MEHANIZACIJA PRETOVARA

Predavač: Dr Ratko Đuričić, doc.

Asistent: Aleksandar Blagojević, dipl.ing.saob.

Pretovarni procesi podrazumevaju dinamički niz promena stanja
pretovarnog sistema sa jedinstvenim ciljem koji se sastoji u realizaciji
pretovarnog zadatka. Pretovar se pojavljuje u svim fazama procesa
reprodukcije. Pretovarni procesi nisu klasičan vid transporta.
Oni postoje:

unutar svakog vida transporta,

na prelazu iz jednog u drugi vid transporta, u industriji.

Pretovar je element strukture svakog:

transportnog

skladišnog i

proizvodnog sistema.

Od kvaliteta realizacije pretovarnog procesa zavisi efektivnost spoljnog

transporta. Zadržavanje na pretovaru za transportna sredstva je gubitak.

Zadaci pretovarnih procesa određeni su stepenom razvijenosti proizvodnih

snaga.

PRETOVARNI ZADA TAK

Osnovne komponente pretovarnog zadatka su:

I) funkcije koje pretovarni sistemi realizuju

II) karakter okruženja u kome pretovarni sistem funkcioniše

III) karakteristike tehnoloških zahteva koje pretovarni sistem realizuje

IV) skup veličina kojima se opisuje predmet rada - roba.

Funkcije pretovarnog procesa:

prostorno izjednačavanje,

vremensko izjednačavanje,

kvantitativno izjednačavanje u kratkom vremenu,

izjednačavanje asortimana.

Okruženje pretovarnog sistema:

oblik veze 1. - izlaz i ulaz robe u proces reprodukcije,

oblik veze 2. - posledica promene transportnog sredstva,

oblik veze 3. - veza transportnog i konzumnog sistema.

III) Tehnološki zahtevi u pretovarnom sistemu:

1.istovar
8. sortiranje

2. transport

9. direktan pretovar

glavni →

3. skladištenje

sporedni →

10. obezebeđenje tereta

4. čuvanje

11.transport i manipulacija unutar

5. iskladištenje

nekog proizvodnog procesa

6. transport
7. utovar
IV) Veličine za opisivanje egzistencijalnog stanja robe:

vrsta robe - kvalitativno obeležje robe,

pojavni oblik robe - određene fizičko tehnološke osobine robe,

količina - mera ukupnosti robe na jednom mestu:

masa

zapremina

broj jedinica

mesto - predstavlja prostornu karakteristiku pretovarnog zadatka,

vremenske koordinate sa intervalom strpljivosti - određuje trenutak prispeća robe ili

trenutak pojave zahteva za robom.

Klasifikacija robe:

I) rasuta roba

II) komadna

III) tečna

IV) gasovita.
I) Rasuta roba - je ona roba čije fizičko-mehaničke osobine omogućavaju svrsishodno
zahvatanje i odlaganje.

Fizičko-mehaničke ososbine rasutih materijala:

Nasipna zapreminska težina ( m)

Stepen zbijenosti robe (

Unutrašnje i spoljno trenje

Stepen popunjenosti p)

Veličina komada (granulometrijski sastav)

Abrazivnost.

II) Komadna roba - je ona roba koja zbog određenih osobina kao što su: velika masa,
velika zapremina ili velika osetljivost zahtevaju rukovanje komad po komad.

1. palete Osnovna obeležja komadne robe:

3
2. mali kontejneri (1-3m ) 1. oblik

3
3. srednji kontejneri (3-11m ) 2. težina

4. veliki kontejneri 3. osetljivost.

Prema kinematici kretanja radnog organa pretovarana sredstva se dele na:



sredstva sa kontinualnim i

sredstva sa cikličnim dejstvom.

2
TRAKASTI TRANSPORTER

Je transportni uređaj koji pomoću beskrajne trake prenosi robu između dvije tačke.
Konstrukcija:

beskrajna traka,

ramovi noseće konstrukcije,

valjci ili klizna podloga za nošenje trake, zatezna i pogonska stanica.

Opšte karakteristike:

sila za kretanje se prenosi putem trenja,

mogućnost primene više pogonskih bubnjeva,

traka mora biti zategnuta,

velika opterećenja zahtevaju primenu nosećih valjaka,

laka roba ---- > klizna površina

fini rasuti materijali, velike brzine---- > vazdušna kliznica

noseća grana trake je obično gornja

poprečna grana trake može biti:

ravna (komadna roba)

koritasta - profilisana (za rasutu robu)

transportna putanja

horizontalna i

kosa

mogućnost prilagođavanja vertikalnoj ravni,

mogu biti reverzibilni,

maksimalna brzina transportera sa jednom trakom je 10 km/h.

