ბიზნეს სამართლის

სახელმძღვანელო
(ბიზნეს-სამართლებრივი გარემო საქართველოში)

ადაპტირებული სახელმძღვანელო

არაიურისტებისთვის

თემა N4
საჯარო-სამართლებრივი გარემო
ზოგადი ადმინისტრაციული სამართალი, ლიცენზიების და ნებართვების სამართალი,
საგადასახადო სამართალი

თბილისი

2020

1
2. საჯარო-სამართლებრივი გარემო (ზოგადი ადმინისტრაციული სამართალი, ლიცენზიების
და ნებართვების სამართალი, საგადასახადო სამართალი) ....................................................... 4

2.1. ადმინისტრაციული ორგანოების საქმიანობის ძირითადი პრინციპები - გოგა კიკილაშვილი ...............................4

2.1.1. ადმინისტრაციული ორგანოს ცნება ..........................................................................................................................4
2.1.2. ზოგადი ადმინისტრაციული სამართლის პრინციპები..........................................................................................5
2.1.2.1. კანონიერების და კანონის წინაშე თანასწორობის პრინციპები .....................................................................5
2.1.2.2. საჯარო და კერძო ინტერესების პროპორციულობა .........................................................................................6
2.1.2.3. მიუკერძოებლობის პრინციპი ..............................................................................................................................7
2.1.2.4.საქვეყნოობა და საიდუმლოობა ...........................................................................................................................7
2.1.2.5. ადმინისტრაციულ ორგანოებთან ურთიერთობა .............................................................................................8
2.1.2.5.1. ადმინისტრაციული ორგანოსთვის მიმართვის უფლება ..........................................................................8
2.1.2.5.2. დაინტერესებული მხარის მიერ საკუთარი მოსაზრების წარდგენის უფლება ......................................9
2.1.2.5.3. ადმინისტრაციული ორგანოს დაპირება....................................................................................................10
2.1.2.6. ადმინისტრაციული წარმოების ენა და ვადები ..............................................................................................11

2.2. ლიცენზიების და ნებართვების სამართალი - მიხეილ ქურდოვანიძე .....................................................................11

2.2.1. ლიცენზიები და ნებართვები - ზოგადი დებულებები ........................................................................................11
2.1.2. სალიცენზიო საქმიანობის რეგულირება ................................................................................................................12
2.2.3. სანებართვო საქმიანობის რეგულირება ..................................................................................................................14

2.3. საგადასახადო სამართალი - გოგა კიკილაშვილი ......................................................................................................15

2.3.1. საკანონმდებლო რეგულირება ..................................................................................................................................15
2.3.2. საგადასახადო სამართლის პრინციპები ..................................................................................................................16
2.3.3. სსიპ შემოსავლების სამსახური .................................................................................................................................16
2.3.4. გადასახადის ცნება და სახეები .................................................................................................................................17
2.3.4.1. საერთო-სახელმწიფოებრივი გადასახადები ..................................................................................................18
2.3.4.1.1. საშემოსავლო გადასახადი ............................................................................................................................18
2.3.4.1.1.1. საშემოსავლო გადასახადის გადამხდელი ..........................................................................................18
2.3.4.1.1.2. გადასახადის განაკვეთი ........................................................................................................................19
2.3.4.1.2. მოგების გადასახადი .....................................................................................................................................19
2.3.4.1.2.1. მოგების გადასახადის გადამხდელი ...................................................................................................19
2.3.4.1.2.2. გადასახადის განაკვეთი ........................................................................................................................19
2.3.4.1.3. დამატებული ღირებულების გადასახადი (დღგ) .....................................................................................20
2.3.4.1.3.1. დამატებული ღირებულების გადასახადის გადამხდელი ...............................................................20
2.3.4.1.4. აქციზის და იმპორტის გადასახადი............................................................................................................20
2.3.4.2. ადგილობრივი გადასახადები ...........................................................................................................................21
2.3.4.3. სპეციალური დაბეგვრის რეჟიმები ...................................................................................................................23
2.3.4.3.1. მიკრო ბიზნესი ...............................................................................................................................................23
2.3.4.3.2. მცირე ბიზნესი ...............................................................................................................................................25
2.3.4.3.3. ფიქსირებული გადასახადის გადამხდელი ...............................................................................................26
2.3.4.4. საგადასახადო შეთანხმება ..................................................................................................................................27
2.3.4.4.1. ცნება ................................................................................................................................................................27

2
 2.3.4.4.2. საგადასახადო შეთანხმების გაფორმება .....................................................................................................27
2.3.4.4.2.1. საგადასახადო შეთანხმების ფორმა .....................................................................................................28
2.3.4.4.2.2. საგადასახადო შეთანხმების გასაჩივრება ...........................................................................................29
2.3.4.4.2.3. გადასახადის გადამხდელის უფლების დაცვის მექანიზმები .........................................................29
2.3.4.5. უფლების დაცვის ადმინისტრაციული მექანიზმი ........................................................................................29
2.3.4.5.1. საქართველოს ფინანსთა სამინისტროში გასაჩივრებას დაქვემდებარებული აქტები და
გასაჩივრების ვადა ........................................................................................................................................................30
2.3.4.5.2. დავის განხილვის პროცედურა....................................................................................................................31
2.3.4.5.2.1. საჩივრის წარმოებაში მიღება................................................................................................................31
2.3.4.5.2.2. საჩივრის განხილვა ................................................................................................................................31
2.3.4.5.2.3. საჩივრის განხილვის შეჩერება .............................................................................................................32
2.3.4.5.3. დავის განმხილველი ორგანოს გადაწყვეტილება .....................................................................................32
2.3.4.5.4. გადაწყვეტილების გასაჩივრება ...................................................................................................................33
2.3.4.5.4.1. გადაწყვეტილების ძალაში შესვლა და შესრულება ..........................................................................34
2.3.4.5.4.2. გადაწყვეტილების განმარტება.............................................................................................................34
2.3.4.5.4.3. დავის განახლება ....................................................................................................................................34
2.3.4.5.5. საგადასახადო დავების განხილვა სასამართლოში ..................................................................................35

3
2. საჯარო-სამართლებრივი გარემო
(ზოგადი ადმინისტრაციული სამართალი, ლიცენზიების და ნებართვების სამართალი, საგადასახადო
სამართალი)

2.1. ადმინისტრაციული ორგანოების საქმიანობის ძირითადი პრინციპები - გოგა კიკილაშვილი

2.1.1. ადმინისტრაციული ორგანოს ცნება

ბიზნეს საქმიანობის განუყოფელი ნაწილია სახელმწიფოსთან ურთიერთობა. სახელმწიფოს

წარმოადგენენ სხვადასხვა ადმინისტრაციული ორგანოები, რომელთა ეფექტიან საქმიანობაზე
მნიშვნელოვნადაა დამოკიდებული ბიზნეს პროცესების უწყვეტობა და შედეგიანობა.

ადმინისტრაციული ორგანოების საქმიანობის ძირითადი პრინციპების შესწავლა შეუძლებელია,

თავად ადმინისტრაციული ორგანოს დეფინიციის განხილვის გარეშე. ადმინისტრაციული ორგანოს
ცნებას განსაზღვრავს საქართველოს ზოგადი ადმინისტრაციული კოდექსის1 (შემდგომში - სზაკ) მე-2
მუხლის პირველი ნაწილის „ა“ ქვეპუნქტი, რომლის თანახმად, ადმინისტრაციული ორგანო არის
ყველა სახელმწიფო ან ადგილობრივი თვითმმართველობის ორგანო ან დაწესებულება, საჯარო
სამართლის იურიდიული პირი (გარდა პოლიტიკური და რელიგიური გაერთიანებებისა), აგრეთვე
ნებისმიერი სხვა პირი, რომელიც საქართველოს კანონმდებლობის საფუძველზე ასრულებს საჯარო
სამართლებრივ უფლებამოსილებებს.

ნორმის შინაარსიდან გამომდინარე, სახეზეა ფუნქციონალური გაგება, ანუ კონკრეტულ შემთხვევაში

ადმინისტრაციულ ორგანოდ შეიძლება ჩაითვალოს პრაქტიკულად ნებისმიერი პირი, რომელიც
რომელიც საქართველოს კანონმდებლობის საფუძველზე ასრულებს საჯარო სამართლებრივ
უფლებამოსილებებს. მაგ., სსიპ შემოსავლების სამსახური ყოველთვის წარმოადგენს
ადმინისტრაციულ ორგანოს. იმ შემთხვევაში, თუ შემოსავლების სამსახური თავისი საჯარო
სამართლებრივი უფლებამოსილების ნაწილს, პირობითად ინსპექტირების ჩატარების უფლებას
გადასცემს რომელიმე კერძო სამართლის იურიდიულ პირს, აღნიშნული კერძო სამართლის
იურიდიული პირი დელეგირებული უფლებამოსილების განხორციელების დროს წარმოადგენს
ადმინისტრაციულ ორგანოს.

ადმინისტრაციული ორგანოების საქმიანობის ძირითად პრინციპებს განსაზღვრავს სზაკ-ის მე-4 - მე-

15 მუხლები.

1საქართველოს ზოგადი ადმინისტრაციული კოდექსი, N218, 25.06.1999

https://matsne.gov.ge/ka/document/view/16270?publication=28

4
2.1.2. ზოგადი ადმინისტრაციული სამართლის პრინციპები

2.1.2.1. კანონიერების და კანონის წინაშე თანასწორობის პრინციპები

საჯარო სამართლის დამახასიათებელი ნიშნების განხილვისას უკვე აღინიშნა, რომ საჯარო

სამართლის სუბიექტების მიმართ მოქმედებს სპეციალური უფლებაუნარიანობის პრინციპი. ამ
პრინციპის თანახმად, საჯარო სამართლის სუბიექტებისთვის ნებადართულია მხოლოდ იმ
მოქმედებების განხორციელება, რისი უფლებამოსილებაც პირდაპირ აქვთ მინიჭებული
კანონმდებლობით.

სპეციალური უფლებაუნარიანობა არის კანონიერების2 პრინციპის გამოხატულება. ეს პრინციპი

ადმინისტრაციულ ორგანოს უკრძალავს კანონმდებლობის მოთხოვნის საწინააღმდეგოდ რაიმე
მოქმედების განხორციელებას და ადგენს, რომ უფლებამოსილების გადამეტებით გამოცემულ აქტს ან
განხორციელებულ მოქმედებას არ აქვს იურიდიული ძალა.

კანონის წინაშე თანასწორობის პრინციპი3 გულისხმობს ყველას თანასწორობას კანონის და

ადმინისტრაციული ორგანოს წინაშე. აღნიშნული პრინციპი ერთის მხრივა ადგენს, რომ კანონის
წინაშე ყველა თანასწორი იყოს, ხოლო მეორეს მხრივ ავალდებულებს ადმინისტრაციულ ორგანოებს,
რომ არ მიანიჭოს პირს უპირატესობა ან არ შეზღუდოს მისი უფლებები შესაბამისი სამართლებრივი
საფუძვლის გარეშე.

პრინციპის არსი იმაში მდგომარეობს, რომ კანონმდებელი არ ითხოვს უპირობო თანასწორობას,

არამედ კრძალავს თვისობრივად განსხვავებული გარემოებების გათანაბრებას და თვისობრივად
ერთნეირ გარემოებებს შორის განსხვავების დადგენას თვითნებურად. მაგ., საჯარო სამსახურის
შესახებ საქართველოს კანონით განსაზღვრულია შესვენების დრო ერთი საათის ოდეობით. ამავე
კანონით განსაზღვრულია, რომ ბავშვის მოვლის გამო დასაშვებია დამატებითი შესვენების
გამოყენების უფლება. ამ უფლების რეალიზება არ წარმოადგენს თანასწორობის პრინციპის
დარღვევას, ვინაიდან კანონით დადგენილი გამონაკლისი შემთხვევაა და არ უნდა იქნას განხილული,
როგორც ადმინისტრაციული ორგანოს მიერ უპირატესობის მინიჭება.

კანონის წინაშე თანასწორობის პრინციპიდან გამომდინარე, დაუშვებელია ადმინისტრაციულ-

სამართლებრივი ურთიერთობის მონაწილე რომელიმე მხარის კანონიერი უფლებისა და
თავისუფლების, კანონიერი ინტერესის შეზღუდვა ან მათი განხორციელებისათვის ხელის შეშლა,
აგრეთვე მათთვის კანონმდებლობით გაუთვალისწინებელი რაიმე უპირატესობის მინიჭება ან
რომელიმე მხარის მიმართ რაიმე დისკრიმინაციული ზომების მიღება. ამავე პრინციპის თანახმად,
საქმის გარემოებათა იდენტურობის შემთხვევებში დაუშვებელია სხვადასხვა პირის მიმართ
განსხვავებული გადაწყვეტილების მიღება, გარდა კანონით გათვალისწინებული საფუძვლის
არსებობისას.

2
პრინციპი ასახულია სზაკ-ის მე-5 მუხლში და ჰქვია უფლებამოსილების განხორციელება კანონის საფუძველზე.
3
სზაკ-ის მე-4 მუხლი.

5
2.1.2.2. საჯარო და კერძო ინტერესების პროპორციულობა

საჯარო და კერძო ინტერესებს შორის ბალანსის მიღწევა4 სამართლებრივი და დემოკრატიული

სახელმწიფოს ერთ-ერთი ძირითადი ამოცანაა. საჯარო ინტერესის (მოიცავს სახელმწიფოს და
საზოგადოების ინტერესებს) პრიორიტეტულობა არ წარმოადგენს კერძო ინტერესის
უგულებელყოფის საფუძველს. ადმინისტრაციული ორგანოს ამოცანაა, უზრუნველყოს ორივე
ინტერესის გათვალისწინებით ოპტიმალური გადაწყვეტილების მიღება.

