SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TỈNH ĐẮK LẮK

TRƯỜNG THPT CHU VĂN AN

KỲ THI OLYMPIC TRUYỀN THỐNG 10-3 TỈNH ĐẮK LẮK NĂM 2021
ĐỀ THI ĐỀ NGHỊ MÔN: GDCD LỚP 10
 ĐỀ THI VÀ ĐÁP ÁN

Câu 1: (4 điểm)
Hãy nêu những điểm khác biệt giữa phương pháp luận biện chứng và phương pháp luận siêu
hình? Em hãy phân tích các yêu tố duy vật, duy tâm về thế giới quan trong câu nói của Khổng
Tử “Sống chết có mệnh, giàu sang do trời”?
Đáp án câu 1: (4điểm)
CÂU ĐÁP ÁN ĐIỂM
1 Hãy nêu những điểm khác biệt giữa phương pháp luận biện chứng và 3,0
phương pháp luận siêu hình?
- Phương pháp luận là học thuyết về phương pháp nhận thức khoa học và 0,25
cải tạo thế giới (bao gồm một hệ thống các quan điểm chỉ đạo việc tìm tòi,
xây dựng lựa chọn và vận dụng các phương pháp cụ thể).
- Khái niệm phương pháp luận biện chứng: Xem xét sự vật, hiện tượng 0,25
trong sự ràng buộc lẫn nhau giữa chúng, trong sự vận động và phát triển
không ngừng của chúng .
Ví dụ: Một năm gồm có 4 mùa Xuân, Hạ, Thu, Đông…. 0,25
- Phương pháp luận siêu hình: Xem xét sự vật, hiện tượng một cách phiến 0,25
diện, chỉ thấy chúng tồn tại trong trạng thái cô lập, không vận động, không
phát triển, áp dụng một cách máy móc đặc tính của sự vật này vào sự vật
khác.
Ví dụ: Trong câu chuyện Thầy bói xem voi, 5 Thầy sờ 5 bộ phận của con 0,25
Voi …
- Điểm khác biệt:
Phương pháp luận biện chứng Phương pháp luận siêu hình
+ Xem xét sự vật, hiện tượng trong + Xem xét sự vật, hiện tượng trong
sự tác động qua lại, ràng buộc, quy trạng thái cô lập, tách rời. 0,5
định lẫn nhau.
+ Xem xét sự vật, hiện tượng trong + Xem xét sự vật, hiện tượng trong
sự vận động và phát triển không sự tĩnh tại, không vận động, không
ngừng. phát triển.
0,5
+ Xem xét sự vật, hiện tượng trong + Xem xét sự vật, hiện tượng một
tính chỉnh thể, hệ thống. cách phiến diện, một chiều.
05
Kết luận: Phương pháp luận biện chứng và phương pháp luận siêu hình 0,25
đều là kết quả của quá trình con người nhận thức thế giới khách quan. Do
hạn chế của nó, phương pháp luận siêu hình không thể đáp ứng được yêu
cầu mới của nhận thức khao học và hoạt động thực tiễn.
Em hãy phân tích các yêu tố duy vật, duy tâm về thế giới quan trong 1,0
câu nói của Khổng Tử “Sống chết có mệnh, giàu sang do trời”?
- Yếu tố duy vật: Sống, chết, giàu, sang 0,5
- Yếu tố duy tâm: Mệnh, trời 0,5
Câu 2:
Hãy chứng minh rằng, vận động là phương thức tồn tại của thế giới vật chất? Em hãy vẻ sơ đồ
thể hiện mối quan hệ giữa các hình thức vận động của vật chất và giải thích sơ đồ đó?
Đáp án câu 2: (4điểm)
CÂU ĐÁP ÁN ĐIỂM
Hãy chứng minh rằng, vận động là phương thức tồn tại của thế giới vật 2,5
chất?
Vận động là mọi sự biến đổi (biến hóa) nói chung của các sự vật và hiện 0,25
tượng trong giới tự nhiên và đời sống xã hội.
