«Κριτική αξιολόγηση στης εργασία Adherence to Mediterranean Diet Is Associated

With Lung Function in Older Adults: Data From the Health and Retirement Study»

Εισαγωγή

Στα πλαίσια της παρούσας εργασίας θα γίνει αξιολόγηση της μελέτης με τίτλο
«Adherence to Mediterranean Diet Is Associated With Lung Function in Older
Adults: Data From the Health and Retirement Study» (Papassotiriou and Shariful
Islam, 2020). Η συγκεκριμένη Μελέτη εξετάζει τη σχέση μεταξύ της προσκόλλησης
στη Μεσογειακή Διατροφή και την λειτουργία των πνευμόνων σε ένα  δείγμα ατόμων
άνω των 50 ετών. Μέσα από τη χρήση του δείκτη της μεσογειακής διατροφής
(MedDietScore; Panagiotakos et al., 2007) και την αξιολόγηση της λειτουργίας των
πνευμόνων με ροόμετρο, και λαμβάνοντας υπόψιν πολλαπλούς συγχυτικούς
παράγοντες, οι ερευνητές της συγκεκριμένης επιδημιολογικής μελέτης βρίσκουν μία
θετική συσχέτιση μεταξύ της προσκόλλησης της μεσογειακής διατροφής και της
πνευμονικής λειτουργίας σε αυτό το δείγμα πληθυσμού.

Οι συγγραφείς του άρθρου αναφέρουν στην περίληψη και όχι στον τίτλο του
άρθρου πως πρόκειται για μία μελέτη με cross-sectional σχεδιασμό. Στην εισαγωγή
γίνεται μία παρουσίαση του προβλήματος, δηλαδή της μειωμένης λειτουργίας των
πνευμόνων που παρατηρείται συχνά στους ηλικιωμένους, και στη συνέχεια γίνεται
μία λογική σύνδεση μεταξύ της λειτουργίας των πνευμόνων και της διατροφής. Στη
συνέχεια, εξηγείται σύντομα σε φυσιολογικό επίπεδο η πιθανή τους σύνδεση και
παραθέτουν εν συντομία μερικές σχετικές προγενέστερες μελέτες. Οι συγγραφείς
αιτιολογούν τη διεξαγωγή της συγκεκριμένης μελέτης, καθώς αυτή βασίστηκε σε ένα
πληθυσμό ο όποιος αποτελεί αντιπροσωπευτικό δείγμα των ατόμων άνω των 50 ετών
της Αμερικής και δεν έχει μελετηθεί ξανά για τη συγκεκριμένη σχέση που
διερευνάται. Στο τέλος της εισαγωγής οι συγγραφείς αναφέρουν πως ο στόχος της
μελέτης ήταν να μελετήσουν τη σχέση μεταξύ της μεσογειακή διατροφή και της
πνευμονικής λειτουργίας σε άτομα μεγαλύτερης ηλικίας, χωρίς ωστόσο να
διατυπώνουν συγκεκριμένες ερευνητικές υποθέσεις και ερωτήματα

