Professional Documents
Culture Documents
(TECH VOC)
(Q2)
Pahina
Modyul 9: Flyers at Leaflets
Panimula 81
Bunga sa Pagkatuto (Learning Outcomes) 81
Aralin 1. Pagsulat ng Materyal Pampromosyon 82
Aralin 2. Flyers 83
Aralin 3. Leaflets 85
Pagsasanay 86
Paglalagom 90
Sanggunian 90
Panimula 104
Bunga sa Pagkatuto (Learning Outcomes) 104
Aralin 1. Ulat ng Progreso 105
Aralin 2. Mga Pangunahing Bahagi ng Ulat Progreso 106
Aralin 3. Ulat Panlaboratoryo 114
Aralin 4. Mga Komponent ng Ulat Panlaboratoryo 114
Pagsasanay 119
Paglalagom 121
Sanggunian 121
Modyul 12: Naratibong Ulat
Panimula 121
Bunga sa Pagkatuto (Learning Outcomes) 121
Aralin 1. Ang Naratibong Ulat 121
Aralin 2. Kahalagahan at Bentahe ng Pagsulat ng
Naratibong Ulat sa Komunikasyong Teknikal 124
Aralin 3. Paraan ng Pagsulat ng Naratibong Ulat 125
Pagsasanay 126
Paglalagom 128
Sanggunian 128
Panimula 130
Bunga sa Pagkatuto (Learning Outcomes) 130
Aralin 1. Pagsulat ng Proposal 130
Aralin 2. Mga Bahagi ng Proposal 133
Pagsasanay 137
Paglalagom 139
Sanggunian 139
Panimula
Ayon kina Francisco, Gonzales, at Batnag (2017), ang promosyon o promo ay isang
espesyal na serbisyo na ginagawa sa larangan ng negosyo. Sa pamamagitan nito
nakapagbibigay ang kompanya ng mas mababang halaga ng kanilang mga produkto o
serbisyo sa itinitakdang panahon. Ginagawa ang promo upang makaakit ng mga potensiyal
na kostumer. Karaniwang takaw-tawad ang mga mamimili. Mas mababa ang presyo, mas
dinudumog ito ng mga tao. Ito ang dahilan kung bakit ang mga kompanyang nag-aalok ng
produkto o serbisyo ay nagsasagawa ng mga promo. Sa promo, bukod sa mababang presyo,
nag-aalok din ng produkto o serbisyo na higit na kaysa sa makukuha ng mga mamimili sa
karaniwang araw.
82
isang family fast-food chain na kilalalng pambata at pampamilya, nararapat lang na
angkop sa nabanggit na grupo ng mamimili ang uri ng promosyon.
2. Paghandaang mabuti ang mga material na gagamitin. Magsagawa ng testing sa
partikular na mga material hanggang maging matagumpay sa material na
pinakatanggap ng mga konsyumer at pinakamalapit ang representasyon sa
kompanya.
3. Kinakailangang bumuo ng tema na angkop sa layunin ng promosyong isinasagawa.
Ang tema ang magsisislbing inspirasyon sa pagbuo ng mga ilalapat na salita at
disenyo sa material na promosyon.
4. Isipin kung paano makakaapekto sa buhay ng mga mamimili ang produkto o
serbisyong inaalok. Isaalang-alang ang kanilang mga nais at ang kanilang mga
pangangailangan.
5. Huwag maglagay ng hindi makatotohanang pahayag sa mga pasulat na patalastas.
Nilalayuan ng kostumer ang mga nag-aalok ng serbisyo nang may eksharasyon at
hindi beripikadong nilalaman. Ilarawan lamang kung ano ang kayang gawin ng
produkto.
6. Sumangguni sa mga empleyado at iba pang propesyonal kaugnay sa gagawing
material pampromosyon. Makakatulong ang pagiging bukas sa konstruktibong
kritisismo upang mapaunlad ang paglikha ng mabisang promosyonal na material.
83
para sa mga maliliit o nagsisimulang negosyo sapagkat nakatutulong ito na mapansin ng mga
tao na kanilang produkto o serbisyo (Francisco et al., 2017).
Karaniwang isang maliit na papel lamang ito na may lamang larawan at maikling teksto,
bagaman may mga disenyong maaring isagawa, depende sa nagpapakalat ng impormasyon
(Francisco et al., 2017).
Pagbuo ng Flyer
Inilihad nina Francisco et al. (2017), na maraming aplikasyon ang maaring magturo o
makatulong kaugnay sa paggawa ng isang flyer. Kailangan ng mabisang layout o
pagdidisenyo sa flyer sapagkat nagtataglay ito ng mahahalagang impormasyong nais
ipakalat.
1. Sumulat ng pamagat. Kailangang simple at malaki ang pamagat. Hindi dapat ito
hihigit sa limang salita. Kasya dapat sa isang linya sa pahina, at nakagitna. Dapat
mas malaki kaysa sa buong teksto ang lettering ng pamagat upang makita ito ng mga
tao mula sa malayo. Gumagamit ng malalaking titik (all caps) at sans serif font tulad
ng Arial. May serif ang mga pormal na font tulad ng Times New Roman at Book
Antiqua. Mas simple naman ang sans serif fonts. Maaring lagyan ng kulay ang
pamagat.
2. Gawing simple ang mensahe. Dapat ay hindi na kailangang basahin ng mambabasa
ang kabuuan ng flyer. Dapat maunawaan na agad ito ng titingin o babasa.
3. Magdagdag ng larawan o grapikong presentasyon. Mas natatandaan ng mga tao ang
mensahe sa tulong ng mga kasamang imahen. Iwasan ang sobrang daming larawan
upang hindi magmukhang siksik at magulo ang flyer.
4. Maglagay ng deskripsiyon sa ibaba ng larawan. Nararapat na maikli lamang ito,
ngunit detalyado na. Maari itong dalawa hanggang tatlong linya. Gumamit ng
84
malalaking titik para sa mga susing salita. Gumagamit ng mapanghikayat na mga
salita.
5. Huwag kalimutang ilagay ang numerong dapat tawagan ng mga taong nais tumugon
o interesado sa nilalamanng flyer.
6. Pagsasapubliko ng impormasyon ang pinakamahalagang bahagi sa pagbuo ng flyer.
Mamigay ng kopya nito sa mga pampubliko o matataong lugar.
Ang leaflets, tulad ng flyers, ay uri rin ng promosyonal na material. Gayunman higit na
malaki at mas komprehensibo ang nilalaman ng leaflets kaysa sa flyers. May iba’t ibang
dahilan sa pagpapalaganap ng leaflets na tinatawag ding brochures o pamplets. Karaniwang
ginagawa ito ng mga nagsisimula ng isang negosyo o kaya ay para sa isang kampanyang
pangkamalayan para sa isang adbokasiya o pangyayari (Francisco et al., 2017).
Karaniwan itong isang buong papel na itinupi sa dalawa o higit pang bahagi, na may
iba’t ibang disensyo at teksto ayon sa partikular na layunin.
85
3. Kompara sa flyers mas malaki ang espasyong inilalaan sa leaflets at maaring
magdagdag ng impormasyon tungkol sa produkto o serbisyo. Gayunman, hindi pa rin
kinakailangang dito ang mahaba at detalyadong paliwanag. Maglagay ng web link na
maaring puntahan ng mga interesadong mambabasa kung may karagdagang tanong.
4. Maaring gumamit ng MS Word, na popular sapagkat karaniwan na itong ginagamit sa
halos lahat ng kompyuter. Madali ring gumawa ng mga kolum sa MS Word; ang mga
kolum na ito ay magagamit na leaflet. Bukod sa MS Word, maari ding gamitin ang MS
Publisher na mayroon nang nakahandang templates ng mga disenyo na maaring
pagpilian.
5. Magsama ng mga larawan para maiwasan ang pagkakaroon ng bulto ng teksto na
hindi naman babasahin ng mga tao.
6. Tingnan kung may pagkakamali sa baybay at sa gramatika. Ang anumang
pagkakamali ay nakakasira sa magdandang naisagawa.
7. Maglimbag ng mga sampol bago ipamahagi ang mga kopya.
Pagsasanay
Panuto: Isulat sa patlang ang angkop na salita. Tingnan sa kahon sa ibaba ang mga
pagpipilian.
mga nais at ang mga 7.__________ ng mamimili. May dalawang pangunahing uri ng
86
ng 9.__________ tungkol sa isang personal na gawain o sa isang negosyo. Karaniwang
isang maliit na papel lamang ito na may kasamang 10. __________ at maikling teksto.
Kailangang simple at malaki ang 11.__________, gawing simple ang 12. __________. Higit
na may paniniwala o 14.__________. Kailangang ingatan ang pagsulat ng teksto at ang 15.
88
Gawain Dalawa (2)
89
Paglalagom
Ang Flyers at Leaflets ay mga materyal na maaring gamitin sa iba’t ibang paraan lalo
na sa pagbibigay ng impormasyon partikular sa isang bagay o gawain.
Mas gamitin ang flyers at leaflets bilang promosyon na materyal, kadalasan ito ay
nagsisilbing estratehiya sa pagpapalaganap ng produkto o serbisyo ng isang
kompanya o negosyo
Ang flyers ay karaniwang isang maliit na piraso ng papel na may lamang larawan at
maikling teksto na nagtataglay ng mahalagang impormasyong nais ipakalat.
Ang leaflets ay isang uri din ng promosyonal na materyal ngunit ito ay higit na malaki
at mas naglalaman ng komprehensibong impormasyon kaysa sa flyers.
Ang leaflets ay karaniwan itong isang buong papel na itinutupi sa dalawa o higit pang
bahagi na may iba’t ibang disenyo at tekso ayun sa isang layunin.
