Morze Bałtyckie

Poznam cechy charakterystyczne Morza

Bałtyckiego

Wskażę na mapie Bałtyk i omówię jego

położenie
Cel zajęć
Poznam florę i faunę Bałtyku

Wyjaśnię pojęcie: morze śródlądowe

  utworzyło się około 12 tysięcy
lat temu z wód topniejącego
lodowca. Ostatecznie
uformowało się ok. 3 tys. lat
temu.
Morze
 Linia brzegowa Bałtyku jest
Bałtyckie dobrze rozwinięta - ma
długość ok. 8 100 km. Składa
się na nią wiele zatok,
zalewów, półwyspów oraz
wysp.
Państwa leżące nad Morzem Bałtyckim:
Dania, Estonia, Finlandia, Litwa, Łotwa,
Niemcy, Polska, Rosja, Szwecja.
 Barbarum fretum Morze Swebów Ocean Sarmacki)

Morze Rusów – Morze Otaczające,

Bałtyk, sinus Balticus
Waregów Ibrahim ibn Jakub 965

Nazwa
Morze Scytyjskie Morze Waregów Morze Gockie

Morze Wschodnie
(Niemcy, Duńczycy, Morze Zachodnie dla
Szwedzi, Norwegowie, Estończyków
Finowie)
 Morze Bałtyckie jest morzem śródlądowym, otoczonym
kontynentem europejskim.
Kontakt z Morzem Północnym i oceanem jest zapewniony przez
Cieśniny Duńskie (Sund, Mały Bełt i Wielki Bełt), Kattegat i
Skagerrak. Jego powierzchnia razem z Kattegatem wynosi prawie
Morze 415,3 tys. km2.
śródlądowe
to morze otoczone prawie ze
wszystkich stron powierzchnią
lądową, połączone z oceanem
jedynie poprzez wąskie cieśniny.
Głębokość Bałtyku
Średnia głębokość wynosi 52,3 m
 1. Głębia Arkońska 50 m
 2. Głębia Bornholmska 105 m
 3. Głębia Gdańska 118 m
 4. Głębia Gotlandzka 249 m
 5. Głębia Landsort 459 m
 6. Głębia Alandzka 405 m
 7. Głębia Botnicka 294 m
Temperatura
Temperatura Morza Bałtyckiego zależy od pory
roku. Latem woda jest cieplejsza i może wynosić
20ºC. Podczas zimy wody otwartego morza mają
temperaturę około 2ºC. Zimą północna cześć Zatoki
Botnickiej i wschodni a części Zatoki Fińskiej są
pokryte lodem nawet przez okres dłuższy niż 6
miesięcy.
Zasolenie
w kilogramie wody z Bałtyku znajduje się
średnio 7 gramów soli.
 Zasolenie Morze Bałtyckie średnio wynosi ok. 7‰.
Największe zasolenie Bałtyku występuje na zachodzie, w
rejonie Cieśnin Duńskich – ze względu na napływ słonych
wód z Morza Północnego. Najmniejsze zasolenie notowane
jest na północy w Zatoce Botnickiej i na wschodzie w Zatoce
Fińskiej – ze względu na zimny klimat.
 Średnie zasolenie oceanu światowego wynosi 35‰ i dlatego
Bałtyk jest określany jako morze półsłone lub słonawe.
Wynika to z ograniczonej wymiany wód z oceanem, dopływu
ponad 250 rzek, czy małego parowania.
śródlądowe

płytkie
Cechy
charakterystyczne
chłodne Bałtyku

słabo zasolone.
Flora i Fauna
Bałtyku
 Ze względu na niskie zasolenie
Bałtyk jest wyjątkowo ubogi
biologicznie, ale za sprawą
dużych różnic w zasoleniu w
morzu występują zarówno
organizmy słodkowodne i
słonowodne. Nieliczne
zwierzęta słonowodne jak
omułki, małgwie, chełbia,
śledzie czy dorsze żyjące w
Bałtyku są o połowę mniejsze
niż w Morzu Północnym.
Glony
Glony to grupa
niespokrewnionych ze sobą
organizmów, których cechą
wspólną jest zamieszkiwanie
wód.
W Bałtyku żyją glony zarówno
jedno jak i wielokomórkowe:
np. zielenice, brunatnice,
krasnorosty.
Ryby
W wodach polskiej strefy Morza
Bałtyckiego żyje ponad 100
różnych gatunków ryb.
Z ryb bytujących w Bałtyku
największe znaczenie dla
rybołówstwa mają śledź, dorsz i
szprot oraz ryby wędrowne
(łosoś, troć, węgorz).
Kur diabeł
 - duża głowa z trzema parami kolców
 - nagie ciało – brak łusek
 - średnia długość w Bałtyku to 30 cm
 - bardzo żarłoczny – zjada ryby i skorupiaki
 - wyjęty z wody wydaje furczące dźwięki
 - potrafi zmienić ubarwienie
 - ikrą opiekują się samce
Ssaki
 1. trzy gstunki fok:
szarytka morska, nerpa
obrączkowana I foka
pospolita
 2.morświn
 Bałtyckie wybrzeże reprezentują liczne gatunki mew, kaczki,
łabędzie oraz gęsi. mewa śmieszka *mewa siwa (pospolita) *kormoran czarny *łabędź niemy

