εξάσκηση”
Εξάσκηση” χρήση. Ξεκινήστε τη συζήτηση για το πώς
–Καθημερινό
–Καθημερινό ημερολόγιο
ημερολόγιο αντιμετώπισε ο καθένας την κάθε περίσταση.
επιθυμιών
επιθυμιών προς
προς χρήση
χρήση και
και πως
πως
τις  Ζητήστε περισσότερες λεπτομέρειες για την κάθε
τις αντιμετώπισα
αντιμετώπισα
περίσταση που θα αναφέρουν, παροτρύνοντας τους
–Συζητείστε
–Συζητείστε τα τα παραδείγματα
παραδείγματα συμμετέχοντες να αφηγηθούν τι ακριβώς σκέφτηκαν
και
και στις
στις δυο
δυο περιπτώσεις
περιπτώσεις και πως αισθάνθηκαν. Ρωτήστε τους: «Σε ποιο
σημείο του σώματος άρχισες να νοιώθεις την
επιθυμία; Θυμήσου το Πείραμα με το Λεμόνι. Τι σου
συνέβη;»

Για τη Δραστηριότητα του Βήματος 6, δείτε την επόμενη σελίδα: Καθημερινό

Ημερολόγιο Καταγραφής των Έντονων Επιθυμιών για Χρήση

Με την ολοκλήρωση του Βήματος 6: Μετά την προσεκτική εξέταση του Καθημερινού Ημερολογίου, φροντίστε
ώστε, στο τέλος της συνεδρίας, οι συμμετέχοντες να έχουν διαμορφώσει μια, έστω, γενική ιδέα των
προβληματικών πτυχών της ζωής τους. Το ζητούμενο είναι να μπορέσουν να βρουν ομοιότητες ανάμεσα στις
περιστάσεις, κατά τις οποίες αισθάνθηκαν έντονη επιθυμία.

UCSD CCARTA 17
 ΠΡΟΛΗΨΗ ΤΗΣ ΥΠΟΤΡΟΠΗΣ
Δραστηριότητα Βήματος 6

Καθημερινό Ημερολόγιο Έντονων Επιθυμιών

Για Χρήση
Ένταση της
Ημερομηνία Περίσταση (συμπεριλάβετε τις σκέψεις Επιθυμίας Συμπεριφορά που υιοθετήσατε για να
και τα συναισθήματά σας) (από 1 έως 100) αντιμετωπίσετε την επιθυμία

UCSD CCARTA 18
ΒΗΜΑ 7:
Αναγνώριση Προβληματικών Τομέων
Οδηγίες προς τους συντονιστές:
 Καλέστε τους συμμετέχοντες να ξαναδούν τα Βήματα 1 και 2.
«Αυτοί είναι οι παράγοντες που είχατε εντοπίσει ότι σας
προκαλούν έντονη επιθυμία για χρήση». Ζητήστε τους να
ΒΗΜΑ 7 συζητήσουν αυτά τα θέματα σε βάθος και να καταλήξουν στην
περιγραφή υποθετικών περιστάσεων υψηλού κινδύνου.

Εντοπίστε Προβληματικούς Τομείς  Ζητήστε από τους συμμετέχοντες να «ζήσουν» στο μυαλό τους
αυτές τις υποθετικές καταστάσεις. Για παράδειγμα, αν
επισκεφτείτε έναν εξαρτημένο από την ηρωίνη και ανάψετε
–– Συζητείστε
Συζητείστετρόπους
τρόπουςαντιμετώπισης
αντιμετώπισης τσιγάρο μπροστά του, αυτή η κίνησή σας τι πιστεύετε ότι
–– Ανοικτός
ΑνοικτόςΠροβληματισμός
Προβληματισμός &&διερεύνηση
διερεύνησητου
του προκαλεί στον εξαρτημένο; Η φλόγα και η μυρωδιά του
σπίρτου που καίγεται, μπορεί να του θυμίσουν το «μαγείρεμα»
«Πώς
«ΠώςκαικαιΤιΤιθαθακάνω»
κάνω» της ουσίας. Η ανταμοιβή από τη σκέψη και μόνο, θα μπορούσε
να του φέρει στο μυαλό πράγματα που μπορούν να του
–– Παιχνίδι
Παιχνίδιρόλων
ρόλων&&εξάσκηση
εξάσκησηστο
στο«Πώς
«Πώςκαι
καιΤιΤι προκαλέσουν έντονη επιθυμία. Μια άλλη περίπτωση
θαθακάνω»
κάνω» πρόκλησης έντονης επιθυμίας, θα μπορούσε να είναι η θέαση
μιας ζώνης που κρέμεται στη ντουλάπα. Γιατί η ζώνη; Διότι
είναι η ίδια εκείνη ζώνη που χρησιμοποιούσατε όταν κάνατε
μόνος σας (ενέσιμη) χρήση. Εξηγείστε τους ότι ναι μεν θα
πρέπει να περιμένουν ότι η επιθυμία αυτή θα είναι πολύ
έντονη αλλά ότι εάν καταφέρουν να απομακρυνθούν από το
ερέθισμα δεν πρόκειται να διαρκέσει. Να θυμούνται ότι από τη
στιγμή που δεν θα υπάρχει διαθεσιμότητα, η έντονη επιθυμία
δεν θα διαρκέσει πολύ.

 Ζητήστε από τους συμμετέχοντες να σκεφτούν τέτοιες υποθετικές περιστάσεις και παρεμβάσεις. Δείξτε τους το πώς
θα υλοποιήσουν την κάθε παρέμβαση. Δείξτε τους πώς να πάνε στο «καταφύγιό» τους. Αρκεί αυτό; Αρκούμαστε στη
θεωρητική ανάλυση του ζητήματος, ή μήπως χρειάζεται να εξασκηθούμε για να εξοικειωθούμε με ότι πρέπει να
κάνουμε; Οι σύμβουλοι έχουν αποστολή να ΚΑΝΟΥΝ πράγματα, όχι να αναλώνονται σε διδασκαλία θεωριών.
Πρέπει να κάνουν παιχνίδια ρόλων, να πάρουν ανατροφοδότηση (feedback) και να ξανακάνουν παιχνίδια ρόλων.
«Σκεφθείτε, λίγο, μέσα σας και δείτε τον εαυτό σας να κάνει το σωστό». Φανταστείτε πώς θα μπορέσετε να
διαχειριστείτε διάφορες καταστάσεις. Κάντε παιχνίδι ρόλων με θέμα: «Πώς θα το κάνω». Τονίστε ότι ο ρόλος της
ομάδας είναι κεφαλαιώδης. «Ωφελούμαστε από τη συλλογική εμπειρία τόσο στις επιτυχίες όσο και στις αποτυχίες».

Για τη Δραστηριότητα του Βήματος 7 δείτε την επόμενη σελίδα:

Για ποιο λόγο να το φανταστούμε;

Με την ολοκλήρωση του Βήματος 7: Οι συμμετέχοντες θα πρέπει να έχουν στα χέρια τους λίστες με
τους προβληματικούς τομείς. Στο επόμενο Βήμα, σταδιακά, θα τους εισάγουμε σε αναλυτικότερα
πλάνα αντιμετώπισης επειγόντων περιστατικών

UCSD CCARTA 19
 ΠΡΟΛΗΨΗ ΤΗΣ ΥΠΟΤΡΟΠΗΣ
Δραστηριότητα Βήμα 7

Για ποιο λόγο να το φανταστούμε;

Σκοπός: Φανταστείτε προβλήματα που θα μπορούσαν να προκύψουν κατά τη διαδικασία

απεξάρτησης και σκεφτείτε τρόπους αντιμετώπισής τους

Υλικά: Πίνακας, μαρκαδόροι, χαρτί, κηρομπογιές, μολύβια.

