Klinik Psikofarmokloji Bülteni, 1-1 (1990)
PSİKİYATRİK TIP : KONSÜLTASYON - LİYAZON PSİKİYATRİ
Dr.Sedat ÖZKAN ( * )
ÖZET
1 9 3 0 ’lu yıllarda bir grup doktor sağlık ve hastalığı
psikosom atik tıp terimi içinde tanımladılar. Psikosomatik
tıp yalnızca m ed ikal bir disiplin olmaktan çok, hastalıkla­
rın gelişim ve tedavilerinde psikolojik ve sosyal faktörle­
rin önceliğini araştıran bir disiplin olarak ortaya çıktı. Gi­
derek taraftar toplayan bu anlayış çerçevesinde, 1 9 2 0 ’-
lerde psikiyatrik konsültasyon servisleri ile, 1950 ve
1 9 6 0 ’h yıllarda da konsültasyon liyazon psikiyatrisi, psiki­
yatrinin bir dalı olarak ve hastaların psikolojik ve psikiyat­
rik tanı ve tedavileriyle ilgilenen bir disiplin olarak ortaya
çıktı. B u yazıda konsültasyon - liyazon psikiyatrisinin bu­
günkü fonksiyonel önem ini ve bu disiplin içinde hastaya
g e n e l olarak yaklaşım ı inceledim.
Anahtar Kelimeler : Psikosomatik tıp , Konsültasyon -
Liyazon Psikiyatri
Kli.Psikofarmakol. 1:1 (10-17)1990
G lR İ Ş
"Liasion" psikiyatri, kavramsal ve klinik açıdan insan
varlığına, sağlığına ve hastalıklara biyolojik, psikolojik ve
sosyal - çevresel bütünlüğü içinde ele alma, tanım a ve çö­
züm ü retm e çabasının çağdaş tıbdaki uzantısıdır. G enel sis­
tem kuram ı anlayışını esas alan, genel klinik tıp ve çeşitli
uzm anlık alanları ile psikiyatri arasındaki işbirliğine daya­
nan; tıbbi d u ru m lar ile psişik durum lar arasındaki etkileşim
ve bağlantıyı a raştıran b ir klinik psikiyatri alanıdır.
Ç ağdaş tıp v e psikiyatrideki gelişm elerin ışığında, sağlık
ve hastalıkla ilgili biyolojik, psikolojik ve psikososyal değiş­
kenlerin karşılıklı etkileşim ini bilimsel m etodoloji ile incele­
yen, holistik yaklaşım ı tıp için geçerli kılan tıp ve psikiyatri­
yi kavram sal klinik, eğitim ve araştırm a alanlarm da b ü tü n ­
leştiren b ir disiplindir. B ir disiplin olarak liyazon psikiyatri
klinik tip alanındaki fiziksel tıbbi hastalıklara eşlik eden psi­
kiyatrik hastalık ve psikososyal sorunların tanı tedavi izlen­
m esi ve araştırm a etkinlikleri ve eğitimi ile uğraşır.
(*) Psikiyatri Doçenti, İstanbul Üniversitesi Tıp Fakültesi
SU M M A R Y
Psychiatric Medicine : Consultation - Liasion Psychiatry
In the 1930s, m any physicians began to define an
approach to health a n d disease called psychosom atic
medicine. Rahter than a m ed ical speciality,
psychosomatic m edicine was a conceptual and
investigative approach to the role psychological a n d
social processin the developm ent, course and
treatment of disease. Growing out of this philosophical
approach, psychiatric consultation services b e g a n in
the 1920s as the branch of psychiatry com m itted to the
diagnosis and treatm ent of psychiatric an d psychosocial
problems of patients in the m edical care system. In this
article, I will review the patient care and current
research functions of concultation - liaison psychiatry.
Key words : Psychosomatic Medicine, Concultation -
Liaison Psychiatry
Bull.Clin.Psychopharmacol. 1:1 (10-17) 1990
Klinik uygulamada ve hasta takibinde tıbbi biyolojik
bulgular ile psişik ve psikososyal yaklaşımı kaynaştırm ak ve
bu bütüncül yaklaşımı anlam lı ve yararlı biçim de tıbbi has­
talıkların tedavisinde kullanm aya yönelik tıbbi psikiyatrik
alandır. Tıp bilimleri ile davram ş bilim leri arasm da köp rü
oluşturur, ruh sağlığı hizm etlerini genel sağlık sistem i için­
de değerlendirir, sistem kuram ı ile genel tıp ile psikiyatri
arasındaki bağlantı ve işbirliğini sağlar.
Fiziksel hastalıklara eşlik eden organik m ental, psikofiz-
yolojik, psikopatolojik, davranışsal, psikososyal tabloların ta ­
rn ve tedavisi ile uğraşır. Tıbbi psikiyatrik durum lar arasın­
daki etkileşim etyopatogenez (psikosom atik - som atopsişik)
eksende olabileceği gibi davram şsal boyut, tedavi süreci ve
adaptif boyutta olabilir.
Psişik durum fiziksel hastalığa yatkınlık ve seyrinde rol
oynadığı gibi (herhangi) fiziksel hastalık da ruhsal durum
üzerine etki yapar. Psişik, davranışsal, duygulanım a ilişkin
faktörler biyolojik süreçlerle b erab er fiziksel hastalık olu-