Ví dụ: Bác Nông dân đi cày, Cây quan hợp…. 0,25
- Bất kì sự vật, hiện tượng nào cũng luôn luôn vận động. 0,25
- Bằng vận động và thông qua vận động mà các sự vật, hiện tượng tồn tại và 0,25
thể hiện đặc tính của mình.
- Không thể có vật chất mà không có vận động và ngược lại. 0,25
- Theo quan điểm duy vật biện chứng, vận động của các vật chất là tự thân vận 0,25
động, bởi vì tất cả các dạng vật chất đều là một kết cấu vật chất bao gồm các
yếu tố, các mặt, các quá trình liên hệ, tác động, qua lại với nhau. Chính sự tác
động đó đã dẫn đến sự biến đổi nói chung, tức là vận động.
- Quan điểm này đối lập với quan điểm duy tâm, siêu hình về vận động đi tìm 0,25
nguồn gốc của vận động ở thần linh hoặc ở chủ thể nhận thức.
- Vận động là hình thức tồn tại của vật chất nên các dạng vật chất được nhận 0,25
thức thông qua sự vận đông của chúng.
- Vận động là một thuộc tính sở hữu của vật chất nên nó không do ai sáng tạo 0,25
và cũng không thể tiêu diệt được. Nguyên lý này được chứng minh bằng định
luật bảo toàn và chuyển hóa năng lượng
Ví dụ: Con chim bay trên trời, thì thông qua vận động này thể hiện đặc tính 0,25
Bay lượn trên bầu trời của con Chim…; Cây Đậu mầm khi ươm hạt để trong
bóng tối khi lớn lên cây sẽ gầy, xanh, nhưng đưa ra nắng cây sẽ xanh lớn hơn,
thông qua đó thể hiện đặc tính ưa sáng của cây Đậu.
Em hãy vẻ sơ đồ thể hiện mối quan hệ giữa các hình thức vận động của 1,5
vật chất và giải thích sơ đồ đó?
- Sơ đồ thể hiện mối quan hệ giữa các hình thức vận động của vật chất:
Xã hội
Sinh
Hóa
Lý
Cơ
0,5

Giải thích sơ đồ:

- Từ vận động cơ học đến vận động xã hội thể hiện trình độ từ thấp đến cao
của các hình thức vận động. 0,25
- Hình thức vận động ở trình độ thấp hơn thì không thể bao hàm hình thức vận
động ở trình độ cao hơn nhưng hình thức vận động ở trình độ cao hơn lại có
thể bao hàm trong nó hình thức vận động ử trình độ thấp hơn. 0,25
- Trong qua trình tồn tại, mỗi sự vật có thể tham gia vào nhiều hình thức vận
động khác nhau nhưng bao giờ cũng gắn với một hình thức vận động đặc 0,25
 trưng.
- Các hình thức vận động trên, tuy có những đặc điểm riêng, nhưng giữa
chúng có mối quan hệ hữu cơ với nhau và trong những điều kiện nhất định
chúng có thể chuyển hóa lẫn nhau. 0,25
Câu 3: (4điểm)
Vì sao nói chế độ hôn nhân ở nước ta hiện nay là chế độ hôn nhân mới, tốt đẹp? Hiện nay,
có một số người chung sống với nhau như vợ chồng nhưng không muốn đăng kí kết hôn vì
ngại sự ràng buộc của pháp luật. Em có đồng tình với cách sống này không? Vì sao?
Đáp án câu 3: (4điểm)
CÂU ĐÁP ÁN ĐIỂM
3 Vì sao nói chế độ hôn nhân ở nước ta hiện nay là chế độ hôn nhân mới, 2.5
tốt đẹp?
- Hôn nhân là quan hệ vợ chồng sau khi đã kết hôn. 0,25
Chế độ hôn nhân ở nước ta hiện nay là chế độ hôn nhân mới, tốt đẹp với hai
nội dung cơ bản:
Thứ nhất: Hôn nhân tự nguyện và tiến bộ.
- Hôn nhân tự nguyện và tiến bộ dựa trên tình yêu chân chính. 0,25
+ Khác với các chế độ xã hội trước đây, hôn nhân thường dựa trên lợi ích
kinh tế, lợi ích giai cấp. 0,25
+ Tình yêu không được coi là cơ sở của hôn nhân.