Οι ερευνητές αναφέρουν σχετικά αναλυτικά τις διάφορες διαδικασίες του

μεθοδολογικού τους σχεδιασμού περιγράφοντας με ακρίβεια το χρόνο και τον τόπο
διεξαγωγής της μελέτης για τις διάφορες μεταβλητές. Η διευκρίνηση του χρόνου ήταν
απαραίτητη στη συγκεκριμένη μελέτη, καθώς υπήρχε μία διαφορά στο πότε
συλλέχθηκαν τα διατροφικά και πότε τα φυσιολογικά δεδομένα. Επίσης αναφέρουν
τα κριτήρια αποκλεισμού των συμμετεχόντων από τη μελέτη, τα οποία τα βασίζουν
στο γεγονός ότι θα μπορούσαν να επηρεάζουν σημαντικά τη σχέση που μελετάται και
πιθανώς να οδηγήσουν σε σφάλμα. Εξηγούν αρκετά περιγραφικά πώς αξιολογήθηκαν
οι δύο κυρίες μεταβλητές που αφορούν την υποτιθέμενη έκθεση (MedDietScore) και
το αποτέλεσμα (πνευμονική λειτουργία), ενώ επίσης υπάρχει και περιγραφή της
αξιολόγησης των μεταβλητών που χρησιμοποιήθηκαν ως συγχυτικοί παράγοντες.
Ένα θετικό στοιχείο της μελέτης είναι ότι έχουν χρησιμοποιήσει ένα ευρύ πάνελ από
πιθανούς συγχυτικούς παράγοντες για να μειώσουν την εισαγωγή σφάλματος στη
μελέτη. Ωστόσο, ενώ χρησιμοποιούν ένα σχετικά μεγάλο δείγμα ατόμων δεν έχουν
πραγματοποιήσει ανάλυση ισχύος για τον προσδιορισμό του μεγέθους του δείγματος
που θα χρειαζόταν για την διερευνώμενη σχέση. 

Επίσης, πρέπει να σημειωθεί ότι τα δεδομένα αποτελούν δευτερογενή

δεδομένα από μία βάση δεδομένων του αμερικανικού πληθυσμού, όπου οι
διαδικασίες δειγματοληψίας και αξιολόγησης των εκάστοτε παραμέτρων είναι
τυποποιημένες (Sonnega et al., 2014).  Οι ερευνητές έχουν χρησιμοποιήσει
πολυμεταβλητά μοντέλα ανάλυσης για την αξιολόγηση της σχέσης μεταξύ της
μεσογειακής διατροφής και της πνευμονικής λειτουργίας, ενώ παράλληλα έχουν
ορίσει 1 κλινικό cut-off της πνευμονικής λειτουργίας για το διαχωρισμό των ατόμων
σε αυτούς με φυσιολογική και επιβαρυμένη πνευμονική λειτουργία με βάση τα διεθνή
κριτήρια αξιολόγησης. Όσον αναφορά τα ελλιπή δεδομένα, οι ερευνητές αναφέρουν
ότι όσοι δεν είχαν διαθέσιμα δεδομένα για τις δύο κυρίες μεταβλητές αποκλείστηκαν
από τη μελέτη, χωρίς να αναφέρουν ότι εκπονήθηκε ανάλυση ευαισθησίας για όσους
αποκλείστηκαν ή να διερευνηθούν τυχόν διαφορές σε άλλες βασικές δημογραφικές
μεταβλητές. Οι ερευνητές δεν αναφέρουν αναλυτικά πόσα άτομα από το αρχικό
δείγμα αποκλείστηκαν και πώς προέκυψε το τελικό δείγμα μέσα από τις διάφορες
διαδικασίες αποκλεισμού, ούτε χρησιμοποιούν κάποιο διάγραμμα ροής. Ωστόσο, οι
ερευνητές δίνουν αρκετά αναλυτικά τα περιγραφικά δεδομένα του δείγματος και
μάλιστα με τέτοιο τρόπο ώστε να φαίνονται αναλυτικά με βάση την μεταβλητή
ενδιαφέροντος, δηλαδή τη μεσογειακή διατροφή. Συγκεκριμένα παρουσιάζουν όλα τα
περιγραφικά δεδομένα ανά τεταρτημόριο του δείκτη μεσογειακής διατροφής και
δίνουν το πληθυσμό των ατόμων σε κάθε περίπτωση. Επίσης, παραθέτουν τα
αριθμητικά δεδομένα αναλυτικά για όλες τις μεταβλητές ενδιαφέροντος. Στην
περιγραφή των δεδομένων, οι συγγραφείς του άρθρου δίνουν τις αδρές εκτιμήσεις
των μεταβλητών ενώ στα πολυμεταβλητά μοντέλα δίνουν τις εκτιμήσεις για αυτή τη
σχέση λαμβάνοντας υπόψη τους σχετικούς παράγοντες που έχουν ορίσει .