şum ve ortaya çıkışında etkili olduğu gibi, genel olarak da
(birçok) fiziksel hastalığın gidiş, seyir ve tedaviye etkilidir.
Bu kapsam da iç hastalıkları, cerrahi, nöroloji, fizik tedavi,
onkoloji, jinekoloji, d erm atoloji gibi çeşitli servis ve klinik­
lerde y atarak veya poliklinikte izlenen hastaların tanı ve te­
davi ya da başedilebilm esıne katkı sağlar, başvuru kaynağı­
dır. Bu servislerdeki h astalara ilişkin klinik psikiyatrinin ta­
rn tedavi eğitim ve araştırm a etkinliklerini kapsar. H erhan-
gibir fiziksel hastalığa eşlik ed en psikiyatrik davranışsal sü­
reçler hiç kuşkusuz, tıb b i hastalığın gidiş-seyir-tedaviye ce­
vabım, hasta bakım ım v e zam anla doğrudan fiziksel hastalı­
ğı etkiler. Liyazon psikiyatri bu alanda tıbbi hastalıklara eş­
lik eden psikiyatrik m orbiditenin tam , tedavi ve izlenm esin­
de, tüm psikiyatrik bilgi, b eceri ve teknikleri kavram sal ek­
lektizm içinde kullanır, hastayı somatik-psişik bir b ü tü n ola­
rak görür. Ö rneğin C ushing’e bağlı deprasyonlu b ir hastayı
sadece psikoterapi ile tedavi etm ek ne kadar eksik ve tek
yanlı b ir yaklaşım ise, b ir intihar girişimi vakasını da sadece
hayati işlevlerini düzelttikten sonra acil servisten taburcu et­
mek ve onun psikiyatrik-psikososyal boyutlarım inceleyip te­
davi etm em ek de aynı şekilde eksik ve genel sistem anlayışı­
na uygun düşmeyen b ir yaklaşımdır.
Liyazon pisikiyatrinin b ir sistem ve klinik alan olarak
gelişmesindeki önem li yapı ta şlan şöyledir (4,10,11,13) :
- Psikiyatri kliniklerinin ve hastalarının genel tıp ve has­
tan e içinde ele alınm ası gerektiği anlayış ve uygulanması,
- Psikosom atik tıp anlayışındaki gelişmeler,
- Psikofarm akoloji, davranış bilimleri ve toplum psiki­
yatrisindeki gelişmeler. Fiziksel hastalıklarda psikofarm ako­
loji, davranış teknikleri ve psikoterapi uygulama ilke ve yön­
tem leri kuşkusuz daha d a gelişecek olan araştırm a alanları­
dır.
- N örobiyolojik bilim lerdeki gelişmeler. Bu gelişmelerin
psikiyatri içinde entegre edilmesi, psikopatolojinin nörobi­
yolojik tem elini anlam am ıza y a rd ım a olmuş, psikolojik ku­
ram ve teknikleri bilim sel m etodoloji ile yeniden değerlen­
dirm em izi sağlamış, tıp ile psikiyatriyi bütünleştirici katkı
sağlamıştır.
Böylece bu yüzyılın b aşından bu yana uygulanmaya çalı­
şılan bu klinik alan: Ç ağdaş tıp, psikosomatik hekimlik ve
nörobiyolojik bilim ler ve disiplinlerde kaydedilen gelişm ele­
ri bütünleyen b ir anlayışla; 1960’lardan sonra büyük geliş­
me ve ilerlem e kaydetm iş ve günüm üzde konsültasyon-liya-
zon psikiyatri servisleri; h astane psikiyatrisi m odeli şeklin­
de, genel sistem kuram ı anlayışı ile; klinik uygulama alanı,
kavram ları, araştırm a m etodolojisi, tıp ve psikiyatri eğitimi­
ne sağladığı katkı, kendine özgü tıbbi-psikiyatrik liyazon
servis anlayışı ve tedavi yöntem leri ile klinik bilimsel bir di­
siplin olarak kurum sallaşm ıştır.
G enel olarak çeşitli tıbbi kliniklere başvuran hastaların
1 /3 ’ ünde fiziksel hastalık yam nda, tedavi gerektirecek dü­
zeyde psişik ve psikososyal rahatsızlık olduğu ve liyazon psi­
kiyatri servislerinin olduğu genel hastanelerde, hasta bakım
ve kalitesinin arttığı, h astan ed e yatış süresi, genel m asraf­
lar, m orbidite ve m ortalitenin azaldığı belirtilm ektedir
( 12,21).
Genel H astanede Psikiyatrik K onsültasyon
Tıp ile psikiyatrinin karşılaştığı ilk basam ak diğer klinik
Psikiyatrik Tıp Kon. Liyazon Psik-/ÖZKAN
alanlarından istenen konsültasyonlardır. Konsültasyon-liya-
zon servislerinin birinci basam ak işlevini bu hizm et alanı
oluşturur.
Konsültasyonlar, talebin niteliğine göre şu alt gruplara
ayrılır:
1 - H asta merkezci konsültasyon: Form al tanı değerlen­
dirm esine yönelik olup ayrıca hastanın kişilik yapısı ve has­
talığa verdiği cevabın psikodinam ik ve psikososyal incelen­
mesi ve tedavisini de içerir.
2 - Kriz m erkezli konsültasyon: H astanın fiziksel hastalı­
ğına verdiği reaksiyon biçim inin çözüm lenm esi am acına yö­
neliktir.
3 - Tedavi ekibi m erkezli konsültasyon: H asta-tedavi
ekibi ilişkilerindeki sorunların çözüm üne yöneliktir. Tedavi
edici ortam a yönelik önem i ve düzenlem eleri içerir.
4 - G eniş merkezli: H asta-hasta ailesi, tedavi ekibi ve
hastane ortam ı arasındaki etkileşim e yöneliktir.
Kuşkusuz psikiyatrik konsültasyon tüm konsültasyonlar
gibi tanı tedaviye ilişkin b ir fikir alışverişidir. Bu olgu h asta­
yı incitici olmamalı, hekim açıklayıcı olabilmeli, som atik ya­
kınm aların duygusal ruhsal durum u ile ilişkili olabileceğini
söylemeli, kişisel ve sübjektif yargılam a yapılm adan objektif
ve kavrayın, sem patik olunm alı ve bütünlük sağlanm alıdır.
G enel tıp ve cerrahi alanlarındaki hekim ler psikiyatrik
konsültasyonlardan sağlanan y a ra n gördükçe işbirliği a rt­
m aktadır. Liyazon psikiyatri servislerinin önem kazanm asın­
da, psikiyatristler ile diğer hekim ler arasındaki, hasta te d a ­
visi ve bilimsel araştırm aya yönelik işbirliğinin önem i bü-
yüktür.Psikiyatrik yardım gereksinim inin artm ış olması, liya­
zon servislerinin ortaya koyduğu somut sonuçlarla belirgin­
dir.
H erhangi bir fiziksel hastalık nedeniyle konsültasyon is­
tenince, konsültasyon-liyazin psikiyatrist;
- O hastalıkla ilgili tem el bilgi ve bulgulan gözden geçir­
meli,
- Fizik m uayene ve la b a ra tu ar bulguları gözden geçir­
meli,
- A ynntılı ruhsal durum m uayenesi yapmalı,
- Psikososyal durum ve öykü taram alı.
O rganik-tıbbi durum u ile em osyonel-ruhsal durum ve
psikososyal alan arasındaki karşılıklı etkileşim ancak böyle
holistik yaklaşımla değerlendirilebilir.
Bu amaca yönelik psikiyatrik m uayenede fiziksel ha sta ­
lıkla bağlantılı olarak kognitif işlevlere ilişkin ruhsal durum
muayenesi çok önem lidir. H astad a tıbbi-psikiyatrik öykü­
nün yanmda kullandığı ilaçlar ve tıbbi teknikler tesbit edil­
melidir.
H astanın fiziksel hastalığı algılayışı ve yansıtış biçimi,
hastalık davranışı, hastalığın özgül anlamı, yaşantısını etkile­
m e boyutu incelenm elidir.
Tıbbi hastalıklara ilişkin psikiyatrik konsültasyon tale­
binde tanılar, hastanın kullandığı ilaçlar, fizik m uayene ve
labaratuvar bulguları, hastaya ilişkin genel davranışsal göz­
