INIHANDA NINA:

Alvarez, Irene Joy V.

Bunuen, Lheslie
Castro, Jessamin
Gunnacao, Jolina
Moreno, Mikaela
ASIGNATURA: Introduksyon sa Pagsasalin (BSED - Filipino 3A)
IPINASA KAY: PETSA: February 19, 2021
Gng. Corazon Matammu CAGAYAN STATE UNIVERSITY - Andrews Campus
 Mula sa aklat ni Santiago (2003) na ang sining ng Pagsasaling-
Wika, hinalaw niya sa aklat ni Savory (The Art of Translation), ang
kasaysayn ng pagsasalin sa daigdig noong dakong una upang tayo ay
magkaroon ng higit na malawak na pananaw sa larangang ito. Sa
mga aklat na sinangguni umano ni Santiago, sinabi niya na si Savory
ang tumalakay nang higit na masusi sa kasaysayan ng pagsasaling-
wika sa daigdig, bagamat ang kanyang talakay ay umabot lamang
hanggang noong mahigit kalahatian ng kasalukuyang siglo o
dantaon. Ang mga impormasyong hinggil sa pagsasalin sa huling hati
ng kasalukuyang dantaon ay aming nahalaw mula sa iba't ibang
pinagtipon-tipong mga reperensya.
240 BC
§ Aliping Griyego sa Europa na kinilalang unang tagasaling wika.
§ Isinalin niya nang anyong patula sa wikang Latin ang Odyssey ni
Homer na nakasulat sa wikang Griyego.
§ Ama ng “Roman Drama” at mga literaturang Latin sa kabuuan.
§ Kauna-unahang nagsulat ng panitik sa Latin.
§ Ang unang pagsasalin niya ay sinundan ng iba pang mga pagsasalin.

§ Gumawa sila ng mga pagsasalin sa Latin ng mga

dulang Griyego katulad ng mga katha ni Euripides.

§ Kinilalang pinakamagaling sa wikang Latin at nakilala rin

bilang isang mahusay na tagasaling-wika.
200-900 AD
§ Isang pangkat ng mga iskolar mula sa Syria ang nakaabot sa
Baghdad. Sila ang nagpasimula ng pagsasalin sa Arabic ng mga
akda ng mga kilalang iskolar katulad nina Plato, Aristotle, Galen,
Hippocrates at iba pa.
§ Sumikat bilang isang akademya ng pagsasaling-wika at
pinagmulan ng pagpapaunlad ng kaalaman sa kanilang bansa

1100
§ Panahong nawalan ng sigla ang tagasaling mga iskolar sa
Baghdad sapagkat nabaling sila sa iba pang bagay na pang-
intelektwal, tulad ng pagsusulat ng mga artikulong pampilosopiya.
§ Napalitan ng Toledo ang Baghdad bilang sentro ng karunungan
sa larangan ng pagsasaling-wika. Nagsalin ang mga iskolar ng
Toledo gamit ang Latin.
 § Nagsalin sa Latin ng mga isinulat ni Euclid na noon ay
isinalin na sa Arabic.

§ Nagsalin sa Latin ng Koran.

1200
Pinakatuktok ng Pagsasaling-wika (Savory). Nakaabot na rin sa Toledo
ang mga orihinal na teksto ng mga literaturang nasusulat sa wikang
Griyego. Lumabas ang dakilang salin ng Liber Gestorum, Barlaam at
Josaphat. Nagsimula na rin dito ang pagsasalin ng Bibliya.
1300

§ Mula wikang Aramaic ng Ebreo, isinalin niya sa wikang Griyego

ang Bibliya na ipinakilala sa tawag na “Septuagint”

§ Bumuo ng grupo para isalin ang Bibliya sa Ingles sa kauna-

unahang pagkakataon.

§ Lumabas ang unang edisyon ng Bibliyang isinalin ni Wycliffe.

 § Lumabas ang pangalawang edisyon ng Bibliyang
isinalin ni Wycliffe.

1400

§ Tagapagsaling nakilala sa Inglatera.

§ Isinalin niya ng Chronicles ni Froissart sa wikang Aleman.
§ Karamihan sa kanyang salin ay hango sa wikang Kastila.
§ Nakatala ang kaniyang pangalan sa kasaysayan ng Alemanya dahil
sa husay nito sa pagsasalin

§ Kinilala dahil sa kaniyang pinakamaayos at pinakamabuting salin

ng Bibliya.
§ Dito nagsimulang makilala ang bansang Germany sa larangan ng
panitikan.
1500

§ Nagsagawa ng pagsasalin ng Bibliya sa wikang Ingles buhat sa

wikang Griyego na salin naman ni Erasmus.
§ Naging kakaiba ang kaniyang salin dahil sa paggamit niya ng mga
masalimuot na talababa o notasyon

§ Siya ang nagsalin sa unang inilimbag na kumpletong Bibliya

sa Ingles.

