Professional Documents
Culture Documents
Katutubongfilipinokasaysayanmgamanunulatatakda NG Pilipino PDF
Katutubongfilipinokasaysayanmgamanunulatatakda NG Pilipino PDF
ENERGIZER
AGADOO DANCE
FOOD FOR THOUGHT
Ang Panitikan ng ating
mga Katutubong Pilipino
bago dumating ang mga
dayuhan
Ang panitikan ay kapatid na babae ng kasaysayan.
Ang panitikan, tulad ng kasaysayan, ay nagtataglay ng
mga ulat ukol sa mga naganap sa isang lahi at mga
naisip na dakila at marangal ng lahing ito. Samantalang
ang kasaysayan ay tukuyan at naglalarawan ng hubad
na katotohanan, ang panitikan ay nagagayakan ng
magagarang damit ng pagpapahayag at nakukulayan ng
malikhaing guni-guni ng mga akda. Wika nga ni Long,
ang panitikan ay “mga naisulat na tala ng
pinakamabuting kaisipan at damdamin ng tao.”
Ayon kay Dr. Jose Villa Panganiban
ANG PANITIKAN
ay ang magandang pag-aaral na
pansemantika ng salitang
panitikan. Ang salitang
panitikan aniya, ay binubuo ng
pang– na unlapi, ng salitang ugat
at ng –an na hulapi. Nagiging
ang pang- kung inuunlapi sa
salitang nagsisimula sa mga titik
t, d, l, r, at s, karaniwang ding
SARILING PANITIKAN BAGO
DUMATING ANG MGA KASTILA
Nasusulat
PAGSASALING-DILA
NASUSULAT
Pagsunog sa ating matatandang
panitikan sa Pilipinas
Nguni’t ang di nasunog ay ang mga
kantahing bayan, mga bugtong, mga
salawikain, at kasabihan, at iba pa,
sapagkat ang mga ito’y nagpasalin-
salin sa bibig ng mga tao.
MGA UNANG TAO SA PILIPINAS
ANG MGA ITA
Ang mga negtritong kilala sa
tawag na ita, ayta, o agtas ay
siyang mga unang nanirahan sa
ating mga pulo. Sila ay abalang
lagi sa paghahanap ng
iakabubuhay sa tulong ng pana at
buslo. Palipat-lipat sila ng tirahan
kaya’t di sila nagkapanahon sa
sining nang lampas sa mga bulong
at kasabihan.
ANG MGA INDONES
Nakarating sa Pilipinas may 8,000 taon
na. Nang sumapit sila rito’y may
malalaking pangangatawan, maitim na
balat, makapal na labi, malaking ilong at
pangahan. May kabihasnan silang higit sa
mga Negrito. -may pamahalaan -
Nagsusuot ng damit -nagluluto ng
pagkain -nagsasaing sa tukil -marunong
magpanginas ng apoy. Mayroon silang
alamat at mga epiko, mga pamahiin at
mga bulong na pangmahiya.
ANG MGA Intsik na manggugusi
e. Tiririt ng ibon
tiririt ng maya
kaya lingon ng lingon
2. Ang Tugmang Walang Diwa: Ito’y mga patulang may tugma ngunit
walang diwa at ang nagbibigay halaga rito ay ang nakatutuwang tunog na
napaglalaruan ng dila o ng kapilyuhan at paglalaro sa salita.
1. Hala, ulan, pantay kawayan
Hala takbo, bayo, pantay kabayo!
2. Kililing, kililing, kililing
namatay si Tandang Gusting
saan ililibing
sa puno ng saging
3. Ako’y nakahiga sa kamang malambot,
ako ay kinagat ng isa pong surot
ako ay nabigla at tuloy nautot
kaawa-awang surot, namatay sa angot.
2. Ang mga Kasabihan: Ang mga kasabihan ay naiiba sa
salawikain sa dahilang ito’y hindi gumagamit ng mga
talinhaga. Payak ang kahulugan. Ang kilos, ugali, at gawi ng
isang tao ay masasalamin sa mga kasabi9han. Naisalin sa
atin ng ating mga ninuno ang mga kasabihang sumusunod:
1. Utos na sa pusa, utos pa sa daga
2. Malakas ang loob, mahina ang tuhod.
3. Tulak ng bibig, kabig ng dibdib.
4. Kasama sa gayak, di kasama sa lakad
5. Ubus-ubos biyaya, bukas nakatunganga.
2. Ang mga Unang Tula: kabilang sa mga unang tula ang mga
nabanggit nang salawikain, bugtong, at kasabihan. May mga
palaisipan ding nasusulat na patula. Ang mga kantahing
bayan ay pawing patula. Tayong mga Pilipino ay ipinaghele sa
tula ng mga ninuno. Maaaninag natin sa mga halimbawa na
mayaman sa damdamin pilosopiya at haraya ang mga ito. Ang
mga unang tulang nabanggit ay dating sa wikang Arabe o
Malay subali’t napasalin sa iba’t ibang wika ng mga pulo sa
pag-uulit-sabi ng mga Matatanda sa kanilang mga Inaanak.
2. Ang mga Unang Dula: Nang dunamting ang mga Kstila sa
Pilipinas, inabutan na nilang ang mga Pilipino ay may sariling
dula. Ito’t itinatanghal sa liwasang bayan o sa malawak na
looban. Sa isang damuhan sa tahanan ng maharlika, kung
minsa’y sa tabing ilog o dagat ay sa katutubong temple o
dalanginan. Ang karaniwang pinapaksa nila ng dula ay ukol
sa pag-ibig, sa pakikidigma, sa alamat, ukol sa mga anito, o
Diyos nial, parangal sa mga ala-ala ng mga yumao at sa
pagbubunyi sa mandirigmang nagtagumpay sa labanan.
Mga Uri ng Matatandang Dula:
1. Ang “Wayang Orang” (Bisaya)
2. Ang “Embayoka” at “Sayatan”
(Muslim)
3. Ang mga “Bulong”
VIDEO PANITIKAN
WAKAS