lem ler kaydedilmelidir. Konsültasyon-liyazon psikiyatrist
de, hastalığa ve hastaya ilişkin tıbbi, psikososyal bilgi ve b il­
gileri toplar, psikiyatrik m uayene ve değerlendirm eyi yapar
ve ilişkin form ülasyonunu ve önerilerini net ve anlaşılır şe­
kilde ifade eder.
Bu raporda tıbbi durum lar ile psişik durum arasındaki
etkileşim belirtilir, davranışsal ve uyuma ilişkin sorunlar ir­
il
 Klinik Psikofarmakoloji Bülteni 1:1 (1990)
delenir, çözüm üne ilişkin sorunlar irdelenir, çözüm üne iliş­
kin öneri ve düzenlem eler açıklanır. Bu izlemedeki bazı ya­
p ı ta şlan şöyledir:
- E go savunm a düzenekleri gözden geçirilmeli,
- Etyolojik form ülasyonla tanıya y a rd ım a olunmalı ya
da sem ptom ların ortaya çıkış ve hastalığın seyrini etkileyebi­
lecek psişik ve davranışsal faktörler araştırılmalı,
- Tedavi ekibinin hasta ve hastalığın psişik boyutunu an­
lam asına y a rd ım a olunmalı,
- G erekli durum larda ortak h asta başı vizitine katılmalı,
- G erekli gördüğü durum larda tıbbi-psikiyatrik servise
naklini sağlamalı,
- Y atış süresince hastayı izlemeli,
- Vakaya göre psikofarm akoloji ve/veya m edikal psiko­
terap i uygulanmalı.
K onsültasyon m odeli; doğrudan gerekli psikiyatrik so­
ra n ortaya çıkınca; hastanın m uayenesi ve önerileri kap-
sar.H astanın tanı ve tedavisine ilişkin görüş, hizmet ve işbir­
liğini içerir.
Liyazon m odeli ise, diğer bölüm lerdeki tedavi ekibi ve
hastalarla; hastalığın tedavisi boyunca düzenli ve sürekli iliş­
ki ve işbirliğini içerir. Z a te n liyazon bağ, bağlantı işbirliği
içinde ilişki dem ektir. Bu kapsam da psikiyatri ile diğer sek­
siyonlar ve klinikler arasında b ir ilişki ve işbirliğini içerir.
Psikiyatrik liyazon servisleri, rutin konsültasyon ve görüşbil-
dirm enin ötesinde; psikosom atik-som atopsişik veya psişik-p-
sikososyal boyutları ile b e ra b er olan hastalıkların tedavi ve
başedebilm esinde çok değerli bir başvuru kaynağıdır. Bura­
da liyazon psikiyatrist ve liyazon birim inin diğer üyeleri tlb-
b i tedavi ekibinin b ir üyesidir. Ö zellikle kritik yoğun b a ­
kım, hemodiyaliz, yanık m erkezleri, onkoloji, rehabilitasyon
ve ped iatri servislerinde, kronik hastalıklarda organ kaybı­
na yol açar cerrahi birim lerde doğrudan rol almaktadır.
Psikiyatrik liyazon hizm eti, hastaya, hastalığın tıbbi
v e/veya psikiyatrik özelliğine göre; klinik servislerde, tıbbi
ekiple b e ra b er yürütülür, ya da psikiyatri kliniği içinde me-
dikal-psikiyatrik liyazon servisinde sürdürülür. Bu servisle­
rin kurulm asının; genel h astanelerde, tıbbi hastalıklara iliş­
kin m ortalite ve m orbiditenin azaldığı, yatış ve tedavi süre­
sinin kısaldığı tıbbi tedavi ve girişim lerde uyum ve işbirliği­
nin arttığı anlaşılm aktadır ( 4,10,11,12,13,20,21 ).
H astalıklarla Başedebilm ede Psikiyatrik K onsültas­
yon ve Liyazon
H astalık ( "d isease") hekim için özellikle fizyolojik fak­
törleri içerir, hasta için ise biyolojik, ruhsal, sosyal, çevre­
sel, ailesel, psikososyal, psikoseksüel çok boyutlu bir olgu­
dur.
H erhangi bir hastalık durum u ya da davranışı, ruhsal sa­
vunm alar, psikososyal faktörler, yaşam olayları, kişinin has­
talıkla başedebilm e yetileri çerçevesinde incelenmelidir. Psi­
kiyatrik konsültasyonların yaklaşık yarısı hastalığın etyoloji
ya da sem ptom kom pleksinin ayıklanm asına ilişkin, diğer
yarısıda( bilinen ) tıbbi hastalığın tedavisi sırasında karşıla­
şılan ruhsal ve davranışsal sorunlara aittir.Böyle durum lar­
da psikofarm akoterapi, m edikal psikoterapi, yatağı başında
psikoterapi, aile tedavisi, psikiyatrik psikososyal yaklaşım
ya da uzun süreli ayaktan ya da medikal-psikiyatrik servis-
de yatarak psikiyatrik tedavi uygulamahdır( 3,11,20 ).
HASTA TAKİBİNDE PSİKİYATRİK İŞ B İR L İĞ İ G E R E K ­
TİREN DAVRANIŞSAL D URUM LAR
- H astalığa reaksiyonların anlaşılm ası ve hastanın biyop-
sikososyal bütüncül değerlendirilm esi,
- H astalığa uyum güçlüğü,
- H astalığın seyrini, tedaviye cevabını olum suz etkileyen
emosyonel reaksiyonlar ( anksiyete, depresyon, korku... ),
- Suicide girişimi, otom utilasyon, hom icidial yönelim ler,
agresif, hostil tutum lar,
- İleri davranış bozukluğu ( delirium , psikoz ),
- Kooperasyon, tıbbi bakım ve tedaviye uyum güçlüğü,
- Tedavi ekibi ile çatışma,
- Uygun tedaviye rağm en yakınm aların devam ediyor ol­
ması,
- Öyküde psikiyatrik rahatsızlığı olanlar,
- İlaç-tetkik yan etkisi,
- Tıbbi bakım ve tedaviyi etkileyen kişilik problem leri,
- Tedaviyi reddetm e,
- Uyku, gıda alırmna ilişkin sorunlar,
- Kronik ağrı,
- Fiziksel hastalığa ilişkin m ediko-legal ve etik sorunlar
( örn. : Transplantasyon vakaları, term inal hastalar, ötona-
zi...),
- T ıbbi bakım ve tedaviyi bozan alışkanlıklar, m adde
kullanım bozuklukları ( yem ek yem e davranış bozukluğu,
alkol, tütün k u lla n ım ı),
G enel hastane m odeli içinde liyazon psikiyatrinin uygu­
lama alanı içine giren klinik sendrom ve tab lo lar şu başlık­
lar içinde gruplandınlabilirler :
G E N E L T IP T A P S İK İY A T R İK M O R B İ D İ T E
1 - Fiziksel ve psişik hastalık birlikte olabilir ( com orbi-
d ite )
2 - Somato-psişik tablolar
3 - Fiziksel hastalığın psikiyatrik hastalığı p resip ite ya
da agrave ettiği tablolar
4 - Psişik durum un fiziksel hastalığın seyrini, gidişini ve
tedaviye cevabını etkilemesi
5 - Psikofizyolojik reaksiyonlar ("psikosom atik hasta­
lık" = Fiziksel hastalık + vital depresyon)
6 - Psikiyatrik hastalığın kendisini fiziksel belirtiler
kom pleksi ile p rezente etm esi
a ) M askeli depresyon
b ) A nksiyete ve panik halleri
c ) Konversiyon fenom eni
d ) Fonksiyonel som atik sendrom
7 - H astalığa uygunsuz tepki-uyum bozukluğu
a ) D epresyonlu mizaçla b e ra b er uyum bozukluğu
b ) A nksiyeteli m izaçla b e ra b er uyum bozukluğu
8 - Fiziksel hastalığa psikolojik, davranışsal reaksiyon­
lar, savunma düzenekleri ( m aladaptif )
9 - G enel tıpda kullanılan ilaçların psikiyatrik kom pli­
kasyonları ve tıbbi hastalarda psikofarm akoloji
I. Fiziksel ve psikiyatrik tablolar birlikte olabilir ( Co-
morbidite )
G enellikle psikiyatrik sorunları olan bireyler, n orm alle­
re göre daha sık prim er sağlık hizm etlerine başvururlar.
Ö zellikle kronik bedensel hastalıklarda eşlik ed en psi­
12

