Cyrus Lem R.

Montes
BASS Political Science
Wika-1 Section F

Unang Aktibidad sa Wika

1. Ang Isantdard ng Wika

- Ang wika ay may iba't-ibang uri ng pagbigkas at tunog na naka depende kung
saan ito galing. Ang wikang Ingles ay mayroong "Standard-English" na ginagamit ng
mga iskolar at mayroon din "British-English" na Ingles ng mga nakatira sa Britain.

2. Punto, (Aksent) at) Dayalek

- Mayroong pagkakaiba ang pagbigkas ng salita ang wika na nakabatay sa

pinanggalingan nito. Halimbawa ang "Australian-English" at "Scottish-English" ay
bagamat parehong Ingles ang wika, magkaiba naman ang Aksent at Dayalek nito.

3. Mga Dayalek na Rehiyonal

-Bagamat ang iisang bansa ay mayroon iisa lamang kinikilalang wika, mayroong
magkaibang dialect ang iba't-ibang lugar sa bansang ito. Halimbawa sa pilipinas
nagkakaroon ng mga isteryotayp. Minamaliit ng mga taga-Luzon ang mga taga-
Visayas hindi naiintindihan ang wikang bisaya ng mga taga Visayas.

4. lsogloss at Dayalek na Hanggahan

-Sa isang survey ng datos sa America, mayroong mga taong tawag sa paper bag
at iba naman ay kinkilala nila itong paper sack. Karaniwang posibleng gumuhit ng
isang linya sa mapa na maghihiwalay sa dalawang lugar. Tawag dito sa linyang ito
ay isog/oss at kumakatawan sa pagitan ng mga lugar tungkol sa isang partikular na
lingguwistik na aytem.

5. Ang Katuluyang Kontinuum na Dayalektal

-Sa lugar tulad ng Europe, ang maraming bansa ay magkadikit-dikit at maaring

lakbayin gamit ang panlupang transportasyon. Mapapansin ang kontinuum na
dayalektal. Halimbawa kung galing ka sa Holland at naglalakbay papuntang
Germany, mapapansin mong mas maraming tao ang gumagamit ng wikang Dutch. Ito
ay epekto ng paghahalo ng mga wika dahil sa malapit na pagitan ng mga bansa.

6. Bilingguwalismo

-Sa panahon ngayon maraming bansa na ang mayroon hindi lang isa kundi
dalawang pangunahing wika. Sa mga bansang ito ang mga tao ay bihasa sa dalawang
uri ng wika. Halimbawa ay ang bansang Canada, na gumagamit ng salitang Ingles at
French. Pati na rin ang bansang Pilipinas, na nakapagsasalita ay nakakintindi ng
wikang Ingles at Filipino.
Cyrus Lem R. Montes
BASS Political Science
Wika-1 Section F
7.Pagpaplanong Pangwika

- Dahil sa kadahilanan ng globalisasyon, mas madali na ang paglayag tungo sa

iba't ibang mga bansa. Dahil dito mas marami nang bansa ang nagiging bilingguwal.
Sa panahon ngayon maaring hindi na pambansang wika ang pinaka-nagagamit na
wika ng isang bansa. Sa bansang Israel, ang pambansang wika ay Hebrew kahit may
mga pananaliksik na karamihan ng tao ay hindi gumagamit nito. Ang pagbubuo ng
desisyong pangwika ay hindi dapat makaluma kundi makabago.

8. Pidgin at Creole

-Ang pidgin ay ang resulta kapag ang dalawang tao ay nagsasalita ng hindi
magkaparehong lengguwahe. Ang pidgin ay ang tawag sa nabubuong resulta nito.
Ang creole ay ang tawag kapag amg pidgin na nalikha ay tuluyan nang naging wika
ng isang bansa.

9. Wika, Lipunan, at Kultura

-Ang wika ng isang tao ay nakadepende kung saang lugar ito isinilang at lumaki.
Malaki rin ang impluwensiya ng kulturang kinalalakihan nito. Bagamat ang dalawang
tao ay isinaling at lumaki sa parehong lugar at panahon, maaring magkaroon sila ng
magkaibang wika dahil sa pinagkaibang lipunan .