Dobre osobine:

univerzalno sredstvo (transport rasute i komadne robe)

kontinualan prenos robe

velika brzina ( v≤10m/s)

veliki kapacitet

mali otpori kretanja

mala potrošnja energije

jednostavna ugradnja u malom prostoru

mogućnost ostvarivanja velikih dužina

fleksibilnost po pitanju vođenja transportne trake

neutralno ponašanje radnog organa

nizak nivo buke

niski troškovi održavanja i ekspoloatacije

mogućnost kombinovanja sa drugim pretovarnim i pomoćnim uređajima

Loše osobine:
ograničen nagib

trake su osetljive na hemijske uticaje, visoke temperature, poremećaje

veliko zaprašivanje

nema osobinu aktivnog zahvatanja tereta.

3
veliku elastičnost

postojanost oblika

malo istezanje

malu hidroskopnost

otpornost na mehaničke, hemijske i biološke uticaje

malu sopstvenu težinu

visoka otpornost na habanje.

Vrste trake:

gumena

plastična

čelična

traka od pletene žice.

Gumena traka

Sastoji se od:

jezgra - korda (tekstilni ulošci, čelična vlakna)

gumenog omotača (prirodna ili sintetička guma).

Jezgro - prima sile naprezanja (obezbeđuje vučnu sposobnost trake). Omotač
jezgro. Temperaturni opseg rada -25 do +60(80)ºC. Stepen istezanja -
parametar. Pouzdanost trake zavisi od mesta gde je traka sastavljena. Širina:
3200mm.

2. Plastična traka

Sastoji se od :

jezgra

omotača (PVC, poliamid ili drugi plastični materijali). Plastične tr otporne na:

vlagu

ulja

masnoću

derivate nafte

hemikalije

morsku vodu.

Širina plastične trake je od 200 - 4500mm.

4
3. Čelična traka

Materijal za izradu je hladno valjani čelik (sa oplemenjivanjem):

glatke

presvučene gumom.

Poseduju veliku tvrdoću => pogodne za transport predmeta sa oštrim ivicama. Sa gumom =>
kos transport. Širina: 200 – 1500mm.

Karakteristike:

velika robusnost

čvrstoća

tvrdoća

elastičnost

bešuman hod

dobro ponašanje na svim temperaturama.

Nedostatak: zamor materijala.

Ne primenjuju se bubnjevi već par paralelno postavljenih diskova obloženih gumom.

4. Trake od pletene žice

Materijal za izradu:

Simens-Martinov:

blanko (koristi se gde nema korozije)

galvanizirane (gde ima korozije). Legirani čelici - bolja zaštita od korozije.

Tipovi pletenih traka:

sa okovima

sa člancima

u obliku saća

u obliku pletenice.

Maksimalna širina do 5000mm. Formiranje koritastog i trouglastog profila nije moguće. Velika
fleksibilnost u kreiranju transportne putanje (moguća izgradnja i spiralnih transportera)
Primena: u industriji gde se pojavljuju visoke temperature.
PRORAČUN KAPACITETA TRAKASTOG TRANSPORTERA

KOMADNI TERET

Q
k

3600

( kom / h )

l
Q
kt

3,6

G p ( kN / h )

Gp – težina komada robe (N)

l – rastojanje između komada robe na traci(m) V – brzina kretanja trake

(m/s)
RASUTI TERET

Qv

3600

Fm V(m3 /h)

Qt

3600

Fm V m ( kN / h )

2
Fm – površina poprečnog presjeka materijala koji se kreće po traci (m )
V – brzina kretanja trake (m/s)

3
m - nasipna zapreminska težina materijala (kN/m )
METODE PRORAČUNA PROFILA NA TRACI

metoda - HANFSTENGELA

b 0 ,9 B 0 , 05 ( m )

b
h 12 ( m )

2
Fr 3 b h ( m
2
)

(0,9 B 0,05)2
2

(m )

k
9

Fr – površina materijala kod ravne trake (m2) b - osnovica paraboličnog odsječka (m)

h - visina (m)

Fk – površina materijala kod komadne trake (m2)

metoda - STIMELENA

Transportni kapacitet za ravnu traku

Q
tr

240 v kp(0,9B 0,05)2 (kN / h)

Transportni kapacitet za trapeznu traku

440 v k
p

(0,9B 0,05)2 (kN / h)

tk

– koeficijent popunjenosti

– koeficijent smanjenja popre čnog presjeka materijala na traci usled nagiba trake.

