DEPARTAMENTI I INFERMIERISË

DEGA: INFERMIERI E PERGJITHSHME

KURSI: INFERMIERISTIKA S. INFEKTIVE
LEKTORE: MSC: Fabiola Mane
LEKSIONE

Tifo

Tifoja është një sëmundje infektive e karakterizuar nga një kurs ciklik, dehje e rëndë, skuqje,
ethe dhe dëmtim i sistemit nervor qendror dhe vaskular.

Burimi kryesor i sëmundjes është një person i infektuar, i cili është më i rrezikshëm për të tjerët
gjatë ditëve të fundit të periudhës së inkubacionit, gjatë etheve dhe një jave të temperaturës së
normalizuar. Tifoja përhapet nga morrat që thithin gjak nga një person i sëmurë, dhe më pas
bëhen infektive pas disa ditësh. Pas kontaktit me persona të shëndetshëm, insekti sekreton
jashtëqitje të infektuara, të cilat depërtojnë në qelizat epiteliale të njeriut dhe më pas në
qarkullimin e gjakut përmes zonave të krehura.

Llojet e tifos

Shkencëtarët e ndajnë sëmundjen në 2 lloje:

 Tifus endemik (miu);

 Tifoja epidemike.

Agjentët shkaktarë të llojit të parë të sëmundjes janë rickettsiae R. Mooseri. Në Shtetet e

Bashkuara, rreth 40 njerëz sëmuren nga tifoja çdo vit. Numri më i madh i pacientëve u regjistrua
në rajone me një klimë të ngrohtë, veçanërisht në sezonin e ngrohtë dhe në zonat rurale.
Simptomatologjia dhe ecuria e sëmundjes është shumë më e lehtë sesa në rastin e tifos
epidemike. Dhe një person infektohet kur kafshohet nga pleshtat e miut - bartës të virusit.

Tifoja epidemike njihet gjithashtu si tifo evropiane, ethe tifoide, ose ethe e krimbur, si dhe ethe
burgu ose ethe anijesh. Agjenti shkaktar i sëmundjes është Rickettsia prowazekii.

Simptomat e tifos

Simptomat e para të tifos janë akute. Sëmundja përparon gjatë dy javëve, me simptoma të
ndryshme çdo disa ditë. Pra, kur infektoheni nga tifoja, simptomat e mëposhtme janë
karakteristike:

 2-4 ditët e para: ethe, dobësi, dhimbje koke, pagjumësi, dhimbje muskulore,
mungesë oreksi, ethe deri në 40 gradë, si dhe hyperemia e fytyrës, lëkurës së qafës,
pjesës së sipërme të trupit, konjuktivës dhe fryrjes së fytyrës ;
 3-4 ditë: njolla të vogla me pika të kuqe shfaqen në palosjet e konjuktivës. Ky
fenomen mund të vërehet edhe në sipërfaqen e qiellzës së butë dhe rrënjës së gjuhës.
Disa pacientë zhvillojnë plagë herpesi në krahët e hundës dhe buzëve. Kapsllëku,
thatësia e gjuhës dhe një shtresë gri e ndyrë në të janë gjithashtu të zakonshme. Gjatë
kësaj periudhe, fillon një rritje në shpretkë dhe mëlçi. Ekziston një gjendje deliri,
euforie dhe letargjie, dridhje të kokës, duarve dhe gjuhës;
 Në ditët 4-6: shfaqja e një skuqjeje rozoloze-petekiale në zonat e përkuljes së
gjymtyrëve, shpinës, pjesëve anësore të trupit, kofshëve të brendshme. Për 3-5 ditë,
hije të ndritshme të skuqjeve janë karakteristike, pas së cilës ato bëhen të zbehtë dhe
pas 10 ditësh maksimumi kjo simptomë zhduket plotësisht;
 Përveç simptomave të mësipërme, pacientët kanë gulçim, takikardi dhe tinguj të
shurdhër të zemrës.

Gjendja e etheve zgjat 12-14 ditë, pas së cilës, në mungesë të simptomave karakteristike të tifos,
pacienti konsiderohet i rikuperuar plotësisht.
Me trajtim jo të duhur dhe / ose të vonë, mund të ndodhin komplikime të tifos epidemike, të cilat
më shpesh shprehen nga pneumonia, encefaliti, kolapsi, miokarditi, psikoza, ulçera trofike dhe të
tjerët.

Diagnostifikimi dhe trajtimi i tifos

Shtë e këshillueshme që të identifikoni sëmundjen brenda katër ditëve të para pas kafshimit të
insekteve, pasi më vonë morri bëhet infektues me të tjerët. Diagnostifikimi i tifos kryhet në një
interval të caktuar kohor në bazë të një kompleksi të të dhënave klinike dhe epidemiologjike.
Nëse pacienti kërkoi ndihmë mjekësore pas kësaj kohe, diagnoza mund të vendoset vetëm duke
përdorur teste laboratorike.

Në një fazë të hershme, është e rëndësishme të diferencohet tifoja nga pneumonia fokale, ethet
hemorragjike, gripi dhe infeksioni meningokoksik. Në kulmin e shfaqjes së saj, sëmundja ka
simptoma të zakonshme me ethe rikthyese dhe tifoide, si dhe sifilizin, fruthin, psitakozën dhe
disa sëmundje të tjera.

Për të trajtuar sëmundjen, tifos, pacienti menjëherë shtrohet në spital, izolohet nga të tjerët dhe
merren një numër masash komplekse, duke përfshirë:

 Antibiotikë të grupit tetraciklin ose kloramfenikol (maksimumi deri në ditën e dytë

të normalizimit të temperaturës);
 Medikamente kardiovaskulare (kafeinë, kordiaminë ose ephedrinë, glikozide
kardiake);
 Qetësues dhe hipnotikë - kur pacienti trazohet;
 Barna antipiretike dhe kompresa të ftohta në kokë - me temperaturë të lartë dhe
dhimbje koke;
 Solucione polionike intravenoze, glukozë, hemodezë, etj. - me dehje të rëndë të
trupit.

Stafi mjekësor monitoron vazhdimisht pacientin me tifus, sepse papritmas ai mund të shfaq
simptoma të tilla si jerm, eksitim të fortë dhe sjellje të papërshtatshme në parim.
Një person që ka vuajtur nga tifoja lëshohet nga spitali jo më herët se 14 ditë pas normalizimit të
temperaturës së trupit. Me trajtim në kohë për ndihmë, parashikimi i sëmundjes është i
favorshëm.

Parandalimi i tifos

Për parandalimin e tifos, përdoret izolimi dhe shtrimi në spital i popullatës së infektuar, dhe
paralelisht, merren një numër masash kundër morrave të kokës (një sëmundje e mbartur nga
morrat).
 DEPARTAMENTI I INFERMIERISË
DEGA: INFERMIERI E PERGJITHSHME
KURSI: INFERMIERISTIKA S. INFEKTIVE
LEKTORE: MSC: Fabiola Mane
LEKSIONE 
Tema: Infeksionet e aparatit urinar
 

Jane infeksione qe mund te prekin cdo pjese te aparatit urinar: veshken, ureterin, fshik
ezen e urines,
apo uretren. Shumica e infeksioneve prekin pjesen e poshtme te aparatit urinar dmthfs
hikezen dhe uretren. Grate preken me shpesh sesa burrat.
Jo gjithmone infeksionet e urinare japin shenja klinike por kurato shfaqen jane nen for
men e:
• Deshire e forte dhe e vazhdueshme per te urinuar
• Ndjenje djegjeje gjate urinimit
• Urinimi i shpeshte dhe ne sasi te vogla
• Urina me pamje te turbullte, te kuqe apo ne ngjyre koka-kole(prani e gjakut ne
urine)
• Urine me ere e rende dhe te forte
• Tek grate, dhimbje pelvic
• Ne burrat dhimbje rektale

Tipet infeksioneve urinar:
Infeksione te siperme (pielonefrit acut):
Shfaqet me dhimbje te pjeses se siperme te mesit apo ijeve, temperature te larte,
ethe, nauze dhe te vjella
Infeksione te poshtme (cistit):
Shfaqet me dhimbje dhe presion ne pjesen e fundit te barkut, ndjenje presioni, urinimi 
i dhimbsheme dhe i shpeshte, dalje tegjakut ne urine.
Uretritis: djegje gjate urinimit

Infeksionet e aparatiti urinar ndodhin kur bakteriet hyjne ne rruget urinare dhe 
shumefishohen ne fshikezen urinare.
• Infeksione te fshkezes (cystitis). Shkaktohet me shpesh ne Escherichia coli (E.
coli), qe gjendet zakonisht ne rruget e aparatit gastro-intesnsinal. Ne pergjithesi,
per arsye anatomike(uretres se shkurter, dhe afersise me anusin)
grate vuajne me shume se burrat.
Ne te njejeten kohe marrdheniet seksuale mundte favorizojne shpeshtesin e cistitit te g
rate.
• Infeksion i uretres (urethritis). Ndodh kur bakteriet e aparatitgastro –
intestinal perhapen nga anusi ne ureter.
Per te njejtjenarsye: shkurtesise se uretres, afersise me vaginen, semundjeseksualisht t
e trnasmeyueshme, sikur herpesi, gonoreha, dheklamidia mund te zhvillojne urethritis.

Faktoret e riskut:
• Gjinia: femrat kane ureter me te shkurter dhe ndodhet me prane vagines dhe anusit
• Seksualisht aktive. pergjithesisht,
me kryrjen e marrdhnieve terregullta seksuale ka nje rritje te hasshmerise se ketyreinf
eskioneve
• Perdorimi i disa metodave contraceptive: sikur diafragmat, kupat vaginale apo sperm
icidet
• Menopauze:
per shkak te deficitit te estrogjeneve ndodhinndryshime ne mukozen e aparatit urinar 
qe e bejne me teprekshme ndaj infeksioneve.
• Anomali te aparatit urinar: gjate te cilave pengohet rrjedhja e lire e urines
ne rruget urinare, favorizojne zhvillimin e infeksioneve urinare.
• Semundje te aparatit urinar: sikur jane guret ne veshka apo zmadhimini prostates tek 
burrat, pendojne rrjedhjen e urines, per pasoje rritet mundesesa per te bere infeksione.
• Sistmi imunitar i dobesuar: diabeti apo semundje te tjerafavorizojne renien e aftesive 
mbrojtese dhe rritje te hasshemrisese infeksioneve te aparatitit urinar.
• Mbajtja e kateterit urinar: njerezit qe nuk mund te urinojnevete,
por perdorin kateter urinar zhvillojne me shume infeksioneurinare (te paraliazuar, te o
peruar, apo semundje te tjera).

Komplikacionet:
Nese lihen pa trajtuar, apo trajtohen pjeserisht ato mund te japinkomplikacione:
• Infeskione perseritese, te pakten 3 here ne vite, dhe me shpeshtek grate
• Demitime te veshkes nga infeksone akute apo kronike sidomosne moshat e reja
• Rritje te rrezikut per lindje parakohe dhe lindje te femjve me peshe te vogel

Testet laboratorike
• Analize e thjeshte e urines: per ta
pare pranine e ruazave tebardha (leukocite) rruave te kuqe (eritrocite) apo bakterieve.
E rendesishme eshte menyra e marrjes se materialit: gjihmone pasieshte pastruar me
antiseptic zona genitale, lihet te urinoj nje sasiurine, dhe me
pas merret porcioni i mesit.
• Rritja e bakterieve (urokultura): tregon llojin e mikrobitshkaktues, dhe medikamenti
n qe duhet perdorur.
• Ekografi dhe me rralle CT:
per te pare teresine e aparatiturinar, te ndihmuar dhe nga kontrasti
• Cystoskopy: nepermjet cistoskopit shihet nga brenda fshikezae urines dhe uretres.

Infeksione e thjeshta mjekohen nepermjet medikamenteve:
• Sulfamethoxazole-trimethoprim (Bactrim, Septra,)
• Amoxicillin (Amoxil, Augmentin)
• Nitrofurantoin (Furadantin, Macrodantin)
• Ampicillin
• Ciprofloxacin (Cipro)
• Levofloxacin (Levaquin)

Zakonsiht simptomat largohen brenda disa diteve te nisjes se terapise,
por mjekimi duhet marre nga disa dite deri per me shume se nje jave.
ne varesi te shkalles se infeksionit.
Ne tenjejtin kohe mund te meren edhe qetesues te dhimbjeve(analgjezik)

Infeksioent perseritese
• Trajtim kohegjate me
antibiotic ose modeli i shkurtuar qe ne momentin e shfaqjes se simptomave
• Perdorimi i testeve urinar ne shtepi per te kontrolluarngarkesen ne menyre te vazhdu
eshme.
• Nje doze
e vetme antibiotike pas marrdheneve seksuale neseshihet nje vartesi midis infeksionit 
dhe aktivitetit seksual
• Terapi estrogjenike vaginale ne grate post menopause
per teulur shancet e rikthimirt te infeksionit.

Infeksionet e renda: trajtim hospitalor ne antibiotic venoz

Mjekesia alternative
Shurup boronice mendohet qe lengu i boronices ka aftesiluftuese dhe parandaluese ku
ndrejt infeksioneve nese merrret ne menyre te perditshme. Kujdes duhet patur pasi sho
qerohet me dhimbje te stomakut dhe diare. Nuk duhet perdorur ne pacientetqe mjekoh
en me Warfarin per te holluar gjakun pasi jephemoragji.

Keshillohet:
• Te pihet uje me shumice qe te holloje urinen dhe shperlajbakteriet.
• Te shmangen pije qe irritojne fshikezen sikur: kafe, alkol, permbjatje me kafein.
• Te perdoren bursa te ngrohta ne fund te barkut (jo te nxehta)
per te qetesuar dhimbjet e fshikezes.
• Pastrimi intim te behet nga para –pas (per te shmagur mikrobete zones anale te bien
ne kontakt me vaginen apo uretren)
• Te zbrazet urina pas marrdhenieve seksuale dhe te pihet njegote e madhe me uje pas 
tyre.
• Te shmangen produktet irrituese sikur deodorantet, dushet, apo pudrat vaginale.
 
Cistiti
Eshtë një inflamacion i mureve të fshikëzës urinare e shkaktuarnga bakteret që janë pj
esë e florës së intestinale. Ndonjëherë atoarrijnë në ureter
ne kanalin që lidh fshikëzën dhe trupi ynëpërpiqet të mbrojë veten duke filluar keshtu 
një procesinflamator.
E rëndësishme të mbani mend se:
Kur cistiti përsëritet me kalimin e kohës, është e domosdoshmetë vizitoni mjekun tuaj. 
Duhet përjashtuar që ka ndryshime qëfavorizojnë infeksionet.
Bakteret që shkaktojnë cistit normalisht janë të pranishme nëflorën e zorrëve dhe nga 
këtu vijnë për të kolonizuar traktinurinar.
Frekuenca më e madhe e cistitit vërehet tek gratë, veçanërisht nëmoshën e lindjes së f
ëmijës, e lidhur me konformitetin anatomikdhe zakonet e sjelljes.
Cistiti nuk duhet të nënvlerësohet kur ato ndodhin shpesh: konsultohuni me mjekun tu
aj për të parandaluar ndërlikimet dhepërfshirjen e veshkave.
Shkaqet e cistitit:
Higjiena e pasaktë intime
(përdorimi i pastruesve intimë jo specifikë mund të ndryshojë mukozën e vaginës);
Mbathje sintetike dhe me ngjyra (nuk parandalon djersitjennormale);
Përdorimi i tamponëve të brendshëm vagjinalë gjatë ciklitmenstrual
(rekomandohet ndërrimi i tyre çdo 2 orë);
Terapi joadekuate me antibiotikë;
Kapsllëku dhe lëvizja e dëmtuar e zorrëve;
Parregullsi ushqimore;
Ne menopauzë mund të ketë mangësi hormonale që ndryshojnëmukozën e vaginës;
Cilat janë simptomat e cistitit?
Dhimbje suprapubike
ndjenja e peshes perineale
Frekuenca e shtuar e urinimit
Urgjencë, nevojë urgjente për të urinuar, nganjëherë me nxitje tëinkontinencës
Djegie dhe / ose dhimbje gjatë urinimit
Ndjenja e zbrazjes jo të plotë
Hematuria (gjak në urinë)
Këto simptoma mund të jenë të pranishme të gjitha në të njëjtënkohë ose, anasjelltas, t
ë shfaqen individualisht, ose madje tëndryshojnë me kalimin e kohës në intensitet, nu
mër osefrekuencë.
Këto simptoma nuk janë unike për cistitin. Prandaj, vetëm njëkrahasim adekuat me mj
ekun mund t'i atribuojë simptomat nëmënyrë të arsyeshme inflamacionit të fshikëzës d
he tëpërjashtojë patologjitë e tjera
Parandalimi
Higjiena personale është e rëndësishme, veçanërisht gjatëmarrëdhënieve seksuale.
Por është po aq e rëndësishme tëkujdesemi që zorra të funksionojë mirë, pasi është bu
rimi ibaktereve: prandaj, një dietë e shëndetshme, evakuim ipërditshëm dhe i rregullt, 
pak stres.
Kujdesi i mirë i sistemit gjenital është i rëndësishëm për gratë, duke
u konsultuar me gjinekologun e tyre nëse është e nevojshme.
E fundit, por
jo më pak e rëndësishmja, zakoni i pirjes së ujitmidis vakteve është i rëndësishëm, pa
e tepruar. Mjafton një litërmë shumë sesa do të pinte për etje,
e ndarë gjatë ditës. Më e rëndësishmja, është të urinosh rregullisht, të mos përmbahes
hnga përtacia ose frika.
Diagnostifikimi
Vlerësimi mjekësor
Cistoskopi me biopsi të mundshme
Diagnoza e cistitit intersticial sugjerohet nga simptomat. Mjekukryen një ekzaminim t
ë plotë, shpesh duke përfshirë një provimtë legenit tek gratë dhe një ekzaminim dixhit
al të zorrës sëtrashë. Shtë e nevojshme të kryhen teste për të përcaktuar nësenjë gjendj
e tjetër që shkakton simptomat mund të jetë e pranishme. Për shembull, mjeku kryen n
jë analizë të urinës dhekulturën e urinës për të kërkuar infeksione të traktit urinar.
Ekzaminimi i fshikëzës me anë të një sonde fleksibile të fibraveoptike (cistoskopia) le
jon mjekun të ekzaminojë rreshtimin e fshikëzës. Ndonjëherë, një biopsi e fshikëzës 
mund të bëhet nëtë njëjtën kohë për të përjashtuar një tumor.
Ndonjëherë një tretësirë që përmban kalium futet direkt nëfshikëz për të përcaktuar m
ënyrën se si fshikëza përgjigjet ndajkaliumit dhe irrituesve të tjerë të mundshëm.
Trajtimi
Në cistitin e thjeshtë të sapo shfaqur, shpesh është e mjaftueshme për të pirë shumë uj
e . Në çdo rast, njëdezinfektues urinar mund të jetë i dobishëm nëse përdoret nëfillimi
n e parë të simptomave. Në ditët e sotme, fosfomicina me dozë të vetme orale përdore
t gjerësisht,
por rekomandohet tëpërdoret vetëm kur të jeni konsultuar me mjekun tuaj.
Trajtimet lehtësuese të dhimbjes ose antispasmodic mund tëlehtësojnë simptomën,
por janë të padobishme për qëllimin e trajtimit.
Së fundmi, duhet të mbahet mend
se terapia me antibiotikë, kurështë e nevojshme, duhet të përdoret me këshillën e mjek
ut me doza dhe kohë të përshtatshme: një përdorim i pahijshëm iantibiotikëve favoriz
on rezistencën e baktereve të cilat më pas
e bëjnë të vështirë dhe problematike zgjidhjen e problemit.
 
Pielonefriti
Termi pielonefrit akut i referohet një infeksioni supurativ tëlegenit dhe parenkimës re
nale. Nga
ana tjetër, pielonefriti kronikështë një proces inflamator i përcaktuar më mirë si nefrop
atikronike tubulointersticiale,
me etiologji të ndryshme, zbaticëimunologjike, jatrogjene, vezikoureterale, uropati ob
struktive, e cila manifestohet klinikisht me insuficiencë kronike renale.
Pielonefriti akut është një inflamacion i papritur, i rëndë ishkaktuar nga një infeksion 
përgjithësisht bakterial që përfshinlegenin renal dhe veshkën. Nëse pielonefriti është 
me origjinëbakteriale, ekzaminimi mikrobiologjik i urinës lejon izolimin e patogjenit 
përgjegjës dhe lejon përshkrimin e një trajtimiadekuat antibiotik. Nëse infeksioni ësht
ë i lidhur me njëpatologji të traktit urinar (tumore, shtrëngime, gurë në veshka, etj.) O
se me një anomali anatomike-funksionale, është e mundurtë identifikoni origjinën e çr
regullimit duke përdorur imazhediagnostike (ultratinguj, renal CT.).
Akute ose kronike: simptomat e pielonefritit
Simptomat e pielonefritit kronik karakterizohen nga dhimbje tëpaqarta të barkut ose m
esit, infeksione të përsëritura të traktiturinar dhe ethe të shkallës së ulët të përhershme. 
Atrofiaparenkimale, deformimet e kalciumit dhe cikatrizat e parenkimes renale jane te 
pranishme.
Varianti ksantogranulomatoz është dytësor ndaj një përgjigjeinflamatore jonormale nd
aj një agjenti infektiv, më shpesh E. coli ose proteus
mirabilis; veshka duket e zmadhuar dhe shpeshjanë të pranishme fibroza dhe ngjitjet r
etroperitoneale.
Pielonefriti akut është shumë i shpeshtë, veçanërisht në femradhe në moshë të re,
me etiologji bakteriale, shpesh E. coli (80%
e rasteve), enterokokë ose proteus, shpesh dytësor i cistitit përshkak të ngritjes drejt ve
shkave të baktereve nga fshikëza dhenga uretra. Forma hematogjene,
e pranishme në pacientët qëvuajnë nga sëmundje kronike ose terapi imunosupresive, ë
shtëmë e rrallë.
Klinikisht, shenjat dhe simptomat karakteristike të pielonefrititakut janë dhimbja e me
sit, ethet dhe piuria / bakteriuria, megjithëse një e treta e pacientëve përjetojnë vetëm s
imptomat e cistitit, me dizuri dhe pollakiuria.
Nga pikëpamja anatomopatologjike,
ka edemë inflamatore nënivelin parenkimal me një rritje konsekuente të vëllimit tëves
hkës së prekur. Infeksioni shfaqet fokal, në copa,
duke filluarnga legeni dhe me zgjatjen pasuese në palcë dhe korteksin renal,
me rritje progresive në formë pykë në madhësi.
Mund të ketë mikroabscese kortikale dhe medullare dhe midis zonave të infeksionit p
arenkima renale duket normale.
Diagnoza e Pielonefritit
Diagnoza instrumentale e pielonefritit përdor ultrazërit - thelbësore si një qasje e parë,
por rrallë diagnostikuese - dhe CT.
Në fakt, ekografia nuk ka një ndjeshmëri të lartë për lezioneinflamatore renale dhe mu
nd të zbulojë ektazinë e butë kaliko-pyelike, atrofinë parenkimale në rastet më të rënd
a, ndërsa, nëmungesë të ndërlikimeve, veshkat do të duken në madhësi dheekogjenicit
et normal.
Ndjeshmëria e ultrazërit ndaj pielonefritit akut rritet me përdorimin e Dopplerit i cili g
jen një ulje të dukshme të rrjedhësparenkimale në zonat e prekura nga infeksioni.
CT me mjet kontrasti është shumë i ndjeshëm ndaj vatraveinfektive parenkimale,
duke nxjerrë në pah, ndonjëherë vetëm nëfazën e vonë, zonat e hipokaptimit, madje të 
shumëfishta dhedypalëshe, në një trekëndësh me bazë drejt korteksit dhe majëspërball
ë një papile.
Ekografia, nga ana tjetër, është veçanërisht e dobishme nëdiagnozën e pielonefritit kro
nik, duke nxjerrë në pahdiferencimin e dobët kortiko-
medular dhe zvogëlimin e trashësisë së parenkimës renale.
Trajtimi i pielonefritit
Shtrimi në spital duket i domosdoshëm në pacientët septikë dhetek ata tek të cilët piel
onefriti shfaqet i ndërlikuar,
d.m.th. në atoforma në të cilat rreziku i komplikimeve të rënda është i lartë, sinë pacie
ntët e moshuar dhe fëmijët, në pacientët me anomalianatomike të traktit urinar, në uro
pati obstruktive dhe nëpacientët me imunitet, diabetik ose shtatzënë.
Terapia e pielonefritit akut është mjekësore, bazuar nëadministrimin e antibiotikëve.
Në format
e pakomplikuara - në të cilat patogjenët më tëzakonshëm përfaqësohen nga Escherichi
a coli, staphylococcus aureus, Proteus mirabilis dhe Klebsiella pneumoniae
- antbiotikët e zgjedhur shfaqen fluoroquinolones
oral osecotrimoxazole; përndryshe, cefalosporinat e gjeneratës II ose III, amoksicilinë
n dhe aminoglikozidet.
Veçanërisht:
Rastet jo të rënda mund të trajtohen oralisht në shtëpi me kinolone për 7-10 ditë (cipro
floxacin 1 gram / ditë në dy dozaose Levofloxacin në 750
mg / ditë një herë) ose me trimetoprim/ sulfametoksazol për 14 ditë. Në rastin e gram
+ amoksicilin / acid klavulanik 1 gram çdo 8 orë për 10 ditë
Pacientët që kërkojnë shtrim në spital, me fluorokinolon oseaminoglikozid IV
+/- ampicilinë ose cefalosporin me spektër tëgjerë
Lidhja e shpeshtë midis Ceftriaxone 1-2 gram / ditë dhegentamicinës 5-
7mg / ditë në administrim të vetëm për 14 ditë. Fluorquinolones nuk janë treguar në gr
atë shtatzëna.
Ashtu si në të gjitha infeksionet serioze, terapia me antibiotikëduhet të drejtohet në tes
tet e kulturës. Duhet theksuar se njëtrajtim antibiotik prej vetëm tre ditësh shkakton ri
kthim në 50% të pacientëve.
Menaxhimi i pielonefritit akut
Kushtet që kërkojnë shtrimin në spital
Kushtet e rënda të pielonefritit akut që kërkojnë shtrimin nëspital janë:
shtatzënia;
diabeti;
dehidrim i rëndë;
shenjat e sepsës (shembull: takikardi, takipne, hipotension, etj.);
mungesa e përgjigjes ndaj trajtimit të kujdesit parësor;
obstruksioni i traktit urinar;
oliguria (ulja e sekretimit urinar) ose anuria (dështimi për tëkaluar urinën);
dyshimi për ndërlikime dytësore;
diagnoza e pasigurt;
rikthim i simptomave, posa të përfundojë terapia me antibiotikë.
Komplikimet
Ndërlikimet e pielonefritit kronik përfshijnë infeksione tëpërsëritura me baktere rezist
ente dhe mundësinë e dëmtimit tëveshkave që çon në mënyrë progresive në formimin 
e shenjave,
me nefropati zbaticë, dështim të veshkave dhe hipertensionsekondar (presion i lartë i g
jakut që ndodh pas ndryshimeveparenkimatoze ose kur arteria renale, ose një nga degë
t e saj, është stenotike). Evolucioni i pielonefritit kronik mund tëshkaktojë pionephrosi
s (sëmundje e rëndë dhe e gjerë e veshkave e karakterizuar nga mbledhja e qelbës,
me shkatërrimtë parenkimës renale), glomerulosklerozë fokale (sindromanefrotike,
e shkaktuar nga ndryshimet e glomeruleve renale, me proteina jo-
selektive, hipertension dhe mikrohematuria), urosepsis
(përgjigje inflamatore sistemike e përhapur nga traktiurinar), dështim kronik i veshkav
e, i cili, në fazën terminale, madje mund të çojë në nevojën për një transplant organi.
 
 
  TEMA: FILIARIOSIS
 
Filiariosis eshte nje infeksion parazitar qe klasifikohet nga
aktiviteti i trupit qe preket nga parazitet. Zona  me te infekturara
jane lekura dhe  zonat limfatike,por  mund te infektohen dhe
pjese te tjera te trupit sic jane mushkrite.
Infeksioni filiarilal ndodh ne
120 milione njerezne nivel internacional
Shkaqet: filiariosis limfatik shkaktohet ngakrimbi (neurotodes) 
qe jeton ne sisteminlimfatik transmetohet nga pickimi i njemush
konje, e cila mbart larva infective. Larva zhvillohet ne krimb
adult ne enet limfatike duke shkaktuar deme te medha , dhe
gunga limfaderma .
Filiariosis e lekures e shkaktuar nga  Loa Loatrasmetohet nga
gremza e drurit ose nga miza e drurit ose e mangos. Onchocerca
valvulutus trasmeton mikrofilarie nga miza e
zeze. Marsonella streptocerca trasmeton infeksion me anen e mu
shices . Dirofilaria immunities shkakton demtime dhe priferi te 
mushkerive ,duke
u varur nga inkubacioni i cili mund tezgjase 3 deri ne 12 muaj.
 
 
Komplikacionet : infeksioni filiariosis shkaktonveshtiresi social
-ekonomike dhe personale sishkak i konseguencave. Meningjoe
Kefalopdia jane kompikime te renda ,mund te shkaktoje
verberi , infeksione te lekures ,elefantiosis.
PROCESI INFERMIEROR
Vleresimi infermieror:
pacientet me filiarosis limfatik nuk kane simptoma ose ankohen
per Temperature,
Edeme, 
Ngurtesim. 
Filiarosis ne s.pulmonar shkakton kolle, dispne, anorexi,
glaukom
 
Nderhyrjet infermierore:
• Keshillojme pacientet se di t menaxhoj situaten ne
rast komplikimesh
• I themi qe te kujdesen shume per lekuren
• Te marrin ilacet sipas urdhrit te mjekut
• Te bejne ushtrime
• Monitorohet ritmi i pulsit
• I vendosim O2
• Shikojme mjekimin e dhene
• Te shmanget pickimi I mushkonjave
 

 
 
TEMA: Sindroma e shokut toksik (septik)
 
 
Sindroma e shokut toksik (TSS) eshte nje infeksion bakterial akut i
shkaktuar nga lloje te stafilokokut rezistente ndaj penicilines dhe
prodhuese toksinash si psh. TSS toksin 1 dhe enterotoksina B dhe C e
stafilokokut. Fillimisht TSS mendohej se prekte kryesisht grate me te
reja se 30 vjeç gjate menstruacioneve si rezultat i perdorimit te
vazhdueshem te tamponeve gjate periudhes se menstruacioneve;
sidoqofte, vetem 55% e rasteve lidhen me menstruacionet. TSS eshte
fatale ne 50% te rasteve. 
Shkaqet: Teorikisht, tamponet mund te kontribuojne ne zhvillimin e
TSS duke futur S.aureus ne vagine gjate vendosjes se tyre (vendosja me
gishta ne vend te aplikuesit e rrit rrezikun) ose duke traumatizuar
mukozen vaginale gjate vendosjes duke çuar keshtu drejt infektimit. Kur
TSS nuk ka lidhje me menstruacionet duket se ka te beje me infeksione
te S.aureus si psh abses, ostomyelitis dhe infeksione postoperatore .
Ajo mund te lidhet edhe me perdorime te meparshme te antibiotikeve.
Faktoret e rezikut perfshijne edhe perdorimin e barrierave kontraceptive
(diafragma apo tampon vaginal), lindje te femijeve si dhe nderhyrje
kirurgjikale.
Komplikacionet: TSS mund te nderlikoje perdorimin nga pacientja te
kontraceptiveve, periudhen e lehonise, abortin septik dhe ndrerhyrje
kirurgjikale gjinekologjike. Infeksionet postoperative mund te
zhvillohen ore deri dhe jave pas nderhyrjes kirurgjikale, TSS eshte
shoqeruar gjithashtu edhe me infeksione muskuloskeletore dhe
respiratore te shkaktuara nga S. Aureus dhe me baktere (bacteremia) te
stafilokokut. 
Komplikacione te hypoperfusion te organi perfshijne çrregullime te
veshkave dhe masive, sindromen e shqetesimit akut res lekures. Shenjat
e vona perfshijne gangre te kthyeshme te flokeve dhe thinjve, doborina
dhe çrregullime neuropsikiatrike. 
 
 
Procesi infermieror
 Vleresimi infermieror; Smptomat e TSS tipikisht ne fillim dhe
prodhojne ura mialgia intense, temperature me te larte se 104°F (409), te
viella dice dhimje koke, mavijosje, ulje te nivelit te vetedijes,
rregethie,hiperemia dhe sekrecione
vaginale. Ne rastshoku hypovolemic haset tension shume i ulet i gjakut.
Brenda pak oreve nga shfaqja, zhvillohet nje skuqe e theksuar- sidomos 
ne pellembet e duarve dhe shputat e kembeve – qe me vone rripet.
Testet diagnostifikuese: Veçimi i S. Aureus ngasekrecionet vaginaleose 
vendi i infektuar ndihmon ne perforcimin e diagnozes, por nje diagnoze 
e konfirmuarduhet te ndjeke kriteret e vendosura nga Qendrat per kontro
llin e Semundjeve dhe Parandalimin (Shih Udhezime per diagnostifikın 
TSS).  
Nderhyrjet infermierore; Trajtimi perfshin dhe heqjene materialit te hu
aj, si psh. tampon,
vaginal, osenasal_packing dhe leng nga identifikuar infeksioni. sipsh. nd
erhyrjet kirurgjikale. Mund te jepen nje apo me kunder stafilokokutsii ps
h. clindamyo" (Dactocill) osenafcillin si dhe Penicillin 1.
 
Kujdesjet perfshijne: 
❖ Te monitorohen shpesh shenjat jetesore te pacientit
 
❖ Antibiotiket te administrohen ngadale dhe fiks ne kohen e
duhur. Te kihet kujdes ndaj shenjave tealergjise ndaj penicilines. 
 
❖ Te kontrollohet bilanci elektrolitik dhe i lengjeve te pacientit. Te
adminsitrohet lengje zevendesuese sipas porosise se mjekut. 
 
❖ Te merren mostra te sekrecioneve vaginale dhe cervikale (ose nga
vende te tjera te infektimit) per kulture te S. Aureus 
 
❖ Te perdoren masat mbrojtese standarte Keshillimi i pacientit 
 
❖ Te informohet pacienti mbi infeksionin, duke perfshire shkaqet,
diagnozen dhe trajtimin. 
 
❖ T”i perseritet gjithe mjekimi i keshilluar nga mjeku duke perfshire
dozat, administrimin dhe efektet e mundshme negative. Nese anetareve
te familjes u duhet te marrin mjekim si profilaksi ndaj ri-infektimit te
pacientit, l’u perseritet mjekimi, dozat dhe efektet e mundshme
negative. 
 
 
 
Shenjat e shokut septik duhet të njihen nga infermierja. Ai mund të vijë
në çfarëdo momenti të evoluimit të një infeksioni bakterial dhe të
kërkojë ndërhyrje urgjente, pra transferimin e pacientit në një shërbim
terapie intensive. Shoku septik është i lidhur me daljen në qarkullimin e
përgjithshëm të substancave toksike që çojnë në nje pamjaftueshmëri
qarkulluese të rëndë. Ndonjëherë ai lidhet me një sindrom të detresit
respirator, me toksicitetin e produkteve bakteriale dhe cytokinozë mbi
membranat alveolare. Me shpesh temperatura është e lartë por mund të
jetë edhe e ulët (36°C).
 
Diagnoza infermierore. 
Vendosja e diagnozave in kalon në disa etapa. Mbledhja e të dhënave që
i pacientit, sëmundjes së tij dhe perceptimit që ai ka rreth saj ambientit
rrethues dhe familjar.  Kjo etapë kërkon aftësi të mira marrëdhëniesh për
të lejuar pacientin të shpehet dhe të kuptojë atë që ai po përjeton
nëpërmjet të shprehurit, njohurive semiologjike dhe analizës së
vlerësimit të gjendjes klinike. Duke u bazuar në mbledhjen e të dhenave
dhe analizimin e tyre, vendosen objektivat e kujdesit në bashkëpunim
me pacientin për të lejuar më pas zbatimin e ndërhyrjeve infermierore.
Vlerësimi.
Iinfermieria kërkon të verifikojë nëse objektivat e fiksuara janë arritur,
dhe nëse këto objektiva i janë përgjigjur siç duhet nevojave të pacientit.
 
 

 
 TEMA: SINDROMA E LEKURES SE DJEGUR PREJ
STAFILOKOKUT(SSSS)   
Djegia e stafilokokut ose sindroma e djegies së lëkurësSindromi i
lëkurës së djegur të stafilokokut (SSSS) është një infeksion serioz i
lëkurës nga bakteretStafilokoku aureus (S. aureus). Këto baktere
prodhojnë toksina eksfoliative që bëjnë që shtresat e jashtme të lëkurës
të fllusken dhe të zhvishen, sikur të ishin zhytur me lëng të nxehtë.
Kjo sëmundje e rrallë, e njohur gjithashtu si sëmundja e Ritter, shkakton
56 persona nga 100,000. Kjo është më e zakonshme tek foshnjat dhe
fëmijët 6 vjeç e poshtë.
Fëmijët nën dy vjeç janë më të rrezikuar për t’u prekur nga infeksionet
S. aureus sepse sistemi imunitar dhe veshkat nuk janë të pjekura për të
përpunuar dhe hequr toksinat
 
Vleresimi inf- historia e pacienteve perfshin nje infeksion te apratit te
siperm te frymemarrjes , shoqerim te mundhsme me konjuktiv  te
infektuar ose otit. Luspimi mund te shfaqet brenda 24deri 48 oreve nga
shenjat e para te semundjes. Nga verifikimi I shenjave vitale  zakonisht
konsistohet temp. Nga prekja e zones mbi ato mund te konsastohet
ndjeshmeri. . Ndyshimet e dukshme te lekure zhvillohen ndermjet 3 faza
ve: 
• Eritime: behet e dukshme zakonisht rreth gojes e hapjeve te tjera , ajo m
und te perhapet ne rradhe qevijne duke
u zgjeruar ne te gjithe siperfaqen e trupit
• Lupsimi: ne formn  me te zakondhsme telokalizuar te semundjeve, haset 
erozionsiperfaqesor dhe korezim minimal zakonisht rrethhapjeve te trupi
t dhe mund te perhapet ne pjesen e ekspozuara te lekures
• Rrepje: ne kete faze finale, zonat e prekura thahe  dhe bien  ne forme
pudre. Shtresa e epidermes bie dhe lekura shfaqet e skuqur 5 deri 7 dite.
Testet diagnostike: kryerja e diagnozes kerkon observimin te
kujdesshem te 3 fazave te zhvillimit te semindjessi dhe citologji e biopsi
te lekures se lupuar, te cilat ndihmojne per diagnostifikimin  diferencues
duke perjashtuar eritemen multiforme dhe necrolysis epidermike toksike
te shkaktuar  nga ilacet , te cilat kane te dyja ngjashmeri me SSSS. 
 Nderhyrja inf-  trajtimi I SSSS perfshin nje antibiotik sistemik per
kurimin e infeksionit fillestar. Ilaci qe duhet per parandalimin e
infeksionit sekondar eshte Cloxacilin. Ne raste te renda  duhen
ndermarre dhe masa te zenvendesimit te lengjeve  dhe elektroliteve per
te ruajtur bilancin e legjeve dhe
elektroliteve. Larja e duarve duke perdorur chlorhexidine, perdorimi I ba
rrierave mbrojtese.
Kujdesjet perfshijne: 
• te zbatohen masat parandaluese te kontaktit me cdopacient tek i cili dysh
ohet SSSS.
• Duhet te ofrohet kujdes I vecante perr tesapolindurit me SSSS
duke perfshire vendosjen nenje inkubator per te ruajtur temp
e trupit dhe per izolim. 
• Te kontrollohen shenjat vitale sipas praktikes se instuticionit 
• Te jeni  vecanerisht te kujdesshem  ne rast gritje te papritur  te temp
• Te ruhet I tentegriteti i lekures.
• Te vendoret pambuk ndermjet gishtave te prekur per te  parandaluar
krijimin e membranave
• Te ndihmohen per banjo te ndrohta  gjate periudhes se kurimit
• Te pastrohen  me kujdes zonat e luspuara
 
  
Tema: Sindromi I Shokut dhe kujdesjetinfermierore.
 