Sa paggawa ng flyers at leaflets ay may mga aplikasyon na ginagamit rito sa
kasalukuyan; nariyan ang paggamit ng Microsoft Word, Publisher o Adobe Photoshop .
Sanggunian
90
MODYUL 10
Paalala, Babala, at Anunsiyo
Panimula
Bunga sa Pagkatuto
Ayon kina Francisco et al. (2017), sinusulat ang anunsiyo upang makapagbigay at
makapagbahagi ng impormasyon. Sa pagsusulat ng anunsiyo, ipinapaalam ng isang tao ang
isang balita para sa mga kasama sa negosyo o sa mga katrabaho, gayundin sa mga
tagatangkilik ng negosyo o sa mga partikular na tao o sector na maapektuhan ng anunsiyong
kaugnay sa trabaho. Layunin ng anunsiyo na makapagbigay ng komunikasyon tungkol sa
mahahalagang detalye sa mga taong kailangang makaalam sa mga ito.
Isang karaniwang katangian ng mga anunsiyo ang pagiging malinaw at maikli. Ito ay
sapagkat ayaw ng mga tao ng mahahabang diskusyon. Ang nais ng mga tagatanggap nito ay
impormasyong tuwiran at kaugnay sa sitwasyon (Francisco et al., 2017).
Sa sulating teknikal, karaniwang itong nasa anyong liham o memorandum lalo na kung
ito ay ipinapadala sa mga empleyado sa loob ng isang kompanya o organisasyon o kaya ay
isang patalastas na ipinapaskil. (Francisco et al. 2017).
92
Ilista ang mga ito ayon sa pinakamahalaga o kaugnayan sa sitwasyon. Kung ito ay
isang pangyayari, unang banggitin ang oras at lokasyon. Isama ang mga karagdagang
detalye sa huling talata, ngunit dapat sabihin muna ang lahat ng kailangang malaman
ng mga babasa nito.
4. Kilalanin ang natamo ng ibang tao sa anunsiyo. Bigyan sila ng motibasyon upang mag-
asam ng katulad na mga tunguhin at tagumpay
93
Aralin 2. Ang Paalala at Babala
Inilalagay ang mga paalala at babala bago ang mga instruksiyon kung saan sila kaugnay
upang maiwasan ang pagkasira o panganib ng mga gagamit o magbabasa ng instruksisyon
(Francisco et al. 2017).
A. Paggawa ng ___________
________________________
________________________:
1. ________________________________________________________
2. ________________________________________________________
3. ________________________________________________________
4. ________________________________________________________
5. ________________________________________________________
94
B. Paano __________________________________________________
Intorduksyon:
________________________________________________________
________________________________________________________
Mga Materyal na Kakailanganin:
________________________ ________________________
________________________ ________________________
Pamamaraan:
1. ______________________________________________________
2. ______________________ Tingan ang Pigura 1.
3. _______________________________________________________
4. BABALA: _______________________________________________
5. _______________________________________________________
C. Pagbuo ng _________________________________________________
__________________________________________________________
__________________________________________________________
Depinisyon ng Termino:
___________________ ___________________
___________________ ___________________
Paalala: ______________________________________________
1. ________________________________________________________
2. ________________________________________________________
_______________________________________________
_______________________________________________
3. ________________________________________________________
BABALA: __________________________________________________
4. ________________________________________________________
5. ________________________________________________________
95
Aralin 3. Ang Babala
Ayon kina Francisco et al. (2017), ang babala (warning) ay isang insturksiyon na
inilalagay upang makaiwas na masaktan ang tagapagsagawa (operator) at/o maiiwasan ang
pagkasira ng equipment o kagamitan sa normal na operasyon. Nagbibigay ng espesyal na
atensyon ang babala sa anumang maaring makasakit o makapahamak sa mambabasa. Sa
teknikal na sulatin, ang babala ay nagpapaliwanag ng mga panganib na maaring magresulta
sa kamatayan o panganib, sakit, o pagkabalda. Pautos at awtoritatibo ang tono upang
magbigay ng pakiramdam ng pagiging alisto o takot sa magbabasa.
BABALA: Hugutin ang saksak ng kompyuter bago tanggalin ang lalagyang panlabas
kung hindi, maaring makuryente.
PAUNAWA: Huwag muna hugutin ang saksakan kung hindi pa napapatay ang
monitor. Maaring masira ang monitor. Patayin muna ang monitor bago hugutin ang
saksak.
96
Pigura 10.3. Halimbawa ng Paunawa
Mula sa: pinoyfunnypictures.blogspot.com (2010)
Maaring maglagay ng raised hand icon bago ang paalala upang madali itong
mapansin ng mambabasa.
Halimbawa:
Paalala: Mapapadali nito ang pagdidikit ng turnilyo kapag itinaas na ang beam.
97
5. Ilista ang mga kondisyong kailangan bago magsimula ng isang Gawain o
pamamaraan.
6. Maglagay ng headings o grapikong presentasyon kasama ng babala at paalala.
Pagsasanay
_________ 2. Ihiwalay ang puting damit sa de-kolor upang hindi huwama ang kulay ng
damit na de-kolor.
_________ 3. Huwag punuin ang dryer. Para sa mabisang pag-dry, dapat ay may espasyo
sa pagitan ng mga damit. Maaring masira ang dryer kapag ang punong-punong ito.
_________ 4. Lagyang ng mga turnilyo ang mga pader para sa make-shift house. Tiyaking
matibay ang pagkakadikit at kung hindi, maari ito bumagsak at magbunga ng aksidente.
_________ 5. Bago sumakay ng bisikleta, alamin muna kung saan ang bike lanes sa mga
daraanang lugar.
B. Isulat ang Tama kung wasto ang pahayag at isulat ang Mali sa pahayag kung di-wasto.
98
__________ 5. Attention icon ang nararapat na grapikong larawan na makikita sa tabi ng
isang paalala.
Pamantayan sa Paggagrado:
Pamantayan Puntos Iskor
99
Gawain Isa (1).
100
Gawain Dalawa (2)
101
Paglalagom
Sanggunian
102
Francisco, Gonzales, at Batnag (2017). Filipino sa Piling Larangan (Tech-Voc). Rex
Book Store Inc.
Melich, S., at Smith-Worthington, D. (1997). Technical Writing for Success: A School-
to-Work Approach. Ohio: South-western Educational Publishing.
Navotas City. (2018).Status. Twitter.com
https://twitter.com/navotas_city/status/1052844694193893376?lang=bg
103
MODYUL 11
Ulat ng Progreso at Ulat Panlaboratoryo
Panimula
Sa araling ito, nakatuon ang pagtalakay sa dalawang uri ng report: una, sa ulat ng
progreso na sumasagot sa tanong na “Ano ang estado natin o ng ating trabaho?” at
pangawala, sa ulat panlaboratoryo na sumasagot naman sa tanong na, “paano natin ginawa
ang trabaho?”
105
Sa ulat ng progreso kailangang ipaalam sa superbisor ang tatlong (3) bagay
(Francisco et al., 2017):
Ang problemang sinosolusyonan
Ang solusyon na ipinatutupad, at
kung gaano kahusay na ang nagagawa.
Ulo ng Memorandum
Minsan ipinapaloob ang ulat progreso sa memorandum
Petsa:
Para sa/kay:
Mula sa/kay:
Paksa
Ulo ng Liham
Ang ulat progreso ay ginagawa rin sa anyong liham. Nagtataglay ito ng; a) pamuhatan;
b) petsa; c) patunguhan; d) bating pambungad; at e) panimulang pangungusap ng liham ,
bago isunod ang introduksiyon (Francisco et al., 2017).
G. Lamberto Sikatuna
Uptown Ads, Inc.
1443 Dinaluyong Street
Yolanda, Metro Manila 26111
106
I. Introduksiyon (Kaligiran)
Sa loob ng 1-2 pangungusap , ipakilala ang proyekto at ang ulat, at ibuod ang estado
ng proyekto. Kadalasang nilalagyan ito ng pamagat na “Introduksiyon” o “Buod.” Banggitin
ang dahilan sa pagsusulat ng ulat (Francisco et al., 2017).
Mga Layunin
Sa patalatang paraan, ilahad at ipaliwanag ang sumusunod:
1. Bakit mo ginagawa ang proyektong ito? (Rasyunal)
2. Ano ang mga suliranin na naging motibasyon mo sa paggawa ng proyekto?
3. Ano ang inaasahan mong matatamo o maisasagawa?
4. Sino ang nagpasimula ng gawain?
Saklaw
Ilarawan ang mga kabilang sa tatalakayin sa ulat at ang hindi.
Mahahalagang Tao
Sino ang mga mahahalagang tao o personnel na kasama sa pagbuo ng
proyektong ito? Banggitin ang work team, departamento, o grupong kasali sa gawaing
pinaplano, at ang mga kontak na kailangan upang maisagawa ang proyekto.
Mga Suliranin
Ibuod ang mga problemang hinarap at ipaliwanag kung paano ginawan ito ng
solusyon. Banggitin ang mga pagbabago bunga ng bagong iskedyul, pokus, dagdag
na panahon sa pananaliksik. Gumamit din ng bulleted list.
107
Mga Susunod o Natirang Gawain
Dito binabalangkas ang mga gawain dapat tapusin.
Gumawa ng timetable.
Magbanggit ng estratehiya sa pagtapos ng gawain.
Ilarawan ang mga panganib at dulog o approach.
Ibalangkas ang natitirang gawain para sa proyekto, kabilang ang petsa ng
pagtapos ng gawain at pagtataya sa oras na kailangan.
Konklusyon
108
Progreso sa Pagsasagawa ng Isang Proyekto.