საჯარო და კერძო ინტერესების პროპორციულობის პრინციპი პირდაპრი კავშირშია

ადმინისტრაციული ორგანოს მიერ დისკრეციული უფლებამოსილების განხორციელებასთან.5
დისკრეციული უფლებამოსილება გულისხმობს ადმინისტრაციული ორგანოს უფლებას, რამდენიმე
კანონშესაბამისი გადაწყვეტილებიდან შეარჩიოს ყველაზე უფრო ოპტიმალური გადაწყვეტილება. მაგ.,
მერიის უფლებამოსილებაა მუნიციპალიტეტის ტერიტორიაზე რეკრეაციული ზონის მოწყობა.
ლოკაციის შერჩევა ისეთი კრიტერიუმების გათვალისწინებით, როგორიცაა: მოსახლეობის
რაოდენობა, ტრანსპორტირების შესაძლებლობა, გამოყენებადი ფართობი, საბიუჯეტო ხარჯები ...
წარმოადგენს დისკრეციული უფლებამოსილების რეალიზებას.

დისკრეციული უფლებამოსილება ხორციელდება კანონიერების პრინციპის დაცვით და მხოლოდ იმ

მიზნით, რომლის მისაღწევადაც აქვს ადმინისტრაციულ ორგანოს ეს უფლებამოსილება გადაცემული.
მაგ., თუ სახელმწიფო ბიუჯეტიდან სუბსიდირება განხორციელდა ინფრასტრუქტურული
პროექტისთვის, დისკრეციული უფლებამოსილების ფარგლებში შეიძლება განისაზღვროს
ინფრასტრუქტურული სამუშაოების ფორმა, მაგრამ სუბსიდიის გამოყენება საგანმანათლებლო
პროექტებისთვის იქნება ამ უფლებამოსილების დარღვევა.

გასათვალისწინებელია ისიც, რომ დისკრეციული უფლებამოსილების განხორციელებისას არ

შეიძლება გამოიცეს ადმინისტრაციულ-სამართლებრივი აქტი, თუ პირის კანონით დაცული
უფლებებისა და ინტერესებისათვის მიყენებული ზიანი არსებითად აღემატება იმ სიკეთეს, რომლის
მისაღებადაც იგი გამოიცა. ამავდროულად, დისკრეციული უფლებამოსილების განხორციელებისას
გამოცემული ადმინისტრაციულ-სამართლებრივი აქტით გათვალისწინებულმა ზომებმა არ შეიძლება
გამოიწვიოს პირის კანონიერი უფლებებისა და ინტერესების დაუსაბუთებელი შეზღუდვა.

4
სზაკ-ის მე-7 მუხლი.
5
სზაკ-ის მე-6 მუხლი.

6
2.1.2.3. მიუკერძოებლობის პრინციპი

მიუკერძოებლობის უზრუნველყოფა ადმინისტრციული ორგანოს უმნიშვნელოვანესი ამოცანაა,

რადგან სწორედ საქმის მიუკერძოებლად განხილვა ქმნის კანონიერი გადაწყვეტილების მიღების
ფორმალურ წინაპირობას.

ადმინისტრაციული წარმოების ობიექტურად და მიუკერძოებლად წარმართვა რელევანტურია

როგორც კონკრეტული წარმოების ფარგლებში კანონიერი გადაწყვეტილების მისაღებად, ასევე
ადმინისტრაციული ორგანოს მიმართ ნდობის განმტკიცების და მისი საქმიანი რეპუტაციის
ამაღლებისთვის.

სზაკ-ის რეგულაციების6 თანახმად, ადმინისტრაციული ორგანო ვალდებულია თავისი

უფლებამოსილება განახორციელოს მიუკერძოებლად. ადმინისტრაციულ წარმოებაში არ შეიძლება
მონაწილეობა მიიღოს თანამდებობის პირმა, რომელსაც აქვს პირადი ინტერესი, ანდა არსებობს სხვა
გარემოება, რომელიც ზეგავლენას მოახდენს საქმის გადაწყვეტაზე.

კანონმდებელი არ განსაზღვრავს თანამდებობის პირის აცილების კონკრეტულ წინაპირობებს, თუმცა

ადგენს, რომ ნებისმიერ ისეთი გარემოების არსებობისას, რომელიც ქმნის მიკერძოებულობის
ვარაუდის საფუძველს, ადმინისტრაციული ორგანოს უფლებამოსილი წარმომადგენელი არ უნდა
მონაწილეობდეს ადმინისტრაციულ წარმოებაში.

2.1.2.4.საქვეყნოობა და საიდუმლოობა

ადმინისტრაციული ორგანო პასუხისმგებელია ინფორმაციის უსაფრთხოებაზე რაც მოიცავს სამ

კომპონენტს: ინფორმაციის ხელმისაწვდომობა, ინფორმაციის დაცულობა, ინფორმაციის სისწორე.
ადმინისტრაციულმა ორგანომ უნდა უზრუნველყოს მასთან არსებული ინფორმაციის სათანადოდ
შენახვა, უფლებამოსილი სუბიექტებისთვის დროულად მიწოდება, ისევე როგორც ინფორმაციის
განახლება და გასწორება.

საქვეყნოობის პრინციპი7 გულისხმობს, რომ ყველას აქვს უფლება, გაეცნოს ადმინისტრაციულ

ორგანოში არსებულ საჯარო ინფორმაციას, აგრეთვე მიიღოს მისი ასლები, თუ ისინი არ შეიცავენ
სახელმწიფო, პროფესიულ ან კომერციულ საიდუმლოებას ან პერსონალურ მონაცემებს. გარდა ამისა,
ადმინისტრაციული ორგანო ვალდებულია უზრუნველყოს საკითხის საჯაროდ განხილვა, თუ ამას
ითვალისწინებს კანონი.

სახელმწიფო საიდუმლოება არის სახელმწიფო საიდუმლოების შესახებ კანონმდებლობით

დადგენილი წესით გასაიდუმლოებული ინფორმაცია, რომლის გამჟღავნებამაც შეიძლება საფრთხე
შეუქმნას სახელმწიფო თავდაცვას, სუვერენიტეტს, ეკონომიკურ უსაფრთხოებას . . .

6
სზაკ-ის მე-8 მუხლი.
7
სზაკ-ის მე-10 მუხლი.

7
კომერციული საიდუმლოება არის ინფორმაცია კომერციული ფასეულობის მქონე გეგმის, ფორმულის,
პროცესის, საშუალების თაობაზე ან ნებისმიერი სხვა ინფორმაცია, რომელიც გამოიყენება საქონლის
საწარმოებლად, მოსამზადებლად, გადასამუშავებლად ან მომსახურების გასაწევად, ან/და რომელიც
წარმოადგენს სიახლეს ან ტექნიკური შემოქმედების მნიშვნელოვან შედეგს, აგრეთვე სხვა
ინფორმაცია, რომლის გამჟღავნებამ შესაძლოა ზიანი მიაყენოს პირის კონკურენტუნარიანობას.

პერსონალური მონაცემი არის ნებისმიერი ინფორმაცია, რომელიც უკავშირდება იდენტიფიცირებულ

ან იდენტიფიცირებად ფიზიკურ პირს. პირი იდენტიფიცირებადია, როდესაც შესაძლებელია მისი
იდენტიფიცირება პირდაპირ ან არაპირდაპირ, კერძოდ, საიდენტიფიკაციო ნომრით ან პირის
მახასიათებელი ფიზიკური, ფიზიოლოგიური, ფსიქოლოგიური, ეკონომიკური, კულტურული ან
სოციალური ნიშნებით

პროფესიულ საიდუმლოებას მიეკუთვნება ინფორმაცია, რომელიც წარმოადგენს სხვის პერსონალურ

მონაცემებს ან კომერციულ საიდუმლოებას და პირისათვის ცნობილი გახდა პროფესიული
მოვალეობის შესრულებასთან დაკავშირებით.

საჯარო ინფორმაციის გაცემის წესი განისაზღვრება სზაკ-ით.

საიდუმლოობის პრინციპი ქმნის პროფესიული საიდუმლოების გამხელისგან დაცვის სამართლებრივ

საფუძველს და ადგენს, რომ ადმინისტრაციულ წარმოებაში მონაწილე საჯარო მოსამსახურეს უფლება
არა აქვს გაამჟღავნოს ან არასამსახურებრივი მიზნით გამოიყენოს ადმინისტრაციული წარმოების
დროს მიღებული ან შექმნილი საიდუმლო ინფორმაცია. პასუხისმგებლობა ასეთი სახის ინფორმაციის
გამჟღავნების ან გამოყენებისათვის დგება კანონით განსაზღვრული წესით. ეს არ შეიძლება
გახდეს საქვეყნოობის პრინციპით გათვალისწინებული მოვალეობის შესრულებაზე უარის თქმის
საფუძველი.

2.1.2.5. ადმინისტრაციულ ორგანოებთან ურთიერთობა

ადმინისტრაციული ორგანოს ხელმისაწვდომობის მთავარი წინაპირობაა ადმინისტრაციული

ორგანოსთვის მიმართვის შესაძლებლობა. საჯარო დაწესებულებებს არ აქვთ უფლება, პირს
აუკრძალონ მიმართვა, ან/და უარი უთხრან მოქალაქეს საკუთარი ფუნქცია-მოვალეობების
განხორციელებაზე შესაბამისი სამართლებრივი საფუძლის არსებობის გარეშე.

2.1.2.5.1. ადმინისტრაციული ორგანოსთვის მიმართვის უფლება

ადმინისტრაციული ორგანოსთვის მიმართვის უფლება8 გულისხმობს, რომ ნებისმიერ პირს აქვს

უფლება მიმართოს ადმინისტრაციულ ორგანოს ამ უკანასკნელის უფლებამოსილებას მიკუთვნებული
იმ საკითხის გადასაწყვეტად, რომელიც უშუალოდ და პირდაპირ ეხება პირის უფლებებსა და

8
სზაკ-ის მე-12 მუხლი.

8
კანონიერ ინტერესებს. ხოლო, თუ კანონით სხვა რამ არ არის დადგენილი, ადმინისტრაციული
ორგანო ვალდებულია განიხილოს მის უფლებამოსილებას მიკუთვნებულ საკითხზე შეტანილი
განცხადება და მიიღოს შესაბამისი გადაწყვეტილება.

პრინციპის არსი იმაში მდგომარეობს, რომ მიმართვის უფლება აქვს ნებისმიერ პირს, თუ
განსახილველი საკითხი უშუალოდ და პირდაპირ ეხება მის უფლებებსა და კანონიერ ინტერესებს და,
ამავდროულად, მიეკუთვნება ადმინისტრაციულ ორგანოს უფლებამოსილებას. ასეთ შემთხვევაში,
ადმინისტრაციული ორგანო ვალდებული ხდება, რომ განიხილოს საკითხი და მიიღოს შესაბამისი
გადაწყვეტილება.

იმ შემთხვევაში, თუ განცხადებით მოთხოვნილი საკითხის გადაწყვეტა მიეკუთვნება სხვა

ადმინისტრაციული ორგანოს უფლებამოსილებას, ადმინისტრაციული ორგანო ვალდებულია
არაუგვიანეს 5 დღისა გადაუგზავნოს განცხადება და მასზე დართული საბუთები უფლებამოსილ
ადმინისტრაციულ ორგანოს.9

თუ განცხადებაში აღნიშნული საკითხი სასამართლოს განსჯადია ან შეუძლებელია უფლებამოსილი

ადმინისტრაციული ორგანოს დადგენა, ადმინისტრაციული ორგანო განცხადებას შესაბამისი
დასაბუთებით დაუბრუნებს განმცხადებელს მისი შეტანიდან 5 დღის განმავლობაში.

ადმინისტრაციული ორგანოს ფუქნცია არ ამოიწურება იმით, რომ განიხილოს და გადაწყვიტოს თავის

უფლებამოსილებას მიკუთვნებული საკითხები, არამედ ვალდებულია, გადაუგზავნოს განცხადება
უფლებამოსილ ადმინისრაციულ ორგანოს, ხოლო, თუ ასეთი ორგანოს იდენტიფიცირება
შეუძლებელია, ან საქმე სასამართლოს განსჯადია, განმცხადებელს აცნობოს ამის შესახებ და
დაუბრუნოს დოკუმენტები.

კანონმდებელი პრიორიტეტულად მიიჩნევს დაინტერესებული მხარის ინტერესებზე

ორიენტირებულობას, რის გამოც, განცხადების წარდგენისათვის კანონმდებლობით დადგენილი ვადა
დაცულად ჩაითვლება იმ შემთხვევაშიც, თუ პირმა კანონით დადგენილ ვადაში განცხადება
წარადგინა არაუფლებამოსილ ადმინისტრაციულ ორგანოში. განმცხადებლის დაცვის ერთგვარი
მექანიზმია, რომ თუ მას არ შეუძლია განცხადების სწორი ადრესატის იდენტიფიცირება,
არაუფლებამოსილ ადმინისტრაციულ ორგანოში განცხადების წარდგენის შემთხვევაშიც კი არ
ჩაითვლება მის მიმართ დადგენილი ვადა დარღვეულად.

2.1.2.5.2. დაინტერესებული მხარის მიერ საკუთარი მოსაზრების წარდგენის უფლება

დაინტერესებული მხარის უფლებისა და კანონიერი ინტერესეის დარღვევის პრევენციის მექანიზმის

ერთ-ერთი გამოხატულებაა ადმინისტრაციული ორგანოს ვალდებულება, რომ არ მიიღოს
გადაწყვეტილება, ვიდრე დაინტერესებულ მხარეს არ მიეცემა საკუთარი მოსაზრების წარდგენის
შესაძლებლობა.

9
იხ. სზაკ-ინს მე-80.