Përkufizimi dhe patofiziologjia e shokut

Gjendja e shokut përcaktohet si " paaftësia e sistemit tëqarkullimit të gjakut për të 
mbajtur perfuzion adekuat dheefektiv në organet, indet dhe qelizat e trupit ". Kjo ës
htë " njësindromë klinike me patogjenezë multifaktoriale,
me evolucionprogresiv vetëm pjesërisht të kthyeshëm,
e karakterizuar nga njëmosfunksionim serioz i bioenergjisë qelizore sistemike qërez
ulton nga një gjendje e pamjaftueshmërisë makro dhe mikro-qarkulluese "
(BALZANELLI MG, CORAGGIO F., 1998).

Mekanizmat patofiziologjik që mund të çojnë në uljen e perfuzionit të indeve janë:

1. zvogëlimi i vëllimit të gjakut që qarkullon;
2. paaftësia e zemrës për të garantuar një shpejtësi tëmjaftueshme të rrjedhës (për shka
k të inotropizmit të zvogëluar,ndryshimeve në para-ngarkesën dhe pas-ngarkesës);
3. mbushje kardiake e penguar;
4. vazodilatim i përgjithësuar me pasoje ne çekuilibrim midis vëllimit normal të gjaku
t dhe kapacitetit të shtuar të shtratitvaskular;
5. furnizimi i ndryshuar i indeve me oksigjen; jo te gjitha indetfurnizohen njesoj me
o2
6. hipoksemia e rëndë qendrore.

Udhëzues për monitorimin në Zonën Kritike
Monitorimi është ndoshta aktiviteti që angazhon më shumëinfermierin, cilado qoftë zo
na
intensive në të cilën atapunojnë. Duhet thënë që nuk ka zonë kritike pa monitoriminte
nsiv. Monitorimi nuk ka për qëllim shërimin, por ofroninformacion ...

 Klasifikimi
 
Tab. 1 - Klasifikimi i goditjes bazuar në shkaqet përcaktuese

Lloji i shokut Shkaku
 Gjakderdhje e brendshme dhe e jashtme 
HIPOVOLEMIKE
Djegie të mëdha
Dehidrimi për shkak të mungesës së furnizimit ose humbjeve tëveshkave ose gastrointestinale
Infarkti akut i miokardit
Kardiomiopatia e çfarëdo origjine përfshirë dëmtimin post-traumatik tëmiokardit
Aritmitë malinje
KARDIOGJENIK
Shkëmbime ne volume të mëdha
E
Ruptura të zemrës (septumi, muri i ventrikulit)
Këputje të kordave të tendinit dhe muskujve papilare
Shkëputja e protezave
Sepsis neurogjenik
Sepsis Anafilaktik
SHPERNDARJES Pamjaftueshmëri Cortico-surrenale
Pankreatiti akute 
Reagim të kundërt ndaj ilaceve-terapise toksike (mbidozë)
Tamponim kardiak
Embolia pulmonare masive akute
Miksoma atriale
Obstruktiv Tromboza protezike e valvulës
Tharje e aortës
Pneumotoraks hipertensiv
Ventilim mekanik joadekuat
DISOCIATIV Helmimi me CO, methemoglobinemia
HIPOKSIMIKE Sëmundje e rëndë primare e mushkërive
 

Shenjat e shokut
Prania e shenjave klinike varet nga shkalla e semundjes dhe llojii saj,
kohëzgjatja e fenomenit, shkalla dhe faza e mekanizmave tëkompensimit.

Tab. 2 - Shenjat klinike të zbulueshme nga shoku

Shenjat Karakteri shënim

Takikardi e lartë (p.sh. kur kemihumbje 
te vëllimit>
Rrahjet e zemrës Takikardi (zakonisht e pranishme)
30%). Në IMA është e mundur bradikar
dia refleksive
Zbehje, djersitje, cianozë, mermeritje si (pllakeza mermeri ne 
lekure)
Lëkura  
Reaksione ortikariale (anafilaksi)
Djegia
BP sistolike (<80-90) 
Presioni>
Presionin e gjakut BP diferenciale e reduktuar, hipotension ortostatik, mbushjek
100 nuk përjashton njëgoditje 
apilare e ngadalësuar 
Vini re nëse shoqërohet disocimitorako-
Frekuenca e frymë
Sinjali i alarmit kur tejkalohen 29 rrahje/m  abdominal dhe përdorimi
marrjes
i muskujve ndihmës të frymëmarrjes
Sistemi nervorqend
Ankth dhe shqetësim,përgjumje(faza e përkeqësimit)  
ror
Fluksi urinar i zvogëluar (<20-30
Diureza  
ml / orë) ose 0,5 ml / kg / orë
Turgor jugular Vlera2 Tronditje kardiogjenike
 Ortopnea Vlera2 Tronditje kardiogjenike
Temperatura Vlera2 Sepsis
 

Hetimet laboratorike

Tab. 3 - Testet laboratorike të dobishme në fazën akute tëshokut

Vlerësimi Racional
Racional Hipovolemia e hemorragjisë
Natriemia Rritja është një shenjë e hiperosmolaritetit
Kaliemia Rritja për shkak të shokut traumatik ose hemolizës
Kalçemia Reduktohet për pankreatitin dhe transfuzionet masive
Kloremia Rritja e acidozës metabolike dhe diarresë së bollshme
Acid laktik Sinjali hipo-perfuzion (> 3-4 mEq / l)
Enzimat e serumit Rritja në rast të shqetësimit metabolik
Troponin I dhe T. Raportoni dëmtimin e miokardit
Struktura e koagulimit Gjithmonë për tu vlerësuar në dyshim
Shkrimi i grupit të gjaku
Në pritje të ndonjë transfuzioni gjaku
t
 

Testet instrumentale për diagnozën e shokut

Tab. 4
- Kontrollet instrumentale të dobishme në fazën akutepër qëllime diagnostikuese

Vlerësimi Racional
EKG Diagnostike për IMA akut dhe aritmi malinje, shenja indirekte nëembolinë pulmonare   
Rekomandohet monitorimi; perfuzioni i ulët
Saturimi I O2
periferik mund të shtrembërojë interpretimin e tij
EGA(emogasanal
E nevojshme për të vlerësuar oksigjenimin (Pa O2), ventilimin (Pa CO2), ekuilibrin acid-bazë
isa)
Diagnostikues për efuzion pleurale dhe perikardial, PNX,
Rrezja X në gjoks
aneurizma të aortës, edemë pulmonare, fraktura
Ekografia e barku
Në rrota pas një politraume
t
Ai dallon në tamponët shokues kardiogjenë dhe fotografitë e fraksionittë dëbimit të zvogëluar. Mund të ja
Ekokardiografia  pë indikacione në rast të embolisëpulmonare masive dhe nganjëherë çon në dyshime për diseksionin e aort
ës 
Presioni venozqe
ndror dhepulmon Dallon goditjen hipovolemike nga goditja e mungesës sëpompës; kontrolloni efektivitetin e trajtimit
ar
 
Terapia në pacientin në shok

Furnizimi shtesë i oksigjenit është i dobishëm për të gjithaformat
e shokut. Oksigjeni duhet të administrohet herët dhe nëmënyrë adekuate për të
ruajtur SatO2> 90 mmHg. Sekretimet duhet të kontrollohen, tëmbahet
hapur hapësia e rrugëve të frymëmarrjes, të trajtohetinflamacioni - kur është e nevojsh
me - dhe të kufizohet edemapulmonare. Oksigjeni duhet të administrohet me një mask
ë osekanulë të hundës.
Përdorimi i maskës Venturi mund të merret në konsideratë. 

Tab. 5 - Indikacionet për ventilim mekanik pas intubimit

Tregues Komento
Lodhja e muskujve, konfuzioni, ngacmimi, gatishm
Dështimi akut i frymëmarrjes
ëria e zvogëluar
Miastenia ose neuropatitë e rënda (me zvogëlim dra
Dështimi i ventilimit stik të
kapacitetit jetësor)
Trauma e kokës GCS <8
Politrauma  Trauma e gjoksit me kontuzion tëgjerë pulmonar
Dështimi i rëndë i ventrikulit të majtë Acidoza e përzier
Tronditje me dështim të frymëmarrjes ose vështirësinë menaxhimin e rr
P.sh. Mbidozimi i ilaçeve
ugëve të frymëmarrjes 
 

Masat terapeutike për format e ndryshme të shokut
Trajtimi farmakologjik i fazave fillestare të një goditje shokuduhet të shkojë paralelish
t me identifikimin e shkaqevethemelore,
duke vlerësuar nëse ato janë probleme në lidhje me ndryshimet e:

• frekuences
• pompë

• vëllimi

• rezistencat vaskulare

Në parim, duhet të trajtohet së pari ndryshimi i frekuencës, kurzbulohet. Kur dyshoni 
për mungesë të lëngjeve, këshillohet tëadministroni një ngarkesë e përbërë nga 750-
1,000 ml kristaloidë në 10
m' dhe të vlerësoni me kujdes përgjigjenhemodinamike. Zëvendësimi i lëngjeve mund 
të merret në varësitë ndyshimive ne analizat e gjakut.

Barnat vazopresore përdoren në mënyrë të përshtatshme vetëmnëse terapia adekuate e 
lëngjeve nuk ka rikuperuar presionin e mjaftueshëm të gjakut. Përdorimi fillestar i tyr
e përfshinpërdorimin e një ilaçi të vetëm dhe shoqërimin në rast tëmungesës së përgjig
 jes; për shembull, norepinefrina mund tëshoqërohet me dopaminë pasi të ketë arritur 2
0 mikrogram / kg /
m Përdorimi i bikarbonatit konsiderohet vetëm për acidozë tërëndë dhe të vazhduesh
me (pH <7.2, BE> 10), preferohet tëmerret korrigjimi i shkakut që mban tronditjen.

Shoku kardiogjen.
 
Nëse historia klinike dhe shenjat tregojnë për dështim të zemrës,
administroni fluks të lartë te O2 (10-15 l /
min), morfinë iv, furosemid.  Droga të tjera të përdorura në shok kardiogjenik (PAsist
olik ndërmjet 70-100 mm Hg) janë dopamina dhedobutamina. Në disa situata (PA>
100) është e dobishme tëshoqëroni nitroglicerinën ose nitroprusidin e natriumit me ko
ntrollin e kujdesshëm të vlerave të presionit të gjakut. Në çdorast, Pacientet duhet të 
monitorohen me kontrollin EKG, PA dhe Sat
O2. Në rast të pamjaftueshmerise (përgjigje e dobët e dispnesë, hipotension i mëtejshë
m, takikardi, zvogëlim ingopjes, ndryshim drejt acidozës ose përkeqësimit të asaj para
-ekzistuese), duhet të vlerësohet shpejtmundesia per
ta cuarpacientin ne ventilim artificial.  Në bllokun total
AV kërkohet futja e një stimuluesi të përkohshëm . Nëmungesë të një përgjigjeje fa
rmakologjike, duhet tëpërdoret një bajpas aorto-koronar (BPAC), kontropulsatori iaort
ës (IABP) përfaqëson një zgjidhje të dobishme sin
je urelidhese ndërsa pacienti pret operacionin. 
 
Shok nga politrauma
Mekanizmat përgjegjës për shokun në personinepolitraumatizuar janë:

1. HIPOVOLEMIA ABSOLUTE
- Shkaktohet ngahemorragjia me uljen e vëllimit të gjakut që qarkullon.
2. HIPOVOLEMIA RELATIVE
- Lezionet e palcës kurrizorembi D6 shkaktojnë humbjen e tonit simpatik me vazodila
tacion pasues dhe rritje të kapacitetit të shtratitvaskular i cili shkakton, madje edhe në 
prani të një vëlliminormal, një ulje të presionit arterial (shok neurogjenik). 
3. DEFICITETI I POMPES:
-Pneumotoraksi dhe tamponimi kardiak shkaktojnë një pengesëmekanike për
kthimin venoz në zemër me një zvogëlim pasues të daljeskardiake.
-Kontuzioni i miokardit dhe iskemia sekondare. Hipovolaemiaabsolute nga humbja e 
gjakut përbën 90-95% të shkaqeve tëshokut në pacientin me politraumë (shok hemorr
agjik). Shkalla e humbjes së gjakut mund të nënvlerësohet në mungesë tëgjakderdhjes 
së dukshme. Sidoqoftë, është e nevojshme tëmerret parasysh se ulja e presionit të gjak
ut nuk është e menjëhershme dhe se humbjet e dukshme të gjakut nuk mund tëshfaqen 
menjëherë me hipotension, prandaj shenja të tjera qëkarakterizojnë gjendjen e shokut 
duhet të kërkohen gjithashtu nëçdo pacient me politraumë: takikardi, ekstremitete të z
behtë dhetë ftohtë., lëkurë të djersitur, takipne, ankth. 
Zgjidhja e zgjedhur është Ringer i laktuar sepse përbërja e tijelektrolitike është e ngjas
hme me atë të gjakut; zgjidhjafiziologjike është një alternativë,
por nëse administrohet në sasitë mëdha mund të shkaktojë hiperkloreminë.

Në traumat e kokës, hipotensioni shoqërohet me një rritje tëvdekshmërisë dhe paaftësi
. Në pacientët me dëmtim të kokësdhe hipotension, qëllimi është që të arrihen presion
e sistolike> 110-120 mmHg ose presione mesatare> 90
mmHg. Në traumat e mbyllura të barkut dhe toraksit që çojnë në dyshimin përgjakder
dhje të madhe të brendshme, nëse nuk ka dëmtimshoqërues të kokës, nuk këshillohet t
ë rritet presioni i gjakut mbi90 mmHg.   

Shoku anafilaktik

Sekuenca që do të përvetësohet për administrimin e ilaçevefillon me adrenalinë e cila 
në raste të rënda mund të injektohetnë mënyrë intravenoze dhe më pas në tretësirë 
fiziologjike. Antihistaminat, koloidet dhe agonistët beta
2 në aerosolesigurohen gjithashtu në rastin e
bronkospazmës. Përdorimi i hidrokortizonit pritet edhe nëseveprimi i tij antagonist i n
dërmjetësuesve vazoaktivë është ingadaltë; mund të parandalojë reagimet e vonuara.

Shoku neurogjenik

Në këtë formë shoku, atropina është ilaçi i parë IV. (0,5-1
mg). Pasojnë koloidet dhe vazopresorët (as-adrenalina).

Tronditje septike

Në fazat e hershme, hiperpireksia dhe vazodilatacioni janë tëpranishme. Më pas aspek
ti klinik kthehet drejt një tipi hipovolemik. Prezenca e paket e shenjave regjistrohet në
subjekte të moshuar dhe në imunosupresion. Terapia empirikeme antibiotikë mund të 
fillohet vetëm pas mbledhjes sëmostrave të mjaftueshme të gjakut dhe urinës. Steroide
t(hidrokortizon 200-300 mg / ditë) në 3-
4 doza / ditë ose siinfusion përdoren në pacientë të cilët, përkundër zëvendësimitadek
 uat të lëngjeve, kërkojnë terapi vazopresore për të mbajturpresionin e mjaftueshëm art
erial.

Goditje e nxehtësisë

Një formë potencialisht shumë serioze e shokut ndodhgjatë goditjes së nxehtësisë . K
ëto janë raste me temperaturambi 41
°. Tronditja karakterizohet nga lëkura e ngrohtë, mungesa e djersitjes,
oliguria dhe ndryshimet në gjendjen e vetëdijes.  

Trajtimi konsiston në një ftohje dhe infuzion të kontrolluar, por efektiv të
kristaloidëve. Ngjarjet aritmike dhe konvulsionet janë tëmundshme.

Reaksione anësore të ilaçeve

Trajtimi i tyre duhet domosdoshmërisht të bazohet në njohjen e aktivitetit
farmakologjik të produktit që përcakton manifestimin klinik.
 

Plani i kujdesit per pacientin me shok
Plani i kujdesit për pacientin në gjendje shoku gjatë fazave më tëhershme të kujdesit n
ë thelb duhet të kryhet në një mënyrë tëkoordinuar, të shpejtë, efikase,
duke pasur parasysh një objektivtë trefishtë:

-Mbroni pacientin nga modifikimet e mëtejshme kritike tëfunksioneve vitale (monitori
mi i EKG, BP, Sat O2, diureza përorë, temperatura, shpejtësia e frymëmarrjes) 
- Arrini shpejt një diagnozë në mënyrë që të korrigjoni, për aq saështë e mundur shkaq
et themelore të gjendjes patologjike
-Kontrolloni me kujdes dhe në mënyrë të përsëritur:
1. Rrahjet e zemrës
2. Presionin e gjakut
3. Frekuenca e frymëmarrjes
4. Saturimin e O2
5. Diurezen
6. Temperaturen e trupit
7. Shkallët e komës në Glasgow
8. Ngjyra e lekures
9. Identifikoni ata që kanë nevojë për trajtim të menjëhershëmintensiv ose specialist
(kujdes intensiv, qendër traume, kardiologji, kirurgji kardiake, kirurgji
vaskulare, etj.)
Ndryshi
mi
në plani
Vlerësimi n
Problemi Synimi Performanca
afatmesëm fillestar
dhe
vlerësi
min
Administrimi i
terapisë O2 
Vendoseni pacientin nënjë pozicion tëpërsht
atshëm për tëlehtësuar kthimin venoz
Matja e PA,
HR, temperaturës dhesaturimit me O2 disahe
rë sipas nevojës
Kontrolloni ritmin e frymëmarrjes dhe llojin
e frymëmarrjes 
Mbroni pacientin Ekzekutimi standard i EKG 
nga ndryshimet e Ekzekutimii Kontrollit EGA tëdiurezës për o
Dëmtimi mëtejshme kritike nëfunksionet vital rë
i rëndë i eMerrni një diagnozëtë shpejtë Mbledhja e
perfuzion Siguroni 2 linja venozetë kalibrit të madh rezultateve të  
ittë hetimeve
indeve
Administroni terapi tëpërshkruar dhe / ose të
dakorduar me infuzion

Vlerësoni GCS

Kryeni marrjen e mostrave sierike tëgjakut

Përgatitja përekzekutimin e
testeve diagnostiko-instrumentale

Ekzekutimi standard i rii EKG -
Detektimi ivazhdueshëmi SatO2 HR, BP,
temp., O2

Krahasi
Kontrolli i diurezës përorë Krahasimi
mi
Funksionete monitorimit: me parametrat
me para
  kardiocirkulatori i GCS e
metrate
frymëmarrjes zbuluar
zbuluar
cerebrale më parë
Vlerësimi i hapshmërisësë rrugëve ajrore më parë

Përgatituni për PVC

Identifikoni
individët që Vazhdoni aktivitetet e kontrollit
kanë nevojë për ose
     
trajtim Organizoni vlerësiminmulti-specialist.
intensiv ose të Siguroni praktika tëmbrojtura të transferimit
specializuar
Ankthi qël Reduktimi i ankthit 1) vlerësoni dhedokumentoni  
 Vazhdimisht t
ëmonitoroni
shkallën e ankthit
idhet me gjendjen e
2) lejoni PAC-tët. Tëshprehin shqetësimetdh
intensiteti ankthit dhe
e frikërat
ne tëkomunikojnë
3) promovonimirëqenien fizike
simptomë te mjeku nëse
të Pacientit-pc.
sdhe pacienti
4) për të siguruargjumin dhe pushimin
frikën e v reagon
5) mësoni PC-tët. Tëkryejnë biznes nëpërput
dekjes psikologjikisht
hje me gjendjen e tij patologjike 
për gjendjen
e tanishme  

 
 