– nasipna zapreminska težina

– brzina (m/s)
metoda – APROKSIMACIJA SLOBODNO FORMIRANIM TROUGLOM

F
r max

B2

tg ( m 2 )

F
r max

– maksimalna površina materijala kod ravne trake

metoda – OPTIMIZIRANI PROFIL FIRLING

Cilj je da se optimizira odnos m/b koji daje maksimalnu površinu presjeka za datu širinu trake

F
max
– faktor

b2

presjeka

4
F

b2

m2

max

4
O

– keficijent proporcionalnosti profila trake

VALJCI ZA NOŠENJE TRAKE

Valjci čine približno 20 % cijene transportera

Traka 25-35% cijene transportera

Tehnički vijek valjka je 36 000 h, a vremenski zavisi od uslova rada i kreće se od 4-6 godina

Broj valjaka i rastojanje valjaka zavisi od opterećenja, što je opterećenje veće veća je i gustina
valjaka

Eksperimentalna istraživanja su pokazala da relativan ugib trake ne bi trebao da prelazi vrijednost

0,5% do 2%.
METODE ZA ODREĐIVANJE SNAGE ZA POGON

- Postoje tri osnovne metode za određivanje snage za pogon trakastog transportera sa

valjcima

Metod jedinstvenih koeficijenata otpora

Metod pojedinačnih otpora

Metod specifične energije

METOD JEDINSTVENIH KOEFICIJENATA OTPORA

Bazira se na određivanju parcijalnih snaga

NCD NL NQ NH NZ (kW )

N
CD

- Ukupno potrebna snaga na vratilu pogonskog bubnja i motora

NL

- Snaga za pogon neopterećenog transportera

NQ

- Snaga potrebna za prenošenje tereta

NH

- Snaga potrebna za dizanje tereta

NZ

- Snaga za savlađivanje dodatnih otpora

Stvarna snaga

N
CM

N
CD
gdje je:p

stepen iskorišćenja pogonskog motora

Snaga za pogon ne opterećenog transportera

NL

C f Lv

(qm1 qm2 ) cos

(kW )
1000

C - jedinstveni koeficijent otpora

glavni sporedni
glavni

f - koeficijent koji govori o ukupnim trenjima kod TT

0,0017

- dobri uslovi

0,025

- srednji uslovi

0,025 0,1 - loši uslovi

- dužina posmatrane sekcije TT

- brzina TT i od nje zavisi proizvodnost TT

qm1 - predstavlja zbir težina valjaka po dužnom metru opterećenog i neopterećenog dijela
trake

qm2 - uključuje se sopstvena težina trake

- ugao nagiba TT u odnosu na horizontalu

Snaga potrebna za prenošenje tereta

NQ

C f L Qt

cos

(kW )

3600
C

- jedinstveni koeficijent otpora

- koeficijent koji govori o ukupnim trenjima kod TT

- dužina posmatrane sekcije TT

Qt

- transportni kapacitet TT

- ugao nagiba TT u odnosu na horizontalu

Snaga potrebna za podizanje tereta

NH
Q H
t

(kW )

“+ “- ako podižemo teret

3600

“-” – ako spuštamo teret

NH 0

- za horizontalnu traku transportera

H L sin

Qt

- transportni kapacitet TT

- visina
- ugao nagiba TT u odnosu na horizontalu

Snaga za savlađivanje dodatnih otpora

Dodatna snaga Nz uzma u obzir gubitke koji nastaju na istovarnom uređaju i zavise od širine
trake.

NZ (kW )

Ovi otpori se opisuju

NZ 0,75kW ,

ako je

B 500mm

Nz 1,5kW ,

ako je

500mm B 1000mm

NZ 2 3kW ,

ako je

B 1000mm

Suma svih ovih snaga definiše snagu potrebnu za pogon TT

METOD POJEDINAČNIH OTPORA

Preciznija metoda koja se bavi parcijalnim otporima segmenata trasa traka transportera.

Te tačke - su tačke između kojih su iste vrijednosti otpora pri čemu se počinje od silazne
tačke(silazak trake sa pogonskog bubnja)

Ova metoda naziva se I metoda ophoda.

Za bilo koje dvije tačke na traci zatezne sile su povezane ovim izrazom

S S W
i i 1 i,i 1

Otpori utiskivanja valjaka u traku i rotacija valjaka

Ovaj otpor je glavni otpor pri kretanju trake.

Ima dvije verzije i to otpor na opterećenom dijelu trake i na neopterećenom dijelu trake
Otpor na opterećenom dijelu

WGO (qt qo qro ) Wr L cos (N )

q
t- težina tereta po dužnom metru

qt

Gt

- težina istovarnog uređaja

- rastojanje između dva uzastopna paketa

q
o - sopstvena težina trake

q
ro - redukovana težina valjaka

Wr - koeficijent otpora

- dužina TT - nagib TT

Otpor na neopterećenom dijelu

WGN (qo qrn ) Wr L cos (N )

q
o - sopstvena težina trake

q
rn - redukovana težina valjaka na neopterećenom dijelu

Wr - koeficijent otpora
- dužina TT - nagib TT
Otpor pri podizanju i spuštanju

Otpor podizanja, odnosno spuštanja u opterećenoj grani je:

WGO (qt qo ) H (N )