Για να προσελκύσετε την προσοχή της Ομάδας:

Σχεδιάστε έναν στίβο δρόμου και μερικούς δρομείς. Ρωτήστε τους συμμετέχοντες: Ας
υποθέσουμε ότι πρόκειται να τρέξετε έναν κρίσιμο αγώνα δρόμου μετ’ εμποδίων, αν δεν
κοιτάτε που βρίσκονται τα εμπόδια, τι πιστεύετε ότι θα συμβεί; Τι θα μπορούσε να συμβεί αν
φανταστείτε ότι σκοντάφτετε και να πέφτετε «με τα μούτρα»; Ποια εικόνα θα πρέπει να
φέρετε στο μυαλό σας; (Φανταστείτε ότι τρέχετε με όλες σας τις δυνάμεις, δίνοντας τον
καλύτερο εαυτό σας και βλέπετε που βρίσκονται τα εμπόδια, ώστε να είστε
προετοιμασμένοι). Εστιάστε σε θετικές συμπεριφορές και όχι στο αποτέλεσμα.

Δραστηριότητα:
1. Οι συμμετέχοντες φτιάχνουν ένα «κολλάζ» όλα τα προβλήματα που θεωρούν ότι θα
μπορούσαν να ανακύψουν κατά τη διαδικασία απεξάρτησης καθώς και τους τρόπους με
τους οποίους θα μπορούσαν να τα αντιμετωπίσουν.
Μπορούν να συμπεριλάβουν πρόσωπα, τόπους, στιγμές της ημέρας, συναισθήματα,
καταστάσεις κλπ.
2. Στην άλλη πλευρά, απεικονίζουν τον εαυτό τους καθώς θα πετυχαίνει τον μακροπρόθεσμο
στόχο της απεξάρτησης (επανασύνδεση με την οικογένεια, εύρεση εργασίας, κλπ.)

Συνέχεια: Οι συμμετέχοντες παρουσιάζουν στην ομάδα τα σχέδιά τους και παίρνουν

ανατροφοδότηση από την ομάδα. Στη συνέχεια, κλείνουν τα μάτια τους κι εξασκούνται
στην τεχνική της προβολής στο μέλλον και της περιγραφής θετικών συμπεριφορών που
θεωρούν ότι μπορούν να αναπτύξουν, σε συνάρτηση προς την αποκατάστασή τους.

Παραλλαγή: Ειδικά για την προσέγγιση των 12 Βημάτων των ΑΑ, ΝΑ, ή άλλων προγραμμάτων 12
βημάτων: τα μέλη της Ομάδας απεικονίζουν τον εαυτό τους καθώς ολοκληρώνουν το
κάθε βήμα ή κάθε μέλος απεικονίζει κι ένα Βήμα. Στη συνέχεια, αναρτήστε και
συνδυάστε τα σχέδια στον πίνακα.

UCSD CCARTA 20
ΒΗΜΑ 8
Σχέδιο Αντιμετώπισης Έκτακτης Κατάστασης
Οδηγίες προς τους Συντονιστές:
Βήμα 8  Τι θα πρέπει να κάνουν οι συμμετέχοντες, όταν βρεθούν
σε κατάσταση υψηλού κινδύνου; Δείξτε τους πώς
Σχέδιο
ΣχέδιοΈκτακτης
ΈκτακτηςΑνάγκης
Ανάγκης μπορούν να απομακρυνθούν χωρίς να προκαλέσουν
τριβές, κλπ. Παίξτε παιχνίδι ρόλων και βιώστε το στην
•• Συζητείστε
Συζητείστε τοτοσχέδιο
σχέδιοδράσης
δράσηςγια
για πράξη. Μην αρκεστείτε σε απλή συζήτηση. Θα πρέπει να
περιστάσεις
περιστάσειςυψηλού
υψηλούκινδύνου
κινδύνου μπορέσουν να το φανταστούν, να το δουν μπροστά τους
•• Συμπληρώστε
ΣυμπληρώστετοτοΦύλλο
ΦύλλοΣχεδίου
ΣχεδίουΈκτακτης
Έκτακτης (Βλ. Βήμα 7)
Ανάγκης
Ανάγκης  Δείτε αναλυτικά το Φυλλάδιο Σχεδίου Έκτακτης Ανάγκης.
Τα μέλη μπορούν να δουλέψουν ομαδικά
επαναλαμβάνοντας το σχέδιο ή να ψηφίσουν κατά πόσο
θεωρούν ότι τα στοιχεία που τους παρουσιάζονται ως
σχέδιο δράσης μπορούν πράγματι να τους βοηθήσουν.

Για τη Δραστηριότητα του Βήματος 8, δείτε την επόμενη σελίδα:

Σχέδιο Αντιμετώπισης Έκτακτης Ανάγκης

Με την ολοκλήρωση του Βήματος 8: Με την ολοκλήρωση του Βήματος 8 και δεδομένου ότι οι συμμετέχοντες
έχουν ήδη ασχοληθεί και σχεδιάσει δράσεις για δύσκολες καταστάσεις, θα πρέπει να αισθάνονται κάπως πιο
εξοικειωμένοι με την αντιμετώπιση των προβληματικών τομέων τους. Ενθαρρύνετέ τους να ανατρέχουν στο
«Καρτελάκι των Υπέρ και των Κατά» μαζί με τον κατάλογο τηλεφώνων έκτακτης ανάγκης, ως άρρηκτο μέρος
της διατήρησης της απεξάρτησης.

UCSD CCARTA 21
 ΠΡΟΛΗΨΗ ΤΗΣ ΥΠΟΤΡΟΠΗΣ
Δραστηριότητα Βήματος 8

Προσωπικό Σχέδιο Έκτακτης Ανάγκης:

Φύλλο Υπενθύμισης Καταστάσεων Υψηλού Κινδύνου
Σε περίπτωση που κάποιο περιστατικό στη ζωή μου με οδηγήσει σε κατάσταση υψηλού κινδύνου:

1. Θα απομακρυνθώ ή θα αλλάξω την κατάσταση ή το περιβάλλον

2. Θα αναβάλλω την απόφαση να κάνω χρήση για 15 λεπτά. Θα θυμηθώ ότι οι περισσότερες έντονες
επιθυμίες είναι βραχύβιες και θα προτιμήσω να περιμένω να υποχωρήσουν – Δεν θα κάνω χρήση!

3. Θα αμφισβητήσω τις σκέψεις μου για τη χρήση: Πράγματι χρειάζομαι να κάνω χρήση; Θα
υπενθυμίσω στον εαυτό μου ότι οι μόνες πραγματικές ανάγκες μου είναι ο αέρας για ν’ αναπνέω, το
νερό, η τροφή και η στέγη.

4. Θα σκεφτώ κάτι άσχετο με τη χρήση.

5. Θα υπενθυμίσω στον εαυτό μου αυτά που έχω καταφέρει, μέχρι σήμερα.

6. Θα χρησιμοποιήσω τον κατάλογο με τα τηλέφωνα πρώτης ανάγκης:

Ονοματεπώνυμο
1.___________________________
2.___________________________
3.___________________________
4.___________________________
5.___________________________
6.___________________________
Τηλέφωνο
__________________________
__________________________
__________________________
__________________________
__________________________
__________________________

UCSD CCARTA 22
ΒΗΜΑ 9:
Διαχείριση των Ολισθημάτων
Οδηγίες προς τους Συντονιστές:

ΒΗΜΑ 9  Για να ξεκινήσει η συζήτηση γύρω από τα ολισθήματα και

την υποτροπή, θα μπορούσατε να ξεκινήσετε

Αντιμετώπιση Ολισθημάτων παρουσιάζοντας στην ομάδα τη Δραστηριότητα του

Βήματος 9.
•• Ολισθήματα
Ολισθήματα –– «Σου
«Σου Λέω
Λέω –– Μου
Μου Λες»
Λες»  Παίζοντας το παιχνίδι «Τρίλιζα», θυμίστε στην ομάδα τι
•• Διαφοροποιείστε
Διαφοροποιείστε μεταξύ
μεταξύ Ολισθήματος
Ολισθήματος είναι το ολίσθημα και πώς διαφοροποιείται από την
υποτροπή.
και
και Υποτροπής
Υποτροπής
•• Προσωπικό
Προσωπικό Σχέδιο
Σχέδιο Δράσης
Δράσης για
για  Είναι σημαντικό να δώσει κανείς ένα όνομα σε πράγματα
που συμβαίνουν συχνά στην πορεία προς την
Ολισθήματα
Ολισθήματα απεξάρτηση. Οι συμμετέχοντες συχνά εκπλήσσονται όταν
μαθαίνουν πως ένα περιστατικό χρήσης δεν σημαίνει κατ’
ανάγκη ότι έχασαν οριστικά το τρένο κι ότι έχουν πλέον
υποτροπιάσει.