Ptaki
W Polsce wszystkie ptaki
występujące w 5 km pasie
nadmorskim, podlegają całkowitej
ochronie prawnej.

www.ptaki.info
www.ptakipolski.pl
Orzeł bielik
 gatunek dużego ptaka
drapieżnego z rodziny
jastrzębiowatych
 długość ciała wynosi 74–92
cm, rozpiętość skrzydeł
193–244 cm
 wysokość dzioba: od 3,5 do
prawie 5 cm
 średni dystans, jaki dorosły
ptak pokonuje dziennie to
124 km
 drapieżnik i padlinożerca
 W Polsce bursztyn bałtycki występuje m.in. w złożach: w okolicach
Zatoki Gdańskiej, Mierzei Wiślanej i u nasady Mierzei Helskiej.
Rocznie znajduje się na plażach około 4-6 ton bursztynu!
Bursztyn
bałtycki
„bałtyckie złoto”

Żywica wydostawała się z pęknięć

pni i gałęzi drzew, tworząc nacieki,
określane mianem sopli lub kropli.

Każda bryłka bursztynu bałtyckiego

ma około 40 milionów!
Samodzielnie
się dowiem
Proszę przygotować projekt lub
odpowiedzieć w zeszycie na jedno
zagadnienie.
1.Wybierz jedno zadanie.
2. Przygotuj pracę w zeszycie
lub na kartce. Jeżeli masz
ochotę wzbogacić pracę
własnymi ilustracjami – nie
krępuj się ☺
3. Jeżeli nie chcesz, aby Twoja
praca leżała tylko w szufladzie
– podziel się swoją wiedzą z
nami! Wysyłając skan na adres
nauczycielwop@gmail.com
wyraź zgodę na jej publikację
na stronie naszej szkoły.
Powodzenia!
Do wyboru jedno zadanie
 1. Dlaczego woda morska jest słona? Dlaczego sól gromadzi się
bliżej dna? Które morze jest najbardziej słone? Dlaczego zasolenie
Bałtyku jest takie małe?
 2. Przygotuj projekt o wybranym przedstawicielu świata zwierząt
lub roślin związanym z Bałtykiem.
 3. Bursztyn – złoto Bałtyku. Przygotuj pracę na temat bursztynu w
dowolnym kontekście, np. pochodzenia, najciekawszych okazów
flory lub fauny zachowanych w bursztynie, szlaku bursztynowego,
zaginionej komnaty, biżuterii, fizyki, chemii …
Dziękuję za
uwagę ☺
Do zobaczenia!
2.Krajobraz nadmorski
Tam, gdzie ląd styka się z morzem
 1. Poznam pojęcia: pobrzeże, mierzeja, morskie prądy, jeziora
przybrzeżne, depresja2.

2. Wymienię cechy charakterystyczne dla krajobrazu

nadmorskiego w Polsce

3. Omówię rolę Wisły, fal morskich, morskich prądów

Cel lekcji przybrzeżnych i wiatru w kształtowaniu polskiego wybrzeża

4. Wskażę na mapie pas pobrzeży oraz najważniejsze porty

morskie i rybackie (Szczecin, Gdańsk, Gdynia)

5. Podam przykłady zagospodarowania Morza Bałtyckiego

Pobrzeża
Wzdłuż Bałtyku ciągnie się pas
nadmorskich równin porozcinanych
dolinami rzek.
Ten pas lądu rozciągający się wzdłuż
brzegów morza, tworzący krainę
geograficzną o cechach
powiązanych z działalnością morza
nazywamy pobrzeżem.
Linia brzegowa
Morza
Bałtyckiego
Kształtowanie linii brzegowej
Morza Bałtyckiego trwa
nieustannie do dziś. Obecnie
Bałtyk jest morzem płytkim o
dobrze rozwiniętej linii
brzegowej z licznymi
wyspami, półwyspami oraz
zatokami i cieśninami.
  Morze ma duży wpływ na ukształtowanie wybrzeża. W polskim
Polskie krajobrazie nadmorskim dominuje wybrzeże niskie z
piaszczystymi plażami i wydmami.
Wybrzeże
Krajobraz nadmorski
 Niewielki odcinek stanowi wybrzeże wysokie, zwane również
- *niskie wybrzeże z klifowym. Ta część wybrzeża charakteryzuje się pionowym,
piaszczystymi urwistym brzegiem . W skutek niszczących fal sztormowych brzeg
plażami i wydmami cofa się rocznie o około 1 m.
- *jeziora przybrzeżne
- *mierzeje
- *wysokie brzegi
(klify) niszczone przez
fale
Krajobraz nadmorski został
ukształtowany przez:
• wiatr – powstawanie wydm
• działalność morza
➢ fale – np. powstanie piaszczystych plaż
➢ prądy przybrzeżne - np. powstanie mierzei, jezior przybrzeżnych
• działalność rzek – powstawanie delt
Fale
 Fale na Bałtyku są na ogół krótkie i strome. Typowa wysokość fali
podczas sztormu wynosi 3–5 m, ale może przekroczyć 10 m.
 Fale potrafią niszczyć brzegi morza. Przez ostatnie stulecia
spowodowały one m.in. cofniecie się polskiego wybrzeża miejscami
nawet o kilka kilometrów.
 Najbardziej znanym tego przykładem jest kościół w Trzęsaczu.
Zbudowano go w XIII wieku prawie 2 km od morza. W 1750 roku
morski brzeg znajdował się w odległości już tylko 50 m, a w 1850
roku – 5 m od świątyni. W 1901 roku zawaliła się pierwsza ściana
kościoła. Obecnie zachowana została jedna ściana.
Wybrzeże
wysokie
Mierzeja
Mierzeja to utworzona przez morze piaszczysta bariera pokryta wydmami, oddzielająca od
morza zalew, zatokę lub jezioro.
Mierzeje
 Polskie plaże są przeważnie szerokie i pokryte drobnym piaskiem.
Gdy piasek wyschnie, wiatr może go przesypywać. Kiedy napotka
przeszkodę, np. roślinność, powstaje piaskowe wzniesienie –
wydma. Wiatr może przesypywać piasek, skutkiem czego wydma
stopniowo się przesuwa – mamy wówczas do czynienia z wydmą
ruchomą. W Polsce najwięcej wydm powstało w okolicach Łeby.
Zaliczają się one do najwyższych w Europie – niektóre z nich mają
Wiatr ponad 50 m wysokości.
 Ich powstanie tłumaczy się odcięciem zatok morskich piaszczystymi
mierzejami, utworzonymi w wyniku działania morza.