 
SEMUNDJE INFEKTIVE PERMBLEDHJE 
Menifestimet e pergjithshme klinike 
Infeksionet lokale : edhe shkaktuar nga rritja e mikrobeve ne nje zone te caktuar te
trupit , manifestimi klinik shfaqet me dhimbje, skuqje ,enjtje dhe nxehtesi ne vendin e
infektuar. Dhembja me e rende eshte ajo ne organet kavitare. Gjithashtu mind te rritet
edhe twmperatura trupore.                                     Infeksionet gjenerale : ndodhin kur
perfshihet I gjithe trupi ose ndryshe njihet si infeksion sistemik. Simptomat perfshijne
dhimbje koke, dobsi, mialgji, temperature dhe anoreksi. Me progresin e infeksionit
mund te kemi rritje shume te madhe te temp ,leukocitoze ,renie te TA ,konfuzion
mental, takikardi dhe shok. Sepsis eshte termi qe perdoret per infeksionin qe eshte
perhapur ne te gjithe sistemin e qearkullimit te gjakut .
Nderhyrjet terapeutike per semundjet infektive                                                        
Trajtimi duhet te filloje menjehere me identifikimin e mikroorganizmave shkaktues
dhe sistemit te organizmit te prekur. Perdorimi I antibiotikeve trajtin
infeksione bakteriale dhe jo ifeksionet e shkaktuara nga viruset , funget dhe helmimet.
Perdirimi I antiviraleve gjen perdorim ne infeksionet virale dhe nuk konsiston ne
sherim por ne ulje te simptomatologjise se ketyre
infeksioneve. Perdiorimi I antifugaleve eshte I vlefshem per infeksionet fungale por k
urimi kerkon nje perdorim edhe me tegjere. Mjekimi jo
I sakte mund te jete shume I shtrenjte. Kur pergatittemi ti japim nje antibiotik pacienti
t, duhet te pysim neseka alergji. Nese ka alergji duhet ti raportoje dhe dokumentoje qe
mos te keemi nje shfaqje te ndonje shoku anafilaktik. NdryshimiI nivelit te dhesnies s
e antibiotikut ndyshon me moshen seksin,shendetin dhe faktore te tjere.
Principe
tee pergjithshme: infermieret jane pergjegjes per administrmin e mjekimit ne menyre 
te sakte, duke perfshiredhenien e
dozes korrekte dhe mesimin e pacientit per rendesinee marrjes se tyre.
Procesi infermieror
Vleresimi dhe mbledhja e te dhenave: eshte e rendesishme qete njihen shenja dhe si
mptomat e hershme te infeksionit, evidentimi I hershem ndihmon ne vendosjen e trajti
mit dhe per te parandaluar komplikacionet e koston e kujdesit.                                      
Pacientet mund tee kene renie imuniteti dhe duhet te kene nj kujdes te vecante per te
parandaluar ate .                                                                                                            
Laj duart sipas teknikes se larjes se duarve. Ndalo qendrimet e ndonjerit me infeksion
ne dhomen e te semurit .                                                                                                  
Te ushqehet mire dhe te lahennmire ushqimet qe do perdorim .                                    
Raporto tek mjeku per shenjat te renies se imunitetit. 
Rrezik per infeksion lidhur me faktoret e jashtem :                                                  
Rezulteti I pritshem  : pacienti nuk demostron simptomat e infeksionit. Larja e duarve
sipas teknikes se larjes se duarve . Perdor udhezime standarte per parandalimin e
infeksionit . Observo dhe raporto per shenja te infeksionit si skuqje, enjtje, nxehtesi ,
temperature dhe sidomos per paciente neutropenik sepse u mungon pergjigja
inflamatore . Perdor termometer oral per semundje kritike ne pacientet adult.
Monitoro vlerat laboratorike per vlera te leukociteve dhe kulturen bakteriale.
Ndryshime ne ushqyerje : marrje me pak se nevojat lidhur me problemet e marrjes
se ushqimit dhe tretjen e tyre.                                                                          
Rezultati I pritshem : pacienti do te mbaje nje peshe ideale trupore dhe nje diete te
balancuar                          Identifiko dhe siguro ushqim per kenaqesine e pacientit
me njeparaqitje te kendshme . Shpjego dhw siguro qe nje diete e balancuar me
proteina , acide te ngopura dhe vitamina te vlefshme qe duhen marre. Manitoro dhe
dokumento marrjet e pacientit. Siguro antiemetik per te kontrolluar nauzen dhe te
vjellat. 
Deficit njohurish lidhur me procesin e semundjes dhetrajtimin                              
Rezultati I pritshem: pacienti do tepershkruaj terapine dhe regjimin terapeutik qe d
o te ndjeki.                      
Shpjego infeksionin dhe parandalimin e semundjesinfektive. Shpjegoi mjekimin, efekt
et anesore dhe simptomat per te raportuar dhe promovuar nje mjekim te sigurte. Meso
pacientin si te marre pjese ne kujdesin ndaj tij dhe qe te asistoje ne zhvillimin e
metejshem te planit te kujdesit .
INFEKSIONET E TRAKTIT RESPIRATOR                                                            
Procesi inf :                                                                                                                    
Vleresimi dhe mbledhja e te dhenave : pacientet me infeksione te traktit respirator
mund te kene kolle, konxhestion nazal, fyt te acaruar konxhestion torakal dhe dhimbje
gjoksi. Gryket mund te jene te skuqura dhe me njolla te bardha. Pyesim ppacientin
nese ka kolle produktive dhe sasine ,frekuence dhe ngjyren  e sputumit. Sigurohet nje
kulture sputumj per te identifikuar shkaktarin per trajtimi  me antibiotik.
Rrezik per infeksion lidhur me faktoret e jashtem                                                    
Rezultatet e pritshme : pacienti demostron simptomat e infeksionit                                
Inkurajo kollitje  dhe frymemarrjen e thelle per te mbajtur tw pastra rruget ajrore dhw
parandaluar atelektazen. Siguro rrugen per gojen . Inkurajo likide nese nuk jane te
kundraindikuara, kjo per te zbutur sekrecionet bronkiale dhe mundesimin e daljes me
lirshem te
tyre. Siguro qetesues per dhimbjen ne menyre qe pacienti temarre fryme thelle. Ngrije 
koken e shtratit 30
grade ose me shume per te parandaluar pneumonine aspirative gajteushqyerjes
INFEKSIONET E TRAKTIT GASTROINTESTINAL                                            
Vleresimi dhe mbledhja e te dhenave: simptomat e infeksionit te traktit gastrointesti
nal perfshijne nauze, te vjella, diarre, krampet dhe anoreksine. Pacienti mund te kete h
ere pas here
episode te emezes dhe diarre, eshte e nevojshme temonitorohet per shenja dehitratimi 
qe mund te vijne nga humbjae lengjeve. Koprokultura mund te urdherohet.
Rrezik per infeksion lidhur me faktoret e jashtem                                                    
Rezultatet e pritshme: pacienti do te jete I lire nga simptomat e infeksionit              
Inkurajomarrjen e likideve per te rivendosur humbjet e lengjeve gjatetemperatures, te 
vjellave dhe diarrese. Ndjek udhezimet e standardizuara per te parandaluar perhapjen
e infeksionit ne sistemet e tjera te trupit .
INFEKSIONET E TRAKTIT UROGENITAL                                                          
Vleresimi dhe mbledhja e te dhenave                                                                          
Simptomat e UTI mund te perfshijne urinim urgjent, frekuent, me djegie, dhimbje ne
flake, ndryshime ne ngjyren e urines, eren e saj dhe ndryshime ne statusin mendor .
Monitoro frekurncen , sasine , ngjyren dhe eren e urines. Analiza e urines dhe
urokultura urdherohen. 
Rrezik per infeksion lidhur me faktore te jashtem                                                    
Rezultatet e pritshme : pacienti do te jete I lire nga simptomat e infeksionit                  
Perdor teknike sterile gjate vendosjes se kateterit urinar . Shmang kontaminimin gjate
zbrazjes se qeses urinare. Perdor facilitete per te siguruar nje kujdes sa me efikas ndaj
kateterizimit urinar. Perdor kritere standarte ne vleresimin e urines dhe raporto tek
mjeku per pranine e temperatures , hematurise dhe eren e ngjyren e urines . Eduko
pacientin dhe familjaret  e tij per kujdesi  ndaj infeksioneve te traktit urinar
INFEKSIONET NOZOKOMIALE                                                                            
kontrolli I infeksioneve ne instuticionet shendetsore eshte nje standart I cilesise dhe ka
nje rol te rendesishem per mireqenien she sigurine e te semureve , punonjesve
shendetsore dhe vizitoreve. Te gjitha instuticionet shendtetsor patjeter duhwt te kene
brenda struktures se tyre organizative programin e kontrollit te infeksioneve. Ky
program duhet te kete 2 piksynime: te ule ne minimum shkallen e infeksioneve
nozokomiale dhe te mbroje personelin shendetsore e vizitoret nga rrrziqet eventuale te
infektimit .
Nese instuticioni shendetsor eshte shume I vogel per te mbeshtetur nje strukture te
tille , ath duhet te siguroje keshillime nga eksperti per kontoll te infeksioneve ne
intervale te rregullta kohore .
Ekipi I kontrollit te infeksioneve : duhet te kete pervoje dhe njohuri te gjere nga disa
dege mjeksore sic jane , kontrolli I Infeksioneve, mikrobiologjia mjeksore ,
swmundjet ngjitese dhe procwdurat praktike te infermierise. Ekipi duhet te perbehet
prej se paku nj mjeku dhe nje infermierje per kontrollin e infeksioneve . Ne mjeksine
bashkohore gjithnje e me shume po zvogelohet numri I shtreterve per kujdesjen akute,
ne anen tjeter po shtohet vellimi I mjekimit jashtespitalor , I intervenimit njeditor
kirurgjik dhe I mjekimit shtepiak, keto rrethana te reja po rrisin dhe problemet qe I
perkasin kontrollit te infeksioneve dhe rezistences ndaj antibiotikeve.  Ekipi duhet te
kete perkrahje te mjaftueshme financiare me te cilen do ti mbuloje pikat kyqe te
veprimit : ndihmesa administrative , kapacitetet e teknologjise informative , pajisjet
dhe materialet per edukim, perkrahja e anetareve te ekipit ne percjelljen e kurseve
trajnuese dhe takime profesionale.
Mjeku per kontroll te infeksioneve : mjeku I cili merret me problematiken
e kontrollit te infeksionece te kete pervoje pune ne spital dhe pervoje e trajnimit per
kontrollin e infeksioneve . Ai duhet te perzgjedhet nga radhet e mikrobiologjise ,
epidemiologjise apo semundjeve ngjitese. Kushdo qe  merr pergjegjsine e kryerjes se
kesaj pune duhet te kete kohe te mjaftueshme per ti permbushur obligimet si mjek I
kontrollit te infeksioneve.
Infermierja e kontrollit te infeksionit : infermierja e kontrollit te infeksionit duhet
te jene te afte te veproje si infermiere e specializuar klinike. Detyrat e infermieres se
kontrollit te infeksioneve jane parimisht te nderlikuara me praktikat e kontrollit te
infeksioneve . Neper spitale te medha , infermierja e kontrollit te infeksioneve mund ti
trajnojne infermieret “nderlidhese”, keto infermiere me tej kane pergjegjsite e vacante
per vazhdimesine se mbarvajtjes se praktikave adekuate per kontrollin e
infeksioneve dhe per edukimin e metejme neper klinikat e tyre. Keto persona jane “
lidhje” ndemjet infermiereve te kontrollit te infeksionit te reparteve te tjera. 
Komiteti per kontrollin e infeksioneve: nevoja per pranine e infwksioneve varet nga
stuktura e organizative e instuticionit shendetsor. Ne te duhet te perfaqesohen te gjitha
repartet klinike , me perfaqesues te departamenteve te tjera, sic jane mjeksia e punes ,
furnizimi me ushqim , mirembjatja dhe  menaxhimi . Komiteti duhet te funksionoje si
nderlidhje midis departamenteve qe merret drejtperdrejt me perkujdersje  e te
semundjeve dhe me departamentet perkrahes. Qellimi I komitetit duhet te jete
permiresimi I praktikave te kontrollit te infeksioneve dhe rekomandimi I politikave
perkatese, qe duhet te perditesohen rregullisht. Numri I anetareve te komitetit duhet te
jete ne perputhje me kerkesat e spitalit , secili departament dueht te delegoje
perfaqesuesin e vet.
Aktivitetet mee te rendesishme per sigurimin e praktikave adekuate te kontrollit
te infeksioneve gjate perkujdesjes shendetsore: sigurimi I mjedisit dhe I
pajisjeve qe I mundesojne personelit mbajtjen e praktikave adekuate te kontrollit te
infeksioneve , perpilimi I standarteve per procedurat dhe praktikat qe perdoren
ne instuticionet shendetsore , zbatimi praktik i udhezimeve dhe protokolleve te
hartuara , krijimi I sistemeve per mbikqyrjen me te cilat identifikohen problemet
neper departamentet te ndyshme , hartimi I programeve per perdorim korrekt te
antibiotikeve dhe angazhimi ne zbatimin e programeve te tilla
Pergjegjsite e ekipit per kontrollin e infeksioneve: te keshilloje personeli per te
gjitha aspektet e kontrollit te infeksionit dhe te krijoje mjedis te sigurt per te semuret
dhe per personelin, Te siguroje nje program themelor te politikave dhe te procedurave
te kontrollit te infeksioneve, Te krijoje sistemin e mbikqyrjes se infeksioneve spitalore
me qellim qe identifikohen te semuret e rrezikuar per infeksion, Te keshilloje
menyren e memaxhimit te te semureve qe ka nevoje per izolim special apo masat
parandaluese dhe kontrolluese te infeksioneve,Te hulumtoje dhe te kontrolloje
shperthimet e epidemijve ne pashkepunim me mjeket dhe infermieret,Te siguroje
rekomandimet per pershrimin e antibiotikeve,Te krijoje lidhje me mjeket e spitalit dhe
me administraten 
Survejanca e infeksioneve nozokomiale : duhet te jete nje nder veprimtarine kyce  te
programeve te kontrollit te infeksioneve neper spitale , kjo perfshin
komponente programore qe ka qellim ,zbulimin e burimit te shperthimit te epidemive ,
percaktimin e reparteve me te rrezikuara nga infeksionet spitalore, ndihmesen ne
perkufizimin e prioriteteve per parandalimin e infeksioneve dhe permbushjen e
standarteve nderkombetare te kontrollit te infeksioneve. Mbikqyrja duhet te jete
sistematike me qellim qe te ndihmoje uljen e shkalles se infeksioneve perbrenda
spitalit. Rezultatet e mbikqyrjes duhet tu referohen klinicisteve dhe drejtorise. Pas
analizes se te dhenave duhet nderrmarre aksione korrekte per parandalim te
infeksioneve . Mbikqyrja mund te definohet si regjistrim apo veshtrim sistematik dHe
I vazhdueshem I shpwjtesisw dhee perhapjes se ndonje semundjeje ne popullate dhe I
ngjarjeve qe shtojne apo ulin rrezikun e shfaqjes se semundjes. Nese e njohim
incidencen e semundjes perhajpjen dhe faktoret ndikues te saj , ath mund te gjejme
burimin e semundjes ti paksojme apo crrenjosim faktoret predispozues . Para nismes
se mbikqyrjes se infeksionet eshte me rendersi qe te hartohet plani me te cilin do te
percaktohet qarte se : cilat ceshtje dhe dhe probleme do te parashtrohen , si do te
perkufizohen ; si do te behet mbledhja e te dhenave , ruajtja e tyre, perpunimi,
permbledhja dhe interpretimii tyre; si te dergohen informatat kthyese tek mjeket qe
jane drejtperdrejt prane te semureve ; si te behen ndryshimet e nwvojshme , duke u
bazuar ne te dhenat e mbledhura. 
Metadat e mbikqyrjes se infeksioneve spitalore : mbikqyrja e infwksioneve spitalore
kerkon perkufizime te qarta. Ne shume raste nuk ka pwrkufizimer perdorura. Per kete
arsye , krahasimi I te dhenave eshte I mundshem vetem ndermjet departamenteve
apo instuticioneve shendetsore te cilat perdorin te njejtat perkufizime dhe I zbatojne
ato ne te njejten kohe. Infeksionet brendaspitalore mund te perkufizohen si infeksione
qe nuk kane qene te pranishme ne momentin e pranimit te te semurit ne spital dhe qe
nk kane qene ne fazen e inkubacionit gjate pranimit ne spital 
Incidenca dhe prevalenca e infeksioneve spitalore: prevalenca e infeksioneve
spitalore eshte numri I rasteve aktive me infeksione spitalorene popullacionin e
caktuar te te semureve gjate periudhes se caktuar kohore apo ne momentin e
caktuar. Shkalla e prevalences eshte raporti ndermjet te semureve me infeksion aktiv
ndaj popullacionit te te semureve  te shtrire ne spital apo ne rapart te caktuar ne kohen
e hulumtimit . Incidenca eshte numri I rasteve te reja te infeksionit qe shfaqen ne nje
popullacion te te semureve gjate periudhes se specifikuar kohore.
Mbikqyrja e gjendjeve alarmante: mbikqyrja e gjendjeve alarmante nenkupton
vezhgimin e incidences se gjendjeve specifike klinike , sic diarrea infektive dhe
tuberkulozi. Kjo eshte pjesa e punes se perditshme te ekipit per kontrolin e
infeksioneve.
Mbikqyrja e infeksioneve me mikroorganizma alarmate: mbikqyrja e infeksioneve me
mikroorganizma alarmate eshte vezhgim I vazhdueshem I incidences se infeksioneve
me mikroorganizma specifike qe izolohen ne laboratorin e mikrobiologjise. Ne kete
grup mikroorganizmash bejne pjese Staphilococus aureus rezistent ne meticiline ,
enterokoketrezistentene glikopeptide , koliformet rezistente ne gentamicine dhe
Clostridium
difficile. Izolimi I mikroorganizmave ne laborator nuk do te thote doemos se behet fja
le per infeksion, e
po ashtu as rezultati laboratorik I kultures negative, nuk do tethote doemos se
ska infeksion. 
Hulumtimi I prevalences: permes kesaj metode, hulumtoheninfeksione te te semurit 
e hospitalizuar gjate periudhave teshkurtra kohore, zakonisht brenda nje dite.
Per shumicen e spitaleve dhe ekipeve te kontrollit te infeksionit , hulumtimi I prevalen
ces eshte shume me praktik sesa ai I
incidences ,sepsekjo pune mind te behet me nje numer te vogel te personelit , tecilet m
und te angazhohen perkohesisht per kete qellim. Hulumtimet e perseritura te prevalen
ces nk jane zevendesim I plote per mbikqyrjen e incidencesse infeksioneve spitalore. 
Shkalla e prevalences se infeksioneve spitalore zakonisht eshteme
e ulet sesa shkalla e incidences, pasi qe studimet e prevalences jane
me pak efikase ne identifikimin e infeksioneveakute.
Mbikqyrja e
incidences: sipas kesaj metode, te gjithe pacientetvezhgohen per pranine apo munges
en e infeksioneve spitaloregjate nje periudhe te caktuar kohore. Kjo eshte metoda me I
mire
per te parcaktuar skallen e infeksioneve. Sikurse te studimeve teprevalences, edhe kjo 
metode kerkon analize strukturore, perkufizime te qarta dhe personel te trajnuar per ti 
vizituarshpesh te semuret. Hulumtimi I incidences zakonisht nuk mundte behet pander
prere. Kjo metode orientohet ne ato reparte per tecilat dihet apo dyshohet qe kane pro
bleme me infeksionespitalore. 
Cila eshte vlera standarte e infeksioneve brendaspitalore? Nuk ka standarte te
publikuara ne lidhje me shkallen e infeksioneve spitalore. Kjo vlere ndryshon ,
varesisht sipas rrezikut te te semureve . Prandaj departementet e ndyshme do te
kene vlera te ndryshme te infeksioneve . Ne pergjithesi vlerat e infeksionit duhet te
krahasohen ndermjet instuticioneve qe nuk dallojne shume midis
tyre. Hulumtimet e prevalences per tegjithe spitalin deshmojne se
keto vlera sillen prej 7-10%.Vleresohet se 30% e infeksioneve spitalore mund te
parandalohen , varesisht sipas struktures se te semureve. Shkalla e
infeksioneve spitalore te plageve te nderhyrjeve operatore te pastra do te duhej te ishte
me pak se 5% e ne disa raste ato mund te ulen edhe 1% . 
Perkufizime :                                                                                                                  
Pastrimi : pastrimi eshte procesi I heqjes se materialit te huaj nga ndonje objekt.        
Dezinfektimi: eshte proces I zvogelimit te numrit te mikroorganizmave patogjene, por
jo edhe I sporeve te baktereve ,nga objektet e ndyshme apo nga lekura , deri ne ate
shkalle qe nuk e demton shendetin. Dezinfektimi I shkalles se larte: shpesh perdoret
per shkaterrimin e bacilit te tuberkulozit , enteroviruseve , baktereve  te tjera
vegjetative, fungjeve si dhe viruseve te tjere me te ndjeshem. Sterilizimi: eshte
procedure e shkaterrimit te te gjithe mikroorganizmave te gjalle, perfshire edhe sporet
dhe bakteret.                                                                                                                    
Rreziku I ulet: kete shkalle te rrezikut e kane pajisjet qe vijne ne kontakt me lekuren
normale apo te demtuar, si dhe perberesit e mjedisit  qe nuk jane ne kotakt me te
semurit.                                                  Rreziku mesatar : ketij grupi te rrezikut I
takojne pajisjet qe vijne ne kontakt me mukozat e pademtuara ose me lwkuren e
demtuar, si dhe pajisjet e tjera te kontaminuara me mikroorganizma virulent apo
transmisiv. Per kete nivel te rrezikshmerise duhet bere pastrimin dhe pastaj edhe
dezinfektimi.       Rreziku I larte : ketij grupi I perkasin qe futen ne brendi te indeve
sterile , perfshire zgavrat trupore dhe ne sistemine qarkullimit te gjakut. Ne keto
raste, se pari duhet bere pastrimi dhe pastaj edhe sterilizimi. Menyrat e
pastrimit: pastrimi I plote dhe tharja largojne shumicen e mikroorganizmave nga
siperfaqja e pajisjeve mjeksore apo objekteve te ndyshme . Pastrimi gjithnje duhet ti
paraprijne dezinfektimit dhe sterimizimit . Pastrimi behet zakonisht me uje me veprim
mekanik dhe me detergjete. Pastrimi manual: per pastrim preferohet perdorimi I ujit
te ftohte , sepse ai e largon pjesen me te madhe te materialit proteinik . Perdorimi I
ujit te ngrohte apo dezinfektantit mund te shkaktojne koagulim te materialit. Pastrimi
I mjedisit: dyshemeja ,siperfaqet , dhe drenazhet duhet te pastrohen me uje dhe
detergjent. Nuk ka nevoje per perdorim rutinor te detergjenteve , nese ndodh dredhja e
materialit te dyshimte infektiv rekomandohet qe para apstrimit te behet dezinfektimi.  
Dezinfektimi: mund te behet me nxhetesi apo
me procesekimike. Materialet organike ndikojne ne efikasitetinantimikrrobik. Aq me s
hume mikroorganizma ka aq me e gjatedo jete koha e dezinfektimit. Metoda
termike: per kunder faktit te autoklavimit dhe sterilizimit me avullnum jane te
domosdoshem per dezinfektim, nganjehere mund te kene perparesi per
dekontaminimin e disa pajisjeve .         Nxehtesia e lagesht : ne 70-100°C , vlimi per
se paku 5 min eshte metode e thjeshte dhe shume e desueshme per shkaterrimin e
mikroorganizmave ,perfshire ketu edhe virusin e hepatiti B ,virusin HIV dhe
mikrobet. Pajisjet duhet te pastrohen mire, te vihen ne kontenjere dhe te mbushen me
uje. Uji nxehet deri sa te mberrije piken e vlimit                                                            
Metoda kimike : para se te vendoset per perdorimin e dezinfektanteve, se pari duhet
shikuar cila metode eshte e mundshme edhe me praktike. Dezinfektantet kimike
perdoren kryesisht ne dezinfektimin e pajisjeve qe jane te ndieshme ndaj nxehtesise
edhe ato ne  taste kur shfrytezimi I pajisjeve per nje perdorim nuk eshte ekonomik. 
Lavanderia e rrobave te spitalit: manipulimi I kujdesshem dhe perpunimi I rrobave
dhe I pajisjeve te tjera te kontaminuara mund te parandaloje perhapjen e agjenseve
infektive. Sigurimi I nderresave te reja dhe te pastra , po ashtu, ndikon ne shtrimin e
komoditetit te te semurev. 
Ecuria e klasifikimit: Te evitohet kontaminimi I duarve me nderresa te kontaminuara,
Te vihen nderresat e kontaminuara ne qesken e  nderresave ne kontenjer,Te mbyllen
qeskat pas mbushjes me 3/4e saj qeskat me nderresa te kontaminuara duhrt te vihen ne
vend te sigurt derisa te trandportohen ne destinimin perfundimtar,Qeskat me
nderresa te papastra duhet te dergohenne nje vend qe eshte I dedikuar vecanerisht per
klasifikimin e tyre para pastrimit.Personat qe punojne ne klasifikimin e nderresave te
papastra duhet te aftesohen profesionalisht per procedurat e punes dhe per perdorimin
e masave mbrojtese kunder infektimit eventual,Personat qe punojne ne
klasifikim duhet te furnizohen .me doreza rezistente ndaj ujit.
Procesi I larjes: cikli I pastrimit prej 15 min
I heq pjeset masivete papastertive, nese lahen me uje te ftohte duhet tu shtohenkimikat
e. Nese nuk perdoret uji I ftohte duhet bere larja ne
tempmbi 71°C , Gjate shperlarjes duhet shtuar ndonje agjent acidik,
me qellim te uljes se alkalinitetit pas shperlarjes, Tharja me ajerte nxehte apo
me rreze te diellit e redukton edhe me tej nukmrine baktereve te pranishme,sikurse ed
he hekurosja me hekur tenxehte, Nderresat e pastra duhet te deponohen dhe transporto
henne
ate menyre qe te evitohet kontaminimi I kryqezuar, terepersoneli duhet te ndergjegjes
ohet per rrezikun qe I kanosetpunetorve te lavanderise nese objektet e mbrehta lihen n
eper nderresat e ndotura.
Menaxhimi I mbeturinave: deponimi, groposja dhe diegia jane menyrat me te shpes
hta te depozitimit te mbeturinave spitalore. Personeli qe eshte ppergjegjes per pastrimi
n pe pajisjevetekontaminuara duhte te kene trajnim adekuat, te kene veshjeadekuate m
brejtese. Mbeturinat klinike kerkojne depozitiminspecial dhe mund te dallohen nga m
beturinat e tjera tepergjithshme, duke perdorur qeska plastike te ngjyrosura me ngjyra 
te vecanta. Mbeturina qe japin barnat per kimioterapi,kerkojne depozitim special, dieg
ie ne temp te larta.
Higjena e duarve: flora normale e zgavres se gojes dhe zorrevpermban bakterene per
qendrim deri ne
1010/ml dhe perben njeburim te rendesishem te mikroorganizmave patogjennozokomi
al. Plaget e infektuara dhe lezionet e tjera, jane po ashtu vatrapotenciale te perhapjes
se kryqezuar te mikroorganizmave . Higjena adekuate e duarve eshte metode efektive
e parandalimit te bartjes se mikroorganizmave ndermjet personelit shendetsor dhe te
semureve. Flora mikrobike e lekures perbehet nga mikroorganizmat kalimtare dhe ata
te perhershem te cilet mbijetoj e dhe shumezohen ne shtresat siperfaqesore te lekures.
Nese lekura e duarve te personelit shendetsor eshte e demtuar , atehere numri I
baktereve  ne lekure do te  rritet. Njoekohesisht , ekziston edhe rrezikui kolonizimit
me baktere qe nuk I perkasin flores normale te duarve.
Ekzistojne 3 shkalle te dekontaminimit te duarve : larja e zakondshme e
duarve – me sapun te zakondshem dhe uje heq shumicen e mikroorganizmave
kalimtare nga duart mesatarisht te papastra, larja higjenike e duarve apo dezinfektimi
eshte procedure me te cilen duart lahen me detergjent antiseptik apo dezinfektohen me
alkool , kjo metode mee efikase ne heqjen dhe shkaterrimin e mikrooorganizmave
kalimtare nga duart, pastrimi kirurgjik I duarve – ka pwr qellim heqjen
dhe shkaterrimin e flores kalimtare dhe uljen e flores se perhershme te
mikroorganizmave ne ate shkalle qe te reduktoje rrezikun e kontaminimit te plageve
ne rast te demtimit te dorezave kirurgiikale. 
Pastrimi I zakondshem I duarve (kur?): para marrjes se ushqimit,
para ushqyerjes se te semurit, pas shfrytezimit tetualetit. 
Pastrimi higjenik dhe ferkimi me alkool- para dhe pas perkujdesjes ndja te semurit,
para kryerjes se proceduraveinvazive,
para perkujdesjes per te semuret e ndjeshem per infeksion ,
para dhe pas perpunimit  te plageve , para dhe pas vendosjes se dorezave,
pas kontaktit me te semuret qe jane tekolonizuar me mikroorganizma patogjene spital
ore.
Agjentet e rekomanduar per pastrim te duarve- 4% klorheksidine/ detergjent tretes
, 0.5% klorheksidine ose povinol-jod ne 70% izopropanol ose etanol
Pastrmi kirurgjikal I duarve / dezinfektimj – agjentet per pastrimin kirurgjikal te d
uarve jane te njejte sikurse ato per pastrim higjienik. Dallimj qendron ne kohezgjatjen 
e procedures, e cila eshte me e gjate per 2-3
min dhe duhet teperfshije dhe kyqet e dores dhe parakrahet. Furca pwr thonje,
sterile per nje perdorim ose autoklavuese, furca perdoret vetemper pastrim e pare
ne dite, pas pastrimit te duarve me uje dhesapun, duhet ferkuar duart me
substance me baze alkoolike.
Rreziku nga semundjet profesionale per personelinshendetsor- punonjesit e shend
etesise jane te rrezikuar per shkaka te ekspozimit ndaj semundjeve te ndryshme ngjite
se, tecilat mund ti atakojne dhe te perhapen me tej te punetoret e tjereshendetsore apo 
tek te semuret e shtrire ne spital 
Elementet kyce te programit per mbrojtjen dhe sigurine ne pune – parashikimi I r
rezikut te infektimit per personelin dhepercaktimi I prioriteteve ne masat parandaluese
, zbatimi I programit te edukimit te vazhdueshem per sigurine ne pune dheparandalimi
n e infeksioneve ne lidhje me rreziqet specifike tevendit te punes ne instuticion, Perca
ktimi I ndjeshmerise ndajinfesioneve te cilat mund te parandalohen me vaksinim dhez
batim I nje programi adekuat te imunizimit , Kryerja e hulumtumeve shkencore mbi e
kspozimin duke perfshire edheshqyrtimin e menaxhimit pasekspozues, Mbikqyrja e e
kspozimitte personelit me prodhime te gjakut dhe zhvillimit te strategjiseparandaluese 
per procedurat e rrezikshme dhe departamentet me te rrezikuara.
Izolimi – mikroorganizma qe shkaktojne spitalore , mund te mbarten prej te semureve
te infektuar apo te kolonizuar te te semuret e tjere si dhe te personelit mjekesor.
Masate perkatese te izolimit per te gjithe te semuret,si te infektuar ashtu dhe
te kolonizuar , e ulin rrezikuar e perhapjes. 
Perhapja e infeksionit – ekzistojne disa rruge te perhapjes se infeksionit te cilat jane
pershkruar ne kapitullin mbi semundjet profesionale. Keto rruge perfshijne kontakti  e
drejtperdrejt nga personi ne person , kontaktin e terthorte permes objekteve
ndermjetwauese dhe perhapja permes grimcave te ajrit. Menyra  kryesore e perhapjes
se infeksionit permes duarve papastra te personelit shendetsor 
Masat standarte mbrojtese per te gjithe te semuret: gjate perkujdesjes per te
semurin duhet shmangur transmetimi I mikroorganizmve patogjene ndermjet te
semureve dhe personelit. Prandaj zbatohe  keto masa te pergjithshme mbrojtese: te
konsiderohen si potencialisht infektive gjaku I te semureve, eksretet dhe te
nderrmerren masa mbrojtese per zvogelimin e rrezikut te per hapjes se infeksionit, Te
mbahen doreza te pastra gnate kontaktit me mukozat dhe lekuren e te semureve ,Te
dekontamonohen duart , sa here qe eshte e mundshme , te aplikohet teknima e
mosprekjes per te shmangur kontakti  me materialin infektiv,Fecet dhe urina dhe
sekretet e tjera te te semurit te hidhen ne vendet e caktuara, Fashat e perdorura dhe
mbeturinat e tjera mjekesore duhen vene ne qeska te shenjuara plastike te mbyllura
mire
Veshjet dhe perparset : ne parandalimin e perhapjesse agjenteve infektibe,
rekomandohet predorimi I rrobave dhe perparesve uniforme spitalore, ato kane me
pak rendesi sesa higjena e duarve dhe kushtojne me shtrenjte. Perdorimi I tyre eshte I
dobishem nese ekziston mindesia e ndotjes se rrobave te personelit. 
Maskat : maskat e holla kirurgjikale mbrojne shume pak nga infeksionet qe perhapen
ajrit . Maskat respiratore te efikasitetit te larte, ofrojne mbrojtje shume me te mire,
mirpo jane te shtrenjte dhe shpesh nuk jane ne dispozicion. Nese shtrohet domosdoja e
perdorimit te maskave me qellim te parandalimit te perhapjes  se infeksioneve nga
mikroorganizmat qe perhapen me ajer , ath rekomandohet te perdoren
maska respiratore.
ANTRAKSI                                                                                                                    
Vleresimi inf – simptomat dhe shenjat e infeksionit aktualisht ndodhin brenda 1 deri
7 dite pas shfaqjes, por shume raste duhet per 60 dite per tu shfaqur. Shenjat dhe
simptomat e antraksit varen sipasportes hyrese kur sporet hyne ne lekure , infeksionini
lekures mund te perfshine nje papul te vogel ,prurit. Kjo zakonisht bie ,
zhduket brenda 2 javeve. Gjithashtu mund te vihet re edhe gjendrat limfatike
regjionale te zmadhuara. Me antraksin pulmonar , pacienti mundet fillimisht te
raportoje shenja dhe simptoma te gripit si pafuqija ,ethet, dhimbje koke , kolle,
veshtiresi ne frymemarrje, mialgji. Ne antraksi  gastro intestinal, ingjestioni I
sporeve te antraksit mund te shkaktoje infllamacion akut te aparatit intestinal .
Pacienti mund te paraqitet me nauze , vomitus , oreks te rritur dhe ethe , diarre te
ujshme dhe enterorragji.                                                                                                  
Nerhyrja inf – fillimi I trajnimit aq shpejt sa shfaqja e tij eshte esenciale per te
parandaluar infeksionin, trajnimet e hershme munden gjithashtu te ndihmojne per te
parandaluar
vdekje . Perdiren antibiotike si psh: pemicilina, tetraciklinadheciprofloksacina. Trajti
mi per antraksin lekuror eshte me ane teantibiotikeve oral 7
-10 dite. Duhet te gjejme kampion per kulture bakteriologjike ne likidin vezikal ne
sputum
apo eksudatin uncerativ intestinal perpara fillimit te terapiseantibiotike e cila konfirm
ondhe diagnozen. Vaksina e antraksiteshte e vlefshme,
per vaksinimin e kafsheve, personat qe per arsye profesionale si personeli ushtarak ka
sapet jane terrezikuar.
BORDETELLA PERTUSSIS                                                                                      
Vleresimi inf : eshte nje semundje me kohezgjatje prej 6 javeshe cila ndahet ne
3 etapa secila duke zgjatur nga 1 deri ne
2 jave . Gjate hapit te pare pertusis I ngjan infeksioneve te rrugeve tesiperme respirato
re te zakondshme me kongjestion nazal, rinorrea, teshtima. Hapi I
2 eshte kur kolla paroksizmalezakonisjt fillon me
episode potenciale qe zgjasim per minuta tendryshme. Gjate kolles kemi shtim te
muskulit viskoz I cili grumbullohet ne rruget e siperme te frymemarrjes . Pertusis
eshte me infektues gjate hapit  fillestar , I cili zakonisht zgjat 1 deri 2 jave . 
Terapia : sputum apo kultura bakteriologjike nazofaringeale mund mund te jete
pozitive per B.pertusis. Radiografia kraharorit shfaqet I infiltruar apo edema  me
atelektaze . 
Nderhyrja inf : Qellimet e traipse jane per te prmovuar pushimin dhe te siguroje vete
ushquerjen. Antibioterapia e cila ka filluar gjate fazes se pare te semundjes , nuk pret
zgjatjen dhe rendimin  e semindjes. Foshnjat behjne vaksinat e tyre te para te pertusis
para moshes 2 muajsh, me nje vaksine perforcuese te dhene 6 dhe 8 muajsh. Shtrimi
ne spital rekimandohet per ato me rrezik te larte dhe te semunre rende , ato me
komplikacione dhe ato qe kane vomitus te shtuar dhe te veshtire ne te
ushqyer. Ndryrhyrjet do te jene: siguroni nje moster kulture dhe gjithashtu duke
pastruar rruget respiratore me aspiratornazofaringeal.
BOTILIZMI                                                                                                                  
Vleresimi – simptomat shpesh shfaqen 12-36 ore pas gelltitjes se ushqimit
kontaminies. Pergjithesisht sa me heret te shfaqen simptomat aq me e rende dhe
 kritike  mund te jete semundja. Simptomat me te zakondshme perfshin vizion te
dyfishte apo te turbulluar , qepalla te plogeshtuara, goje te thate, te vjella, diarre.
Veshtiresi si ne gelltitje dhe ne te folur , veshtiresi ne frymemarrje dhe paraliza te
lehta te trupit. Reflekset  jane zvogeluar apo kane humbur. Tek foshnjat simptomat
perfshijne  dibesi, shtangie, debesim ne shikim, kequshqyerje me gji dhe insificience
repiratore.
Nderhyrje inf – kur ushqimi ka pak qe eshte konsumuar praktikohet lavazhi gastrik
dhe klizma. Ne botulizmin e plageve zakonisht trajtimi eshte menyre kirurgjikale. Per
pacientin me veshtiresi ne gelltitje mund te administrohet likid I.V. Veshtiresia e
frymemarrjes mund te kerkoj trakeoktomi ose grymemarrje te drejtuar ne terapi
intensive. Botulizmi nuk eshte dhe nuk transmetohet nga nje person tek
tjetri. Kujdesjet perfshijne:
• Te mbash nje plan te kujdesshem te ushqyerjes ne dite te ndryshme
• Nqs jepet botulinus antitoksine , kontrolloni per alergji te pacientit sidomos te kuajve
sepse antitoksina eshte serum kali
• Parandalo infeksionin sekondar duke praktikuar masat paraprake standarte
• Jepni mbeshtetje emocionale prinderve dhe pacientit
• Mesoni pacientin dhe familje  te gatuaje ushqimin plotesisht perpara konsumit
• Mesoni pacientin dhe familjen qe te shikoj menjeheretek doktori per plaget e infektuara
BRUCELOZA                                                                                                                
Vleresimi inf: shenjat e para jane zakonisht te ngadalta ,por ne varesi te burimit te
semundjes bien ne sy shenjat perkatese. Faza akute shkakton ethe , djersitje,e tepert,
lodhje , dhimbje kurrizi, zgjerim ,te nyjeve limfatike, renie nee peshe. Faza
kronike sjell crregullime , shqetesime gjumi , lodhje , dhimbje koke , djersitje,
dhe impotence seksuale, , ne testet orkit , prek ovaret,
veshkat, . Pacientet me prekje te tille ne tru zhvillojne probleme ne degjimdhe crregull
ime vizuale, hemiplegji, ataksia.
Nderhyrja inf- tajtimi konsiston me rregjim shtrati gjate fazes
afebrile. Antibioterapia perfshin nje kombinim te doksocilinesdhe gentamicine apo
rifampin. Kujdesjet perfshijne: 
• Pyesni rreth okupacionit te pacientit edhe nese ai apo
ajo gjate kohes se fundit kane udhetuar apo ngrene ushqim tepa perpunuar  sic
jane produktet e baxhes
• Gjate fazes akute, momnitoroni dhe rregjistronitemprleraturen e pacientit cdo 4
ore, sigurohu per teperdorur te njejten rruge cdo kohe per matjen e temp.
• Shiko
per zhurmat e zmr, dhimbje muskujsh , humbje e shikimit dhee inflamacion, gjate faz
es kronike shiko per depresion dhe crregullime te gjumit
• Administroni dhe trajtoni ne menyre te pershtatshme te gjitha sekresionet dhe veshjet e
ndotura
• Siguroni pacientin qe infeksioni eshte I kurueshem
DIPHTHERIA                                                                                                                
Vleresimi inf- shumica e infeksioneve te difterise jane te renda tek personat e
pavaksinuar, dheme e lehte tek ato qe kane bere vaksinen. Rastet klinike te difterise ne
menyre tregojne karakteristike nje pseudomembrane te trashe, pak gri siper
membranave te mukozes te faringut, laringut, bajameve, te qiellzes dhe
hundes. Ai shfaqet me
temp, dhimbje fyti, edemedhe limfadenopati cervikale. Simptomat te tilla si kolle, ves
htiresi gjate frymemarrjes dhe te ngjizura zeri. Nese nktrajtohet ne kohe shkakton bllo
kim te rrugeve te frymemarrjesqe con
ne vdekje, simptomat perfshijne takipnene, stridor, cianoze, mbledhje te muskulit supr
asternal dhe asfiksi.
Nderhyrje inf
– trajnimi standart perfshin antitoksine difteri I cili injektohet I.M dhe I.V ne
vena, antibiotiket si peniciline, oseeritromicine per te eleminuar organizuar nga pjesa 
e siperme e aparatit te frymemarrjes ose te aneve te tjera. Monitoroni me kujdes fryme
marrjen vacanerisht difterine laringeale  
• Te verehet shenjat e bllokimit te frymemarrjes te qendrojmene gatishmeri qe te japin n
dihmen e shpejte duke perfshireinkubacionin
• Te verehet per shenja shoku, te nxjerrim kulturat perekzaminimin bakteriologjik sic du
het duke e marre me tampon nga gryka.
• Raporto rastet e difterise tek autoritetet shendetsore publike 
• Te perkrahen pacientet emocionalisht dhe familja e tyre
• Te kemi kujdes per shenjay e miokardit, sepse mund te kete nje renie te papritur te
ritmit te pulsit, crregullim I rrahjeve te zmr , zbehtesi ose te zhurmes te zmr.
• Ti tregojme pacientit dhe familjes per semundjen,diagnozen dhe trajtimin duke
perfshire ilacet dhe paralajmerimin per efektet anesore  te mundshme .
ERISIPELA
Vleresimi inf – infeksioni ne fillim shkakton ethe, lodhje, dobsim dhe te vjella. Nje
njolle e kuqe shume e dhimbshme shfaqet pas 1 ose 2 ditesh. Shtresae lekures me
nje nodus limfatike behet mjaft e dukshme dhe behet prezente dhe limfodenopatia.
Pacienti ankohet per diegie , therje te lekures , dhimbje muskujsh , dhe dhimbje te
kyqeve  pas trajtimit te zonat e infektuara shohim shenja ndryshimi tek pigmenti e
cila edhe mund te permiresohet ne kohe
Nderhyrje inf- nga shkaku se infeksioni progreson shume shpejt, trajtimi duhet te
jete I menjehershem . Antibiotike I.V ose orale sic eshte penicilina, klindamicina .
Gjymtyret e demtuara duhe  ngritur dhe pacienti duhet te pushoje sa me shume te
jete e mundur. Duhte te perdoren vashmbathje te thata dhe pacienti duhet te
nderrohet 2 here ne dite. Kujdesjetperfshijne: 
• Te verehen demtimet nqs jane me te zmadhuara ose jane larguar
• Te lahen duart nga gjithe vizotoret
• Te vezhgohet shenjat vitale
• Te vishen rrobat sic eshte urdheruar
• Te merren analgjezik per dhimbje dhe te vezhgohet efekti per 30 min
• Te keshillohen pacientet ,erisipela shkakton pa aftesi pe te levizur
• Tu thuhet qe lekura e tyre ndoshta nk kthehet ne normalitet per disa jave dhe te
pergatiten per nje lekure te thate me luspa
SINDROMA E LEKURES SE DJEGUR PREJ STAFILOKOKUT(SSSS)            
Vleresimi inf- historia e pacienteve perfshin nje infeksion te apratit te siperm te
frymemarrjes , shoqerim te mundhsme me konjuktiv te infektuar ose otit. Luspimi
mund te shfaqet brenda 24deri 48 oreve nga shenjat e para te semundjes. Nga
verifikimi I shenjave vitale zakonisht konsistohet temp. Nga prekja e zones mbi ato
mund te konsastohet
ndjeshmeri. . Ndyshimet e dukshme te lekure zhvillohen ndermjet 3 fazave: 
• Eritime: behet e dukshme zakonisht rreth gojes e hapjeve tetjera ,
ajo mund te perhapet ne rradhe qe vijne duke u zgjeruar ne te gjithe siperfaqen e trupit
• Lupsimi: ne formn me te zakondhsme te lokalizuar tesemundjeve, haset erozion siperf
aqesor dhe korezimminimal zakonisht rreth hapjeve te trupit dhe mund teperhapet ne 
pjesen e ekspozuara te lekures
• Rrepje: ne kete faze finale, zonat e prekura thahe  dhe bien  ne forme pudre. Shtresa e
epidermes bie dhe lekura shfaqet e skuqur 5 deri 7 dite.
Testet diagnostike: kryerja e diagnozes kerkon observimin te kujdesshem te 3 fazave
te zhvillimit te semindjessi dhe citologji e biopsi te lekures se lupuar, te cilat
ndihmojne per diagnostifikimin diferencues duke perjashtuar eritemen multiforme dhe
necrolysis epidermike toksike te shkaktuar nga ilacet , te cilat kane te dyja ngjashmeri
me SSSS. 
Nderhyrja inf- trajtimi I SSSS perfshin nje antibiotik sistemik per kurimin e
infeksionit fillestar. Ilaci qe duhet per parandalimin e infeksionit sekondar eshte
Cloxacilin. Ne raste te renda duhen ndermarre dhe masa te zenvendesimit te
lengjeve dhe elektroliteve per te ruajtur bilancin e legjeve dhe
elektroliteve. Larja e duarve duke perdorur chlorhexidine, perdorimi I barrierave mbro
jtese.
Kujdesjet perfshijne: 
• tE zbatohen masat parandaluese te kontaktit me cdo pacienttek I cilidyshohet SSSS.
• Duhet te ofrohet kujdes I vecante perr te sapolindurit me SSSS
duke perfshire vendosjen ne nje inkubator per teruajtur temp e trupit dhe per izolim. 
• Te kontrollohen shenjat vitale sipas praktikes se instuticionit 
• Te jeni vecanerisht te kujdesshem  ne rast gritje te papritur te temp
• Te ruhet I tentegriteti I lekures.
• Te vendoret pambuk ndermjet gishtave te prekur per te  parandaluar krijimin e
membranave
• Te ndihmohen per banjo te ndrohta gjate periudhes se kurimit
• Te pastrohen  me kujdes zonat e luspuara
TETANIZI                                                                                                                      
Vleresimi inf – periudhen e inkubacionit zgjat 3 deri 4 jave ne tetanozin  e lehte edhe
deri ne 2 dite ne tetanozin e rende. Rastet e vdekkes kane me shume te ngjare kur
simptomat  shfawet 3 dite pas demtimi . Shenjat e tetanozit te
perhapur gjeneralizuarjane hipertinicitet I theksuar I muskujve ,
reflekseve hiperaktive, takikardi, djersitje e tepruar, temperratuar ose patemp
spazma te dhimbshme  te pavullnetshme  te muskujve . Muskujt e qafes dhe fytyres ,
sidomos muskujt e faqeve : trizmus,spazma  te dhimbshme  te muskujve te pertypjes ,
veshtiresi ne hapjen e  gojes dhe risus sadonicus , nje shprejhe groteske . Muskukt
somati: shpine e harkuar e ngurtesuar hiperekstension dhe ngurtesi e barkut si derrase
Nderhyrjet inf: brenda 72 ore nga marrja e nje plage te hapur , nje pacient qe nuk
eshte imunizuar me pare  nga tetanozi fillimisht I duhet imonuglobina tetanozit ose
antitiksina e tetanozit per te neutralizuar toksinat dhe per te dhene mbrojtje te
perkohshme mire eshte te behet para se te pastrohet plaga. Nese tetanozi
zhvillohet pavaresosht mjekimit te menjehershem pas lendimit pacientit do ti vevojitet
kujdes per rruget respiratore dhe relaksues per muskujt si diazepam. Burimi I
toksinave duhet hequr dhe shaterruar ndermjet nderhyrjen kirurgjikale dhe pastrimit te
plages.
MENINGITI                                                                                                                  
Vleresimi inf : 66% e pacienteve paraqiten me triaden kalsike : temp te larte ,
dhimbje koke, dhe rigiditet nukal. Duhet te behet nje vleresim infermieror per te
percaktuar shkaktare te mundshem : 
Mosha e pacientit. Procedura neuro-kirurgjikalete meparshme ose te koheve te fundit .
Traumat e kokes. Sinuzit, otit media, meningit. Shtatzani. Gjendje imunosupresive
nga infeksioni, HIV , transplant organesh , semundje malinje , diabet . Kontakt me
kafshe ose insekye . Udhetime .
Nderhyrja inf- perqendrohet ne aplikimin e terapise mbi trajtimin simptomatik dhe
etiologjik . Parandalimi I infeksionit meningokoksik – njerezit qe kane kontakt me
keta te semure duhet ti nenshtrohen profilaksise . Praktikohen  vaksinimi me vaksinen
meningokoksike katervalente gjate shperthimit te semundjes. 
ADENOVIRUS                                                                                                              
Vleresimi infermierore- periudhea e inkubacionit zgjat zakonisht me pak se nje jave.
Ndiqet nga nje semundje akute e cila zgjat me pakse 5 dite. Riinfeksioni asimptomatik
I tejzgjatur ndodh. Infeksioni I sistemit te frymemarrjes ka simptoma si te gripit dhe
 perfshijne temp faringit , kolle , dhe noduse limfatike te enjtura. Ky virus jep kolle te
ashper dhe te thate. Kut infeksioni ndikon tek syte simptomat  jane sy te skuqur me lot
dhe ndjesi te ndryshme. Ky tip I infeksionit adenovirus eshte shume ngjites. Duhet te
merren  masa parandaluese nqs virusi infekton aparati  GI , shenjat me te zakondhsme
do te jene diarre e ujshme , vomitus, ethe dhe peristaltike intestinale jo normale.
Nderhyrja inf- trajtimi mbeshtetes perfshin pushim ,antipiretike dhe analgjezik.
Infeksionet okulare mund te kerkojne kortikosteroide dhe kontrollin direkt nga nje
oftalmologist. Hispitalizimi nevojitet ne raste te pneumonise per te parandaluar
vdekjen dhe ne keratokonjuktiv epidemikper te parandaluar verbimin. 
COXSACKIEVIRUS                                                                                                    
Vleresimi inf- poyhuajse gjysma e femijeve te cilet jane prekur nga ky virus nuk
kane simptomave , pjesa tjeter kane dhimbje koke , fyti , barku, ethe dhee te perziera.
Vtm ne disa pjese te trupit si psh nee duar, kembe, semundje te gojes, shfaqje e disa
fshikzave te kuqe qe dhembin ne fyt dhe ne gjuhe, qiellze , ne brendesi  te faqeve, dhe
ne shputat duarve dhe kembeve. Femija mund te kete dhimbje  syri
,fotofobi, infektim, lotim, vizione te mjegullta. Semundja e faringut karakterizohet
nga ethe te papritura dhimbje fyti, fshikeza te vogla gri dhe ulcera ne bajame dhe
qiellze. Keto plage zgjasi  4 deri6 dit.
Testet diagnoza  : diagnoza bazohet kryesish ne konkluzione klinike. Testi viral
identifikon coxackievirus
nuk ka nje mjekim specifik per kete lloj infektimi. Infeksioni mund te sherohet vete,
dhe mjekimi behet per ta mbeshtetur ate. Nese eshte e nevojshme mund te behet edhe
injektimi ne vena per te parandaluar dehidratimi.. 
Kujdesjet perfshijne: 
• Kujdesu mira per higjenen e duarve para dhe pas kontaktit me pacientin ose me
mabientin e pacientit dhe kujdes dhe kur leviz nga nje zone te paster
• Monitoro shenjat jetesore
• Monitoro edhe gjendjen  kardiovaskulare here pas here
• Shiko edhe gjendjen neurologjike shpesh nese femija ka shenja te meningititt dhe encef
alitit
• Mbaje ambientin te qete
• Jepi batanije dhe antipiretik per te kontrolluar ethet
• Inkurajo pacientet qe ato te marrin sa me shum lengje dhekontrollo infuzionet ne vena
per te parandaluardehidratimin.
• Jepi ushqimet e duhura
• Dezinfekto pajisje e perdoruranga pacientet me ujedezinfektues te mire pas perdorimit
• Pastro vazhdimisht pajisjet qe jane ne kontakt me gojen e femijes ,duke perfshire lodrat
dhe biberonet
CITOMEGALOVIRUS [CMV]                                                                                  
ky infeksion shkaktohet nga cytomegalovirus,                                                                
njihet dhe si semundje e pergjithshme e gjendres se peshtymes                                      
transmetohet; nga kontakti I njerezve .                      
Vlersimi infermeror; perhapet ne trup ne limfocite ose ne qelizat monukleare tek
mushkerite, melcia, aparati GI, syte, sistemi nervor qendror ku ai prodhon
reaksione. Shume paciente me infeksion CMV  kane ankesa te lehta . Tek pacientet qe
kane imunitet te ulet ose ata qe marrin imunosupresante mund te shkaktohet
pneumonia ose infeksionet e tjera sekondare. Tek pacientet me AIDS ky infeksion
mund te shkaktoj chorioretinitis, kolit, encephalitis, dhimbje te barkut, diarre, ose
humbje ne peshe. Femijet e moshes 3-6 muajsh nuk shfaqin simtoma por mund te
shkaktoj mosfunxionim te melcise, hepatospenomegaly, limfoma, pneumoni, dhe
zmadhim te limfes. CMV mund te shkaktoje demtime ne tru te  cilat mund te mos
shfaqen deri ne disa muaj pas lindjes. Mund te shkaktoj semundje te shpejte dhe fetale
per te porsalindurin qe karakterizohet me verdhez, nga njolla me ngjyre vjollce,
hepatosplenomegaly, thrombocytopenia, anemi, microcephaly, vonesa ne aktivitetit
mendor, humbje te degjimit. Testet diagnostikuese virusi mund te ne urine,
peshtyme, fyt, zverk, ose mostrat e biopsies. Radiografia e gjoksit tregon dy anet ,
perhapjen , depertimet e bardha.
Nderhyrja inf;                                                                                                                
Qellimi;lehtesimi I simptomave dhe parandalimi I komplikacioneve                            
Kujdesjet perfshijn; vezhgo shenjat jetesore                                                                  
Gjate trajtimit vezhgo gjakun pllakezat e gjakut, dhe nivelin e kreatines                        
Jepi mbeshtetje morale prinderve te femijeve te lindur me kete infeksion, me demtim
truri ose qe mund te vdesin                                                                                              
Vezhgo masat paraprake standarte                                                                                  
Mesimi I pacientit;Meso prinderit e femijeve te infektuar sesi te mbajne higjenen
personale te paster, vecanerisht larjen e duarve me sapun dhe uje pas kontaktit me
pelenat e femijes se infektuar ose peshtymes                                                                  
Meso pacientet rreth masave parandaluese te infeksionit CMV ti perqafoje femijet nen
moshen 6 vjec ose ti puthin ne koke dhe jo ne buze , te mos ndajne se bashku
ushqimin, pijet ose enet me femijet e vegjel.                                                                  
Thuaj mamise qe nuk ka qene e ifektuar asnjhere me CMV qe te luaj me femijet me te
medhenj se 2 vjec per te ulur rrezikun nga infeksioni.
EBOLA VIRUS                                                                                                              
Vlersimi inf; Te mbahet pacienti ne kontakt dhe te merren masa paraprake gjate
kursit te infexionit dhe nese mundeni ta trasferoni pacientin ne nji dhome ne fillimet e
hospitalizimit ne meyre qe te shmanget trasferimi gjate perparimit te infeksionit.        
Te mbahen vazhdimisht instrumente si termometri dhe stetoskopi ne dhomen e
pacientit                                              Te dizifektohet ose te hidhet kur ky pacient vdes
Te ndalohet hyrja e personelit te panevojshem ne dhomen e pacientit                            
Kush hyne ne dhomat e pacientit te sigurohet te kete veshur dorez maska, mbrojtjr
sysh,dhe nji rrobe qe shmang cdo kontakt me siperfaqen e dhomes                                
Nje dalje e njollave shfaqet pas dites se 5 te infeksionit , mund te paraqes melena,
hematemezis, epistaksis dhe mpiksje gjaku, vdekja rezulton gjate fazes se dyte te
semundjes                                                     Nderhyrja inf; Te ndiqen keshillat e
CDC per masat e kontaktit tek pacienti, te kontrollohet per rezultatin e analizave te
gjakut dhe studimet per shenjat e humbjes se gjakut dhe koagulopati                            
Te vlersohet pacienti cdo dite per petechiae,  echymoses dhe hemoragjise, te shenohet
cdo 24 ore masa e echymoses.                                                                                        
Te mbrohet cdo zone e petechiae dhe echymoses nga demtimet te metejshme              
Testet e jashteqitjes, urines dhe te vjellave behen per gjak okult                                    
Te kete kujdes nga gjakderdhja e qarte duke perfshire gjakderdhjen GI dhe te
dekumetohet cdo24 ore masa e gjakderdhjes                                                                  
Te kontrollohen familjaret dhe kontaktet e tjera perethe dhe shenja te infeksionit          
Te kete mbeshtetje emocionale per pacientet dhe familjen gjate dekursit te kesaj
semundje shkatruese , te inkurajojm dhe te pyesim per cdo gje qe te kete shqetesim
per semundjen dhe trajtimin e saj.                                                                                  
Mesimet e pacientit; tu mesohet pacienteve rreth infeksionit perfshire dhesi trasmeto
het, shkaqet dhe trajtimi.                                                                                                  
Tediskutohen shenjat dhe simptomat e nderlikimeve te mundeshme, te specifikohen p
er cdo nderlikimdhe duhet ti raportohet mjekut menjehere,
EPSTEIN- BARR VIRUS [MONONUKLEOZA]                                                      
Vlersimi inf;inlubimi 4-6 jave                                                                                        
Klinika;dhimbje koke, anorexi, mialgji, dobesi muskularedhimbjeabdominal, dhimbj
e fyti, disfagi, temp, qelb te bajameve, tefaringut, qellzes, te vjella, adenopati, edema
peri orbitale                                               Vlersimi inf; Tembahen masat standarte      
Te behet gargare me solucion fiziologjik                                                                        
Tregojm kujdes gjate prekjes abdominal pasi shpretka mund tedemtohet                      
Te merren lengjedhe ushqim I nevojshem I shpjegohet pacientit mjekimi, rekomandoh
et pushim frekuent                                                                                                          
Perdoret analgjezik dhe antibiotic 
HEMOFILUS INFUEZA                                                                                              
Vlersimi inf; dhimbje, temp e larte, kolle, dispne, edememukozal , eksudat I trashe ,
bronco pneumoni, epiglotitis                                                                                          
Nderhyrja inf;                                                                                                                
Mjekimi; I pergj kursitte ampicilines cefatoxime, gatifloxacine, moxifloxacine oseceft
iaxone.                   Kombinim I kloramfenikolit me ampicilinen.                                  
Monitorohet norma dhe tipi I frymarrjes, shikohet per dispne                                        
Monitotohet niveli ndjeshmerise                                                                                      
Kontrollohet per alergji ndaj ilaceve                                                                                
Monitorohet per shenja tedobesimit                                                                                
Monitorohet konsumimi I ushqimeve dhe jashteqitjaVeme re shenjat e dehidratimit si 
trugor, buze te thata, zmadhimI pulsit, rritje e uries dhe e jashteqitjes                            
Sigurohet nji ambjent I qete                                                                                            
Rportojm te gjitha rastwet me infeksionIshpjegojm pacientit infeksionin duke e
in formuar ne lidhje me trajtimin diagnozen dhe shkaqet Keshillohet vaksinimi I femij
esdhe nje higjene sa me e mire.
VARICELA [LIJA E DHENVE]                                                                                  
Vlersimi inf;                                                                                                                    
Klinika;Ne fazen prodromale kemi temp dobesi, dhe anoreksi. Brenda 24 oreve fillon
ekzantema. Keni papula dhe me pas fllucka te qarta qe kane nji baze eritematike
Ekzantema perhapet ne fytyre , ne te gjithe trupin, me pas ne gjymtyre , goje , sqetull,
aparatin e frymarrjes dhe me pas ne organet gjenitale . Kemi temp qe zgjat 3-5 dite
dhe ekzantema permban nji kombinim papulash te kuqe, flluckash dhe Koresh ne faza
te ndryshme .                                                                                                                    
Nderhyrje inf;                                                                                                                
Mjkimi;konsiston ne atiipuretik local apo sistemik.                                                      
Antibiotiket rekomandohen kur zhvillohet dhe nji infeksion bacterial                            
Informojm familjen ne lidhje me semundjen dhe masat parandaluese.                          
Presim thonjte e femijeve ne menyre qe mosti kruaj plaget.                                          
Mesojme familjen sit e perdore mjekimet topikale                                                          
Theksohet rendesia e higjenes se duarve I themi prinderve te kontrolloje femijen per s
henja te komplikimeve                                                                                                    
Femijet me varicel nuk duhet te shkojne ne qendrat e kujdesitditor.
PAROTITI                                                                                                                      
semundjeinfective acute
me prearje virale qe paraqitet me zmadhim tegjendrave te peshtymes                            
Vlersimi inf;inkubimi 10-20 dite                                                                                    
Simptomat;keputje, lodhje, anorexi, dhimbjefyti, veshrtirsi ne gelltitje dhe ne hapjen 
e gojes , ethe,
temp, zmadhim I gjendrave te peshtymes dhe dhimbje e tyre . Komplikimet; orkioepi
didimitis, meningitis qe shfaqet me
temp te larte, dhimbje koke, te vjella, fotofobi, rigiditet;
pancreatitis qe shfaqet me dhimbje barku te vjella, crregullime ne jashteqitje; ovaritis,
encephalitis, miokarditis hepatitis, poliartritis.                                                                
Nderhyrja infermierore:                                                                                              
Mjekimi; analgjezik, manitol dhedeksametason                                                            
masa parandakuese perdorim vaksinen kundraparotitit
POLIOMIELITI-semundje virale acute                                                                      
Vlersimiinf;incubimi disa dite- ne 1 muaj Kemi formen klinike dheparalitike              
Klinika;hipotoni muskulare, crregullim te reflekseve osteotendinoze, mund te demtoh
en dhemuskujt respiratore, crregullime te shijes, rigiditet I qafes, dhimbje koke,
temp, dobesi.                                               Nderhyrja infermierore:                          
Mjekimi;vaksina e polimielitis. Behet rivaksinim suplementare me vaksine orale.      
Raportojm te gjitharastet e polimielitis Izolim per 1 jave.                                              
Dezifektohen objektet e ndotura nga sekrecionete grykes dhe nga fecet                        
Ne rastin e epidemive behet vaksinim oral
ne seri dheorganizohen qendra te vecanta per mjekimin e te semurve
AMEBIAZA-ose dizanteria amebiale apo amebia intestinale, eshte nji infeksion proto
zoar acut dhe kronik.                                                                                                        
Vlersimi inf;                                                                                                                    
Klinika;temp 40-40.6 C
e shoqeruar nga teftohtet, spazma muskulare , diarre mukoide me tenezmus, insuficen
ce hepatike, infeksione te mushkerive, perikarditit, peritonitit. 90% e njerzve nuk kane
simtoma                                                                                                                          
Nderhyrja inf; praktikojm masat paraprake standarte.                                                  
I themi pacienteve te shmangin alcolin kur marrin metronidazole pasi mund te
shkaktoj nauze dhe dhimbje koke Informojm pacientin per kryerje e mardhenieve sex
te sigurta dhe sherbime dentale te sigurta.                                                                      
I shpjegojme rendesine e higjenes se duarve dhe ushqimit te paster                              
Pacientet qe udhetojne ne vendet tropiale duhet te pine uje te zier apo te filtruar, pa
copa akulli dhe zarzavate te gatuara mire 
GARDIASIS-infeksion I lehte qe ne pjesen me te madhe te rasteve kalon pa
simptomave.                                   Vlersimi inf;                                                            
Klinika;Invazion mukozal, probleme ne tretjen e ushqimit, dhimbje barku, dobesim
,fryrje, eree keqe te vjella. Forma cromike shkakton dehidratim, lodhje, dobesim,        
Nderhyrja inf; merren masa paraprake te parandalimit                                                
Merren mjekimet dhe shikohemn efektet anesore.                                                          
Behen teste te ndryshme.                                                                                                
Merren lengjet e duhura.                                                                                                  
Rportohen te gjitha rastet e semundjes I mesojme pacienteve higjnen e mire te duarve
I keshillojme most e notojen ne pishina                                                                          
Rekomandohet pordorimi I perzevatimit 
TOKSOPLAZMOSIS-shkaktohet nga protozoari Toxoplasma gondii , shkakton
infeksion local dhe infeksion te rende te pergjithshem tek te porsalindurit dhe
pacientet me imunitet te ulet . Mund te shkaktoj lindje te fetusit te vdekur ose difekte
te renda te lindura                                                                                                            
Vlersimi inf;                                                                                                                    
Klinika;gjendje me imunitet te dobesuar , ekspozim ngaj feceve te maceve , ngrenie e
shpeshte e mishit te gatuar pak . infeksioni local shfaqet me temp, pafuqi, mialgji,
dhimbje koke, lodhje, fyt te pezmatuar, limfadenopati. Infeksioni I pergjithshem
shkakton encefalit, temp, dhimbje koke, te vjella, kllapi, kriza dhe nji skuqje .              
Nderhyrja infermierore:                                                                                              
Mjekimi;terapi me sulfonamide , pyrimethamine, acid folik, klindamicin ose co-
trimoxazole. Tek pacientet me sindromin e mungeses se imnitetit trajtimi vazhdon
pergjithmon.                                                             Te monitorohen shpesh vlerat
hematologjike te pacientit                                                                                      
Pacintet qe marrin barna qe ulin imunitetin jane shume te prkeshem prd
paralajmerojme per rreziqet                                                                                            
Te raportohen te gjitha rastet e toksoplazmosis                                                              
Te informohet pacienti ne lidhje mbi infeksionin                                                            
Ti pershkruhet mjekimi perfshire dozat , administrimi dhe efektet anesore                    
Te diskutohet nevoja per analizen e gjakut                                                                      
Parandalimi; te lahen duart pasi te kete punuar pasi mund te jete I kontaminuar nga
fecet  e maces , te gatuhet mire mishi,te mos lejohen mizat te prekin ushqimin, te
nderrohet cdo dite shtroja e maceve , keshillojme veshjen e dorezave
TRICHOMONIASIS-nje infeksion STI, prek femrat ne moshen 16-35 vjec me shum
e se sa meshkujt.                                                                                                              
Vlersimi infermieror:                                                                                                    
Klinika; meshkujt nuk shfaqin simtomat. femrat kane histoorikme dhimbje gjate mar
dhenies sex qe mund te jete siperfaqesoredhe e thelle ,
ka sekrecione vaginale si shkume, me ere te keqe,
me ngjyre te verdhe ne te gjelber , kruajte, dhimbje barku, ndjeshmeri, shqetsime ne s
hkarkimin ureteral                                                                                  
Nderhyrja infermierore:                                                                                              
Mjekimi; agjent antiprotozoar,. Krimi metronidazol I marre nga goja mund te merret
dhe tinidazol. Perdoret nje doze e vetme 2-g metronidazoli . mund te perdoret dhe
mjekimi topical si dhe clorimazol                                                                                    
Te ndiqen masat standarte dhe te raportohet infeksioni                                                  
Te merren mostrat e duhura per culture apo analiza                                                        
Te ofrohet mbeshtetje emocionale sipas rastit                                                              
Te informohet pacinti mbi infeksionin duke perfshire shkaqet, diadnozen dhe kurimin
dhe ti inkurajojme pacientet te lajmerojn partnered sexual qe te bejene analizat            
Ti ritregrohet gjithe mjekimi I keshilluar dhe ti tregojm efektet anesore                        
Ti themi pacientit te evidentoj konsumimin e alkolit gjate marrjes se metronizadol
pasi shkakton nauze te vjella , dhimbje koke                                                                  
Te ndalohet mardheniet sexuale gjate mjekimit                                                              
Ti trg pacientit shenjat dhe simptomat e rishfaqjes dhe ti drejtohet mjekut ne rast se
 rishfaqen                                                                                                                          
Te jepet info mbi sexing e sigurt                                                                                      
Edukojm pacientin mbi perdorimin e sigurt te perzevative qe te shmangin STI            
Te mesohet pacientet sidomos adoleshentet se evidentimi I mardhenies eshte masa
parandaluese me e mire 
• LEISHMANIOZAT-grup semundjesh qe shkaktohen nga protozoar leishmania          
Vlersimi inf;                                                                                                                    
Klinika;inkubacioni zgjat 10dite-disa jave-disa muaj mesatarisht 3-6 muaj. Femija
shfaq temp intermitente, keputje, lodhje, dobesi, anoreksi, dhe shpretka fillon te
zmadhohet. Shenjat klasike temp e larte, splenomegaki, hepatomegali,
limfoadenopati,                                           Nderhyrja inf;                                            
Mjekimi;antimony , stiboglukonatedhe meglumine antimionate per 28
dite. Per glukantimen rekomandohet 60-80 mg per kg ne 24 ore /im per 21-
28 dite .Amphotericina B desoxycholateeshte e efekshme per trajtimin e formave LV 
qe nuk I prgjformave me antimony.  Amphotericina B limposomalejepet 3
mg/kg nga dita 1-5 dhe nji doze diten e 10.  Mjekimi me LV
me paromomycine parenterale nuk eshteshume e efekshme.
• GASTROENTERITIS-irritim I stomakut dhe i intestinit                                              
Vlersimiinfermierore:                                                                                                    
Klinika; dhimbje barku, mos rehati, anorexia, ethe, dobesim.                                        
Nderhyrja infermierore:                                                                                              
Mjekimi; lengje intra venoze, medikamente antiemetike ose antimikrobike.                
Monitorojm gjendjen e lengjeve                                                                                      
Shikojme shenjatvitale                                                                                                    
Vezhgohet dehidratimi                                                                                                    
Marrim lengje orale, iv dhe elektrolite                                                                            
Praktikojme tekniken e larjes se duarve
 