Για τη Δραστηριότητα του Βήματος 9, δείτε τις επόμενες σελίδες

Παιχνίδι «Τρίλιζα» και «Έντυπο Υπενθύμισης»

Κατά την ολοκλήρωση του Βήματος 9: Αυτό που οι συμμετέχοντες θα πρέπει να αποκομίσουν από το
συγκεκριμένο Βήμα είναι η κατανόηση της διαφοράς ανάμεσα στο «ολίσθημα» και την «πλήρη
υποτροπή». Για την προετοιμασία της ομάδας για το επόμενο Βήμα, ζητήστε από τους θεραπευόμενους
να σκεφτούν το υποστηρικτικό δίκτυο που διαθέτουν, στην προσπάθειά τους για απεξάρτηση.

UCSD CCARTA 23
 ΠΡΟΛΗΨΗ ΤΗΣ ΥΠΟΤΡΟΠΗΣ
Δραστηριότητα Βήματος 9

Τρίλιζα

Σκοπός: Απάντηση σε ερωτήματα σχετικά με την απεξάρτηση και αποσαφήνιση των εσφαλμένων
αντιλήψεων σχετικά με την υποτροπή

Θα χρειαστείτε: Πίνακα, μαρκαδόρους, Ερωτηματολόγιο «Τρίλιζας»

Για να προσελκύσετε την προσοχή της Ομάδας:

Ένας εθελοντής σηκώνεται στον πίνακα, γράφει τον τίτλο «Τρίλιζα» και σχεδιάζει το
πρώτο πλέγμα.

Δραστηριότητα:
1. Ο Συντονιστής ή κάποιος εθελοντής σχεδιάζει ένα πλέγμα τρίλιζας στον πίνακα
2. Σχηματίζονται δυο ομάδες, που θα καθίσουν η μια απέναντι στην άλλη – Μπροστά από όλους
και πλάι στον πίνακα, στέκεται ο Συντονιστής.
3. Στο κάτω μέρος του πίνακα, σημειώνετε το όνομα του παίκτη κάτω από τα Χ ή τα Ο και
κρατάτε σκορ (δηλ. πόσα παιχνίδια κερδίζει η κάθε ομάδα)
4. Ο Συντονιστής υποβάλει ερωτήσεις διαδοχικά στη μια και στην άλλη ομάδα. Η σωστή
απάντηση κερδίζει ένα Χ ή ένα Ο. Οι συμμετέχοντες στην ομάδα θα πρέπει να συνεργαστούν
για να απαντήσουν στις ερωτήσεις, εκτός αυτού κάποιες ερωτήσεις προϋποθέτουν τη
συνεργασία δυο ή και περισσοτέρων ατόμων, για να απαντηθούν.
5. Αν η ομάδα δώσει εσφαλμένη απάντηση, η αντίπαλη ομάδα προσπαθήσει να απαντήσει.
6. Συνεχίστε μέχρις μια ομάδα κερδίσει ή μέχρι να γεμίσουν όλα τα πεδία.
7. Σε περίπτωση ισοπαλίας, το αποτέλεσμα θα κριθεί από την απάντηση στην αμέσως επόμενη
ερώτηση.
8. Όποια από τις δυο ομάδες απαντήσει σωστά πρώτη, κερδίζει.
9. Καθαρίστε τον πίνακα, ορίστε έναν άλλον εθελοντή και συνεχίστε μέχρι να έχουν απαντηθεί
όλες οι ερωτήσεις.
10. Η ομάδα που θα έχει συγκεντρώσει τους περισσότερους βαθμούς, θα είναι και η νικήτρια του
παιχνιδιού.
11. Μπορείτε να συζητήσετε τι έχει «κερδίσει» ο καθένας, με στόχο να διδαχθεί ομάδα τι είναι το
«ολίσθημα».

Συνέχεια: Κάθε μέλος συζητά το κατά πόσο είχαν, μέχρι τώρα, εσφαλμένες αντιλήψεις σχετικά με τα
«ολισθήματα».

Παραλλαγή: Μοιράστε τις ερωτήσεις 20 λεπτά πριν την έναρξη του παιχνιδιού. Δώστε στην ομάδα
την ευκαιρία να συζητήσει και να σημειώσει εκ των προτέρων τις απαντήσεις.

UCSD CCARTA 24
 ΠΡΟΛΗΨΗ ΤΗΣ ΥΠΟΤΡΟΠΗΣ
Δραστηριότητα Βήματος 9

Τρίλιζα

ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ
Σωστό ή Λάθος;
1. Υποτροπή και Ολίσθημα είναι το ίδιο πράγμα.

2. Το ολίσθημα είναι κάτι μόνιμο κι έχει ως αποτέλεσμα, όποιος βρίσκεται σε διαδικασία

απεξάρτησης, να αποτυγχάνει και να μην μπορεί να μείνει «καθαρός»

3. Η υποτροπή δεν είναι μεμονωμένο γεγονός.

4. Κανείς δεν μπορεί να απεξαρτηθεί με την πρώτη προσπάθεια. Όλοι υποτροπιάζουν μια,
τουλάχιστον, φορά.

5. Σε περίπτωση ολισθήματος, αυτό που θα πρέπει να κάνω είναι να «ξεφορτωθώ» το αλκοόλ

/ τις ουσίες και τον όποιο εξοπλισμό και να απομακρυνθώ από εκεί όπου συνέβη το
ολίσθημα.

6. Σε περίπτωση ολισθήματος, θα πρέπει να εγκαταλείψω την προσπάθεια και να περιμένω

όταν ξεκινήσω και πάλι κάποιο θεραπευτικό πρόγραμμα για να ξαναπροσπαθήσω.

7. Σε περίπτωση ολισθήματος, θα πρέπει να αποταθώ σε κάποιον για βοήθεια

8. Σε περίπτωση ολισθήματος, θα πρέπει να γνωρίζω ότι μια χρήση ή μια μέρα χρήσης
σημαίνει υποτροπή.

9. Η συμπεριφορά, η στάσης καθώς και αλλαγές στη διάθεση και τις σκέψεις μπορεί να
αποτελούν ένδειξη υποτροπής.

10. Υποτροπή μπορούν να προκαλέσουν τόσο θετικά όσο και αρνητικά αισθήματα.

11. Η χρήση συνταγογραφούμενων φαρμάκων δεν προκαλεί υποτροπή, στα άτομα που
βρίσκονται σε διαδικασία απεξάρτησης.

12. Δεν βλάπτει να «φτιάχνεσαι», μια στο τόσο…

13. Οι περισσότερες υποτροπές συμβαίνουν μετά την πάροδο ενός ολόκληρου έτους
απεξάρτησης.