9
სზაკ-ის რეგულაციების თანახმად,10 ადმინისტრაციულ ორგანოს უფლება აქვს განიხილოს და
გადაწყვიტოს საკითხი მხოლოდ იმ შემთხვევაში, თუ დაინტერესებულ მხარეს, რომლის უფლება ან
კანონიერი ინტერესი იზღუდება ადმინისტრაციულ-სამართლებრივი აქტით, მიეცა საკუთარი
მოსაზრების წარდგენის შესაძლებლობა, გარდა კანონით დადგენილი გამონაკლისის შემთხვევებისა.
დაინტერესებულ მხარეს უნდა ეცნობოს ადმინისტრაციული წარმოების შესახებ და
უზრუნველყოფილი უნდა იქნეს მისი მონაწილეობა საქმეში.

ხსენებული ნორმა ადგენს ადმინისტრაციული ორგანოს ფორმალურ ვალდებულებას, რომ აცნობოს

დაინტერესებულ მხარეს ადმინისტრაციული წარმოების მიმდინარეობის თაობაზე და მისცეს მას
მოსაზრების წარდგენის საშუალება. ბუნებრივია, ეს არ გულისხმობს დაინტერესებული მხარისთვის
უსასრულო ვადის მიცემას ან/და მისი მოსაზრების სავალდებულოდ მიღებას. ადმინისტრაციულ
ორგანოს ევალება მხოლოდ ინფორმირება და მოსაზრების წარდგენის შესაძლებლობის მიცემა. ამ
შესაძლებლობის რეალიზება უკვე თავად დაინტერესებული მხარის ნებაზეა დამოკიდებული.

2.1.2.5.3. ადმინისტრაციული ორგანოს დაპირება

ადმინისტრაციული ორგანოს მიმართ ნდობის ამაღლება და მათი საქმიანობის განსაზღვრადობის

უზრუნველყოფა დემოკრატიული და სამართლებრივი სახელმწიფოს ერთ-ერთი მთავარი ამოცანაა.
სახელმწიფო აპარატის მოქმდებები უნდა ხასიათდებოდეს ისეთი სტაბილურობით და
პროგნოზირებადობით, რომ პირს მიერცეს ხანგრძლივ პერსპექტივაში საქმიანობის დაგეგმვის
შესაძლებლობა. ასეთი მდომარეობის მიღწევა პოზიტიურად აისახება როგორც ბიზნესის
განვითარებისათვის ხელსაყრელი გარემოს ფორმირებაზე, ისე - ზოგადად მოქალაქეთა
კეთილდღეობაზე.

სწორედ სახელმწიფოს მხრიდან მოულოდნელი ქმედებებისგან თავის დაცვის მიზნით

ადმინისტრაციულ სამართალში არსებობს ისეთი ინსტიტუტი, როგორიცაა კანონიერი ნდობა.

კანონიერი ნდობა (ასევე ცნობილია როგორც კანონიერი მოლოდინი) არის მდგომარეობა, როდესაც
დაინტერესებულ პირს კეთილსინდისიერად აქვს სამართლებრივი საფუძველი ივარაუდოს, რომ
ადმინისტრაციული ორგანო განსაზღვრული პირობების არსებობის შემთხვევაში განახორციელებს
გარკვეულ მოქმედებას. კანონიერი ნდობის საფუძველი შეიძლება იყოს ადმინისტრაციული ორგანოს
მიერ გაცემული ადმინისტრაციულ-სამართლებრივი აქტი ან/და ადმინსიტრაციული ორგანოს
დაპირება. კანონიერი ნდობის პრინციპის დარღვევის შემთვევაში ადმინისტაციულ ორგანოს ეკისრება
ზიანის ანაზღაურების მოვალეობა.

ადმინისტრაციული ორგანოს დაპირება11 არის ადმინისტრაციული ორგანოს წერილობითი

დოკუმენტი, რომელიც ადასტურებს, რომ მოცემული ქმედება განხორციელდება, რაც შეიძლება
გახდეს დაინტერესებული მხარის კანონიერი ნდობის საფუძველი.

ადმინისტრაციული ორგანოს დაპირების მიმართ კანონიერი ნდობა არ შეიძლება არსებობდეს, თუ:

10
სზაკ-ის მე-13 მუხლი.
11
სზაკ-ის მე-9 მუხლი.

10
 მას საფუძვლად უდევს ადმინისტრაციული ორგანოს კანონსაწინააღმდეგო დაპირება;
 შესაბამისი ნორმატიული აქტის შეცვლის გამო პირი ვეღარ აკმაყოფილებს დაწესებულ
მოთხოვნებს;
 მას საფუძვლად უდევს დაინტერესებული მხარის უკანონო მოქმედება.

ადმინისტრაციული ორგანო უფლებამოსილია გასცეს დაპირება ადმინისტრაციულ-სამართლებრივი

აქტის გამოცემის თაობაზე მხოლოდ დაინტერესებული მხარეების მიერ საკუთარი მოსაზრებების
წარდგენისა და იმ ადმინისტრაციული ორგანოს წერილობითი თანხმობის შემდეგ, რომელიც
კანონმდებლობის შესაბამისად აუცილებელია დაპირებული ადმინისტრაციულ-სამართლებრივი
აქტის გამოსაცემად.

ადმინისტრაციული ორგანოს მიერ გაცემული დაპირების მიმართ გამოიყენება ინდივიდუალური

ადმინისტრაციულ-სამართლებრივი აქტის გასაჩივრებისათვის კანონმდებლობით დადგენილი
წესები.

2.1.2.6. ადმინისტრაციული წარმოების ენა და ვადები

ადმინისტრაციული წარმოების ენაა ქართული, ხოლო აფხაზეთში – აგრეთვე აფხაზური.

ადმინისტრაციული წარმოების დროს ვადების ათვლისას საქართველოს შრომის კანონმდებლობით

დადგენილი უქმე და დასვენების დღეები არ ჩაითვლება.

2.2. ლიცენზიების და ნებართვების სამართალი - მიხეილ ქურდოვანიძე

2.2.1. ლიცენზიები და ნებართვები - ზოგადი დებულებები

ლიცენზიებთან და ნებართვებთან დაკავშირებულ სამართლებრივ ურთიერთობებს არეგულირებს

„ლიცენზიებისა და ნებართვების შესახებ“ საქართველოს კანონი. საქმიანობის ან ქმედების
სახელმწიფო რეგულირება ლიცენზიით ან ნებართვით ხორციელდება მხოლოდ იმ შემთხვევაში, თუ
ეს საქმიანობა ან ქმედება უშუალოდ უკავშირდება ადამიანის სიცოცხლისთვის ან ჯანმრთელობისთვის
მომეტებულ საფრთხეს ან სახელმწიფო ან საზოგადოებრივი ინტერესის სფეროებს. აღნიშნული კანონის
მიღების მიზანს წარმოადგენდა სახემწიფოს დაეცვა ადამიანის სიცოცხლე და ჯანმრთელობა,
საცხოვრებელი და კულტურული გარემო და სახელმწიფო და საზოგადოებრივი ინტერესები.
ქართული კანონმდებლობის თანახმად, ლიცენზირებადი საქმიანობის და სანებართვო ქმედების
ამომწურავ ჩამონათვალს განსაზღვრავს „ლიცენზიებისა და ნებართვების შესახებ“ საქართველოს
კანონი. დაუშვებელია სხვა საკანონმდებლო ან კანონქვემდებარე აქტით ლიცენზიისა და ნებართვის
შემოღება „ლიცენზიებისა და ნებართვების შესახებ“ საქართველოს კანონით გაუთვალისწინებელ
საქმიანობასა და ქმედებაზე. უფრო მეტიც, ქართველმა კანონმდებელმა მეტი სიზუსტისთვის,
ადმინისტრაციული ორგანოებს აუკრძალა ისეთი ვალდებულების შემოღება, რომელიც გულისხმობს

11
საქმიანობაზე ან ქმედებაზე შინაარსობრივად სალიცენზიო ან სანებართვო რეჟიმის დაწესებას ან
რაიმე სახით თანხმობის აუცილებლობას.12

2.1.2. სალიცენზიო საქმიანობის რეგულირება

ლიცენზია არსებობს ორი სახის, საქმიანობის და სარგებლობის.

საქმიანობის ლიცენზია წარმოადგენს ლიცენზიის სახეობას, რომლითაც პირს ენიჭება „ლიცენზიებისა

და ნებართვების შესახებ“ საქართველოს კანონით განსაზღვრული საქმიანობის განხორციელების
უფლება.13 საქმიანობის ლიცენზია გაიცემა ლიცენზიის მაძიებლის მიერ კანონით დადგენილი
პირობების დაკმაყოფილების შემდეგ და უკავშირდება სუბიექტს. საქმიანობის ლიცენზიის
მემკვიდრეობით ან სხვა სახით გადაცემა დაუშვებელია.

რაც შეეხება სარგებლობის ლიცენზია, ის წარმოადგენს ლიცენზიის სახეობას, რომლითაც პირს

ენიჭება „ლიცენზიებისა და ნებართვების შესახებ“ საქართველოს კანონით განსაზღვრული
სახელმწიფო რესურსებით სარგებლობის უფლება. სარგებლობის ლიცენზია გაიცემა აუქციონის
წესით, გარდა „ლიცენზიებისა და ნებართვების შესახებ“ და „ელექტრონული კომუნიკაციების
შესახებ“ საქართველოს კანონით გათვალისწინებული შემთხვევებისა და უკავშირდება ობიექტს.
ლიცენზიის მფლობელი უფლებამოსილია დაყოს სარგებლობის ლიცენზია ან/და მთლიანად ან
ნაწილი გადასცეს სხვა პირს, მათ შორის, მემკვიდრეობით.14

საქმიანობის ლიცენზია, როგორც წესი, გაიცემა მარტივი ადმინისტრაციული წარმოებით,

„ლიცენზიებისა და ნებართვების შესახებ“ საქართველოს კანონის VII თავით დადგენილი წესით,
გარდა კანონით ზუსტად განსაზღვრული საქმიანობის ლიცენზიის სახეობებისა, რომლებიც გაიცემა
საჯარო ადმინისტრაციული წარმოებით. საქმიანობის ლიცენზია გაიცემა განუსაზღვრელი ვადით.

ლიცენზიის გამცემი არ გასცემს საქმიანობის ლიცენზიას, თუ:

 ლიცენზიის მაძიებლის მიერ წარდგენილი განცხადება და თანდართული საბუთები არ

აკმაყოფილებს კანონის მოთხოვნებს და ადმინისტრაციული ორგანოს მიერ დადგენილ ვადაში არ იქნა
გამოსწორებული ლიცენზიის მაძიებლის მიერ;
 ლიცენზიის მაძიებელი ვერ აკმაყოფილებს კანონით დადგენილ სალიცენზიო პირობებს;
 ლიცენზიის მაძიებელს სასამართლოს კანონიერ ძალაში შესული გამამტყუნებელი განაჩენით
ჩამორთმეული აქვს შესაბამის ლიცენზირებად სფეროში საქმიანობის უფლება.15

12 „ლიცენზიებისა და ნებართვების შესახებ“ საქართველოს კანონი, თბ. 2005 წლის 24 ივნისი, მ. 4 (2)
13 „ლიცენზიებისა და ნებართვების შესახებ“ საქართველოს კანონი, თბ. 2005 წლის 24 ივნისი, მ. 3 (ა.ბ)
14
ეს გამონაკლისები ჩასაწერია.
15 „ლიცენზიებისა და ნებართვების შესახებ“ საქართველოს კანონი, თბ. 2005 წლის 24 ივნისი, მ. 11

12
ლიცენზიის გამცემის გადაწყვეტილება საქმიანობის ლიცენზიის გაცემაზე უარის თქმის შესახებ
შეიძლება გასაჩივრდეს ზემდგომ ადმინისტრაციულ ორგანოში (თანამდებობის პირთან) ან
სასამართლოში.16

კონკრეტული სახელმწიფო რესურსით სარგებლობის ლიცენზიის გაცემის წარმოების დაწყების

საფუძველია როგორც ლიცენზიის მაძიებლის განცხადება, ისე ლიცენზიის გამცემის გადაწყვეტილება.
სახელმწიფო რესურსით სარგებლობის ლიცენზიის გაცემისათვის დგინდება:

 მოთხოვნები კონკრეტული ობიექტით სარგებლობისათვის;

 დამატებითი სალიცენზიიო პირობები ლიცენზიის მაძიებლისთვის.17

დამატებითი სალიცენზიო პირობები დგინდება საქართველოს კანონმდებლობით. ლიცენზიის

გამცემმა სარგებლობის ლიცენზიის კონკრეტული ობიექტისათვის, სახელმწიფო და საზოგადოებრივი
ინტერესების გათვალისწინებით, შეიძლება დაადგინოს სარგებლობის რაოდენობრივი, თვისობრივი
და დროში განსაზღვრული ნორმები და წესები. სახელმწიფო და საზოგადოებრივი ინტერესების
გათვალისწინებით, ყველაზე ოპტიმალური ფასით სარგებლობის ლიცენზიის გაცემის მიზნით,
სარგებლობის ლიცენზიის მოქმედების ვადას განსაზღვრავს ლიცენზიის გამცემი ლიცენზიის
მაძიებლის განცხადების საფუძველზე ან მის გარეშე. ეს ვადა გაითვალისწინება აუქციონის საწყისი
ფასის განსაზღვრისას. დაუშვებელია სარგებლობის ლიცენზიის უვადოდ გაცემა. ვადის
განსაზღვრისას გაითვალისწინება სარგებლობის ლიცენზიის კონკრეტული ობიექტის თვისება და
სარგებლობის ტექნოლოგიური ხასიათი. ლიცენზიის გამცემს, საქართველოს მთავრობის თანხმობით,
უფლება აქვს, გააგრძელოს სარგებლობის ლიცენზიის მოქმედების ვადა. ლიცენზიის მფლობელი
უფლებამოსილია რამდენიმე ნაწილად დაყოს სარგებლობის ლიცენზია და სარგებლობის უფლება ან
მისი ნაწილი იჯარით ან საკუთრებაში გადასცეს სხვა პირს, გარდა „ლიცენზიებისა და ნებართვების
შესახებ“ საქართველოს კანონით გათვალისწინებული შემთხვევისა.