WDN qo H (N )

q
o - sopstvena težina trake

q
t - težina tereta po dužnom metru

H - visina

Otpor prelaska (savijanja) trake preko(oko) zateznog bubnja

WZ K Sn

K - Koeficijent koji je funkcija obuhvatnog ugla

Sn - Nailazna sila na bubanj

K f( )

K 1,05 1,06,

- kodstepeni=

K 1,03 1,04,

- kodstepeni=

K 1,02 1,03,

- kodstepeni<

Otpor prelaska (savijanja) trake preko(oko) pogonskog bubnja

WPB K (Sn Ss )
K - Koeficijent koji je funkcija obuhvatnog ugla

S
n

- Nailazna sila na bubanj

Ss

- Silazna sila sa pogonskog bubnja

Otpor na štitnom skretaču

W
ŠS

Cu 2 qt B(N )

- širina trake

C
u2

- koeficijent otpora na štitnom skretaču

za koeficijent se preporučuje vrijednost

Cu 2 2,7 3,6

q
t - težina materijala koji traka nosi po dužnom metru

ČLANKASTI TRANSPORTER
Konstrukcija:

radni (vučni) organ noseći elementi

noseća konstrukcija

pogonski i zatezni lančanik pogonska i zatezna stanica.

Opšte karakteristike:

radni organ - jedan ili dva lanca

noseći elementi se postavljaju na radni organ

noseći elementi mogu biti:

- ploče

- letve (komadna roba)

štapovi

korita (drvo, čelik, plastika)

- kutija (rasuta roba)

- posuda (tečna roba)

oblik nosećeg elementa zavisno od vrste robe

<70ºC

brzina: 0,1<V<0,66m/s (mnogo manje od trakastog)

Qt=10.000(20.000) [kN/h]

dužina nekoliko stotina metara (izuzetno 2000m)

B=ƒ(Qt,amax)

utovar rasute robe preko usipnog levka

istovar se realizuje u zavisnosti od vrste robe.

Dobre osobine:

robusna konstrukcija

fleksibilnost transportne putanje

dobro održavanje.

Loše osobine:
velika težina

mala brzina

velika potrošnja energije

velika cena postrojenja

dinamički otpori izazivaju zamor materijala u postrojenju

mogućnost zaglavljivanja materijala.

Primena:

primenjuje se za komadnu i rasutu robu

za horizontalan i kos transport

trasa može da ima i prostoran oblik

mesta primene: - čeličane

- livnice - rudnici

- industrija građevinskog materijala, hemijska - u pogonima za reciklažu otpadaka

- kao pokretni trotoari i stepenice

- člankasti transporter sa pločama koje se prevrću koriste se za sortiranje.

Transportni kapacitet

Qv 3600 F v p cos

m3

, transport rasute robe

h
F

- Površina presjeka materijala

Za nagib transportera

transportni kapacitet je:

m3

Qv

900 B 4 h B tg
v
p

2
Za nagib transportera

transportni kapacitet je:

m3
Qv 3600 B h v p h

Za nagib transportera transportni kapacitet je:

m3
Qv 1800 B (2h l1 tg( ) v p h

Širina radnog organa razlika je kapaciteta i brzine, B f Q, v

Postoji kontrolni kriterijum za izbor minimalne širine članka gdje je B 3 4 amax

LQ

-dužina transportera

N3
NH

Qt LQ sin

kW

3600

NZ

W
- Dopunski otpori

1000 p

W W
n

W
D

Zi

i1

N
CT

1,2 1,6N N N
L Q H - Potrebna snaga na vratilu

NCM
N
CT

- Potrebna snaga motora

p

- Da bi se očitala vrijednost koeficijenta otpora f mora se sračunati redukovani

f f

f
2

(f
k

dz
)

dt
2

dt

- prečnik valjaka preko koga se oslanja vučni

Konstrukcija:
pogonska i zatezna stanica

vučni element sa koficama

kućište (zatvoreno)

ulazni i izlazni levak

Opšte karakteristike:

koristi se za rasutu robu sitne i srednje granulacije

ugao transporta 60º<5<90º

način vezivanja kofica

čvrsto vezane

sa pokretnom vezom

vučni element

lanac (kod sporohodnih 0,4<V<1,3 m/s) - donja granica (ne ide niže
pojava dinamičkih udara

opasnost zaglavljivanja komada

opasnost od eksplozije

Primena:

retko kao samostalno sredstvo, obično je deo nekog postrojenja

u elektranama, silosima, za istovar brodova i vagona

zrnasta i sitnokomadna roba.

Transportni kapacitet:

Qt 3,6

Vk

kN

p v m

h
Određivanje snage za pogon

Snaga

potrebna za pogon elevatora može

se odrediti preko jedinstv

koeficijenta ili preko pojedinačnih otpora.