Jeziora
przybrzeżne


Kształtowanie
wybrzeża przez
Wisłę
Żuławy Wiślane
 Na obecnym terenie Żuław istniała zatoka morska, do której Wisła
naniosła duże ilości mułu, aż do utworzenia się lądu. Obecnie
powierzchnia Żuław to około 1700 km². Prawie ¼ tego obszaru to
tereny depresyjne, czyli położne poniżej poziomu morza.

Jak powstały
Żuławy Żuławy znane są z żyznych gleb zwanych madami.
Wiślane?

Zalew Wiślany i jezioro Druzno to pozostałości dawnej zatoki

morskiej.
Wolin - wyspa Morza Bałtyckiego
Wolin
 Wolin to nie tylko wyspa, ale i nazwa
położonego na niej miasta. Ślady
osadnictwa sięgają 6000 lat wstecz.
 Wolin zamieszkiwany był m.in. przez
Gotów, Słowian (Wolinianie), i
Wikingów. Średniowieczni kronikarze
pisali o Wolinie jako najpiękniejszym i
najważniejszym porcie Bałtyku.
 Wineta - gród i port z latarnią morską
u ujścia Odry, duży ośrodek handlowy
zniszczony prawdopodobnie przez
Magnusa I Dobrego (Adam z Bremy)
 Jomsborg- legendarna osada
Wikingów
 Harald Sinozęby „bluetooth”- królem
Danii i Norwegii (Xw.) spędził ostatnie
lata swojego życia w Wolinie.

Zagospodarowanie
Morza Bałtyckiego
Gospodarka morska to
wykorzystanie gospodarcze
położenia nad morzem oraz
bogactw naturalnych z nim
związanych. Wyróżnia się tu
kilka głównych działów:
 Transport morski - przewóz towarów i
ludzi wodami morza
 Rybołówstwo - połowy organizmów
morskich – ryb oraz marikultura, czyli
hodowla ryb, małży i skorupiaków oraz
uprawa wodorostów
 Energetyka - wykorzystanie silnych
wiatrów i fal morskich
 Surowce mineralne – gaz ziemny, ropa
naftowa, kruszywa budowlane oraz
bursztyn. Eksploatacja tych złóż nie jest
intensywna.
 Przemysł stoczniowy - budowa i remonty
statków oraz innych jednostek
pływających
 Turystyka - podróżowanie w celach
głównie wypoczynkowych i
krajoznawczych
Praca
samodzielna Wybierz jedno zadanie
1.Wybierz jedno zadanie. 1. Proszę, napisz w kilku zdaniach, która część tematu dotyczącego
2. Przygotuj pracę w zeszycie lub na
kartce. Jeżeli masz ochotę
pobrzeży jest dla Ciebie najciekawsza. Uzasadnij swoją odpowiedź.
wzbogacić pracę własnymi
ilustracjami – nie krępuj się ☺
2. Przygotuj plan jednodniowej wycieczki po Żuławach Wiślanych.
Uwzględnij przynajmniej dwie atrakcje turystyczne.
3. Jeżeli nie chcesz, aby Twoja praca
leżała tylko w szufladzie – podziel Zadanie obowiązkowe dla każdego
się swoją wiedzą z nami! Wysyłając
skan na adres Zeszyt ćwiczeń s. 52 ćwiczenie 2 lub s.53 ćwiczenie 3
nauczycielwop@gmail.com wyraź
zgodę na jej publikację na stronie
naszej szkoły.

Powodzenia!
Dziękuję za uwagę.
Do zobaczenia!