şik yakınm alar daha sıkdır. Ayrıca m o dern tıp ve cerrahi
teknolojinin (açık kalp ameliyatı, transplantasyon, yoğun b a­
kım ü niteleri) psikiyatrik ve psikososyal etkileri artm akta­
dır.
I I . S o m ato p sişik T a b lo la r
Bu grup hastalık lard a fiziksel hastalığın kendisini (önce­
likle) psişik belirti ve bulgularla ortaya koyması ve nöropsi-
kiyatrik kom plikasyonları sözkonusudur. Fiziksel hastalığı
olanların % 17 ’sinde organik m ental bozukluk (delirium ,
dem ans) olduğu b elirtilm ektedir. Yaşlılar, çocuklar daha
önceden beyin p atolojisi olanlar, ilaç alışkanlığı olanlar bu
açıdan öncelikle riskli kişilerdir. Ö te yandan ciddi yanıklar,
p ost-o p eratif d u ru m lard an (kardiyotom i gibi) sonra daha
sık görülür.
A k u t ve k ronik beyin sendrom lan, organik delüzyonel,
affektif, am nestik vs. sen d ro m lar bu grupdadır.
Fiziksel hastalık lard a kognitif işlevlere ilişkin değerlen­
dirm enin önem ini ve duygulanım durum u-zihinsel işlevler
ilişkisinin irdelenm esinin gerekliliğini b u rad a kaydetm ek ge­
rekir. A yrıca h e r tü rd e n fiziksel hastalıkda M.S.S. işlevleri­
nin öncelikle etkileneceğini, herhangi fiziksel hastalığın gi­
diş, seyir ve pro g n o zu n d a, hastanın kognitif durum unun de­
ğerlendirilm esinin en öncül klinik ipucu olduğunu, burada
kaydetm em iz gerekir. Klinik uygulam ada, fiziksel hastalığı
olan h astaların k o gnitif işlevlerindeki bozulm anın, gidişe
ilişkin olum suz seyri g ö steren bir en dikatör olduğunu (van
Praag, Lipowski) vurgulam alıyız.
Ö te yandan fiziksel hastalıklarda ortaya çıkan (organik)
psikoz araştırm alarının, diğer (fonksiyonel) psikoz araştır­
m aları ile birlikte ele alınıp patogeneze yönelik incelenm esi­
nin araştırm a potansiyelinin yüksek olacağı kanaatindeyim .
K uşkusuz tü m bu organik m ental durum larda, psikosos­
yal etk en ler ayrıca hastalığın şiddet ve seyrini etkilem ekte­
dir (G e ria trik popülasyonda sosyal izolasyon-depresyon iliş­
k is i) ^ ,6).
III . Fiziksel h a sta lık , psikiyatrik hastalığı presipite ya
da grave edebilir. B u rad a bireysel yatkınlıkla b erab er b ir­
çok fak tö r sözkonusudur. Y atan m edikal h astalarda ortaya
çıkan depresyon çoğunlukla böyledir. B urada fiziksel hasta­
lığın nitelik ve şiddeti, kişilik faktörleri, psikososyal çevre
bir b ü tü n o larak etkilenir. Fiziksel hastalığa reaksiyon ola­
rak gelişen d ep resif tabloya tipik ö rnekler viral enfeksiyon­
lar, M I, Ca, hem odiyaliz sonrası gelişen depresyonlardır.
C a’la n n % 20-30’u n d a depresyon görülm ektedir(14,15).
B u rad a som otopsişik, psikofizyolojik süreçler birlikte
ele alınm alıdır.
IV . P sişik fa k tö rle r, fiziksel hastalığın seyrini, gidişini
tedaviye v erilen cevabını etkiler. Bu durum herhangi fizik­
sel hastalık için geçerlidir. H erh an g i fiziksel hastalık, biyo-
m edikal bir olgu olm anın yanında, psişik psikososyal bir ol­
gudur. Fiziksel hastalığa eşlik eden ve en yaygın ruhsal re ­
aksiyon anksiyete ve depresyondur. Bu hastalardaki anksiye-
te ve depresyon, m o rtalite ve morbiditeyi, tedavi sürecini,
yatan h astalard a h astan ed e yatış süresini etkiler; bazen sui­
cide riski taşıyacak şid d ette olabilir, tıbbi tedavi girişimle­
rindeki işbirliği ve uyumu bozar, zam an içinde de kronik
stres hali im m un direnci kırarak organizm anın uyum ve res-
Psikiyatrik Tıp Kon. Liyazon Psik./ÖZKAN
terasyonunu daha da güçleştirir.
G enelde fiziksel hastalıkları olanların % 5-20’sinde eş­
lik eden, psikiyatrik işbirliği ve tedavi gerektirecek düzeyde
anksiyete durum u vardır. Bu d u ru m şu alt basam aklarda sı­
nıflanabilir:
- Yaygınlaşmış anksiyete,
- Anksiyeteli uyum güçlüğü, panik anksiyete hali. Psiki­
y atri kliniklerine doğrudan b aşvuranlara oranla, fiziksel has­
talığı olanlarda (genel tıp) daha fazladır,
- H astalık ve hastane stresinin etkisi,
- Pre-m orbid psikiyatrik hastalık tablosunun m anifest ol­
ması,
- Tıbbi hastalığın presentasyonu (anksiyetenin tıbbi se­
bepleri),
- İlaç’lann yan etkisi,
V . Psikofizyolojik re a k siy o n lar (P sik o so m atik h a s ta ­
lık (?) = Fiziksel h a sta lık + v ita l depresyon süreci)
Bu kavram dan tarihsel o larak heyecansal bozuklukların
önem li etyolojik ve hazırlayıcı ro l oynadığı b ir grup fonksi-
yonel-som atik hastalık anlaşılm aktadır. Bu grup hastalıkla­
ra ilişkin çağdaş gelişm eler bu duru m lard a kalıtım , yapı, so­
matik, endokrin im m ünolojik süreçlere ilişkin b ir dizi etke­
nin rol oynadığı düşündürm ektedir. Bu durum larda neden­
sel ilişkiden çok, biyolojik, psişik sosyal risk faktörleri birlik­
te mevcuttur. Bu tabloların yorum unda psikolojik determ i­
nizme yönelmemeli; m edikal psikiyatrik holistik yaklaşım
korunm ak. Psişik etkenlerin fiziksel hastalığın ortaya çıkışı­
nı kolaylaştırması, yatkınlık gelişim ve seyrinde risk faktörü
oluşu anlaşılmalıdır. Bu nedenle psikofizyolojik reaksiyon­
lar bileşkesi ve burada rol oynayan birçok faktör sözkonusu­
dur. psikosomatik hastalık deyimi bu n edenlerle tartışılm ak­
tadır. Psikosomatik hekim lik v a rd ır ve bu da tü m tıpda ge­
çerli olması gereken bir yaklaşım dır, liyazon psikiyatri yakla­
şımı , bu holistik anlayışın klinik uygulam asıdır. Ö te yan­
dan son 10-15 yılda yapılan nörobiyolojik araştırm alar ve
klinik bulgular bu tablolarda aslında ciddi b ir yaşam olayı­
nın, psikiyatrik bir hastalık ta blosuna (örneğin depresyon)
yol açması ve bu durum un da organik hastalık gelişimini
kolaylaştırması ve presipite etm esinin sözkonusu olabilece­
ğini düşündürm ektedir. N öroendokrinolojik, psikoim m uno-
lojik araştırm alar bir b ü tün o larak bunu desteklem ektedir.
Ayrı bir antite olarak psikosom atik hastalık den en birçok
tablo klinik vital depresyonun, endokrinolojik-im m ünolojik
işlevleri bozması ve som atik işlevlerdeki bu bozulm anın
(yatkın) fiziksel hastalığı ortaya çıkardığı anlaşılm aktadır.
Klinik olarak (psiko) som atik işlev bozukluğunun ortaya
çıkm asından önce depresif b ir dönem gözlenm eside bunu
destekler. Kronik hareketsizlik, yas tutm a, psikolojik savun­
m aların yıkılması gibi psikososyal etk en ler ve klinik depres­
yon gelişiminden sonra, depresyonun vitalize olm ası hipota-
lamus-hipofîz nöroendokrin eksenlerinde bozulm alar oldu­
ğu (stres horm onları, hiperkotikolizm ) im m ünolojik yanıtı
baskıladığı anlaşılm akta. B öylece genetik-gelişim sel-yapı-
sal-davranışsal organizm anın yatkın olduğu fiziksel hastalık
m anifest hale gelm ektedir.
Stres altındaki organizm ada a rta n epinefrin ve norepi-
nefrin düzeylerinin çeşitli im m un yanıtların (anafilaksi, ge­
cikmiş, doku duyarlığı) azalm asına yol açtığı, zorlanm a al­
tında ürik asit, serbest yağ asitleri ve kolesterol düzeyleri­
13
Klinik Psikofarmakoloji Bülteni 1:1 (1990)