10. Mga Panlipunang Dayalek

-Ang dayalek ng isang indibidwal ay nakadepende sa lipunang nakapalibot dito.

Ang mga dayalek ng iba't-ibang tao ay nagkakaiba depende sa edukasyon, trabaho,
edad, kasarian, at iba pang panlipunang sukatan.

11. Edukasyon, Okupasyon, at Uring Panlipunan

-Mapapansin ang pagkakaiba ng uri ng pananalita ng isang taong nakapag-aral sa

isang taong hindi. Ang taong mas lamang sa kaalaman sa kalsada o "street smart" ay
nagsasalit ng "S'up" imbis na "What's up". Para sa mga propesyonal ay mayroong
mga teknikal jargon na sila lang ang nakaka-intindi. Isang aspekto ng wika ay ang
istatus sosyo-ekonomiko ng isang tao. Sa isang sarbey na isinigawa sa Amerika,
napansin ang pagkakaiba ng bigkas ng mga "saleslady" sa tatlong store sa New York
City, Saks (mataas na istatus), Macy's (panggitna) at Klein (mababa).

12. Edad at Kasarian

- Nagkaroon na ng pagitan ang mga kabataan at nakatatanda dahil sa kanilang

edad. Ang ating mga kabtaan ay may mga hindi alam na salita na binibigkas ng mga
nakatatanda tulad ng mga malalim na tagalog habang ang nakatatanda ay hindi maka
intindi ng mga "slang" tulad ng "pig-out" ng mga kabataan. Mayroon baryasyon
nakabatay sa kasarian ng ispiker tulad ng "I done it at he ain't" sa mga pananalita ng
mga lalaki, at "I did it at he isn't" naman para sa mga babae�.
Cyrus Lem R. Montes
BASS Political Science
Wika-1 Section F
13. Etnikong Kaligiran

-Maaring magkaroon ng pagkakaiba ang pagbigkas ng mga salita dahil sa

etnikong nakapaligid sa tao. Sa Amerika mayroong tinatawag na "Black English" na
uri ng pananalita ng mga Amerikanong nanggaling sa kontinente ng Afrika.
Halimbawa ay ang paggamit ng salitang "they mine o you crazy." sa halip ng "They
are mine o you are crazy".

14. Idyolek

-Ang idyolek ay ang wika o dayalek na ginagamit ng isang partikular na

indibidwal. Ito rin ang nagiging batayan kung saang lugar nanggaling ang isang tao.

15. Register

- Ang baryasyon ng pananalita sa diskusyon ng dalawang indibidwal ay maaring

naka depende sa kung ano ang paksa ng kanilang pinag uusapan. Halimbawa ang
pag-uusap ng isang doktor sa pasyente "I'm going to give you a prescription far the
pain." Mapapansin kaagad na ang doktor ang nagsasabi ng mga salitang iyon.

16.Tenor

-Ang antas at uri ng pananalita ng isang tao ay nag-iiba batay sa kung sino ang
kausap nito. Kapag ang kausap natin ay ang ating boss o amo, ang tono ng ating
pananalita ay pormal. Kung sa kaibigan o pamilya naman, ang ating tono ay kaswal.

17.Larang/Field

-Mayroong mga larangan kung saan ang mga indibidwal na nagtratrabaho sa

salik nito ay may kaalaman sa mga teknikal na bokabularyo. Ang halimbawa nito ay
ang isang I.T. Ispesyalista, may mga salita sila tulad ng "hardware, software, disk-
drive, at data-computing" para sa kanilang agham.

18.Paraan (Mode)

-Ang paraang ng komunikasyon ng mga tao ay nagbago na mula sa pinaka unang

pamamaraan sa pamamagitan ng pagsusulat sa bato ng sinaunang tao, hanggang sa
gumamit na ng dahon at naging papel ito. Sa panahon ngayon napakadali na ng
pakikipag-usap sa tao kahit malayo man ang iyong agwat dahil sa teknolohiya.