Tonsiliti- inflamacioni I bajameve. Forma: Akute apo Kronike. Akute-zgjat 4-6 dite,
prek moshen 5-10
vjec. Tonsiliti periodik-kur ka 7 episode ne vit, 5 episode ne 2 vjet. Tonsiliti kronik-
infektimi I
perhershem I bajameve.
Vleresimi Infermieror-Klinika: fyt pak apo shum I pezmatuar, dhimbje koke, musku
lare, te nyjeve, te
veshit, ethe, pafuqi, sekrecione te teperta-> keto shenjaqetesohen pas 72 oresh.
Temp.37.8 grad,
gjendra limfatike te enjtura, te buta, bajame te enjtura me
pika tebardha ose te verdha, qe shfaqin
leng me qelb kur I shtyp; gjuha e enjtur.
Tonsiliti kronik- shenjat: fyt I oezmatuar, qelb, ere
e keqe e gojes, gjendra te zbutura t fytit.
Nderhyrjet infermierore:
• Pacienti te pije sa me shume lengje, te haje akullore.
• Kontrollohet niveliI hidratimit.
Pas nderhyrjes kirurgjiakle:
• Monitorohen shenjat jetike.
• I japim analgjezik per dhimbje, I themi te beje ushtrime per frymarrjen.
• I shojegojm proceduren, kontrollojm mjekimin per dozat, perdorimin, efektet e
padeshiruara.
• I themi pacientit qe pas operimit do kete shqetesime & hdmorragji.
I themi te perfundoje kuren me antibiotik.
 
Croup-pezmatim I rend & bllokim I rrugevw te siperme tefrymemarrjes.
I referohet edemes rreth
laringut dhe kordave zanore.
Vleresimi inf: Klinika: infeksion i rrugeve te siperme tefrymemarrjes, ngjirje zeri, sh
qetesime ne
frymemarrje. Avancimi I semundjes shkakton: pezmatim, edeme, spazme,
ethe, edeme re bronkeve
e bronkiolave.
Nderhyrjet inf.:
• Kontrollojm ethet.
• Vezhgojm kollen, zhurmat e frymarrjes, ngjirjen e zerit, cianozen, ritmin e zemres.
• Qetesojme dhimbjet e fytit me qetesues, akull, akullore, lengfrutash.
• Kujdesemi mire per higjenen e duarve.
• Mbeshtesim pacientin & familje.
Kolera-inf. Akut. Shkaktohet nga: vibrio cholerae.
 
Vleresimi inf.: Inkubimi- disa ore deri ne 5 dite.Klinika: diarre te shpejte e te
ujshme, te vjella te
lehta, etje intense, dobesim, degradim te lekures, rrudha ne lekure, sy te futur, dhimbje
barku,
veshtiresi ne urinim, takikardi, frymemarrje e shpeshte, renie e presionit te gjakut.
Nese trajtimi
vonohet, kolera shkakton acidoze metsbolike, azotemi, kome, vdekje.
Nderhyrjet inf.:
• Rekomandohet administrimi I vaksines per udhetaret e zonave endemike, e cila t jep
60-80%
imunitet dhe zgjat 3-6 muaj.
• Trajtimi perfshin: infuzion I shpjete dhe ne sasi te medha te isotonic saline me
bikarbomat
isotonic sodium. Terapia me antibiotik redukton nevojen e rihidratimit. Trajtim tjere
nqs
keto simptoma nuk largohen eshte dhe tetraciklina.
• Vezhgojme tensionin & infuzionin IV.
• Vrojtojme venat, degjojme mushkrite.
• Kujdesemi per higjenen e duarve.
Veshim kostum e doreza kur marrim mostrt e urines.
 
ETHET TIFOIDE(ENTERIKE)- inf.
I disa sistemeve ku hasetme shume ne zonat e varfera.                              
Shkaktohetnga: Salmonela typhi
Vleresimi inf.: Klinika: Java e
1- temperature, mialgji, dobesi, dhimbje koke, puls I ngadalte. Java 2-
temperature 40•c, ethe, djersitje, dobesi,
perηaritje, dhimbjebarku, mufatje, diarre, kapsllek, kolle,
splenomegali. Java 3- temperature lart e qendruehsme, shtim I lodhjes,
I dobesise, humbje peshe,
puls I dobet, konjuktivit, fryrje barku, diarre, apati, konfuzionpsikoze. Java
e4- permiresim I ngadalte
I GI, dhe I gjendjes mendore; simptomat sherohen por pacientibehet mbartes kronik.
Nderhyrjet inf.: Trajtimi – me antibiotik, terapi mbeshtesetse, terapu kirurgjikale.
• Merren masat e parandalimit te kontaktit.
• Raportohen te gjitha rastet me ethe tifoide.
• Vrojtojme per shenja te perforacionit te zorreve
• Administrohet mjekimi sipas porosise se mjekut e shikohet per efekte anesore.
• Tregojme kujdes per lekuren dhe gojen.
• Informohet pacienti mbi infeksionin.
• I themi pacientit te perdori tekniken e duhur te larjes se duarve.
 
DIZANTERIA- Nderhyrjet inf.:
• Ndjekim masat paraprake standarte
• Merret kultura e jashteqitjes.
• Keshillojme marrjen e lengjeve orale dhe IV.
• Japim mjekin dhe shikojme per efekte anesore
• Vleresojme shenjat e dehidratimit
• Mesojme pacientin per infeksionin, ca eshte, shkaku, trajtimi, parandalimi
• I mesojme tekniken e duhur te larjes se duarve
 
MIOKARDITET
Vleresimi inf.: sigurojme te dhena ne lidhje me moshen, seksin, origjinen,
historite familjare.
• Infermieri dokumenton sλmundjet kryesore.
• Merr info per dieten ushqimore.
• Merr info per historine sociale te pacientit
Diagnozat inf.:
• Dhimbje e lidhur me disbalancen midis nevojes dhembeshtetjes per oksigjen.
• Paaftesi per kryerjen e aktiviteteve
• Pamundesi per tu pershtatur, lidhur me semundjen
• Ulje e punes se zemres lidhur me disritmin dhe disfunxipnin r ventrikulit.
• Frike nga vdekja
• Ndryshime te aktivitetit sexual
• Pamundesi per t eke izur e lidhur me friken e dhimbjes
Nderhyrjet inf.:
• Lehtesimi I dhimbjes- eleminohet diskonforti I kraharorit nepermjet: zvogelimit te
kerkesave
te miokardit per O2 dhe rritja r mbeshtetjes se miokardit per O2.
• Japim O2 me kanule nazale
• Sigurojme nje mjedis sa me te qete
• Vleresojme dhimbjen torakale
• Shikojme shenjag vitale
• Japim medikamentet sipas urdherit te mjekut.
Rehabilitimi kardiak eshte nje sere aktivitetesh qe kryhen per ti ardhur ne ndihme te
semurit qe te
siguroj nje jete aktive dhe te kete mudesi ti pergjigjet rritjes se aktivitetit dhe
streseve. Ka 3 faza :
Faza 1- fillon me semundjen perfundon me largimin nga spitali- Inkurajohet pushim p
or me disa
levizje te kufizuara.
Faza 2-fillon
pas largimit mga spiali e perfundon me koncaleshencen ne shtepi- aktiviteti rritet ne
menyre progresive. Infermieri vlereson rrahjet e zemres, presionin e gjakut, nivelin e
lodhjes,
ankthit.
Faza 3-vazhdimi I trajtimit
 
SIFILIZI-Inf. Kronik, infektiv, STI.
Vleresimi inf.: kontakt sexual I pambrojtur. Klinika- chancre ne anus, organe
gjenitale, gishta gjuhe,
bajame, qepalla, qafen e mitres. Keto fillojme si papula e pastajgerryhen. Kane ane te
fort ate
ngritura. Sherohen mbas 3-6 javesh. Klinika ne fazen sekondare: dhimbje koke , te
perziera, vjellje,
pafuqi, fyt I pezmatiar, pafuqi, papula, pucrra me qelb, nodula, makula,
alopecia, thonje te brishte
me njolla.
Sifilizi I vone ka 3 nenfaza: neurosifilizi-
dhimbje koke,marranendje, paghumesi, hemiplegji,
pareze,alterim inktelekti, paranoje, iluzione, halucinacione, ataxi, e folur e paqarte.
Sifilizi I vone benjinj- sifiloma, qe prekin kockat e shfaqen ne cdo organ.
Sifilizi kardiovaskular-hipoxi, kongjestion pulmonar.
Nderhyrjet inf.:
• Ndjekim masat paraprake standarte.
• Kontrollojm ndjeshmetine ndaj ilaceve,per komplikime
• Raportojme te te gjitha rastet me te sifiliz.
• Keshillojme pacientin ne lidhje me mjekimin, dozen, efektet anesore, trajtimi.
 
CHANCROID-IST, e trajtueshme.
Vleresimi inf.: Inkubimi: 3-5 dite. Klinika- papul mbi penis, kofdha e brendshme,
anus, vulv ,vagin,
cerviks, gjuhe, buze, gjoks, kerthiz; kjo ulcerohet, rrjedh gjak, prodhon qelb.
Nderhyrjet Inf.:
• Sigurohemi qe pacienti nuk eshte alrgjik ndaj ilaceve
• I themi pacientit qe te mos aplikoj locion, vajra afervendodhjes gjenitale.
• I themi most e kete kontakte sexuale derisa te sherohet .
 
CHLAMIDIA TRACHOMATIS- shkaktohet nga c.trachomatis.
Nderhyrjet inf.:
• Sigurohemi qe pacienti nuk esht alergjik & e kupton mjekimin e dhene
• Raportojme te gjitha rastet me klamidia
• Kontrollojmr te porsalindurin mga nena e infektuar per shenja te klamidias
• Theksojme rendesine e mjekimit me antibiotike
• Ndjekim masa te perpiketa per higjenen
• Per te parandaliar riinfektimin I themi qe te mos kryeje mardhenie derisa te kurohet
plotesisht
 
GONORREA- IST
Nderhyrjet inf.:
• Perdorim masa paraprake per kryerjen e testeve laboratorike
• Raportojme te gjutha rastet tek autoritrtet
• Keshillojme qe te marrin antibiotiket sipas urdhrit te mjekut
• Pacientet e prekur duhet te informojne partneret e tyre sexual rreth infdxionit
• Te shmangen kontaktet sexuale
• Te perdoren prezevative
 
Nderhyrjet inf.:
• Infermieri duhet ti shpjegoje pacientit rregullat higjeno sanitare lokale.
• Infermieri duhet te njohe crregullimet e urinimit , rregullat e marrjes se duhur te
urines,
kateteret urinar, t edije te beje kateterizimin urinar ne menyren e duhur aseptike.
• Te pergatise pacientin per ekzaminime te ndryshme
• Te njohe mire antibiotiket dhe t edije perdorimin e tyre
 
ENTEROBIASIS- semundja e zorreve e shkaktuar nga nje krimb I vogel I bardhe.
Klinika: prurit perianal intens, krimb, veze ne rrobat e brendshme, ose tek thonjte,
dhimbje barku,
humbje peshe.
Nderhyrjet inf.:
• Martja e ilaceve sipas urdherit te mjekut(pirantel, bendozal)
• Sigurohemi qe pacienti nuk esht sensitiv ndaj aspirines
• Raportojme te gjitha rastet
• Praktikojme dhe rekomandojme nje higjene te mire te duarve
 
FILLIAROSIS-infexion parazitar
Vleresimi inf.: pacientet me filiarosis limfatik nuk kane simptoma ose ankohen per
temperature,
edeme, ngurtesim. Filiarosis ne s.pulmonar shkakton kolle, dispne, anorexi, glaukom
Nderhyrjet inf.:
• Keshillojme pacientet se di t menaxhoj situaten ne raat komplikimesh
• I themi qe te kujdesen shume per lekuren
• Te marrin ilacet sipas urdhrit te mjekut
• Te bejne ushtrime
• Monitorohet ritmi i pulsit
• I vendosim O2
• Shikojme mjekimin e dhene
• Te shmanget pickimi I mushkonjave
STRONGYLOIDIASIS-eshte nje infeksion intestinal parazitik i shkaktuar nga
strongyloides stercoralis. Nderhyrjet infermierore:                                                      
Klinika: Disa pacient nuk shfaqin simptoma por shume prej tyre zhvillohet nje
ekzanteme eritemike me njolla dhe papula ne vendin e depertimit ku verehet enjtje qe
mund te ngaterohen me pickimin e nje insekti. Kur larva migron ne mushkeri
zhvillohen shenja pulmonare ku perfshihen hemorragji te pakte dhe pneumoni
infeksioni intestinal shkakton diarre te shpeshte.
Nderhyrjet infermierore:                                                                                              
-Qellimi i trajtimit eshte eleminimi i larves me nje antihelminiticprsh sstromectol.      
Pacienti duhet te kete nevoje per te zevendesuar proteinat tranzfuzion gjaku dhe
zevendesim te fluideve 
Kujdesjet perfshijne:                                                                                                    
-Marrimmasa per parandalimin e infeksionit.                                                                  
-Rregjistrohen marrjetdhe daljet                                                                                      
-I ndryshohet vendet tesemurit her pas
here, inkurajohet te kollitet dhe i japim oksigjen.                                         -
Informojme te semurin per infeksion                                                                              
-Kontrollojme mjekimin duke perfshire dozat dheefektet anesore                                  
-Shenjat dhe komplikimet e semundjes.
INFEKSIONI I SHIRITIT                                                                                            
Vlersimi infermieror                                                                                                      
Klinika: gromesira, uri, humbje peshe, neveri, shtim oreksi, dalje e krimbit nepermjet 
anusit.                         Nderhyrjet infermierore : Marrim historikun e plote te te
semurit.                                                                         Parandalohet infektimi i
personave te tjere.                                                                                                            
Informojme te semurin mbi infeksionin.                                                                          
Diskutojme ne lidhje me dozen , perdorimin dhe efektet anesore.                                  
Theksohet nevoja e analizave pas mjekimit.
 
 

 
Tema: Infeksionet spitalore “Nozokomiale”
     
Ato ndodhin të paktën 48 orë pas pranimit në spital, brenda 30 ditesh nga nje opercion 
kirurgjikal, ose brenda 3 ditëve pas daljes se pacientit kur ai nuk ka pasur shenja te se
mundjes as manifestime apo periudhe inkubacioni ne momentin e pranimitte tij ne
spital.
Infeksionet e lidhura me asistencen jane ato qe në fakt ndodhinnë mjedisin e kujdesit s
hëndetësor, si ndërlikimi më serioz dhe ishpeshtë i vetë kujdesit shëndetësor. Në mën
yrë të veçantë, infeksionet e lidhura me kujdesin shëndetësor ndahen në: 
Infeksione nga kontaminime të kryqëzuara, 
 Infeksione të qarkullimit të gjakut të lidhura nga kateteriqendror.
Infeksione të traktit urinar të lidhura nga kateteri.
Infeksione nga procedurat kirurgjikale dhe pneumoni tëshkaktuara nga maskat e oksig
jenit..
Organizmat përgjegjës mund të jenë të ndryshëm dhendryshojnë me kalimin e kohës d
he përfshijnë Escherichia coli, Klebsiella pneumoniae, Pseudomonas
aeruginosa dheStaphylococcus aureus. 
Ne Infeksionet qe lidhen me asistencen mund tëjenë endogjene , p
ra që lidhen me agjentët patogjen tëpranishëm brenda trupit, ose ekzogjene , që është 
shkaktuar ngaprezenca e mikroorganizmave te jashtëm qe transmetohen nëmes të njer
ëzve dhe mjedisit, ose nga personi në person.  
Shumica e infeksioneve të lidhura me kujdesin shëndetësorkanë të bëjnë me trak
tin) pasuar nga ato të operacionevekirurgjikale, sistemit të frymëmarrjes dhe infeksion
eve sistemikesi sepsi dhe bakteremia; në vitet e fundit, megjithatë,
ka pasurnjë rritje të kësaj të fundit dhe pneumonisë. 
Në mënyrë të veçantë, infeksionet e lidhura me kujdesinshëndetësor ndahen në:
•  Infeksione kontaminuese te terthorta: ndodhinmidis profesionistëve të kujdesit shënd
etësor dhepacientëve të ndjeshëm ndaj infeksioneve tëzakonshme për shkak të përgjig
jes së imunitetit tëzvogëluar
•  Infeksionet qendrore të qarkullimit të gjakut tëshoqëruara nga kateteri ( CLABSI 
): përshembull, infeksionet e vendit të futjes së kateterit, tromboflebiti, sepsi dhe endo
karditi ; këtoinfeksione shkaktojnë mijëra ndërlikime dhe vdekjeçdo vit, si dhe kosto 
të mëdha shtesë të kujdesitshëndetësor  
•  Infeksionet e traktit urinar të lidhura nga kateteriurinar ( CAUTI ): Çdo infeksion 
që prek një pjesëtë sistemit urinar,
duke përfshirë uretrën, fshikëzën e urinës, uretrat dhe veshkat konsiderohet i tillë. Kët
ojanë lloji më i zakonshëm i infeksioneve të lidhurame kujdesin shëndetësor,
me pasoja tëkonsiderueshme për sëmundshmërinë, vdekshmërinëdhe pasojat financiar
e. Faktorët më të rëndësishëmtë rrezikut për zhvillimin e një infeksioni urinarmund të 
jetë përdorimi i zgjatur i kateterit, futja e kateterit jashtë sallës së operacionit ose një s
hkelje e sistemit të mbyllur të kullimit të kateterit gjatëmenaxhimit të tij; prandaj, kate
terët duhet tëpërdoren vetëm në bazë të indikacioneve tëpërshtatshme dhe për kohën e 
nevojshmerreptësisht. Faktorë shtesë të rrezikut janë seksifemëror, mosha më e madhe
, diabeti mellitus , etj.   
•  Infeksionet kirurgjikale ( SSI ): Ndodh brenda 30-90 ditësh pas çdo operacioni të prer
jes sëlëkurës. Infeksionet kirurgjikale mbajnësëmundshmëri të konsiderueshme, shkall
ë të lartë tëvdekshmërisë dhe kosto të kujdesitshëndetësor. Këto infeksione mund të je
nësipërfaqësore ose përfshijnë shtresat e thella tëlëkurës, organeve ose pajisjeve tëimp
 lantuara. Gjendja klinike e pacientëve, lloji ioperacionit dhe kohëzgjatja e operacionit
konsiderohen faktorë rreziku për zhvillimin e infeksioneve të faqes kirurgjikale 
•  Pneumonia
e shoqëruar me ventilues : zhvillohet tenjerëzit që marrin fryme artificialisht, ndodh 
ngatransferimi i patogjenëve në mushkëri përmes tubitendotrakeal. Infeksioni eshtë in
feksioni i dytë më izakonshëm në lidhje me kujdesin në njësitë e kujdesit intensiv

Shkaqet dhe faktorët e rrezikut
Mikroorganizmat përgjegjës mund të jenë të ndryshëm dhendryshojnë me kalimin e k
ohës, megjithatë më të zakonshmetjanë:
•  Bakteret gram negative : p.sh. Escherichia coli dhe Klebsiella
pneumoniae , Salmonella , Proteus mirabilis , Pseudomonas aeruginosa ,
Stenotrophomonas maltophilia, Legionella        
•  Bakteret gram pozitive : p.sh. Enterococcus spp, Staphylococcus
epidermidis dhe Staphylococcus aureus
•  Kërpudhat : sidomos Candida 
•  Kerpudhat : Aspergillus
•  Virusi i hepatitit
Virus i gripit
• 

Në faktorët e rrezikut për zhvillimin e infeksioneve të lidhura janë të 
mundshme:  
•  Mosha: të moshuar ose të porsalindur, veçanërishtnëse janë të parakohshëm
•  Mbrojtje imune të dobësuar (ose mbrojtje të ulët tëlindur dhe të fituar në rastin e foshnj
ave tëparakohshme)
•  Infeksione shoqëruese ose sëmundje (p.sh. diabet)
•  Kequshqyerja
•  Higjena e dobët mjedisore e spitalit
•  Higjiena joadekuate e duarve të operatorëve
•  Parandalimi dhe kontrolli i dobët i infeksioneve nëmjedisin e kujdesit shëndetësor
•  Përdorimi i zgjatur i pajisjeve mjekësore invazive
•  Ndërhyrje komplekse kirurgjikale (p.sh. transplantimii organeve)
•  Ndryshimi i gjendjes së vetëdijes
Rezistenca ndaj antibiotikëve
• 

• Kohëzgjatja e qëndrimit (sa më e gjatë aq më i madhrreziku)
•  Marrja e zgjatur e antibiotikëve 

Simptomat e infeksioneve të lidhura me kujdesin shëndetëso
r
Simptomat, ndryshojnë bazuar në llojin e infeksionit dhevendndodhjen, dhe përfsh
ijnë:  
• Temperature

•  Kollitje
•  Gulçim
•  Takikardi
•  Sekrecione purulente nga plagët
•  Djegie gjatë urinimit
•  Vështirësi gjate urinimit
Dhimbje koke
• 

• Të përziera

•  Rikthim te infeksionit
Diarre
• 

• Dhimbje dhe acarim në vendin e infeksionit

Diagnostifikimi
Diagnoza e sëmundjeve spitalore mund te gjendetnpmjet: 
•  Anamnezes
•  Ekzaminimit fizik
•  Rrezet X të gjoksit
•  Zbulimi i temperaturës së trupit
•  Testet e gjakut ( indekse inflamatore , kultura e gjakut , etj.) 
•  Kultura e majave të kateterit (për infeksionet e qarkullimit të gjakut në lidhje me kateter
in)
•  Tampon ose aspirarim te sekrecioneve tëfrymëmarrjes 
•  Kultura e lëngut pleural
•  Biopsia e mushkërive
•  Analiza e urinës dhe kultura e urinës  
•  Kultura e sekrecioneve të plagës
•  Koprokulturë

Trajtimi i infeksioneve të lidhura me kujdesin shëndetësor
Trajtimi i infeksioneve varet nga lloji i infeksionit dheështë i bazuar në:  
•  Terapia me antibiotikë :
do të jetë ndryshe në varësitë patogjenit përgjegjës për infeksionindhe antibiogramit , 
i cili ju lejon të vlerësoni se ndaj cilit antibiotikë mikroorganizmi specifik është indjes
hëm
•  Pushim në shtrat
•  Diete e shendetshme
•  Marrja e lëngjeve nga goja ose në rruge venoze
•  Heqja e pajisjeve mjekësore: p.sh. kateteri urinar, kateteri venoz qendror, etj.

Parandalimi
Parandalimi dhe kontrolli i infeksioneve tëkujdesit shëndetësor ja
në çelësi për reduktimin e ndikimin e tyre për sa i përket sëmundshmërisë, vdekshmër
isë, rezistencës ndaj antibiotikeve dhe uljes se shpenzimevespitalore.
Ndër praktikat e mira të dobishme për të arritur këtë qëllimgjejmë :
•  Reduktimi i rreziqeve mjedisore përmes pastrimitdhe dezinfektimit të mjedisit dhe p
ajisjeve  
•  Higjiena e duhur e duarve : Organizata Botërore e Shëndetësisë promovon dhe mbësh
tet që të gjithëprofesionistët e kujdesit shëndetësor duhet të lajnëduart para
se të prekin një pacient, para proceduravetë pastra / aseptike,
pas ekspozimit / rrezikut tëlëngjeve të trupit, pasi të kenë prekur një pacientdhe pasi t
ë kenë prekur rrethinat e pacientit. 
•  Izolimi i pacientëve të infektuar
•  Përdorimi i teknologjive inovative mjekësore, përfshirë procedurat minimale invazive q
ëzvogëlojnë kohën e rikuperimit të pacientit dherrezikun e kontraktimit të infeksionev
e
•  Reduktimi i ndërhyrjeve të panevojshme
•  Reduktimi i qëndrueshmërisë së pajisjeve (p.sh. kateteri urinar) në vend përtej kohës së 
nevojshme
•  Modaliteti i saktë i ventilimit
•  Miratimi i praktikave më të mira në sterilizimin dhedezinfektimin e instrumenteve kirur
gjikale
•  Aderimi i udhëzimeve të personelit të kujdesitshëndetësor
•  Përdorimi i pajisjeve mbrojtëse personale 
•  Përdorimi i saktë i antibiotikëve
•  Përdorimi i saktë i dezinfektuesve
•  Ventilimi i saktë i dhomave
•  Respektimi i asepsës në procedurat invazive
•  Përdorimi i duhur i profilaksisë antibiotike
•  Administrimi i vaksinave të rekomanduara
•  Mbikëqyrja aktive e infeksioneve të lidhura me kujdesin shëndetësor
•  Zbatimi i Pakos: është një mjet i përcaktuar si njëgrup i kufizuar i praktikave të bazuara 
në provashkencore të cilat, të zbatuara bashkërisht dhe nëmënyrë të përshtatshme, për
mirësojnë cilësinë dherezultatin e proceseve me një efekt më të madh se saato që do të 
kishin nëse do të zbatoheshin veçmas
 
  TEMA: KUJDESI INFERMIEROR TEK PACIENTET
ME HEPATITE VIRALE
 
Hepatitet si sëmundje virale përfshijnë një numër të madh të personave
të sëmurë në gjithë botën. Jane 5 lloje te hepatiteve virale duke filluar
nga A, B, C, D dhe E
Hepatiti A
Hepatiti A (verdhëza infektive) është sëmundje ngjitëse akute virale e
shkaktuar nga Hepatit A virusi (HAV) një picornavirus që zakonisht
prek fëmijët dhe personat me moshë më të re, ky virus përhapet me
rruge fekalo-orale, përmes ushqimit dhe ujit të kontaminuar dhe
kushteve sanitare të ulëta. Megjithëse është e përhapur në mbarë botën
prap vendet më të prekura mbeten ato më të pazhvilluarat që nuk kanë
qasje në ujë të pastër e ushqyeshmëri të mire si në vendet e varfëra të
Afrikës, ndryshe njihet si sëmundja e duarve të pista. Si burimi vetëm i
infeksionit është vetë njeriu.
Përhapja e HAV
Infeksioni përhapet përmes kontakteve indirekte me gjësende për përd
orim të përditshëm personal
 apo tëpërgjithshëm të kontaminuara me virusin e hepatitit.
Nga ky lloj infeksioni më të rrezikuar janë fëmijët, ndërsa verdhëza in
fektive zakonisht ka një formë mëtë butë dhe zgjat më pak. Paraqitja e 
viruseve varetnga gjendja sanitare e mjedisit, shprehitë higjienikedhe 
madhësia e grupit që është në kontakt tëdrejtpërdrejtë me personat e s
ëmurë (familja, kopshti, shkollat).
Ky hepatit është i shpërndarë nëgjithë botën ai lajmërohet në formë sp
oradike dheepidemike, në vendet e pazhvilluara dhe atyre nëzhvillim 
e sipër kjo sëmundje ka më tepër karakterendemik por
me tendenca të paraqitjes së epidemiveherë pas
here. Zakonisht epidemitë në një vend tëcaktuar zhvillohen ngadalë e
po ashtu edhe zgjasinshumë.
 
Inkubacioni: zgjat prej 15 deri në 50 ditë ku zakonishtshumicën e herëv
e është 28-30 ditë.
 
Pasqyra klinike:
HAV zhvillohet në dy stade: preikterike dhe ikterike, gjatë stadit prei
kteriksëmundja fillon ngadalë me temperaturë të lartë, dobësi, lodhje, 
humbje të oreksit, irritim, vjellje, kokë dhembje, dhembje nën harkun 
brinjor të djathtëdhe epigastrium. Ngjyra e urinës zakonisht merrnuan
cë më të mbyllët kurse fecesi e humb ngjyrën, ky stad i ashtuquajtur p
reikterik zgjatë 5 deri në 10 ditë dhe pas tij fillon stadi ikerik i cili zgj
atë 2 derinë 3 javë dhe karakterizohet me paraqitjen e verdhëzës (si pa
sojë e inflamacionit të mëlçisë) sidomos në sklerë, lëkura është e zver
dhur dhe mundtë shihet edhe në mukoza tjera.
Diagnoza e HAV vihet duke
u mbështetur nëpasqyrën klinike, të dhënat epidemiologjike dhelabora
torike.
Nga të dhënat laboratorike rëndësi ka detektimi i ndryshimeve të gjak
ut, urinës dhe fecesit. Paraqitja e urobilinogjenit në urinë dhe rritja e n
ivelit të transaminazave (SGOT,
SGPT), rënia e faktorëve të koangulimit dhe proteinave të serumitflas
in për dëmtime të mëlçisë. Përmes reaksionitserologjik të lidhjes së k
omplementit (RLK), radio immunoassay (RIA),
ELISA vjen deri te detektimi iimunoglobinave të klasit M
(IgM) për virusin e hepatit A të cilat janë të pranishme që nga dita
e parëderi në të 10-tën pas ekspozimit.