nin arttığı v e bunlarında im m un sistem üzerinde baskılayıcı H a s ta lık D in a m ik le ri

etki gösterdiği büyüm e horm onunun ise im m un yamtı ko­
laylaştırdığı bilinm ektedir. I . Biyolojik
Klasik olarak bu kapsam da "psikosomatik hastalıklar" - H astanın yaşı
olarak A lexander’in 7’ini (11,13,21) belirtmeliyiz: - H astalığın nitelik ve şiddeti
- p e p tik ulcus - E tkilenen organ
- bronşiyal astım - (R eal) Fonksiyon kaybı
- ü lseratif kolit - Temel fizyolojik süreçler
- ro m ato it artrit - Kahtsal-yapısal etkenler
- esansiyel hipertansiyon I I . Psişik
- n ö roderm it - Ego savunma düzenekleri
- tiroitoksikoz - O bje ilişkilerinin olgunluğu
- Kişilik yapısı
VI . Psikiyatrik hastalığın kendisini fiziksel belirtiler - Y aşam dönem i
kom pleksi ile p rezen te etmesi. G enel tıp uygulamasında - Tedavi ekibi ile etkileşim biçimi
çok d ah a sık görülen, tıp ile psikiyatrinin işbirliğini ve psiki­ - D aha önceki psikiyatrik ve biyopsikososyal adaptas­
yatrik takibi g erektiren tablolardır. Psikiyatrik hastalığı yon öyküsü
olanların % 60’ının prim er sağlık hizm etlerine m üracaat e t­ - D aha önceki hastalık yaşantılam ası ve ilişkisi (tecrübe
tiklerini hatırlayalım . ve tutum lar)
Bu g rubda I I I . Sosyal
1 - D epresyon (m askeli depresyon) - A ile ilişkilerinin dinam iği
2 - A nksiyete ve panik halleri - A ilenin hastalığa ilişkin tutum ları
3 - K onversiyon fenom eni - İnsanlararası, profosyonel ve m esleki uyum ve fonksi­
4 - Fonksiyonel somatik sendrom , som atoform bozuk­ yonlar
luk grubu. - K ültürel kişisel tutum lar
G en el tıp uygulam asında psikiyatrik liyazon ekip ve h at­ Tıbbi-psikiyatrik form ülasyonu takiben psikobiyolojik
ta servis g erek tiren özel bir gruptur. G enel tıp uygulaması­ ve/veya m edikal psikoterapötik yöntem ler kullanılır.
na m ü racaat eden hastaların % 12’sinde (1,3,8) hiçbir orga­
nik ya da fîzyopatolojik b ir hastalık olmadığı belirtilm ekte­ T IB B İ P S İK İY A T R İK T E D A V İ P L A N I
dir. O rganik ya da fîzyopatolojik b ir hastalık olmadığı hal­
de fiziksel belirtilerden yalanan bedensel ve fizyolojik sağlı­ - H asta başı
ğı ile a şın uğraş, endişe duyma, dikkatini bir organdan diğe­ - Konsültasyon-liyazon polikliniği ve ayaktan tedavi biri­
rine yöneltm e, ruhsal yaklaşımı reddetm e ile belirgin olan m inde izleme
bu h astalar psikiyatri dışı kliniklere başvururlar. D iğer kli­ - Tıbbi psikiyatrik liyazon servise nakil
nikler ile liyazon psikiyatri arasındaki yakın işbirliği bu
grup hastaların erken tam ve tedavisine, psikiyatri hizm etle­ 1 - BİYOLOJİK TEDAVİLER
rinin rasyonel nitelik kazanm asına önem li katkı sağlayacak­ a ) İlaç tedavisi * Tıbbi ilaçların düzenlenm esi
tır. * Psikotrop ilaçlar ( anksiyolitikler, antidepresanlar, nö-
Liyazon psikiyatri bir klinik disiplin olarak; medikal-psi- roleptikler, diğer M.S.S. ilaçlan)
kiyatrik du ru m lar arasındaki bağlantı ve etkileşimi, etyopa- b ) ECT, Faradizasyon uygulam alan
togenez, gelişim seyir, tedavi ve gidiş boyutunda araştırır.
Bu kapsam da genel hastane psikiyatrisi m odeli içinde çeşit­ 2 - MEDİKAL PSIKOTERAPOTİK TEDAVİLER
li birim ve servislerde yatarak tedavi gören ya da ayaktan iz­ * D avranışsal teknikler
lenen h astaların tam , takip ve tedavisinde tıbbi-psikiyatrik * psikoterapi uygulam alan
işbirliğini içerir. Bu genel kapsam da çeşitli servislerdeki kli­ * Eğitim ve bilgilendirm e
nik d u rum ların kendilerine özgü sorunları vardır. * Destekleyici yaklaşım

