FIL 116 Pagsulat sa Katawan ng Balita

Pamatnubay
Ang tawag sa una at pangalawang talata ng balita. Nagsisilbi itong pang-akit sa mga
mambabasa dahil ito ang pinakabu od ng balita. Sa akdang lathalain o pabalitang
lathalain, ito ay maaaring isang salita, parirala, pangungusap o isang talata.
 
Mga Uri ng Pamatnubay
1. Kombensyonal o Kabuuurang Pamatnubay
Sinasagot nito ang mga tanong na Ano?, Sino?, Saan?, Kailan?, Bakit? at Paano? Ang
balita ay inilalahad sa baligtad na piramide kung saan ang mga mahahalagang ay nasa
una at pangalawang talata. Karaniwang ginagamit ito sa tuwirang balita.
2. Makabagong Pamatnubay
Ginagamitan ng pangganyak na panimula ang akda upang akitin ang mambabasang
basahin ang kabuuan nito. Karaniwang ginagamit ito sa pagsulat ng Pabalitang
Lathalain.
 
Mga Uri ng Kombensyonal na Pamatnubay
1. Pamatnubay na Ano - Kung ang pinakatampok sa balita ay ang pangyayari.
Halimbawa:
Isang lindol ang yumanig sa lalawigan ng Sorsogon at Masbate na ikinamatay ng
tatlong tao at ikinasira ng mga bahay at g usali kahapon ng madaling araw.
2. Pamatnubay na Sino- Kung higit na pinakatampok ang tao o organisasyong
kasangkot sa pangyayari.
Halimbawa:
Binawi ni Nueva Vizcaya Rep. Rodolfo Agbayani, kasapi ng LDP ang kaniyang pirma sa
impeachment complaint na inihain ng oposisyon, kahapon, matapos itong katayin sa
komite.
3. Pamatnubay na Saan Kung higit na mahalaga ang lugar na pinangyarihan kaysa sa
gawain o tao na kasangkot dito.
Halimbawa:
Sa Naga City ginanap ang 2009 National Schools Press Conference na dinaluhan ng
mga batang manunulat sa buong bansa.
4. Pamatnubay na Kailan - Hindi gaanong gamiting pamatnubay dahil ginagamit
lamang ito kung higit na mahalaga ang petsa kaysa sa iba pang aspeto ng mga
pangyayari. Halimbawa:
Hanggang sa Abril 18 na lamang ang palugit na ibinigay ng BIR para sapagababayad
ng buwis sa taunang kita.
5. Pamatnubay na Bakit - Kung ang dahilan o sanhi ng pangyayari ang
pinakamahalaga.
Halimbawa:
Upang mapalawak at madaling maipaabot sa mga mamamayan ang mga serbisyo ng
pamahalaan, inilunsad ng Sangguniang Panlunsod ng Quezon sa pamumuno ni Mayor
Sonny Belmonte ang “City Hall sa Barangay”.
 6. Pamatnubay na Paano- Kung ang kaparaanan ng pangyayari ang pinakamabisang
anggulo na dapat itampok.
Halimbawa:
Nagkunwaring naghahanap ng mapapasukan, isang babae ang tumangay ng malaking
halaga ng salapi at mga alahas ng isang ginang sa Lunsod ng Baguio, pagkatapos
itong tanggapin bilang katulong.
Sa pagpapasya kung aling uri ng kombensyonal na pamatnubay ang itatampok, dapat
munang alamin ng manunulat kung aling anggulong balita ang higit na mahalaga.
Kapag parehong matimbang ang Ano at Sino, unang itatampok ang Sino dahil higit na
mahalaga ang tao kaysa sa mga bagay at pangyayari.
 
Mga Dapat Tandaan sa Pagsulat ng mabisang Pamatnubay:

1. Gumamit ng payak na pangungusap.

2. Huwag isulat ang lahat ng kasagutan sa mga tanong na Ano, Sino, Saan, Kailan,
Paano at Bakit sa isang pangungusap lamang, kung ito ay makasisira sa kaisipan ng
talata at makalilito sa mambabasa. Alalahaning ang pangalawang talata ay pamatnubay
rin.
3. Huwag uliting gamitin ang mahalaga o di-karaniwang salita sa isang
pangungusap. 4. Iwasan ang pag-uulit ng mga sugnay, parirala at mga iba pang katulad
nitong gramatikong kayarian.
Mga Hakbang sa Pagsulat ng Balita

1. Isulat kaagad ang balita matapos makalap.

2. Itala ang mga datos ayon sa pababang kahalagahan.
3. Unahing itampok ang pinakamahalagang datos bilang pamatnubay.
4. Ibigay ang buong pangalan ng taong awtoridad o pinagkunan ng datos at
kaniyang katungkulan. Sa muling pagbanggit sa kanya ay gamitin na lamang ang G. at
apelyido ng lalaki at Bb. o Gng. at apelyido ng babae o anumang titulo na angkop sa
kanya.
5. Iwasang magbigay ng opinyon sa balita.
6. Maging tumpak sa paglalahad ng datos.
7.  Gawing maikli ang talata.
8. Gumamit ng mga payak na salita.
9. Gawing maiikli ang pangungusap at pag-iba-ibahin ang haba nito.
10. Gamitin ang pangungusap na tukuyan kaysa sa balintiyak.
11.  Isulat ang tuwiran at di tuwirang sabi sa magkahiwalay na talata.
12.  Ilahad ang dalawang panig ng mga taong sangkot sa balita.
13. Gawing pasalita ang bilang 1 hanggang 9 at gawing tambilang ang 10 pataas.
Kaayusan ng Balita
Ang kaayusan ng paglalahad ng mga datos sa balita ay sumusunod sa baligtad na
piramide.
Ang kaayusang baligtad na piramide ay nakatutulong sa mga sumusunod na dahilan:
1.Napapadali ang pagbabasa. Karaniwan sa mga mambabasa ay abala, kung kaya ang
paglagay ng mga mahahalagang datos sa unahan ng balita, ay nakapagpapatipid sa
kanila sa panahon, dahil sa pamatnubay pa lang ay nakukuha na n ila ang buod ng
istorya.
2. Napapadali ang pag-aayos ng ispasyo, dahil kung kulang ang ispasyo, maaari nang
putulin ang huling bahagi ng balita na hindi nawawala ang mahalagang datos nito.
 3. Napapadali ang pagsulat ng ulo ng balita dahil sa unang dalawang talata na
naglalaman ng mahahalagang datos ay maaari nang mapagkunan ng itatampok sa ulo
ng balita.
Mga Tuntunin sa Pagtatalata ng Balita

1. Ang talata ay hindi sumusobra sa 75 na salita.

2.  Ilagay ang mahahalagang datos sa unahan ng talata.
3. Iwasan ang paggamit ng mga magkatulad na mga salita o mga sugnay sa simula
ng magkasunod na talata.
4. Huwag ilagay ang tahasang sabi at buod nito sa isang talata.
5. Isaayos ang mga talata ayon sa pababang kahalagahan upang kung kukulangin
sa espasyo ay maaaring putulin ang mga huling talata na hindi naaapektuhan ang
nilalaman nito.