Nepermjet metodes ELISA, ndryshe e njohur si njëanalizë imunoabsorbe
nte e lidhur me enzimat është pranjë test i cili bën detektimin dhe matjen 
e antitrupavenë gjak, testi bën detektimin e antitrupave në gjak teIgM dh
e pastaj mund të tregoj nëse jeni apo jo tëinfektuar me HAV. 
Metodat e parandalimit dhe trajtimit
E ditur është që nëse mbajmë pastërtinë personale nënivel të lartë gjatë 
gjithë kohës do të jemi më të sigurtnga infektimi me këtë virus prandaj 
është e domosdoshme mbajtja e pastërtisë personale sidomospas daljes 
nga tualeti,
para dhe gjatë përgatitjes sëushqimit, gjithashtu duhet të sigurohet qasj
a në ujë tëpijshëm. Edhe pse simptomat e këtij virusi nukshfaqen menj
ëherë duhet të jemi të kujdesshëm që tëruhemi nga vendet që personat 
e infektuar kanë pasurkontakt dhe duhet të dezinfektohen ato sipërfaqe
menjëherë.
Sa i përket trajtimit të sëmundjes nuk ka ndonjë ilaç që të përdoret për 
shërimin e saj por
me kalimin e kohës trupi do të krijoj antitrupat që tëluftojë virusin e
po ashtu rekomandohet vaksinimikundër HAV që u jepet fëmijëve mbi 
1 vjeç, nëshumicën e herëve kalohet pa
u kuptuar nga bartësiarsyen e sëmundjes që ka. Gjithashtu një nga gjër
atqë duhet të shmangen gjatë kohës që keni infeksionnë mëlçi është pë
rdorimi i alkoolit.
Por gjëja kryesoreqë duhet të bëni gjithmonë është konsultimi me mje
kun për çdo paqartësi në zhvillimin e sëmundjes.
Hepatiti B
Hepatiti i shkaktuar me virusin B
apo ndryshe HBV është një infeksion viral i cili sulmon mëlçinë dhe
mund të shkaktojë të dyja sëmundje akute osekronike. Kjo sëmundje 
është një shkaktare e vdekjeve në botë pasi nga infektimi me të rritetn
 umri i vdekjeve të njerëzve nga cirroza dhe kancerii mëlçisë. Vaksina 
kundër hepatitit B ofron mbrojtje98-100% dhe është e qasshme për të 
gjithë.
1. Mënyra e përhapjes së infeksionit me HBV
Në zona endemike hepatiti B më së shpeshtishpërndahet nga nëna tek i 
porsalinduri gjatë lindjesose gjatë transmetimit horizontal
(ekspozimi në gjaktë infektuar) posaçërisht nga një fëmijë i infektuargj
atë 5 viteve të tij të para të jetës, zhvillimi iinfeksionit kronik është shu
më i zakonshëm tekfëmijët të cilat janë të infektuar nga nënat e tyre pa
ra moshës 5 vjeçare. Hepatiti B gjithashtu shpërndahetnga lëndimi nga 
gjilpërave, tatuazhet, piercing
(shpuarje) përdorimi i një gjilpëre të përdorur nga njëperson i infektuar 
tek ata që janë përdorues tëdrogave, ekspozimi në gjak të infektuar dhe 
lëngjetrupore (sekretit vagjinal-
menstrual, spermës, pështymës) gjatë kryerjes së marrëdhënieve me nj
ëperson i cili është i infektuar. 
Kur një i rritur infektohet me HBV
5% të rastevekanë tendencë të zhvillohen si sëmundje kronikendërsa i
nfektimi me
HBV në fëmijëri shpie në hepatitB kronik në 95% të rasteve. Hepatit 
B virusi mund tëjetojë jashtë trupit të njeriut për së paku 7 ditë dhegjat
ë kësaj kohe virusi mund të shkaktoj infeksion tekpersonat e tjerë nëse 
e marrin të cilët nuk janë tëmbrojtur nga vaksina e paraparë kundër kët
ij virusi. (WHO, World Health Organization, 2020). Ky
virus është i shpërndarë në gjithë botën, sipas OBSH çdovit kemi 4 mil
ion raste të reja me
HBV ku 90 mijënga ta raste do të kenë diskurs kronik.
Sot në botëjanë 2 bilion të infektuar me hepatit B dhe nga ta
350 milion me HBV kronik.
Inkubacioni: ka një periudhë e cila zgjatë 30 deri në180 ditë, pra mes
atarisht 75 ditë. Virusi mund tëvërehet Brenda
30 deri 60 ditë pas infektimit dhemund pastaj të zhvillohet në hepatit B 
kronik.
2. Pasqyra klinike dhe diagnoza
 Ky infeksion zhvillohet në tri stade: a. stadi i parëkarakterizohet me
ethe jo shumë të shprehura, lodhje, neveri, vjellje, humbje të oreksit,
b. stadi i dytëkarakterizohet me zverdhje të lëkurës së syve, urinëme n
gjyrë të errët, jashtëqitje të zbehta,
c. stadi i tretëkarakterizohet me tërheqje të shenjave të sëmundjes, ky s
tad zgjatë rreth dy muaj (Isuf Dedushaj me bp,
2005) siç është shpjeguar më gjerësisht edhe nëtabelë:
 
Tabela 3. Stadet e zhvillimit të hepatit B virusit
 
Stadi Ethe lodhje, neveri, vjellje, humbje të oreksit, kruarje tëpërgjithshme të trupit, fryrje dhe dh
I imbje barku,

Stadi II Zverdhje të lëkurës së syve, urinë me ngjyrë të errët, jashtëqitje tëzbehta

StadiIII Tërheqje të shenjave të sëmundjes dhe përmirësim të gjendjesshëndetësor
e
 
Diagnoza e sëmundjes vërtetohet gjithnjë në bazë tëpasqyrës klinike, 
anketës epidemiologjike dheanalizave laboratorike, është e domosdos
hmehulumtimi serologjik i prezencës së virusitgjegjësisht i antigjenev
e dhe antitrupthave të cilatparaqesin marker për infektimin me
HBV. Antitrupthat e klasës IgM paraqiten vetëm në fazënakute dhe ja
në shenjë e sigurtë e diagnozës. HBsAg antigjeni mund të gjendet në
serum edhe para fillimit të manifestimeve klinike. Prania e antigjenit
për 6 muaj e më shumë tregon për kalimin në fazën kronike të bartjes
së HBsAg antigjenit. (IsufDedushaj me bp, 2005)
3. Trajtimi dhe masat parandaluese
 
Nuk ka një mënyrë për shërimin apo trajtimin e tërësishëm të hepatitit 
B
por gjithmonë këshillohet tëmbahet balancë adekuate e ushqyeshmëri
së dhekonsumimin e madh të lëngjeve të cilat janë humburgjatë të vje
llurave e diarreve e gjithashtu e rëndësishme është të mos konsumohe
n medikamentetë panevojshme siç janë paracetamoli e të tjerakundër t
ë vjellurave. (WHO, World Health Organization, 2020). Si
 masa parandaluese kundërHBV që duhet të merren janë vaksina kund
ërhepatitit B te të porsalindurit, ku duhet të merren tri doza me
interval nga 4 javë nga njëra tjetra, vaksinimin e të gjithë personave m
e rrezikshmëri tëlartë siç janë profesionistët shëndetësorë, shmangien
e kontaktit me gjak dhe produkteve të gjakut tëinfektuar, shmangien e 
kontakteve seksuale me persona të infektuar me hepatit B.
4. Hepatiti C
Hepatiti viral
C është një infeksion i mëlçisë ishkaktuar nga hepatit C virusi (HCV) i 
cili i takongjinisë Hepacavirus.
Ky infeksion mund të jetë në tëdy format kronike dhe akute,
90% të sëmurave nukshfaqin simptoma apo i kalojnë shumë lehtë pa
e kuptuar e 50-80%
e personave të infektuar do tëzhvillojnë formën kronike të infeksionit 
ku si pasoj e kësaj mund të zhvillohet cirroza ose kanceri imëlçisë, pra 
një ndër shkaktarët më të mëdhenj tëkancerit të mëlçisë është HCV. In
kubacioni: sillet nga2 javë deri në 6 muaj por infeksioni kronik mund t
ëekzistojë 20 vjet para
se të lajmërohet cirroza apo ndonjë komplikim tjetër.
Hepatiti C akut: është një infeksion më i shkurtë dhesimptomat e tij z
gjasin deri në 6 muaj. Disa ngapacientët të infektuar mund ta mposhti
n virusin pa ndonjë trajtim të veçantë por vetëm nga luftimi iantitrupa
ve pra vetë trupit të tij,
por për disa të tjerënjë infeksion akut qon në një infeksion kronik.
Hepatiti C kronik: është një infeksion më i gjatë, nëse nuk trajtohet m
und të zgjatë tërë jetën dhemund të shkaktojë probleme të rëndësishm
e tëshëndetit duke përfshirë dëmtimin e mëlçisë, cirrozën, kancerin e 
mëlçisë dhe pastaj edhevdekjen. (MedlinePlus2020)
1. Përhapja në botë dhe mënyra e shpërndarjes
HCV është i shpërndarë në të gjithë botën, sipasOBSH
(WHO) disa nga vendet e Afrikës dhe Azisëkanë më shumë raste me k
ëtë sëmundje por
duke moslënë anash as Amerikën dhe Evropën po ashtu.
 Hepatiti C nuk shpërndahet nga ushqimi, uji osengrënia me
persona të infektuar siç është te hepatitiA me anë te ujit dhe ushqimit,
por rrugët e përhapjessë këtij infeksioni janë kryesisht parenterale që 
do tëthotë se nëse bëhet përdorimi i një shiringe apo gjilpëre jo të ster
ilizuar por të përdorur nga dikushtjetër apo kontakti me gjakun e diku
jt që është iinfektuar atëherë virusi do të transmetohet edhe tekju. Gjit
hashtu tatuazhet ose shpuarjet (piercing) gjithashtu janë një rrugë e pë
rhapjes së infeksionit, si një rrugë tjetër por që thuhet që ka intensitet 
tëvogël të rrezikshmërisë është edhe kryerja e marrëdhënieve seksuale 
me një person i cili është iinfektuar me HCV.
Para vitit 1992 në Amerikëhepatiti C shpërndahej nga transfuzioni i gj
akut dhetranspantimet e organeve por që nga atëherë bëhenteste për të 
zbuluar praninë e
HCV në gjak dheprandaj është më e rrallë të merret infeksioni në këtë
mënyrë. (World Health Organization, 2020)
2. Pasqyra klinike dhe diagnostikimi i HCV
Shumica e njerëzve me hepatit nuk kanë simptoma, personave me
hepatit akut u shfaqen simptomat brenda 3 muajve pasi infektohen dhe
karakterizohen me lëkurë më të verdhë dhe sëmundja shoqërohet me
humbje të oreksit, nauze, vjellje, lodhje, rraskapitje, dhembje barku
dhe urinë ngjyrë më të mbyllët. (Isuf Dedushaj me bp, 2005)
Diagnostikohet duke u bazuar në historinë mjekësore, një testi fizik
dhe testit të gjakut. Pasqyra klinike mund të vërtetohet duke gjetur
antitrupat anti HCV përmes reaksioneve serologjike radioimuno
analizës (RIA), nëse keni hepatitin C atëherë duhet të bëhet testi i
acidit nukleik për HCV ribonukleik acid (ARN) në mënyrë që të
konfirmohet sëmundja kronike pas disa persona e luftojnë infeksionin
dhe e zhdukin pa pas nevojë për trajtim. Dhe pasi një person është
diagnostikuar pozitiv prap duhet tu nënshtrohet testeve shtesë për të
parë shkallën e dëmtimit të mëlçisë dhe këto teste përfshijnë teste të
tjera të gjakut, ultrazëri i mëlçisë dhe biopsia e mëlçisë. (World Health
Organization, 2020)
 
3. Metoda e parandalimit, trajtimi dhe rekomandimet kundër HCV
 WHO në vitin 2018 ka rekomanduar terapi me antiviralë
pangjenotipike me veprim të drejtpërdrejtë (DAAs), kjo terapi bën
shërimin e shumicës së personave të infektuar me HCV dhe
kohëzgjatja e tij është e shkurtë (12 deri 24 javë) ku e gjitha varet nga
prezenca e
cirrozës. WHO rekomandon trajtimin e tëgjithë personave me
HCV kronik mbi moshën 12 Vjeçare me pangjenotipik DAAs. Në viti
n 2017 nga71 milion total të infektuar me
HCV në gjithë botën, vetëm 19%
(13.1 milion) ishin në dijeni me diagnozën e tyre, dhe nga ta të diagno
stikuar me HCV kronik, rreth 5 milion ishin trajtuar me
DAAs deri në fund të 2017. (World Health Organization, 2020)
Për parandalimin e infektimit me HCV rekomandohet:

• Përdorimi i rregullt dhe i sigurt i injeksioneve tëkujdesit shëndetësor
• Largimi apo hedhja e sigurt e mjeteve të mbrehtë tëpërdorura

• Testimi i gjakut të dhuruar nga vullnetarët për HBV dhe HCV

• Trajtimi i personelit shëndetësor

• Parandalimi i ekspozimit në gjakgjatë marrëdhënieve seksualePër pe

rsonat e infektuar me HCV rekomandohet:

a. Edukimi dhe diskutimi i opsioneve për kujdes dhetrajtim
b. Imunizimi me vaksina kundër hepatitit A dhe B për të parandaluar gjithas

htu infektimin e mëlçisëedhe nga këto viruse
c. Menagjimi i hershëm dhe i duhur shëndetësorpërfshirë terapinë antivirale,

d. Vëzhgim të rregullt për diagnozë të hershme tësëmundjes kronike të mëlç

isë. (World Health Organization, 2020)

5. Hepatiti D
Sëmundja shkaktohet nga virusi i hepatitit D i ciliështë një ARN virus
me madhësi 35-37
nm. Inkubacioni i sëmundjes zgjatë 2 deri në 8 javë.
HDV globalisht prek 5% të njerëzve të cilët kanëinfeksione kronike m
e hepatit B pra të gjithë personate ndjeshëm ndaj hepatitit B ose me
 forma kronike tëtij mund të infektohen me
HDV. Mënyra e përhapjessë tij është në mënyrë parenterale, përmes sh
iringave, gjilpërave të kontaminuara me virusin e hepatitit D. Infeksio
ni përhapet edhe përmes plazmës, derivatevetë saj si dhe rrugëve seksu
ale. (WHO, World Health Organization, 2020)
1. Pasqyra klinike dhe diagnoza
 
E ngjashme me atë të HBV, pra karakterizohet me zverdhje, lodhje, d
hembje barku, vjellje, humbjeoreksi, dhe diagnoza vihet duke detektu
ar antitrupate virusit të hepatitit D në gjak me metodën RAI. (WHO,
World Health Organization, 2020)
Parandalimi që mund të bëhet për infektim me
HDV është përdorja e mjeteve të mprehta të sigurta, injeksioneve dhe 
të tjera pajisjeve jo të përdorura mëparë dhe gjithashtu më e rëndësish
mja ështëvaksinimi kundër HBV. (Isuf Dedushaj me bp, 2005)
6. Hepatiti E
 
Hepatit E virusi është infeksion akut viral i mëlçisëqë është formë shu
më e ngjashme me hepatitin A, është një virus
me formë sferike me një varg të ARN me madhësi 32-34
nm. Inkubacioni sillet nga 15 deri64 ditë.
Sipas WHO çdo vit numërohen 20 milion raste tëreja me
HEV në mbarë botën, që qon në 3.3 milionraste simptomatike të hepa
titit E. Gjithashtu hepatitiE në vitin 2005 ka shkaktuar 44000 vdekje (
3.3% tërasteve totale të vdekjes me hepatit viral). Lajmërohet më shu
më në vende me kushtehigjienike të ulëta si në vendet e Azisë jugore 
dhelindjes. Mënyra e përhapjes është përmes rrugëvefekalorale dhe kr
yesisht burim është uji ikontaminuar. Rrugë të tjera të përhapjes sësë
mundjes janë:
• Ngrënia e mishit

jo të pjekur mirë ose produktevetë tij nga kafshët e infektuara (p.sh mish
i iderrit)
• Transfuzioni i gjakut të infektuar

• Transmetimi vertikal nga nëna shtatzënë tek iporsalinduri.
1. Pasqyra klinike
Personi i infektuar karakterizohet me plogështi, lodhje, humbje oreksi, 
urinë me ngjyrë të errët dhemë pas zverdhje të lëkurës. Diagnoza e së
mundjesmbështetet në pasqyrën klinike dhe vërtetohenpërmes analizav
e laboratorike, diagnoza definitive
e hepatitit E është e bazuar në detektimin e antitrupaveIgM të virusit n
ë gjakun e personit. (Osman Imami, Isuf Dedushaj, 1983)
2. Parandalimi dhe trajtimi
Kujdesi i madh për higjienën personale, konsumimi iushqimeve dhe uj
it jo të kontaminuar, largimihigjienik i mbeturinave. Në vitin 2011 një 
vaksinëkundër HEV është zbuluar e regjistruar në Kinë por nuk është 
aprovuar në shtete të tjera. Një trajtimspecifik nuk ka kundër HEV
por në disa rastespecifike, interferoni (proteinë e liruar nga qelizatshta
zore që u përgjigjet hyrjes së virusit) ështëtreguar shumë i suksesshëm.
 
7. Kujdesi Infermieror ndaj të sëmurëve me Hepatit
 
Si çdo profesionist shëndetësor tjetër që luan rolmadhor në përkujdesj
en ndaj pacientit edhe roli iinfermierit është një ndër kryesorët në dhë
nien e ndihmës për tejkalimin e sëmundjeve. Infermierikujdeset që të 
marrë informatat kryesore të pacientitqë lidhen me sëmundjen si p.sh.
:

• Nëse ka pasur një transfuzion gjaku nga njëperson
me histori sëmundjeje të panjohur.
• Aktivitetin seksual pasi siç e dimë Hepatitimund të përhapet edhe me rrug

ë seksuale.
• Piercing (shpuarjet) apo tatuazhet kohëve tëfundit.

• Kushtet e jetesës, qasja në ujë të pijshëm dhemënyrën e ushqyerjes.

• Nëse punon në një vend që ka qasje nëkryerjen e mostrave laboratorike m

e gjakapo në hemodializë.
 
Sa i përket përkujdesjes për të sëmurët me Hepatitinfermierja luan rol 
në kujdesën fizike ndaj pacientite
po ashtu dhënien e këshillave dhe ngritjen morale të pacientëve. Mena
 gjimi dhe këshillimi që i bëhetmë së shpeshti pacientit për ta kaluar gj
endjen e tijështë:

• Të pushoj sa më shumë në mënyrë që të mos e lodhveten fizikisht.
• Te konsumoj lëngje të mjaftueshme për shkak tërrezikshmërisë së humbje

s së tepërt të lëngjevenga të vjellurat dhe nga barkqitja.
• Të ushqehet me ushqime të shijshme të cilat nukpërmbajnë shumë erëza.

• Të kujdeset për higjienën personale.

• Të rrijë në pozita ku nuk ushtron shtytje në mëlçi.

 
Bordetella Pertussis është një sëmundje shumë ngjitëse qëndodh kry
esisht tek fëmijët dhe adoleshentët dhe shkaktohetnga bakteri Gram
-negativ Bordetella
pertussis  . Simptomatfillimisht janë ato të një infeksioni jospecifik të 
traktit tësipërm të frymëmarrjes, i ndjekur nga një kollëparoksizmal
e ose spazmodike që zakonisht përfundon me një inhalim të zgjatur,
me forcë të lartë, i ngjashëm me sorrën e gjelit (britma). Diagnostifiki
mi bazohet në shtupënnazofaringeale, testin e Reagimit të Zinxhirit P
olimerazë(PCR) dhe analizat serologjike. Terapia me antibiotikëbazoh
et në makrolidet. 
Kolla e mirë është endemike në të gjithë botën. Në Shtetete Bashk
uara, ajo përsëritet në mënyrë ciklike çdo 3-
5 vjet. Kollë e mirë ndodh vetëm tek njerëzit; nuk ka rezervuarë kaf
shësh.
Transmetimi bëhet kryesisht përmes pikave të sekretimittë frymë
marrjes që përmbajnë B.  pertusis  (një kokobacill ivogël, jo-
lëvizës Gram-negativ) nga pacientët e infektuar, veçanërisht gjatë f
azës katarrale dhe fazës së hershmeparoksizmale. Infeksioni është 
shumë ngjitës dheshkakton sëmundje në ≥
80% të kontakteve tëngushta. Transmetimi nga kontakti me objekt
et e kontaminuara është i rrallë. Pacientët humbasin ngjitjen e tyre 
pas javës së 3-të të fazës paroksizmale.  
Kolla është një semundje feminore e parandaluar ngavaksinat, incidenca 
e së cilës po rritet, në mënyrë tëngjashme, adoleshentët dhe të rrit
urit e pambrojturpërbëjnë një rezervuar të rëndësishëm për B.
pertussis  dhepër këtë arsye shpesh janë burimi i infeksionit për fë
mijëte pambrojtur <1 vit
(të cilët kishin rritjen më të madhevjetore të incidencës dhe shkallë
n më të lartë tëvdekshmërisë së rastit . 
Infeksioni i parë nuk jep imunitet natyror afatgjatë,
por sulmet dhe infeksionet pasuese tek adoleshentët dhe tërriturit 
e vaksinuar më parë, imuniteti i të cilëve është ulurzakonisht janë t
ë lehta dhe shpesh neglizhohen.
Komplikimet e shkaktuara nga kolla

Komplikimet e frymëmarrjes, përfshirë asfiksinë tekfoshnjat, janë 
më të zakonshmet. L ' otitis
media ndodhshpesh. Bronkopneumonia (e zakonshme tek tëmosh
uarit) mund të jetë fatale në çdo moshë. 
Paroksizmat e rënda me anoksi pasuese mund tëshkaktojnë shfaqj
en e hemorragjive cerebrale, okulare, kutane dhe mukoze. Hemorr
agjia cerebrale, edema
e truritdhe encefaliti toksik mund të shkaktojnë paralizë spastike, p
aaftësi intelektuale ose çrregullime të tjera neurologjike.
Hernia kërthizore dhe prolapsi i rektumit gjithashtundonjëherë nd
odhin.
Kjo sëmundje,
e shkaktuar nga B.  parapertusis  , mund tëjetë klinikisht e padallues
hme nga kolla,
por në përgjithësiështë më pak e rëndë dhe më rrallë fatale. 
Simptomatologjia
Periudha e inkubacionit është afërsisht 7-14 ditë(maksimumi 3 jav
ë). B. pertussis  pushton mukozat efrymëmarrjes,
duke rritur sekretimin e mukusit, i cilifillimisht është I qetë dhe më 
vonë bëhet ngjites dhe tëtrashet. Sëmundja e pakomplikuar zgjat r
reth 6-10 javëdhe përbëhet nga 3 faza:  
•  Katarrale
•  Paroksizmal
•  Rimëkëmbëse
Fillimi i fazës katarrale është tinëzare, zakonishtmanifestohet me 
teshtitje, ose shenja të tjera tëinflamacionit të mukozave të hundës
; me anoreksi, qetësidhe një kollë të keqe dhe të bezdisshme gjatë 
natës qëgradualisht bëhet ditore. Mund të ndodhë ngjirja e zërit. E
thet janë të rralla.  
Pas 10-
14 ditësh, fillon faza paroksizmale në të cilënkolla rritet në ashpër
si dhe frekuencë. Kollitjet e përsëritura dhe të dhunshme prej 5 kol
litjeshtë njëpasnjëshme ndodhin gjatë një frymëmarrje të vetmedh
e pasohen nga një britmë (një thithje e shpejtë dhe e thellë). Sasi t
ë bollshme të mukusit ose flluskave të butëmund të dëbohen nga 
vrimat e hundës gjatë ose pas paroksizmave. Të vjellat janë karakt
eristike. Në foshnjat, mbytja (me ose pa cianozë) mund të jetë më 
e zakonshmesesa ulëritja.    
Simptomat ulen ndërsa fillon shërimi , zakonisht brenda4 javësh n
ga fillimi. Kohëzgjatja mesatare e sëmundjesështë rreth 7 javë (3 ja
vë deri në 3 muaj ose mëshumë). Përshtatjet e kollitjes paroksizma
le mund tëpërsëriten për muaj, zakonisht nga acarimi nga njëinfek
sion i sipërm i frymëmarrjes në një trakt respirator akoma të ndjes
hëm. 
Diagnostifikimi
Kulturat nazofaringeale, testet e drejtpërdrejtatë antitrupave fluor
• 

eshente dhe testet PCR (Reaksioni i Zinxhirit Polimerazë)
•  Testet serologjike
Faza katarale shpesh është e vështirë të dallohetnga bronkiti ose g
ripi . Infeksionetadenovirus dhe tuberkulozi gjithashtu duhet të me
rrenparasysh .     
Kulturat e tamponit nazofaringeal janë pozitive për B.  pertusis  në  8
0-90% të rasteve në fazën katarrale dhe tëhershme paroksizmale. 
Meqenëse kërkohen media tëveçanta të kulturës dhe një periudhë 
e gjatë inkubacioni, laboratori duhet të lajmërohet për dyshimin pë
r pertusis.  
Testet me antitrupa specifikë fluoreshente në sekrecionetnazofari
ngeale lejojnë diagnozën e saktë por nuk janë aqtë ndjeshme sa te
stet e kulturës. Testet serologjike akutedhe rikuperuese mund të je
në të dobishme.
Analiza PCR (Polymerase Chain Reaction)
e mostravenazofaringeale është testi më i ndjeshëm dhe i preferu
ar.
Qelizat e bardha të gjakut variojnë midis
15,000 dhe20,000 / mcL (15 dhe 20 × 10  / L)
9 

por mund të jenënormale ose të kalojnë 60,000 / mcL (60 × 10  / 9 

L), zakonisht me 60-80% të limfociteve të vogla.
Diagnoza diferenciale me para-pertusis mund të bëhet me
teste të kulturës ose me teknikën e antitrupavefluoreshente.
Trajtimi
•  Terapia mbështetëse
•  Eritromicina ose azitromicina
Shtrimi në izolim i frymëmarrjes rekomandohet përfoshnjat e prek
ura rëndë. Izolimi vazhdon derisa tëadministrohen antibiotikë për 
5 ditë.
Tek foshnja, aspirata për të hequr mukusin e tepërt ngafaringu mu
nd të jetë një manovër që shpëton jetën. Herëpas
here kërkohet oksigjen dhe trakeostomi ose intubimnazotrakeal. E
kspektorancat, ilaçet antitusive dheqetësimi i butë kanë pak vlerë.
Meqenëse çdo shqetësim mund të shkaktojë sulme tërënda të koll
ës paroksizmale me anoksi, foshnjat me sëmundje serioze duhet t
ë mbahen në një dhomë të qetë, të errët dhe të shqetësohen sa m
ë pak të jetë e mundur.
Pacientët e trajtuar në shtëpi duhet të mbahen të izoluar, veçanëri
sht nga fëmijët e predispozuar, për të paktën 4 javë nga fillimi i së
mundjes dhe derisa simptomat tëqetësohen.
Të antibiotikët administruara gjatë fazës catarrhal mundtë përmir
ësuar sëmundjen. Pas fillimit të paroksizmave, antibiotikët zakonis
ht nuk kanë efekt klinik por rekomandohen për të kufizuar përhapj
en e infeksionit.  
Barnat e preferuara janë
Eritromicina 10 deri 12.5 mg / kg me gojëçdo 6 orë (maksimumi 2
• 

g / ditë) për 14 ditë
•  Azitromicina 10 deri 12 mg / kg me gojë njëherë në ditë për 5 ditë
Trimetoprim / sulfametoksazoli mund të zëvendësohet nëpacientë
t ≥
2 muaj që janë intolerantë ose mbindjeshëmndaj antibiotikëve ma
krolidë.
Antibiotikët duhet të përdoren gjithashtu në prani tëndonjë ndërlik
imi bakterial (p.sh., bronkopneumoni, otitis media).
Parandalimi
Imunizimi aktiv kundër pertusis është pjesë e kursevestandarde të 
vaksinimit. Janë dhënë pesë doza të vaksinëssë pertusisit qelizor (z
akonisht të kombinuara me difteri-tetanoz-pertusis) në moshën 2,
4 dhe 6 muajshe; nxitësitjepen në 15-18 muaj dhe në 4-6 vjet.  
Efektet e konsiderueshme anësore nga përbërësi ipertusisit të va
ksinës përfshijnë  
• Encefalopatia brenda 7 ditëve

•  Konfiskimi, me ose pa ethe, brenda 3 ditësh

I dëshpëruar, i paqëndrueshëm, ivazhdueshëm duke qarë ose duk
• 

e bërtitur për≥ 3 orë
•  Shembje ose tronditje brenda 48 h
•  Ethet ≥ 40.5 ° C brenda 48 orëve
•  Reagim i menjëhershëm i rëndë oseanafilaktik
Këto reaksione kundërindikojnë administrimin pasues tëvaksinës s
ë kollës së kokës; Një vaksinë e kombinuar e difterisë-tetanozit ësh
të në dispozicion, pa përbërësin e pertusisit. Vaksina qelizore,
e cila është përgatitjaaktualisht e disponueshme, tolerohet më mir
ë sesa vaksinae përdorur më parë,
e cila përmban përbërës të shumtëqelizorë.
As vaksinimi,
as sëmundja natyrore nuk i jep imunitetmbrojtës gjatë gjithë jetës 
kundër kollës së mirë ose ri-infektimit. Imuniteti tenton të bjerë 5-
10 vjet pasi ështëdhënë doza e fundit e vaksinës.
Profilaksia pas ekspozimit

Antibiotikët pas ekspozimit duhet t'u jepen kontaktevefamiljare br
enda 21 ditëve nga fillimi i kollës në pacientinindeksues, pavarësis
ht nëse janë vaksinuar apo jo.
Antibiotikët pas ekspozimit duhet t'u jepen individëve tëmëposhtë
m me rrezik të lartë brenda 21 ditëve ngaekspozimi, pavarësisht n
ëse janë vaksinuar ose jo:
•  Fëmijët <12 muaj
•  Gratë në tremujorin e 3 të shtatzënisë
Të gjithë njerëzit me gjendje shëndetësore tëpërkeqësuara potenc
• 

ialisht nga infeksioni ipertusis (p.sh., mungesa e imunitetit, astma
mesatare deri e rëndë, sëmundja kronike e mushkërive)
Njerëzit të cilët kanë kontakt të ngushtë me foshnje <12 muajshe, 
• 

gra shtatzëna osepacientë me gjendje që mund të shkaktojnësëmu
ndje serioze ose komplikime
Të gjithë njerëzit në mjediset me rrezik tëlartë që përfshijnë foshnj
• 

e <12 muaj ose gra nëtremujorin e tretë të shtatzënisë (p.sh., qend
rate kujdesit për fëmijë, pavijonet e lindjes, NICU)
Këta njerëz duhet të marrin një kurs 7 deri në 14 ditë tëeritromicin
ës orale 500 mg 4 herë në ditë ose 10-12.5 mg / kg
4 herë në ditë. Antibiotikët alternative përfshijnëklaritromicinë dhe 
azitromicinë. Për foshnjat <1 muaj, azitromicina preferohet për pro
filaksinë pas ekspozimit.
 
Pikat kryesore
Kolla është një infeksion i frymëmarrjes qëmund të ndodhë n
• 

ë çdo moshë,
por është mëi zakonshëm dhe ka më shumë të ngjarë tëjetë fa
tal në foshnje, veçanërisht tekfoshnjat <6 muaj.
Një fazë katarrale me simptoma tëinfeksionit të sipërm të fry
• 

mëmarrjespasohet nga një fazë paroksizmale me periudha të 
përsëritura të kollitjes sëshpejtë dhe të njëpasnjëshme të ndj
ekuranga një thithje e shpejtë dhe e thellë(klithma).
Sëmundja zgjat rreth 7 javë,
• 

por kollitjamund të vazhdojë për muaj të tërë.
Diagnostikoni duke përdorur provën e Polymerase Chain
• 

Reaction
(PCR) osekulturat e nazofaringit; kërkohen media speciale të k
ulturës.
Trajtojeni me makrolid për të përmirësuarsëmundjen (gjatë f
• 

azës katarrale) ose për tëminimizuar transmetimin (gjatë fazë
sparoksizmale dhe më pas).
Parandaloni sëmundjen duke përdorurvaksinën e kollës qeliz
• 

ore si pjesë e njëprogrami vaksinimi (duke përfshirë njëpërfor
cues për të rriturit), dhe trajtoninjerëzit që kanë qenë në kont
akt me eritromicinën.
As pasja e sëmundjes dhe as vaksinimi nuksigurojnë mbrojtje 
• 

gjatë gjithë jetës, megjithëse çdo sëmundje e mëvonshme ka t
endencë të jetë më e lehtë.

 
 
  TEMA: INFEKSIONET E SISTEMIT RESPIRATOR
 
Bronkioliti
Eshte nje inflamacion i bronkeve te mushkerive zakonisht rezulton nga nje infeksion
viral dhe mund te coj ne semundje te renda. Ky infeksion zakonisht prek femijet  e
vegjel nen moshen 2 vjec , megjithese mosha rritese eshte 3 deri ne 6  muaj .
Bronkioliti ndodh me  shpesh ne vjeshte dhe ne dimer dhe eshte nje ceshtje e
 zakonshme shtrimi ne spital i foshnjave.  Kjo ndodh kur kanalet më të vogla të ajrit në
mushkëri (bronkiolet) bëhen të përflakura dhe të bllokuara me mukozë. Kjo e bën më
të vështirë për fëmijën të marrë frymë.
Shkaqet: Bronkioliti zakonisht shkaktohet nga një virus. Virusirespirator
(RSV) është shkaku më i zakonshëm . Virusi përhapetkur dikush i infektuar me sëmu
ndjen vjen në kontakt tëdrejtpërdrejtë me fëmijën tuaj. Kjo ndodh shpesh kur një pers
on i sëmurë teshtinë ose kollitet pranë fëmijës suaj. Mund të ndodhëedhe kur fëmija ju
aj prek lodra ose objekte të tjera që një person i sëmurë kishte prekur. 
Kompilacionet : Foshnja mund te kete veshtiresi te renda respiratore dhe mund te
behen cyonotic. Shenjat e para të bronkiolit duken si simptomat e një ftohjeje të
zakonshme.  Femija mund te lodhet shume nga funksionimi i frymemarrjes dhe te
kerkoje intubacion endotrakeal. Infeksioni dyte mund gjithashtu te ndodh sic eshte
penumonia. Ne raste te renda bronkiolitis dhe kur trajtimi ka qene i vonuar ,infeksioni
mund te jete fatal. Fëmija  mund të ketë rrjedhje hundësh, kollë dhe temperaturë të
lehtë për disa ditë. Pas kësaj, fëmija juaj mund të fillojë të marrë frymë shpejtë dhe me
zhurmë (të bëjë një tingull të lartë fishkëllimë kur merr frymë). 
Procesi infermieror
Vleresimi infermieror
Shpesh fillojne si nje infeksion respirator i siperm  me simptomate ngjashme me ato te 
je te ftohti te zakonshem ,sic
jane ethetrhinorrhea dhe kola . tingujt mushkeror mund te tregojneprezencen e plasarit
jeve dhe nje ngrehje te larte te dihatjes .Foshnja  mund te jete tachypreic ,hipoksik dhe 
irritues . Nasal
flaring gunting respiratious  perdorimi i sinjaleve  muskuloraksero duke perkeqesuar v
eshtiresine respiratore .foshnjatgjithashtu mund te jene letargjik dhe dehidrues, si rezu
ltat kequshqyerja.
Vleresimi dhe mbledhja e te dhenave: eshte e rendesishme qete njihen shenja dhe si
mptomat e hershme te infeksionit, evidentimi I hershem ndihmon ne vendosjen e trajti
mit dhe per te parandaluar komplikacionet e koston e kujdesit. 
• Pacientet mund tee kene renie imuniteti dhe duhet te kene nje kujdes te vecante per te
parandaluar ate .                                                                                                              
• Laj duart sipas teknikes se larjes se duarve.
• Ndalo qendrimet e ndonjerit me infeksion ne dhomen e tesemurit .                                
• Te ushqehet mire.                                                                                     
• Raporto tek mjeku per shenjat te renies se imunitetit. 
Simptomat
• Fëmija  vjellë dhe nuk mund të mbajë lëngjet.
• Fëmija  është duke marrë frymë shumë shpejt, më shumë se 40
frymëmarrje në 1 minutë.
• Ju mund ta shihni lëkurën e fëmijës  në mes të brinjëve me çdo frymëmarrje, ose fëmij
a  duhet të ulet për të qenë nëgjendje të marrë frymë.
• Fëmija ka pasur sëmundje të zemrës ose ka lindur para kohe. Në këtë rast, ndihma mje
kesore nevojitet në shenjat e para të kësaj sëmundjeje.
• Nëse buzët ose majat
e gishtave të fëmijës  duken të kalterta nuk mund të marrë oksigjen të mjaftueshëm.
Testet diagnostike
Gazet ne gjak mund te shfaqin hipoksemi dhe hiperkrobi.
Nje numer i larte i gjakut mund te shfaq lekociotozen. 
Radiografia e gjakut mund te drejtoje pneumoni dhe shkaqe te tjera te simptomave.
Kultura e sekrecioneve respiratore mund te shfaq se cili virus eshte perfshire .
Diagnoza 
Karakteristikat tipike të bronkiolitit, në ekzaminim, janë:  fishkëllima që nuk
lehtësohet as nga tri doza të bronkodilatorit me veprim të shpejtë ne tejfryrja e kafazit
të krahërorit, me kumbim (sonoritet) të rritur në perkutim ne retraksion të pjesës së
poshtme të kafazit të krahërorit n kërcitje të imëta në auskultim të krahërorit ne
vështirësi në të ushqyer, thithje apo pirje, si pasojë e distresit respirator.
Nderhyrja infermierore
• Nëse fëmija ka temperaturë (≥39°C) që duket të jetë shkaktare e distresit, jepi
paracetamol.
• Sigurohu që fëmijët e hospitalizuar të marrin lëngjet mbajtëse ditore të përshtatshme
për moshën e fëmijës (shih seksionin 10.2, faqe 277), por shmangintejhidrimit. 
• Inkurajo të ushqyerit në gji dhe lëngjet orale.
• Inkurajo fëmijën që të hajë sa më parë që të mund të pranojë ushqimin.
 
Trajtimi me antibiotik
• Nëse trajtohet në shtëpi, jepi amoxicillin (25 mg/kg 3 herë në ditë) për 5 ditë,apo
cefalosporinë të gjeneratës së dytë (cefaclor 20-40 mg/kg/ditë, çdo 8 apo12 orë).
• Nëse ka distres respirator, siç është retraksioni i pjesës sëposhtme të kafazit
të krahërorit, por fëmija është në gjendje të pijë dhe nuk ka cianozë qendrore,
• Jepi benzylpenicillin (50 000 njësi/kg IM apo IV çdo 6 orë) së paku 3 ditë.
Kur të përmirësohet fëmija, kalo nëamoxicillin oral (25 mg/kg 2 herë në ditë)
për3 ditë. 
• Nëse ka shenja të pneumonisë së rëndë (cianozë qendrore apo paaftësi për të
pirë), jepi ceftriakson (80 mg/kg IM apo IV në 24 orë) deri sa të përmiresohet.
 
 
Croup
 
Pezmatim i rende dhe bllokim i rrugevwe te siperme tefrymemarrjes.
I referohet edemes rreth laringut dhe kordavezanore.
 
Shkaktaret:
 
Shumë raste vijnë nga viruset e parainfluencës (ftohja e zakonshme). Viruse të tj
erë që mund të shkaktojnë krouppërfshijnë adenovirus
(një grup tjetër i viruseve tëzakonshëm të ftohjes), virusi syncytial i frymëmarrje
s(RSV), mikrobi më i zakonshëm që prek fëmijët e vegjëldhe fruthi. Kroup mund 
të shkaktohet gjithashtu nga alergji, ekspozim ndaj irrituesve të thithur ose infeks
ionebakteriale. Por këto janë të rralla.
 
Cilat janë simptomat e Kroupit?
 
Simptomat kanë tendencë të jenë më të rënda tek fëmijëtnën moshën 3. Kjo është 
për shkak se sistemi ifrymëmarrjes së një fëmije është më I papjekur se
ai i një tërrituri. Simptomat që janë të zakonshme në shumicën e rasteve të grupe
ve përfshijnë:
Simptoma të ftohjes si teshtima dhe hundë të lëngshme
Ethe
Kollë lehese
Frymëmarrje e rëndë
Ze i ngjirur
Kërkohet kujdes i menjëhershëm mjekësor nëse kroupikërcënon aftësinë e fëmijë
s tuaj për të marrë frymë. Kontaktoni mjekun tuaj sa më shpejt të jetë e mundur n
ësevëreni simptoma të tilla si:
 
Tinguj të lartë gjate frymëmarrjes
Vështirësi në gëlltitje
Ngjyrosja e lëkurës blu ose gri rreth hundës, gojës dhethonjve të gishtave
Kroupi që vazhdon më shumë se një javë, përsëritet shpeshose shoqërohet me
ethe më të lartë se 38.5 gradë, duhet tësillet në vëmendjen e një mjeku. Nevojitet 
një ekzaminimpër të përjashtuar infeksionet bakteriale ose gjendje të tjeramë seri
oze.
 