I. Introduksyon
A. Inuulat ko ang tungkol sa isinisagawang proyekto.
B. Saklaw ng ulat na ito ang nagawa kong trabaho sa nakaraang dalawang linggo.
C. Nakatuon ako sa pamimigay ng cash incentives para sa mga empleyado.
II. Natapos na Gawain
A. Natuklasan ko ang problema sa bangkong kasalukuyang humawahawak ng sahod
ng mga empleyado.
B. Natuklasan ko ang pagkahuli o delay sa pagtanggap ng cash incentives.
III. Mga Susunod na Gawain
A. Sa susunod na dalawang linggo, personal kong pupuntahan ang ABC Bank upang
makipag-usap sa tagapamahala.
incentives.
IV. Kongklusyon
Santos
B. Mayroon akong dalawang rekomendasyon:
1. Pagpapadala ng normal na liham ng pagrereklamo sa tagamahala ng ABC
Bank
109
Petsa: Abril 25, 2015
INTRODUKSYON
Bilang tugon sa inyong hinihingi noong Enero 8, 2015 ang sumusunod ay ang aming unang
traysemestral na ulat tungkol sa Konstruksiyon ng Proyekto Bonifacio (Lokal na Paliparan)
110
1. Pagtatayo ng airport – kabilang ang mga terminal, runway, daanan, toreng pang-
DISKUSYON
Pahina 2
Jessie Madlansakay
Abril 25,2015
3. Pagpapadala Gamit ang Barko. Naipadala sa tamang oras ang mga kongkreto, aspalto, at
mga bakal sa unang bahagi ng taon. Tatlumpung araw na mas maaga sa iskedyul ang
dumating na probisyon ng mga bahaging kailangan. Dumating ang mga materyales noong
Marso 1, 2015.
111
Mga Susunod o Natitirang Gawain
Upang makompleto ang aming proyekto, kailangan naming maisagawa ang sumusunod:
Pahina 3
Jessie Mandlansakay
112
Progreso ng Trabaho ng Construction Team
Pahina 4
Jessie Madlansakay
Mga Suliranin
Ang ilang bahagi ng lupa na pagtatayuan ng lawa ay may matitigas na bato, at ito ay
nagbubunga ng pagbagal ng trabaho. Sinabi rin ng DENR na kailangang mailipat ang mga ito sa
santuwaryo. Ang mga ginagawang mga hakbang sa paglilipat sa mga ibon at sa pagtatanggal ng
mga bato ay nakakadagdag sa oras ng pagtatrabaho, maapektuhan din nito ang ating badyet.
KONKLUSYON/REKOMENDASYON
113
Aralin 3. Ulat Panlaboratoryo
Ang isang ulat panlaboratoryo ay karaniwang may ganitong estruktura (Francisco et al.,
2017):
I. Pamagat – maikli ngunit impormatibo ang pamagat ng ulat panlaborotaryo. Sinasagot
nito ang tanong na “tungkol saan?” ang isinigawang gawain sa laboratoryo.
Halimbawa: Epekto ng Non-Steriodal Anti-inflammatory Drugs na uri ng mga Gamot
sa Digestive System ng Kabataan Edad 15-17.
114
II. Abstrak – binubuo ng 50-200 salita na ibinubuod ang layunin, metodo at mga
pangunahing resulta ng eksperimento.
III. Ulo ng Memorandum o Liham – Inilalagay ito bilang panimula ng ulat. Kapag nasa
loob ng organinsayon o kompanya, gamitin ang Ulo ng Memorandum at kung nasa
labas naman, gamitin ang Ulo ng Liham.
Petsa:
Para sa/kay:
Mula sa/kay
Paksa:
Abril 5, 2015
G. Andres Jacinto
Blackledge Coal Company
4532 Sta. Anan
Manila, Philippines
115
2. Research Test at Ebalwasyon – ilagay rito ang mga naunang pag-aaral na may
kaugnayan sa pananaliksik na ito.
3. Apparatus – ilarawan ang mga kagamitang kailangang gamitin sa pananaliksik
na ito.
Abril 5, 2015
G. Andres Jacinto
Blackledge Coal Company
4532 Sta. Anan
Manila, Philippines
116
ULAT PANLABORATORYO
FOSSIL SAMPLES CAMARIN
TABING ILOG, STA. ELENA, CAMARIN NORTE
INTRODUKSIYON
Noong nakaraang linggo nagpadala kayo sa amin ng mga sample mula sa Tabing Ilog, Sta.
Elena. Mula sa pagsusuri ng mga sample sa aming laboratoryo, naniniwala kaming nagpapakita ang
mga ito ng presensiya ng batong nagtataglay ng karbon. Tulad ng inyong hinihigi, ang ulat na ito ay
magbibigay ng buod ng mga materyal at pamamaraang aming ginagamit sa proyektong ito, kasama
na ang anumang suliraninng hinarap namin.
Ang aming metodolohiya sa uri ng gawaing ito ay tukuyin ang maliit na fossils na taglay ng samples,
magbibigay ng taya sa edad ng bato, at bumuo ng mga pagpapalagay kung ang mga nakapaligid
na bato ay maaring nagtataglay ng karbon.
MATERYAL
Ang aming pagsusuri sa laboratoryo ay nakasalalay sa isang piraso ng espesyal na
kagamitan na tinatawag na Honeton Microscope. Bukod sa Honeton, gumagamit din kami ng
simpleng manwal na mikroskopyo na may 400-power at mga karaniwang instrumento sa geology
lab tulad ng filtering screens at burners.
PAMAMARAAN
Una muna naming sinubukan ang pagtukoy sa eksaktong uri ng fossils na taglay ng mga
bato. Ang espesipikong mga hakbang na isinagawa sa laboratoryo ay ang sumusunod:
1. Gumamit kami ng 400-power na mikroskopyo upang matukoy ang uri ng fossils na naroroon.
Batay sa inspeksiyon na aming isinagawa, ang kongklusyon namin ay may dalawang
pangunahing uri ng microfossils: ang nannoplankton at foraminifera.
G. Andres Jacinto
Abril 5, 2015
Pahina 2
2. Nag-extract kami ng microfossils mula sa mga sample na inyong ibinigay. Gumamit kami ng
dalawang magkaibang teknik:
A. Pag-ekstrak sa Nannoplankton
Pumili ng maliit na piraso ng sample na sinliit ng butil ng pebble.
Dinurog ng husto sa ilalim ng tubig.
117
Gumamit ng dropper upang matanggal ang ilang materyal na lumulutang
sa ibabaw ng tubig (taglay nito ang nannoplankton).
Tinuyo ang kombinasyon ng nannoplankton at tubig.
Inilagay ang nannoplankton sa isang slide.
B. Pag-ekstrak sa Foraminifera
Pinakuluan ang maliit na bahagi ng sample
Gumamit ng microscreen upang tanggalin ang clay at iba pang materyal
na hindi kailangan.
Pinatuyo ang natitirang materyal (Foraminifera).
Inilagay ang Foraminifera
KONGKLUSYON
Sa pagsusuri sa mga fossils na nilalaman ng mga sample, nagmula ang mga ito sa
matatandang bato na maaring nagtataglay ng karbon o uling. Ang kongklusyon na ito ay batay sa
limitadong pag-aaral, kaya iminumungkahi namin na magsagawa ng karagdagang mga pagsusuri
sa mas maraming sample mula sa lugar. Ikalulugod namin ang matulungan kayo sa karagdagang
pagkuha ng sample at pagsusuring inyong isasagawa.
Tatawagan ko kayo ngayong linggo upang talakayin ang aming pag-aaral at anumang
posibleng follow-up na nais ninyong gawin namin.
Gumagalang,
Maryo Buenaobra
Chief Geologist
118
Pagsasanay
Pagsasanay 1. (mamarkahan bilang sulating gawain)
____ 1. Ang bahaging ito ang nagpapakilala sa ulat at dahilan ng pagsulat ng ulat.
____ 2. Grupong kasali sa pagsasagawa ng mga plano sa proyekto, gayundin ang mga
kontak sa pagsasagawa nito.
____ 3. Mahalagang Sulatin na naglalaman ng tala o rekord ng naisagawang gawain o
tungkulin.
____ 4. Nagtataglay ito ng pamuhatan, petsa, patunguhan, bating pambungad, at
panimulang pangungusap ng ulat bago ang introduksiyon.
____ 5. Mga natapos na gawain na kailangan ding banggitin sa kasalukuyang ulat.
____ 6. Naglalaman ng mga suliranin na naging motibasyon sa paggawa ng proyekto at
mga inaasahang maisagawa.
____ 7. Mga gawaing nakompleto na at mga mahahalagang natuklasan.
____ 8. Nagtataglay ng mga mungkahi sa iskedyul, tao, badyet, o materyal kaugnay sa
proyekto.
____ 9. Isang talata na binubuo ng 50 hanggang 200 salita na nagtataglay ng paksa,
layunin , metodo, resulta, at kongklusyon ng isang eksperimento.
____ 11. Uri ng ulat na sumasagot sa tanong na, “Ano ang estado ng ating trabaho?”.
____ 12. Dahilan kung bakit ginagawa ang isang proyekto.
____ 13. Sakop ng tatalakayin at hindi tatalakayin sa isang ulat.
____ 14. Balangkas o timetable ng mga gawaing hindi naisasagawa.
____ 15. Mga problemang hinaharap sa pagsasagawa ng proyekto at kung paano
tutugunan ang mga ito.
119
Pagsasanay 2. (mamarkahan bilang performans na gawain)
Panuto: Sumulat ng isang ulat progreso o ulat panlaboratoryo. Para sa susulat ng ulat
progreso, maaring pumili mula sa mga larangan at grupo ng mga tao sa ibaba na maaring
gawan ng sitwasyong ilalapat sa isusulat na ulat ng progreso (maari ring mag-isip ng
sariling larangan at sitwasyon na hindi nabanggit.)