ლიცენზიის მფლობელის მიერ სალიცენზიო პირობების შესრულებას აკონტროლებს ლიცენზიის

გამცემი.18 ლიცენზიის გამცემი უფლებამოსილია განახორციელოს კონტროლი, თუ აღნიშნული
ფუნქცია კანონმდებლობით სხვა ადმინისტრაციული ორგანოს კომპეტენციას არ განეკუთვნება.
კანონით გათვალისწინებულ შემთხვევებში შეიძლება ლიცენზიის გამცემის კონტროლს
დაექვემდებაროს ასევე სხვა ნორმატიული აქტებით გათვალისწინებული მოთხოვნები და მათი
დარღვევისას გამოყენებული იქნეს საქართველოს კანონმდებლობით გათვალისწინებული
პასუხისმგებლობის ფორმები. ლიცენზიის გამცემი კონტროლს ახორციელებს მხოლოდ სალიცენზიო
პირობების შესრულების შერჩევითი შემოწმებით ან/და ლიცენზიის მფლობელის მიერ რეგულარული
ანგარიშგებით. თუ კანონმდებლობით სხვა რამ არ არის დადგენილი, ლიცენზიის მფლობელი
ყოველწლიურად, პირველი აპრილიდან პირველ მაისამდე ახორციელებს სალიცენზიო პირობების

16
თუ არ არსებობს ზემდგომი ადმინისტრაციული ორგანო, აღარ გამოიყენება ადმინსიტრაციული საჩივრით
მიმართვის სავალდებულო წესი და პირდაპირ საჩივრდება სასამართლოში.
17 „ლიცენზიებისა და ნებართვების შესახებ“ საქართველოს კანონი, თბ. 2005 წლის 24 ივნისი, მ. 18 (4)

18 „ლიცენზიებისა და ნებართვების შესახებ“ საქართველოს კანონი, თბ. 2005 წლის 24 ივნისი, მ. 21 (1)

13
დაცვის შესახებ ანგარიშგებას. ანგარიშგება ხდება ლიცენზიის გამცემისთვის წერილობით
წარდგენით. ლიცენზიის მფლობელი, რომელიც ლიცენზიას მიიღებს საანგარიშგებო პერიოდის
დაწყებამდე 6 თვის განმავლობაში, ვალდებული არ არის ლიცენზიის გამცემს წარუდგინოს
ანგარიშგება. თუ წარმოდგენილი ანგარიშგებით ნათლად არ არის დეკლარირებული ან საერთოდ არ
არის მითითებული სალიცენზიო პირობების დაცვის ფაქტი, ლიცენზიის გამცემი უფლებამოსილია
მიმართოს ლიცენზიის მფლობელს და მოითხოვოს სალიცენზიო პირობების გონივრულ ვადაში
დაცვის შესრულების დამადასტურებელი ინფორმაცია. ლიცენზიის გამცემი სალიცენზიო პირობების
შესრულების კონტროლს ახორციელებს მხოლოდ სალიცენზიო პირობების შემოწმებით. ლიცენზიის
გამცემს უფლება არა აქვს შეამოწმოს ან მოითხოვოს ისეთი ფაქტობრივი გარემოებების წარდგენა,
რომლებიც უშუალოდ არ არის დაკავშირებული ლიცენზიის მფლობელის მიერ სალიცენზიო
პირობების დაცვასთან. თუ კანონით სხვა რამ არ არის დადგენილი, ლიცენზიის გამცემს სალიცენზიო
პირობების შესრულების კონტროლის განხორციელება შეუძლია კალენდარული წლის განმავლობაში
მხოლოდ ერთხელ.19 ლიცენზიის მფლობელის მიერ კანონით დადგენილი სალიცენზიო პირობების
შეუსრულებლობა გამოიწვევს ლიცენზიანტის პასუხისმგებლობას საქართველოს კანონმდებლობით
დადგენილი წესით.

2.2.3. სანებართვო საქმიანობის რეგულირება

ნებართვა „ლიცენზიებისა და ნებართვების შესახებ“ საქართველოს კანონის შესაბამისად, წარმოადგენს

განსაზღვრული ან განუსაზღვრელი ვადით ქმედების განხორციელების უფლებას, რომელიც
უკავშირდება ობიექტს და ადასტურებს ამ განზრახვის კანონით დადგენილ პირობებთან
შესაბამისობას.20 შესაძლებელია ნებართვის გადაცემა სხვა პირისთვის, თუ ეს კანონით არ არის
აკრძალული ან ნებართვა არსობრივად არ არის დაკავშირებული მის მფლობელთან. ნებართვის
მაძიებელი ნებართვის მისაღებად ნებართვის გამცემს წარუდგენს წერილობით განცხადებას.
ნებართვის მიღების თაობაზე განცხადების წარდგენა, განხილვა და წარმოებაში მიღება ხორციელდება
საქართველოს ზოგადი ადმინისტრაციული კოდექსის VI21 თავით დადგენილი წესით, გარდა
„ლიცენზიებისა და ნებართვების შესახებ“ საქართველოს კანონით გათვალისწინებული
შემთხვევებისა. ნებართვა, როგორც წესი, გაიცემა განუსაზღვრელი ვადით. „ლიცენზიებისა და
ნებართვების შესახებ“ საქართველოს კანონით გათვალისწინებულ შემთხვევებში ადგილობრივი
თვითმმართველობის ორგანომ შეიძლება დაადგინოს ნებართვის მოქმედების განსაზღვრული ვადა.
ვადის დადგენისას გაითვალისწინება სანებართვო ქმედების არსი ან/და განსახორციელებელი
ტექნიკური პროცესები. ნებართვის გამცემი არ გასცემს ნებართვას, თუ:

19 „ლიცენზიებისა და ნებართვების შესახებ“ საქართველოს კანონი, თბ. 2005 წლის 24 ივნისი, მ. 21 (10)
20 „ლიცენზიებისა და ნებართვების შესახებ“ საქართველოს კანონი, თბ. 2005 წლის 24 ივნისი, მ. 3 (e)
21
მარტივი ადმინისტრაციული წარმოება.

14
 ნებართვის მაძიებლის მიერ წარდგენილი განცხადება და თანდართული საბუთები არ
აკმაყოფილებს კანონის მოთხოვნებს და ადმინისტრაციული ორგანოს მიერ დადგენილ ვადაში არ იქნა
გამოსწორებული ნებართვის მაძიებლის მიერ;
 ნებართვის მაძიებელი ვერ აკმაყოფილებს კანონით ან კანონის საფუძველზე ადგილობრივი
თვითმმართველობის წარმომადგენლობითი ორგანოს მიერ დადგენილ სანებართვო პირობებს;
 ნებართვის მაძიებელს სასამართლოს კანონიერ ძალაში შესული გამამტყუნებელი განაჩენით
ჩამორთმეული აქვს შესაბამის სანებართვო სფეროში საქმიანობის უფლება.22

ნებართვის გამცემის გადაწყვეტილება ნებართვის გაცემაზე უარის თქმის შესახებ შეიძლება

გასაჩივრდეს ზემდგომ ადმინისტრაციულ ორგანოში (თანამდებობის პირთან) ან სასამართლოში.

ნებართვის მფლობელის მიერ სანებართვო პირობების შესრულებას აკონტროლებს ნებართვის გამცემი.

ნებართვის გამცემი უფლებამოსილია განახორციელოს კონტროლი, თუ აღნიშნული ფუნქცია
კანონმდებლობით სხვა ადმინისტრაციული ორგანოს კომპეტენციას არ განეკუთვნება. საქართველოს
კანონმდებლობით გათვალისწინებულ შემთხვევებში შეიძლება ნებართვის გამცემის კონტროლს
დაექვემდებაროს ასევე სხვა ნორმატიული აქტებით გათვალისწინებული მოთხოვნები. კონტროლი
ხორციელდება მხოლოდ სანებართვო პირობების შესრულების შერჩევითი შემოწმებით. ნებართვის
გამცემი სანებართვო პირობების შესრულების მონიტორინგს ახორციელებს მხოლოდ სანებართვო
პირობების შემოწმებით. ნებართვის გამცემს უფლება არა აქვს შეამოწმოს ან მოითხოვოს ისეთი
ფაქტობრივი გარემოებების წარდგენა, რომლებიც უშუალოდ არ არის დაკავშირებული ნებართვის
მფლობელის მიერ სანებართვო პირობების დაცვასთან. ნებართვის გამცემის გადაწყვეტილებით
შერჩევითი შემოწმების განხორციელებაში შესაძლებელია მონაწილეობა მიიღონ სხვა
ადმინისტრაციული ორგანოს წარმომადგენლებმა. თუ საქართველოს კანონმდებლობით სხვა რამ არ
არის დადგენილი, ნებართვის გამცემს სანებართვო პირობების შერულების კონტროლის
განხორციელება შეუძლია კალენდარული წლის განმავლობაში მხოლოდ ერთხელ. ნებართვის
მფლობელის მიერ კანონით დადგენილი სანებართვო პირობების შეუსრულებლობა გამოიწვევს
ნებართვის მფლობელის პასუხისმგებლობას საქართველოს კანონმდებლობით დადგენილი წესით.

2.3. საგადასახადო სამართალი - გოგა კიკილაშვილი

2.3.1. საკანონმდებლო რეგულირება

საგადასახადო ურთიერთობების მარეგულირებელი ძირითადი საკანონმდებლო აქტია საქართველოს

საგადასახადო კოდექსი (შემდგომში საგადასახადო კოდექსი),23 რომელიც ამომწურავად განსაზღვრავს
საქართველოს ტერიტორიაზე არსებულ გადასახადის სახეებს.

22„ლიცენზიებისა და ნებართვების შესახებ“ საქართველოს კანონი, თბ. 2005 წლის 24 ივნისი, მ. 27

232010 წლის საქართველოს კანონი, N3591-IIს
https://matsne.gov.ge/ka/document/download/1043717/114/ge/pdf

15
კოდექსის გარდა საქართველოს საგადასახადო კანონმდებლობა შედგება საქართველოს
კონსტიტუციის, საერთაშორისო ხელშეკრულებებისა და შეთანხმებების და მათ შესაბამისად
მიღებული კანონქვემდებარე ნორმატიული აქტებისაგან. საგადასახადო ორგანოების საქმიანობასთან
დაკავშირებული ინსტრუქციები და დებულებები გამოცემულია საქართველოს მთავრობის ან/და
საქართველოს ფინანსთა მინისტრის კანონქვემდებარე ნორმატიული აქტების ფორმით.

გადასახადით დაბეგვრასთან დაკავშირებულ საკითხზე საქართველოს პარლამენტის მიერ

რატიფიცირებულ და ძალაში შესულ საერთაშორისო ხელშეკრულებას აქვს უპირატესი იურიდიული
ძალა საგადასახადო კოდექსის მიმართ.

2.3.2. საგადასახადო სამართლის პრინციპები

საგადასახადო სამართლის პრინციპები განსაზღვრულია საგადასახადო კოდექსით:

 პირი ვალდებულია გადაიხადოს საგადასახადო კოდექსით დაწესებული საერთო-

სახელმწიფოებრივი და ადგილობრივი გადასახადები;
 დაუშვებელია საგადასახადო კოდექსის დარღვევით დაწესებული ან ამ კოდექსით
გაუთვალისწინებელი გადასახადის გადახდის ვალდებულების ვინმესთვის დაკისრება, აგრეთვე
გადასახადის გადახდევინება საგადასახადო კოდექსით დადგენილ ვადაზე ადრე;
 ადგილობრივი თვითმმართველობის წარმომადგენლობით ორგანოს უფლება აქვს, შემოიღოს
მხოლოდ საგადასახადო კოდექსით დაწესებული ადგილობრივი გადასახადი;

“გადასახადების გადახდა წარმოებს ბიუჯეტში, რომელიც გადასახადის მიმღებია. გადასახადები

ირიცხება, როგორც სახელმწიფო ბიუჯეტში, ასევე ავტონომიური რესპუბლიკებისა და ადგილობრივი
თვითმმართველობის ორგანოების ბიუჯეტებში, საქართველოს სა- ბიუჯეტო კანონმდებლობის
შესაბამისად. ამასთან, გადასახადი აბ- სტრაქტული შენატანია და მას მიზნობრივი დანიშნულება არ
გააჩ- ნია. საგადასახადო შენატანები არ არის განკუთვნილი კონკრეტუ- ლი სახელმწიფო ხარჯების
დასაფინანსებლად. ფულადი სახსრები ირიცხება ბიუჯეტში სახელმწიფო საჭიროებისათვის.”24

გადასახადის გადახდის ვალდებულება არ არის დაკავშირებული მოქალაქეობასთან.

2.3.3. სსიპ შემოსავლების სამსახური

გადასახადების გადახდის ადმინისტრირებას და მასთან დაკავშირებული პროცესების წარმართვას

უზრუნველყოფს საქართველოს ფინანსთა სამინისტროს მმართველობის სფეროში შემავალი საჯარო
სამართლის იურიდიული პირის – შემოსავლების სამსახური (შემდგომში – შემოსავლების სამსახური).

24 ნადარაია ლ., როგავა ზ., რუხაძე კ., ბოლქვაძე ბ., საქართველოს საგადასახადო კოდექსის კომენტარი, წიგნი I,
2012, 40.