Diagnostifikimi i Kroupit
Croup zakonisht diagnostikohet gjatë një vizite fizike.
Mjeku juaj ka të ngjarë të dëgjojë kollën, të vëzhgojëfrymëmarrjen dhe të kërkoj
ë një përshkrim të simptomave. Edhe kur një vizitë në zyrë nuk është e nevojshm
e, mjekëtdhe infermierët mund të diagnostikojnë Kroupin duke dëgjuar me vëme
ndje kollën karakteristike në telefon. Nësesimptomat e kroupit janë të vazhduesh
me, mjeku juaj mundtë urdhërojë një analize të fytit ose rrezeve X për tëpërjasht
uar kushtet e tjera të frymëmarrjes.
 
Vleresimi infermieror: Klinika: infeksion i rrugeve tesiperme te frymemarrjes, 
ngjirje zeri, shqetesime ne frymemarrje. Avancimi i semundjes shkakton: pezmat
im, edeme, spazme, ethe, edeme re bronkeve
e bronkiolave.
 
Nderhyrjet infermierore:
• Kontrollojm ethet.
• Vezhgojm kollen, zhurmat e frymarrjes, ngjirjen e zerit, cianozen, ritmin e
zemres.
• Qetesojme dhimbjet e fytit me qetesues, akull, akullore, leng frutash.
• Kujdesemi mire per higjenen e duarve.
• Mbeshtesim pacientin & familjeirësohet fëmija. Pastaj vazhdo përmes gojës për
gjithsejtë 10 ditë
 
 
Pacienti me tuberkuloz pulmonar.
 
Eshtë një sëmundje infektive që prek kryesisht parenkimën e mushkërive. Ai
gjithashtu mund të transmetohet në pjesë të tjera të trupit, duke përfshirë
meningjet, veshkat, kockat dhe nyjet limfatike. Transmetohet nga ajri. 
 
Faktorët e rrezikut:
Kontakt i ngushtë me dikë me TB. Thithja e grimcave të ajrit nga një person i
infektuar është proporcionale me sasinë e kohës së kaluar në të njëjtën hapësirë
ajrore, afërsinë e personit dhe shkallën e ventilimit; Pacient me HIV, kancer,
transplant organesh dhe terapi të zgjatur me kortikosteroide me dozë të lartë;
infermierë që marrin pjesë në intubim dhe aspiratë ndaj këtyre pacientëve të
prekur; vende të varfra; gjendje të vazhdueshme mjekësore ose trajtime të
veçanta (për shembull, diabeti, dështimi kronik i veshkave, kequshqyerja, disa
sëmundje malinje, hemodializa, transplantet e organeve, gastrektomia ose bajpasi
jejunoileal), etj.
 
Simptomat: 
Shumë pacientë kanë ethe të butë, qethje, djersitje natën, lodhje dhe humbje
peshe. Qethja mund të mos jetë produktive, ose mund të jetë pështymë
mukopurulente e pështymës. Hemoptiza gjithashtu mund të ndodhë.
 
Hetimet diagnostike: 
 Për diagnozën e TB përdoren një histori e plotë mjekësore, ekzaminimi fizik,
testi i lëkurës tuberkulinike, rrezet X të gjoksit, shtupa e bacilit dhe kultura e
pështymës. Nëse personi është i infektuar me TB, rrezet x të gjoksit zbulojnë
lezione të lobeve të sipërme dhe shtupa përmban koloni të mikobaktereve.
 
Diagnostikimet e infermierisë:
pastrimi joefikas i rrugëve të frymëmarrjes në lidhje me sekrecione të bollshme
trakeobronkiale, intolerancë ndaj aktivitetit në lidhje me lodhjen, statusin
ushqyes të ndryshuar dhe ethet, etj.
 
Trajtimi mjekësor: 
Tuberkulozi pulmonar trajtohet kryesisht me agjentë kimioterapikë (agjentë
antituberkularë) për 6-12 muaj; terapi me ilaçe përdoren pesë ilaçe të zgjedhjes
së parë, izoniazid, rifampicinë, pirazinamid, dhe gjithashtu streptomicinë ose
etammbutol.
 
Trajtimi infermieror.
• Infermierja udhëzon pacientin për pozicionimin e duhur, për të lehtësuar
kullimin e rrugëve të frymëmarrjes. 
• Infermierja planifikon një aktivitet progresiv që përqendrohet në rritjen e
tolerancës ndaj aktivitetit dhe forcës së muskujve. Anoreksia, humbja e peshës
dhe kequshqyerja janë të zakonshme në pacientët me TB. Dëshira e pacientit për
të ngrënë mund të ndryshohet nga lodhja për shkak të kollitjes së tepërt, nga
prodhimi i pështymës, nga dhimbja në gjoks ose nga një gjendje e përgjithshme e
dobësimit. 
• Monitoroni nga afër shenjat vitale dhe vëzhgoni kulmet e temperaturës ose
ndryshimet në statusin klinik
• Infermierja udhëzon pacientin të mos marrë ilaçe në stomak të plotë dhe të
paktën 1 orë para ngrënies, sepse ushqimi ndërhyn në përthithjen e barnave.
• Infermierja vlerëson mjedisin e pacientit, përfshirë shtëpinë, banesat e tjera ose
mjedisin shoqëror, për të identifikuar njerëzit e tjerë që mund të kenë qenë në
kontakt me pacientin gjatë sëmundjes.

Antraksi
 
Anthrax është I shkaktuar nga anthracis
Bacillus që ështënjë mikroorganizëm anaerobe i kapsuluar. Anthraxinjë sëmundje shp
esh fatale per kafshët transmetohet teknjerëzit me anë të kontaktit me kafshët e infektu
ara apo tëprodukteve të tyre . Tek
njerëzit, infeksioni përgjithësisht fitohet përmes lëkurës. Infeksioni i frymëmarrjes ësh
të më paki zakonshëm; Infeksion oropharyngeal, meningeal dhe gastrointestinale janë 
te rralla. Në infeksionet e rrugëve tëfrymëmarrjes dhe gastrointestinale, simptomat lok
ale jospecifikezakonisht ndiqen pas disa ditësh nga një sëmundje sistemike sishok i rë
ndë dhe shpesh nga vdekja. Terapia empirike është e bazuar kryesisht ne ciprofloksaci
na dhe doksiciklinë. Eshtë nëdispozicion një vaksinë.
Bacillus anthracis
 
Etiologjia
Anthrax eshte nje semundje sa e rendesishme dhe e rende qeprek kryesisht kafshët, m
e shpesh është e manifestuar në dhi, bagëti, dele dhe kuaj. Anthraksi prek edhe kafshët
e egra si hipopotamët, elefantët dhe buallicat. Kjo sëmundje është
e rrallë në njerëzit,dhe kjo ndodh veçanërisht në vendet kunuk ekziston një parandali
m ndaj ekspozimit industriale apo bujqësore të kafshëve të infektuara ose të tyre të pr
odukteve. Incidenca e infeksionit natyror është ulur, veçanërisht në vendet e zhvilluar
a.
Megjithatë, përdorimi i mundshëm i antraksit si nje armeorganike ka rritur edhe friken 
ne lidhje me kete patogjen. Sporet  përgatiten në formë shumë të hollë si pluhuri ( per 
qëllime lufte ) që do
të përdoren si armë të luftës ;  Në vitin 200 ka ndodhur njesulm bioterrorist ku sporet 
kanë qenë mbështjellë dhe tëshpërndara nëpërmjet shërbimit postar ne Shtetet e Bashk
uara tëAmerikës .  
Fiziopatologjia
Të anthracis
Bacillus formojnë shpejt spore në kushtet e tharjes, një kusht mjedisor I favorshëm pë
r rritjen e tyre. Sporet e saj janë rezistente ndaj shkatërrim dhe mund të mbeten teqënd
rueshme dhe të fshehura në tokë, në lesh dhene flokët e kafshëve për dekada tëtëra. Sp
oret mbijne dhe ato shumohen shpejt kur hyjnë nënjë mjedis të pasur me aminoacide d
he glukozë (p.sh siindet, gjaku ).  
Infeksioni njerëzor mund të kontraktohet përmes:
•  Kontaktit me lëkurën ( më i zakonshmi )
•  Gëlltitja
•  Thithje
Infeksioni I lëkurës zakonisht është fituar me anë të kontaktit me kafshët e infektuara 
ose tëprodukteve të origjinës shtazore te kontaminuara nga sporet,ose ndodh edhe nga 
droga e heroines
e perdorur nga personattoksidipendent. Plagët e hapura apo ato te demtuara rrisinprob
abilitetin e infektimit,
por infeksioni mund tëndodhë edhe kur lëkura është e paprekur. Infeksioni i lëkurës m
und të transmetohet nga personinë person përmes të kontaktit të drejtpërdrejtë. 
Infeksion gastrointestinal (duke përfshirëedhe atë orofaringeale) mund të ndodhë 
pas konsumit apo gatimit të mishit qe përmban format vegjetativetë mikroorganizmit. 
Sporet e antraksit të gëlltitura mundtë shkaktojnë dëmtime ne goje deri ne verbëri. Lës
himi I toksines shkakton ulcera nekrotike- hemorragjike dhe ulcera mezenterike, e cila 
mund të çojë ne gjakderdhjetë zorrëve  , pengim apo perforim.  
Infeksion të mushkërive (antraksi nga inhalimi), shkaktuarnga inhalimi i sporeve,
ajo është gjithmone e shkaktuarnga ekspozimi profesional në produktet e origjinës sht
azore tekontaminuara dhe është shpesh fatale.  
Anthrax gastrointestinal dhe antraksit nga inhalimi nuktransmetohen nga personi në p
erson.
Bakteremia mund të shfaqet në tëgjitha e format e antraksit dhe kjo ndodh pothuajse n
e të gjitharastet fatale; përfshirja meningeale është e shpeshtë .  
Faktorët e virulencës

Virulenca e B. anthracis vjen për shkak:  
• Kapsulës antifagocitare (qe ajo permban)

•  Toksines (faktorët)
•  Aftësia e shpejtë e replikimit
Simptomatologjia
Për formën e inhalatore te antraksit ,periudha e inkubacionit mund të jetë > 6 javë .   
Infeksioni I lëkures nga antraksi  fillon me një papule të kuqe- kafe , pa dhimbje , k
ruarje , nga 1 deri në10 ditë pas ekspozimit ndaj sporeve. Kjopapulë rritet në madhësi 
dhe paraqet përreth zonës se mishit nje eritemë dhe edemë të shënuar. Me
pas vijon ulçerimi qendror,
me gjakrredhje eksudative dhe me fromimin e nje pustule malinje te nekrozuar. Shpes
h eshte praniae nje limfadenopati locale
e shoqeruar me mialgji dhimbje kokeethe, te vjella dhe debulese te pergjithshme trupo
re.

 
 
 
 
 Antraksi G- gastrointestinal ndryshonnga format asimptomatike në ato fatale. Janë p
rezente ethe të shpeshta, të përziera, të vjella , dhimbje, gjaki barkut dhe diarre . Ascit
et mund të jenë të pranishëm. Ndiqenme nekroze te zorrëve  dhe septikemi dhe kane n
je potencilitet telarte vdekjeprures.
Antraksi oropharyngeal  manifestohet me fryrje edematose, ulcera nekrotike ne baze 
te tonsilliteve. Kemi Butë ënjtje e të qafës, dhe rritje te nyjeve limfatike ne madhesi. T
ë Simptomat përfshijnë ngjirje te zërit, lëndime ne fyt, ethe, dhe pacienti ndjen disfagi
. Mund ndodh bllokim i rrugëvetë ajrit .  
Anthraksi nga inhalimi: fillon në një mënyrë tinëzare sinjë sëmundje e ngjashme me 
gripin. Brenda pak ditësh ethet përkeqësohen dhe shfaqetdhimbje ne gjoks dhe veshtir
esi e madhe ne frymemarrje, e ndjekur nga cianozë, shok dhe koma. 
Diagnostifikimi
•  Kulturat gram negative dhe positive me ngjyrim
Testimi me antitrupa fluoreshencë i drejtuar dhenga testimi i PCR
• 

(Reaksioni i ZinxhiritPolimerazë)
Historia e punës dhe ekspozimit është e rëndësishme.
Duhet të bëhen kultura dhe ngjyrime ne Gram te mostrave tëmarra nga pjeset klinikish
t të identifikuara, duke përfshirë të lezione të lëkurës ose mukozës, të lëngjeve pleural
e, të lëngut cerebrospinal, të lëngut nga ascitet, apo feces. Mund tëndihmojë një test
me PCR (Polymerase Chain
Reaction) dhe me metodat immunohistochemical. Psh., Antitrupat drejtpërdrejtë fluor
eshente).
Nëse janë të pranishme simptomate mushkërive duhet të kryhen një RX ose CT
e gjoksit. 
Në qoftë se pacientët kanë shenjatë meningut apo ndryshimit të gjendjes së mendjes aj
o duhet të kryhet një cpim lombar per marrje te materialit ngalengu cerebo-spinal.  
 
Trajtimi
•  Antibiotikë
•  Mjekime të tjera
Nëse trajtimi i antraksit behet me vonese, kjo per shkak te njediagnose te vonuar atehe
re vdekja është më e mundshme.
Antibiotikët

Antraksi I lëkurës pa edemë tërëndësishëm ose simptome sistematike është trajtuar 
me një prej antibiotikëve ne vijim:  
•  Ciprofloxacin 500 mg (10 deri 15 mg / kg përfëmijë) oral çdo 12 orë
•  Levofloxacin 500 mg me gojë çdo 24 orë
•  Doxycycline 100 mg (2.5 mg / kg për të fëmijët), sepse oral çdo 12 h
Amoxicillin 500
mg çdo 8 orë mund të përdoret ende në qoftë se ju mendoni se infeksioni ka qenë e fit
uar natyrshëm.
Antraksit i lëkurës pa edemë në mënyrë tëkonsiderueshme, simptomat e sistematike ,a
po rreziku i ekspozimit për mbytje është trajtuar me antibiotikë për 7-
10 ditë . Trajtimi është zgjatur deri në 60 dite ne rast tendonje eksopozimi tjeter te mu
ndshem.
Fëmijët dhe gratë shtatzëna ose që ushqejnë me gji,në përgjithësi nuk ka pse te admini
strohetciprofloxacin ose doksiciklinë, megjithatë, nëse ështëe nevojshme për një trajti
m të zgjatur, atomund të zëvendësohen me amoksicilinë 500 mg (15-30 mg /
kg tek fëmijët) 3 herë në ditë pas 14-
21 ditësh nëse mikroorganizmi ështëi ndjeshëm ndaj penicilinës. Nëse trajtohet, rrezik
ui vdekshmërisë është I rrallë, por plaga do të agravojederi në fazen eschara.
Inhalimi dhe format e tjera të antraksit, midis të cilave edema dermale e antraksit k
ur paraqitet me simptomatë konsiderueshme ose sistemike, kërkon terapi me
2 ose3 antibiotikë. Terapi antibiotik duhet kuptuar se ≥
1 antibiotik me aktivitetit baktericid, dhe ≥
1 duhet tëjetë një frenues i sintezës së proteinës, të cilat mundtë bllokojnë prodhimin e 
toksinave (p. Psh., Ciprofloksacina plus clindamycin).  
Te antibiotikët me aktivitet baktericid përfshijnë:
•  Ciprofloxacin 400 mg (10 deri në 15 mg / kg përfëmijë) IV çdo 12 orë
•  Levofloxacin 750 mg IV çdo 24 orë
•  Moxifloxacin 400 mg IV çdo 24 orë
• Meropenem 2 g IV çdo 8 orë 
• Imipenem 1 g IV çdo 6 orë

Dozimit e vankomicine EV te ruajtur me përqendrimin e serumit të paktën 15-20
• 

mcg / mL
•  Penicilina G 4 milion njësi EV çdo 4 orë (për llojete ndjeshme ndaj penicilinës )
•  Ampicilinë 3 g IV çdo 4 orë (për llojete ndjeshme ndaj penicilinës )
Të antibiotikëve që pengojnë në sintezën e proteinave tëpërfshijë
• Linezolid 600 mg IV çdo 12 orë 
• Klindamicina 900 mg IV çdo 8 orë

•  Doxycycline fillimisht 200 mg IV, pastaj 100 mg çdo 12 orë

•  Kloramfenikol 1 g IV çdo 6 deri në 8 orë
Nëse meningjit është idyshuar, Meropenem duhet të përdoret me tëtjera antibiotikë , s
epse ajo ka të mirën e depërtimit ne systemin nervor qendror.  
Parandalimi
Një vaksinë kundër antraksit,
e përbërë nganjë filtër i kulturës pa qeliza, ështënë dispozicion për personat në rrezik t
e larte si ushtria, veterineret, tekniket e laboratoreve, punonjesit e fabrikave, punonjesi
t e blegtorive etj. Për të siguruar që mbrojtja është e nevojshme duhet te të përsëriten v
aksinimet.
Të dhënat e kufizuara tregojnë se lëkura e antraksit nukgjeneron imunitettë fituar, veç
anërisht nëse është kryer një terapi antibiotikesh me herët dhe në mënyrë efektive . Fo
rma
e thithjessë antraksit mund të sigurojë një imunitettë caktuar në pacientët që mbijetojn
ë, por të dhënat janë shumëtë kufizuara.
Pikat kryesore
• Anthrax është semundje tipike e fituar nga kafshët e infektuara,

por qe mund teperdoret edhe si një armë biologjike.
Toksinat e fuqishme , duke përfshirë toksinatedematoze dhe toksina l
atente , janë përgjegjësepër manifestime më serioze  .
Forma klinike kryesore te antraksit jane: Antraksi I lëkurës (më e za
konshmja ), orofaringeale , gastrointestinal , meningeal dhe ajo inhal
uese.
Anthrax gastrointestinal dhe ai nga thithja nuktransmetohen nga personi në per
• 

son.
•  Trajtohen me ciprofloxacin ose doksiciklin mëshumë , për antraksin me inhalim
.
Administroni profilaksinë pas ekspozimit me ciprofloxacin , levofloxacin ose dox
• 

ycycline , eshtene gjendje vaksina kundër antraksit , 
 
 
Stafilokokët janë baktere që zakonisht jetojnë në lëkurë, hundë, fyt

(faring) dhe ne zorrët e njerëzve pa shkaktuar probleme. Në kushte të

veçanta, megjithatë, ato mund të depërtojnë në trupin e njeriut dhe të

zhvillojnë infeksione që ndonjëherë janë të lehta, të tjera aq serioze sa të

rrezikojnë jetën.

Ekzistojnë lloje të ndryshme (specie) të stafilokokëve, pak a shumë të

aftë për të shkaktuar sëmundje (patogjene). Më i frikshmi është

stafilokoku aureus si për numrin e rasteve në të cilat përfshihet ashtu

edhe për shkak se mund të jetë rezistent ndaj disa antibiotikëve,

përfshirë meticilinën. Stafilokokët meticilinë rezistentë (MRSA)

shkaktojnë infeksione shumë të vështira për t’u kuruar për shkak të

rezistencës së tyre ndaj një numri të madh të antibiotikëve.

Stafilokokët mund të shkaktojnë si infeksione të lokalizuara, zakonisht

në lëkurë, ashtu edhe infeksione të thella që prekin organe të ndryshme.

Disa sëmundje shkaktohen jo vetem nga prania e bakterit me shume sesa

nga përhapja e substancave të prodhuara nga vetë bakteri (toksinat).

  

Infeksionet më të zakonshme të stafilokokut janë:

• forma të lëkurës,- të tilla si abscese, forunkul, impetigo (infeksion me

kore ose fshikëza, shpesh me kruarje, e cila prek kryesisht fytyrën,

qafën, duart), erizipelë (infeksion që përfshin gjithashtu shtresat e thella

të lëkurës me dhimbje dhe skuqje),  patereccio ("unaza rreth gishtit"),

celuliti infektiv.

• forma të thella, -të tilla si pneumonia, endokarditi, artriti septik,

osteomieliti, limfangiti, limfadeniti akut

Kur stafilokokët pushtojnë gjakun dhe shumohen atje, ato mund të

shkaktojnë një infeksion të përgjithësuar (septikemi / sepsi) ndonjëherë i

shoqëruar me abscese të lokalizuara në organe.

Ndër sëmundjet e shkaktuara nga toksinat e prodhuara nga

stafilokokët:

➢ sindroma e lëkurës se djegur e (SSSS), e njohur gjithashtu si sëmundja

Ritter ose sëmundja Lyell, e shkaktuar nga toksina eksfoliative e cila,

 duke dëmtuar lëkurën, çon në formimin e flluskave të mëdha të

ngjashme me ato të prodhuara nga një djegie

➢ sindroma e shokut toksik (TSST) e shkaktuar nga enterotoksina nga e

cila merr emrin, shoqëruar me një zëvendësim të rrallë të shtupave

vaginale

➢ infeksione të lëkurës, në subjekte jo të shtruara në spital, të shkaktuara

nga një toksinë që infekton leukocitet, e quajtur leukocidina e Panton-

Valentine (PVL)

➢ helmim nga ushqimi i infektuar me enterotoksina stafilokoksike

Simptomat

Çrregullimet e shkaktuara nga infeksionet stafilokokale janë të lidhura

ngushtë me organin e prekur:

• në infeksione te lëkurës dhe ato më të thella, të tilla si osteomieliti ose

artriti septik, shfaqenskuqje, ënjtje, dhimbje të lokalizuara, qelb.

• në helmimin nga ushqimi manifestohen të përzierat, të vjellat dhe/ose

diarrea qe ndodhin pas 2-6 orësh nga marrja e ushqimit të kontaminuar.

Në këto raste ethet nuk janë të pranishme

• në pneumoni, përveç etheve të larta, vështirësisë se frymëmarrjes,

kollitja, pështymja purulente shfaqen si në pneumoninë pneumokokike,

mungesa e forcës (astenia) dhe përkeqësimi i gjendjes së përgjithshme

Në prezence te sepsit, mund të ndodhë si më poshte:

• ethe mbi 38 ° C

• ndjenja e sëmundjes së përgjithshme

• dhimbje muskulore

• dridhura

• konfuzion

Një rënie e mprehtë e presionit të gjakut është manifestimi kryesor i një

përkeqësimi të sepsit që çon në shok septik.

Shkaqet

Një në tre njerëz strehojne në mënyrë të sigurt stafilokokë të padëmshëm

në lëkurë, në mukozat, në rrugët e frymëmarrjes dhe në zorrë. Sidoqoftë,

nëse këto baktere hyjnë në trup ato mund të shkaktojnë infeksione, në

disa raste të papërfillshme, në të tjera aq serioze sa të jenë fatale.

 Transmetimi midis njerëzve mund të ndodhë përmes kontaktit të ngushtë

ose përmes ndarjes së sendeve të kontaminuara të tilla si, për shembull,

peshqirë, furça dhëmbësh, rrallë përmes kollitjes dhe teshtitjes.

Mënyrat kryesore të depërtimit në trupin e njeriut janë:

• lëkura, për shkak të infeksioneve lokale, të tilla si forunkulat,

prerje, kruarje apo gervishtje telekures, djegie, pickime insektesh

• membranat e mukozes, posaçërisht ato të organeve gjenitale dhe traktit

urinar, më rrallë mukozat e gojës dhe fytit (orofaringut)

Infeksioni favorizohet nga higjiena e dobët dhe nga prania e trupave të

huaj (proteza, kateter, pajisje të ndryshme mjekësore).

Gëlltitja e ushqimeve të ndotura me staphylococcus aureus, sidomos

kremrave ose akulloreve, në të cilat shumëfishohet lehtë, por edhe në

suxhuk, shkakton shfaqjen e helmimit nga ushqimi.

Si në të gjitha infeksionet, ngjitja dhe përhapja brenda trupit varen

rreptësisht nga reagimi (reagimi) i sistemit mbrojtës të trupit (sistemi

imunitar).
  
Diagnoza
Kur dyshohet për një infeksion stafilokoksik, përveç vëzhgimit të

çrregullimeve tipike (simptomave), është thelbësore të përcaktohet

(diagnostikohet) prania e baktereve në trup duke analizuar mostrat

klinike që janë të ndryshme në varësi të vendit të infeksionit:

• Tampona të lëkurës, vaginale, faringut, rektumit

• urina (kultura e urinës), gjaku (kultura e gjakut), jashtëqitjet

(koprokultura), pështymat

Më pas, nëse analizat tregojnë rritjen e baktereve në materialet e

ekzaminuara, kryhet një antibiogram për të identifikuar antibiotikun më

të përshtatshëm për trajtimin e infeksionit.

Në infeksionet e helmimit nga ushqimi, toksina ose bakteri gjithashtu

kërkohet në ushqimin e dyshuar, si dhe në lëkurën dhe hundën e

operatorëve pergatitës të ushqimit.

Terapia
Infeksionet më pak të rënda të staphilokokut, përfshirë infeksionet e

lëkurës dhe infeksionet e transmetuara nga ushqimi, zakonisht nuk kanë

nevojë për trajtim specifik (terapi) dhe kanë tendencë të shërohen

spontanisht brenda disa ditësh ose javësh.

Në disa raste, mund të rekomandohen trajtime lokale të bazuara në

kremra që përmbajnë antibiotikë. Ndonjëherë, operacione të vogla mund

të jenë të nevojshme për të pastruar mbledhjet e qelbit nën lëkurë duke

përdorur një gjilpërë ose bisturi.

Për infeksionet e thella, terapia varet nga organi në të cilin ndodhet

infeksioni dhe ashpërsia e çrregullimeve (simptomat), por në përgjithësi

kërkohet terapi me antibiotikë.

Infeksionet invazive të stafilokokut shpesh kërkojnë shtrimin në spital,

sepse trajtimi specifik i infeksionit zakonisht bazohet në administrimin e

antibiotikëve intravenozë.

Infeksionet MRSA, për shkak të rezistencës së bakterit ndaj

antibiotikëve, janë të vështira për t’u kuruar, megjithëse sot gjenden

edhe antibiotikë të përshtatshëm për këto infeksione

 
 Duke qenë një bakter, trajtimi ne vijen e pare të infeksionit staph është

administrimi i ilaçeve me antibiotikë.

Lloji i ilaçit që do të administrohet ndryshon në varësi të sëmundjes së

shkaktuar nga infeksioni staph, ashpërsia e tij dhe lloji bakterial

përgjegjës.

Sidoqoftë, për të eleminuar shtamet stafilokoksike të ndjeshme ndaj

penicilinës, është e mundur që të përdoret përdorimi i oksacilinës. Në të

njëjtën kohë, është e mundur të përdoret administrimi i klasave të tjera të

antibiotikëve, të tilla si:

• Cefalosporinat;

• Tetraciklinat;

• Fluorokinolone;

• Makrolide;

• Aminoglikozidet (për shembull, gentamicina);

• Karbapenemet.

Për trajtimin e infeksioneve stafilokoksike rezistente ndaj meticilinës

dhe për infeksionet e një entiteti veçanërisht serioz të mbështetur nga

 shtame rezistente ndaj penicilinave dhe antibiotikëve të tjerë dhe nga

shtame jo rezistente, megjithatë, është e mundur të përdoret përdorimi i:

Peptideve me veprim antibiotik, të tilla si:

• Vancomycin (përdoret kryesisht kundër infeksioneve të rënda

stafilokoksike të mbështetura nga shtamet rezistente ndaj meticilinës);

• Teikoplanina;

• Daptomicina.

Antibiotikët e listuar më sipër mund të administrohen - në varësi të

përbërësit aktiv të marrë në konsideratë, formulimeve farmaceutike në

treg dhe llojit të sëmundjes që do të trajtohet - topikisht (për shembull,

aplikimi i kremrave të lëkurës), oralisht (kapsula, tableta, etj.) .) ose në

mënyrë parenterale (injeksion ose infuzion).

Parandalimi:

Për të zvogëluar shanset e shfaqjes së infeksioneve staph, është e

dobishme të ndiqni rregullat e zakonshme të higjienës:

• lani duart rregullisht me sapun dhe ujë të veçanërisht nëse bini në kontakt

me dikë që ka një infeksion të lëkurës

• mbajini plagët të pastra dhe të mbuluara

• mos ndani peshqirë, pëlhura larëse, shtroja, furça dhëmbësh dhe brisk me

njerëz të tjerë

• gatuaj dhe ruaj ushqimin siç duhet

• dezinfektojini veglat dhe sipërfaqet

Në spitale, parandalimi i transmetimit të infeksioneve stafilokoksike, siç

ndodh për infeksione të tjera spitalore (nozokomiale), bazohet në 4 pika,

nga të cilat e para është më e rëndësishmja:

• larjen e duarve nga personeli i kujdesit shëndetësor

• identifikimi dhe izolimi i pacientëve të infektuar ose kolonizuar nga

shtame rezistente ndaj antibiotikëve (MRSA)

• eliminimi i staphylococcus aureus (sidomos nëse MRSA) që pacienti e

mbart si transportues (dekolonizimi) para nje operacioni të madh ose

transferimit në repartet kritike

• pastrimi dhe dekontaminimi i mjedisit

Komplikimet
 Infeksionet të stafit te thella ose invazive, sidomos nëse shkaktohen nga

shtame rezistente ndaj antibiotikëve, mund të jenë të vështira për tu

kuruar. Vdekshmëria në këto raste arrin 30%.

Komplikimet më serioze janë sepsi dhe shoku septik i cili mund të çojë

në dështimin e funksionimit të disa organeve të trupit (dështimi i shumë

organeve) me një shkallë vdekshmërie rreth 70%.

Semundjet Infektive, Klasifikimi dhe roliinfermieror
 
Rreziku i infektimit
Gjendja në të cilin organizmi rrezikon të pushtohet nga agjentëoportunistë ose patogje
në (viruse,
kërpudha, baktere, protozoare ose parazitëve të tjerë), ngaburime endogjene ose ekzog
jene.
Shënim
Rreziku nga infeksioni përshkruan një situatë në të cilënkompromentohen mbrojtjet e 
organizmit, duke e bërë atë më tëndjeshëm ndaj patogjenëve të mjedisit. 
Ndërhyrjet infermierore kanë si objekt të tyre minimizimin e futjes së mikroorganizm
ave ose forcimi i rezistencës se organizmit ndaj infeksione (p.sh.
duke përmirësuar statusinushqyes, higjenën personale, etj.)
Faktorët e lidhur 
Një gamë e gjerë situatash dhe problemesh shëndetësore mundtë krijojnë kushte të fav
orshme për zhvillim të infeksioneve, renditen një shembull i faktorëve më të shpeshtë:
Patofiziologjike
➢ Rreziku që lidhet me mbrojtjen e kompromentuar teorganizmit ndaj patologjive te kri
juara si ndaj: kancerit, dështimi i veshkave, sëmundjet hematologjike, diabetimellitus, 
alkoolizmi, mungesa e imunitetit, sëmundjeperiodontale, artrit,
AIDS, sëmundje të mëlçisë, çrregullimetë frymëmarrjes, imunosupresioni, ndryshimi 
osepamjaftueshmëria e leukociteve, shqetësimi i sistemitintegrues
➢ Rrezik që lidhet me qarkullimin e dëmtuar sekondar në: limfodemë, mbipesha, sëmu
ndja vaskulare periferike
➢ Rrezik që lidhet nga ndërhyrjet kirurgjikale, dializa, intubim, ushqimi parenteral, pra
nia e linjave invazive.
➢ Rreziku që lidhet per shkak të terapisë rrezatuese, transplantimi i organeve, terapia m
e ilaçe (p.sh. kimioterapia, imunosupresantët) 
➢ Rrezik që lidhent ndaj kohëzgjatjes se qëndrimit në spital, kequshqyerja, stresi, pirja 
e duhanit, historia e sëmundjeveinfektive
➢ Rrezik i lidhur me traumë aksidentale, periudha post-partum, plaga e shkaktuar nga k
afsha, insektet, dëmtimettermike,
ambient i ngrohtë, i lagësht dhe i errët (p.sh. palosjet e lëkurës, aparatura e allcise)
➢ Rrezik I lidhur me kontaktin nga agjentë infektivë(infeksion spitalor ose komunitar) 
➢ I porsalinduri: mungesës së antitrupave,
flora normale e pamjaftueshme, plagët e hapura (kërthiza, synet), sistemiimun i papje
kur
➢ Fëmija - në lidhje me dështimin ne kryerjen e vaksinimeve
➢ Personi i moshuar - Lidhet me gjendjen dobësuese, ulje e përgjigjes imune ose sëmu
ndje të shumta kronike
 
Rezultatet / Objektivat e Ndërhyrjes
 Mungese te gjendjes së infeksionit, qëllimi primar -shërimi iplagës,te fitohet nje gjen
dje adekuate
 imune.
• Infermieri ose kujdestari perkates di ti tregojë pacientit faktorëte rrezikut infektiv dh
e masat e nevojshme paraprake, prandaj nëkohën perpara se pacienti te dale nga spital
i, personeliinfermieror I demonstron një teknikë të përpiktë të larjes e duarve, përshkr
uan mënyrën e transmetimit të infeksioneve dhepërshkruan ndikimin e ushqyerjes në 
parandalimin e infeksioneve.
Ndërhyrjet
Ndërhyrjet kanë për qëllim kontrollin e infeksionit, kujdesin përplagët, kujdesin për v
endin e prerjes, edukimin shëndetësor.
Ndërhyrjet  e  përgjithshme:  Identifikoni  njerëzit  në  rrezik  perinfeksion  nozokomial.
Përcaktoni praninë e parashikuesve që rrisin rrezikun e infeksionit,
p.sh. së pari infeksioni
operacioni, kirurgjia e barkut ose toraksit, kohëzgjatja e operacionit nese eshte  më sh
umë se
2 orë, procedura nësistemin urogjenital, përdorimi i mjeteve dhe pajisjeve si(respirator 
mekanik, aspirator, kateter, nebulizues, trakeostomi, monitorime invazive), anestezi.
- Verifikoni praninë e faktorëve ngatërrues, p.sh. mosha më pakse 1
vit ose mbi 65 vjeç,
mbipesha, sëmundja themelore (sëmundja pulmonareobstruktive kronike, diabeti, sëm
undja
kardiovaskulare, diskrasia e gjakut), abuzimi i substancave, ilaçet (kortikosteroidet,
kimioterapi, terapi antibiotike), statusi ushqyes (marrje më e ulëtse sa nevojitet
çdo ditë), pi duhan
Zvogëloni  hyrjen  e  mikroorganizmave  në  trup  përmes:
Larjes se duarve, respektimi i teknikës aseptike, masat e izolimit, abstenimi nga
procedurat e panevojshme diagnostike dhe terapeutike, zvogëlimi i mikroorganizmave 
të transmetuara nga ajri.
- Mbroni personin me mungesë të imunitetit nga infeksionipërmes edukimit te personi
t që t'u kërkojë të gjithë vizitorëvedhe operatorëve të lajne duart përpara se të afrohen, 
kufizoninumrin e vizitorëve nëse është e nevojshme, udhëzoni personin e anëtarët e fa
miljes tuaj në lidhje me shenjat dhe simptomat e infeksionit. Në marrëveshje me mjek
un, kufizoni nderhyrjetinvasive sepse  është rreptësisht e nevojshme (linjat venoze, m
ostra për prova laboratorike).
Ulni ndjeshmërinë e personit ndaj infeksionet: inkurajoni dhembani ne norma adekuat
e marrjen e kalorive dhe proteinave nëdietë, monitorimi i përdorimit ose abuzimit të te
rapisëantimikrobike, administroni terapinë e përshkruar antimikrobikebrenda 15 minut
ave nga koha e ccaktuar ne kartelen mjekesore,,ndihmoni per te minimizuar kohen e q
ëndrimit në spital.
- Zbuloni çdo manifestim klinik të infeksionit, p.sh.
ethe, urinë e turbullt, drenim purulent.
- Edukoni personin dhe familjen e tij për shkaqet, rreziqet dhetransmetueshmërinë e in
feksionit
- Kontribuoni në raportimin e sëmundjes infective.
Ndërhyrjet në fushën geriatrike
- Shpjegoni që shenjat e zakonshme të infeksionit mund të mosjenë të pranishme (për 
shembull,
ethe, ndjenja e të ftohtit)
- Kontrolloni për praninë e anoreksisë, astenisë, ndryshimeve nëstatusin mendor ose h
ipotermisë
- Monitoroni lëkurën dhe sistemin urinar për shenja tëkërpudhave, viruseve ose mikob
aktereve.
Rreziku i transmetimit të infeksioneve
Gjendja në të cilin personi rrezikon të transmetojëmikroorganizmat oportunistë ose pa
togjenë tek njerëzit e tjerë. 
Faktorët e lidhur me rrezikun.
fiziopatologjik  -  lidhur  me:
- kolonizimin nga mikroorganizmat shumë rezistentë ndajantibiotikëve
- ekspozimi ndaj transmetimit ajror te patogjenit
- ekspozimi ndaj transmetimit nga kontakti (direkt, indirekt, përmes pikave të Flugge)
Lidhur  me  trajtimet  -  në  lidhje  me:
- prania e plagëve të ndotura, pajisjet me drenimin e ndotur(tubat e kullimit), pajisje u
rinare dhe torakale, thithëse, kanjulëendotrakeale
Situata  (personale,  mjedisore) -  në  lidhje  me:
- katastrofa natyrore me praninë e materialit potencialishtinfektues.
- kushte jo të shëndetshme të jetesës (hedhja e mbeturinave, higjiena personale)
- zonat që konsiderohen të jenë në rrezik të lartë për sëmundjet e transmetuara nga vek
torët si (malaria, tërbimi, ...)
- zonat që konsiderohen të jenë në rrezik të lartë për sëmundjetqë vijnë nga vektor tran
smetues (hepatiti A, shigella, salmonella, ...)
- Njohja e pamjaftueshme e burimeve të infeksionit oseparandalimi i tij
- marrja e ilaçeve venoze
- partnerë të shumtë seksualë
- marrëdhënie seksuale të pambrojtura
- katastrofë natyrore (p.sh. përmbytje, tërmet ..)
Objektivat / Treguesit e rezultatit
• Personi, në kohën e shkarkimit, është në gjendje të njohe dhete përshkruajë metodat 
e transmetimit të sëmundjes
• Personi e di se ka nevojë për izolim derisa të kaloje periudhaqe infekton te tjeret.
• Gjatë shtrimit në spital demonstron respektimin e larjes sëduarve.
Ndërhyrjet e përgjithshme
• Identifikoni mysafirët e padeshiruar, bazuar në një vlerësim tësynuar ndaj faktorëve t
ë rrezikut
infeksioni dhe historia e ekspozimit.
• Identifikoni mënyrat e transmetimit bazuar në agjentininfektues: ajri, kontakti
(direkte, indirekte, kontakti përmes pikave të Flugge), automjetet (për shembull, ushqi
mi,
ujë, gjak, lëngje organike), vektorë (insekte, kafshë).
• Inicimi i masave të përshtatshme të izolimit. Konsultohuni me mjekun kompetent.
• Siguroni ndarjen e një dhome të përshtatshme, sipas llojit tëinfeksionit dhe praktikav
e higjena e personit të infektuar
• Ndiqni masat paraprake universale për parandalimin e infeksioneve
• Edukoni pacientin dhe kujdestarët e tyre për zinxhirin e infeksionit dhe përgjegjësinë 
që
pacientët kanë në spital, në ambiente banimi dhe në shtëpi.
  