*Short bond paper. Arial 12, 1.5 Spacing, Indent 1 st line of the paragraph, at ang margin
1.5 left, 1 inch the rest.
Pamantayan sa Paggagrado:
Pamantayan Puntos Iskor
1. Impormatibo ang Nilalaman 10
2. Kompleto ang mga bahagi at tama ang pormat 10
3. Tama ang gamit ng wika at tono ng pananalita 10
4. Maayos ang pagkakasulat 10
5. Malikhain at mabisa ang mga ginamit na biswal pantulong 10
Kabuuan 50
120
Paglalagom
Sanggunian
121
MODYUL 12
Naratibong Ulat
Panimula
Bunga sa Pagkatuto
Matapos ang aralin, inaasahang maisasagawa ng mga mag-aaral ang sumusunod:
Naibibigay ang kahulugan ng naratibong ulat;
Natutukoy ang bentahe ng pagsulat ng naratibong ulat sa komunikasyon
Naiisa-isa ang mga paaraan sa pagsulat ng naratibong ulat; at
Nakapagsusulat ng isang naratibong ulat ayon sa larangang nakatala.
Binigyang kahulugan nina Francisco et al. (2017), na ang naratibong ulat ay kailangan
sa iba’t ibang larangan. Ito ay isang dokumentadong ulat ng isang pangyayari na isinusulat
sa paraang kronolohikal. Ang pagsulat sa paraang naratibo o ang pagsulat na nagsasalaysay
ng kuwento ay pinakaakma sa mga ulat na may mga pangyayaring may simula, gitna, at
wakas.
Dagdag pa nila, na karaniwang nakikita ang naratibong ulat mula sa ibat- ibang
ahensiya o kompanya na nagbubuo ng mga ulat hingil sa gawain o kaya’y mahalagang
pangyayari sa isang organisasyon o institusyon. Layunin nito ay mapag ugnay ang mga
pangyayaring naging karanasan, namasid o nasaksihan (Francisco et al., 2017).
Ayon kina Onega at Landa (1996), ang naratibo ay isang representasyon ng serye ng
mga pangyayari. Kailangang tandaan na sa isang naratibong ulat, may isinasalaysay o
ikinukuwento, kaya ang sumusulat nito ay kailangang may ideya ng banghay o
pagkakasunod-sunod ng mga pangyayari. Ayon sa artikulong How to Write A Solid Narrative
Report mula sa International.vaquiero.com, ang pangunahing katangian na kailangang
tandaan sa pagsulat ng mahusay na naratibo ay ang paglilista ng mga detalye sa kronolohikal
na ayos habang ipinapasok ang personal na punto de bista sa kabuuan ng papel.
Nagkakaroon ng saysay ang mga pangyayari kapag ginagamitan ng pagkukuwento.
Pinupukaw ng mga salaysay o naratibo ang atensyon at emosyon ng mambabasa (Legitt
2011).
123
Ayon kina Francisco et al. (2017), pormal ang gamit na wika sa naratibong ulat,
maaring magaan upang mas komportable sa mambabasa. Natural na pagkukuwento ang
tono. Nagsasalaysay ng kuwento ang nagsusulat. Ang pangkaahatang pormat ng naratibong
salaysay ay dapat may taglay na panimula na maaring may kaligiran (ng sitwasyon o ng
kompanya) at mga layunin, banghay o mga pangyayari, mga tauhang kasangkot sa
pangyayari, mga lugar o tagpuan, kasukdulan, mga naging problema at mga aral na maaring
matutuhan at, isang kongklusyon.
Ayon kay Pascua (2017), maaring Pasalita o Pasulat ang pagsasalaysay. Ang
dalawang paraang ito ay maaring hanguin sa mga sumusunod; 1). Sariling Karanasan, 2).
Pangyayaring Nakita o Nasaksihan, 3). Pangyayaring Narinig o Napakingan, 4).
Pangyayaring Nabasa o Natunghayan, at 5. Bungang Isip o Likhang Isip.
Ang mga bentahe ng naratibong ulat ayon kay Barton (1988) ay:
1. Mas madaling maunawaan ng mambabasa at mas mabilis basahin ang teksto;
2. Mas epektibong napoproseso sa utak ng mambabasa;
3. Mas natatandaan ang daloy ng mga isinasalaysay na pangyayari at; at
124
4. Higit na kapani-paniwala at mapanghikayat kaysa sa paglalahad.
125
Pagsasanay
Sa pagsulat ng naratibong ulat, kailangang masagot ang mga tanong na sino, ano,
kailan, saan, bakit, at 8. ___________. Mahalaga ang elemento ng 9. ___________ upang
matiyak kung kailan naganap ang pangyayari at ang detalye ng kuwento.
126
Pangalan ng Pasyente: ______________________________
Pangalan ng Doktor: ________________________________
Deskripsyon ng tinamong injury: _________________________________________
Inisyal na mga daing o reklamo: _________________________________________
Kasaysayang medikal ng kasalukuyang sakit:
Nakalipas na kasaysayang medikal, pampamilyang kasaysayang, sosyal na kasaysayang
medikal: __________________________________________________________
Impormasyon s nakaraang pagpapagamot: ______________________________
Pangunahing reklamo o daing ng pasyente: _____________________________
Obhetibong Pagsusuri: ______________________________________________
Pangkalahatang Eksaminasyon Pisikal: _________________________________
Ebalwasyon:
_________________________________________________________________
Dayagnosis:
_________________________________________________________________
Prognosis:
_________________________________________________________________
Paggamot:
_________________________________________________________________
Kasalukuyang Pamamaraan: __________________________________________
127
Pamantayan sa paggagarado:
Pamantayan Puntos Iskor
1. Maayos ang naratibo ayon sa sitwasyon. 10
2. Angkop ang nilamaman ayon sa larangang ibinigay. 10
3. Kompleto ang mga bahagi ayn sa gabay na ibinigay. 10
4. Mahusay ang gamit ng wika at tono ng pagsasalaysay. 10
5. Presentableng tingnan ang naratibong ulat. 10
Kabuuan 50
Paglalagom
Sanggunian
128
Francisco, Gonzales, at Batnag (2017). Filipino sa Piling Larangan (Tech-Voc). Rex
Book Store Inc
Legitt, R. (2011). “The Importance of Narrative in Technical Reporting.” Opine Experts.
http://opinexperts.com/journal/2011/12/12/the-importance-of-narrative-in-technical-
report-wt/
Onega, S., at Landa, J. (1996). Narratology: An Introduction. London: Longman.
Pascua, G. W. (2017). Naratibong Ulat. SlideShare.
https://www.slideshare.net/GeorgeWilliamPascua/naratibong-ulat
129
MODYUL 13
Proposal
Panimula
Bunga sa Pagkatuto
Aralin 1. Pagsulat ng
Proposal
Ang isang proposal ay isa ring pananaliksik. Taglay nito ang mga elementong
kailangan sa pananaliksik, mula introduksyon hanggang kongklusyon.
131
Pormat ng Presentasyon ng Isang Proposal (Francisco et al., 2017)
1. Talaan ng Nilalaman
Binubuo ito matapos sulatin ang proposal. Makakatulong ang pagkakaroon ng
talaan ng nilalaman upang madaling mahanap ng mga mambabasa ang proposal, ang
mga bahagi at nilalaman nito.
2. Pagpapahayag ng Misyon
Isinusulat ang misyon ng proyekto sa loob ng 50 salita o mababa pa rito.
Makakatulong ito upang mabigyang-linaw ang pangunahing tunguhin ng proyektong
inihahain.
132
Aralin 2. Mga Bahagi ng Proposal (Francisco et al., 2017)
I. Pamagat
Dito matutunghayan ang paksa at kung ano ang ginagawang pag-aaral,
proposal o proyekto.
II. Introduksiyon
Ito ang nagpapakilala sa kaligiran o background ng suliranin. Sa bahaging ito
inihahain at ibinubuod ang kasalukuyang suliraning nais solusyunan.
III. Kaligiran
Sa bahaging ito ipiniprensenta ang pinagmulan o background ng suliraning
sinusubukang solusyunan. Kapag sinabing kaligiran, ito ay ang mga sitwasyon o
pangyayari, kalakaran, mga kaugnayan na programang ipinatupad o hindi ipinatupad
o anumang naganap na sanhi o dahilan ng kasulukuyang suliraning nagaganap.
Gumagamit ng lohikal na paglalahad sa pagpapahayag ng pangangailangan.
Kailangang mapatunayan ng naghahain ng proposal na siya ay may malawak na
kaalaman sa problema at sa mga pinakabagong pananaliksik na kaugnay nito.
IV. Mga Kasalukuyang Suliranin
Ito ang mga tiyak na karanasan, kalakaran, proyekto at programa sa isang
kompanya o institusyon sa larangan ng empleyo o trabaho na nagbibigay ng suliranin
sa organisasyon o sa paritkular na mga empleyado.
Ito ang hinahangad ng tagapaghain ng proposal o ng mananaliksik na
mabigyang solusyon at magbago para sa higit na ikabubuti ng isang partikular na
propesyon.
133
Kapag sinabing literatura, ito ay ang kalipunan ng mga papel, dokumento,
babasahin, partikular na mga pag-aaral, o pananaliksik na nasusulat na kaugnay ang
isang konsepto, ideya, isyu o problema sa ano mang larangan.
