Tematika 14 : Ndryshimet e trashwgueshme

Nw fund tw kwsaj tematike, nxwnwsi/ja:

 Shpjegon se çfarw kupton me termin “çift kromozomesh homologw” ;

 Pwrshkruan rolin e mejozws nw riprodhimin seksual;
 Pwrshkruan sjelljen e kromozomeve homologw gjatw mejozws dhe shpjegon se si kontribon
kjo sjellje nw variacion gjenetik;
 Pwrdor diagramet gjenetike pwr kryqwzimet monohibride dhe ato dihibride pwr tw zgjidhur
problemet qw pwrfshijnw kodominancwn,gjenet e lidhura,alelet e shumwfishta apo
ndwrveprimin e gjeneve;
 Shpjegon si ndodh mutacooni gjenetik dhe pwrshkruan efektin e aleleve mutante te disa
swmundje te njeriu;
 Pwrshkruan kontrollin e shprehjes sw gjeneve.
Pyetje nga tematika 14

14.1 Shikoni figurat 14.2 dhe 14.3 dhe pwrpiquni tw gjykoni pse kromozomet janw renditur sipas
rregullit tw paraqitur.

14.2 Emwrtoni fazat e mejozws,nw tw cilat ndodhin ngjafjet e mwposhtwme. Mos harroni tw
tregoni nwse ngjarjet ndodhin gjatw ndarjes I apo II.

a Kromozomet homologw çiftohen pwr tw formuar bivalentwt homologw.

b Ndodh kryqkwmbimi midis kromatideve tw kromozomeve homologe.

c Ndahen ktomozomet homologe.

d Centromerwt shkwputen dhe kromatidet ndahen.

e Formohen qelizat e para haploide.

14.3 Njw qelizw me tri komplete kromozomesh quhen tripoide, 3n. Njw qelizw me katwr komplete
kromozmesh quhet tetraploide,4n. A mund tw ndodhw mejoza nw njw qelizw 3n ose 4n? Shpjegoni
pwrgjigjen tuaj.

14.4 Nwse kemi tri alele tw ndryshme ,sa gjenotipe tw mundshme do tw formohen?

14.5 Sa prej gjenotipeve nw pwrgjigjen tuaj tw pyetjes 14.4 janw homozigotw dhe sa janw
heterozigotw?

14.6 Demi i kuq i racws Poll wshtw homozigot pwr alelin qw i jep qime me njgjyrw tw kuqe. Demi i
bardhw i racws Shorthorn wshtw homozigot pwr alelin qw i jep qime me njyrw tw bardhw. Nga
kryqwzimi i tyre dalin pasardhws tw gjithw me njw pwrzierje tw qimeve tw kuqe dhe tw bardha,duke
prodhuar njw ngjyrw laramane.

a Sugjeroni simbolet e pwrshtatshme pwr dy alele tw gjenit tw njyrws sw gwzofit.

b Listoni tri gjenotipe tw mundshme pwr gjenet e njyrws sw gwzofit dhe fenotipet e tyre.

c Vizatoni diagramet gjenetike pwr tw treguar pasardhwsit qw priten nga kryqwzimi i mwposhtwm:

i ) njw dem i kuq i racws Poll me njw laraman;

ii) dy laramanw.

14.7 Te minjtw,gjeni pwr ngjyrwn e syve ka dy alele. Alele pwr sy tw zinj wshtw dominant,ndwrsa
aleli pwr sy tw kuq wshtw recesiv. Zgjidhni simbolet e pwrshtatshme pwr kwto alele dhe pastaj
ndwrtoni njw diagram gjenetik pwr tw treguar relzutatet e mundshme tw njw kryqwzimi ndwrmjet
njw miu heterozigot me sy tw zinj dhe njw miu me sy tw kuq.