16
შემოსავლების სამსახურის უფროსი საქართველოს საგადასახადო კანონმდებლობის აღსრულების
მიზნით გამოსცემს ბრძანებებს, შიდა ინსტრუქციებსა და მეთოდურ მითითებებს საგადასახადო
ორგანოების მიერ საქართველოს საგადასახადო კანონმდებლობის გამოყენების თაობაზე.

2.3.4. გადასახადის ცნება და სახეები

გადასახადი არის საგადასახადო კოდექსის მიხედვით სავალდებულო, უპირობო ფულადი შენატანი

ბიუჯეტში, რომელსაც იხდის გადასახადის გადამხდელი, გადახდის აუცილებელი, არაეკვივალენტური
და უსასყიდლო ხასიათიდან გამომდინარე.

უპირობო - გადასახადის გადახდის სანაცვლოდ სახელმწიფო არ იღებს საპასუხო შესრულების

ვალდებულებას. ის ცალსახა ვალდებულებაა, სადაც ვალდებულება ეკისრება მხოლოდ გადასახადის
გადამხდელს. ეს არ გულისხმობს, რომ სახელმწიფო არ იღებს არანაირ ვალდებულებას.
გადასახადების გადახდის გზით ბიუჯეტში აკუმულირებული თანხები ხმარდება სხავდასხვა
პროექტებს.

სავალდებულო - „გადასახადი ბიუჯეტში სავალდებულო შენატანია. კანონის ძალით გადასახადის

გადამხდელი, განსაზღვრული პირობების არ- სებობისას, ვალდებულია გადაიხადოს გადასახადი.
საქართველოს კონსტიტუციის 94-ე მუხლის თანახმად, გადასახადის გადახდის ვალდებულება
კონსტიტუციური ვალდებულებაა. არასავალდებულო გადასახადი არ არსებობს. პირი ვალდებულია
უპირობოდ გადაიხადოს საგადასახადო კოდექსით დაწესებული საერთო-სახელმწიფოებრივი და
ადგილობრივი გადასახადები, რომლის მიხედვითაც ეს პირი გადასახადის გადამხდელია.
გადასახადის სავალდებულო ხასიათი უზრუნველყოფილია სახელ- მწიფოს საგადასახადო,
სამართალდამცავი და სასამართლო ორგანო-ბის მიერ, რაც მეტყველებს იმ გარემოებაზე, რომ
გადასახადების გადახდა ატარებს არა ნებაყოფლობით, არამედ იძულებით ხასიათს.“25

ფულადი - გადასახადის გადახდა შეიძლება მხოლოდ ფულადი სახით, დაუშვებელია გადასახადის

გადახდა ბარტერით.

გადასახადის სახეებია საერთო-სახელმწიფოებრივი და ადგილობრივი გადასახადები.

გადასახადების აკრეფის საშუალებით განასხვავებენ საშემოსავლო-ქონებრივ (პირდაპირ) და

მოხმარების მარეგულირებელ (არაპირდაპირ) გადასახადებს. პირდაპირი გადასახადები იკრიფება
მატერიალური სიკეთის შეძენისა და დაგროვების პროცესში, ხოლო არაპირდაპირი გადასახადები –
მათი ხარჯვის პროცესში.

25ნადარაია ლ., როგავა ზ., რუხაძე კ., ბოლქვაძე ბ., საქართველოს საგადასახადო კოდექსის კომენტარი, წიგნი I,
2012, 39-40.

17
2.3.4.1. საერთო-სახელმწიფოებრივი გადასახადები

საერთო-სახელმწიფოებრივი გადასახადების გადახდა სავალდებულოა საქართველოს მთელ

ტერიტორიაზე.

საერთო-სახელმწიფოებრივ გადასახადებს მიეკუთვნება:

ა) საშემოსავლო გადასახადი;
ბ) მოგების გადასახადი;
გ) დამატებული ღირებულების გადასახადი (დღგ);
დ) აქციზი;
ე) იმპორტის გადასახადი

2.3.4.1.1. საშემოსავლო გადასახადი26

2.3.4.1.1.1. საშემოსავლო გადასახადის გადამხდელი

საშემოსავლო გადასახადის გადამხდელია რეზიდენტი ფიზიკური პირი და არარეზიდენტი

ფიზიკური პირი, რომელიც შემოსავალს იღებს საქართველოში არსებული წყაროდან.

რეზიდენტი ფიზიკური პირის საშემოსავლო გადასახადით დაბეგვრის ობიექტია დასაბეგრი

შემოსავალი, რომელიც განისაზღვრება, როგორც სხვაობა კალენდარული წლის განმავლობაში მიღებულ
ერთობლივ შემოსავალსა და ამ პერიოდისათვის ამ კოდექსით გათვალისწინებული გამოქვითვების
თანხებს შორის.

საქართველოში არსებული მუდმივი დაწესებულების მეშვეობით საქმიანობის განმახორციელებელი

არარეზიდენტი ფიზიკური პირის საშემოსავლო გადასახადით დაბეგვრის ობიექტია დასაბეგრი
შემოსავალი, რომელიც განისაზღვრება, როგორც სხვაობა კალენდარული წლის განმავლობაში
მუდმივ დაწესებულებასთან დაკავშირებულ, საქართველოში არსებული წყაროდან მიღებულ
ერთობლივ შემოსავალსა და ამ პერიოდისათვის ამ კოდექსით გათვალისწინებული გამოქვითვების
თანხებს შორის.

არარეზიდენტი ფიზიკური პირის ერთობლივი შემოსავალი, რომელიც დაკავშირებული არ არის

საქართველოში მის მუდმივ დაწესებულებასთან, იბეგრება საგადასახადო კოდექსით დადგენილი
წესით გადახდის წყაროსთან გამოქვითვების გარეშე, გარდა იმ შემთხვევისა, როდესაც
არარეზიდენტი ფიზიკური პირი, რომელიც შემოსავალს იღებს ქონების რეალიზაციით, არის
საშემოსავლო გადასახადის გადამხდელი კალენდარული წლის განმავლობაში საქართველოში

26 იხ. საქართველოს საგადასახადო კოდექსი, მ. 79-82, 17.09.2010, N3591-IIს.

18
არსებული წყაროდან მიღებული ერთობლივი შემოსავლიდან, რომელიც მცირდება ამ
პერიოდისათვის ასეთი შემოსავლის მიღებასთან დაკავშირებული გამოქვითვების თანხებით.

2.3.4.1.1.2. გადასახადის განაკვეთი

ფიზიკური პირის დასაბეგრი შემოსავალი იბეგრება 20 პროცენტით, თუ ამ კოდექსით სხვა რამ არ

არის გათვალისწინებული.

საცხოვრებელი ფართობის ორგანიზაციაზე, იურიდიულ პირზე ან ფიზიკურ პირზე საცხოვრებელი

მიზნით გაქირავების შედეგად იმ ფიზიკური პირის მიერ მიღებული შემოსავალი, რომელიც ამ
შემოსავლიდან გამოქვითვებს არ ახორციელებს, 5 პროცენტით იბეგრება.

ფიზიკური პირის მიერ საცხოვრებელი ბინის (სახლის) და მასზე დამაგრებული მიწის ნაკვეთის,
აგრეთვე ავტოსატრანსპორტო საშუალების მიწოდებით მიღებული ნამეტი შემოსავალი 5 პროცენტით
იბეგრება.

2.3.4.1.2. მოგების გადასახადი27

2.3.4.1.2.1. მოგების გადასახადის გადამხდელი

მოგების გადასახადის გადამხდელია: რეზიდენტი საწარმო; არარეზიდენტი საწარმო, რომელიც

საქართველოში საქმიანობას მუდმივი დაწესებულების მეშვეობით ახორციელებს ან/და შემოსავალს
იღებს საქართველოში არსებული წყაროდან.

2.3.4.1.2.2. გადასახადის განაკვეთი

მოგების გადასახადის განაკვეთია 15 პროცენტი.

„ნავთობისა და გაზის შესახებ“ საქართველოს კანონით განსაზღვრული „არსებული

ხელშეკრულებების“ განხორციელების შედეგად ნავთობისა და გაზის ოპერაციებით მიღებული
მოგება იბეგრება 10 პროცენტით, თუ ეს ხელშეკრულებები დადებულია 1998 წლის 1 იანვრამდე.

27 იხ. საქართველოს საგადასახადო კოდექსი, მ. 96-99, 17.09.2010, N3591-IIს.

19
2.3.4.1.3. დამატებული ღირებულების გადასახადი (დღგ)

2.3.4.1.3.1. დამატებული ღირებულების გადასახადის გადამხდელი

დამატებული ღირებულების გადასახადის გადამხდელად ითვლება:

პირი, რომელიც რეგისტრირებულია დღგ-ის გადამხდელად;

პირი, რომელიც ვალდებულია გატარდეს რეგისტრაციაში დღგ-ის გადამხდელად;

პირი, რომელიც ახორციელებს საქონლის იმპორტს ან დროებით შემოტანას საქართველოში, მხოლოდ

ამ იმპორტზე ან დროებით შემოტანაზე, რეგისტრაციის ვალდებულების გარეშე;

არარეზიდენტი (გარდა საქართველოს მოქალაქე ფიზიკური პირისა), რომელიც ეწევა მომსახურებას

საქართველოში დღგ-ის გადამხდელად რეგისტრაციისა და საქართველოში საგადასახადო
აღრიცხვაზე მყოფი არარეზიდენტის მუდმივი დაწესებულების გარეშე, მხოლოდ ამ მომსახურებაზე
და ექვემდებარება უკუდაბეგვრას;

პირი, რომელიც სახელშეკრულებო ვალდებულების შესრულების უზრუნველყოფის ღონისძიების

ფარგლებში ახორციელებს მოთხოვნის უზრუნველყოფის საგნის (საქონლის) კრედიტორის
საკუთრებაში გადაცემას მხოლოდ ამ ოპერაციაზე და ექვემდებარება უკუდაბეგვრას, რეგისტრაციის
ვალდებულების გარეშე;

პირი, რომლის საქონლის რეალიზაციაც ხდება საგადასახადო დავალიანების გადახდევინების

უზრუნველყოფის ღონისძიების ფარგლებში ან სხვა ფულადი ვალდებულების (გარდა სისხლის
სამართლის და ადმინისტრაციული წესით დაკისრებული სანქციებისა) გადახდევინების მიზნით,
აუქციონის, პირდაპირი მიყიდვის ან სხვა წესით, მხოლოდ ამ ოპერაციაზე, რეგისტრაციის
ვალდებულების გარეშე;

პირი, რომლის სამეურვეო ქონების რეალიზაციაც ხდება „გადახდისუუნარობის საქმის წარმოების

შესახებ“ საქართველოს კანონით განსაზღვრული წესით, მხოლოდ ამ ოპერაციაზე, რეგისტრაციის
ვალდებულების გარეშე.

2.3.4.1.4. აქციზის და იმპორტის გადასახადი

აქციზის და იმპორტის გადასახადები დამატებული ღირებულების გადასახადთან (დღგ) ერთად

მიეკუთვნება ე.წ. არაპირდაპირი გადასახადების ჯგუფს. რომელიც დგინდება მიწოდებული

20
(იმპორტირებული) საქონლის ან/და გაწეული მომსახურების ფასზე დანამატის სახით და რომელსაც
იხდის მომხმარებელი (იმპორტიორი) ამ გადასახადით გაზრდილი ფასით საქონლის ან/და
მომსახურების შეძენისას (იმპორტისას). არაპირდაპირი გადასახადის ბიუჯეტში გადახდის
ვალდებულება ეკისრება საქონლის მიმწოდებელს (იმპორტიორს) ან/და მომსახურების გამწევს,
რომელიც ამ კოდექსის მიზნებისათვის გადასახადის გადამხდელად იწოდება.

იმპორტის გადასახადის გადამხდელია პირი, რომელიც საქართველოს საბაჟო საზღვარზე

გადააადგილებს საქონელს, გარდა ექსპორტისა.

იმპორტის გადასახადით დაბეგვრის ობიექტია საქართველოს საბაჟო საზღვრის გადმოკვეთისას

საქონლის საბაჟო ღირებულება, თუ ამ კოდექსით სხვა რამ არ არის დადგენილი.

იმპორტის დროს, იმპორტის თანხა არის ჯამი:

ა.ა) საბაჟო ღირებულებისა;
ა.ბ) იმპორტისას გადასახდელი გადასახდელებისა, საქართველოში გადასახდელი დღგ-ის
ჩაუთვლელად;
ა.გ) მომსახურების ღირებულებისა, დღგ-ის გარეშე, რომელიც საგადასახადო კოდექსის მიხედვით
ითვლება საქონლის იმპორტის ნაწილად.

განაკვეთები და მისი გადახდის წესი განისაზღვრება საგადასახადო კოდექსით დადგენილი წესის

(სქემის) შესაბამისად.28

აქციზის განაკვეთები და მისი გადახდის წესი განისაზღვრება საგადასახადო კოდექსით დადგენილი

წესის (სქემის) შესაბამისად.29

2.3.4.2. ადგილობრივი გადასახადები

ადგილობრივი გადასახადია საგადასახადო კოდექსით დაწესებული და ადგილობრივი

თვითმმართველობის წარმომადგენლობითი ორგანოს ნორმატიული აქტით შემოღებული გადასახადი
(ზღვრული განაკვეთების ფარგლებში), რომლის გადახდაც სავალდებულოა შესაბამისი
ადგილობრივი თვითმმართველი ერთეულის ტერიტორიაზე. ადგილობრივ გადასახადს მიეკუთვნება
ქონების გადასახადი.

ადგილობრივი თვითმმართველობის წარმომადგენლობითი ორგანო უფლებამოსილია შემოიღოს

საგადასახადო კოდექსით დაწესებული ადგილობრივი გადასახადი ადგილობრივი თვითმმართველი
ერთეულის მთელ ტერიტორიაზე ერთიანი განაკვეთის სახით ან/და ამ ერთეულის ტერიტორიაზე

28 საქართველოს საგადასახადო კოდექსის 197-ე მუხლი.