Sa pagsulat ng kaugnay na literatura, nararapat nailagay ang pinagkunan o
source ng impormasyon. Mainam na gamitin ang pormat na American Psychological
Association (APA) sa pagdodokumento ng iyong resources. Karaniwang inilalagay sa
APA pormat ang sumusunod:
Sarah t. Trenholm (awtor)
2008 (taon ng paglalathala ng libro)
Thinking through Communication (pamagat ng libro)
Pearson (publisista o publisher)
USA (lugar ng paglalathala)
VI. Diskusyon
Ang katawan ng proposal o ang tinatawag na diskusyon ang nagpapaliwanag
sa kompletong detalye ang panukalang solusyon.
a. Panukalang Solusyon – ang bahaging naglalaman ng mga mungkahi o
panukala kung paano isasagawa ang trabaho upang masolusyunan ang mga
inihaing solusyon.
b. Metodolohiya – mga tiyak na aksyon at pamamaraang gagamitin para
maisagawa ang mga panukalang solusyon sa problema. Nilalaman nito kung
ano ang mga materyales ang kakailanganin, sino ang mga taong kinakailngan
para sa trabahong ito, kalian magsisimula ang trabaho, at kailan ito
inaasahang matatapos.
134
Sa pagbanggit ng mga natuklasan, mga mabuting dulot na natagpuan, at
kaugnay sa proyekto, binabanggit din ang mga posibleng rekomendasyon kaugnay sa
pagpapatupad ng proyekto.
Abstrak
Introduksyon
135
Ang mga guro sa Filipino para sa banyaga ay lubhang nahihirapan sa pagtuturo ng Filipino
sa mga Filipino-American, Chinese, Korean at iba pang banyagang lahi. Napakahirap para sa
kanilang kalagayan ang makatukoy ng mga paraan sa pagkilala sa lebel ng kakanyahan sa
pagkatuto at matiyak na may pag-unlad sa kasanayan at kaalaman ng mga banyaga sa paggamit
ng wikang Filipino.
Gayundin naman ang mga mag-aaral na may iba’t ibang kakayahan ay kinakailngang
makaunawa ng pasalita at pasulat na gamit ng wika batay na rin sa isang paraan at dulog sa
pagdidisenyo ng aralin ng gurong humahawak nito. Sa labas ng klase sa Filipino, may mga
pagkakataong nagkakaroon ng hadlang sa kanilang pag-unawa sa iba pa nilang asignatura
sapagkat ilan sa mha ito ay itinuturo o naipapaliwanag gamit ang pagpapalit-koda o dili kaya’y
natatalakay gamit ang Filipino. Sa huli, lumilitaw na imposibleng matukoy nang malinwa “kung ano
ang saklaw ng pagtuturo ng Filipino para sa banyaga at kung epektibo bang natututuhanng mga
mag-aaral” ang wikang ito.
Rasyonal
136
6. Kaugnay nito, wala pang pormal na kalipunan ng mga daloy ng aralin at ng mga Gawain
para sa Filipino para sa banyaga. Kinakailangan na ring rebisahin at paunlarin ang silabus
nito.
Kongklusyon at Rekomendasyon
Pagsasanay
137
3. Panukalang Solusyon
_______________________________________________________________________
_______________________________________________________________________
____________________________________________________________________
4. Kongklusyon at Rekomendasyon
_______________________________________________________________________
_______________________________________________________________________
____________________________________________________________________
5. Abstrak
_______________________________________________________________________
_______________________________________________________________________
____________________________________________________________________
6. Talaan ng Reperensiya
_______________________________________________________________________
_______________________________________________________________________
____________________________________________________________________
Gawain:
Sumulat ng isang proposal batay sa mga paksa o suliraning nakasulat sa ibaba,
maari ring gumawa ng sariling paksa ayon sa iyong interes o sa iba pang mga suliranin na
hindi nabanggit dito.
Dumaraming bilang ng mga estudyanteng gumagawa ng cutting classes dahil sa
paglalaro ng DOTA
Pagiging mababa ng marka sa Matematika
Hirap sa pagsulat o pagbasa sa wikang Filipino o wikang Ingles
Labis na pagkahumaling ng kabataan sa social networking sites
Pamantayan sa Paggrado:
Pamantayan Puntos Iskor
1. Tiyak ay malinaw ang paksa o suliranin ng proposal 10
2. Tama ang pagkakasunod-sunod sa mga bahagi ng 10
proposal
3. Tama ang gamit ng wika 10
4. Mahusay ang kabuuang nilalaman 10
Kabuuan 40
138
Paglalagom
Sanggunian
139
MODYUL14
Feasibility Study
Panimula
Gayundin ito ay isang pananaliksik. Maraming proyektong pangnegosyo at pang-
empleyo ang hindi nagtatagumpay dahil hindi sapat ang pagpaplano at pananaliksik. Sa
pagpapalano, lalago ang kaalaman ng isang tao tungkol sa kaniyang target market o target
na mamimili, sa mga kostumer , at s a kapaligiran kung saan isasagawa ang negosyo o
anumang proyekto. Sa pamamagitan ng pananaliksik, madidiskubre ng isang tao o
organisasyon ang mga hadlang sa kanilang ideya at mga balak, gayundin ang mga solusyon
para harapin ang mga ito.
141
isang makabuluhang impormasyon at datos na makakatulong sa pagbuo ng desisiyon;
maaring gawing alternatibong dulog at solusyon upang maisagawa ang isang ideya.
142
ginagawa o pinoprodyus at ibinebenta sa publiko. Ang serbisyo naman ay mga
gawaing ibinibigay o inilaan para sa mga tao. Kailangan matukoy sa bahaging ito kung
gumagana ang konsepto ng negosyo at ng produkto o serbisyo. Gumawa ng listahan
ng mga produkto o serbisyong balak ihain. Tingnan kung gaano katagal ang
produksiyon o ang pagbili ng mga ito. Tukuyin kung magkano ang aabutin kung bibili
o ipoprodyus ang mga ito, at kung magkano ito maaring ibenta.
143
pananaliksik at ito ang pinakamahirap na bahagi, ngunit ito rin ang
pinakamahalaga. Mahalaga ring banggitin dito kung sino ang target market ng
organisasyon o negosyo.
Kustomer – sino ang mga potesyal na kostumer? Sino ang indibidwal
na bibili sa iyo? Ano ang kaniyang mga gusto, pangangailangan, at
demograpikong katangian? Gumawa ng listahan ng mga ito.
Kompetisyon – ito ay ang tunggaliang pangnegosyo o pampinansyal
ng mga negosyo.
144
Pagsasanay
Pagsasanay 1. (mamarkahan bilang sulating gawain)
Panuto: Ibigay ang kahulugan ng sumusunod na mga salita. Para sa mga naka-ingles na
termino, ibigay ang katumbas ng mga ito sa Filipino, saka ibigay ang maikling deskripsyon
nito.
1. kapital -
2. expenses -
3. staffing -
4. business idea -
5. sales -
145
6. market -
7. market segments -
8. assets -
9. overheads -
10. produkto –
146
Paglalagom
Sanggunian
147
ARALIN 15
Ulat- Analitikal
Panimula
Ang mga ulat o report ay may iba’t ibang tungkulin sa trabaho. Sa anumang larangang
papasukin, maaring maatasang gumawa ng isang ulat para (Francisco et al., 2017):
1. magbigay o maglipat ng pangkalahatang impormasyon;
2. magpresenta ng resulta o imbestigasyon; at
3. gumawa ng mapanghikayat na argumento.
Ang mahusay na ulat ay dapat makatulong sa iyo para makuha ang positibong
atensyon ng mga ehuketibo at kalaunan ay makatutulong sa pag-unlad ng iyong karera.
May iba’t ibang uri ang ulat. May mga ulat na pangkaraniwan. Mayroon ding
komprehensibong ulat gaya ng ulat-analitikal.
149
3. Sumuporta sa mga desisyon. Sa isang malaking organisasyon o kompanya na
magkakaroon ng isang malaking pagbabago, ang ulat-analitikal ay magagamit upang
suriin ang positibo o negatibong epekto ng malaking desisyong ito.
5. Pagsusuri ng mga produkto. Nagsusuri rin ng mga produkto at serbisyo ang isang
ulat-analitikal. Pinaghahambing sa ulat ang hindi bababa sa apat na pangunahing
katagian ng dalawang produkto o serbisyo upang malaman kung alin sa dalawa ang
angkop sa pangangailngan ng kliyente.
8. Magbigay ng mga bagong pananaw kaugnay sa dati nang isyu. Maari ring gumawa
ng pagsusuri sa isang makabuluhang isyu sa lipunan, at sumulat ng ulat-analitikal
tungkol dito. Sa ganitong paraan, hindi subhetibo ang ulat, sapagkat ibinatay sa mga
nakalap na datos sa pananaliksik.
I. Pahina ng Pamagat
Sa bahaging ito, inilalagay sa gitna ang pamagat ng ulat-analitikal. Sa ilalim
nito ay ilagay ang mga pangalan ng mga taga-ulat o ang mga taong sumulat at
150
nagpasa ng ulat. Susunod na ilagay ang pangalan ng taong pinadadalhan.
Pinakahuling ilagay ang petsa ng pagpapasa ng ulat.
V. Introduksyon
Sa introduksyon ng ulat-analitikal, isinusulat ang pangunahing pahayag na
naglalarawan ng layunin ng papel. Kasama rin dito ang bahaging naglalarawan kung
saan nagmula ang impormasyon, gayundin, inilalarawan ang saklaw o kung aling
bahagi ng paksa ang tatalakayin, at alin ang binibigyang-tuon ng papel at ang mga
limitasyon na nagsasabi kung alin sa mga bahaging kaugnay sa paksa ang hindi
isasama sa papel.
151
VI. Diskusyon
Ang nilalaman ng ulat ay inilalahad sa pamamagitan ng maiikling talata na may
iba’t iba ngunit, magkakaugnay na paksa (subsections). Gumagamit din ng mga
impormatibong pamagat na may kaugnayan sa paksang tinatalakay (subheadings),
upang tulungan ang mambabasa na madaling makaunawa sa isang paksa patungo
sa isa pang paksa. Gumagamit dito ng mga larawan (images) na makaktulong sa pag-
unawa sa teksto. Inilalahad din sa bahaging ito ang paghahambing at pagsusuri sa
mga resulta upang malaman kung alin ang mas kapakipakinabang sa mga kliyente.