14.8 Njw lloj lulwkuqe mund tw ketw petla tw thjeshta ose petla me njw njollw tw madhe tw zezw
pranw bazws. Nwse kryqwzohen dy bimw me petla me njollw tw zezw,tw gjithw pasardhwsit kanw
petla me njollw tw zezw. Njw kryqwzim midis lulwkuqeve me petla pa njollw dhe lulwkuqeve me
petla me njollw mund tw prodhojw ose pasardhws tw gjithw me pela pa njollw,ose gjysma e
pasardhwsve me petla pa njollw dhe gjysma e pasardhwsve me petla me njollw. Shpjegoni kwto
relzutate.

14.9 Te qenw e racws Dalmate,ngyra e pullave pwrcaktohet nga njw gjen me dy alele. Aleli pwr pulla
tw zeza wshtw dominues dhe aleli pwr pulla kafe wshtw recesiv. Njw mbarwshtues donte tw dinte
gjenotipin e qenit femer me njolla tw zeza. Ajo e kryqwzoi femrwn me njw mashkull me pulla kafe.
Nga ky kryqwzim lindwn tre kwlyshw,tw gjithw me pulla tw zeza. Mbarwshtuesja arriti nw
pwrfundimin se femra ishte homozigote pwr alelin pwr njolla tw zeza. A ishte i saktw pwrfundimi?
Shpjegoni pwrgjigjen tuaj.
14.10 Njw burrw me grup gjaku B dhe njw grua me grup gjaku A kanw tre fwmijw: njw fwmijw me
grup gjaku A ,njw me grup B dhenjw me grup O . Cilat janw gjenotipet e kwtyre pesw individwve?

14.11 Njgjyra e gwzofit te lepujt pwrcaktohet nga njw gjen me katwr alele. Aleli pwr gwzofin kafe
(normale) wshtw dominant ndaj tri aleleve te tjera. Aleli pwr gwzofin e bardhw (albin) wshtw
recesiv ndaj tri aleleve tw tjera. Aleli pwr gwzofin çinçila (gri) wshtw dominues ndaj alelit pwr
gwzofin Himalaje (lepur me gwzof i bardhw dhe me veshw,hundw,kwmbw dhe bisht tw zi) figura
14.16).

a Shkruani dhjetw gjenotipet e mundshme pwr ngjyrwn e gwzofit dhe fenotipet e tyre.

b Vizatoni diagramet gjenetike pwr tw shpjeguar secilin prej kryqwzimeve nw vazhdim.

i Njw lepur albin kryqwzohet me njw lepur çinçila: pasardhwsit janw tw gjithw çinçila. Dy prej kwtyre
pasardhwsve çinçila kryqwzohen midis tyre dhe lindin 4 pasardhws çinçila dhe dy pasardhws albinw.

ii Njw lepur Agouti kryqwzohet me njw lepur Himalaje dhe lindin tre pasardhws me gwzof kafe dhe
tre pasardhws Himalaje.

iii Dy lepuj me gwzof kafe kryqwzohen midis tyre dhe lindin 5 pasardhws, tre prej tw cilwve janw me
gwzof kafe dhe dy çinçila. Dy kwlyshwt çinçila kryqwzohen midis tyre dhe lindin katwr pasardhws
çinçila dhe njw Himalaje.

14.12 Vizatoni njw diagram gjenetik pwr tw shpjeguar pse gjithmonw ekziston njw mundwsi e
barabartw, qw njw fwmijw tw jetw djalw ose vajzw (Ju mund ta paraqitni kwtw nw tw njwjtwn
mwnyrw si diagramet e tjera gjenetike qw keni ndwrtuar ,por duke pwrdorur simbole pwr tw
pwrfaqwsuar tw gjithw kromozomin,jo gjenet).

14.13 A mundet njw burrw me hemofili t'ia trashwgojw kwtw swmundje:

a djalit tw tij?

b nipit tw tij?