UCSD CCARTA 25
 ΠΡΟΛΗΨΗ ΤΗΣ ΥΠΟΤΡΟΠΗΣ
Δραστηριότητα Βήματος 9

Τρίλιζα - Απαντήσεις
1. Λάθος. Το ολίσθημα είναι ένα αρχικό επεισόδιο χρήσης αλκοόλ ή ουσίας κατά τη διάρκεια
της απεξάρτησης, και η υποτροπή είναι η αποτυχία διατήρησης της αλλαγμένης συμπεριφοράς
σε βάθος χρόνου.
2. Λάθος. Το ολίσθημα δεν είναι παρά μια προσωρινή απόκλιση από την πορεία που οδηγεί
στην αποχή.
3. Σωστό. Η υποτροπή δεν είναι ένα μόνο περιστατικό. Είναι μια διαδικασία μέσα από την
οποία το άτομο δεν μπορεί να αντιμετωπίσει τη ζωή νηφάλιο.
4. Λάθος. Μελέτες που εξετάζουν την απεξάρτηση και την υποτροπή, στη διάρκεια της ζωής
του ατόμου, δείχνουν ότι δεν υποτροπιάζουν όλοι οι θεραπευόμενοι. Περίπου το 1/3 επιτυγχάνει
μόνιμη αποχή με την πρώτη σοβαρή προσπάθεια για απεξάρτηση.
5. Σωστό. Συνηθισμένοι παράγοντες υποτροπής σχετίζονται με το περιβάλλον: τόποι,
πρόσωπα, ώρα της ημέρας, κλπ.
6. Λάθος. Στην επόμενη συνεδρία μου, θα εξετάσω το ολίσθημα με τον σύμβουλό μου, θα
συζητήσω μαζί του για τα γεγονότα που προηγήθηκαν του ολισθήματος και θα εντοπίσω τους
παράγοντες που προκάλεσαν το ολίσθημα και τον τρόπο που αντέδρασα εγώ. Σε συνεργασία με
τον σύμβουλό μου, θα πρέπει να διερευνήσω τι ήταν αυτό που πίστευα ότι θα αλλάξω ή θα
πετύχω, με τη χρήση. Θα πρέπει να δουλέψω με το σύμβουλό μου για τη συγκρότηση ενός
σχεδίου που θα με βοηθήσει να αντιμετωπίσω κάποια παρόμοια κατάσταση στο μέλλον.
7. Σωστό. Είναι χρήσιμο να δημιουργηθεί ένα υποστηρικτικό δίκτυο Πρόληψης της
Υποτροπής, από την οικογένεια και άλλους παράγοντες κοινωνικής υποστήριξης.
8. Λάθος. Ένα μεμονωμένο περιστατικό χρήσης ή ακόμα και μια μέρα χρήσης δεν είναι
υποχρεωτικό να εξελιχθεί σε πλήρη υποτροπή. Δεν χρειάζεται να αισθανθώ τύψεις ή ενοχές γιατί
γνωρίζω πως τέτοια αισθήματα σταδιακά υποχωρούν.
9. Σωστό. Αλλαγές στη συμπεριφορά, αλλαγές στη στάση, αλλαγές στη διάθεση ή τα
αισθήματα καθώς και αλλαγές στις σκέψεις αποτελούν προειδοποιητικές ενδείξεις για επικείμενη
υποτροπή. Από τη στιγμή που αρχίζω να κάνω σκέψεις γύρω από την εξάρτησή μου και να
προσπαθώ να αιτιολογήσω μια υποτροπή, είναι εύκολη η επιστροφή στη χρήση αλκοόλ ή
ουσιών.
10. Σωστό. Τα άτομα που βρίσκονται σε διαδικασία απεξάρτησης συχνά θέλουν να ενισχύσουν
κάποια θετικά αισθήματα καταφεύγοντας στη χρήση. Επίσης θέλουν να απαλλαγούν από τα
αρνητικά συναισθήματα, κάνοντας χρήση.
11. Λάθος. Η χρήση συνταγογραφούμενων φαρμάκων αποτελεί συνήθη παράγοντα πρόκλησης
υποτροπής.
12. Λάθος. Η αντίληψη ότι το να «φτιάχνεται» κανείς, που και που, επίσης αποτελεί συνήθη
παράγοντα πρόκλησης υποτροπής.
13. Λάθος. Τα δυο τρίτα (2/3), περίπου όλων των υποτροπών συμβαίνουν κατά τους πρώτους
έξι μήνες της διαδικασίας απεξάρτησης.

UCSD CCARTA 26
 ΠΡΟΛΗΨΗ ΤΗΣ ΥΠΟΤΡΟΠΗΣ
Δραστηριότητα Βήματος 9

Προσωπικό Σχέδιο Αντιμετώπισης Περιστάσεων Έκτακτης Ανάγκης:

Φύλλο Υπενθύμισης για την αντιμετώπιση των Ολισθημάτων

Ένα ολίσθημα αποτελεί πρόβλημα για την απεξάρτηση. Για να επιστρέψει πάλι στην αποχή, θα
χρειαστεί μια γενναία προσπάθεια σε όλα τα επίπεδα. Στη συνέχεια, θα βρείτε μερικά πράγματα
που μπορούν να γίνουν:

Σε περίπτωση ολισθήματος:

1. Θα πετάξω το ποτό / τις ουσίες / τον σχετικό εξοπλισμό και θα απομακρυνθώ από το χώρο
όπου βίωσα το ολίσθημα.

2. Θα παραδεχτώ ότι μια χρήση ή ακόμα και μια μέρα χρήσης δεν θα έχει ως συνέπεια την
πλήρη υποτροπή μου. Δεν θα ενδώσω σε αισθήματα ενοχής ή τύψεων γιατί γνωρίζω ότι τα
συναισθήματα αυτά, με τον καιρό θα υποχωρήσουν.

3. Θα ζητήσω βοήθεια από κάποιον άλλο.

4. Στην επόμενη συνεδρία, θα συζητήσω το συγκεκριμένο ολίσθημα με τον σύμβουλό μου, θα

κουβεντιάσουμε τα περιστατικά που προηγήθηκαν του ολισθήματος και θα εντοπίσουμε
τους παράγοντες που πυροδότησαν το ολίσθημα και πως εγώ αντέδρασα σε αυτούς. Θα
διερευνήσω με το σύμβουλό μου, τι ήταν αυτό που προσδοκούσα ότι θα άλλαζα ή θα
αποκόμιζα, κάνοντας χρήση. Θα δουλέψω με το σύμβουλό μου, για την εκπόνηση ενός
σχεδίου που θα με βοηθήσει να αντεπεξέλθω σε παρόμοιες καταστάσεις στο μέλλον.

ΘΥΜΗΣΟΥ: ΑΥΤΟ ΤΟ ΟΛΙΣΘΗΜΑ ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ΠΑΡΑ ΜΙΑ ΠΡΟΣΚΑΙΡΗ ΠΑΡΑΚΑΜΨΗ ΣΤΟ ΔΡΟΜΟ ΓΙΑ
ΤΗΝ ΑΠΟΧΗ

UCSD CCARTA 27
ΒΗΜΑ 10:
Κοινωνικό Δίκτυο Στήριξης
Οδηγίες προς τους Συντονιστές:

BHMA 10  Δεδομένου ότι η κοινωνική ζωή του ατόμου

αποκαλύπτει πολλά για το άτομο, έχει μεγάλη
σημασία να εξετάσετε εάν οι συμμετέχοντες
Υποστήριξη
Υποστήριξη & Φιλική Πλαισίωση διατηρούν υγιείς κοινωνικές σχέσεις.
•• Ξεκινήστε
Ξεκινήστε να εντοπίζετε συστήματα  Ζητήστε από τους συμμετέχοντες να ξεκινήσουν να
υποστήριξης
υποστήριξης εντοπίζουν το δίκτυο στήριξής τους. Κοιτάξτε το
Φυλλάδιο «Κατάλογος Φιλίας και Υποστήριξης».
•• Κατάλογος
Κατάλογος Φίλων
Φίλων Είναι πολύ σημαντικό να δείτε το συγκεκριμένο
έντυπο, για να διασφαλίσετε ότι όντως υφίσταται
υποστηρικτικό δίκτυο.
P
 Σε περίπτωση που οι συμμετέχοντες δεν διαθέτουν,
αυτή τη στιγμή, δίκτυο υποστήριξης και λειτουργικές
φιλίες, φροντίστε να διεξαχθεί ομαδική συζήτηση
για το πώς θα μπορέσει να αντιμετωπιστεί το
συγκεκριμένο ζήτημα.