- Određivanje snage za pogon preko jedinstvenog

koeficijenta

NH

QH
0 (1,15 k k2 v) kW- Potrebna snaga za pogon

3600

Maksimalna sila u vučnom elementu je:

1,15 Q (
1

)N

3,6 v

max

Smax 1,15 H0 (qt k3 q0 ) daN

- Određivanje snage za pogon preko pojedinačnih otpora

a/ otpor kretanja radnog organa kod lančanog elevatora

WL w1 (qt 2 q0 ) H0 2Sg N b/ otpor podizanja

WH qt H0 N

c/ otpor zahvatanja materijala

WS K S As1 qt N

Potrebna snaga na vratilu pogonskog motora za savlađivanje za savlađivanje ovih

otpora je:

(W W W ) v
NCM L H s kN

1000 p k

Maksimalna sila za dimenzionisanje vučnog elementa(lanca) je sila u nailaznoj tački

na pogonskoj zvezdici

Smax Sv WLV WH q H WS N

WLV w1 (qt q0 ) H0 Sg N
 Otpor kretanja u opterećenoj grani je:

Početna sila zatezanja na zateznoj stanici kod elevatora sa frikcionim prenosom

obimne sile sa bubnja na vučni element (trakasti elevatori i lančani bez zupčastog
prenosa) određuje sa na bazi prenosne moći frikcionog prenosa:

S W c W 1 N
g i 2 i e 1
TRANSPORTER STRUGA Č

Namjenjen je za kos i horizontalni transport rasute robe.

Konstrukcija:
beskrajni vučni element (jedan ili dva lanca, ređe više)

lopatice

oluk (otvoren)

lončanik (zatezna i pogonska zvezda)

noseća konstrukcija.

Opšte karakteristike:

može biti: a) stacionarni i

pokretno postrojenje

lanac se oslanja na noseću konstrukciju preko valjaka (može biti izveden i sa

klizanjem)

utovar - u bilo kojoj tački duž radnog organa

istovar - u bilo kojoj tački duž radnog organa

materijal se kreće u gomilicama

transportni kapacitet Qt<3.000[kN/h]

7.
transportna dužina

L<250[m]

8.

brzina transporta

V<0.8[m/s]

9.

nagib

<40[º].

Dobre osobine:

jednostavna i robusna konstrukcija

neosetljivost na zatrpavanje materijalom, tj. preopterećenje

jednostavan utovar

lak istovar

mogućnost direktnog postavljanja radnog organa na materijal.

Loše osobine:

veliko habanje vučnog elementa, lopatica i korita

mogućnost zaglavljivanja, gnječenje i trošenje materijala

mali transportni kapacitet

velika potrošnja energije.

Primena:

za horizontalan i kos transport rasute robe

mesta primene: - hemijska, metaloprerađivačka industrija

rudarstvo

u skladištima

brodovima.

Transportni kapacitet:

Q 3,6

V
p
k

kN

m
t

h
Određivanje snage za pogon

Snaga potrebna za pogon transportera strugača rezultira iz sledećih otpora:

- trenja, klizanja ili kotrljanja radnog organa

W1 2 q0 Lop f N

- trenja materijala o zidove oluka

W2 qt LQP f1 N

- podizanja

W3 qt LQ sin N
- Ako se težina tereta po dužnom metru izrazi preko transportnog kapaciteta

qt

Q
t

3,6

U slučaju da je dužina transporta kraća od dužine transportera L Q<L0 potrebna

snaga za pogon je:
N
CT

Qt LQ

(f
1

cos sin )

(2 L q
0

v f cos ) N
Z

kW
3600

1000
0
LANČANI TRANSPORTER U OKLOPU - REDLER

Po konstrukciji i načinu rada sličan je transporteru strugaču, s tom razlikom što se

transport realizuje u zatvorenoj cijevi(oluku) relativno malog presjeka u kojoj se kreće
profilisani lanac koji u radnom dijelu (pošto oluk ima dva dijela radni(opterećeni) i
neradni (ne opterećeni) vuče čestice radnog materijala kao kompaktnu masu
Konstrukcija:

oluk - opterećen i neopterećen deo (zatvoren)

profilisan lonac

pogonska i zatezna zvezda

utovarni i istovarni levak.