Y oğun bakım , koroner, diyabet, transplantasyon ünitele­ * A nsertivite eğitimi

ri, yanık, ağrı, onkoloji servisleri, cerrahi birim ler vs. nin * İçgörü kazandıncı teknikler (G estalt-yönelim li)
herbirinin kuşkusuz kendilerine özgü sendrom al ve takip so­ * Kısa dinam ik psikoterapi
runları ve kavram ları vardır. * K ognitif psikoterapi
* Relaksasyon

M edikal Psikiyatrik Tedavi Programı
M edikal psikiyatrik durum ların tedavisinde ve hastaları­
nın izlenm esinde; tıbbi yöntem lerin yanında, klinik psikiyat­
rinin tüm kavram ve yöntem lerinden yararlanılır. Tıbbi m u­
ayene ve biyolojik incelemeler, psikiyatrik muayene-analiz,
psikososyal anam nez sistamatik b ir biçim de değerlendirilir
(4,19,20).
* Kısa psikoterapiler ve kriz m üdahale yöntem leri
* A ile tedavisi
* G rup psikoterapileri
3 - PSİKOSOSYAL BAKIM VE TERAPÖTİK ORTAM
M edikal psikoterapi hasta ile terapist arasm da hastalı­
ğın ve hastanın biyolojik, psişik ve sosyal boyutlarını birlik­
te anlam a ile başlar. H astalık ne olursa olsun evrensel ola­
rak emosyonel yanıt uyandırır ve bir kayıp yaşantısı olarak