14.14 Njw nga gjenet pwrgjegjwse pwr shikimin me ngjyra te njerwzit gjendet nw kromozomin
X,dhe jo nw kromozomin Y. Aleli dominant i kwtij gjeni jep shikim normal me ngjyra ,ndwrsa aleli
recesiv shkakton verbwri tw ngjyrave tw kuqe dhe tw gjelbwr.
a Zgjidhni simbolet e pwrshtatshme pwr kwto alele,dhe pastaj shkruani tw gjitha gjenotipet e
mundshme pwr njw burrw dhe njw grua.

b Njw çift,tw dy me shikim normal tw ngjyrave,kanw njw fwmijw me verbwri tw ngjyrave. Shpjegoni
se si mund tw ndodhw kjo dhe pwrcaktoni se çfarw gjini duhet tw ketw fwmija me verbwri ndaj
ngjyrave.

c A wshtw e mundur qw tw lindw njw vajzw me verbwri tw ngjyrave? Shpjegoni pwrgjigjen tuaj.

14.15 Njwri nga gjenet pwr ngjyrwn e gwzofit te macet wshtw i lidhur me gjininw. Aleli C○ jep gwzof
portokalli,ndwrsa C (B) jep gwzof tw zi. Tw dy alelet janw kodominante. Kur tw dy alelet janw tw
pranishme ,macet Kur tw dy alelet janw tw pranishme ,macet lindin me gwzof me njolla portokalli
dhe tw zeza,i cili njihet si gwzof breshke.

a Shpjegoni pse maçokwt nuk mund tw kenw gwzof breshke.

b Vizatoni njw diagram gjenetik pwr tw treguar gjenotipet dhe fenotipet e pritshme tw pasardhsve
nga njw kryqwzim midis njw maçoku portokalli dhe njw maceje breshkw. (Mos harroni tw tregoni
pwr kromozomet X dhe Y ,si dhe simbolet pwr alelet.)

14.16 Shpjegoni kontributin nw variacionin gjenetik midis pasardhsve tw kwtij kryqwzimi nga:

a kombinim tw pavarur
b pllenimi rastwsor.

14.7 Ndwrtoni diagramet gjenetike pwr tw treguar gjenotipet e pasardhwsve mga secili prej
kryqwzimeve mw poshtw:

a AABb × aabb

b GgHh × gghh

c TTyy × ttYY

d eeFf × Eeff

14.18 Aleli pwr gwzofin gri te njw lloj kafshe wshtw dominant ndaj aleleit pwr njyrwn e bardhw dhe
aleli pwr bisht tw gjatw wshtw dominant ndaj alelit pwr bisht tw shkurtwr.

a Duke pwrdorur simbolet G dhe g pwr ngjyrwn e gwzofit dhe T dhe t pwr gjatwsinw e bishtit,
ndwrtoni njw diagram gjenetik pwr tw treguar gjenotipet dhe fenotipet e pasardhwsve qw do tw
lindin nga njw kryqwzim midis njw kafshe gri,me bisht tw gjatw,linjw e pastwr ,me njw kafshw tw
bardhw ,me bisht tw shkurtwr,linjw e pastwr.

b Nwse breznia e parw e pasardhwsve do tw kryqwzohen midis tyre ,cilat do tw jenw fenotipet qw
priten nw brezninw e dytw tw pasardhwsve dhe nw çfarw raportesh?
14.19 Nw njw lloj bime,aleli pwr kwrcellin e gjatw wshtw dominant ndaj alelit pwr kwrcellin e
shkurtwr. Dy alelet pwr njyrwn e gjetheve,tw cilat nw kushtw homozigote pwrcaktojnw ngjyrwn e
gjelbwr ose tw bardhw janw kodominantw,japin gjethe me ngjyra tw ndryshme te heterozigotwt.

Njw bimw me kwrcell tw gjatw dhe gjethe tw gjelbra u kryqwzua me njw bimw me kwrcell tw
shkurtwr dhe gjethe me ngjyra tw ndryshme. Pasardhwsit nga ky kryqwzim ishin bimw me kwrcell tw
gjatw dhe gjethe tw gjelbra dhe bimw me kwrcell tw gjatw dhe gjethe me ngjyra tw ndryshme nw
raportin 1:1 . Ndwrtoni njw diagram gjenetik pwr tw shpjeguar kwtw kryqwzim.