Για τη Δραστηριότητα του Βήματος 10, δείτε την επόμενη σελίδα:

Φυλλάδιο «Κατάλογος Φιλίας και Υποστήριξης»

Με την ολοκλήρωση του Βήματος 10: Κατά την ολοκλήρωση του Βήματος 10, ζητήστε από τους
συμμετέχοντες να αναφερθούν σε συγκεκριμένες σχέσεις που είχαν στο παρελθόν και οι οποίες απέβησαν
προβληματικές ή υπήρξαν πηγή μεγάλου άγχους. Οι περισσότεροι συμμετέχοντες θα αναφερθούν στις
συναισθηματικές σχέσεις τους ως σοβαρή πηγή, όχι μόνο υποστήριξης αλλά και προβλημάτων. Στο Βήμα 11,
θα εστιάσουμε στο θέμα των συναισθηματικών σχέσεων.

UCSD CCARTA 28
 ΠΡΟΛΗΨΗ ΤΗΣ ΥΠΟΤΡΟΠΗΣ
Δραστηριότητα Βήματος 10
Κατάλογος Φιλίας και Υποστήριξης
Η κοινωνική σας ζωή αποκαλύπτει πολλά για εσάς. Μέσα από ένα πλήρες και υγιές δίκτυο σχέσεων,
μπορείτε να αποκτήσετε τη δύναμη και την αίσθηση πληρότητας που χρειάζεστε για μια ζωή χωρίς
ουσίες. Εάν βασίζεστε σε λίγους ανθρώπους ή σε ανθρώπους που δεν είναι αρκετά δυνατοί, τότε
πολλές από τις ανάγκες σας μπορεί να μην ικανοποιηθούν και διατρέχετε πολύ μεγαλύτερο κίνδυνο
να κάνετε χρήση.

Τι παίρνετε από τους ανθρώπους που υπάρχουν στη ζωή σας; Στη λίστα που ακολουθεί, θα
μπορέσετε να εξετάσετε προσεκτικότερα τις διαθέσιμες, αυτή τη στιγμή, πηγές υποστήριξης και
φιλίας στο περιβάλλον σας. Εάν δεν είστε σε θέση να απαντήσετε καταφατικά σε όλα τα παρακάτω
σημεία, δεν υπάρχει πρόβλημα. Ωστόσο, αυτά τα στοιχεία έχουν είναι ιδιαίτερα σημαντικά για τους
περισσότερους ανθρώπους και θα μπορούσε να είναι ζωτικής σημασίας να δουλέψετε και εσείς
πάνω σ’ αυτά.

Έχετε στο περιβάλλον σας: Ναι Όχι

1. Ανθρώπους που εμπιστεύεστε και που δεν σας χειραγωγούν για δικό τους όφελος; ___ ___

2. Άτομα με τα οποία μπορείτε να διασκεδάσετε και να χαλαρώσετε με υγιή τρόπο; ___ ___

3. Ανθρώπους με τα ίδια ενδιαφέροντα διασκέδασης και χόμπι μ’ εσάς; ___ ___

5. Ανθρώπους από τους οποίους μπορείτε να μάθετε για:

 Θέματα καριέρας και εργασίας; ___ ___

 Θέματα της καθημερινής ζωής; ___ ___

 Θέματα για την απεξάρτηση από τις ουσίες; ___ ___

5. Άτομα με τα οποία μπορείτε να μάθετε μαζί και μπορούν να σας στηρίξουν σε αυτό; ___ ___

6. Άτομα με τα οποία έχετε μια πιο στενή, προσωπική σχέση αγάπης; ___ ___

7. Ανθρώπους με τους οποίους μπορείτε να συζητήσετε προσωπικά προβλήματα

και σοβαρές ανησυχίες; ___ ___

8. Άτομα στα οποία μπορείτε να στηριχτείτε για βοήθεια, σε περίπτωση κρίσης; ___ ___

9. Ευαίσθητους ανθρώπους που σας αντιμετωπίζουν με φροντίδα όταν αντιλαμβάνονται

προβλήματα στη συμπεριφορά σας ή λάθη στον τρόπο σκέψης σας; ___ ___

10. Άτομα που συμμετέχουν μαζί σας σε πνευματικές ή θρησκευτικές

δραστηριότητες; ___ ___

11. Καλούς ανθρώπους με τους οποίους αισθάνεστε άνετα, και μένουν αρκετά κοντά
ώστε να μπορείτε να πάτε στο σπίτι τους, όταν πραγματικά χρειάζεστε συντροφιά; ___ ___

UCSD CCARTA 29
ΒΗΜΑ 11:
Σχέσεις
Οδηγίες προς τους Συντονιστές:


ΒΗΜΑ11 Στο σημείο αυτό, θα είναι, ίσως, σκόπιμο να
ανατρέξετε στα Βήματα 6, 7 και 8. Ο λόγος είναι ο
εξής: Μια από τις βασικότερες αιτίες υποτροπής
Ζητήματα
ΖητήματαΑνθρωπίνων
Ανθρωπίνων Σχέσεων
Σχέσεων είναι τα προβλήματα στις συναισθηματικές σχέσεις.
––Ανοικτός
ΑνοικτόςΠροβληματισμός
ΠροβληματισμόςσεσεΤομείς
Τομείς Για τις γυναίκες και τους άντρες η διαχείριση των
διακυμάνσεων που έχουν οι φιλικές κι οι
Ανησυχίας
Ανησυχίας συναισθηματικές σχέσεις μπορεί να είναι δύσκολη.
–– --Συζήτηση
Συζήτηση Βημάτων
Βημάτων6,6,7,7,88  Εάν η ομάδα σας είναι έτοιμη και εάν επιτρέπεται
––Φόβοι,
Φόβοι,αισθήματα,
αισθήματα,υποστήριξη
υποστήριξη&& στον εργασιακό σας χώρο, τότε είναι χρήσιμο να
κατάλογος
κατάλογοςφιλίας
φιλίας κάνετε μια ειλικρινή συζήτηση γύρω από το σεξ. Η
χρήση ουσιών έχει επιπτώσεις στον τομέα αυτό και
––Λευκό
ΛευκόΧαρτί
Χαρτί––Άσκηση
ΆσκησηΑνησυχιών
Ανησυχιών για τους άντρες και για τις γυναίκες. Ρωτήστε τους
θεραπευόμενους: «Πως θα διαχειριστείτε τους
φόβους σας;» Ή «Θα ξεσπάσει κάπως αυτός ο
φόβος; Τι μπορεί να συμβεί αν αγχωθείτε;». στόχος
σας είναι οι συμμετέχοντες να έχουν σκεφτεί εκ των
προτέρων, αυτά τα πραγματικά ζητήματα.

Για τη Δραστηριότητα του Βήματος 11, δείτε την επόμενη σελίδα: Το Παιχνίδι της
Καρδιάς

Με την ολοκλήρωση του Βήματος 11: Με την ολοκλήρωση της συζήτησης στο θέμα των σχέσεων,
θα μπούμε στο ζήτημα της εύρεσης εργασίας. Ζητήστε από τους συμμετέχοντες να αρχίσουν να
διερευνούν τα αισθήματα και τη στάση τους απέναντι στην προοπτική εύρεσης εργασιακής
απασχόλησης στο μέλλον.

UCSD CCARTA 30
 ΠΡΟΛΗΨΗ ΤΗΣ ΥΠΟΤΡΟΠΗΣ
Δραστηριότητα Βήματος 11

Το παιχνίδι
της Καρδιάς

Σκοπός: Δώστε ερεθίσματα και ξεκινήστε τη συζήτηση για το πώς οι σχέσεις μπορούν να
προκαλέσουν υποτροπή.

Υλικά: Ένα λούτρινο ζωάκι ή άλλο αντικείμενο για να περνάει από χέρι σε χέρι

Για να προσελκύσετε την προσοχή της Ομάδας:

Ζητήστε από τους συμμετέχοντες να σας πουν κατά πόσο πιστεύουν ότι οι σχέσεις μπορούν να
γίνουν αιτία υποτροπής.