14

algılanır, kişinin işlevlerini, imajını, fiziksel ve ruhsal duru­
m unu, çevre ilişkilerini etkiler. H astalık kişinin emosyonel,
davranışsal, kognitif yaşantılamasını ve psikososyal alanım
etkiler.
H e r fizksel hastalık bir krizdir. Basit (doğal) sıkıntıdan,
narsistik b ü tü n lü ğ ü n tehdit edildiği durum lanım ına dek tep ­
kiler u yandınr. Ayrılık anksiyetesi, bağımsızlığım kaybedece­
ği korkusu, vücut organ ve bölüm lerinin zedeleneceği, kay­
b ı kaygısı, suçluluk duygusu gibi değişik tepkiler yaşanır.
H astan ın duygu durum u, zihinsel işlevleri, dengesini, fîzik-
sel-duygusal anatom isini, vücut imajını, sosyal alanını etki­
ler. Eski çatışm a ve çözüm lenmemiş odak n o k talan m ani­
fest h ale gelir. Fiziksel hastalıklara en yaygın tepki biçimle­
ri depresyon ve regresyondur.
H astalığa karşı geliştirilen tepkileri belkok şu grublara
ayırır :
- ’’N orm al" reaksiyonlar
- Sakınm a tepkisi
- R ea k tif depresyon
- Prem o rb id patolojik anksiyetenin fiziksel hastalık ile
ileri m eşkul olmaya yol açması
- Psikolojik yıkım
H astalığa em osyonel reaksiyonlar genel olarak şu şekil­
de sınıflandırılabilir (10,13) :
- A nksiyete
- D epresyon
- İnkar
- H ostilite
- Y ansıtm a
- R egresyon
- A gresif direnç
- Patolojik bağımlılık
Fiziksel hastalığa karşı geliştirilen em osyonel-davranış-
sal reaksiyonları belirleyen etkenler çok çeşitlidir. Bunlar
hastaya ve hastalığa göre değişir. Bu alanda değerlendiril­
m esi g ereken fak tö rler şunlardır :
- H astalığın ne olduğu, etkilenen organ (lezyon) ve fi­
ziksel işlev kaybı ve bu kayba ilişkin hastam n değerlendir­
mesi, kaybın kişisel anlam ve önemi
- Kişilik yapısı, gelişimsel faktörler, bilinçdışı çatışm alar
- H astalığın nedenine ilişkin kültürel görüşler ve tutum ­
lar
- H astalıkla daha önceki deneyimler
- H asta ro lü n e ilişkin tutum lar
- H asta d o k to r ilişkisi
H astalığın ve geliştirilen reaksiyonların anlaşılması için
hastanın b ir b ü tü n olarak anlaşılması gerekir. H astalığın ki­
şi için anlam ve önem i, hastam n davranışım etkiler ve takib-
deki durum u belirler. H astam n hastalığım nasıl algıladığı
değerlendirdiği, belirtilerine karşı ortaya koyduğu (ya da
koym adığı) davranış tutum lar hastalık davranışım belirler.
T ıbbi h astalard a ortaya çıkan anksiyete ve depresy onda­
ki (b azen de P aran o id yansıtm ada) faktörlerden biri hasta­
nın h astalığından dolayı yaşadığı kızgınlık-elem duygularım
dışa yansıtam am asıdır. Bu nedenle bu hastalarla ilişkide
başlangıçta kızgınlık, tepki ve duygularım serbestçe ifade
edebilm eleri sağlanm alıdır. M edikal p sikoterapide de bu
önem li b ir kavram dır. Bu grup hastalarla ilgili, ülkemiz için­
de yaygın olan bir diğer durum da, hastaların hastalıkları,
incelem e tedavi yöntem leri, alternatifler konusunda yeterin­
Psikiyatrik Tıp Kon. Liyazon Psik./ÖZKAN
ce bilgilendirilm em eleridir. K onunun mediko-legal, etik ve
hüm anistik boyutundan başka, hastalara yeterli bilginin ak­
tarılm am ası, hastanın değerlendirm esinde boşluklar yarat­
makta, H er hastada bu boşluğu kendi algı sistemine göre
yorum lam aktadır. H astalara, tıbbi durum larına ilişkin yeter­
li bilgilendirm enin sağlanm am ası ve altam atiflarin tartışıl­
maması, hastanın, hastalığına ilişkin katastrofik algı ve tep­
kiler geliştirmesini kolaylaştırm akta ve daha sonra olumsuz,
m aladaptif davranışların ortaya çıkma riski artm aktadır. Bu
bilgilendirm e kuşkusuz gerçekçi değerlendirm e ve srunları
alt basam aklara indirgeyip olası çözüm leri ortaya koyma sü­
recini kolaylaştırm aktadır. Bu bilgilendirm e aynı zam anda
hastalığın tedavi ve izlenm esinde, hastanm aktif katılımı ve
sorum luluk alm aşım kolaylaştıracaktır. Tıbbi durum a ilişkin
bu bilgilendirmeyi ilgili tıbbi servis sağlar. Psikiyatrik liya­
zon ekibi, bunun yöntem i konusunda y a rd ım a olur ve b a ­
zen tıbbi servisdeki doktora eşlik eder ve sıklıkla da daha
sonra ortaya çıkabilecek psişik-davram şsal reaksiyonların
çözüm lenmesi ve tedavisinde rol alır.
M edikal p sikoterapide iki tem el yaklaşım v a rd ır :
1 - S u p p o rtif (anksiyeteyi baskılayıcı): D estek, güven,
telkin, abreaksiyon gibi teknikler kullanılır. A ktif yöntem ­
dir. Sem ptom atolojiktir. Problem çözücü, ruh halini kalkın-
dıncıdır.B irkaç günden, bir ile birbuçuk aya kadar sürer.
Bu yaklaşım egonun zayıf olduğu, genetik-biyolojik-gelişim-
sel nedenlerle olgun savunm aların geliştirilemediği durum ­
larda kullanılır.
Güven verici yöntem kullanılır. G erekli durum larda,
çevresel düzenlem eleri içerir. T erapist tem eldeki çatışm ala­
rı (anksiyeteye karşı geliştirilen) regresif savunm alar tanır
ancak analitik yapılandırm aya girişmez. N egatif tutum ları,
m aladaptif başetm e yöntem lerini giderm eğe yöneliktir. Bil­
gilendirm e, katarsis güven verm e gibi yöntem ler kullanılır.
2 - A nksiyete-provoke edici m edikal psikoterapi: İçgö-
rü kazandırm aya yöneliktir. Bilinçdışı ego savunm a düze­
nekleri, çatışm alar analiz edilir, yorum lanır. Bu yöntem ego
yeterli, tem el adaptasyon iyi, motivasyon yerinde ve hasta
değişmeye açık ise tercih edilir. Ö rneğin klasik psikofizyolo-
jik sendrom lar ve som atoform bozukluklarında içgörü ka­
zandırıcı yeniden yapılandıncı yöntem ler tercih edilir.
'Transactionel" yöntem den sıklıkla yararlanılır.
K ognitif Y aklaşım lı T e ra p ile r
M aladaptif düşünce süreçlerini ve olum suz düşünm e sis­
tem atiğini hedefler. Fiziksel hastalığa eşlik eden depresyon
ve bazı psikofizyolojik reaksiyonlarda kullanılır. Ayrıca
akut stres durum larında ölüm riski taşıyan hastalarda, dia-
bet, M.S. gibi uzun süreli fiziksel hastalıklarda konitif dav­
ranışsal tedaviler uygulanır. K ognitif tedavide;
- bilgi verm e
- durum u gerçekçi değerlendirm e
- olumsuz yaklaşım ları düzeltm e
- alternatif çözüm ler ortaya koyma
- problem leri alt başlıklara indirgeyip, m uhtem el diğer
çözüm ler ortaya koym ak gibi süreçler am açlanır.
R elaksasyon :
Ö zellikle hipervantilasyon, irritabl barsak hastalığı, vagi-
nusmus, organik-psikojen ağrı sendrom lan ve dispneik du­
15
K linik Psikofarmakoloji Bülteni 1:1 (1990)
ru m lard a tercih edilir.
A stm atik lerd e hipnoz ve otohipnoz tekniklerinden ya­
rarlı sonuçlar alındığı bildirilm ektedir (11,20).
Biyofeedback ve diğer davranışçı teknikler :
Fiziksel hastalığa eşlik eden psişik ve davranışsal sorun ­
ların tedavisine yönelik olarak, 1970’li yıllardan sonra çeşit­
li davranışsal teknikleri geliştirilmiştir. B unlar hastalık dav­
ranışının düzeltilm esi, organik hastalığın psişik savunmaları­
n ın tedavisinde belirli teknikler içerir. M aladaptif hastalık
davranışı, korku, sakınm a davranışı, içki-sigara gibi alışkan­
lıkların tedavisinde söndürm e-pekiştirm e (olum lu-olumsuz)
yöntem leri kullanılm aktadır (3,11,19).
A m eliyat sonrası vücut işlevlerinin ayarlanması, M I ben­
zeri fiziksel hastalıklar sonrası anksiyetede, migren, irritabl
colon gibi hastalıklardaki psişik ve psikofizyolojik tablolar­
d a biyofeedback diğer tedavilerle birlikte başarıyla uygulan­
m a k ta d ır 11,21).
G ru p (psiko) terapileri
M edikal psikoterapi kapsam ı içindeki grup tedavi uygu­
lam aları tem el olarak destekleyeci ve içgörü kazandırmaya
yöneliktir. B enzer fiziksel hastalığı olan, ortak fonksiyon
kaybı tanım layan h astalard an oluşan gruplarda yararlı so­
n u çlar bildirilm ektedir. Bu grupların olumsuz yaşantılama
ve tu tu m la n n giderilm esinde y a ra n olduğu kaydedilm ekte­
dir. K ronik hastalığı olanlarda ve ağrılı sendrom larda; has­
talığın kişisel anlam ı v e bağımlılık sorunları tartılır. Bilinçdı-
şı çatışm alara inilm eden abreaksiyon ve katarsize fırsat veri­
lir, toplum sal ilişkiler cesaretlendirilir. Bu gruplar genellik­
le h aftad a b ir kez ve açık grup şeklinde yürütülm ektedir.B u
tü r grup tedavilerinin m astektom i, am putasyon yada M I
sonrası hastalıklarda yararlı sonuçlar verdiği belirtilm ekte­
d i r . ^ , 16,17)
T ü m bu işlevler, m ultidisipliner ekip anlayışı ve bütünlü­
ğü içinde yürütülür, zaten liyazon yaklaşımının esası multi­
disipliner ekip anlayışına dayanır. H em diğer klinik uzman­
lık alanları ile, hem d e kendi içinde ekip bütünlüğü ile ted a­
v iler yürütülür. Bu koordinasyon genel hastane için de, her
uzm anlık alanının elem anı, klinik, eğitim ve araştırm a etkin­
liklerini sürdürür. M edikal-psikiyatrik liyazon ekibinde liya­
z o n hem şire, psikolog, sosyal hizm et uzmanı, "occupatio­
nal" terap ist ve diğer ilgili u zm anlar yer alır.
Fiziksel hastalığa eşlik ed en psikiyatrik m orbiditenin te­
davisindeki m edikal, psikofarm akolojik, ya da eğitsel, psiko-
te ra p ö tik ve davram ş tedavilerin kendine özgü ilke ve yön­
tem leri olup, b u n lar klasik psikiyatride uygulanan farklı
adaptasyonları gerektirir.
KAYNAKLAR
1 - Brodsky,C.M.: Sociocultural, interactional influence on somatization.
Psychosomatics Sept. 1984, Vol.25, N.9.
2 - Cavanangh,J., Wettstein,R.: Prevelance of psychiatric morbidity in me­
dical patients, Psychiatry update volume III, Part, III.
3 - Creed, H., Murphy, E.: The relationship between physial and psycholo­
gical symptons. Medicine and psychiatry: A pratical approach. Ed.: F.Cre­
ed, J.Pfeffer, Pitman Baskı Ltd. 1982.
4 - Destounis,N.: The contributions of psychosomatic (ecological) Consul-
tation-Liaison service. An historical development. 1989 Dünya Psikiyatri
Kongresi, Atina, Liyazon Psikiyatri Paneli, Rapor.
5 - Ford,C.: Psychiatry and geriatic medicine. Psychiatry Update volume
III,Part III, 175.
M edikal-psikiyatrik sendrom lann tam ve nozoloji sorunları
ve m edikal psikoterapi ilke ve yöntem leri ileri araştırm a ve
uygulam alarla geliştirilecektir.
Konsültasyon-Liyazon Psikiyatri Klinik Uygulama Alanı
1 - Tıbbi servislerde hasta başı
2 - K onsültasyon-liyazon psikiyatri polikliniği ve ayak­
tan tedavi birim inde izleme
3 - Tıbbi-psikiyatrik liyazon yataklı servisde tedavi ve iz­
lem e
1 - H asta başı uygulam alarda, psikofarm akolojik tedavi
yam nda, kısa kriz çözücü psikoterapi, m aladaptif reaksiyon­
ların düzeltilm esine yönelik davramş teknikleri, servise iliş­
kin düzenlem elere sıklıkla başvurulm aktadır. Bu uygulam a­
larda tıbbi kliniklerdeki ekiple işbirliği zorunlu ve esasdır.
2 - K onsültasyon-liyazon psikiyatri polikliniği ve ayak­
tan tedavi birim inde; yatarak ya da ayaktan tedavi gören
tıbbi hasralarda (bazen de psikiyatri polikliniğinden gönde­
rilen vakalarda) davranışçı teknikler, bireysel ve/veya grup
tedaviler yürütülür.
3 - Tıbbi-psikiyatrik liyazon servisi (yataklı servis) ise
kendine özgü servis yapı, ortam ı, hasta kom pozisyonu, te d a ­
vi yöntem leri ile niteliksel ve bilimsel olarak farklı ve çağ­
daş bir gelişmedir. Klasik psikiyatriden hasta popülasyonu
ve servis yapısı olarak farklılıklar gösteren bu m edikal psiki­
yatrik yataklı servisde esas olarak şu hasta g ru p la n tedavi
görm ektedir :
* M edikal-psikiyatrik kom orbidite tanım layanlar,
* Nöroz-psikoz-kişilik bozukluğu yelpazesinde ciddi dav­
ram ş bozukluğu tanım layan, takip ve tedavi güçlükleri olan
tıbbi hastalar,
* Fiziksel hastalığın tedavisinin düzenlendiği, ancak psi-
şik-davramşsal sorunların devam etm ekte olduğu vakalar,
* D avranışsal reaksiyonların ciddi tıbbi sorunlar y arattı­
ğı psikiyatrik tablolar,
* K ronik ağn sendrom lan,
* Etyolojisi bilnm eyen paroksism al davram ş bozukluğu
tanım layanlar,
* Y apay bozukluk,
* Som atoform bozukluk,
* C iddi tıbbi sorunların geliştiği psikofizyolojik reaksi­
yonlar,
* O.B.S.,
* K om plike ailesel ve psikososyal so ru n la n n uyum ve
tedaviyi bozduğu fiziksel hastalıklar,
* D iğer medikal-psikiyatrik durum lar.
6 - Gonda,T.A.: Death, dying and bereavement. Comprehensive
Textbook of Psychiatry, Vol. 2, 5th edition. Williams and Wilkins.
7 - Henker,F.O.: Psychosomatic illness: biochemical and physiologi­
cal foundations. Psychosomatic Medicine. Jan.84, Vol. 25, N o.l.
8 - Holt,R.: Integrative interview in somatization management. Psyc­
hosomatics Sept. 1984, Vol.25-9
9 - Lambell,R.: The psychiatrist as physician. Psychosomatics Jan.
85.
10 - Levy,N.B.: Psychosomatic Medicine and consultation-Liaison
Psychiatry: Past, present and future. Hospital and community psychiatry.
October 1989. Vol.40, No. 10.
11 - Liptin,M.: Psychiatry and Medicine. Comprehensive Textbook of
16
 Psikiyatrik Tıp Kon. Liyazon Psik./ÖZKAN