- Tự nguyện trong hôn nhân thể hiện qua việc cá nhân được tự do kết hôn 0,25
theo luật định. Tuy nhiên, tự do kết hôn không phủ nhận vai trò khuyên
nhủ, tư vấn tích cực của cha mẹ, người thân, bạn bè…
- Hôn nhân đảm bảo về mặt pháp lý, tức là phải đăng kí kết hôn theo luật. 0,25
- Đảm bảo quyền tự do ly hôn. 0,25
Thứ hai: Hôn nhân một vợ, một chồng, vợ chồng bình đẳng. 0,25
- Dựa trên tình yêu chân chính, vợ chồng chuyng thủy, yêu thương, giúp đỡ 0,25
nhau cùng tiến bộ.
- Sự bình đẳng không phải là sự cào bằng, chia đôi…mà là vợ chồng có 0,25
nghĩa vụ và quyền lợi, quyền hạn nagng nhau trong mọi mặt đời sống gia
đình.
- Vợ chồng phải biết tôn trọng ý kiến và nhân phẩm, danh dự của nhau, mỗi 0,25
người luôn có ý thức hoàn thành trách nhiệm đối với gai đình tùy theo khả
năng của mình.
Hiện nay, có một số người chung sống với nhau như vợ chồng nhưng 1,5
không muốn đăng kí kết hôn vì ngại sự ràng buộc của pháp luật. Em
có đồng tình với cách sống này không? Vì sao?
Em không đồng ý với cách sống này. 0,25
- Mặ dù hiện nay nhiều bạn trẻ cho rằng sống thử sẻ làm cho bản thân có 0,25
kinh nghiệm và hiểu nguời bạn đời của mình hơn.
- Tuy nhiên, đây là hiện tượng bị xã hội lên án gay gắt đối với giới trẻ về 0,25
hiện tượng sống thử.
- Lối sống thiếu tinh thần trách nhiệm với xã hội và gây ra nhiều hậu quả 0,25
xấu.
- Cần có thái độ thẳng thắn trước hành động này, nếu đã tự nguyện yêu và 0,25
đến với nhau thì nên đăng kí kết hôn để thực hiện quyền và nghĩa vụ công
 dân trong xã hội.
- Nêu được ví dụ vê hậu quả của việc sống thử. 0,25

Câu 4: (4 đểm)
Bàn về tính tự giác báo Giáo dục 24h có đoạn:.. “Trong cuộc sống các cá nhân cần tự giác
điều chỉnh hành vi của mình cho phù hợp với lợi ích chung của cộng đồng…”.
Hỏi:
a, Đoạn trích trên đề cập đến nội dung nào đã học trong chương trình GDCD 10? Trình bày
hiểu biếtcủa em về nội dung đó?
b, Suy nghĩ của em về tính tự giác trong xã hội hiện nay?
Đáp án câu 4: (4điểm)
CÂU ĐÁP ÁN ĐIỂM
4 a, Đoạn trích trên đề cập đến nội dung nào đã học trong chương trình 2,75
GDCD 10? Trình bày hiểu biếtcủa em về nội dung đó?
- Đoạn trích trên đề cập đến nội dung bài học:Quan niệm về đạo đức trong 0,25
chương trình GDCD10.
Trình bày hiểu biết: 0,25
- Quan hệ xã hội là quan hệ đặc trưng của con người.
- Quan hệ xã hội là hệ thống các quan hệ rất đa dạng và phức tạp: Bao gồm
quan hệ giữa cá nhân với cá nhân, giữa cá nhân với xã hội. 0,25
- Trong cuộc sống các cá nahan cần tự giác điều chỉnh hành vi của mình 0,25
cho phù hợp với lợi ích chung của cộng đồng.
- Nếu cá nhân biết điều chỉnh hành vi của mình phù hợp lợi ích chung của 0,25
cộng đồng, của người khác thì người đó có đạo đức.
- Nếu cá nhân chỉ biết đến lợi ích của mình mà bất chấp lợi ích của người 0,25
khác, của xã hội thì bị coi là người thiếu đạo đức.