14.20 Te njw lloj kafshe dihet se aleli pwr sytw e zinj wshtw dominant ndajalelit pwr sy tw kuq dhe
se aleli pwr gwzof me qime tw gjata wshtw dominant ndaj alelit pwr gwzof me qime tw shkurta.

a Cilat janw gjenotipet e mundshme tw njw kafshe me sy tw zinj dhe me gwzof me qime tw gjata?

b Si mund ta zbulojmw se çfarw gjenotipi ka kjo kafshw?

14.21 Listoni gjenotipet e pulave me pupla me ngjyrw.

14.22 Ndwrtoni diagramin gjenetik tw kryqwzimit tw varieteteve Salvia tw pwrshkruara mw sipwr

pwr tw treguar raportin 9 : 3: 4 nw brezninw e dytw.
14.23 Njw Drozofilw e linjws sw pastwr me krahw tw gjatw dhe ttup gri u kryqwzua me njw
Drozofilw,linjw e patwr,me krahw tw shkurtwr dhe trup tw zi. Tw gjithw pasardhwsit ishin me krahw
tw gjatw dhe trup gri. Pasardhwsit femra u kryqwzuan me meshkuj me krahw tw shkurtwr dhe trup
tw zi. Relzutatet e kwtij kryqwzimi janw si mw poshtw:

Krahw tw gjatw ,trup gri 113

Krahw tw gjatw, trup i zi 30

Krahw tw shkurtwr ,trup gri 29

Krahw tw shkurtwr,trup i zi 115

a Pwrcaktoni raportin fenotipik tw pritshwm nga njw kryqwzim provw dihibrid si ky mw lart.

b Shpjegoni mospwrputhjen midis relzutateve tw pritshme dhe relzutateve tw dhwna.

c Llogaritni frekencwn e rekombinimit.

d A wshtw lokusi i gjenit pwr krahw tw gjatw mw afwr lokusit tw gjenit pwr trupin e zi sesa lokusi i
gjenit pwr antena aristopedia? Shpjegoni pwrgjigjen tuaj.

14.24 Shikoni pwrswri pwrgjigjen tuaj nw pyetjen 14.18 b. Nw kwtw kryqwzim midis kafshwve tw
kwsaj breznie,numrat e secilit fenotip tw pasardhwsit ishin:

Gwzof gri ,bisht i gjatw 54

Gwzof gri ,bisht i shkurtwr 4

Gwzof i ardhw ,bisht i gjatw 4

Gwzof i bardhw,bisht i shkurtwr 18

Pwrdorni njw test X^2 ,pwr tw pwrcaktuar nwse janw jo domethwnwse dallimet midis relzutateve
tw vwrejtura dhe atyre tw pritura.
Përmbledhje