29 საქართველოს საგადასახადო კოდექსის 188-ე მუხლი.

21
ცალკეული დარგების ან/და საქმიანობის სახეების მიხედვით, ამავე კოდექსით დადგენილი
ზღვრული განაკვეთის ფარგლებში.

ადგილობრივი თვითმმართველობის წარმომადგენლობითი ორგანო ვალდებულია ადგილობრივი

გადასახადის შემოღების, მისი გადახდის პირობების შეცვლის ან შემოღებული ადგილობრივი
გადასახადის გაუქმების შესახებ ინფორმაცია და სათანადო ნორმატიული აქტის ასლი მისი
გამოქვეყნებისთანავე გაუგზავნოს შემოსავლების სამსახურსა და შესაბამის საგადასახადო ორგანოებს.

“ერთიანი ეკონომიკური სივრციდან გამომდინარე, საქართველოში მოქმედებს ადგილობრივი

გადასახადების ამომწურავი ნუსხის პრინციპი. ადგილობრივი თვითმმართველობის
წარმომადგენლო- ბით ორგანოებს უფლება არა აქვთ შემოიღონ ისეთი დამატებითი გადასახადები,
რომლებიც არ არის გათვალისწინებული საქართველოს საგადასახადო კოდექსით, ასევე გაზარდონ ან
შეამცირონ საგადასახადო კოდექსით დადგენილი ან საქართველოს მთავრობის დადგენილებით
განსაზღვრული გადასახადის ზღვრული განაკვე- თები. ადგილობრივი გადასახადების ამომწურავი
ნუსხის პრინციპი უზღუდავს ადგილობრივი თვითმმართველობის წარმომადგენლობით ორგანოებს
ისეთი დამატებითი გადასახადების შემოღებას, რომლებიც არ არის გათვალიწინებული საქართველოს
საგადასახადო კოდექსით. საგადასახადო კოდექსით დაწესებული ადგილობრივი გადასა- ხადის
შემოღებისას ადგილობრივი თვითმმართველობის წარმომადგენლობით ორგანოებს უფლება აქვთ
განსაზღვრონ გადასახადის კონკრეტული განაკვეთი საგადასახადო კოდექსით დადგენილი ან
საქართველოს მთავრობის დადგენილებით განსაზღვრული ზღვრული განაკვეთების ფარგლებში
ადგილობრივი თვითმმართველი ერთეულის მთელ ტერიტორიაზე ერთიანი განაკვეთის სახით ან/და
ერთეულის ტერიტორიაზე ცალკეული დარგების ან/და საქმიანობის სახეების მიხედვით.
ადგილობრივი თვითმმართველობის წარმომადგენლობით ორგანოებს უფლება აქვთ არა მხოლოდ
შემოიღონ ადგილობრივი გადასახადი და განსაზღვრონ მისი კონკრეტული განაკვეთი, არამედ
შესაბამისი ადგილობრივი თვითმმართველობის წარმომადგენლობითი ორგანოს ნორმატიული
აქტით შეცვალონ ადგილობრივი გადასახადის გადახდის პრობები და გააუქმონ შემოღებული
ადგილობრივი გადასახადი. ამასთან, ადგილობრივი თვითმმართველობის წარმომადგენლობითი
ორგანო ვალდებულია, ადგილობრივი გადასახადის შემოღების, მისი გადახდის პირობების შეცვლის
ან შემოღებული ადგილობრივი გადასახადის გაუქმების შესახებ ინფორმაცია და სათანადო
ნორმატიული აქტის ასლი მისი გამოქვეყნებისთანავე გაუგზავნოს შემოსავლების სამსახურსა და
შესაბამის საგადასახადო ორგანოებს.“30

30 ნადარაია ლ., როგავა ზ., რუხაძე კ., ბოლქვაძე ბ., საქართველოს საგადასახადო კოდექსის კომენტარი, წიგნი I,
2012, 47-48.

22
2.3.4.3. სპეციალური დაბეგვრის რეჟიმები

სპეციალური დაგებვრის რეჟიმის პირობები და მეწარმე სუბიექტების მიმართ მოთხოვნები

განისაზღვრება „სპეციალური დაბეგვრის რეჟიმების“ შესახებ საქართველოს მთავრობის 2010 წლის 29
დეკემბრის N415 დადგენილებით.31

2.3.4.3.1. მიკრო ბიზნესი

მიკრო ბიზნესის სტატუსი შეიძლება მიენიჭოს ფიზიკურ პირს, რომელიც დამოუკიდებლად ეწევა
ეკონომიკურ საქმიანობას და ჯამური ერთობლივი შემოსავალი კალენდარული წლის განმავლობაში
არ აღემატება 30 ათას ლარს. საქმიანობათა ჩამონათვალი, რომლებზეც არ ვრცელდება მიკრო
ბიზნესის სტატუსის მქონე ფიზიკური პირებისათვის დადგენილი კალენდარული წლის
განმავლობაში მისაღები ჯამური ერთობლივი შემოსავლის 30 000-ლარიანი ზღვარი განისაზღვრება
N415 დადგენილების N1 დანართით.32 33

31 https://matsne.gov.ge/ka/document/download/1164635/7/ge/pdf

32 საქმიანობების ჩამონათვალი, რომლებზეც არ ვრცელდება მიკრო ბიზნესის სტატუსის მქონე ფიზიკური

პირებისათვის დადგენილი კალენდარული წლის განმავლობაში მისაღები ჯამური ერთობლივი შემოსავლის
30 000-ლარიანი ზღვარი:
1. სასოფლო-სამეურნეო პროდუქციის მოყვანა, რომელიც ხორციელდება ტრაქტორებით ან კომბაინებით.
2. ხალიჩებისა და ორხოვისებრი ნაწარმის წარმოება.
3. პულოვერებისა და ანალოგიური ნაწარმის წარმოება.
4. ზედა ტანსაცმლის წარმოება, გარდა მოდელების დემონსტრირებისა და ჩვენებისა.
5. საცვლების წარმოება.
6. თავსაბურავების წარმოება.
7. დანარჩენი ტანსაცმლისა და აქსესუარების წარმოება.
8. ხის სხვადასხვა ნაწარმის წარმოება.
9. ტანსაცმლისა და თავსაბურავების ხის საკიდების წარმოება.
10. ხის საოჯახო ნივთებისა და სამზარეულოს საკუთნოების წარმოება.
11. ფაიფურისა და ქაშანურის სამეურნეო-საყოფაცხოვრებო ნაკეთობების წარმოება.
12. სამეურნეო-საყოფაცხოვრებო ჭურჭლისა და ინვენტარის წარმოება.
13. მუსიკალური ინსტრუმენტების წარმოება.
14. აკორდეონებისა და ანალოგიური საკრავების, მათ შორის, ტუჩის გარმონიკების წარმოება.
15. სასულე მუსიკალური ინსტრუმენტების წარმოება.
16. ცოცხებისა და ჯაგრისების წარმოება.
17. საყოფაცხოვრებო საქონლისა და პირადი მოხმარების საგნების რემონტი.
18. საყოფაცხოვრებო საქონლისა და პირადი მოხმარების საგნების რემონტი, თუ ის ხორციელდება ამ საგნების
წარმოების, საბითუმო და საცალო ვაჭრობისაგან დამოუკიდებლად, თუ რემონტი ხორციელდება საქმიანობის
სხვა სახეობებთან ერთად, მაშინ იგი განეკუთვნება საცალო და საბითუმო ვაჭრობის ან ამ საქონლის წარმოების
შესაბამის დაჯგუფებებს.
19. ფეხსაცმლისა და ტყავის ნაწარმის რემონტი.
20. საყოფაცხოვრებო ელექტრონული ნაწარმის რემონტი.
21. საათებისა და საიუველირო ნაწარმის რემონტი.
22. ტანსაცმლის გადაკეთება და რემონტი.
23. საყოფაცხოვრებო საქონლისა და პირადი მოხმარების საგნების რემონტი.

23
მიკრო ბიზნესის სტატუსის მქონე ფიზიკური პირი არ იხდის საშემოსავლო გადასახადს. ამ სტატუსის
მქონე პირები თავისუფლდებიან საკონტროლო-სალარო აპარატის გამოყენების ვალდებულებისაგან

მიკრო ბიზნესის სტატუსი უწყდება პირს, თუ ჯამური ერთობლივი შემოსავალი კალენდარული წლის
განმავლობაში აღემატება 30 000 ლარს, გარდა საქართველოს მთავრობის N415 დადგენილების N1
დანართით განსაზვრული გამონაკლისებისა. ასევე, თუ მიკრო ბიზნესის სტატუსის მქონე ფიზიკური
პირის სასაქონლო-მატერიალური მარაგის ნაშთი აღემატება 45 000 ლარს.

არ შეიძლება მიკრო ბიზნესის სტატუსის მინიჭება პირისთვის, რომელიც ეწევა:

1. საქმიანობები, რომლებიც საჭიროებენ ლიცენზირებას ან ნებართვას;

24. თეთრეულისა და სხვა საფეიქრო ნაწარმის რეცხვა და დამუშავება.

25. შინამეურნეობის გაძღოლასთან დაკავშირებული მომსახურება.

შენიშვნა: აღნიშნული საქმიანობების ჩამონათვალზე არ გავრცელდება მიკრო ბიზნესის სტატუსის მქონე

ფიზიკური პირებისათვის დადგენილი კალენდარული წლის განმავლობაში მისაღები ჯამური ერთობლივი
შემოსავლის 30 000-ლარიანი ზღვარი, თუ ფიზიკური პირი დამოუკიდებლად ახორციელებს ეკონომიკურ
საქმიანობას, არ იყენებს დაქირავებულ პირთა შრომას და თავადვე ახორციელებს ჩამონათვალში მოცემული
საქონლის ან/და მომსახურების წარმოებას და საცალო წესით მიწოდებას საბოლოო მომხმარებელზე.

„სპეციალური დაბეგვრის რეჟიმების“ შესახებ საქართველოს მთავრობის 2010 წლის 29 დეკემბრის N415
დადგენილება, დანართი N1.

33შემოსავლის სახეები, რომლებიც არ დაიბეგრება სპეციალური დაბეგვრის რეჟიმით და არ გაითვალისწინება

ერთობლივ შემოსავალში მიკრო ბიზნესის სტატუსის მქონე ფიზიკური პირებისათვის დადგენილი
კალენდარული წლის განმავლობაში მისაღები ჯამური ერთობლივი შემოსავლის 30 000-ლარიანი ზღვრის
გაანგარიშებისას:
1. ქონების იჯარით/უძრავი ქონების ქირით გაცემიდან მიღებული შემოსავალი.
2. სესხის გაცემიდან მიღებული შემოსავალი.
3. სათამაშო ბიზნესიდან მიღებული მოგებები.
4. ჩუქებით მიღებული შემოსავალი.
5. ნამეტი შემოსავალი, რომელიც მიღებულია შემდეგი ქონების რეალიზაციით:
ა) უძრავი ქონება;
ბ) ავტოსატრანსპორტო საშუალება;
გ) ფასიანი ქაღალდები.
6. მემკვიდრეობით მიღებული ქონების სახით მიღებული შემოსავალი.
7. დივიდენდის სახით მიღებული შემოსავალი.
8. პროცენტის სახით მიღებული შემოსავალი.
9. როიალტის სახით მიღებული შემოსავალი.
10. ვალის პატიებით მიღებული შემოსავალი.

„სპეციალური დაბეგვრის რეჟიმების“ შესახებ საქართველოს მთავრობის 2010 წლის 29 დეკემბრის N415
დადგენილება, დანართი N2.

24
2. საქმიანობები, რომლებიდანაც მიღებულმა შემოსავლებმა კალენდარული წლის განმავლობაში
შესაძლოა გადააჭარბოს 30 000 ლარს;
3. სავალუტო ოპერაციების განხორციელება;
4. სამედიცინო, არქიტექტურული, საადვოკატო ან სანოტარო, სააუდიტო, საკონსულტაციო (მათ
შორის, საგადასახადო კონსულტანტთა) საქმიანობა;
5. სათამაშო ბიზნესი;
6. ვაჭრობა, გარდა იმ შემთხვევებისა, როდესაც ხორციელდება შესყიდული
საქონლის გადამუშავება და მიწოდება.

2.3.4.3.2. მცირე ბიზნესი

მცირე ბიზნესის სტატუსი შეიძლება მიენიჭოს მეწარმე ფიზიკურ პირს, რომლის ეკონომიკური
საქმიანობიდან მიღებული ერთობლივი შემოსავალი კალენდარული წლის განმავლობაში არ
აღემატება 100 000 ლარს.

მცირე ბიზნესის დასაბეგრი შემოსავალი იბეგრება 5%-ით. მცირე ბიზნესის დასაბეგრი შემოსავალი
იბეგრება 3%-ით, თუ პირს აქვს ერთობლივი შემოსავლის მიღებასთან დაკავშირებული ერთობლივი
შემოსავლის 60 პროცენტის ოდენობის ხარჯების (გარდა დაქირავებულზე დარიცხული ხელფასის
ხარჯისა) დამადასტურებელი დოკუმენტები.