§ Ipinagpatuloy niya ang nasimulang pagsasalin ni Tyndale.

§ Isang obispo sa Auxerre at kinilalang Prinsipe ng
Pagsasaling-wika sa Europa.
§ Isinalin niya sa wikang Aleman ang “Lives of Famous
Greeks and Romans” ni Plutarch

§ Lumitaw ang Geneva Bible.

§ Ito ay ginawa nila upang makatulong
sa pagpapalaganap ng protestanismo,
ang nasaing bibliya ay tinawag ding
Breeches Bible
§ Ang salin ni Jacques Amyot sa Aleman ang
pinagkunan ng kaniyang mga salin sa Ingles.
Siya ang naging pinakadakila sa pagsasalin sa
Inglatera

§ Itinuring ang panahong ito na

pinakatuktok ng pagsasaling wika sa
Inglatera.

§ Nailathala ang kaniyang mga salin

sa Inglatera ng mga isinulat ni
Homer.
1600

§ Sa lupong binuo ni Harinmg James sa pagsasalin ng Bibliya

(Ingles-Inglatera), naging panuntunan na ang pagsasalin ay
maging tapat sa orihinal na diwa at kahulugan ng Banal na
Kasulatan, dito nga nakilala ang “Authorized Version”.

§ Lumabas ang mga salin niya ng Essays ni Montaigne na

kasinghusay ng Plutarch ni North.

§ Isinalin niya ang Don Quixote.

1700

§ Nagsalin ng Thucydides at Homer subalit hindi gaanong

nagustuhan ng mambabasa.

§ Nagsalin ng Juvenal at Virgil subalit hindi rin gaanong

nagustuhan ng mga mambabasa.
§ Siya ang kauna-unahang kumilala na ang pagsasaling-wika ay
isang sining.
§ Dahil sa paniniwala niyang ito ay sining, pinag-uukulan niya
ng maingat na paglilimi ang gawaing pagsasalin kaya’t
naibilang rin siyang isang mahusay na tagapagsalin..
§ Lumabas ang salin niya ng Illiad.

§ Lumabas ang salin niya ng Odyssey.

§ Kasama si William Cowper, ay isinalin nila sa Ingles ang
Homer sa paraang patula.

§ Lumabas ang kaniyang salin ng Odyssey ni Homer.

§ Nagsalin sa Aleman ng mga gawa ni Shakespeare.

 § Nalathala ang pamumukod ng kaniyang aklat
na may pamagat na Essay on the Principles of
Tr a n s l a t i o n n a n a g b i g a y n g t a t l o n g
panuntunan sa pagsasalin. Ang mga ito ay
ang mga sumusunod;
a. Ang isang salin ay kailangang katulad
na katulad ng orihinal sa diwa;
b. Ang istilo at paraan ng pagsulat ay
kailangang katulad ng sa orihinal;
c. Ang isang salin ay kailangang
magtagklay ng “luwag at dulas”, ng
pananalitang tulad ng sa orihinal upang
hangga’t maaari ay magparang orihinal.

1800
§ Nagwikang ang tagasaling-wika ay kailangang maging literal
hangga't maaari maliban kung ang pagiging literal ay lalabag sa
kalikasan ng wikang pinagsasalinan.

§ Nakilala dahil sa pagsasalin ng Wilheim Meister ni Goithex.

§ Naniniwalang alin mang salin ng akdang klasika ay dapat

maging natural ang daloy ng mga salita, madaling basahin
at unawain.
§ Naniniwalang higit na mahalaga ang istilo ng awtor
kung ang isang mambabasa ay bumabasa ng isang
salin.

§ Tagapagsaling Persyano na nangibabaw dahil sa

kaniyang salin ng Rubayait.
§ Ang salin din niyng ito ang tinawag ni Savory na
pinakadakilang salin.
§ Dito nagsimulang mauso ang isang uri ng saknong
sa tula na may apat na pentamento na ang
ikatlong linya ay hindi magkatugma.
§ Sinikap niyang mapanatili ang likas na
kagandahang estetiko ng Rubayait na kaniya
ring isunalin.
§ Siya ay higit na nakilala bilang makata ng una
at pinakabantog na salinwikang nasa wikang
Ingles.