 Koromozomet homologe janw çifte kromomesh te qelizat diploide,qw kanw strukturw dhe
gjene tw njwjta,por jo domosdoshmwrish tw njwjtat variante tw kwtyre gjeneve.
 Mejoza pwrbwhet nga dy ndarje. Ndarja e parw ,mejoza I,ndan kromozomet
homologe,kwshtu qw çdo qelizw pas ndarjes sw parw ka vetwm njw kromozom nga çdo ćift.
Ndarja mejotike prodhon katwr qelizat,secila me njw komplet tw kromozomeve.
 Organizmat diploidw pwrmbajnw dy kopje tw secilit gjen nw secilwn nga qelizat e tyre. Nw
riprodhimin seksual, gametwt pwrmbajnw njw kopje tw secilit gjen. Çdo pasardhws merr dy
kopje tw secilit gjen,njw nga secili prind.
 Qelizat e prodhuara nga mejoza janw gjenetikisht tw ndryshme nga njwra-tjetra dhe nga
qeliza e tyre mwmw. Kjo shkaktohet nga orientimi i pavarur i kromozomeve tw bivalentwve
nw boshyin ekuatorial gjatw metafazws I,gjithashtu edhe nga kryqwkwmbimi midis
kromatideve tw kromozomeve homologe gjatw profazws I.
 Variacioni gjenetik sigurohet gjithashtu edhe nga pllenimi i rastwsishwm,pasi gametwt qw
bashkohen pwr tw formuar zigotwn pwrmbajnw variante tw ndryshme gjenesh.
 Pwrbwrja gjenetike e njw individi pwrbwn gjenotipin e tij. Tiparet e shprehura nga gjenet e
gjenotipit pwrbwjnw fenotipin. Variantet e ndryshme tw njw gjeni quhen alele. Alet mund
tw paraqesin dominancw (mbizotwrim),kodominancw ose tw jenw tw fshehur (recesivw) .
Njw organizwm qw zotwron dy alele indentike tw njw gjeni wshtw homozigot; njw
organizwm qw zotwron dy alele ndryshme tw njw gjeni wshtw heterozigotw. Nwse njw gjen
ka disa alele tw ndryshme ,tw tilla si gjeni pwr grupet e gjakut te njeriu,kwto njihen si alele
tw shumwfishta. Pozicioni i njw gjeni nw kromozomin pwrkatws pwrfaqwson lokusin e tij.
 Genotipi i njw individi qw paraqet tipare dominante mund tw pwrcaktohet duke vwrejtur
pasardhwsit e kryqwzimit tw tij me njw individ me tipare recesive. Ky quhet kryqwzim
provw. Kryqwzimet monohibride tregojnw trashwgiminw e njw gjeni. Kryqwzimet dihibride
trgojnw trashwgiminw e dy gjeneve tw ndryshme. Gjene tw ndryshme mund tw
ndwrveprojnw midis tyre dhe tw ndikojnw nw tw njwjin tipar fenotpik. Testi hi nw katror
(X^2) mund tw pwrdoret pwr tw testuar nwse ndryshimet midis relzutateve tw pritshme dhe
relzutateve tw vwrejtura tw njw kryqwzimi gjenetik janw pwr shkak tw rastwsisw apo janw
ndrryshime tw rwndwsishme.
 Mutacionet mund tw pwrkufizohen si njw ndryshim i paparashikueshwm nw sekuencwn e
nukleotideve nw njw molekulw ADN-je (mutacion i gjenit),nw strukturwn ose nw numrin e
kromozomeve (mutacioni i kromozomit) . Nga mutacioni i gjeneve lindin alele tw reja.
Mutacionet e gjeneve pwrfshijnw zwvendwsimet,shtimin ose humbjen e nukleotideve.
 Aleli Hb's (qeliza nw formw drapri) wshtw formuar nga zwvendwsimi i njw baze. Aleli
pwrgjegjws pwr swmundjen e Huntingtonit shkaktohet nga pwrswritja e treshes sw
nukleotideve dhe quhet “belbwzim”. Albinzimi dhe hemofilia tregojnw efektin e mungesws
sw polipeptideve ose tw pranisw sw formave joaktive tw tyre nw fenotip.
 Gjenet strukturore kodojnw pwr proteina tw nevojshme nw ndwrtimin e strukturave
qelizore ose nw metabolizmin e qelizws, ndwrsa gjenet rregullatore kontrollojnw shprehjen
e gjeneve tw tjera. Njw proteinw represore mund tw bllokojw sintezwn e njw enzime tw
represueshme,duke u lidhur me operatorin e gjenit. Njw enzimw e induktueshme
sintentizohet vetwm kur wshtw i pranishwm substrati i saj.
 Operoni lac paraqet njw shembull se si prokariotwt mund tw ndryshojnw transkriptimin e
njw grupi gjenesh strukturore,qw kodojnw pwr enzimat e lidhura me marrjen dhe
metabolizmin e laktozws nw varwsi tw pranisw ose jo tw laktozws.
 Faktorwt e transkriptimit tek eukariotwt sigurojnw shprehjen e gjeneve nw qelizwn e
duhur,kohwn e duhur dhe nw maswn e duhur. Te bimwt ,giberilinat lejojnw transkriptimin e
gjeneve qw shkaktojnw shkatwrrimin e proteinave DELLA,tw cilat pengojnw lidhjen e
faktorwve tw transkriptimit.
Kontroll njohurish