TEMA: Endokarditi
 
Endokarditi infektiv është një infeksion i rreshtimit të zemrës(endokardit) dhe, përgjit
hësisht, edhe i valvulave të zemrës.
Endokarditi infektiv zhvillohet kur bakteret hyjnë në qarkullimine gjakut dhe bashkoh
en me valvulat e zemrës të dëmtuara mëparë.
Endokarditi akut bakterial në përgjithësi fillon papritmas me
ethe të lartë, rritje të rrahjeve të zemrës, lodhje dhe dëmtim tëshpejtë dhe të përhapur t
ë valvulës së zemrës.
Endokarditi bakterial subakut gradualisht mund të shkaktojësimptoma të tilla si lodhje
,
ethe të ulët, rrahje zemre tëpërshpejtuar mesatarisht, humbje peshe, djersitje dhe numë
rimtë ulët të eritrociteve
Shkaqet
Në shumicën e rasteve, endokarditi shkaktohet nga një infeksionbakterial, por
ka raste të endokarditit kërpudhor.
Në disa pacientë, endokarditi është pasojë e infeksionit të njëorgani tjetër në trup, i tra
nsmetuar në zemër nga kalimi ibaktereve nga fokusi i infeksionit përmes qarkullimit t
ë gjakut.
Në raste të tjera, bakteret mund të hyjnë në qarkullimin e gjakutpërmes lëkurës ose go
jës, për shembull, dhe gjithmonë arrijnë nëzemër përmes qarkullimit të gjakut.
Kjo mund të ndodhë veçanërisht në rastin e kirurgjisë dentare(dentare) dhe në pacient
ët me kateter venozë (tuba) afatgjatë.
Endokarditi është më i shpeshtë në pacientët me zemër, nëpacientët me sëmundje të v
alvulave (kongjenitale ose të fituara) dhe në pacientët që kanë bërë ndërhyrje kardiake
. Endokarditiështë më i shpeshtë në pacientët që i nënshtrohen ndërhyrjes sëzëvendësi
mit të valvulës me protezë mekanike ose biologjikedhe veçanërisht në vitin e parë pas 
operacionit. Pacientët me stimulues kardiakë ose defibrilator gjithashtu janë në rrezik 
tërritur të sëmundjes për shkak të infeksionit të plumbitintrakardiak.
Simptomat
Në rast se: dështimi i zemrës, sekondar pas mosfunksionimit tënjë ose më shumë valv
ulave (mitrale dhe aortë), simptomat mëtë shpeshta janë vështirësia në frymëmarrje, ë
njtja (edema) e gjymtyrëve të poshtme dhe këmbëve;
dëmtimi i veshkave (për shkak të embolizimit të fragmenteve tëvegjetacioneve të valv
ulave deri në veshkë), urina mund të jetë e kuqe (për shkak të pranisë së gjakut) ose e 
errët (dështimi iveshkave);
embolizimi në tru mund të kemi një pamje të goditjes në tru me simptoma të ndryshm
e në varësi të zonës së trurit të prekur; përshembull, mund të ketë vështirësi në të folur 
ose lëvizje të njëose më shumë gjymtyrëve. Simptoma të tjera janë: lodhje, dhimbje k
oke, dhimbje në nyje dhe muskuj, djersitje natën, zbehje, kollë e vazhdueshme, ënjtje 
të barkut (edemë), shtim osehumbje peshe, shfaqja e njollave të vogla, të dhimbshme, 
tëkuqe të lëkurës, në majat e gishtërinjve ose këmbëve (nyjet e
Osler), njolla vjollcë ose të kuqe (petechiae) në lëkurë, në sy osebrenda gojës.
Diagnostifikimi
Mjeku mund të dyshojë në endokardit kur zbulon, përmesauskultimit kardiak, një mur
muritje që nuk ka qenë më parë. Zhurma e zemrës është një zhurmë e shkaktuar nga tu
rbulenca e rrjedhës së gjakut pas ndryshimeve strukturore të valvulave.
Testet e nevojshme për të konfirmuar diagnozën janë si mëposhtë.
Testet e gjakut, për të theksuar një rritje të indekseveinflamatore, për të kërkuar bakter
e në gjak (kultura e gjakut).
Ekokardiograma transtorakale: një ekzaminim që vizualizonstrukturat e zemrës dhe fu
nksionimin e pjesëve të saj në lëvizjefalë një sonde, të vendosur në gjoks,
e cila lëshon ekografi. Ekokardiograma lejon të identifikojë praninë e bimësive dhe çd
omosfunksionim të valvulave të zemrës; për të vlerësuarmadhësinë e zgavrave të zemr
ës dhe funksionin e zemrës.
Ekokardiograma transesofageale: ekzaminimi ekokardiografikpër të cilin sonda futet 
nga goja dhe shtyhet në ezofag. Kjo lejonnjë vizualizim më të mirë të valvulave dhe st
rukturaveparavalvolar.
Elektrokardiograma: regjistron aktivitetin elektrik të zemrës dheju lejon të identifikoni 
aritmitë (çrregullime të ritmit të zemrës) dhe shenjat e gjalla të shqetësimit të zemrës
Radiografia e kraharorit (rrezatimi i kraharorit): Kjo mund tësigurojë informacione të 
ndryshme, për shembull nëse zemraështë e zgjeruar, një shenjë e dështimit të zemrës, 
ose nëseinfeksioni është përhapur në mushkëri. 
Trajtimi
Trajtimi për endokardit konsiston në administrimin e antibiotikëve.
Terapia antibiotike "e shënjestruar",
e cila përcaktohet në bazë tëizolimit të mikrobeve në gjak (kultura e gjakut) dhe pasivl
erëson ndjeshmërinë e mikrobeve ndaj antibiotikëve tëndryshëm, zakonisht përbëhet n
ga një koktej me antibiotikë dheduhet të jetë administrohet në mënyrë intravenoze dhe 
për këtëarsye në spital.
Në spital, pacienti monitorohet nga marrja e mostrave periodiketë gjakut dhe kontrolle
t ekokardiografike për të vlerësuarefektivitetin e trajtimit.
Kur ethet dhe simptomat e tjera të rëndaqetësohen, pacienti mund të jetë në gjendje të 
vazhdojë terapinëme antibiotikë oral në shtëpi. Në këto raste, caktohen takime tërregu
llta me mjekun për të kontrolluar rezultatin terapeutik dhepër të raportuar çdo efekt an
ësor (diarre, skuqje, kruajtje osedhimbje të kyçeve).
Në shumicën e rasteve, terapia me antibiotikë është efektive nëkontrollimin dhe trajti
min e infeksionit.
Në rast të joefektivitetit të terapisë me antibiotikë (mikroberezistente) ose në prani të 
një dëmtimi të rëndësishëm strukturortë valvulave, mund të ketë nevojë për operacion.
Kirurgjia e endokarditit zakonisht konsiston në zëvendësimin e valvulës së sëmurë me 
një valvul protetik mekanik osebiologjik; në disa raste mund të jetë e mjaftueshme për 
tëriparuar lezionin e valvulës duke shmangur zëvendësimin e tij.
Kirurgjia mund të jetë e nevojshme për kullimin e absceseve dheriparimin e çdo fistul
e, që mund të lindë në muskulin e zemrësose në pjesë të tjera të trupit.
Sa i përket parandalimit, për të parandaluar që mikrobet dhebakteret të hyjnë në siste
min e qarkullimit të gjakut dhe tëshkaktojnë endokardit, rekomandohet profilaksia ant
ibiotike(d.m.th. trajtimi parandalues me antibiotikë) kur pacientët nërrezik duhet t’i në
nshtrohen ndërhyrjeve në rrezik.
Pacientët e konsideruar në rrezik dhe për këtë arsye duhet tëtrajtohen me terapi antibio
tike para operacionit ose proceduravedentare janë:
Pacientët me proteza të valvulave të zemrës, përfshirë atobiologjike
Pacientët me histori të endokarditit bakterial të mëparshëm
Pacientët me sëmundje kongjenitale të zemrës dhemosfunksionim të fituar të valvulës
Gjatë operacionit, përfshirë procedurat endoskopike ose dentare, këtyre pacientëve u r
ekomandohet të kontaktojnë kardiologunreferues për profilaksinë e antibiotikëve.
Pacientët në rrezik duhet t'i kushtojnë vëmendje të veçantëhigjienës orale.
Shpimet dhe tatuazhet gjithashtu duhet të shmangen ose, nëseështë e nevojshme, është 
e nevojshme të mbështeteni tekoperatorët që respektojnë masat e rrepta të higjienës (p
ajisje dheambiente sterile).
Këshillohet gjithashtu që t’i nënshtroheni një vaksinimi të gripit, për të shmangur ndër
likimet e mundshme të gripit, të cilat mundtë favorizojnë zhvillimin e endokarditit inf
ektiv.
 
PERIKARDITI
Perikarditi është një inflamacion i perikardit, membranës nëformë thesi që rrethon ze
mrën. Kjo membranë përbëhet nga dyshtresa, e
me styre përmbajën një vëllim shumë të vogël lënguqë shërben për lubrifikim dhe që i 
krijon mundësinë dy shtresavetë rrëshqasin mbi njëra tjetrën pa problem.
Kur vihet re një perkardit vëllim i këtij lëngu rritet. Në rastet mëtë rëndë mund të mbu
lojë zemrën,
duke ndalur funksionimin e saj. Në pjesë më të madhe të rasteve, megjithatë nuk sjell 
pasojatë rënda dhe zgjidhet spontanisht. Rastet më të rënda duhet tëtrajtohen me ilaçe 
dhe vetëm shumë rrallë me ndërhyrjekirurgjike. Perikarditi prek moshat mes 20 dhe 5
0 vjeç.
Llojet e perikarditit
Ka dy lloje perikarditi: akut dhe kronik
Perikarditi akut: karaterizohet nga një shfaqje e papritur. Zgjatmë pak se gjashtë jav
ë dhe shpesh provokon hemorragjiperikardiake. Simptomat janë ato të ngjashme me n
jë infarkt por vetëm një pjesë e vogël e pacientit ka relapse.
Perikarditi kronik: Ndodh pas një trashje të perikardit ose njëakumulimi të lëngut. Z
gjat më shumë se gjashtë jave dhe mundtë shkaktojë pamjaftueshmëri të ventrikulit të 
djathtë e cilashprehet me edemë në nivelin e barkut, pretibialit dhe kyçit tëkëmbët.
Shkaqet e perikardit
Në 80% të rasteve është e pamundur të gjesh shkaqet që çojnënë perikardit. Megjithat
ë është e zakonshme që origjina e saj tëjetë nga një infeksion, në përgjithësi viral. Më 
rrallë shkaktohetnga një infeksion bakterial, dhe akoma më rrall nga njëinfeksion myk
otik. Në raste të tjera perikarditi shfaqet ishoqëruar me një nga patologjitë e mëposht
me:
Sëmundje autoimune
Kancer, përfshi dhe leuceminë
SIDA
Hipotiroidja
Ethet reumatike
Në rastet e tjera precedent i menjëhershëm është një sulmkardiak apo një kururgji në t
oraks,
apo traumë torakale. Ndonjëherë perikarditi është i lidhur edhe me një inflamacion të
miokardit, shkaktuar nga radioterapia në gjoks apo marrja e disailaçeve.
Simptoma dhe diagnoza
Një simptomë tipike e perikarditit akut është dhimbje intensive dhe shpuese në zonën 
e gjoksit. Vërehet në anën e majtë, prapasternumit. Megjithatë disa pacientë kanë vetë
m një dhimbje tëlehtë dhe konstante. Të tjerë përjetojnë një ndjesi presioni nëgjoks m
e intensitet të ndryshëm.
Në pjesën më të madhe të rasteve, dhimbja shtrihet dhe nëshpatullën e majtë dhe në q
afë. Dhimbja bëhet më intensive kurkollitesh, kur merr frymë thellë apo mbështetesh 
në shpinë. Përkundrazi, dhimbja zvogëlohet kur jeni ulur dhe lehtësishtçoni trupin par
a.
Në perikarditin kronik dhimbja në gjoks është një simptomëmëse e zakonshme. Qoftë 
në patologjinë klinke dhe në atë akutemund të shfaqen disa simptoma si
Palpitimet e zemrës
Temperaturë e lehtë
Kollë
Fryrje të këmbëve
Ndjesi marramendjeje
Të përziera
Dobësi dhe lodhje
Trajtimi i perikarditit
Rastet më të lehta të perikarditit në përgjithësi zgjidhen vetë. Megjithatë në momentin 
që diagnostikohet patologjia, në pjesënmë të madhe të rasteve ka nevojë për trajtim m
e ilaçe. Nëpërgjithësi jepen analgjezikë që përdoren zakonisht pë dhimbjetdhe redukti
min e inflamacionit.
Mjeku mund të përshkruajë dhe colchicine që reduktoninflamacionin kardiak dhe para
ndalon përsëritjen. Megjithatë kyilaç nuk jepet për persona që vuajnë nga mëlçia apo 
veshkat apo dhe për pacientë që përdorin disa mjekime.
Kur këto ilaçe nuk kanë efekt, kalohet në hapin pasardhës qëështë përdorimi i kortikos
teroidëve. Nëse shkaku i perikardititështë një infeksion bakterial në përgjithësi pershk
ruhen edheantibiotikë.
Së fundmi, në rastet më të rënda sidomos kur dyshohet për njëtamponazh kardiak, ësh
të i nevojshmë kullimi, përmes njëprocedure që quhet perikardiocenteza. Shumë rrallë 
është e nevojshme një perikardioktomi apo zhdukja e përhershme e perikardit
 
 
  TEMA: HIV  dhe kujdesi infermieror
Virusi i HIV është virusi pērgjegjës që shkakton AIDS, i cili provokon
një dobësim të aftësive funksionale të sistemit tone imunitar
( imunodeficienca). 
Antikorpet janë një mburojë kundër sëmundjeve. Virusi HIV është
shumë i rezikshëm sepse arrin të paralizojë sistemin imunitar të personit
të goditur , duke sulmuar e pastaj vrarë pikërisht disa tipe të veçante
linfocidesh që jo vetëm nuk janë të aftë të shkatērojnë virusin , por
bëhen kaq të dobët sa nuk arrijnë më të na mbrojnë nga agresorë të tjerë.
AIDS ( Sindromë e imunodeficiencës së fituar) është sëmundje e
provokuar nga një infeksion viral që shkatërron mbrojtjet imunitare,
duke i sulmuar personat të pambrojtur kundër agresionit te infeksioneve
të tjera të ndryshme dhe te pa aftë të ndalojne zhvillimin e formave
tumorale normalisht pak të përhapura. 
Virusi i AIDS është përhapur nga Afrika Qëndrore në Amerikën
Qëndrore dhe shpejt në SH.B.A. Prej këtu ka arritur në Europë, e nga
Afrika nč Kontinentin Aziatik. Rastet e para me AIDS janë pëshkruar në
SH.B.A. MË 1981. Sot praktikisht janë goditur të gjitha vendet e botes.
Përhapja e shpejtë është përcaktuar nga: mungesa e njohjes sē rrugëve të
transmetimit të infeksionit dhe nga tipi i popullsisë së goditur ( niveli i
ulët ekonomik, higjenik , droga & prostitucioni).
 
Si transmetohet infeksioni 
Ka tre mënyra kryesore të transmetimit të virusit nga një person në një
tjetër. Një mënyrë është nëpërmjet marrëdhënieve seksuale të
pambrojtura.
Mënyra e dytë është ajo e kalimit të virusit direkt në gjak. D.m.th.
nëpërmjet transfuzionit të gjakut ose përdorimit të ageve të shiringave
tek më shumë se një person. Zakonisht preken persona që bëjnë
transfuzion gjaku nëse bëjnë një operacion dhe persona të cilët bëjnë
praktikimin e drogës me të njëjtën shiringë midis tyre.
Mënyra e tretë është kalimi i virusit nga nëna tek fëmija. Gratë që janë të
infektuara me këtë virus ia kalojnë atë fëmijëve të tyre të ardhshëm gjatë
barrës ose nëpërmjet qumështit të gjirit. Kur virusi HIV hyn në trupin e
një personi, ai cilësohet si HIV pozitiv. Njeriu mund të jetë HIV pozitiv
pa e ditur se është i tillë.
Simptomat
Shenjat dhe simptomat e mundshme të virusit HIV janë: rreth 10 %
humbje në peshë, ethe për më shumë se një muaj, lodhje dhe djersitje
natën. Por këto shenja nuk janë standarte dhe janë pothuajse të pa
dukshme ose ta themi më thjesht nuk i vëmë shumë rëndësi pasi janë
gjëra që ndokush mund ti hasë ato në jetën e përditshme. Njerëzit mund
të jenë të infektuar, domethënë të jenë HIV pozitiv, për disa vjet përpara
se Sistemi imunitar i tyre të bie aq shumë saqë infeksione të ndryshme të
shkaktojnë kalimin e tij nga HIV pozitiv në pacient me sëmundje të
AIDS-it. Zakonisht një periudhe 4 deri në 7 vjet është një kohë
relativisht e shkurtër, por dhe vendimtare për një person që mund të jetë
infektuar. Kjo do të thotë se nëse ka bëre një test, me kalimin e kohës
padituria e infektimit me HIV mund të jetë e rrezikshme për jetën e tij.
Në fakt një person i shëndetshëm ka në gjakun e tij nga 500 deri në 1200
trupa CD4-T ose rruaza të bardha. Kur një person HIV bie me poshtë se
300 CD4-T për kampion gjaku ai menjëherë duhet të filloj kurimin me
ilaçe antiretroiale në mënyrë të tillë që dendësia e virusit për kapion
gjaku të bie d.m.th të parandaloj shumimin e tij në gjak dhe nga ana
tjetër të ndihmoj trupin të rris CD4-T për kampion gjaku.
Kur bëhen analizat? 
Mund ta bëhen në çdo moment dhe anonim. Nisse nid person ka ndonjë
dyshim rreth gjendjes ne lidhje me HIV eshte e domosdoshme te beje
 analizat. Duke qenë se HIV-i mund te mos shfaqet ne nje analize deri në
6 muaj pas infektimit , mund te jete e nevojshme te behen disa analiza,
Rezultati i testit i komunikohet vetëm të interesuarit e askush tjeter
s'duhet te dijë gjendjen aktuale të sieropozitivit.
Kujdesi qe duhet te tregoje infermieri ne pacientetme hiv/aids 
1. varekinë e holluar 1:10 
2. temperaturë e lartë mbi 60° C 
3. uję i oksigjenuar e detergjentë
4. alkol e disinfektantë të tjerë 
Kur pastrohen njollat e gjakut të një sicropozitivi osegjatë mjekimit të nj
ë plage duhet të përdorim dorezaprej gome ose prej llastiku. Objektet më 
të rezikshmejanë aget, shiringat ose objete të tjera të mundshme tëmpreh
ta dhe të ndotura me gjak të infektuar. Duhetbërë kujdes i veçantë edhe n
ë eliminimin e tyre . atoduhet të jenë të vendosura në mbajtëse të fortë d
hemundësisht të mos proken me duar se
ka rrezik tëshpohemi ose plagosemi aksidentalisht.
Vlersimi infermieror 
Vleresimi infermieror perfshin identifikimin e faktoreve te rrezikut ,
perfshire historine e praktikave seksuale te rrezikshme ose injeksionet e
perdorimit te droges                        
✓ Niveli Nutricional arrihet duke mbajtur nje diete konstante dhe duke
identifikuar faktoret qe ndikojne ne veshtiresi gjate marrjes se ushqimit,
sic jane: nauzet, te vjella, dhimbje ne kavitetin oral, veshtiresi ne gelltitje
etj
✓ Intergriteti i lekures. Lekura dhe membrana e mukozes kontrollohen cdo
dite per te pare ulcerat apo infeksionet pasi personat me HIV/AIDS jan
shum te prekur ndaj infeksioneve.Monitorohet cdo dite kaviteti oral dhe
zona perianale pasi jan me te prekurat
✓ Statusi Respirator arrihet duke monitoruar pacientin per kolle , prodhim
gelbaze , marrje fryme , ortopne , takipne dhe dhimbje kraharori .
✓ Statusi mendor caktohet duke pare nivelin e vetedijes , orientimit ,
shpejtesine e veprimeve dhe humbjet e kujteses .
✓ Balanca e elektroliteve arrihet duke ekzaminuar lekuren dhe membranat
e mukozes per thatesi. Monitorojme kaliumin, kalciumin,magnezin dhe
 klorin pasi pacientet kane episode diarreike dhe te vjella te shumta gjate
nje dite .
Diagnozat infermierore
➢ Ankth dhe frike lidhur me dekursin e semundjes.
➢ Prishje e imazhit trupor lidhur me infeksionet kutane dhe mukozale.
➢ Izolim social si pasoje e semundjes ose ndryshimitne apariencen fizik. 
➢ Crregullim te likideve dhe balances elektrolitike ne organizem si pasoje
e diarres persistente. 
➢ Dobesi trupore dhe paaftesi per te kryere aktivitete e perditshme ne
lidhje me pneumonin.
➢ Crregullim ne menyren e ushqyerjes, si pasoje e nauzez dhe te vjellave. 
➢ Prirje per infeksione ne menyre te vazhdueshme sipasoje e imunodefici
ences
➢ Mungese njohurish lidhur me procesin e semundjes, menyren e kujdesit
dhe parandalimin e saj.
 
Nderhyrja infermierore: 
Ruajta e Integritetit te lekures: Per keta pacient tregohet nje kujdes i
madh persa i perket demtimeve te lekures. Eshte e rendesishme qe
lekure e tyre te mbahet sa me e paster pasi ata jan te prekur ndaj
infeksioneve.Gjithashtu nje kujdes te vacante i tregohet edhe lekures
ne zonen perianale e cila duhet te pastrohet pas cdo defekimi me uje
dhe me sapun. Keshillohet qe pacientete te veshin veshjet te buta ose
pambuku. 
Parandalimi i Infeksioneve: Vezhgohet pacienti per shenjat baz te
infeksionit: ethe, te dridhura, djersitje naten, dhimbje goje, veshtiresi
ne gelltitje, te vjella, nauze, skuqeje, drenim sekrecionesh nga plaget
etj. Nje rol te vacante luan edhe higjena e pacientiti dhe e mjedisit
qe ate e rrethon. Personeli Shendetesor i duhet ti nenshtrohet
teknikave aseptike ne momentin e interventeve .
Permisimi i Statusit Nutritiv: Inkurajohet pacienti qe te ushqehet me
ushqime qe jane te lehta per tu gelltitur dhe te evitoj ushqimet e
forta dhe pikante, gjithashtu pacienti duhet te kete kontakte te
vazhdueshme me dietologen ne menyr te till qe te kete nje diete sa
 me te mire ushqimore, ku mos ti mungojne elementete baz si
proteinate, fibrat kalorit etj 
Edukimi i Pacientiti: Vendoset ne djeni te rrugeve te transmetimit te
semundjes, te perdori mjete mbrojtese gjat kontaktiti vaginal ose
anale. Ne qoftese pacienti eshte perdorues i rregullt i droges, ai
duhet te shmangi perdorimin e te njetes shiringe 
Kujdesi Shendetesor ne Shtepi: Keta paciente duhet ti rikthehen sa
me shpejte aktivitetei te tyre te perditshem dhe familja luan nje role
kyce duke imbeshtetur dhe duke I ndihmuar ne administrimin e
medikamenteve, dhenjes se preparative i/v etj 
Bruceloza.Ethet valëzuese; ethet malteze; ethet mesdhetare; ethet 

Gjibraltarit. Bruceloza shkaktohet nga Brucella spp, të cilat janë baktereGram-

negative. Simptomat fillestare janë ato të njësëmundjeje akute me ethe,

me pak ose aspak shenja tëlokalizuara dhe mund të kalojë në një fazë kronike m

ethe te vazhdueshme, dobësi, djersitje dhe dhimbje të paqartëdifuze. Diagnostifi

kimi bazohet në kulturë gjaku , zakonishtnga kultura emokultura. Trajtimi opti
mal zakonisht kërkon2 antibiotikë, doksiciklinë ose trimetoprim / sulfametoksaz

olplus gentamicinë, streptomicinë ose rifampicinë.  

Mikroorganizmat përgjegjës për brucelozën njerëzore janë B.
abortus (nga bagëtia), B. melitensis (nga delet dhe dhitë) dhe B. suis (nga derrat). B. 
canis (nga qentë)qe shkakton vetëminfeksione sporadike. Në përgjithësi, B. melitensi
s dhe B. suis janë më patogjene se speciet e tjera të Brucelles.              
Burimi më i shpeshtë i infeksionit është nga blegtoria dheproduktet e qumështit të pap
ërpunuara. Dreri, kali, moisi, karibu, lepuri,
pula dhe miu i shkretë mund të infektohengjithashtu; njerëzit gjithashtu mund të infek
tohen me këtokafshë.
Bruceloza fitohet nga
•  Kontakt i drejtpërdrejtë me sekrecionet dhejashtëqitjet e kafshëve të infektuara
Gëlltitje e
• 

mishit të pa gatuar, qumështit tëpapërpunuar ose produkteve të qumështit qëpërmbajn
ë mikroorganizma të vlefshëm
•  Duke thithur aerosole të materialit të infektuar
•  Rrallë, transmetim person nga personi
E shpeshtë sidomos në zonat rurale, bruceloza është njësëmundje profesionale e kasap
ëve, veterinerëve, gjuetarëve, fermerëve, mbarështuesve dhe teknikëve të laboratoritm
ikrobiologjik. Bruceloza është e rrallë në Shtetet e Bashkuara, Evropë dhe Kanada,
por rastet ndodhin në Lindjen e Mesme, rajone mesdhetare, Meksikë dhe Amerikën Q
endrore.
Meqenëse shumë pak mikroorganizma (ndoshta midis
10 dhe100) mund të shkaktojnë infeksione përmes ekspozimit nëaerosol, Brucella spp 
është një infeksion I  mundshembiologjik.   
Pacientët me brucelozë akute, të pakomplikuar zakonishtshërohen brenda 2-3 javësh, 
madje edhe në mungesë tëtrajtimit. Disa përparojnë në një formë subakute,
me ndërprerjeose kronike.
Komplikimet
 Ndërlikimet e brucelozës janë të rralla,
por përfshijnë endokardit bakterial subakut, neurobrucelozë (e cilapërfshin meningjit a
kut dhe kronik, encefalit dheneurit), orkit , kolecistit , zbrazje të mëlçisëdhe osteomiel
it (veçanërisht sakroiliak ose vertebral).  
        
Simptomatologjia
Periudha e inkubacionit për brucelozën është nga 5 ditë në disamuaj dhe mesatarisht 2 
javë.
Fillimi mund të jetë i papritur,
me të dridhura dhe ethe, dhimbjekoke të fortë, dhimbje të kyçeve dhe të mesit, gjendje 
të keqedhe ndonjëherë diarre. Ose fillimi mund të jetë tinëzar,
me siklettë lehtë, dhimbje muskulore, dhimbje koke dhe dhimbje nërajonin cervico-
dorsal, e ndjekur nga një rritje në mbrëmje e temperaturës.
Ndërsa sëmundja përparon, temperatura rritet në 40-41
° C, pastaj gradualisht kthehet në normale ose afër normales me djersitje të bollshme 
në mëngjes. 
Në mënyrë tipike, ethet me ndërprerje vazhdojnë për 1-5 javë,
e ndjekur nga një pauze prej 2-14 ditësh kur simptomat tani janëzvogëluar shumë ose 
mungojnë. Në disa pacientë, ethet mund tëjenë kalimtare. Në të tjerët, faza febrile përs
ëritet një ose mëshumë herë në valë (valëzime) dhe pauzash gjatë muajve oseviteve dh
e mund të shfaqet si ethe me origjinë të panjohur.
Pas fazës fillestare të etheve, mund të shfaqen anoreksi, humbjepeshe, dhimbje barku 
dhe kyçesh, dhimbje koke, dhimbje mesi, dobësi, nervozizëm, pagjumësi, depresion d
he paqëndrueshmëriemocionale. Verehet Kapsllëku shpesh . Shfaqet edhesplenomegal
ia, dhe nyjet limfatike mund të zgjerohen lehtë osemesatarisht. Deri në 50% të pacient
ëve kanë hepatomegali.
Bruceloza është fatale në <5% të pacientëve, zakonisht sirezultat i endokarditit ose nd
ërlikimeve të rënda të sistemitnervor qendror.
Diagnostifikimi
•  Kulturat e gjakut, palcës së kockave dhe lëngutcerebrospinal
• Testet akute dhe rikuperuese serologjike (jo të besueshmepër B. canis ) dhe Analiza P
CR (Reaksioni i ZinxhiritPolimerazë)
mund të kryhet në gjak ose në indet e trupitdhe mund të jetë pozitive që në 10 ditë pas 
inokulimit.
Kultura e gjakut është thelbësore; rritja mund të zgjasë > 7 ditë, dhe nënkulturat që pë
rdorin mjete me specifike mund të duhet tëmbahen deri në 3-4 javë, prandaj ne marrje
n e analizes, dyshimipër brucelozë duhet të raportohet në laborator.  
Mostrat e palcës së kockave dhe lëngut cerebrospinal gjithashtumund të kultivohen si 
emocultura.
Mostrat duhet të merren në fazën akute dhe të rikuperimit pas
3 javësh. Numri i qelizave të bardha të gjakut është normal ose iulët,
me limfocitozë relative ose absolute gjatë fazës akute. 
Trajtimi
Doxycycline
• 

me shtimin ose të rifampicinës, ose të(streptomicina ose gentamicina), ose ciprofloxac
in(Amonoglikozide)
Në rastet akute të brucelozës, aktiviteti duhet të zvogëlohet,
me pjesën tjetër të shtratit gjatë episodeve të etheve. Dhimbja e fortëmuskuloskeletore
, veçanërisht përgjatë shpinës, mund të kërkojëanalgjezi. Endokarditi i brucelës shpes
h kërkon kirurgji përveçterapisë me antibiotikë.  
Nëse jepen antibiotikë, preferohet terapi e kombinuar sepseritmet e rikthimit me mono
terapi janë të larta. Dokiciklina orale100 mg
me gojë dy herë në ditë për 6 javë e kombinuar me streptomicinë 1 g
IM çdo 12 deri në 24 orë (ose gentamicina 3 mg / kg
IV një herë në ditë) për 14 ditë zvogëlon shkallën e rikthimit. Për raste të pakompliku
ara, rifampicin 600 deri 900
mg nga goja 2 herë në ditë për 6 javë mund të përdoret në vend të një aminoglikozidi. 
Regjimet me ciprofloxacin 500 mg oralisht dy herë në ditë për 14-
42 ditë plus rifampicinë osedoksiciklinë në vend të një aminoglikozide janë treguar të 
jenëpo aq efektive.
Tek fëmijët < 8 vjeç, trimetoprim / sulfametoksazol oral dherifampicinë janë përdorur 
për 4-6 javë.  
Neurobruceloza dhe endokarditi kërkojnë trajtim të zgjatur.
Edhe me trajtimin me antibiotikë, afërsisht 5-15%
e pacientëverikthehen, kështu që të gjithë duhet të ndiqen klinikisht dhetitujt serol
ogjikë të përsëriten për 1 vit.
Parandalimi
Pasterizimi i qumështit ndihmon në parandalimin e brucelozës. Djathrat e prodhuar ng
a qumështi i pasterizuar dhetë prodhuara për < 3 muaj mund të kontaminohen.  
Individët që trajtojnë kafshë ose kufoma të mundshme tëinfektuara duhet të mbajnë sy
ze mbrojtëse dhe doreza gome dhetë mbrojnë plagët e lëkurës nga ekspozimi. Progra
met e shëndetit publik janë të nevojshme në Shtetet e Bashkuara dhedisa vende të tjer
a për të zbuluar infeksionet në kafshë, për tëvrarë kafshë të infektuara dhe për të vaksi
nuar bagëtite dhe derratë rinj sieronegativë.
Nuk ka vaksinë për njerëzit; përdorimi i vaksinës së kafshëve tenjerëzit mund të shkak
tojë infeksion. Imuniteti që krijohet ngainfeksioni njerëzor është jetëshkurtër, për rreth 
2 vjet.
Profilaksia pas ekspozimit me antibiotikë rekomandohet përpacientët me rrezik të lart
ë (p.sh., ata që janë të ekspozuar nëmënyrë të pambrojtur ndaj kafshëve të infektuara o
se mostravelaboratorike ose që kanë marrë vaksina të kafshëve). Regjimetpërfshijnë d
oksiciklin 100 mg oralisht dy herë në ditëplus rifampin 600
mg një herë në ditë për 3 javë; rifampicinanuk përdoret për ekspozimin e vaksinave m
e B. abortus (llojiRB51), i cili është rezistent ndaj rifampicinës.   
 
Pikat kryesore
Bruceloza merret nga kontakti i drejtpërdrejtëme sekrecionet dhe sekretimet e 
• 

kafshëve tëinfektuara ose duke pirë,ngrene ushqime tëndotura ose produkte qu
mështi.
Infeksioni zakonisht shkakton ethe dhesimptoma organike,
• 

por disa organe specifike(p.sh., truri, meninget, zemra, mëlçia, kockat) rrallë pre
ken.
Shumica e pacientëve zakonisht shërohenbrenda 2-3 javësh, edhe pa trajtim,
• 

por disazhvillojnë një formë subakute, me nderprerjeose kronike.
Diagnostikoni duke përdorur kultura të gjakut, palcës kockore ose lëngut cereb
• 

rospinal dhetesteve ne fazen akute dhe të rikuperimit.
Trajtoni shumicën e pacientëve me
• 

2 antibiotikënë mënyrë tipike doksiklinën ose me rifampicinë, një aminoglikozid 
ose ciprofloxacinë; monitoronipacientët deri në 1 vit për rikthime.
 
Adenovirus

Botulizmi shkaktohet nga toksina Clostridium
botulinum  dheqë prek nervat periferikë. Botulizmi mund të ndodhë p
a infeksion nëse toksina gëlltitet, injektohet osethithet. Simptomat j
anë paralizë simetrike e nervave kranialtë shoqëruar me dobësi sime
trike në rënie dhe paralizë tëdobët pa deficite shqisore. Diagnostikim
i është klinik dhe me identifikimin e toksinës në laborator. Terapia ës
htëmbështetëse dhe me antitoksinë.  
Botulizmi është një sëmundje e rrallë, kërcënuese përjetën që ndo
dh kur toksina botulinum përhapet në mënyrëhematogjene dhe n
dërhyn në mënyrë të pakthyeshme nëlirimin e acetilkolinës në mb
aresat nervoreperiferike. Botulizmi është një urgjencë mjekësore d
he, ndonjëherë, një urgjencë e shëndetit publik.  
C.
botulinum  prodhon 8 lloje të Neurotoksinaantigjenikisht ndryshme 
(lloje AH). Pesë nga toksinat(llojet A, B,
E dhe rrallë F dhe H) prekinnjerëzit. Toksinat botulinike janë protei
na shumëhelmuese rezistente ndaj degradimit nga aciditeti istoma
kut dhe enzimat proteolitike. 
Botulizmi mund të ndodhë kur neurotoksina përpunohetin
vivo nga C.
botulinum  ose kur neurotoksina e paraformuar fitohet nga një buri
m i jashtëm.  
Përpunimi in vivo shkakton format e mëposhtme:
•  Botulizmi i plagëve
•  Botulizmi I foshnjave (forma më e zakonshme) 
•  Botulizmi enterik i të rriturve (i rrallë)
Në botulizmin e plagës, neurotoksina përpunohet nëindet e infek
tuara. 
Në botulizmin e foshnjave dhe botulizmin enterik të tërriturve
, sporet gëlltiten dhe neurotoksina përpunohet nëtrakt. Botulizmi e
nterik i të rriturve zakonisht ndodhvetëm tek të rriturit me rezisten
cë të zvogëluar.   
Blerja e neurotoksinës së paraformuar shkakton format
e mëposhtme:
•  Botulizmi ushqimor
•  Botulizmi jatrogjen
•  Thithja e botulizmit
Në botulizmin e ushqimit, neurotoksina e prodhuargëlltitet përm
es ushqimit të kontaminuar. 
Në botulizmin jatrogjen, toksina e tipit A ose B injektohet terapeu
tikisht për të zbutur aktivitetin e tepërttë muskujve; rrallë, botulizm
i ka ndodhur pasinjeksioneve kozmetike (me toksinë botulinum).  
Në thithjen e botulizmit, toksinat aerosolizohenaksidentalisht os
e përdoren qëllimisht si një armëbiologjike; toksinat aerosolized n
uk ndodhin në natyrë.
C.  sporet e botulinumit  janë shumë rezistente ndajnxehtësisë dhe 
mund të mbijetojnë duke vluar në 100
° C për disa orë. Sidoqoftë, ekspozimi ndaj nxehtësisë sëlagësht në 
120 ° C për 30 minuta vret sporet. Nga
ana tjetër, toksinat shkatërrohen shpejt nga nxehtësia, dhegatimi i 
ushqimit në 80 ° C për 30 minuta mbron ngabotulizmi. C.
botulinum  mund të prodhojë një lloj toksinaE në temperatura të ul
ëta, madje edhe në 3 ° C
(dmth, nënjë frigorifer), për shembull në vakum tymosurpeshk.        
Burimet e toksinës

Ushqimet e konservuara të bëra në shtëpi, veçanërisht atome acidi
tet të ulët (dmth., PH>
4,5), janë burimi më ishpeshtë i toksinës së gëlltitur,
por ushqimet e përgatituranë treg janë përfshirë gjithashtu si përgj
egjës për rreth10% të epidemive. Automjetet më të shpeshta janëp
erimet (por në përgjithësi jo domatet), peshku, pemëtdhe erëza,
por mish, qumësht,
mish derri, shpezë dheushqime të tjera janë përfshirë gjithashtu. N
ë shpërthimete prodhimeve të detit, tipi
E shkakton rreth 50% tërasteve; llojet A dhe B shkaktojnë rastet e 
mbetura. Nëvitet e fundit, ushqimet jo të konservuara (p.sh., patat
et e pjekura të mbështjella me letër alumini, hudhra të grirë nëvaj, 
sanduiçe me
mish dhe djathë) kanë shkaktuarshpërthime të shoqëruara me res
torante.
Ndonjëherë toksina absorbohet përmes syve ose përmesnjë ndërp
rerjeje të lëkurës, dhe në raste të tilla, mund tëshkaktojë sëmundje 
serioze.
C.  sporet e botulinumit  janë të zakonshme nëmjedis; shumica e ras
teve të botulizmit të foshnjaveshkaktohen nga gëlltitje e sporeve, z
akonisht kur mjaltigëlltitet.  
Sporet gjithashtu mund të hyjnë në trup kur ilaçetinjektohen me h
ala të pa sterilizuara; mund të ndodhëbotulizëm plage. Injektimi i h
eroinës së katranit të zi tëkontaminuar në një muskul ose nën lëku
rë (dalja e lëkurës) është më e rrezikshme; mund të shkaktojëgang
renë gazi si dhe botulizëm.
Nëse toksinat botulinike hyjnë në qarkullimin e gjakut, ndodh botu
lizmi, pavarësisht se si merren toksinat.
Simptomatologjia
Simptomatologjia e shpeshtë e botulism përfshin  
 
•  Goje e thate
•  Vizioni i turbullt ose i dyfishtë
•  Rënia e qepallave
•  Fjalim i paqartë
•  Disfagia
Refleksi i dritës pupilare zvogëlohet ose shfuqizohetplotësisht. Disf
agia mund të shkaktojë pneumoniinhalimi. Këto simptoma neurolo
gjike janëkarakteristikisht bilaterale dhe simetrike,
duke filluar me nervat kranial dhe duke vazhduar me dobësi ose p
aralizëzbritëse.
Nuk ka shqetësime shqisore dhe shqisa zakonisht mbetet e paprek
ur.
Muskujt e frymëmarrjes dhe të gjymtyrëve dhe të trungutbëhen gr
adualisht më të dobët në një model zbritës. Ethetmungojnë dhe pu
lsi mbetet normal ose i ngadaltë nësenuk zhvillohet një infeksion n
dërkurrent. Kapsllëku ështëi zakonshëm pas fillimit të dëmtimit ne
urologjik.
Të komplikime të mëdha e botulizmit përfshijnë  
• Dështimi i frymëmarrjes për shkak tëparalizës së diafragmës

•  Infeksionet e mushkërive dhe të tjeranozokomiale
Botulizmi ushqimor
Simptomat fillojnë papritmas, zakonisht 18-36 orë pas gëlltitjes së t
oksinës, megjithëse periudha e inkubacionitmund të ndryshojë ng
a 4 në 8 ditë. Të përzierat, të vjellat, ngërçet e barkut dhe diarreja s
hpesh paraprijnë simptomatneurologjike.
Botulizmi i plagëve

Simptomat neurologjike paraqiten si në botulizminushqimor,
por nuk ka simptoma gastrointestinale osedëshmi të implikimit të 
ushqimit si shkak. Historia
e njëdëmtimi traumatik ose një birë të thellë (veçanërisht nëseësht
ë për shkak të injektimit të ilaçeve të paligjshme) brenda 2 javëve t
ë mëparshme mund të sugjerojëdiagnozën.
Duhet të kryhet një kërkim i kujdesshëm për lezione tëlëkurës ose 
abscese të lëkurës për shkak të vetë-injeksionit të substancave të p
aligjshme.
Diagnostifikimi
•  Analizat e toksinave
•  Ndonjëherë elektromiografia
Botulizmi mund të ngatërrohet me sindromën Guillain-Barré
(varianti Miller-Fisher), poliomieliti, goditja në tru, miastenia gravis, 
paralizimi i rriqnave dhe helmimi me alkaloide të metaleve të rënd
a, kurare ose këmba e natës. Elektromiografia tregon një përgjigje 
karakteristiketë rritur ndaj stimulimit të shpejtë dhe përsëritës nës
humicën e rasteve.
Në botulizmin e ushqimit , pamja e çrregullimeveneuromuskular
e dhe gëlltitja e ushqimit ndoshta tëinfektuar janë të dhëna të rënd
ësishmediagnostike. Manifestimi i njëkohshëm në të paktën 2 paci
entë që hëngrën të njëjtin ushqim thjeshtondiagnozën,
e cila konfirmohet duke kërkuar toksinë C.
botulinum  në serum ose feçe. Kërkimi i toksinës C.
botulinum  në ushqimin e dyshuar identifikon burimin.     
Në botulizmin e plagës , zbulimi ose izolimi i toksinës nëserum të 
mikroorganizmave të C. botulinum  nga kulturaanaerobe
e plagës konfirmon diagnozën e botulizmit.   
Analizat e toksinave kryhen vetëm nga laboratorë tëcaktuar, të cila
t mund të identifikohen përmes autoritetevelokale shëndetësore o
se Qendrave për Kontrollin dheParandalimin e Sëmundjeve (CDC).
Trajtimi
•  Terapia mbështetëse
•  Antitoksinë heptavalente të kuajve
Kushdo që e di ose mendon se
ka qenë në kontakt me ushqim të kontaminuar duhet të vëzhgohet 
me kujdes. Administrimi i qymyrit të aktivizuar mund të jetë idobis
hëm. Pacientët me simptoma të rëndësishme shpeshkanë reflekse 
të rrugëve të frymëmarrjes, kështu që nësepërdoret qymyr,
ai duhet të administrohet përmes një tubinazogastrik, dhe rruga e 
frymëmarrjes të mbrohet me një tub endotrakeal të prangosur.  
Kërcënimi më i madh për jetën është
•  Dëmtimi i frymëmarrjes dhe ndërlikimet e tij
Të gjithë pacientët me botulizëm duhet të shtrohen nëspital dhe të 
monitorohen nga afër me matje periodike tëkapaciteteve vitale. Pa
raliza progresive parandalonpacientët të shfaqin shenja të shqetës
imit të frymëmarrjespasi aftësia e tyre jetësore zvogëlohet. Dëmti
mi ifrymëmarrjes kërkon trajtim në një njësi të kujdesitintensiv, ku 
intubimi dhe ventilimi mekanik janëlehtësisht të disponueshëm. Pë
rmirësimi i këtyre masavembështetëse uli vdekshmërinë në < 10%. 
 