Opšte karakteristike:
zatvoren oluk

transportni princip se zasniva na sabijanju čestica materijala

zahvaljujući trenju između materijala i lanca materijal se kreće

sličnost sa strugačem

zaostajanje materijala za lancem

i do 50% manja brzina materijala od lanca

Sn Ss N

transportni kapacitet Qt≤6.000kN/h

brzina transporta materijala v≤0.4m/s

9.

brzina lanca

vk≤0.8m/s

10.

dužina jedne sekcije

Lo≤150m

11.

visinska razlika

Ho≤500m

12.

temperatura robe

t≤500ºC

Dobre osobine:
zahteva manji prostor za ugradnju o.d.t.

zahteva kućište (nema zaprašivanja)

eliminisana opasnost od eksplozije

moguć transport uz primenu inertnog gasa

utovar i istovar se realizuje u bilo kojoj tački

moguće mešanje (razdvajanje) raznorodnih materijala

mala potrošnja energije

Loše osobine:

veliko habanje zidova oluka i lanca

visoki troškovi (oblaganja)

transportni kapacitet je ograničen 6000kN/h

Primena:

za prašinaste, pahuljaste, sitno zrnaste do sitnokomadne (Q min ≤50mm) robe

materijal mora biti ujednačene granulacije i složnosti ≤40%

transport velikih materijala ≤500ºC

4. mesta primene: - hemijska

- silosi i bunkeri (najviše)

- prehrambena

- metaloprerađivačka

- cementare

industrija.

5. sa njim je moguć i vertikalni transport.

Transportni kapacitet:

Qt

kN

3600 F1 vk p m k1 k2 v

h
Određivanje snage za pogon

Snaga potrebna za pogon transpo

N
CT

Qt LQ

(k
3

f
1

cos sin )

(2 L q
0

v
k

f cos ) N
Z

kW
3600

1000
0
- Maksimalna sila u lancu dobija se preko formule:

P 1000 NCT

Z v
PUŽNI - ZAVOJNI TRANSPORTER

Najstarije transportno sredstvo sa kontinualnim dejstvom, uprkos starosti i danas ima

široku primjenu.
Konstrukcija:

oluk sa dovodnim levkom i ispustom

vratilo sa pužem

pogonski uređaj (motor, spojnica, reduktor)

Opšte karakteristike:

- materijal se potiskuje (kao matica)

Dobre osobine:

jednostavna konstrukcija

mali prostor za ugradnju

niski troškovi održavanja

zatvoreno kućište (štiti okolinu)

utovar i istovar je moguć u bilo kojoj tački

pogodan je za : horizontalan, kos i vertikalan transport

može se koristiti za: - hlađenje

sušenje
mešanje

zagrevanje

pranje

presovanje

preseljavanje.

Loše osobine:

veliko je trenje između materijala, zidova oluka i puža - veliko habanje elemenata
transportera

velika potrošnja energije

opasnost od zagađivanja.
Primena:

za transport prašinastih, zrnastih i komadnih materijala srednje veličine

za transport malih količina robe <1200kN/h

na kratkim distancama <40m(60m)

otvoreni puž

mesta primene: - u raznim oblastima industrijske proizvodnje

hemijska industrija.
Da bi se dobila ukupna snaga potrebna za pogon pužnog transportera moraju se
u obzir sledeće parcijalne snage:

q L cos n h
NW t Q W s kW

1000 60

q L ( cos sin ) 0,75 D n

Ns t Q W s s s kW 1000 60

q L d n
NL os L L s kW

1000 60

q L sin n h
NH t Q s s kW

1000 60

NZ (CN 1)(NW Ns NL ) kW

NCT CN (NW Ns NL ) NH kW
 NCT
NCM kW

Zbog teškoća oko utvrđivanja ovih odnosa, u praktičnom radu snaga se može
odrediti preko jedinstvenog koeficijenta preko sledećeg izraza:

q L v q L v sin
NCM t Q t Q kW

1000 p 1000 p
ROTORNI BAGER

Konstrukcija:

1. obrtni gornji deo na kome se nalazi radni organ

radni točak (rotor sa vedrima)

nosač rotora (strela)

pogonski motor

kotorka sa sistemom užadi i mehanizmom za podizanje i spuštan

trakasti transporter

protiv teg

mehanizam za obrtanje lagera

2. donji

obrtni deo nosi:

. konzolu sa transporterom

. utovarni uređaj za usmeravanje materijala 3. postolje lagera sa trčećim

strojem.

Opšte karakteristike:
. sredstvo za kontinualni iskop materijala

. kontinualan pretovar robe na sredstvo koje realizuje sledeću fazu

. rotorni lageri za kopanje - eskavatori

. rotorni lageri koji se koriste kao pretovarna sredstva - reklajmeri

. donji deo se obrće za 270º-360º

. najkarakterističniji deo je radni organ

. pogon: kod malih dizel a ostali preko elektromotora.

Dobre osobine:

najsavršenija konstrukcija u familiji bagera

veliki kapacitet

mala potrošnja energije.

Loše osobine:

- veliko oscilovanje
KLIZNICE

Konstrukcija:

oluk

cev

koritaste kliznice

razni profili (trapezni, polukružni, eliptični, parabolični oblik)

klizne staze.