1. Te njw qelizw nw procesin e mejozws wshtw vwrejtur boshti me kromatide motra,duke u

twrhequr drejt poleve tw kundwrta tw qelizws. Nw cilwn fazw tw mejozws wshtw qeliza?
A Anafazw I
B Anafazw II
C Metafazw I
D Metafazw II

2. Nw njw kryqwzim midis lules gojujku,linjw e pastwr,me lule tw kuqe dhe lules gojujku,linjw e
pastwr me lule tw bardha,tw gjithw pasardhwsit ishin me lulw rozw. Dy nga kwto bimw me
lule tw rozw u kryqwzuan midis tyre. Sa pwrqind e pasardhwsve do tw jenw rozw?
A 25 %
B 33%
C 50%
D 100%

3. Njw burrw ka hemofili. Cila nga fjalitw e mwposhtme pwrshkruan saktwsisht trashwgiminw e
gjenit qw shkakton gjendjen e tij?
A Ai trashwgoi alelin recesiv nga nwna e tij.
B Ai trashwgoi alelin dominant nga babai i tij.
C Ai mund ta trashwgojw alelin recesiv te djali i tij.
D Ai mund ta trashwgojw alelin dominant te vajza e tij.

4. Numri diploid (2n) i kromozomeve tw Drozofilws wshtw 8. Kopjoni dhe plotwsoni nw fletore
,duke paraqitur ndryshimet midis ndarjes mitotike dhe mejotike tw njw qelizw tw
Drozofilws.

Mitoza Mejoza
Numri i ndarjeve
Numri i qelizave bijw
Numri i kromozomeve nw bwrthamat e
qelizave bija

5. Kopjoni dhe plotwsoni tabelwn nw fletore dhe krahasoni mejozwn me mitozwn.

Mitoza Mejoza

Ruan numrin e kromozomeve

Nuk pwrfshin kryqkwmbimin ose orientimin e

pavarur
Formon bwrthama gjenetikisht indentike
(pwrveç rasteve kur ndodhin muracione) me
njwra-tjetrwn dhe bwrthamat mwmw.

6. a Pwrshkruani ndryshimin thelvwsor ndwrmjet mejozws I dhe mejozws II.

b Tregoni ngjashmwrinw midis mejozws II dhe mitozws.

7. Diagrami 1 tregon kromozomet nw bwrthamwn e njw qelize diploide.

a Vizatoni bwrthamwn e njw gameti tw prodhuar nga kjo qelizw.

b Çfarw ndarje e bwrthamws do tw pwrdoret nw prodhimin e gametwve?

 c Vizatoni njw diagram pwr tw treguar se si do tw duket bwrthama nw anafazwn e mitozws.

Figurat 2 dhe 3 mw poshtw tregojnw tw njwjtwn bwrthamw diploide si nw figurwn 1.

Megjithatw ,kromozomet janw hijwzuar.

d Tregoni se çfarw pwrshaqwsojnw modelet e ndryshme tw hijwzimit nw secilwn bwrthamw.

e Vizatoni njw kariogramw bazuar nw bwrthamwn diploide tw treguar nw tw tria figurat.

8. Gjatw mejozws te meshkujt e Drozofilws nuk ka ndodhur kryqkwmbim. Duke supozuar qw

nuk ka ndodhur asnjw mutacion,burimi i vetwm i variacionit gjenetik wshtw orientimi i
pavarur. Duke pasur parasysh se numri diploid (2n) i kromozomeve wshtw 8,llogaritni
numrin e spermatozoitwve gjenetikisht tw ndryshme qw mund tw prodhohen.