VIII. Sanggunian
Kadalasang gumagamit ng MLA o APA Format sa paglalagay ng sipi o
citations. Ito ang bahagi na kailangang ilista ang mga pinaghanguan o sanggunian na
binasa, kinonsulta, ginamit, o kinopya sa pananaliksik para sa ulat.
IX. Apendiks
Inilalagay rito ang mga halimbawa ng sarbey at talatanungan (questionaire)
na ginamit at iba pang dagdag na impormasyon.
152
Pahina ng Pamagat
Marso 2013
Mula kina: Buela, Polene Blaire A.; Ofren, MA LeodeleneB.; at Santos, Nicole Joan P.
Nagpapasalamat kami sa suporta at gabay na ibinigay ninyo sa amin sa pagbuo ng ulat na ito.
Maari ba kaming humingi ng inyong oras upang mapag-usapan nang personal ang nilalaman ng
ulat? Maraming salamat po.
Talaan ng Nilalaman
INTRODUKSIYON
Ehekutibong Buod 1
Memorandum ng Transmittal 2
Layunin 3
Saklaw at Limitasyon 7
DISKUSYON 16-29
153
Kongklusyon 30-31
Rekomendasyon 31-32
Ehekutibong Buod
Sa mabilis na pagbabago ng panahon, bumibills din ang pag-usbong ng mga produkto at proseso
sa larangan ng medisina. Mas maunlad ang teknolohiya na siyang nagiging dahilan ng mas
magagandang resulta ng panggagamot o pagpapaganda na gaya na lamang ng stem cell therapy.
Kailangan ng masusing pag-aaral upang mapatunayan ang bisa ng stem cell therapy at ng
dokumentasyon ng mga posibleng karaniwang dahilan ng pagtangkilik dito ng mga tao sa
kasalukuyan.
Iniuulat sa papel na ito ang mga epekto ng stem cell therapy at ang mga dahilan ng
patuloy na pagtangkilik dito ng mga tao.
Introduksiyon
Ang stem cell therapy ay isang proseso ng pagpapalit ng panibagong selula sa mga lumang
selula sa loob ng katawan ng tao upang mapabuti ang kalusugan o magpagaling ng karamdaman.
Bukod pa rito, maaari din itong gamitin bilang prosesong pampaganda ng hitsura.
Ayon sa mga peminista, ang kababaihan ngayon sa ating lipunan ay mas nakikilala dahil
sa kanilang pangangatawan kaysa sa mga lalaki at mas pinapahalagahan batay sa kanilang hitsura
(Bordo, 1993). Upang tumaas ang pagtanggap ng lipunan, maraming mga babae ang napipilitang
itama ang kanilang pangangatawan at hitsura at sumunod sa ideyal na pambabaeng hitsura ng
kanilang panahon o ang tinatawag na "pamantayan ng pambabaeng anyo" (Saul, 2003). Dahil nga
sa pagkakaroon ng impresyon sa pagpapaganda ng kaanyuan ang mga babae, nagiging tanyag na
ang stem cell therapy sa bansa, kahit na hindi kinakailangan upang mapanatili ang magandang
kalusugan at pangangatawan.
indibidwal, hindi maiwasan ang mabilis na pagtanda lalong-lalo na ang mukha. Ayon kay
154
Dra. Vicki Belo, isang sikat na doktor sa larangan ng pagpapaganda sa Pilipinas, "Ang mga stem
cell ay ang mga reserbang selula ng katawan na maaaring gamitin para sa ikabubuti ng sariling
kalusugan. Nabanggit niya ito sa isang programa sa telebisyon. lpinakita sa nasabing programa
ang proseso ng pagtatanggal ng labis na taba sa isang parte ng katawan, pagkatapos ay kumukuha
ng fat stem cel mula sa tinanggal na taba na siyang ituturok sa mukha ng pasyente upang mapabata
ang hitsura niya. Sa paraang ito, hindi masasabing retoke ang ginawang proseso sa pasyente dahil
sa mismong katawan din niya galing ang ginamit sa kanya.
Base sa artikulong "Hope For Infertile Cancer Survivors" ni Fish (2013), ang nasabing
prosesong medika ay maari ring maging alternatibong lunas sa kanser na siyang magiging pamalit
sa nakasanayang proseso ng panggagamot na chemotherapy. Sinasabi sa pag-aaral na maaaring
mapalitan ng stem cells ang mga selula ng kanser upang maiwasang kumalat ito sa katawan ng
tao na siyang nagiging dahilan sa unti-unting pagkamatay ng selula ng katawan. Ang chemotherapy
ay maaari ding makapagdulot ng side-effect na puwedeng makapagpabaog sa isang pasyente dahil
sa labis na radyasyon. Ngunit sa tulong ng stem cell therapy, maaaring maiwasan o mapagaling
ang mga baog na pasyente na madalas ay wala nang lunas.
Ayon naman sa pag-aaral ng ALS Therapy Development Foundation, may mga kaso na
walang mabuti o masamang dulot ang maaaring maibigay sa kalusugan ng isang pasyenteng
sumailalim sa stem cell therapy. Inobserbahan ng mga eksperto ang mga taong naging instrumento
sa kanilang eksperimento upang matukoy kung mayroong masama o mabuting epekto nga ba
talaga ito sa katawan ng tao. Makalipas ang ilang linggo, walang
155
Maraming klase ang stem cell therapy, iba't iba ang maaaring mapagkuhanan ng mga
selula na gagamitin sa proseso ngunit magkakaiba ang bilis ng aksyon nito depende kung saan ito
nakuha. Ang embryonic stem cell therapy ay isang uri ng nasabing proseso na gumagamit ng stem
cell na galing sa mga namumunong embryo dahil mas mabisa at aktibo ito sa pagdedebelop ng
mga organo at kalamnan. Sinasabing hindi etikal ang prosesong ginagawa rito dahil ikinamamatay
ng supling ang pagkuha sa kanila ng mga selula na maaari ding maisahalintulad sa aborsyon dahil
sa pagkitil ng murang bunay. Nagiging instrumento na lamang ang mga ito upang mapaganda ang
kalusugan ng ibang tao.
Layunin
Saklaw
156
Limitasyon
Nakabatay lamang ang pag-aaral na ito sa ebidensiyang mula sa mga iba’t ibang
babasahin, mga balita, programang pangkalusugan, mga nakapanayam na doktor, at mga opinyon
ng mga tagatugon sa isinagawang sarbey. Hindi ito batay sa mga eksperimento o resulta ng mga
pagsusuring medikal mula sa mga taong aktuwal na nakaranas ng Mabuti o hindi mabuting epekto
ng stem cell therapy.
Diskusyon
1. Pagkabuo ng mga bukol sa katawan ng tao. Sinasabi na kapag hindi nabantayan ang mga
selulang itinurok, namumuo ang mga ito sa isang parte ng katawan ng tao na siyang
nagiging bukol na gawa sa laman. Sa mabuting palad, hindi naman nakakamatay ang mga
bukol na natuklasang epekto ng proseso.
2. Ataxia telangiectasia o abnormal na pagtubo ng spinal cord at utak. Base sa pag-aaral ng
mga eksperto, isang lalaki na sumailalim sa embryonic stem cell therapy ang nagkaroon ng
nasabing karamdaman. Ang nabanggit na sakit ay isang hind pangkaraniwan na
karamdaman na nagreresulta sa pagiging inkapasidad ng isang tao at paghina ng
sistemang imyuno at baga.
3. Pagiging hindi etikal na gawain partikular na ang embryonic stem cell therapy. Hindi man
ito isang masamang epekto sa kalusugan ay masasabing hindi naman ito nararapat na
gawain upang ipalit ang murang buhay sa ibang taong may malubhang karamdaman. Isang
napakakontrobersilyal na usapin ito dahil nababangga nito ang karapatan ng taong
mabuhay at ang batas na bawal kumitil ng buhay.
157
4. Sanhi ng stroke at pamamaga ng parte ng utak dahil sa hindi maayos na pagsasagawa ng
proseso. Bumabara ang stem cells sa mga ugat na nagiging sanhi ng pagputok nito kapag
hindi na makadaloy ang dugo rito. An9 pagdami ng mga hindi mapagkakatiwalaang website
na nag-aalok ng nasabing proseso ay isa sa mga pinagkukuhanan ng pag-asa ng mga may
wala nang lunas na sakit, ngunit ang masama rito ay niloloko lamang sila ng mga ito upang
kumita, imbis na makatulong sa kalusugan ay lalo pa nitong nailalagay sa piligro ang buhay
ng umaasang pasyente.
5. Posibilidad na walang maging epekto ang pagtuturok ng stem cell dahil sa sistemang
imyuno ng tao sa kadahilanang pinapatay kaagad nito ang mga itinurok na selula. Mula sa
ika-walong tanong sa talatanungan, 77 tagatugon ang sumagot ng Oo, samantalang 67
naman ang sa Hindi. Halos sampung sagot lamang ang ikinalamang ng Oo sa Hindi at mula
rito ay makikita na mas pumapanig ang mga tagatugon na hindi etikal o imoral ang
pagsasagawa ng embryonic stem cell therapy dahil sa proseso nitong pangangalap ng mga
selula sa mga namumuong embryo. sa kabilang banda, marami pa rin ang mga sumang-
ayon na hindi ito imoral. Ngunit kung sakaling ipagpatuloy ang ganitong pangangalap ng
selula, mas maiging sa napalaglag nang mga sanggol ang kuhanan nila ng mga selulang
kakailanganin sa proseso.