Psychiatry. Vol.2, 5th Edition. Williams and Wilkins.
12 - Lipowski.ZJ.: Consultation-Liaison Psychiatıy: History, definiti­
on and scope. Psychiatry uprate volume III, Part III, 175.
13 - Lipowski,Z.J.: Modern meaning of the terms ’ psychosomatic and
Liaison psychiatry. Medicine and Psychiatry. A practical Approach. Edi­
tors: F. Creed and D.Pfeffer. Pitman Baskı, Ltd. 1982.
14 - Maiyelok,A.: Psychiatry and surgety. Comprehensive Textbook of
psychiatıy Vol.2, 5th editor. Williams and Wilkins.
15 - Massie,M.S.: Psychiatry and Oncology. Psychiatry Update V.III,
Part. III.
16 - Milane.J. M.: Psychiatry and surgery. Psychiatry update V.III,
Part. Ill, 175.
17 - Maldofsky,H.: Clinical research at the interface of medicine and
psychiatry update volume III, Part III, 175.
18 - Schubert,D.S., Billowitz.A.: Effect of Liasison Psychiatry on atti­
tudes toward psychiatry, rate o f consultation and psychosocial documentati­
on. Gen Hosp. Psychiatry. 1989, March 11 (2) : 77-82.
19 - Stoudemire,A., Fogel,B.S.: Developing a combined medical-psyc­
hiatric unit. Part 2. Psychosomatics May 86 vol.27,No.6.
20 - Stoudemire.A., Fogel,B.S.: Developing a combined med-psych
unit. Part 1. Psychosomatics May 86 vol.27,No.5.
21 - Stain,D.S.,Taintor,Z.: Consultation-Liaison Psychiatry. Compre­
hensive Textbook of Psychiatry. Vol.2, 5th edition. Williams, and Wilkins.
22 - özaydın,S.: Organik kaynaklı akıl bozuklukları. Psikiyatri, İstan­
bul Tıp Fakültesi Klinik Ders Kitapları, cilt 7, İstanbul 1984.
23 - Velioğlu,S.: Psikiyatrik öğretiler ve insan varlığı ile ontopsikiyatri.
Psikiyatri, İstanbul Tıp Fakültesi Klinik Ders Kitapları, Cilt 7, İstanbul
1984.

E A Ş E T KÎTAIEEVn
KADIKÖY SUBESE

EĞER BİR KİTAP, BİR. DERGİ

BİR BROŞÜR VEYA BASKIM BÎR
PROJENİZ VARSA
TASARIMINDA, BASKI ÖNCESİ
HAZIRLIĞINDA VE
ORGANİZASYONUNDA
TECRÜBELİ
BİR EKÎP’E İHTİYACINIZ
OLACAKTIR.

BİZİ ARAYIN...

' 0 : 337 41 33 - 345 32 89 - 345 93 03

H : 29529 KITP-TR

ADRES = BAHARİYE CADDESİ. NEVZEMİN SOK. No : 6/1

KADIKÖY - İST.

17