19.Katangian ng mga Pananalitang Espontanyo

-Madalas hindi natin namamalayan kung sa paanong paraan tayo makipag-usap

sa espontanyong diskusyon. Kapag tayo ay nakikipag-usap ng hindi pormal sa taong
malapit sa atin, tila nagbabago ang ating uri ng pananalita na ginagagamit.
Mapapansing magkaiba ang baryasyon ng mga salitang ginagamit natin sa pang
araw-araw keysa sa pakikipag-usap sa ating mga guro. Mas bibinigyan-diin ang mga
salitang "slang" tulad ng "erm, ya, g," sa diskurso.
Cyrus Lem R. Montes
BASS Political Science
Wika-1 Section F
20. Magkahalong Paraan

-Sa ating pag-unlad, mas mainam na makita ang pinaghalong pamamaraan sa

paggamit ng iba't-ibang baryasyon ng wika. Ang paggamit ng wika ay nagbabago ang
tenor, paraan, na nakakabuo ng register depende sa sitwasyon.

21.Diglossia

-Ito ay isang sitwasyon kung saan may dalawang uri ng wika na ginagagmit sa
magkaibang paraan sa isang lugar. Kung saan ang isang uri ng wika ay ginagamit sa
mas nakatataas na istandard habang ang isa naman ay sa mas nakababang istandard.
Ang halimbawa ay sa wikang Arabic, magkaiba ang wikang ginagamit nila sa mga
paaralan, political na talumpati, relihiyon, at wikang ginagagamit sa kalsada at
sariling bahay.

22.Wika at Kultura

-Mapapansing na ang wika na ginagamit ng isang lugar ay nakabatat sa kanilang

kultura. Magka-akibat ang wika at kultura dahil makikitang kung saan ang
pinagmulan ng wika sa kung saang lugar nakatira ang nagsasalita nito. Sa pag-aaral
ng iba't-ibang kultura ng daigdig, mapapansin na hindi magkaiba ang wika ng mga
tribu ng isang lugar, kundi ang magkaiba ay ang kanilang mga pananaw.

23.Determinismong Lingguwistik

-Ang teoryang nagsasaad na kung ano ang wikang natutunan mo, yun din ang
pamamaraan ng pagkategorya mo sa mga bagay at pananaw mo sa mundo ay
nakabase sa kung anong wika ang ginagagamit mo.

24.Ang Haypotesis na Sapir-Whorf

-Ayon sa kanyang paglalayag, napansin niya hindi lang magkaiba ang wika ng
mga Amerikano ta taga-Europeo kundi magkaiba din ang kanilang pananaw sa
mundo. Dito niya napagtanto ang haypotesis na magkaiba ang pagtingin ng mga tao
sa bagay-bagay batay sa lugar na pinagmulan nito.

25. Konseptuwal na Batayan ng Filipino

-Bilang konsepto mat dalawang konspetuwal na batayan ang wikang filipino, ang
wikang Filipino at ang lingua franca.

26.Lingua Franca at Karanasang Komon ng mga Filipino.

-Ang wikang pambansa ay nakabatay sa konsepto ng lingua franca. Ang lingua

franca ay ginagagamit ng dalawang taong magkaiba ang unang wika. Ito ay ang
nabubuo ng pinaghalong media, eskwelahan, bokabularyong kumon, at mga wikang
banyaga (Ingles, Espanyol, Tsino Hapon).
Cyrus Lem R. Montes
BASS Political Science
Wika-1 Section F
27.Horizontal vs Vertical

-Ang pagtingin ng mga sosyolingguwistang Filipino ay konseptuwal o horizontal

ang pagbabago ng wika habang ang iba tingin naman nila na historikal o vertical ang
pagdaloy ng wika. Ayon sa horizontal na pagdaloy, ang wikang Filipino ay
naiimpluwensiyahan ng mga wika sa pilipinas at wika ng banyaga at nag reresulta ito
ng lingua franca. Para naman sa vertical na pamamaraan, ang pagdaloy ay nagmula
sa konstitusyon, ang tagalog ay napupunta sa mga Pilipino at nagbabago at nagiging
Filipino.