არ დაიბეგრება სპეციალური დაბეგვრის რეჟიმით და არ ითვლება მცირე ბიზნესის განხორციელების

ფარგლებში მიღებულ ერთობლივ შემოსავალში შემოსავლის სახეები, რომლებიც:
1. ქონების იჯარით/უძრავი ქონების ქირით გაცემა;
2. სესხის გაცემიდან მიღებული შემოსავალი;
3. სათამაშო ბიზნესიდან მიღებული მოგებები;
4. ჩუქება;
5. ნამეტი შემოსავალი, რომელიც მიღებულია შემდეგი ქონების რეალიზაციით:
ა) უძრავი ქონება;
ბ) ავტოსატრანსპორტო საშუალება;
გ) ფასიანი ქაღალდები;
6. მემკვიდრეობით მიღებული ქონების სახით მიღებული შემოსავალი.
7. დივიდენდის სახით მიღებული შემოსავალი;
8. პროცენტის სახით მიღებული შემოსავალი;
9. როიალტის სახით მიღებული შემოსავალი;
10. ვალის პატიებით მიღებული შემოსავალი;
11. პარტნიორის წილის რეალიზაციით მიღებული ნამეტი.

25
2.3.4.3.3. ფიქსირებული გადასახადის გადამხდელი

ფიქსირებული გადასახადის გადამხდელის სტატუსი შეიძლება მიენიჭოს პირს, რომელიც არ არის

დამატებული ღირებულების გადასახადის გადამხდელი და ახორციელებს ფიქსირებული
გადასახადით დასაბეგრ ერთ ან ერთზე მეტ საქმიანობას, კერძოდ აქვს თონე, სილამაზის სალონი ან
ახორციელებს ავტომობილების ტექნიკურ მომსახურებას და რემონტს, ფიქსირებული გადასახადის
გადამხდელის სტატუსის მინიჭების მოთხოვნით გადასახადის გადამხდელი განცხადებით მიმართავს
საგადასახადო ორგანოს. განცხადებაში მითითებული უნდა იყოს საქმიანობის ის სახე, რომელზეც
გავრცელდება ფიქსირებული გადასახადით დაბეგვრის რეჟიმი.
პირს უფლება აქვს, ფიქსირებული გადასახადის გადამხდელის სტატუსის მინიჭების მოთხოვნით
საგადასახადო ორგანოს მიმართოს საანგარიშო წლის ნებისმიერ თვეს.
ფიქსირებული გადასახადის გადამხდელი თავისუფლდება ფიქსირებული გადასახადით დასაბეგრი
საქმიანობის ნაწილში საკონტროლო-სალარო აპარატების გამოყენების ვალდებულებისაგან.
სპეციალური დაბეგვრის რეჟიმების მიხედვით საშემოსავლო /მოგების გადასახადის
ადმინისტრირების წესი გამისაზღვრება „სპეციალური დაბეგვრის რეჟიმების გამოყენების შესახებ“
საქართველოს ფინანსთა მინისტრის 2010 წლის 31 დეკემბრის N999 ბრძანებით.34

N415 დადგენილებით განსაზღვრული ფიქსირებული გადასახადით დასაბეგრ საქმიანობებზე არ

ვრცელდება მიკრო ან მცირე ბიზნესის სპეციალური დაბეგვრის რეჟიმები.

ფიქსირებული გადასახადის გადამხდელის სტატუსის მიღების შემთხვევაში:

პირი საქმიანობის ამ ნაწილში გათავისუფლდება საკონტროლო-სალარო აპარატის გამოყენების

ვალდებულებისაგან;

გათავისუფლდება შემოსავლებისა და ხარჯების აღრიცხვის - ბუღალტერიის წარმოების

ვალდებულებისაგან;

გათავისუფლდება საშემოსავლო/მოგების გადასახადის წლიური დეკლარაციის წარდგენის

ვალდებულებისაგან;

თუ აღნიშნული საქმიანობიდან მიღებული შემოსავალი გადააჭარბებს 100 000 ლარს, პირს არ

დაგეკისრება დღგ-ის გადამხდელად რეგისტრაციის ვალდებულება; თუ პირი წლის გარკვეული
პერიოდის განმავლობაში (ზამთარში, ზაფხულში ან სხვა სეზონზე) შეაჩერებს საქმიანობას, უნდა
აცნობოს შემოსავლების სამსახურს. საქმიანობის შეჩერების პერიოდში არ დაგეკისრებათ
ფიქსირებული გადასახადის გადახდის ვალდებულება.

თუ პირი არის დღგ-ის გადამხდელი, ვერ მიიღებს ფიქსირებული გადასახადის გადამხდელის

სტატუსს.

34 https://matsne.gov.ge/ka/document/download/1168081/8/ge/pdf

26
სხვა პირი ვერ ჩაითვლის ფიქსირებული გადასახადის გადამხდელის სტატუსის მქონე პირის მიერ
გაწეულ მომსახურებასთან დაკავშირებულ ხარჯს, შესაბამისად, ვერ გამოიყენებს მის მიერ
გამოწერილ ხარჯის დამადასტურებელ დოკუმენტს.

2.3.4.4. საგადასახადო შეთანხმება

2.3.4.4.1. ცნება

შემოსავლების სამსახურსა და გადასახადის გადამხდელს შორის შესაძლებელია გაფორმდეს

საგადასახადო შეთანხმება გადასახადის გადამხდელის საგადასახადო დავალიანების/საგადასახადო
დავალიანების ნაწილის შემცირების მიზნით.

საგადასახადო შეთანხმება არ ვრცელდება ამ მიმდინარე გადასახდელებსა35 და ქონების

გადასახადზე, აგრეთვე მოსაკრებელზე და მასთან დაკავშირებულ ჯარიმასა და საურავზე, რომლის
36

ადმინისტრირებას ახორციელებს საგადასახადო ორგანო

2.3.4.4.2. საგადასახადო შეთანხმების გაფორმება

გადასახადის გადამხდელი საგადასახადო შეთანხმების გაფორმების შესახებ განცხადებით მიმართავს

შემოსავლების სამსახურს, რომელიც უფლებამოსილია:

ა) უარი თქვას გადასახადის გადამხდელთან საგადასახადო შეთანხმების გაფორმებაზე;

ბ) განცხადება თანდართულ მასალებთან ერთად წარუდგინოს საქართველოს ფინანსთა მინისტრს

საქართველოს მთავრობის სხდომაზე განხილვის მიზნით.

საგადასახადო შეთანხმების გაფორმების შესახებ გადაწყვეტილებას იღებს საქართველოს მთავრობა,

რომელიც განსაზღვრავს გადასახადის გადამხდელის მიერ საგადასახადო შეთანხმების შესაბამისად
გადასახდელი თანხის ოდენობასა და გადახდის ვადას.

გადასახადის გადამხდელი ვალდებულია საგადასახადო შეთანხმებით გათვალისწინებული

ვალდებულება შეასრულოს ამ შეთანხმებით განსაზღვრულ ვადაში.

საგადასახადო შეთანხმების გაფორმების შემდეგ შემოსავლების სამსახურის უფროსი

უფლებამოსილია მიიღოს გადაწყვეტილება გადასახადის გადამხდელის მიმართ საგადასახადო
დავალიანების გადახდევინების უზრუნველყოფის ღონისძიებათა ნაწილობრივ ან სრულად
გაუქმების/არგამოყენების შესახებ.

35 იხ. საგადასახადო კოდექსი, მ.155.

36 საგადასახადო კოდექსი, მ. 205.

27
საგადასახადო შეთანხმების პირობების შესრულების შემდეგ გადასახადის გადამხდელის
საგადასახადო დავალიანება მცირდება შემოსავლების სამსახურის უფროსის ინდივიდუალური
ადმინისტრაციულ-სამართლებრივი აქტით.

საგადასახადო შეთანხმებით გათვალისწინებული ვალდებულების დადგენილ ვადაში

შეუსრულებლობის შემთხვევაში საგადასახადო შეთანხმება გაუქმებულად ითვლება და გადასახადის
გადამხდელს დაეკისრება ჯარიმა გადაუხდელი თანხის 10 პროცენტის ოდენობით.

საგადასახადო შეთანხმების გაფორმების შემდეგ დაუშვებელია შესაბამის საგადასახადო პერიოდზე

დეკლარაციით დარიცხული თანხის შემცირება შესწორებული საგადასახადო დეკლარაციის
წარდგენით.

საგადასახადო კონტროლის შედეგად დამატებით დარიცხული თანხის (საგადასახადო

დავალიანების) შემცირების შესახებ საგადასახადო შეთანხმების გაფორმების შემდეგ დაუშვებელია:

ა) მაკონტროლებელი/სამართალდამცავი ორგანოს მიერ შემოწმებული პერიოდის ან საკითხის

გადამოწმება ან/და გადასახადის გადამხდელისათვის გადასახადის/სანქციის დარიცხვა;

ბ) გადასახადის გადამხდელის მიერ დავის დაწყება ან განახლება ახლად აღმოჩენილი/ახლად

გამოვლენილი გარემოებების ან მტკიცებულებების საფუძვლით.

საგადასახადო შეთანხმების გაუქმების შემთხვევაში უქმდება საგადასახადო ორგანოსა და

გადასახადის გადამხდელის ამ შეთანხმების შედეგად წარმოშობილი უფლებები და ვალდებულებები.

საგადასახადო შეთანხმების გაფორმების წესი განისაზღვრება საქართველოს მთავრობის

დადგენილებით.

2.3.4.4.2.1. საგადასახადო შეთანხმების ფორმა

საგადასახადო შეთანხმების აქტი ფორმდება შემოსავლების სამსახურსა და გადასახადის გადამხდელს

შორის.

საგადასახადო შეთანხმებაში უნდა აღინიშნოს:

ა) გადასახადის გადამხდელის დასახელება, საიდენტიფიკაციო ნომერი ან სახელი და გვარი, პირადი

ნომერი, ასევე სხვა რეკვიზიტები (საჭიროების შემთხვევაში);

ბ) მიღწეული შეთანხმების შინაარსი და პირობები;

გ) საგადასახადო შეთანხმების გასაჩივრების ვადა და წესი.

28
2.3.4.4.2.2. საგადასახადო შეთანხმების გასაჩივრება

გადასახადის გადამხდელმა შეიძლება გაასაჩივროს საგადასახადო შეთანხმება, თუ საგადასახადო

შეთანხმება დაიდო არაუფლებამოსილი პირის მიერ.

2.3.4.4.2.3. გადასახადის გადამხდელის უფლების დაცვის მექანიზმები

საგადასახადო კოდექსი განსაზღვრავს საგადასახადო ორგანოსა და მისი თანამდებობის პირების

არამართლზომიერ ქმედებათა გასაჩივრების წესსა და პირობებს, საგადასახადო დავის გადაწყვეტის
წესს

გადასახადის გადამხდელი უფლებამოსილია, კანონით დადგენილი წესით გაასაჩივროს

საგადასახადო ორგანოს ქმედება ან გადაწყვეტილება. ასევე, თუ პირი არ ეთანხმება საგადასახადო
ორგანოს წინასწარ გადაწყვეტილებას, მას უფლება აქვს, გაასაჩივროს იგი ამ კოდექსით დადგენილი
წესით. გადასახადის გადამხდელმა შეიძლება გაასაჩივროს საგადასახადო შეთანხმება, თუ
საგადასახადო შეთანხმება დაიდო არაუფლებამოსილი პირის მიერ.

საგადასახადო ორგანოები ვალდებული არიან თავიანთი კომპეტენციის ფარგლებში დადგენილი

წესით განიხილონ გადასახადის გადამხდელის წერილები, საჩივრები და შეკითხვები, საჭიროების
შემთხვევაში უსასყიდლოდ მიაწოდონ მას ინფორმაცია მოქმედი გადასახადების, მათი
გამოანგარიშებისა და გადახდის წესის შესახებ, აგრეთვე გადასახადის გადამხდელის უფლებებისა და
ვალდებულებების თაობაზე.

საგადასახადო დავა შესაძლებელია განხილულ იქნეს საქართველოს ფინანსთა სამინისტროს

სისტემასა და სასამართლოში.

2.3.4.5. უფლების დაცვის ადმინისტრაციული მექანიზმი

საქართველოს ფინანსთა სამინისტროს სისტემაში საგადასახადო დავის განმხილველი ორგანოები

არიან შემოსავლების სამსახური და საქართველოს ფინანსთა სამინისტროსთან არსებული დავების
განხილვის საბჭო (შემდგომში – დავის განმხილველი ორგანოები). დავების განხილვის საბჭო არის
საქართველოს ფინანსთა სამინისტროსთან არსებული საგადასახადო დავის განმხილველი ორგანო.

საქართველოს ფინანსთა სამინისტროს სისტემაში საგადასახადო დავა ორეტაპიანია და იწყება

საჩივრის შემოსავლების სამსახურში წარდგენით.

29
საქართველოს ფინანსთა სამინისტროს სისტემაში საგადასახადო დავის შედეგად დაუშვებელია
მომჩივნის საგადასახადო ვალდებულებების დამძიმება, გარდა გადამხდელის თანხმობით ამავე
დავის ფარგლებში ჩატარებული შემოწმების შემთხვევისა.

2.3.4.5.1. საქართველოს ფინანსთა სამინისტროში გასაჩივრებას დაქვემდებარებული აქტები და

გასაჩივრების ვადა

საგადასახადო კოდექსით დადგენილი წესით საჩივრდება: ამ კოდექსის საფუძველზე მიღებული

გადაწყვეტილება, საგადასახადო შემოწმების აქტი და მის საფუძველზე მიღებული გადაწყვეტილება
საჩივრდება ამ დოკუმენტების საფუძველზე გამოცემულ საგადასახადო მოთხოვნასთან ერთად.

პირს უფლება აქვს, გაასაჩივროს საგადასახადო ორგანოს გადაწყვეტილება მისი ჩაბარებიდან 30 დღის
ვადაში.

პირს უფლება აქვს, საგადასახადო ან/და დავის განმხილველი ორგანოს მიერ გადაწყვეტილების
მიღებისათვის დადგენილი ვადის დარღვევა მიიჩნიოს მისი მიმართვის დაკმაყოფილებაზე უარის
თქმად და გაასაჩივროს იგი ამ თავით დადგენილი წესით. ვადის დარღვევით გამოცემული
გადაწყვეტილების გასაჩივრების ვადა აითვლება პირისთვის მისი ჩაბარებიდან.