§ SIya ay may likhang On Translating

Homer na kung saan tinalakay niya sa
isang simulain na ang salin ay
kailangang magtaglay ng bisang
katulad ng sa orihinal.
§ Ang pagsasaling literal ay hindi
kasinghalaga ng pagpapanatili ng
bisang pang-estetiko ng orihinal na
salin.
§ Isa sa mga nagsalin ng Homer.
§ Ayon sa kaniya ang isang salin ay
kailangang maging matapat sa orihinal,
na kailangang madama ng bumabasa na
ang kaniyang binabasa ay isang salin at
hindi orihinal.

§ Nagmungkahi siya na rebisahin muli

ang Authorized Version (King James),
dahil sa paglakad ng panahon ay
tumanggap din ng mga puna ang
nasabing salin.
§ Nailimbag ang narebisang salin.

§ Ayon sa kanya, ang alin mang

salin ay hindi makapapantay sa
orihinal sapagkat ang wikang
Griyego ay isang wikang
maugnayin, mabisa, tiyak at
waring may aliw-iw na
nakaiigayong pakinggan.
1900

§ Napangkat sa dalawa ang mga tagapagsaling-wika sa Ingles ng Panitikang

Griyego;
a. Hellenizers/Makaluma - layuning maging matapat at panatilihin
ang orihinal na diwa at katamgian ng kag isinasalin.
b. Modernizers/Makabago - layuning makalikha ng salin sa kanilang
wika, mga saling nahubadan na ng mga katangian at idyoma ng
wikang isinalin at binihisan na ng mga katangian at idyoma ng
wikang pinagsalinan.

§ Simula ng mga pag-aaral at pagkokonsidera ng posibilidad na makapagsalin

gamit ang mekaniko. (Machine Translation/MTn).
§ Ayon sa kaniyang pagsasalin ng Aeneid ni Virgil
(pinakapopular sa panulaang Latin) sa wikang Ingles, upang
mahuli ng tagapagsalin ang tono at damdamin,
kinakailangang magkaroon ng ispiritwal na pagkakaugnayan
ang awtor at ang tagapagsalin.

§ Nagsimula ang mga pag-aaral/pananaliksik/eksperimento

hinggil sa paglikha ng makinang pansalin (Machine
Translation/MTn).

§ Nagkaroon ng eksperimento sa awtomatikong pagsasalin

ng 6pangungusap na Rusya - kauna-unahang proyekto ng
awtomatikong pagsasalin.
§ Rebisyon ng Authorized Version (King James).
§ Maituturing na pinakahuling salin ng Bibliya
§ Inilimbag ito ng Oxforf University.

§ Sumigla ang pananaliksik ng bansang Amerika

ukol sa Machine Translation.

§ Nalikha ang METEO System ng Canada - isang

makinang pansalin ng mga teknikal na salitang
pangkalagayan ng panahon mula wikang
Ingles tungong wikang Pranses.
§ Nakapagsasalin ito ng 80,000 salita bawat
araw o 30 milyon salita bawat taon.
 § Dumami ang iba't ibang makinang
pansalin sa mga teknikal na sulatin.
§ Nagkaroon ng kumperensya sa
pagsasaling-wika sa Regional Language
Center (RELC), Singapore at tinalakay ang
posibilidad na ang “transformational
generative grammar” ni Chomsky at iba
pang modelong panggramatika ay
makatutulong nang malaki sa pagbuo ng
makinang mapapanaligang salin (para sa
mga di-teknikal na sulatin)

2000 hanggang sa Kasalukuyan

§ Ang mundo ng pagsasaling-wika ay halos umiikot na lamang sa pagsasalin sa Ingles
ng mga literatura ng Griyego at Latin

§ Patuloy nang ginagamit ang mga makinang pansalin (MTn) subalit limitado ang
mga ito sa mga teknikal na sulatin.

§ Ilan sa mga dahilan kung bakit hindi makabuo ng Machine Translator para sa mga
di-teknikal na paksa ay;
a. Hindi pa maabot ng isip ng mga kasalukuyang eksperto at sayantis kung
paano mabisang maisasalin ang mga idyoma.
b. Pagkakaiba ng mga istraktura o pagkakasunod-sunod ng mga salita ng wika.
c. Maraming kahulugan ang maaaring ikarga sa isang salita.
d. Napakaraming oras naman ang magugugol sa pre-editing at post-editing ng
tekstong isusubo rito.
e. Wala pang computerized bilingual dictionary.
§ Ilang mga problema sa paglikha ng Machine Translator;
a. Ang isip ng tao ang pinakakumplikadong computer machine.
b. Kulang pa sa mga nalalamang teorya ang mga linggwista tungkol sa
paglalarawan at paghahambing ng mga wika upang magamit sa pagbuo ng
MTn o Machine Translation.