Intubimi nasogastrik L është metoda e preferuar e tëushqyerit sep
se 
• Thjeshtoni menaxhimin e kalorive dhelëngjeve

• Stimulon peristaltikën e zorrëve (e cilaeliminon C.
botulinum  nga zorra)  
• Lejon përdorimin e qumështit të gjirit tekfoshnjat

Shmangni ndërlikimet e mundshme infektivedhe vaskulare të naty
• 

rshme në ushqyerjen IV
Pacientët me botulizëm të plagëve kërkojnë debridement dhe anti
biotikë parenteral siç janë penicilina osemetronidazoli.
Antitoksina

Një antitoksinë botulinum hepavalent botëror (A deri G) është në d
ispozicion në Shtetet e Bashkuara; zëvendësonantitoksinën e vjetë
r trivalente. Antitoksina nukinaktivizon toksinën që tashmë është e 
lidhur me nyjenneuromuskulare; prandaj, ndryshimet para-
ekzistueseneurologjike nuk mund të antagonizohen shpejt. (Shëri
mipërfundimtar varet nga rigjenerimi i mbaresave nervore, icili mu
nd të zgjasë me javë ose muaj.) Sidoqoftë, antitoksina mund të nga
dalësojë ose ndalojë përparimin e mëtejshëm. Në pacientët me bo
tulizëm të plagës, antitoksina mund të zvogëlojë ndërlikimet dhe s
hkallën e vdekshmërisë.
Antitoksina duhet të administrohet sa më shpejt që të jetëe mund
ur pas diagnozës klinike dhe të mos vonohet për tëpritur kulturën 
ose rezultatet toksikologjike. Antitoksinanuk ka gjasa të ketë ndonj
ë përfitim nëseadministrohet > 72 orë pas shfaqjes së simptomave
.  
Një shishe 20 ose 50 ml antitoksinë heptavalente, e holluar 1:10,
u jepet të rriturve si një infuzion ingadaltë; dozimi dhe shkalla e inf
uzionit rregullohen përfoshnjat dhe fëmijët. Të gjithë pacientët që 
kërkojnëantitoksinë duhet të raportohen tek autoritetetshëndetës
ore, të cilët më pas kërkojnë antitoksinë ngaCDC,
e cila është burimi i vetëm; mjekët nuk mund ta marrin antitoksinë
n direkt nga CDC.
Meqenëse antitoksina rrjedh nga serumi i kalit, ekzistonrreziku i an
afilaksisë ose sëmundjes së serumit. (Për masa paraprake,
{bosh} Hipersensitiviteti ndaj ilaçeve ; përtrajtim,
{bosh} Anafilaksia: Trajtimi .)  
Antitoksina botulinum hepavalent hekuri nukrekomandohet për fo
shnje <1 vjeç. Botox
Globulin njerëzor është në dispozicion për të porsalindurit; Isshtën
ë dispozicion nga Programi i Trajtimit dhe Parandalimittë Botulizmi
t Infantil ( IBTPP , telefononi në 510-231-7600 ose shihni faqen e int
ernetit të IBTPP). Doza është50 mg / kg IV, e dhënë ngadalë.
Parandalimi
Meqenëse edhe sasi të vogla të toksinës C.
botulinum  mund të shkaktojnë sëmundje të rëndë, tëgjitha materia
let që dyshohet se përmbajnë toksinëkërkojnë trajtim të veçantë. T
oksoidet janë në dispozicionpër imunizimin aktiv të njerëzve që pu
nojnë me C.
botulinum  ose toksinat e tij. Detajet në lidhje me mbledhjen dhe tr
ajtimin e ekzemplarëve mund të merrennga departamentet shënd
etësore ose CDC.    
Konservimi i duhur dhe ngrohja adekuate e ushqimit tëkonservuar 
në shtëpi janë thelbësore para konsumimit. Ushqimi i konservuar 
që tregon ndonjëshenjë prishjeje dhe kanaçe me shenja të ënjtjes 
oserrjedhjes duhet të hidhen poshtë.
Pikat kryesore
• Botulizmi mund të zhvillohet pas gëlltitjessë toksinës ushqim
ore, shpërndarjes sëtoksinës nga një infeksion i plagësklostrid
iale, ose, tek fëmijët, nga gëlltitjadhe kolonizimi enterik i spor
eve të C.  botulinum  . 
• Botulizmi mund të rezultojë nga toksinabotulinum

e bërë nga njeriu që injektohetterapeutikisht ose për arsye es
tetike osethithet (në formë të aerosolizuar).
Toksinat botulinike bllokojnë çlirimin e acetilkolinës nga mba
• 

resat nervoreperiferike dhe shkaktojnë paralizabilaterale, sim
etrike zbritëse duke filluarnga nervat kranial.
•  Ndjesia dhe gjendja shpirtërore nukpreken.
•  Gatimi shkatërron toksinën botulinum, por jo sporet.
•  Për diagnozë, përdorni analiza tëtoksinave.
Administroni antitoksinën e kuajve tëmarrë nga Qendrat për 
• 

Kontrollin dheParandalimin e Sëmundjeve (CDC) përmesdepar
tamentit të shëndetit shtetëror.

 
  TEMA: ASKAIRDIOZA
 
Askaridioza është sëmundja më e zakonshme e helminthit.
Karakterizohet në fazën e hershme nga fenomenet e alergjisë, dhe në
fazën e vonë - fenomene dispeptike dhe komplikime gjatë depërtimit të
helminths në organe të tjera, si dhe bllokim ose dhimbje zorrë. Sëmundja
shfaqet pothuajse kudo përveç vendeve me klimë shumë të thatë. Kjo
sëmundje prek vetëm njerëzit. Sigurisht, mund ta merrni vetëm nga një
person. Infeksioni masiv i njerëzve në gjerësi gjeografike të butë
karakterizohet nga stinët e verës dhe vjeshtës, kur toka grumbullon
numrin më të madh të vezëve invazive dhe rreziku i infektimit të
popullatës është i lartë. Në banorët dhe fëmijët rurale, ascaria është më e
zakonshme sesa në banorët e zonave urbane dhe të rriturit. Banorët e
qyteteve të mëdha, të pajisura mirë, ku krijimi i të
ashtuquajturve. Shpërthimet e askaridiozes janë të pamundura,
infektohen gjatë verës në zonat rurale ose përmes futjes së perimeve në
treg.
Komplikimet e askaridiozes
Një ndërlikim i zakonshëm i ascariasis është bllokimi i zorrëve që
rezulton nga mbyllja e lumenit të zorrëve nga një rruazë ascarid ose një
shkelje e rregullimit neuromuskular të tonit të zorrëve. Kur shqyrtohet
barku në trajtimin e ascariasis në pacientë të tillë mund të gjendet një
tumor i rrumbullakosur i qëndrueshmërisë së testit - është një top i
ascaris që mund të lokalizohet në çdo segment të zorrëve. Në disa raste,
me një mur të hollë të barkut, ju mund të ndjeni trupat e mbështjelljeve
individuale në lumenin e zorrëve.
 
 
Simptomat 
Në fazën e zorrëve, ascariasis në të rriturit shpesh ndodh me simptoma të
lehta ose asimptomatike. Simptomat e vëzhguara të ascariazës (oreks i
dëmtuar, të përziera, nganjëherë të vjella, dhimbje barku, diarre ose
jashtëqitje të paqëndrueshme) janë paksa specifike. Gjendja
shëndetësore e pacientit po përkeqësohet, aftësia e punës, dhimbja e
kokës, marramendja po zvogëlohen.
Diagnoza fillon me një ekzaminim të plotë tëpacientit. Një parazitolog o
se specialist i sëmundjesinfektive është i nevojshëm për të identifikuar nj
 ëburim të mundshëm të infeksionit, për të përcaktuar se sa kohë ka kalua
r që nga fillimi i simptomës së parëklinike që pacienti kontaktoi para
se të shkonte temjeku. Diagnostikimi i askaridiozes ndihmongjithashtu n
ë mbledhjen e anamnezës. Simptomat e ankuara nga pacienti mund të tre
gojnë fazën e zhvillimit të ascariasis.
1. Test i përgjithshëm i gjakut.
2. Rrezeve X.
3. Analizë tabele.
4. Analizat biokimike të urinës.
5. Analiza imunosorbente e lidhur me enzimat.
NDERHYRJET INFERMIERORE
Kujdesjet infemierore perfshijne edukimin e femijeve ne larjen e durarve
dhe te prinderve te tyre ne masat qe duhet te marrin ne respektimin e
higjenes dhe pastertiese se ushqimeve.
Informimi i semundjes dhe edukimi shendetesor per parandalimin kryhet
nga personeli shendetesor.
Kerkohet qe te gjendet burimi i infeksionit tek njerezit dhe ne ambjentet
e tyre rrethuese.
Kujdes te vecante tregohet dhe per ujin e pijshem i cili duhet te jete i
kontrolluar .
Ne  rastet e  perhapjes se parazitoses, personeli shendetesor punon per
parandalimin e gjere te popullates duke edukuar dhe informuar mbi
infeksionin dhe procedurat qe duhen ndjekuar per ta parandaluar ate
masivisht
Mjekimi specifik behet me derivate te piperazines  kunder askardiozes 
Flubendazole 100 mg 2 x ne dite per 3 dite rrjesht
Combantrin 10 mg/peshe
Zentel 400mg 1 x
Solaskil 3mg/peshe pa kaluar 100 mg tek te rriturit
 

Adenovirus
Infeksioni i shkaktuar nga një prej serotipave tëadenovirusit, mund të jetë asimp
tomatik ose të shkaktojësindroma specifike, përfshirë infeksione të lehtatë frymë
marrjes , keratokonjuktivit, gastroenterit,
cystitis dhe pneumoni primare. Diagnoza është klinike. Trajtimiështë mbështetës
. 
Adenoviruset fitohen pas kontaktit me sekrecione nga një person i infektuar (përfshirë 
transmetimin përmes duarve) ose me njëobjekt të kontaminuar (p.sh., peshqirë, enë). I
nfeksioni mund tëjetë ajror ose ujor (p.sh., i fituar gjatë notit në liqene ose pishinapa 
marrjen e duhur të klorit). Eliminimi I virusit (shkarkesavirale) nga pacientët me një i
nfeksion asimptomatik tëfrymëmarrjes ose gastrointestinal mund të vazhdojë për muaj
, apo edhe vite.
Simptomatologjia
Në strehuesit imunokompetentë, shumica e infeksioneveadenovirus janë asimptomatik
e. Kur infeksionet janësimptomatike, një spektër i gjerë i manifestimeve klinike është 
imundur sepse shumica e adenovirusëve që shkaktojnë sëmundjetë lehtë kanë afinitet 
për një larmi të gjerë të indeve.
Shumica e infeksioneve simptomatike ndodhin tek fëmijët dheshkaktojnë ethe dhe si
mptoma të sipërme të frymëmarrjes,
duke përfshirë faringjitin, otitin mediatik, kollën dhe bajameeksudative me adenopatin
ë te cervikales që mund të jetë e vështirë të dallohet nga faringjiti streptokoksik i grupi
t A. 
Sindromat e rralla adenovirale të foshnjave janë bronkiolitii rëndë dhe pneumonia . N
ë bashkësitë e mbyllura të të rriturvetë rinj (p.sh., rekrutët ushtarakë), mund të ndodhi
n shpërthime tësëmundjes së frymëmarrjes; Simptomat përfshijnë ethe dhemanifestim
e të rrugëve të frymëmarrjes më të ulëta, më sëshpeshti trakeobronkit dhe herë pas
here pneumoni. 
Infeksionet me adenovirus gjithnjë e më shumë njihen si shkak isëmundjeve të rënda t
ë frymëmarrjes dhe sëmundjeve të tjeraklinike te të rriturit me imunitet.
Epidemia keratoconjunctivitis ndonjëherë është e rëndë dhendodh si në mënyrë spora
dike në formë epidemie. Konjuktivitishpesh është bilateral. Adenopatia preaurikulare 
mund tëshoqërohet. Mund të ndodhin kemozë, dhimbje dhe lezione tëpërpikta të korn
esë, të dukshme nga ngjyrosja e fluoresceinës. Simptomat sistemike janë të lehta osem
ungojnë. Keratokonjuktiviti epidemik zakonisht shuhet brenda3-4 javësh, megjithëse l
ezionet e kornesë mund të vazhdojnëshumë më gjatë.  
Sindromat adenovirale jo-frymëmarrëse përfshijnë cistithemorragjik, diarre te foshnjat 
dhe meningo-encefalit.
Shumica e pacientëve shërohen plotësisht. Pneumonia
e rëndëprimare adenovirale gjithashtu nuk është fatale,
 me përjashtim tërasteve të rralla fulminante që prekin kryesisht foshnjat, rekrutëtdhe i
ndividët me imunitet të dëmtuar.
Diagnostifikimi
•  Vlerësimi klinik
Për sëmundje të rëndë, PCR (reaksion zinxhirpolimerazë)
• 

testimi i sekrecioneve të frymëmarrjesdhe gjakut
Diagnoza laboratorike e infeksioneve adenovirus rrallë ndikonnë menaxhimin e tyre. 
Gjatë fazës akute, virusi mund të izolohetnga sekrecionet e frymëmarrjes dhe syrit dhe 
shpesh gjithashtunga jashtëqitjet dhe urina. Një rritje prej 4 herë e titrit tëantitrupave n
ë serum është tregues i një infeksioni të kohëve tëfundit.
Testimi i reaksionit zinxhir polimerazë (PCR) mund të zbulojëADN-në e adenovirusit 
në sekrecione të frymëmarrjes dhe nëgjak dhe është i dobishëm kur pacientët kanë së
mundje të rëndëdhe nevojitet një diagnozë.
Trajtimi
•  Trajtimi simptomatik
Trajtimi i infeksionit adenovirus është simptomatik dhembështetës. Asnjë agjent antiv
iral nuk është treguar i efektshëm, megjithëse ribavirin dhe cidofovir janë përdorur në 
pacientë me imunitet të dëmtuar me rezultate të ndryshueshme.  
 
Parandalimi
Vaksinat që përmbajnë adenovirusë të gjalle të administruaraoralisht në një kapsulë të 
veshur me enterit, mund tëparandalojnë shumicën e sëmundjeve të shkaktuara nga kët
o dylloje. Vaksina nuk ka qenë e disponueshme për disa vjet,
por është rifutur në vitin 2011. Sidoqoftë, është e rezervuar vetëmpër personelin ushta
rak. Mund t'u jepet pacientëve nga mosha 17 deri 50 vjeç dhe nuk duhet t'u jepet grav
e shtatzëna ose lactate.
Për të zvogëluar përhapjen, profesionistët e kujdesit shëndetësorduhet të ndërrojnë dor
ezat dhe të lajnë duart pasi të kenë vizituarpacientë të infektuar, të sterilizojnë siç duh
et instrumentet dhe tëshmangin përdorimin e të njëjtave instrumente oftalmologjiketek 
pacientë të shumtë. Adenoviruset janë rezistente ndaj shumëdezinfektuesve të zakons
hëm; Rekomandohen produktezbardhues që përmbajnë klor dhe produkte antimikrobi
kë tëefektshëm kundër norovirusit.  
Pikat kryesore
• Adenoviruset mund të përhapen përmes kontaktit me sekrecionet e një personi të infekt
uar ose kontaktit me njëobjekt të kontaminuar.
• Shumica e infeksioneve janë të lehta; Manifestimet (p.sh. ethet, simptomat e sipërme d
he të poshtme të frymëmarrjes, faringjit, konjuktivit) ndryshojnë shumë nga serotipi.
• Sëmundja e rëndë ndodh kryesisht tek të porsalindurit dhepacientët me imunitet te dob
et, por herë pas here shfaqettek të rriturit e shëndetshëm.
• Trajtimi është mbështetës.
• Një vaksinë orale mund të zvogëlojë incidencën e sëmundjeve të frymëmarrjes së ulët,
por është nëdispozicion vetëm për personelin ushtarak.
 
Virusi Coxsackie 
 

Virusi Coxsackie është pjesë e familjes Enterovirus, e formuarnga një fije e vetme e
ARN-së. Megjithëse emri është i lidhurme atë të qytetit të Coxsackie, në shtetin e
New York-
ut, ata janënë të vërtetë të përhapur në të gjithë botën dhe transmetimi i tyrendodh kry
esisht përmes rrugës fekale-orale.
Fatkeqësisht, virusi Coxsackie është përgjegjës për infeksione tëshumta, që prekin kry
esisht traktin e zorrëve. 
Fëmijët zakonisht janë më të ekspozuar ndaj infeksioneve tëshkaktuara nga ky virus,
por të rriturit gjithashtu mund ta kontraktojnë atë, megjithëse në një masë më të vogël. 
Periudha e vitit në të cilin infeksionet e virusit Coxsackie shënojnë pikunnga gushti de
ri në tetor në hemisferën veriore, ndoshta sepseklima favorizon përhapjen. 
Infeksionet e virusit Coxsackie janë shumë ngjitëse dhe kanë njëperiudhë inkubacioni 
prej rreth dy ditësh. Bej kujdes!
Do tëduhet të paktën një javë pasi simptomat të jenë zhdukur për t'usiguruar që nuk je
ni më ngjitës.
Mund të identifikohen dy serotipe të virusit Coxsackie, përgjegjës për infeksionet më t
ë zakonshme virale. Veçanërisht :Grupi A shkakton kryesisht herpanginë, flluska të d
himbshme nëgojë, duar dhe këmbë. Zakonisht këto simptoma kanë tendencëtë zgjidhe
n në mënyrë spontane,
por ato mund të krijojnëkomplikime nëse fëmija - si dhe i rrituri - nuk është në gjendj
e tëushqehet siç duhet.
Nga
ana tjetër, Grupi B, është përgjegjës për simptoma tëndryshme që prekin sistemin mus
culoskeletal: spazmat dhedhimbjet e muskujve janë këmbanat e alarmit më të zakonsh
me.
Prania e simptomave të tilla si ethe, vështirësi në frymëmarrje, ngurtësim të muskujve 
dhe dhimbje gjoksi mund të jenëalarmante dhe duhet të njoftoni mjekun tuaj në mënyr
ë që tëmerrni një diagnozë të saktë. Simptomat mund të jenë shumë tëndryshme, kësht
u që mund të jetë e dobishme të kontaktoni njëspecialist për të shmangur pasoja më se
rioze.
Diagnostikoni dhe trajtimi I infeksionit të virusit Coxsackie
Në mënyrë që të arrihet në një diagnozë të saktë, mjeku mund tëkryejë një sërë testesh 
për të qenë në gjendje të identifikojëpatogjenin përgjegjës për infeksionin. Për ata me 
simptoma tëtilla si ethe, dhimbje fyti, nuk është e nevojshme të drejtoheni nëteste kom
plekse. Në këto raste, në fakt, diagnoza mund tëbazohet vetëm në simptomat. Sidoqoft
ë, mund të jetë e dobishme të kryeni një shtupë në fyt për të përjashtuarfaringjitin.
Për të përjashtuar gjendje më serioze siç është meningjiti, përdoret rachicenteza me të 
cilën është e mundur të vlerësohetnumri i qelizave të bardha të gjakut të pranishme në 
lëngunkurrizor.
Ka disa trajtime në dispozicion për të lehtësuar simptomat qëlidhen me infeksionet e v
irusit Coxsackie. Fatkeqësisht, ilaçetshpesh janë joefektive në luftimin e përhapjes së 
këtyreviruseve. Sidoqoftë - mos ta harrojmë!
- sistemi ynë imunitarluan një rol të rëndësishëm në luftimin e këtyre infeksioneve. Ila
çet si ibuprofeni janë të dobishëm për zvogëlimin e inflamacionit dhe çdo dhimbje që 
shoqërohet me infeksione. Nëçdo rast, trajtimi më i mirë është gjithmonë parandalimi: 
larja e duarve rregullisht është një nga mënyrat më efektive për tëparandaluar këtë lloj 
infeksioni. Në të njëjtën kohë, është e rëndësishme t'i kushtoni vëmendje higjienës sua
j personale dheasaj të mjedisit në të cilin jetoni.
 
Citomegalovirusi 
Citomegalovirus (CMV, virusi herpes njerëzor i tipit 5) mund tëshkaktojë infeksione 
me një spektër të gjerë ashpërsie. Shpeshjep një sindrom mononukleozë infektive në 
mungesë tëfaringjitit të rëndë. Çrregullime të rënda fokale, të tilla si retiniti, mund të l
indin tek pacientët me
HIV pozitiv dhe pacientët e transplantuar të organeve dhe pacientë të tjerë të vdekur. 
Sëmundje e rëndë sistemike mund të zhvillohet tek tëporsalindurit dhe pacientët me i
munitet. Diagnoza laboratorike,
e dobishme në forma të rënda, mund të përfshijë teste kulturedhe serologjike, biopsi d
he kërkim të antigjeneve ose acidevenukleike.
Ganciclovir dhe ilaçe të tjera antivirale përdoren për tëtrajtuar manifestime më të rënd
a, veçanërisht retinitin.
Citomegalovirus (virusi i herpesit njerëzor 5) transmetohetpërmes gjakut, lëngjeve të t
rupit ose organeve të transplantuara. Infeksioni mund të fitohet ne rruge transplacental
e oseperinatale.
Prevalenca rritet me moshën; 60-90%
e të rriturve kontraktojnënjë infeksion citomegalovirus (që rezulton në një infeksionlat
ent për jetën). Grupet më të ulta socio-ekonomike kanëtendencë të kenë një prevalenc
ë më të lartë.
Infeksioni kongjenital i citomegalovirusit mund të jetëasimptomatik ose mund të shka
ktojë abort, lindje të vdekur osevdekje pas lindjes. Ndërlikimet përfshijnë dëmtime të 
mëdha tëmëlçisë dhe sistemit nervor qendror.
Infeksionet e fituara shpesh janë asimptomatike.
Një sëmundje akute febrile,
e quajtur mononukleozë e citomegalovirusit, mund të shkaktojë hepatit me transamina
za tëngritura (zakonisht verdhëz), limfocitozë atipike e ngjashme me mononukleozën i
nfektive për shkak të virusit Epstein-Barr.
Sindroma pas perfuzionit / transfuzionit mund të zhvillohet 2-4 javë pas transfuzionit t
ë produkteve të gjakut që përmbajnëcitomegalovirus. Karakterizohet nga ethe që zgjat 
2-3 javë dhenga të njëjtat manifestime si në hepatitin cytomegalovirus
Në pacientët me imunosupresion, citomegalovirusi është njëshkak i rëndësishëm i sëm
undshmërisë dhe vdekshmërisë. Sëmundja shpesh lind nga riaktivizimi i virusit latent. 
Mund tëpërfshihen mushkëritë, trakti gastrointestinal ose sistemi nervorqendror. Në fa
zën terminale të AIDS-it, deri në 40% tëpacientëve me infeksion citomegalovirus zhvi
llojnë retinit,
me ndryshime të retinës të dukshme gjatë vëzhgimit të fundusit. Mund të zhvillohet k
olit ulceroz (me dhimbje barku dhegjakderdhje gastrointestinale), ose ezofagit (me
odynophagia).
Diagnostifikimi
Zbulimi i antigjenit të citomegalovirusit ose ADN-së
Kultura e urinës në foshnje
Biopsia shpesh bëhet në pacientët me imunitet tëkompromentuar
Testet serologjike
 
Infeksioni i citomegalovirusit dyshohet në:
Njerëz të shëndetshëm me sindroma të ngjashme me mononukleozën
Pacientë të imunokompromisuar me simptoma gastrointestinale, të sistemit nervor qen
dror ose të retinës
Foshnjat me sëmundje sistemike
Mononukleoza e citomegalovirusit mund të diferencohet ngamononukleoza infektive 
(virusi Epstein-Barr) nga mungesa e zakonshme e faringjitit, nga negativiteti i antitrup
ave heterofildhe nga testet serologjike për citomegalovirus. Infeksioni icitomegaloviru
sit mund të diferencohet nga hepatiti viral përmestesteve specifike serologjike. Konfir
mimi laboratorik iinfeksionit primar të citomegalovirusit është i nevojshëm vetëmpër t
a diferencuar atë nga patologjitë e tjera, veçanërisht ato tëshërueshme, dhe në rast të f
ormave të rënda, siç është HIV primar.
Riaktivizimi i citomegalovirusit mund të çojë në praninë e virusit në urinë, lëngje trup
ore ose indet e tjera,
por prania e citomegalovirusit në lëngjet e trupit dhe indet nuk tregongjithmonë sëmu
ndje dhe thjesht mund të përfaqësojë njëpërhapje. Prandaj, shpesh kërkohet një biopsi 
që demonstronndryshime të varura nga citomegalovirus për të zbuluar format invazive
. Zbulimi sasior i antigjenemisë citomegalovirus oseADN-së në gjakun periferik mund 
të jetë gjithashtu shumë idobishëm sepse një prani e lartë ose në rritje e ngarkesës vira
letë citomegalovirusit është shpesh tregues i sëmundjes invazive. 
Trajtimi
Për sëmundje të rëndë, antiviralë (p.sh., ganciclovir, valganciclovir, foscarnet,
cidofovir)
Retiniti i citomegalovirusit, i zakonshëm sidomos tek pacientëtme
AIDS, trajtohet me antiviralë sistemikë.
Barnat citomegalovirus përdoren për të trajtuar forma të rëndapërveç retinitit,
por janë më pak të efektshme.
Retiniti i citomegalovirusit
Barnat e përdorura për të trajtuar retinitin e citomegalovirusit nëregjimet e induksionit 
dhe mirëmbajtjes përfshijnë
Ganciklovir ose valganciklovir
Foscarnet, me ose pa ganciklovir
Cidofovir
Shumica e pacientëve marrin terapi induktive me një ngaprocedurat e mëposht
me:
 
Ganciclovir 5 mg / kg IV çdo 12 orë për 2 deri në 3 javë
Valganciclovir 900 mg me gojë çdo 12 orë për 21 ditë
Induksioni: foscarnet 60 mg / kg IV q 8 orë për 2 deri në 3 javë
Mirëmbajtja: foscarnet 90 deri 120 mg / kg IV një herë në ditë
Efektet anësore të foskarnetit IV janë të rëndësishme dhepërfshijnë nefrotoksicitetin, h
ipokalcemia simptomatike, hipomagnezemia, hiperfosfatememia, hipokalaemia dhe ef
ektete sistemit nervor qendror. Terapia e kombinuar me
ganciclovir dhe foscarnet rrit efikasitetin, por edhe efektet anësore.
Terapia me Cidofovir është një tjetër alternativë; ajo përbëhetnga
Induksioni: cidofovir 5 mg / kg IV një herë në javë për 2 javë
Mirëmbajtja: cidofovir 5 mg / kg IV një herë në dy javë
Terapia antivirale intravitreale duhet të përdoret së bashku me terapinë sistemike për p
acientët me shikim të menjëhershëm qëkërcënon retinitin e citomegalovirusit (d.m.th., 
sëmundje qëpërfshin ose ndodhet afër nervit optik ose makulës). Pacientët qëi nënshtr
ohen injeksioneve të syve gjithashtu kanë nevojë përtrajtim sistemik për të parandalua
r infeksionin citomegalovirustë syrit kontralateral dhe indeve jashtë syve.
Parandalimi
Profilaksia ose trajtimi parandalues (monitorimi aktiv ipacientëve nga ngarkesa virale 
dhe administrimi i barnaveantivirale për ata që kanë dëshmi të infeksionit) janë efekti
ve nëparandalimin e sëmundjes së citomegalovirusit në pacientët e transplantuar të or
ganeve të ngurta ose qelizave hematopoietiketë infektuara me citomegalovirus dhe në 
rrezik të sëmundjes sëcitomegalovirusit. Droga e përdorur përfshin ganciclovir,
valganciclovir dhe foscarnet.
Fjale kyce:
Fëmijët dhe të rriturit e shëndetshëm mund të kenësimptoma të lehta jo specifike
, ose nganjëherë një sindromëtë ngjashme me mononukleozën kur infektohen së 
pari me citomegalovirus.
Infeksioni kongjenital mund të shkaktojë lindje të vdekurose komplikime të rënd
a, ndonjëherë fatale, pas lindjes,
duke përfshirë dëmtime të mëdha të mëlçisë dhe sistemitnervor qendror.
Pacientët e rëndë me imunitet mund të kenë sëmundje tërëndë që përfshin retinë
n, mushkëritë, traktingastrointestinal ose sistemin nervor qendror.
Drogat antivirale mund të ndihmojnë në trajtimin e retinitit,
por janë më pak të efektshme kur preken organet e tjera.
Pacientët e transplantuar të rrezikuar nga infeksioni icitomegalovirusit kërkojnë 
profilaksi antivirale osemonitorim të afërt për indikacionet e hershme të infeksio
nit.
 
 
Infeksionet me virusin Marburg dhe Ebola
 
Marburg dhe Ebola janë filovirusë që shkaktojnë gjakderdhje, dështim të shumë organ
eve dhe shkallë të lartë të vdekshmërisë. Diagnostifikimi bëhet nga testimi imunosorb
ent i lidhur me enzimat, Reagimi i Zinxhirit Polimerazë (PCR), osemikroskopia elektr
onike. Trajtimi është mbështetës. Masat e rrepta të izolimit dhe karantinës kërkohen p
ër të përmbajturepideminë.
Viruset Marburg dhe Ebola janë viruse filamentoze që dallohennga njëra-tjetra por sh
kaktojnë sëmundje klinikisht të ngjashmetë karakterizuara nga ethe hemorragjike dhe 
rrjedhje kapilarësh. Infeksioni i virusit Ebola është pak më virulent
se infeksioni ivirusit Marburg.
Viruset e izoluara Ebola janë diferencuar në 5 lloje:
Virusi Zaire Ebola
Virusi Sudan Ebola
Virusi Ebola i Pyjeve Tai
(i njohur më parë si Virusi Ebola iBregut të Fildishtë [Pylli Tai ndodhet në Bregu i Fil
dishtë)]
Virusi Ebola Bundibugyo
Virusi Ebola Reston
(i cili është i pranishëm në Azi por nukshkakton sëmundje te njerëzit) 
Shumica e shpërthimeve të mëparshme të virusit Marburg dheinfeksioneve Ebola kan
ë origjinën në Afrikën sub-Sahariane, Afrikën Qendrore dhe Perëndimore. Epidemitë 
në të kaluarënkanë qenë të rralla dhe sporadike; ato ishin pjesërisht tëpërmbajtura pasi 
ndodhën në zona të izoluara. Përhapja në zona të tjera, kur ndodh, zakonisht është rez
ultat i kthimit tëudhëtarëve nga Afrika. Sidoqoftë, në 1967, një shpërthim i vogëli ethe
ve hemorragjike Marburg ndodhi në Gjermani dheJugosllavi midis punëtorëve të labo
ratorëve që ishin ekspozuarndaj indeve nga majmunët e gjelbër të importuar.
Shpërthimet e virusit Ebola janë shoqëruar me konsumimin e
mishit të shkurreve në zonat e prekura (mishi i shkurreve) osesupës së shkopit. Infeksi
onet e virusit Ebola dhe Marburg gjithashtu ndodhën pasi prekën indet e kafshëve të i
nfektuara.
Filoviruset janë shumë ngjitëse. Transmetimi njeri nga njeriundodh përmes kontaktit 
me lëkurën dhe mukozën me lëngjetrupore (pështymë, gjak, të vjella, urinë, feçe, djers
ë, qumësht, spermë) të një personi simptomatik të infektuar ose rrallë nganjë primat jo
-njerëzor. Njerëzit nuk janë infektivë derisa tëzhvillohen simptomat. Simptomat vazhd
ojnë te pacientët për aqkohë sa duhet për të zhvilluar një përgjigje imune efektive, me
gjithatë, virusi Ebola mund të vazhdojë në zona të caktuara tëtrupit si (sytë, truri, testi
kuj). Transmetimi i virusit Marburg përmes spermës së infektuar është dokumentuar d
eri në 7 javëpas shërimit klinik . Materiali gjenetik i virusit Ebola ështëtreguar se vazh
don për një vit ose më shumë në spermën e
burrave që janë rikuperuar nga infeksioni Ebola. Sidoqoftë, testet nuk mund të përcakt
ojnë nëse virusi i gjallë Ebola është ipranishëm dhe nëse është i aftë të përhapë sëmun
djen. 
Transmetimi i mundshëm nga ajri është hipotezuar; megjithatë, nëse ndodh, ndoshta ë
shtë e rrallë.
Transmetimi gjatë një epidemie ndodh kryesisht nga njeriu teknjeriu, që rezulton nga 
kontakti i ngushtë me gjak, sekrecione, lëngje të tjera të trupit ose organe të njerëzve t
ë infektuar. Ceremonitë e varrimit ku lahet trupi dhe ku vajtuesit kanëkontakt të drejtp
ërdrejtë me të ndjerin kanë luajtur një rol tërëndësishëm në transmetimin e infeksionit.
 
Simptomatologjia
Simptomat e infeksionit me virusin Marburg dhe Ebola janëshumë të ngjashme.
Pas një periudhe inkubacioni prej 2-20 ditësh, shfaqen ethe, mialgji dhe dhimbje koke, 
të shoqëruara shpesh me dhimbjebarku, nauze dhe simptoma të sipërme të frymëmarrj
es (kollë, dhimbje gjoksi, faringjit). Fotofobi, injeksion konjuktival, verdhëz, pankreat
it dhe limfadenopati mund të ndodhingjithashtu. Së shpejti mund të vijnë të vjella dhe 
diarre. Fillimi ideliriumit, mjegullimi ndijor dhe koma tregojnë përfshirjen e sistemit n
ervor qendror.
Manifestimet hemorragjike fillojnë në ditët e
para dhe përfshijnëpetekie, mavijosje dhe gjakderdhje aktuale rreth vendeve tëinjeksio
nit dhe mukozave. Një skuqje makulopapulare ndodhrreth ditës 5, kryesisht në bagazh
in.
Mund të zhvillohet hipovolaemia e rëndë, që rezulton ngahumbja e madhe e lëngjeve 
për shkak të diarresë dhe të vjellave
Rrjedhje kapilare,
duke rezultuar në hipoalbuminemi dhehumbje të lëngjeve nga hapësira intravaskulare
Humbja e elektroliteve mund të shkaktojë hiponatremi të rëndë, hipokalaemi dhe hipo
kalciemi. Mund të ndodhin aritmikardiake.
Gjatë javës së 2-të të sëmundjes, pacienti bëhet apiretik dheshkon në rikuperim, ose z
hvillon dështim fatal të shumëorganeve. Shërimi është i ngadaltë dhe mund të kompli
kohet ngahepatiti i përsëritur, mieliti i tërthortë dhe orkiti. Shkalla e vdekshmërisë sill
et nga 25 në 90%.
 
Lëndimet e syve (p.sh. katarakti i rëndë te fëmijët) mund tëzhvillohen pas shërimit ng
a infeksioni i virusit Ebola. Në një tërritur, uveiti akut i njëanshëm i rëndë u zhvillua g
jatë fazës sërikuperimit pas infektimit.
Virusi Ebola mund të preke në sistemin nervor qendror dhe tëshkaktojë rikthim. 
Diagnostifikimi
Vlerësimi dhe testimi për udhëzimet e Qendrave për Kontrollindhe Parandalimin e Së
mundjeve
Analiza me imunosorbente të lidhur me enzimat (ELISA) dhePCR
(në kohë reale, reaksioni i zinxhirit polimerazë)
Virusi Marburg ose infeksioni Ebola dyshohet në pacientë me diatezë gjakderdhjeje,
ethe, simptoma të tjera në përputhje me infeksionin e mëparshëm të filovirusit dhe ud
hëtime në zona endemike. 
Trajtimi
Terapia mbështetëse
Terapia farmakologjike
Trajtimi mbështetës përfshin:
Mirëmbajtja e vëllimit të gjakut dhe ekuilibrit të elektroliteve
Zëvendësimi dhe zvogelimi i faktorëve te koagulimit
Reduktimi i procedurave invazive
Trajtimi i simptomave, duke përfshirë përdorimin e analgjezikëve
Për të parandaluar përhapjen, pacientët simptomatik me infeksion të mundshëm të vir
usit Ebola ose Marburg duhet tëizolohen në mjediset e përshtatshme të izolimit. 
Anëtarët e personelit në kontakt me pacientët duhet të mbulohenplotësisht me kostum
e mbrojtëse me përmbajtje të brendshme tëgazrave të frymëmarrjes. Anëtarët e stafit t
ë trajnuar duhet tëjenë në dispozicion për të ndihmuar njerëzit në kontakt me pacientët 
të heqin rrobat mbrojtëse. 
Duhet te respektohen protokollet për mbajtjen dhe sigurimin e sterilitetit..
Sterilizimi i plotë i pajisjeve, izolimi spitalor dhe edukimishëndetësor i komunitetit ka
në kufizuar shpërthimet e mëparshme.
Të gjitha rastet e dyshuara, përfshirë trupat e pajetë, kërkojnëizolim rigoroz dhe proce
dura të veçanta të trajtimit.
Meqenëse viruset Marburg dhe Ebola mund të vazhdojnë nëspermë dhe të transmetoh
en seksualisht,
OBSH rekomandon qëpacientët që kanë pasur infeksion dhe partnerët e tyre seksualë t
ëpërmbahen nga të gjitha llojet e aktivitetit seksual ose tëpërdorin prezervativë në më
nyrë korrekte.