Δραστηριότητα:
1. Ζητήστε από τους συμμετέχοντες να φανταστούν σύντομα σενάρια ή καταστάσεις σε
μια σχέση που θα μπορούσαν να θέσουν σε σοβαρό κίνδυνο τη διαδικασία απεξάρτησης.
2. Πετάξτε το αντικείμενο σε έναν από τους συμμετέχοντες και ζητήστε του να σας
αναφέρει ένα σενάριο ή μια κατάσταση.
3. Αφού ολοκληρώσει ο συμμετέχοντας, ζητήστε του να πετάξει το αντικείμενο απαλά
σε κάποιο άλλο μέλος της ομάδας.

Συνέχεια: Αναλύστε όλες τις πιθανές περιπτώσεις και με ποιο τρόπο θα πρέπει να αντιμετωπιστεί η
κάθε μία.

Παραλλαγή: Παιχνίδι ρόλων σε διάφορα σενάρια.

UCSD CCARTA 31
ΒHMA 12:
Εργασία
Οδηγίες προς τους Συντονιστές:
ΒΗΜΑ12
ΒΗΜΑ12  Για τους περισσότερους ανθρώπους, η εργασία
αποτελεί κεντρικό κεφάλαιο της ζωής τους. Αν δεν
Θέματα
Θέματα Εργασίας
Εργασίας εργάζονται, τι κάνουν όλον τον ελεύθερο χρόνο που
Ανοικτός
Ανοικτός Προβληματισμός
Προβληματισμός γύρω
γύρω από
από έχουν διαθέσιμο; Ζητήστε από όλα τα μέλη της
Τομείς
ΤομείςΑνησυχίας
Ανησυχίας ομάδας να αναλογιστούν τις εμπειρίες τους και να
•• Είμαι σκεφτούν κατά πόσο είναι έτοιμοι να εργαστούν.
Είμαιέτοιμος/η
έτοιμος/ηνα
ναδουλέψω;
δουλέψω;--Φυλ.Διαν.
Φυλ.Διαν.
•• Κατάλογος
Κατάλογοςελέγχου
ελέγχουτης
τηςΣωστής
Σωστής Δουλειάς
Δουλειάς
•• Συζητείστε την εργασία ως προς τις
Συζητείστε την εργασία ως προς τις
επιθυμίες
επιθυμίες––καίρια
καίριασημεία
σημείααναφοράς
αναφοράς
•• Πώς
Πώςθαθαεξηγήσω
εξηγήσωποιος/ά
ποιος/άείμαι
είμαι
•• Παιχνίδι
Παιχνίδι ρόλο ‘Λέω όχι στις ουσίες
ρόλο ‘Λέω όχι στις ουσίες//
στρατηγικές
στρατηγικές

Για τη Δραστηριότητα του Βήματος 12 δείτε τις επόμενες σελίδες:

Έντυπο ετοιμότητας για την ανεύρεση εργασίας
Κριτήρια κατάλληλης εργασίας
Σενάριο για Ανοιχτό Μοίρασμα
Δείγμα Βιογραφικού

 Βεβαιωθείτε ότι οι συμμετέχοντες συζητούν με ειλικρίνεια το Σημείο 4 του Εντύπου ετοιμότητας για την ανεύρεση
εργασίας (Χρήματα για τις βασικές ανάγκες μόνο). Προσέξτε ιδιαίτερα το σημείο 11 - το εργασιακό περιβάλλον
παίζει μεγάλο ρόλο. Αφήστε τους συμμετέχοντες να αποφασίσουν τι απαντήσεις θα δώσουν, γιατί η προσέγγιση
αυτή έχει αποτέλεσμα μόνο εφ’ όσον η υιοθέτησή της περάσει μέσα από το δικό τους σύστημα αξιών.

 Στο Φυλλάδιο με τα Κριτήρια κατάλληλης εργασίας, διατρέξτε τα «υπέρ» και τα «κατά» του Σημείου 12. Τι θα πείτε
στους εν δυνάμει εργοδότες σχετικά με το ότι είστε άτομο πρώην εξαρτημένο κι ενδεχομένως με βεβαρημένο
ποινικό μητρώο; Αφιερώστε λίγο χρόνο για δουλειά σε ομάδες, γιατί το θέμα είναι ιδιαίτερα κρίσιμο.
Χρησιμοποιείστε το Σενάριο για Ανοιχτό Μοίρασμα και το Δείγμα Βιογραφικού.

Με την ολοκλήρωση του Βήματος 12: Στο πλαίσιο αυτού του Βήματος, ενδεχομένως οι
συμμετέχοντες να θελήσουν να συντάξουν τα δικά τους Βιογραφικά Σημειώματα. Ενθαρρύνετε τα
μέλη να μοιραστούν με τους υπολοίπους τις εργασιακές τους εμπειρίες, καθώς αυτή ανταλλαγή
εμπειριών μπορεί να γίνει ισχυρό όπλο μάθησης για ολόκληρη την ομάδα.

UCSD CCARTA 32
 ΠΡΟΛΗΨΗ ΤΗΣ ΥΠΟΤΡΟΠΗΣ
Δραστηριότητα Βήματος 12

Έλεγχος Ετοιμότητας προς Εργασία

ΝΑΙ ΟΧΙ
1. Έχετε πραγματικά απαλλαγεί από κάθε πρόβλημα με τις ουσίες;
 
2. Είστε διατεθιμένος να ζήσετε με ένα σταθερό εισόδημα που στο άμεσο μέλλον
θα καλύπτει μόνο τις βασικές σας ανάγκες ή και λίγο παραπάνω  
3. Έχετε μόνιμη κατοικία και/ή ένα δίκτυο υποστήριξης από ανθρώπους οι οποίοι
ενδιαφέρονται για σας;  
4. Θέλετε πραγματικά να συντηρείτε μόνος τον εαυτό σας;
 
5. Είστε σε θέση να τηρήσετε ένα σταθερό πρόγραμμα;
 
6. Είστε σε θέση να διαχειρίζεστε τις καθημερινές απογοητεύσεις χωρίς να χάνετε
τον έλεγχο των συναισθημάτων ή των πράξεων σας;  
7. Μπορείτε να αντιμετωπίσετε το διάστημα κουραστικής και πληκτικής εργασίας
που απαιτεί (ειδικά τον πρώτο καιρό απασχόλησης) σχεδόν κάθε δουλειά;  
8. Μπορείτε να δεχτείτε εποπτεία και οδηγίες με τις οποίες όμως μπορεί να μην
συμφωνείτε πάντα;  
9. Έχετε αξιόπιστες πληροφορίες για την αγορά εργασίας, που να αφορούν την
περίπτωσή σας;  
10. Βλέπετε τη δουλειά σαν μια ευκαιρία να κάνετε κάτι αξιόλογο, εκτός από το να
σας κρατάει μακριά από προβλήματα και να σας αποφέρει χρήματα;  
11. . Γνωρίζετε ποιες καταστάσεις είναι εκείνες που εγκυμονούν κινδύνους για εσάς
και που θα μπορούσαν να σας οδηγήσουν στη χρήση και την εγκατάλειψη της
προσπάθειάς σας;
 
12. . Πιστεύετε ότι μπορείτε να δουλέψετε αποδοτικά για κάποιον εργοδότη και να
λάβετε την ανάλογη αναγνώριση γι’ αυτό;  

UCSD CCARTA 33
 ΠΡΟΛΗΨΗ ΤΗΣ ΥΠΟΤΡΟΠΗΣ
Δραστηριότητα Βήματος 12

ΚΡΙΤΗΡΙΑ ΚΑΤΑΛΛΗΛΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ

ΝΑΙ ΟΧΙ
1. Θα σας αποφέρει, αυτή η απασχόληση, μισθό που, θα καλύπτει τις τρέχουσες
ανάγκες σας;  
2. Θα είναι εύκολη η μετακίνηση από και προς την εργασία σας;
 