9. Bwni dallimin midis çifteve tw mwposhtwme tw termave.

a gjenotip dhe fenotip

b homozigotw dhe heterozigotw

10. Nw bimwt e bizeles ,gjeni A/a kontrollon ngjyrwn e luleve. Aleli dominant jep ngjyrw vjollcw
dhe aleli recesiv jep lule tw kuqe.
Njw gjen i dytw ,B/b, kontrollon formwn e kokrrizave tw pjalmit. Aleli dominant jep kokrriza
tw zgjatura pjalmi dhe aleli recesiv kokrriza sferike pjalmi.
Njw bimw me gjenotip AaBb wshtw testuar nwpwrmjet njw kryqwzimi provw duke u
kryqwzuar me njw bimw bizeleje me lule tw kuqe dhe kokrriza pjalmi nw formw sfere.
Kopjoni dhe plotwsoni tabelwn
nw fletore pwr tw treguar
raportin pritur tw fenotipeve
tw pasardhwsve tw kwtij
kryqwzimi.
Gametwt e formuar nga njwri
prind janw vendosur nw
tabelw.

Gametwt nga njwri prind

AB Gjenotipi:
Fenotipi:

Ab Gjenotipi:
Fenotipi:

Gametwt
nga
prindi
tjetwr aB Gjenotipi:
Fenotipi:

ab Gjenotipi:
Fenotipi:

11. a Miza e uthullws,Drozofila,ushqehet me sheqerna qw gjenden te frutat e kalbura. Njw

mizw me tipare normale quhet tip i egwr. Ajo ka njw trup me vija gri dhe krahwt e saj janw
mw tw gjatw se trupi i saj. Te mutantwt paraqiten tipare tw tilla,si trup me njyrw tw zi ose
krahw tw shkurtwr. Kwto tri lloje mizash janw treguar nw figurat mw poshtw.
 Tiparet e tipit tw egwr kodohen nga alele dominante: A pwr trupin e tipit tw egwr dhe B pwr
krahwt e tipit tw egwr.
Shpjegoni se çfarw kuptoni me termat alel dhe dominant.

b Janw kryqwzuar dy miza uthulle tw tipit tw egwr. Secila mizw kishte alelet A dhe B ,si
dhe pwrmbanin alelet pwr trupin e zi dhe krahw tw shkurtwr.
Ndwrtoni njw diagram gjenetik pwr tw treguar pasardhwsit e mundshwm tw kwtij
kryqwzimi.

c Kur u kryqwzuan dy miza heterozigote nw kwrkeswn b,çelwn 384 vezw,tw cilat u zhvilluan
dhe u bwnw miza tw rritura. Wshtw kryer njw test X 2 pwr tw provuar rwndwsinw e
ndryshimeve midis rezultateve tw vwrejtura dhe relzutateve tw pritura ku:
2 (O−E )2
x =Ē
E
Ē= shuma e

O = vlera e vwrejtur

E = vlera e pritur

I Kopjoni dhe plotwsoni tabelwn nw fletore.

Fenotipet e Drozofilws
________________________ ________________ _________________ _______________
Trup gri Trup gri Trup i zi Trup i zi
Krahw tw gjatw Krahw tw shkurtër Krahë të gjatë Krahë të shkurtër
Numri i 207 79 68 30
vërejtur(O
)
Raporti i 9 3 3 1
pritshëm
Numri i 216 72 72 24
pritshëm
(E)
 O−E -9 -4 6

( O−E )2 81 16 36

( O−E )2 0,38 0,22 1,5

E

ii Llogaritni vlerwn pwr x 2 .

Tabela mw poshtw tregon vlera tw x 2 ndaj vlerave tw probabilitetit. Meqwnwse numwroheshin

katwr klasa tw tw dhwnave,numri i shkallwve tw lirisw ishte 4 – 1 = 3. Tabela jep vlera e x 2 pwr tri
shkallw lirie.

Probabilitet më i 0,5 0,2 0,1 0,05 0,05 0,001

madh se
Vlerat pwr x 2 2,37 4,64 6,25 7,82 11,34 16,27

iii Duke pwrdorur vlerwn tuaj pwr x 2 dhe tabelwn e mwsipwrme,shpjegoni nwse janw apo jo tw
konsiderueshme ndryshimet midis relzutateve tw vwrejtura tw pritshme.