30-დღიანი ვადის გასვლის შემდეგ დავის დაწყება დასაშვებია ახლად აღმოჩენილი ან ახლად
გამოვლენილი გარემოებების ან მტკიცებულებების საფუძვლით.

ახლად აღმოჩენილად ან ახლად გამოვლენილად ჩაითვლება ისეთი გარემოებები ან მტკიცებულებები,

რომლებიც მომჩივანმა არ იცოდა და არ შეეძლო სცოდნოდა მისთვის არასასურველი
გადაწყვეტილების მიღებამდე და რომელთა დროულად წარდგენა გამოიწვევდა მომჩივნისათვის
ხელსაყრელი გადაწყვეტილების მიღებას.

დავის დაწყება ასევე დასაშვებია, თუ დადგინდება, რომ გასაჩივრებული გადაწყვეტილება არ

გაგზავნია მომჩივანს. ასეთ შემთხვევაში გასაჩივრების ვადა აითვლება იმ დღიდან, როდესაც
გასაჩივრებული გადაწყვეტილება ცნობილი გახდა მომჩივნისათვის.

საჩივარი დავის განმხილველ ორგანოს წარედგინება წერილობით ან ელექტრონულად. მომჩივნის

მიერ დავის განმხილველ ორგანოში ელექტრონული ფორმით წარდგენილ ინფორმაციას აქვს ისეთივე
ძალა, როგორიც წერილობითი ფორმით წარდგენილს.

საგადასახადო ორგანოს გადაწყვეტილება შეიძლება გასაჩივრდეს საჩივრის წარდგენის ვადის

გასვლის შემდეგაც, თუ მომჩივანი დაამტკიცებს, რომ გასაჩივრების ვადის დარღვევა მისგან
დამოუკიდებელი მიზეზით იყო გამოწვეული.

30
2.3.4.5.2. დავის განხილვის პროცედურა

2.3.4.5.2.1. საჩივრის წარმოებაში მიღება

საჩივარი უნდა აკმაყოფილებდეს საგადასახადო კოდექსით დადგენილ კრიტერიუმებს.37

თუ საჩივარი არ აკმაყოფილებს პროცედურულ მოთხოვნებს, მომჩივანს წერილობით ეცნობება ამის

შესახებ და მიეცემა არანაკლებ 5 დღე საჩივარში არსებული ხარვეზის გამოსასწორებლად. დავის
განმხილველ ორგანოს უფლება აქვს, მომჩივნის მოტივირებული მოთხოვნის შემთხვევაში
გააგრძელოს ხარვეზის გამოსასწორებლად მიცემული ვადა.

დავის განმხილველი ორგანო უფლებამოსილია ხარვეზის არსებობის მიუხედავად მიიღოს საჩივარი

წარმოებაში, თუ იგი არსებითად არ უშლის ხელს საჩივრის განხილვას.

2.3.4.5.2.2. საჩივრის განხილვა

დავის განმხილველი ორგანო საჩივარს განიხილავს 20 დღის ვადაში.

დავის განმხილველი ორგანო საჩივარს განიხილავს მხოლოდ მომჩივნის მოთხოვნის ფარგლებში.

თუ ამ თავით სხვა რამ არ არის გათვალისწინებული, დავების განხილვის საბჭო საჩივარს განიხილავს
შემოსავლების სამსახურში გასაჩივრებული დავის საგნის ფარგლებში.

დავის განმხილველ ორგანოს ან მის აპარატს უფლება აქვს, მოსთხოვოს მომჩივანს ან საგადასახადო
ორგანოს საჩივრის შესახებ დამატებითი ინფორმაციის/დოკუმენტაციის წარმოდგენა, რა დროსაც
ჩერდება საჩივრის განხილვა.

საჩივარი განიხილება მომჩივნის მონაწილეობით.

შემოსავლების სამსახურს უფლება აქვს, მომჩივნის დაუსწრებლად განიხილოს საჩივარი, თუ საქმეში

არსებული მასალებიდან სრულად დგინდება დავის საგანთან დაკავშირებული ფაქტობრივი
გარემოებები.

საჩივრის ზეპირი განხილვის დროისა და ადგილის შესახებ მომჩივანს ეცნობება დავის განმხილველი
ორგანოს ხელთ არსებული საშუალებით, მათ შორის, ტელეფონით, დაზღვეული ან ელექტრონული
ფოსტით, მოკლე ტექსტური შეტყობინებით და სხვა.

37 საქართველოს საგადასახადო კოდექსი, მ. 300, 17.09.2010, N3591-IIს.

31
მომჩივანთან დაკავშირების შეუძლებლობის, მისი მოუძიებლობის ან საჩივრის ზეპირ განხილვაზე
მომჩივნის გამოუცხადებლობის შემთხვევაში საჩივარი მის დაუსწრებლად განიხილება.

მომჩივანს უფლება აქვს, თავისი ინტერესები დაიცვას პირადად ან უფლებამოსილი წარმომადგენლის

მეშვეობით.

სხდომის მიმდინარეობისას მომჩივანს ან/და მის წარმომადგენელს უფლება აქვს, სხდომას დაესწროს
პირადად ან დისტანციურად, ტექნიკურ საშუალებათა გამოყენებით.

2.3.4.5.2.3. საჩივრის განხილვის შეჩერება

დავის განმხილველი ორგანო უფლებამოსილია საკუთარი ინიციატივით ან მხარის მოტივირებული

შუამდგომლობით შეაჩეროს საჩივრის განხილვა დამატებითი ინფორმაციის ან/და დოკუმენტაციის
მოსაპოვებლად.

საჩივრის განხილვის შეჩერებისას დავის განმხილველი ორგანო უფლებამოსილია დაავალოს

მომჩივანს ან/და საგადასახადო ორგანოს, წარმოადგინოს დამატებითი ინფორმაცია ან დოკუმენტაცია
საჩივრის ფარგლებში განსახილველი საკითხების შესახებ.

თუ დავის განმხილველი ორგანოს დავალების შესრულება დადგენილ ვადაში ვერ ხერხდება, ამის
შესახებ გონივრულ ვადაში უნდა ეცნობოს დავის განმხილველ ორგანოს.

დამატებითი ინფორმაციის ან/და დოკუმენტაციის მოპოვების საფუძვლით საჩივრის განხილვის

შეჩერების საერთო ხანგრძლივობა არ უნდა აღემატებოდეს 45 დღეს.

დავების განხილვის საბჭოს სხდომის ჩაუტარებლობის შემთხვევაში საბჭოს თავმჯდომარეს ან მის

მოადგილეს, ხოლო მათი არყოფნის შემთხვევაში – საბჭოს სხდომაზე დამსწრე წევრს, უფლება აქვს,
მიიღოს გადაწყვეტილება აღნიშნულ საბჭოს სხდომაზე განსახილველი საჩივრის განხილვის არა
უმეტეს 30 დღით შეჩერების თაობაზე, რის შესახებაც ეცნობება მომჩივანს.

2.3.4.5.3. დავის განმხილველი ორგანოს გადაწყვეტილება

დავის განმხილველი ორგანო უფლებამოსილია:

ა) დააკმაყოფილოს საჩივარი;
ბ) ნაწილობრივ დააკმაყოფილოს საჩივარი;
გ) არ დააკმაყოფილოს საჩივარი;
დ) განუხილველად დატოვოს საჩივარი;
ე) მიიღოს შუალედური გადაწყვეტილება და შეაჩეროს საჩივრის განხილვა;

32
ვ) მიიღოს გადაწყვეტილება ამ ნაწილის „ა“–„დ“ ქვეპუნქტებში მითითებული შინაარსების
გაერთიანებით.

დავის განმხილველი ორგანოს შუალედური გადაწყვეტილება საჩივრდება საბოლოო

გადაწყვეტილებასთან ერთად.

საგადასახადო ორგანოს გადაწყვეტილების გაუქმებული ნაწილის პროპორციულად უქმდება ამავე

ორგანოს მიერ გამოცემული ის აქტები, რომლებიც საფუძვლად დაედო გამოცემულ გასაჩივრებულ
გადაწყვეტილებას.

დავის განმხილველი ორგანოს გადაწყვეტილების დამოწმებული ასლი მისი მიღებიდან 5 სამუშაო

დღის ვადაში ეგზავნება მხარეებს.

თუ საგადასახადო ორგანოს გასაჩივრებული გადაწყვეტილების გაუქმების საფუძველი გახდა ამ

ორგანოს თანამშრომლის დისციპლინური გადაცდომა, აღნიშნულ ფაქტზე სათანადო რეაგირების
მიზნით დავის განმხილველი ორგანო შესაბამის ორგანოს მიაწვდის ინფორმაციას ამ პირის
პასუხისმგებლობის საკითხის გადასაწყვეტად.

თუ დავების განხილვის საბჭოს მიერ საჩივრის სრულად ან ნაწილობრივ დაკმაყოფილების

საფუძველია საქართველოს საგადასახადო კანონმდებლობაში არსებული ჩანაწერი, რომელიც
სხვადასხვაგვარი განმარტების საფუძველს იძლევა, საბჭოს გადაწყვეტილებაში აღინიშნება
ნორმატიულ აქტში ცვლილების შეტანის შესახებ რეკომენდაცია, რომელიც რეაგირებისთვის
ეგზავნება შესაბამის ორგანოს.

2.3.4.5.4. გადაწყვეტილების გასაჩივრება

შემოსავლების სამსახურის მიერ მომჩივნისთვის არასასურველი გადაწყვეტილების მიღების
შემთხვევაში ამ მომჩივანს უფლება აქვს, გადაწყვეტილება მისი ჩაბარებიდან 20 დღის ვადაში
გაასაჩივროს დავების განხილვის საბჭოში ან სასამართლოში.

მომჩივანს უფლება აქვს, დავების განხილვის საბჭოს გადაწყვეტილება მისი ჩაბარებიდან 20 დღის
ვადაში გაასაჩივროს სასამართლოში.

საჩივრის საგადასახადო ორგანოში ან სხვა რომელიმე სახელმწიფო ორგანოში გასაჩივრებისათვის

დადგენილ ვადაში წარდგენა ითვლება გასაჩივრების ვადის დაცვად.

მომჩივნის მიერ გასაჩივრების ვადის დარღვევის შესახებ მტკიცების ტვირთი ეკისრება საგადასახადო
ორგანოს.

მომჩივნის მიერ საგადასახადო დავის დადგენილ ვადაში გაუგრძელებლობა ითვლება

გასაჩივრებული საგადასახადო დავალიანების აღიარებად.

33
2.3.4.5.4.1. გადაწყვეტილების ძალაში შესვლა და შესრულება

დავის განმხილველი ორგანოს გადაწყვეტილება ძალაში შედის მომჩივნისთვის ჩაბარებიდან 21-ე

დღეს, მისი გაუსაჩივრებლობის შემთხვევაში.

დავის განმხილველი ორგანოს ძალაში შესული გადაწყვეტილების შესრულება სავალდებულოა.

მომჩივანს უფლება აქვს, მიმართოს დავის განმხილველ ორგანოს და მიაწოდოს მას ინფორმაცია
ადმინისტრაციული ორგანოს მიერ გადაწყვეტილების აღსრულების შეფერხების შესახებ.

დავის განმხილველი ორგანოს შუალედური ან საბოლოო გადაწყვეტილების აღუსრულებლობა ან

აღსრულების არამართლზომიერი შეფერხება ითვლება დისციპლინურ გადაცდომად და იწვევს
საქართველოს კანონმდებლობით გათვალისწინებულ პასუხისმგებლობას.

გადაწყვეტილების აღსრულება შეიძლება გადავადდეს გადაწყვეტილების აღმსრულებელი ორგანოს

მოტივირებული წერილობითი მოთხოვნისა და დავის განმხილველი ორგანოს გადაწყვეტილების
საფუძველზე.

2.3.4.5.4.2. გადაწყვეტილების განმარტება

მომჩივანსა და საგადასახადო ორგანოს უფლება აქვთ, მიმართონ დავის განმხილველ ორგანოს მის
მიერ მიღებული გადაწყვეტილების განმარტების მიზნით.

დავის განმხილველი ორგანო გადაწყვეტილების განმარტებისას ხელმძღვანელობს იმავე ვადებით,

რომლებიც დადგენილია საჩივრის განხილვისათვის.

განმარტება გადაწყვეტილების განუყოფელი ნაწილია და იგი ეგზავნება დავაში მონაწილე პირებსა და

ორგანოებს.

გადაწყვეტილების აღსრულების შემდეგ მისი განმარტება დაუშვებელია.

2.3.4.5.4.3. დავის განახლება

საქართველოს ფინანსთა სამინისტროს სისტემაში დავის განახლება დასაშვებია მხოლოდ ახლად
აღმოჩენილი ან ახლად გამოვლენილი გარემოების შემთხვევაში, გადაწყვეტილების მიღებიდან 6
წლის ვადაში.

დავის განახლების მოთხოვნით დავის განმხილველი ორგანოსათვის მიმართვის უფლება აქვს

მხოლოდ მომჩივანს.

მომჩივანი ახლად აღმოჩენილი ან ახლად გამოვლენილი გარემოებით მიმართავს დავის განმხილველ

ბოლო ორგანოს, რომელმაც არსებითად იმსჯელა მომჩივნის მიერ მითითებულ დავის საგანზე.

34
2.3.4.5.5. საგადასახადო დავების განხილვა სასამართლოში

273 და 281 მუხლებით გათვალისწინებულ სამართალდარღვევებთან დაკავშირებით გადასახადის

გადამხდელის საჩივარზე შემოსავლების სამსახურის მიერ მიღებული
გადაწყვეტილება საჩივრდება სასამართლოში.

35