Opšte karakteristike:

najprostiji oblik gravitacionog transportera

regulacija brzine se ostvaruje korišćenjem----

prema obliku mogu biti: - prave i

spiralne

za prašinastu robu - kliznica i gravitacione cevi kružnog ili kvadratnog o

komadna i rasuta roba (ne prašinasta) - otvoreni koritasti profili, ravne i

spiralne kliznice

kapacitet:

<2000 kN/h (vreće i kutije)

2000-5000 kN/h (rasuta roba)

^<0.6

materijal za izradu: - čelični lim velike tvrdoće

narđajući čelik

liv

tvrdo drvo

oblaganje bazaltom - kod abrazivnih materijala.

između tereta i kliznice se formira vazdušni film

vazduh prodire između čestica

δ=2-18%

Primena, dobre i loše osobine:

za transport prašinastih i sitnozrnastih materijala

pogodno za transport materijala u koje lako prodire vazduh

jednostavna konstrukcija

niski investicioni troškovi

mala potrošnja energije

nema habanja delova

mesta primene: punjenje i pražnjeje bunkera i silosa.

VALJKASTI TRANSPORTERI

Konstrukcija:

valjci ili rolne

ramovi sa osovinama za valjke - noseća konstrukcija

Opšte karakteristike:

teret leži na elementima koji rotiraju (ne klizi)

nagib staze 1-7%

sa rolnama - laki tereti

mogućnost ugradnje kočionih valjaka

kočenje: - direktno

indirektno

regulacija brzine pored kočenja ostvaruje se izborom ugla nagiba

Pogonjeni valjkasti transporteri - mogući kos transport i do 15º

KOLICA

Konstrukcija:

prema broju točkova: - sa jednim

dva

tri

četiri

prema načinu upravljanja: - preko slobodno vođenih točkova

preko rude

prema načinu zahvatanja tereta:

kolica sa aktivnim i

sa pasivnim odlaganjem i zahvatanjem.

VILJUŠKARI

Čeoni, sa težištem tereta izvan baze viljuškara

sa težištem u bazi (bez protiv tega)

hibridni sa pomeranjem tereta pri zahvatanju i odlaganju

za rad u visokoregalnim skladištima

Prema nosivosti:

laki

srednji

srednje teški

teški

super teški.
za rukovanje paletnim jedinicama i malim kontejnerima

Viljuškari za rukovanje teretom u visoko regalnim skladištima:

viljuškari slagači

sa rotirajućom viljuškom

sa teleskopskom viljuškom

sa C-kukom

viljuškari za komisioniranje

ČEONI INDUSTRIJSKI I TERENSKI VILJUŠKARI SA SEDIŠTEM ZA

VOZAČA

Konstrukcija:

ram sa osovinama i pogonskom grupom

sisitem za upravljanje

uređaj za dizanje

ram
kolica za nošenje viljuški

hidraulični cilindri

Opšte karakteristike:

prva generacija viljuškara

pogon:

elektrobaterijski

sa SUS motorom

sa tri ili četiri točka (sa tri točka nestabilniji)

zadnji točkovi upravljački

težište tereta izvan baze viljuškara

obavezna primena kontratega

mali pritisak na tlo

male spoljne dimenzije

mali radijus okretanja (dobre manevarske osobine)

mogu biti bez i sa sedištem za vozača

evropsku pool paletu podiže i slaže samo sa niže (čeone) strane, bočno
zahvaćenu samo podiže od tla i transportuje

drugi tip ovog viljuškara je sa "slobodnim" viljuškama, viljuške se nalaz

između nosača točkova i potpuno su slobodne

ovaj koncept gradnje se koristi i u gradnji Piggy-Back viljuškara (za tran od

vrata do vrata).

VILJUŠKARI SA POMERANJEM TERETA PRI ZAHVATANJU I ODLAG

druga generacija viljuškara

prema načinu pomeranja pri zahvatanju i odlaganju:

sa pomeranjem tereta u pravcu podužne ose vozila

sa pomeranjem tereta upravno na osu vozila

sa rotacijom rama, odnosno težišta tereta

Sa pomeranjem tereta u pravcu podužne ose vozila

sa translatornim pomeranjem čitavog rama

sa translatornim pomeranjem viljuški (veliki momenti, ali imaju tehološke

prednosti prilikom manipulisanja) - ovaj sistem je bolji

nosivost od 10-20kN

Sa pomeranjem tereta upravno na osu vozila:

sa dva upravljena točka (bočni viljuškar)

sa više upravljenih točkova (četvorostrani viljuškar)

VILJUŠKARI ZA RUKOVANJE TERETOM U VISOKOREGALNIM

SKLADIŠTIMA

treća generacija viljuškara

dva konstruktivna oblika:

viljuškari slagači i

viljuškari za komisioniranje

velike visine slaganja do 12,6m

uži radni prolazi 1,5-1,8m

nema bočnih skretanja pri zahvatanju i odlaganju

savremeni viljuškari za komisioniranje imaju mogućnost slaganja u rega

VILJUŠKARI SLAGAČI

Nosivost 10, 15, 20 [kN]