3. Έχετε σαφή εικόνα για το αντικείμενο της συγκεκριμένης εργασιακής θέσης;
 
4. Διαθέτετε ήδη ή μπορείτε σε σύντομο χρονικό διάστημα από τώρα να
αποκτήσετε τις απαιτούμενες δεξιότητες, προκειμένου να αντεπεξέλθετε στις
απαιτήσεις της θέσης;
 
5. Είναι ο χώρος της εργασίας ασφαλής και ευχάριστος;
 
6. Είναι η εργασία σταθερή σε όλη τη διάρκεια του χρόνου; Θα αμείβεστε τακτικά;
 
7. Θα έχετε την απαραίτητη εποπτεία και αξιολόγηση προκειμένου να ενισχυθεί η
απόδοσή σας;  
8. Σας παρέχει ευκαιρίες, να εμπλουτίσετε τις δεξιότητες που ήδη έχετε αποκτήσει
ή/και σας προσφέρει ευκαιρίες εξέλιξης;  
9. Θα συνεργάζεστε με συναδέλφους που, ως άτομα, σας εμπνέουν σεβασμό και με
τους οποίους θα μπορούσατε να δημιουργήσετε θετικούς δεσμούς φιλίας;  
10. Θα έχετε ότι χρειάζεστε για να διαχειρίζεστε το άγχος της δουλειάς, δηλαδή
φίλους, χόμπι, ελεύθερο χρόνο;  
11. Πιστεύετε ότι η δουλειά θα κεντρίζει το ενδιαφέρον σας;
 
12. Θα παρέμενε ασφαλής, η θέση σας, εάν μαθευόταν το παρελθόν σας από τους
συναδέλφους και/ή τον εργοδότη σας;  
13. Ο χώρος εργασίας θα είναι καθαρός από τις συνθήκες και τους ανθρώπους που
στο παρελθόν σε οδήγησαν στον πειρασμό να κάνεις χρήση;  
14. Θα υπάρχει κάποιο άτομο ή σύμβουλος στο χώρο της εργασίας, τον οποίο θα
μπορείτε να συμβουλεύεστε σε περίπτωση που προκύψουν προβλήματα στην
δουλειά;
 
15. Το είδος και ο τρόπος της δουλειάς είναι συμβατές με τις προσωπικές σας αξίες
και τα «πιστεύω»;  

UCSD CCARTA 34
 ΠΡΟΛΗΨΗ ΤΗΣ ΥΠΟΤΡΟΠΗΣ
Δραστηριότητα Βήματος 12

ΑΝΟΙΧΤΗ ΣΥΖΗΤΗΣΗ

Φανταστείτε ότι θα κάνετε αίτηση πρόσληψης σε μια θέση που φαίνεται

ιδανική για εσάς. Θεωρείτε ότι έχετε τις δεξιότητες. Πραγματικά θέλετε πολύ

να πάρετε αυτή τη δουλειά και ν’ ανταποκριθείτε στα σχετικά καθήκοντα.

Έχετε απόλυτη ανάγκη από εργασία γιατί έχει περάσει πολύς καιρός από τότε

που ολοκληρώσατε τη θεραπεία σας σε μονάδα διαμονής, οπότε είναι ώρα να

αρχίσετε να κερδίζετε τα προς το ζην. Ωστόσο, ένα ζήτημα που αντιμετωπίζετε

είναι ότι, λόγω του προβλήματος χρήσης, έχουν περάσει πολλά χρόνια που δεν

έχετε καταφέρει να μείνετε σε μια σταθερή θέση εργασίας.

Πώς θα καλύψετε αυτό το «κενό» στο βιογραφικό σας και θα πείσετε ότι θα

είστε ένας υπεύθυνος εργαζόμενος;

UCSD CCARTA 35
 Υπόδειγμα Απλού Βιογραφικού

Ο Γιώργος (φανταστικό πρόσωπο) έχει μικρή εργασιακή εμπειρία και ελλιπή εκπαίδευση και κατάρτιση, αλλά
εκμεταλλεύεται στο μέγιστο το παρελθόν του. Φανταστείτε τι μορφή θα είχε αυτό το βιογραφικό, αν ο Γιώργος
δεν παραδεχόταν το γεγονός ότι είναι απεξαρτημένος χρήστης αν δεν ομολογήσει ότι είναι πρώην χρήστης σε
φάση απεξάρτησης.
_________________________________________________________
Γιώργος Ινακής
Ρακί 10
Αθήνα
Η.Γ.: 21/04/1961

Επαγγελματικά Οικιακές κατασκευές, ανακαινίσεις σπιτιών και επισκευές

Ενδιαφέροντα οικιακών συσκευών.

Προσόντα και Εμπειρία Ικανότητα στις ξυλουργικές και μηχανολογικές εργασίες καθώς
επίσης και αριθμητικής. Υπήρξα χειριστής σε μηχανήματα
ακριβείας μεγάλης κατασκευαστικής εταιρίας. Εργάστηκα σαν
υπάλληλος αποστολών και σαν αντιπρόσωπος λιανικής
πώλησης. Είμαι κάτοχος επαγγελματικής άδειας οδήγησης.

Προσωπικά Στοιχεία Πριν ολοκληρώσω το εντατικό πρόγραμμα θεραπείας, η

εκπαίδευση και η επαγγελματική εμπειρία μου είχαν
καταστραφεί από τα οκτώ χρόνια της εξάρτησης μου. Τώρα
είμαι καθαρός από τα ναρκωτικά και έχω δεσμευτεί να
παραμείνω. Επίσης έχω συνείδηση του εαυτού μου και είμαι
υπεύθυνος. Θέλω πάρα πολύ να αποδείξω ότι είμαι άξιος
εργαζόμενος.

Ενισχύω την δέσμευση μου για αποχή από τις ουσίες,

συμμετέχοντας ενεργά στο πρόγραμμα New Day Aftercare
Program, το οποίο ανήκει στον οργανισμό πρόληψης της
χρήσης ουσιών.

Συμμετέχω σαν εθελοντής ξυλουργός στο YMCA όπου και

βοηθάω στην προπόνηση της ομάδας αγοριών. Έχω μάθει να
βοηθάω ανθρώπους να ξεπεράσουν προβλήματα που έχουν
προβλήματα με τη χρήση ναρκωτικών και ουσιών και αυτό
είναι κάτι για το οποίο ενδιαφέρομαι βαθύτατα.

Συστάσεις Τα παρακάτω άτομα μπορούν να σας δώσουν πλήρεις και

ειλικρινείς συστάσεις για το άτομο μου.
 Δρ. Άννα Κιόρκη (Ιατρός): 922 5471
 Γιώργος Άθελος (Διευθυντής του New Day Aftercare
Program): 848-5531
 Κατερίνα Στεφανοπούλου (Δικαστική Επόπτρια): 767 9947

UCSD CCARTA 36
ΒΗΜΑ 13:
AIDS/HIV
Οδηγίες προς τους Συντονιστές:
ΒΗΜΑ 13  Τέλος – και πριν περάσουμε στη φάση του Σχεδίου
Δράσης– πρέπει να συζητήσουμε τον κατάλογο
ελέγχου για το AIDS. Είναι κι αυτό ένα από τα
Κατάλογος
Κατάλογος Ελέγχου
Ελέγχου HIV
HIV // AIDS
AIDS θέματα της πραγματικότητας που οι συμμετέχοντες
στο πρόγραμμα θα πρέπει ν’ αντιμετωπίσουν. Η
-- Θέματα
Θέματα κινδύνων
κινδύνων σχετικά
σχετικά μεμε ουσίες
ουσίες χρήση ουσιών και οι συμπεριφορές υψηλού
και
και σεξουαλικές
σεξουαλικές επαφές
επαφές κινδύνου είναι δυο πράγματα που συχνά
συνυπάρχουν.

