Temat: Cechy powieści poetyckiej na przykładzie Konrada Wallenroda.

Adam Mickiewicz, pisząc Konrada Wallenroda, wzorował się na tradycji angielskiej powieści

poetyckiej. Wcześniej przetłumaczył najbardziej znaną powieść poetycką George’a Byrona Giaur.

 Zerwanie z łańcuchem przyczynowo-skutkowym w przebiegu akcji. Efektem takiego

zabiegu jest wyraźna epizodyczność poszczególnych scen. Na przykład po scenie V Wojna, w
której opisane są przyczyny nadciągającej konfrontacji rycerzy zakonnych z Litwinami i sądu
kapturowego nad Wielkim Mistrzem Konradem Wallenrodem, następuje scena
VI Pożegnanie – opis klęski Krzyżaków i samobójczej śmierci tytułowego bohatera. Wyraźnie
brak sceny łączącej te dwa wydarzenia.

 Brak chronologii wydarzeń opisanych w utworze, czyli achronologiczność akcji. Epizody

opisane w utworze nie są przedstawiane w sposób chronologiczny, pojawiają się liczne
retrospekcje, odwołania do wydarzeń wcześniejszych. Inwersja czasowa fabuły utrudnia
zrozumienie i odbiór dzieła. Najpierw – w scenie I dowiadujemy się, że na Wielkiego Mistrza
został wybrany rycerz, który wsławił się wielkimi czynami podczas wypraw krzyżowych, a o
wcześniejszych losach głównego bohatera dowiadujemy się dopiero w scenie IV
zatytułowanej Uczta. Losy Konrada Wallenroda – Waltera Alfa – musimy odtworzyć, z
niemałym trudem sami.

 Synkretyzm rodzajowy, czyli łączenie w obrębie jednego utworu elementów typowych

dla różnych rodzajów literackich: epiki, liryki i dramatu. Obecność narratora i fabuły, a
także Przedmowa autora i zawarta w scenie IV (Uczta) Powieść wajdeloty są przykładem
elementów epickich zawartych w utworze. Elementami lirycznymi są na przykład liczne
opisy, rymowy układ utworu, uczuciowość i subiektywizm wypowiedzi, a także zawarte w
scenie II hymn Duchu, Światło boże! Dramatyczna rozmowa Konrada z Pustelnicą w scenie
VI Pożegnanie ma cechy dramatu – brak w niej narracji.

 Synkretyzm gatunkowy – współistnienie w jednym utworze różnych gatunków literackich,

np. opowieść wajdeloty, hymn, ballada Alpuhara.

 Specyficzna kreacja bohatera. W Konradzie Wallenrodzie bohater powieści jest

równocześnie bohaterem tytułowym. Podkreśla to, że główną treścią utworu jest nie sama
akcja, ale tragedia rozgrywająca się we wnętrzu człowieka – jednostki rozdartej między
moralnością a miłością. Wallenrod sam walczy z wrogiem ojczyzny; tajemniczy – działa w
przebraniu, w masce; niejednoznaczny moralnie – dokonuje czynu dwuznacznego moralnie,
aby ratować ojczyznę.

 Nastrojowość i tajemniczość utworu. Autor stopniowo buduje atmosferę grozy i

tajemniczości, umieszczając akcję wielu scen w nocy, na przykład rozmowa Konrada z
Pustelnicą, albo po zachodzie słońca – scena samobójstwa głównego bohatera. Tajemniczy
jest sam bohater, jego losy poznajemy – a w zasadzie domyślamy się ich – stopniowo, zresztą
nie zawsze do końca.

 Historyzm utworu, czyli umieszczenie akcji dzieła w zamierzchłej przeszłości. Romantycy

bardzo lubili średniowiecze. Wydarzenia opisane w Konradzie Wallenrodzie miały miejsce w
XIV wieku. Choć Mickiewicz osadził utwór w kontekście historycznym, to nie trzyma się
prawdy historycznej, traktuje ją jako tło opisywanych w utworze wydarzeń – fakty traktuje
dość swobodnie.