158
Malaking puntos ng sagot ng mga tagatugon ay nasa epektong nakakapagpabata ito. Gaya
ng nabanggit kanina, maraming kilalang personalidad ang nagsasabing nakakapagpabata ito, kaya
naman ito ang unang pumapasok na pangunahing magandang dulot nito sa katawan ng tao. Mas
ginagamit kasi ang nasabing proseso bilang pampaganda ng panlabas na anyo dahil mabilis makita
ang resulta nito hindi gaya ng mga produktong pinapahid lamang sa mukha.
1. Parkinsons Disease
2. Alzheimer's Disease
3. Heart Diseases, Stroke, at Diabetes (Type 1)
4. Birth defects o kapansanan simula noong ipinanganak
5. Pinsala sa spinal cord
6. Pagsasaayos sa mga nasirang organo
7. Pagpapabata ng mukha
Mula sa pangatlong tanong sa talatanungan, 116 tagatugon ang sumagot ng Oo, samantalang
28 naman ang sa Hindi.
159
Karamihan ng mga tagatugon ay sumang-ayon na maaaring maging lunas ang stem cell
therapy sa sakit na kanser. Kahit na wala pang kasiguraduhan ang pagiging gamut nito, naniniwala
pa rin ang mga tao sa kakayahan nito.
Ang panghuli at pangatlong suliranin ay tungkol sa mga rason kung bakit patuloy ang
pagtangkilik ng mga tao sa stem cell therapy bilang pampaganda ng hitsura at kalusugan. Ayon sa
teorya ni Bartky at Bordo na pinag-aralan ng mga mananaliksik, malimit sa ilang kababaihan na
tumangkilik ng mga prosesong pampaganda upang maging kaaya-aya sa paningin ng mga tao sa
lipunan. Naniniwala ang mga mananaliksik na ang pagiging mapanghusga ng lipunan ang nag-
uudyok sa kanila na sumailalinm sa nasabing proseso katulad ng stem cell therapy. Ngunit sa
naging resulta sa isinagawang sarbey, kakaunti lamang ang pumayag na magpasailalim sa stem
cell therapy. lan sa mga dahilan nila ay hindi sila sigurado kung ano ang mga puwedeng maidulot
nito sa kanilang kalusugan at ang ilan naman ay kontento na sa kung ano ang ibinigay ng Panginoon
sa kanila. Kahit papaano, mayroon namang mga tagatugon na gustong sumailalim sa nasabing
prosesong medikal kung bibigyan sila ng tsansa; malimit na kadahilanan nila ay ang magagandang
dulot nito sa kalusugan na kanilang nabalitaan tungkol dito.
160
Mula sa ika-siyam na tanong naman, 131 tagatugon ang sumagot ng Hindi, samantalang
13 naman ang sa Oo. Ang lahat ng mga sumagot sa Oo ay hiningan ng dahilan kung ano ang rason
sa likod ng pagsasailalim sa nasabing prosesong medikal. Lisa lamang ang naging sagot na mga
tagatugon: ito ay dalhil sa dulot ng stem cell therapy na makapagpabata ng mukha.
Ayon sa isinagawang sarbey sa katanungang Ano-ano ang kalimitang dahilan ng mga tao
sa pagsasailalim sa stem cell therapy?", 78 tagatugon ang sumagot na "Para sa pagpapaganda ng
hitsura"; samantalang 25 sa "Dahil sa magandang dulot nito sa kalusugan"; 24 sa “Dahil gusto
nilang sumubok ng bagong lunas para sa kanilang sakit"'; 18 sa "Dahil may pera silang pambayad
para sa pagsasailalim dito"; 15 sa "Dahil pinayuhan sila ng doktor na sumailalim sa prosesong
medikal na ito'; 12 sa "Para subukan kung totoo ang mga balita tungkol dito"; 4 sa "Dahil gusto
nilang magyabang'; at 1 sa ibang sagot.
Kongklusyon
Ang stem cell therapy ay makabubuti lamang sa ating kalusugan kapag tama ang paggamit
dito at kung ang dahilan ng pagsailalim ay pinayo ng isang espesyaista o eksperto, dahil ang
medikal na prosesong ito ay hindi lamang basta parmpaganda o pampabata, ito rin ay isang medikal
na proseso na maaaring magbigay ng bagong pag-asa sa mga may karamdaman o maging
katapusan ng sang buhay, Mahalaga ang ating kalusugan; ito ay isang kayamanang kailangan
nating ingatan kayat huwag basta- basta isailalim ang sarili sa anumang medikal na proseso para
lang sa walang katuturang bagay.
Masasabing kahit hindi man isang daang porsiyentong nakuha ng mga mananaliksik ang
kanilang mga inaasahang resulta sa pagsasagawa ng sarbey, naging bukas ang isipan nila sa iba
pang dahilan kung bakit hindi ito nangyari. Maaaring hindi pa talaga gaanong popular ang stem cell
therapy sa buong bilang ng mga kalahok dahil marami sa kanila ang hindi handang magpasailalim
sa nasabing prosesong medikal.
Marami lamang ang nakakaalam sa terminong stem cell therapy ngunit ilan lamang sa mga
ito ang nakaalam sa mga proseso kung paano isinasagawa ito. Mahalaga rin na bigyang-
161
importansiya ang masusing pag-aaral ng stem cell therapy upang mabigyang linaw at kasagutan
ang mga kuro-kuro kaugnay rito. Sa kabilang banda, maraming sakit naman ang kayang bigyang
lunas ng stem cell therapy ngunit kailangan munang alarmin o siguraduhin mula sa mga eksperto
kung ano-ano lang ba talagang sakit ang angkop sa ganitong uri ng panggagamot.
Rekomendasyon
Para sa lahat ng taong gustong magpasailalim sa stem cell therapy, nararapat lamang na
sa mapagkakatiwalaang ospital o medikal na institusyon lamang magsagawa nito. Maging maingat
sa pagtitiwala sa mga makabagong medikal na proseso lalo na't kung hindi pa ito napapatunayang
maigi ng siyensiya, at hindi pa ito subok ng panahon. Hindi lamang dapat basta-basta tinatangkilik
ang isang proseso lalo na kung wala pang sapat na kaalaman tungkol dito. Hangga't maaari,
basahin ang mga pahayag ng mga eksperto o mga taong may awtoridad, gaya na lamang ng
sekretarya ng Department of Health (DOH) upang malaman kung maaaring magpasailalim dito.
Para sa iba pang maipapayo ng mga mananaliksik, maging kuntento na sa kung ano ang
ibinigay ng Diyos lalo na sa mga nagbabalak na sumailalim sa stem cel therapy para sa
pagpapaganda ng pisikal na anyo. Hindi sagot ang medisina upang masabing magandaang hitsura
ng isang tao.
Sanggunian
Barrett, S. (M.D.). (2012, September 14). The Shady Side of Embryonic Stem Cell Therapy.
stemcell.html/
Stem Cell Research: Pros and Cons in Research. (2008). Retrieved December 19, 2012, from
http://explorable.com/stem-cell-pros-and-cons.html/
162
Fish, C. (2012, December 13). Hope For Infertile Cancer Survivors Provided By Stem Cell
Research Medical News Today). Retrieved December 19, 2012, from http://www.
medicalnewstoday.com/releases/253864.php
Heger, M. (2010, January-February). Stem Cell science takes off. Discovery Magazine, XXx,
23.
Maienschein, J. (2003). Whose view of life? Embryos cloning and Stem cells. London:
Odorico, J., Zhang, S.C., Pedersen, R, et. al. (2005). Human Embryonic Stem Cells. USA:
Panno, J. (Ph.D.). (2005). The New Biology: Stem Cell Research: Medical Applications and
Papadaki, E. (2012, December 21). Feminism Objectifcation. Retrieved March 1, 2013, from
http://plato.stanford.edu/entries/feminism-objectification/#FemApp0bj
Park, A. (2011, June 25). Stem Cell Miracle? New Therapies May Cure Chronic Condition
magazine/article/0,9171,2078130,00.html
Pelley, S. (2012, January 8). Stem Cell Fraud: A 60 minutes Investigation. Retrieved March
Ross, V. (2012, January-February). Stem Cell research hits more painful setbacks. Discovery
Magazine, 69.
163
Pagsasanay
PAKSA
1. Food and Beverage Business
Ano ang magandang produktong pwede nating buuin at ibenta na tatangkilikin
ng mga mag-aaral sa kolehiyo._______________________
_________________________________________________________
164
3. Photography Business
______________________________________________________________
______________________________________________________________
____________________________
4. Animation Industry
______________________________________________________________
______________________________________________________________
____________________________
Panuto: Basahin ang talata sa ibaba. Punan ang patlang ng tamang sagot. Nasa kahon sa
ibaba ang mga pagpipilian.
Ang 1. __________ ay may iba’ ibang tungkulin sa trabaho tulad ng pagbibigay o
paglilipat ng pangkalahatang impormasyon, pagpepresenta ng resulta ng 2. _________, at
paggawa ng mapanghikayat na 3. ___________.
Ang isang 4. __________ ay isang teknikal o propesyunal na dokumento na
isinusulat para gamitin sa pamhalaan o sa 5. __________. Nagmumula ang mga
impormasyong inilalagay sa isang ulat-analitikal ang mga katangian ng isang ulat at ng
isang 7. __________.
Iba’t iba ang tunguhin ng ulat-analitikal depende sa larangan. Ilan sa mga
tunguhing ito ay magtaya ng mga 8. __________, bumuo ng mga 9. __________, sumuporta
sa mga desisyon at 10. __________ ng mga napapanahong isyu.
May iba’t ibang bahagi ang ulat-analitikal na wala sa ibang uri ng ulat. Ang 11.