Για τη Δραστηριότητα του Βήματος 13 δείτε την επόμενη σελίδα:

AIDS: ΑΝΗΚΩ ΣΕ ΟΜΑΔΑ ΥΨΗΛΟΥ ΚΙΝΔΥΝΟΥ;

Με την ολοκλήρωση του Βήματος 13: Φροντίστε να διανείμετε στα μέλη της ομάδας έναν
καταλόγου με σχετικές υπηρεσίες και ειδικούς υποστήριξης, με ονόματα, διευθύνσεις, ώρες
λειτουργίας, αριθμούς τηλεφώνων και τιμές. Η σύνταξη ενός τέτοιου καταλόγου μπορεί να
αποτελέσει αντικείμενο δραστηριότητας της ομάδας. Οι συμμετέχοντες θα πρέπει να γνωρίζουν
που μπορούν να απευθυνθούν για ιατρικές εξετάσεις κλπ.

UCSD CCARTA 37
 ΠΡΟΛΗΨΗ ΤΗΣ ΥΠΟΤΡΟΠΗΣ
Δραστηριότητα Βήματος 13

AIDS: ΑΝΗΚΩ ΣΕ ΟΜΑΔΑ ΥΨΗΛΟΥ ΚΙΝΔΥΝΟΥ;

ΝΑΙ ΟΧΙ
1. Έχετε μοιραστεί ποτέ με άλλους βελόνες, σύριγγες ή άλλα
σύνεργα;
2. Έχετε χρησιμοποιήσει μεταχειρισμένες βελόνες, σύριγγες ή
άλλα σύνεργα χωρίς πρώτα να τα απολυμάνετε με χλώριο ή
οινόπνευμα;
3. Έχετε στο παρελθόν ή εξακολουθείτε να εμπλέκεστε σε
σεξουαλικές δραστηριότητες υψηλού κινδύνου;
Αυτές περιλαμβάνουν σεξ χωρίς προστασία με:
 Χρήστες ναρκωτικών ουσιών ή άτομα σε διαδικασία
απεξάρτησης
 Πολλαπλούς ερωτικούς συντρόφους
 Ομοφυλόφιλους ή αμφιφυλόφιλους άνδρες
 Πόρνες ή άτομα που είχαν ερωτικές δραστηριότητες με
πόρνες
 Άτομα σε διαδικασία απεξάρτησης που είχαν
σεξουαλικές επαφές με άτομα που έκαναν ενέσιμη
χρήση;
4. Έχετε κάποιο σύμπτωμα που πιθανά να υποδηλώνει μόλυνση
από τον ΗIV;
Τα συμπτώματα αυτά περιλαμβάνουν: κόπωση,
αδικαιολόγητο πυρετό, νυχτερινές εφιδρώσεις, πρησμένους
αδένες και διάρροια. Αυτά τα συμπτώματα είναι
επανεμφανιζόμενα και δεν οφείλονται σε γρίπη.
Επανέρχονται σε τακτικά διαστήματα και διαρκούν περίπου
δυο εβδομάδες.

Εφόσον η απάντηση που δώσατε σε οποιοδήποτε από τα παραπάνω ερωτήματα είναι Ναι διατρέχετε
υψηλό κίνδυνο μόλυνσης. Ο βαθμός του κινδύνου ποικίλει, ανάλογα με τον αριθμό των ατόμων
υψηλού κινδύνου με τα οποία έχετε εμπλακεί σε τέτοιες συμπεριφορές, μολονότι οποιαδήποτε από τις
παραπάνω συμπεριφορές σας εντάσσουν σε ομάδα υψηλότερου κινδύνου μόλυνσης από τον ιό HIV.

UCSD CCARTA 38
ΒΗΜΑ 14:
Σχέδιο Δράσης

Οδηγίες προς τους Συντονιστές:

ΒΗΜΑ14
ΒΗΜΑ14
 Ολοκληρώστε τη δουλειά με την Ομάδα ΠΡΟΛΗΨΗΣ
Σχέδιο
ΣχέδιοΔράσης
ΔράσηςΔιαβίωσης
Διαβίωσηςκαι
καιΚοινωνικών
Κοινωνικών ΤΗΣ ΥΠΟΤΡΟΠΗΣ, ζητώντας από τους συμμετέχοντες
Μεθοδεύσεων
Μεθοδεύσεων να καταστρώσουν ένα Σχέδιο Δράσης για ζητήματα
1.1. Που
Πουζω;ζω; καθημερινής Διαβίωσης και Κοινωνικών Συνθηκών .
2.2. Με
Μεποιόν
ποιόνζω;
ζω;
3.3. ΤιΤιπρέπει ν’
πρέπει ν’αποφεύγω;
αποφεύγω;
4.4. Πόσα
Πόσαχρειάζεται
χρειάζεταινα
νακερδίζω
κερδίζωγια
γιατοτοενοίκιό
ενοίκιόμου;
μου;
5.5. Πόσα
Πόσαχρειάζομαι
χρειάζομαιγια
γιαδιατροφή,
διατροφή,καθαριότητα,
καθαριότητα,
αναψυχή;
αναψυχή;
6.6. Θέμα
ΘέμαΕπιδόματος
ΕπιδόματοςΔιατροφής
ΔιατροφήςΤέκνων;
Τέκνων;Αν Ανναι,
ναι,τιτι
πρέπει
πρέπεινανακάνω;
κάνω;

Για τη Δραστηριότητα του Βήματος 14, δείτε την επόμενη σελίδα:

Έντυπο Σχεδίου Δράσης

Κατά την ολοκλήρωση του Βήματος 14: Ζητήστε από κάθε μέλος να διαβάσει το Σχέδιο Δράσης του /
της στην ομάδα. Ενθαρρύνετε τους θεραπευόμενους να αναζητήσουν κάποια μορφή
μεταθεραπευτικής υποστήριξης -είτε πρόκειται για ομάδες των ΑΑ ή ομάδες συνεχιζόμενης
θεραπείας. Ευχαριστήστε τα μέλη για τη συμμετοχή τους και τονίστε για μιαν ακόμα φορά τη
σημασία που έχει η Πρόληψη της Υποτροπής. Υπενθυμίστε στους συμμετέχοντες ότι η διατήρηση της
απεξάρτησης είναι μια προσπάθεια που διαρκεί για ολόκληρη της ζωή τους.

Ομάδες
Ομάδες Πρόληψης
Πρόληψης της
της Υποτροπής
Υποτροπής
Βασικά
Βασικά Μαθήματα
Μαθήματα στο
στο Θέμα
Θέμα
‘Πώς
‘Πώς θα
θα Ξεκολήσω’
Ξεκολήσω’
11οο == Ευαισθητοποίηση
Ευαισθητοποίηση
22 == Κατάστρωση
οο Κατάστρωση Στρατηγικής
Στρατηγικής

Η
Η προσπάθεια
προσπάθεια για
για τη
τη διατήρηση
διατήρηση της
της
αποκατάστασης
αποκατάστασης διαρκεί όσο
διαρκεί όσο ζούμε!
ζούμε!

UCSD CCARTA 39
 ΠΡΟΛΗΨΗ ΤΗΣ ΥΠΟΤΡΟΠΗΣ
Δραστηριότητα Βήματος 14

Σχέδιο Δράσης για τη Διαβίωση και τις Κοινωνικές Σχέσεις

1. Που ζω;

2. Με ποιον/ποιους ζω;

3. Τι πρέπει να αποφύγω;

4. Τι εισόδημα πρέπει να μου αποδίδει η εργασία μου για να είμαι σε θέση να πληρώνω το
ενοίκιό μου;

5. Τι κόστος θα πρέπει να υπολογίσω για τη διατροφή, την καθαριότητα και τη διασκέδασή

μου;

6. Έχω να πληρώνω διατροφή για τα παιδιά μου; Αν ναι, ποιο είναι το Σχέδιο δράσης μου,
ως προς αυτό,;

UCSD CCARTA 40