Κατά τη συζήτηση των αποτελεσμάτων τους ξεκινούν με την περιγραφή των

βασικών ευρημάτων της μελέτης και στη συνέχεια κάνουν μία αντιπαράθεση των
δικών τους ευρημάτων με αυτά από προγενέστερες μελέτες.  Στη συνέχεια,
αναφέρουν τους περιορισμούς της συγκεκριμένης μελέτης οι οποίοι αφορούν κυρίως
δύο σκέλη: ο ένας αφορά τον cross-sectional σχεδιασμό της μελέτης, που σημαίνει
ότι λόγω τις ελλείψεις της χρονιότητας της έκθεσης δεν μπορεί να γίνει ισχυρισμός
για σχέση αιτίου-αιτιατού μεταξύ της μεσογειακής διατροφής και της πνευμονικής
λειτουργίας (Sedgwick, 2015; Belbasis and Bellou, 2018). O δεύτερος αφορά τη
μέθοδο με την οποία αξιολογήθηκε η πνευματική λειτουργία (ροόμετρο) και η οποία
δεν αποτελεί την  gold standard μέθοδο. Σε γενικές γραμμές φαίνεται να ερμηνεύουν
με προσοχή τα ευρήματα τους και να αναγνωρίζουν τους περιορισμούς που
προκύπτουν από τη μελέτη χωρίς να κάνουν αυθαίρετους ισχυρισμούς. Επίσης, δεν
κάνουν κάποια συγκεκριμένη διατύπωση σχετικά με τη γενική χρησιμότητα των
αποτελεσμάτων. Τέλος αναφέρουν με σαφήνεια τις πηγές χρηματοδότησης της
συγκεκριμένης μελέτης.

Συμπεράσματα

Η συγκεκριμένη μελέτη εξετάζει ένα σχετικά καινοτόμο θέμα στον τομέα της
διατροφικής επιδημιολογίας και συγκεκριμένα τη σχέση της διατροφής με την υγεία
των πνευμόνων. Παρά του μεθοδολογικούς περιορισμούς, οι ερευνητές έλαβαν
υπόψιν τους αρκετές μεταβλητές που θα μπορούσαν να δράσουν συγχυτικά ώστε να
παρέχουν όσο το δυνατόν πιο αξιόπιστα αποτελέσματα. Παράλληλα, φαίνεται να
ικανοποιούν τα περισσότερα κριτήρια του STROBE για τη δημοσίευση μελετών
παρατήρησης. Μελλοντικές έρευνες με διαφορετικό σχεδιασμό (π.χ. μελέτες
κοορτής) θα μπορούσαν να επιβεβαιώσουν την αιτιότητα της θετικής συσχέτισης που
βρέθηκε σε αυτή τη μελέτη μεταξύ της μεσογειακής διατροφής και της πνευμονικής
λειτουργίας.

Βιβλιογραφία
Belbasis, L. and Bellou, V. (2018) ‘Introduction to epidemiological studies’, in
Methods in Molecular Biology. doi: 10.1007/978-1-4939-7868-7_1.

Panagiotakos, D. B. et al. (2007) ‘Adherence to the Mediterranean food pattern

predicts the prevalence of hypertension, hypercholesterolemia, diabetes and obesity,
among healthy adults; the accuracy of the MedDietScore’, Preventive Medicine,
44(4), pp. 335–40. doi: 10.1016/j.ypmed.2006.12.009.

Papassotiriou, I. and Shariful Islam, S. M. (2020) ‘Adherence to Mediterranean diet is

associated with lung function in older adults: data from the Health and Retirement
Study’, Journal of the American College of Nutrition, 1–6. doi:
10.1080/07315724.2020.1740114.

Sedgwick, P. (2015) ‘Bias in observational study designs: cross sectional studies.’,

BMJ (Clinical research ed.), 350, p. h1286. doi: 10.1136/bmj.h1286.

Sonnega, A. et al. (2014) ‘Cohort profile: The Health and Retirement Study (HRS)’,
International Journal of Epidemiology. doi: 10.1093/ije/dyu067.