- Việc điều chỉnh hành vi phải tuân theo một hệ thống các quy tắc chuẩn 0,25
mực xác định.
- Nêu được khái niệm đạo đức:… 0,25
- Lấy được một số ví dụ: 0,25
- Cùng với sự vận động và phát triển của lịch sử xã hội, các quy tắc, chuẩn 0,25
mực này cũng biến đổi theo.
- Nền đạo đức mới hiện nay là một nền đạo đức tiến bộ, phù hợp với yêu 0,25
cầu của sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước, kế thừa những
giá trị đạo đức truyền thống của dân tộc và phát huy tinh hoa văn hóa của
nhân loại.
b, Suy nghĩ của em về tính tự giác trong xã hội hiện nay? 1,25
- Nêu được tự giác là tự mình làm, không cần ai nhắc nhở… 0,25
- Khẳng định đây là một đức tính, một phẩm chất đạo đức quan trọng của 0,25
con người.
- Trình bày được một số nét chính về biểu hiện của tính tự giác trong xã hội 0,25
hiện nay…
- Nêu được hiện nay còn có nhiều cá nhân chưa có được tính tự giác…ví 0,25
dụ..
- Liên hệ bản thân… 0,25
Câu 5: (4điểm)
 Chiều 6/11/2017 tại thủ đô Hà Nội, tỷ phú Jack Ma đã giao lưu văn hóa với hơn 3000 sinh
viên. Ông nói: “ Chỉ có tiền thì không giúp con người hạnh phúc.”
Suy nghĩ của em về vấn đề trên?
Đáp án câu 5: (4điểm)
CÂU ĐÁP ÁN ĐIỂM
5 Chiều 6/11/2017 tại thủ đô Hà Nội, tỷ phú Jack Ma đã giao lưu văn
hóa với hơn 3000 sinh viên. Ông nói: “ Chỉ có tiền thì không giúp con
người hạnh phúc.”
Suy nghĩ của em về vấn đề trên?
- Trong lịch sử , từng tồn tại nhiều quan niệm khác nhau về hạnh phúc. 0,25
- Sở dĩ có những quan niệm khác nhau đó là vì hạnh phúc gắn với cảm nhận 0,25
và đánh giá của cá nhân, xã hội về cuộc sống thực tại.
- Em đồng ý với quan điểm của tỷ phú Jack Ma. 0,5
- Vì nói đến hạnh phúc, là nói đến sự đáp ứng ở những mức độ nhất định 0,25
những nhu cầu vật chất của cuộc sống con người.
- Tuy nhiên, thõa mãn nhu cầu vật chất đến mức độ nào còn phụ thuộc vào 0,25
từng con người cụ thể, vào trình độ phát triển của xã hội cụ thể.
- Khái niệm hạnh phúc: Là cảm xúc vui sướng, hài lòng của con người 0,25
trong cuộc sống khi đáp ứng, thỏa mãn các nhu cầu chân chính, lành mạnh
về vật chất và tinh thần.
- Lấy ví dụ về hạnh phúc 0,25
- Tiền có thể mang lại hạnh phúc, tầm quan trọng của Tiền.... 0,5
- Nhưng chỉ có tiền không thể có hạnh phúc, mà còn có nhiều yếu tố khác 0,5
trong cuộc sống là bình yên, may mắn, sẻ chia...
- Những nhu cầu tinh thần vô cùng đa dạng và không giới hạn, nó không 0,25
chỉ đơn thuần là những nhu cầu hưởng thụ các giá trị tinh thần mà nhân loại
đã sáng tạo ra mà còn là những mong muốn được cống hiến cho xã hội,
khẳng định giá trị bản thân đối với cuộc sống.
- Hiện nay thực tế cuộc sống có một bộ phận chạy theo lợi ích “giá trị” của 0,25
đồng tiền mà không từ những hoạt động phi pháp, làm trái lại các giá trị đạo
đức, .
- Lấy được ví dụ... 0,25
- Giải pháp ... 0,25
---------------------------------HẾT---------------------------------------