Porastom visine dizanja nosivost se smanjuje

hmax=12,6m

Tri tipa zahvatnih uređaja:

rotaciona viljuška:
zahvatanje sa poda, bočna i sa čela, sve vrste paleta

nema ograničenja visine paleta i kontejnera

razmak viljuški se podešava manuelno

mogućnost opsluživanja regala i sa leve i sa desne strane bez napuštanja

radnog hodnjika

teleskopska viljuška:

na može da zahvata teret sa poda

manja širina radnog hodnjika od rotacione veljuške i "C"-kuke

radni ciklus kraći od rotacione viljuške i "C"-kuke jer nema rotacije

"C"-kuka:
TRANSPORTNO - MANIPULATIVNA VOZILA ZA RUKOVANJE

KONTEJNERIMA

I) Pomoćni uređaji, kolica i specijalni oblici nadgradnje na vozilima II)

Portalna vozila za rukovanje kontejnerima

III) Kontejnerski viljuškari

1. Pomoćni uređaji:

četiri postolja sa točkovima

plato prikolice

paleta sa vazdušnim jastucima

Kolica (dvodelna)

Specijalni oblici nadgradnje na vozilima:

sa bočnim

sa čeonim pretovarom.

Portalna vozila za rukovanje kontejnerima:

grade se u dva oblika: 1. dvodelna

jednodelna

koriste se za transport, pretovar i slaganje po visini u skladišnoj zoni ko

terminala

pri realizaciji pretovarnih operacija moraju da opkorače drumsko ili žele

vozilo.

Dvodelni portalni manipulator:

dva razdvojena portala

svaki portal ima četiri točka

na prednjem portalu svi točkovi su upravljački

sa zahvatanjem odozgo (bolji su, tj.nemaju posebna ograničenja)

kombinovanih ------- sa klještima (za ISO kontejnere i drumske poluprikolice

za Piggy-Back transport).

AGVS

Osnovne karakteristike (prednosti):

velika fleksibilnost transportne putanje

jednostavna ugradnja

jednostavno povećanje transportnog kapaciteta

smanjenje oštećenja robe

humaniji uslovi rada

automatsko upravljanje

bolja organizacija

smanjenje broja zaposlenih

neosetljivost na dužinu radnog vremena.

Primena:
Automatizacija transportnih operacija: - u proizvodnji

na montažnim linijama

skladištima

RTC-ima

bolnicama

Njihova primena i nagli razvoj ostvaruje se zahvaljujući navedenim karakteristik

Klasifikacija:

I) Mehaničko vođena

II) Bezkontaktno vođenja vozila

okviru ograničenog radnog vremena.

Klasifikacija:

prema vrsti pogona:

sa električnim i

SUS motorima

prema konstruktivnom obliku:

mosne

ramne

lučke - portalne

MOSNA DIZALICA

Konstrukcija:

most

kolica (na mostu)

zahvatni uređaj sa mehanizmom za dizanje i spuštanje

pogonski sistem

upravljački sistem

Most se kreće po šinama visoko podignutim iznad operativne površine.

Klasifikacija prema konstrukciji kolica:

standardne dizalice konvecionalnog oblika

namenski tj. specijalni oblik mosnih dizalica:

dizalice prilagođene potrebama procesa u metalurgiji

slagači

specijalne dizalice za automatizovana skladišta profila i šipkasto materijala

konzolne zidne dizalice

viseće dizalice.
Konstrukcija mora da teži sledećem:

angažovanje male površine na doku

slobodan prolaz transportnih sredstava kroz portal

mala masa obrtne nadgradnje

jednostavna konsrukcija sistema za promenu dohvata.

UREĐAJI I PRIBOR ZA ZAHVATANJE TERETA

kuka i uzengije

sredstva za vezivanje tereta

klješta i stezaljke

trapez

magneti i pneumatski uređaji

zahvatni uređaji za zbirne i standardizovane logističke jedinice

grabilice.
MOGUĆA MESTA I OSNOVNA NAČELA RACIONALIZACIJE
PRETOVA PROCESA

Mogućnosti racionalizacije:

I) Tehnoloških zahteva u pojavljivanju

II) Tehnoloških zahteva u realizaciji

III) Pretovarnih procesa u oblasti organizacije

određivanje potrebnog broja pomoćnih sredstava

tehnička sredstva za realizaciju pretovarnih operacija

izbor tipične tehnologije

izbor sredstava u okviru tipične tehnologije

utvrđivanje potrebnog broja ili kapaciteta pretovarnih sredstava

Mogućnosti racionalizacije pretovarnih procesa u oblasti organizacije

dvofazni način realizacije tehnoloških zahteva

izbor strategije upravljanja pretovarnim sredstvima.