28.Mga Diyalekto ng Filipino at Pagkilala sa mga Katutubong Wika ng Pilipinas

-Ang wika na Filipino ay hindi na lamang simple kundi ito ay komplikadong

pinaghalo na wika mula sa iba't-ibang lugar. Dahil maraming wika sa ating bansa,
natututo tayong umintindi at makapagsalita ng pinaghalong mga wika. Halimbawa
ang wikang Sebwano, kapag tinuturuan ang Pilipinong hindi marunong magsalita ng
wikang Sebwano, ginagamitan ito ng kanilang pangunahing wika, kapag tagalog ito,
inihahalintulad ang salitang sebwano sa salitang tagalog. Sa papamagitan ng Lingua
Franca, nabubuo ang Cebuano Filipino.

29.Wikang Pampanitikan

-Ang wikang pampanitikan ay uri ng wika kung saan Ito ang pinakamayaman na
uri. Hindi literal ang ibig sabihin ng wikang pampanitikan kundi mayroon pa itong
mas malalim na kahulugan. Mapapansin ang iba't-ibang paggamit ng tono, tema at
punto.

30. Wikang Teknikal

-Ang wikang teknikal ay tumutukoy sa pamamaraan ng komunikasyon maging

pasulat man o pasalita na mayroong tiyak na kahulugan. Ang wikang teknikal ay
gumagamit ng mga salitang jargon kung saan hindi maiintindihan ng ilang
tagapakinig maliban kung sila ay hasa sa larangan na pinag-uusapan.

31. Wikang Kolokyal

-Ang wikang kolokyal ay ang pamamaraan ng pakikipag-usap natin sa mga

taong malapit sa atin. Ito wikang ginagagamit kapag kinakausap natin ag ating
pamilya at kaibigan. Ito ay ginagamit natin kapag hindi natin pinag-iisipan ang ating
mga sasabihin. Hindi ito gaya ng pormal na wika.

32. Wikang Slang

-Ang wikang slang ay isang hanay ng wika na ginagagamit ng isang partikular na

grupo. Ito ay binubuo ng mga salita at parirala na hindi mahahanap sa diksyunaryo.
Ang islang ay hindi nagmumula sa libro kundi gawa-gawa lamang ng mga tao.
Cyrus Lem R. Montes
BASS Political Science
Wika-1 Section F
Sanggunian

Connie "Definition of Colloquial Language." Mula sa

https://socratic.org/questions/what-is-the-definition-of-colloquial-language. Kinuha
sa petsang ika-20 ng Septembre, 2020.

Constantino, Pamela "Wikang Filipino Bilang Konsepto,., Peregrino, J.,

Constantino, P., Ocampo, N., at Petras,. J., mga editor, Salindaw: Varayti at
Baryasyon ng Filipino. Lungsod Quezon: Sentro ng Wikang Filipino, 2012. p. 3-9

Godden, M (1992) "Literary Language." Mula sa

https://www.cambridge.org/core/books/cambridge-history-of-the-english-
language/literary-language/E687964720D1D6328F1134F2B8FBA753. Kinuha sa
petsang ika-20 ng Setyembre, 2020.

Feldman. "Slang Guide." Mula sa https://www.bu.edu/mfeldman/Slang/. Kinuha

aa petsang ika-20 ng Setyembre, 2020.

Kassem, N. (2018) "Techincal Language." Mula sa

https://www.researchgate.net/post/How_Can_Technical_Language_Differ_From_Ev
eryday_Language_in_Corporate_Communications. Kinuha sa petsang ika-20 ng
Setyembre, 2020.

Ocampo, Nilo "Varayti ng Wika." Peregrino, J., Constantino, P., Ocampo, N., at
Petras, J., Lungsod Quezon: Sentro ng Wikang Filipino, 2012. p. 18-39.