__________ ay isang liham na ginagamit kung tagalabas ang gagawa ng ulat-analitikal. 12.
__________ ang listahan ng mga imahen tulad ng mga grap at dayagram upang maglahad
ng mga komplikadong ideya sa kanilang mambabasa.
Tulad ng anumang pananaliksik, ang ulat analitikal ay nararapat na may 13.
__________, diskusyon, 14. __________, at rekomendasyon. 15. __________ naman ang
bahagi kung saan inillilista ang mga pinaghanguan, sinipi, o ginagamit sa pananaliksik.
165
desisyon magsuri kongklusyon pananaliksik
liham paglilipat negosyo argumento ulat
sanggunian imbestigasyon solusyon talaan ng ilustrasyon
opurtunidad introduksiyon ulat-analitikal
1. midya
2. teknolohiya
3. sikolohiya
4. medisina
5. batas
6. turismo
7. edukasyon
8. politika
9. inhinyeriya
10. marketing
Pamantayan sa Paggagrado:
Pamantayan Puntos Iskor
1. Malinaw ang layunin sa pagpili ng paksa 20
2. Kompleto ang mga bahagi ng ulat-analitikal at tama ang gamit ng 20
wika
3. Mahusay ang pagkakasulat at tama ang gamit ng wika. 20
4. Gumagamit ng wastong sanggunian at may mahusay na 20
kongklusyon at rekomendasyon
5. Pinaghandaan ang presentasyon sa harap ng klase at gumagamit 20
ng biswal na pantulong para rito.
Kabuuan 100
166
Paglalagom
Sanggunian
167
MODYUL 16
Pagbuo ng Manwal
Panimula
Bunga sa Pagkatuto
168
Aralin 1. Pagbuo ng Manwal
Ang manwal ay nagtuturo sa isang tao kung paano gagamitin o gagawin ang isang
bagay. Higit na komprehensibo at malawak ang saklaw nito kaysa sa instruksiyon. Ang
manwal ay nagbibigay ng mga panuto para sa mga komplikadong gawain katulad ng eroplano
o sasakyan, maraming magkahiwalay na manwal ang kinakailangan (Francisco et al. 2017).
169
3. Manwal na Operasyonal (Operational Manual) – kung paano gamitin ang mekanismo
at kaunting maintenance.
Karaninwang nilalaman ng isang manwal ang alinman sa sumusunod (Francisco et al. 2017):
1. tiyak na depinisyon;
2. deskripsyon ng mga mekanismo
3. sunod-sunod na hakbang o instruksiyon; at/o
4. pagsusuri ng mga proseso.
Nakatuon ang bahaging ito sa manwal para sa Gumagamit o Gabay sa Paggamit (User
Manual o User Guide) dahil ito ang pinakakaraniwang uri ng manwal.
Awdiyens
Pangunahing konsiderasyon sa pagbuo ng manwal para sa gumagamit ay ang
awdiyens. Ang wika at teknikal na detalye ay dapat na angkop at nauunawaan ng inaasahang
gagamit ng isang produkto o mekanismo. Kailangan ng deskripsyon ng mekanismo,
depinisyon ng mga termino, instruksiyon sa pagpapagana o pagpapatakbo, at solusyon sa
mga posibleng problema sa operasyon ng produkto. Kailangan din ng grapikong ilustrasyon
upang malinaw na makita ang mga bahagi ng produkto. (Francisco et al., 2017)
Kahit papaano pa kakomplikado ang isang produkto o mekanismo, kailangang gawing
malinaw, simple, at tiyak ang wika sa user manual. Kailangan ding ikonsidera ang mga
170
pagpapaikli ng mga salita o mga simbolong gamit sa manwal upang maging akma sa
kakanyahan ng gagamit nito (Francisco et al., 2017).
Disenyo
Narito ang mga gabay sa pagbuo ng mabisang manwal (Francisco et al., 2017):
1. Madaling sabihin at madaling masundan ang mga panuto;
2. May kaakit-akit na disenyo;
3. May mga ilustrasyon para palawakin ang pag-unawa ng mambabasa;
4. Magagamit na reperensiya sa hinaharap;
5. Naglalaman ng tungkol sa mga paksa, gawain, pamamaraan, at iba pang
impormasyong nakaayos sa lohikal na pagkakasunod-sunod.
171
Saklaw – dito nakasulat kung ano lamang ang mga paksang tatalakayin
sa manwal, partikular sa mga gamit at tungkulin. Naglalagay din dito ng
mungkahi kung saan maaring pumunta o tumawag kung ang isang
problema ay hindi na sakop ng manwal.
Takdang Gamit – dito isa-isang nakalahad ang mga gamit o usage ng
isang bagay.
Deskripsyon – dito inilalarawan ang bawat bahagi ng bagay at
kadalasang karugtong ito ng mga takdang gamit.
Espesipikasyon – dito iniisa-isa ang mga katangian ng gamit at
gayundin kung may espesyal na mga katangian ang mga ito na wala
sa ibang kagamitan.
Dito rin nakalagay kung ito ay isang bago o updated na bersiyon ng
isang gamit na nauna nang ilabas.
b. Prinsipyo ng Operasyon – binabanggit dito kung ano ang disenyo at kung bakit
ito idinisenyo nang gayon. Kung may iba’t ibang operasyon para sa bawat
bahagi ng kagamitan, iniisa-isa itong ilarawan.
Introduksyon – ipinapakilala nito kung ano ang katawagan sa gamit o
instrumento. Inuulit at binibinigyang-diin din ang mga takdang gamit
nito.
Teoritikal na Kaligiran – isinasaad ang mga pinagbatayang teorya at
mga pag-aaral na naging dahilan sa pagkabuo ng gamit o instrumento.
Gamit at Instrumento – isinasaad dito ang pangkalahatang gamit ng
instrumento.
Pagsusuri ng Datos – dito inilalagay ang pagsusuri o analisis ng mga
datos na pinag-aralan sa pagbuo at produksyon ng gamit o
instrumento. Ito ay magiging patunay na ang gamit o instrument ay
dumaan sa masusing pag-aaral, eksperimentasyon, at pagkakabuo
kung kaya masasabing matibay at kapaki-pakinabang ito para sa mga
gagamit.
172
c. Instruksyon sa Operasyon – dito inilalagay ang sinusunod na mga panuto at
pamamaraan sa paggamit ng mga bagay o kung paano gagamitin o paandarin
ang mga ito.
Ang Gumagamit – dito inilalarawan kung sino ang mga maaring
gumamit ng instrumento.
Mga Kontrol at Indikasyon – Ito ay may guhit, ilustrasyon o larawan ng
mga kontrol na pinipindot o ginagalaw upang magamit ang instrumento.
Nilalagyan din ng pangalan at paliwanag ang mga simbolo sa mga
kontrol at ipinapaliwanag ang mahahalagang indikasyon tulad ng mga
kulay ng ilaw na makikita depende sa sitwasyon.
Pamamaraan sa Pagsisimula – dito iniisa-isang ipaliwanag ang bawat
hakbang na kailangang sundin upang mabuksan at magamit ang
instrumento, kung ano ang kailangang kuryente o baterya, at kung ano-
ano ang buton na pipindutin.
Mga hakbang sa Paggamit – isa-isang nakalahad kung paano
gagamitin ang bawat bahagi ng gamit o instrumento. Ipinapaliwanag
din dito ang mga bawat bahagi ng gamit o instrumento. Ipinapaliwanag
din dito ang mga prosesong kailangang sundin upang maisagawa ang
isang tungkulin ng instrumento.
173
5. Apendiks – ito ang mga kalakip na dokumentong may kaugnayan sa kabuuan ng
nilalaman ng manwal.
a. Glosaryo para sa mga termino – nakatala nang paalbeto ang mga termino ng
mga bagay, proseso, gamit ng instrumento, at kahulugan ng mga ito,
b. Talahanayang Reperensiya – nasa anyong talahanayan o table ang mga
reperensiyang ginagamit sa mga pagsusuri ng datos o alinmang bahagi ng
papel o manwal.
174
Pagsasanay
175
Pagsasanay 2. (mamarkahan bilang performans na gawain)
Sumulat ng isang manwal para sa paggamit ng alinman sa sumusunod. Sundin ang mga
pangunahing bahgi ng manwal. Pumili lamang ng isa (1). Ilagay sa short bond paper.
Isang bagay na ginagamitan ng teknolohiya
Isang bagay na mahalagang ginagamit sa bahay
Isang bagay na kailangan ng baterya o kuryente upang gumana
Isang bagay na hindi mo kayang mabuhay kung wala ito
Isang bagay na kadalasang gamit ng mga kabataan
Isang bagay na magagamit tuwing may emergency o sakuna
Pamantayan sa Paggagrado:
Pamantayan Puntos Iskor
1. Malinaw ang mga panuto sa ginawang manwal 15
2. Gumamit ng mga ilustrasyon para ipaliwanag ang nilalaman 15
3. Simple ang mga salita, konsistent sa paggamit ng terminolohiya,
15
tono, at estilo sa pagsulat
4. Sinunod ang espesipikong mga bahagi ng isang manwal 15
5. Malinis ang pagkakagawa at presentable 10
Kabuuan 70
Paglalagom
176
Ang manwal ay may iba’t ibang uri ayon sa gamit; Manwal ng Pagbuo (Assembly
Manual), Manwal para sa Gumagamit o gabay sa Paggamit (User Manual o Owner’s
Manual), Manwal na Operasyonal (Operational Manual), Manwal-Serbisyo (Service
Manual), Teknikal na Manwal (Technical manual), at Manwal para sa Pagsasanay
(Training Manual)
Karaninwang nilalaman ng isang manwal ang alinman sa sumusunod; tiyak na
depinisyon, deskripsyon ng mga mekanismo, sunod-sunod na hakbang o instruksiyon;
at/o pagsusui ng mga proseso.
Sanggunian
177